Bio Actief 42

Bio Actief 42 Jouw ontmoeting met een dynamische sector

"Ik werd bioboer omdat ik bezorgd was om het dierenwelzijn" R EN E VER AC HT ERT, D E S TEENOVENS

driemaandelijks tijdschrift verschijnt in maart

- juni - september - december

Omdat we samen met u geloven in innovatie.

Investeren is vooruitgaan.

Wij gaan graag met u mee.

Uw sector is volop in verandering. En het is belangrijk om op die evoluties in te spelen. Onze 200 Agri-experts weten perfect wat innoveren voor u betekent en begeleiden u daar graag bij. Met financieel advies, maar ook met een objectieve kijk op uw project.

Wilt u investeren in innovatie?

Afspraak bij uw Agri-expert in een Crelan-agentschap in uw buurt.

Bio Actief

Jouw ontmoeting met een dynamische sector DE CE MBE R 2018, E DITIE 42 Bio Actief is een uitgave van BioForum Vlaanderen vzw.

Bio Actief vind je vier keer per jaar in je brievenbus.

VOORWOORD

Kompas

BIOFOR UM VLAANDE R E N VZW Regine Beerplein 1 bus E305 2018 Antwerpen T 03 286 92 78 E info@bioforumvl.be www.bioforumvlaanderen.be V.U. Kurt Sannen, Regine Beerplein 1 bus E305, 2018 Antwerpen HOOFDR E DACTIE Tom Wouters

Beste lezer,

B

R E DACTIE R AAD E N INHOUDE LIJK E E XPE R TIS E An Jamart (Landbouw), Marijke Van Ranst (Verkooppunten & foodservices), Esmeralda Borgo (Beleid), Paul Verbeke (Ketenmanager), Sabrina Proserpio (Communicatie consument), Lieve Vercauteren (Directeur), Annick Cnudde (Coördinator wetgeving), Sofie Vandewijngaarden (Verwerkers en keten)

Goed nieuws, maar we moeten erover waken dat we de essentie niet uit het oog verliezen. Biologische voedsel­productie draait in de eerste plaats om waarden, niet om winst.

FOTOG R AFIE Astrid Agemans, Sophie Nuytten, Kobe Van Looveren

io heeft alle wind in de zeilen. Met steeds meer grote spelers op de biomarkt wordt bio op elke tafel in de ­toekomst misschien wel haalbaar.

In het bestaande economische model is prijs de maat der dingen. We hebben in de klassieke voedselmarkt gezien waar dat toe leidt: meer verliezers dan winnaars. Dalende prijzen, bedrijven die verdwijnen of noodgedwongen groter worden. Ook bio loopt het risico om terecht te komen in een markt waarin je het hoofd maar net boven water kan houden.

COVE R FOTO Kobe Van Looveren VOR MG E VING We make.

ME T DANK AAN René Verachtert, Leo Borms, Joris Crikemans, Maria Verbraeken, Bernard Haspeslagh

De vraag is dus niet of we op koers zitten, maar waar we naar op weg zijn. Een goed stuurman vergeet niet af en toe op zijn kompas te kijken. Voor ons geven de biologische principes van IFOAM de richting aan.

DR UK Antilope De Bie - Printing

Ideaal worden die concreet gemaakt in het lastenboek, maar die boot heeft Europa gemist. De herziening van de biowetgeving was nochtans een uitgelezen kans om die waarden die wettelijk tot nog toe weinig of geen aandacht kregen te ontwikkelen.

ABONNE R E N Belgische marktspelers krijgen een gratis abonnement. Ben je geen marktspeler, maar wel geïnteresseerd in een jaarabonnement? Maak dan 25 euro over op bovenstaand rekeningnummer met de vermelding 'Abonnement Bio Actief'. Buitenlandse abonnees betalen 30 euro (BIC: TRIOBEBB, IBAN: BE30 5230 8012 5311).

Dan doen we het maar zelf. Onze waarden centraal z­ etten was ook de conclusie op de denkdag van het team van BioForum en de raad van Bestuur. Die krijgen onder meer vorm in private lastenboeken. Bij ons is er vanaf 2019 een Belgisch Biogarantie-label. Ook in andere landen beweegt er heel wat op dit vlak.

ADVE R TE R E N ELMA Multimedia, Steven Hellemans, s.hellemans@elma.be, 015/55.88.88

VE R ZE NDING De Brug vzw

Deze publicatie kwam tot stand met de steun van het Departement Landbouw en Visserij.

Alleen als we vasthouden aan onze waarden vermijden we schipbreuk onderweg. Alleen zo blijven we op koers.

KURT SANNEN

Voorzitter BioForum Vlaanderen kurt.sannen@bioforumvl.be

Bio Actief

42

03

STH

OEK

•

PETIT

S F R

UI

TS

D

U

LOVES NATURE

IN

KLE

CO

IN

N

FR

BO

UI

T

T UI

DE

WE

O NTDE K ONS RUIM ASSORTIMENT AAN VERS FRUIT, D IEPVRI ESFRUIT, SIROP E N, CONFITUREN (MET EN ZONDER SUIKER ), COULIS EN SAPPEN.

FRAMBIOSA Y BESOS Wim Vandenberghe info@frambiosaybesos.be • 0496 10 70 96

TEL 016 63 27 36 | WWW.MARMA.BE

Heb je voedseloverschotten?

2180000548_3_ADV_7440.indd 1

0002620_4_ADV_7440.indd 1 5x130.indd 1

31-01-18 16:02 24/01/18 18:32

15-11-18 14:13

Schenk ze gemakkelijk aan een sociale organisatie via

www.schenkingsbeurs.be  Bespaar op je afvalverwerkingskosten  Schenk in enkele muisklikken  Met handige smartphone app  Je maatschappelijk engagement wordt zichtbaar  Kwaliteit en vertrouwen voorop!  Begeleiding op maat

Schrijf je bedrijf vandaag nog in!

Alle info: www.schenkingsbeurs.be schenkingsbeurs@komosie.be - 03 281 03 30 Een initiatief van:

Adv_Schenkingsbeurs_BioActief.indd 2180000701_1_ADV_7440.indd 1 1

Met steun van:

15/07/2016 16:10:03 15-11-18 14:26

BIO ACTIEF 42

Inhoudstafel 14

Dag van een collega

22

Lean Farming – Meer met minder

15

Baanbrekend Bio – Aardevol

26

Op inspiratie in Frankrijk

19

Reststromen

29

Zichtbare biobedrijven

20

Bio in 2030: Internet of Things

08

Levende sector

BIO IN DE KETEN

12

Een sterkere keten

16 DYNAMISCHE SECTOR

Biologisch Brussel

Bio Actief

42

05

Bio Flash Beurzen in 2019 Een nieuw jaar, dus ook de vaste biologische beurzen vinden weer plaats. Op 23 en 24 januari 2019 vindt in het Nederlandse Zwolle de jaarlijkse Bio-Beurs plaats. BioFach in het Duitse Nürnberg loopt van 13 tot 16 februari 2019.

Een volledig beursoverzicht vind je op www.bfvl.be/beurzen2019.

Oxfam brengt appelsap op markt met omschakelfruit Oxfam focust zich normaal op eerlijke handel in het Zuiden, maar brengt nu ook fruitsap met fruit van hier op de markt. Ze g ­ ebruiken daarvoor appelen van boomgaarden in omschakeling naar bio.

Zo willen ze hun steun geven aan de biologische teelt in Vlaanderen.

Meer informatie over dit project vind je op www.biomijnnatuur.be/nieuws/oxfam-belgisch-appelsap.

BioXpo in 2019 In 2019 organiseren we voor de derde keer mee de Belgische v­ akbeurs BioXpo. Op 13 en 14 oktober is iedereen welkom in Paleis 1 van Brussel Xpo. Mogelijke standhouders kunnen contact opnemen met Marijke Van Ranst. Voor leden voorzien we een groepsstand.

Je kan Marijke Van Ranst bereiken via marijke.vanranst@bioforumvl.be.

06

Bio Actief

42

BioForum Vlaanderen op Facebook Meer dan 200 leden van BioForum Vlaanderen hebben al de weg gevonden naar onze ledengroep op Facebook. De groep is de i­ deale manier om in gesprek te gaan met collega’s uit de biosector.

Voor onze leden-bioboeren is er een aparte groep waar er over meer landbouwtechnische onderwerpen wordt gesproken.

Je vindt de groepen via de zoekfunctie op Facebook. Opgelet: de Facebook-groepen zijn enkel toegankelijk voor leden van BioForum Vlaanderen. Alle informatie over lidmaatschap vind je op www.bfvl.be/wordlid.

STEM UIT DE SECTOR

Samenwerking

A

l 44 jaar lang is Ardo actief in diepvriesgroenten, -­kruiden en -fruit. Zoiets kan alleen dankzij een goede samenwerking en vertrouwensrelatie met de boeren.

Meer dan 3500 zelfstandige landbouwers leveren dagelijks verse grondstof aan onze productievestigingen in 9 Europese landen. Zo zijn wij betrokken bij wel 100 verschillende teelten, elk in hun gepaste agroklimatologische omstandigheden.

Oxfam Fair Trade lanceert eerste product van eigen bodem

Ardo gelooft heel sterk in biologische landbouw.

We ­beschouwen het een beetje als onze afdeling onderzoek en innovatie. De technieken die biotelers gebruiken, proberen we waar mogelijk ook in de gangbare teelt ingang te laten vinden.

Steeds meer consumenten kiezen voor biologische ­voeding, maar de productie groeit niet even snel mee. Daarom wordt bioteelt voor de Vlaamse groenteteler steeds meer een opportuniteit. De vraagmarkt voor lokale biologische groenten wordt nu voornamelijk ingevuld door Nederlandse telers.

100% Belgisch appelsap uit boomgaarden in omschakeling naar BIO. www.oxfamfairtrade.be

Ardo wil verder groeien in het biosegment door in te zetten op goede veldopvolging. Dat gebeurt door onze eigen ­agronomen, die daardoor ook heel wat expertise opbouwen en die op hun beurt graag delen met telersverenigingen waarmee we samenwerken. En Ardo wil ook zijn verantwoordelijkheid nemen om samen met hen te investeren in onderzoek en nieuwe technologie.

Op die manier werken wij aan de landbouw van de ­toekomst, minder afhankelijk van subsidies en weerbaar tegen klimaatsverandering.

BERNARD HASPESLAGH

Ardo

2180000860_1_ADV_7440.indd 1

15-11-18 16:50

Bio Actief

42

07

Levende sector De biosector bestaat uit ondernemers met een hart voor mensen.

Elk nummer brengen we drie biobedrijven in beeld die de diversiteit tonen van onze sector. Deze keer gaan we langs de biologische varkenshouderij De Steenovens, speculoosfabrikant La Confiance en biowinkel De Groene Wijzer.

LANGE INTERVIEWS ONLINE Je vindt een uitgebreidere versie van deze interviews op onze website. www.bfvl.be/bedrijfindekijker 08

Bio Actief

42

fotografie

Kobe Van Looveren

De Steenovens WIE?

René Verachtert WAT ?

Biologische varkens, kippen en akkerbouw WAAR?

Geel A A N TA L H E C TA R E ?

14 BIO SINDS?

1999

D

"Ze kunnen daar goed tegen. Het voordeel van die buitenloop is dat de moederzeugen hun natuurlijk gedrag kunnen vertonen.

Ze bouwen met stro een nest in de huisjes die in de wei staan en de bevalling verloopt opvallend vlot. De zeugen staan in percelen afgescheiden met één stroomdraad, zodat ze neuscontact met elkaar kunnen houden.

De biggen lopen onder de draad door van de ene in de andere wei. Ze spelen dus met elkaar. Ze wroeten van dag 1 met hun moeder, en bouwen zo weerstand op."

“Ik werd bioboer, omdat ik bezorgd was om het dierenwelzijn.”

e typische Kempenboer had vroeger koeien en varkens, maar toen René Verachtert het bedrijf van zijn vader ­overnam, hield hij enkel de varkens over: "ik was de derde generatie, en ik was eigenlijk helemaal niet van plan om boer te worden. Maar het bedrijf dreigde verkocht te worden, en dus "In totaal heb ik 23 zeugen, terwijl gangbare ging ik de combinatie werken en boeren aan. bedrijven eerder naar de 2300 gaan." Bijna al Dat was in 1985." dat vlees verkoopt René rechtstreeks aan de consument. "Die korte keten heeft één groot Van één ding was René overtuigd: hij zou het voordeel: ik kan aan mijn klanten tonen hoe anders doen dan zijn vader. "Ik koos al snel voor mijn dieren leven, en dat werkt. Vegetariërs scharrelvarkens, en eind jaren 1990 schakelde die hier voor een groentepakket kwamen, eten ik om naar bio. Dat was nog maar een kleine nu af en toe van mijn varkensvlees." stap. In het begin kwamen de varkensboeren uit de buurt kijken naar hoe ik zou mislukken." Er zijn steeds meer biologische varkens­ Dat René het anders aanpakt, zie je meteen.

De varkens zitten buiten, ook in de winter.

houders, en elk jaar komen ze wel eens samen met het biobedrijfsnetwerk. René probeert nieuwkomers bij te brengen dat de

­ iologische principes er wel degelijk toe doen. b René: "Ik werd bioboer, omdat ik bezorgd was om het dierenwelzijn. Sommige nieuw­komers kiezen eerder voor bio uit economische overwegingen. Ze vinden buitenloop niet zo belangrijk, terwijl dat essentieel is in mijn ogen. Ik castreer ook mijn varkens niet, omdat we dat jaren geleden met Gaia afgesproken hebben. Toch voel ik steeds meer druk om dat wel te gaan doen."

Dierenwelzijn als belangrijkste motivatie, en dus lieten de beelden van de slachthuizen ook René niet onberoerd: "Zelf ben ik aan­ gesloten bij een klein, coöperatief slachthuis in Malmédy. Daar worden 2.000 varkens per week geslacht in plaats van 5000 per dag. Ze dragen zorg voor hun personeel en organiseren elk jaar een opendeurdag. Ze hoeven niets te verbergen."

Renee is wel blij dat hij destijds niet geluisterd heeft naar de varkenshouders die met hem kwamen lachen. "Ik ben altijd liever boer dan manager geweest. En met mijn aanpak haal ik hetzelfde rendement, met gezonde dieren die veel langer mee gaan. Daar ben ik erg trots op!"

MEER WETEN?

www.desteenovens.be

fotografie

Kobe Van Looveren

Bio Actief

42

09

La Confiance WIE?

Leo Borms WAT ?

Biologische speculoos WAAR?

Dendermonde BIO SINDS?

1978

L

eo Borms, zaakvoerder van La Confiance, komt uit een familie van bakkers. Zijn overgrootvader startte destijds Vondelmolen (van de peperkoek), waar Leo zelf ook nog bestuurder was. Daarna nam hij Ceval over, een fabrikant van suikervrije en biologische koekjes.

fotografie

Sophie Nuytten

Leo: "In 2011 fusioneerde Ceval met Maison Biscuits D’Or en verhuisden we naar Dendermonde. Toen ik enkele jaren later het originele recept voor speculoos van mijn overgrootvader terugvond, groeide het idee om weer speculoos te maken zoals ­vroeger.

De bakkerij van mijn overgrootvader heette toen La Confiance, een mooie naam voor onze speculoos én een passende naam voor ons bedrijf."

Transparantie, smaak en vertrouwen: dat zijn de drie waarden waar La Confiance naar streeft. "We hebben niets te ­verbergen, daarom ook dat we graag meedoen aan ­bijvoorbeeld Openbedrijvendag. Als klein bedrijf met 12 werknemers roeien we met de riemen die we hebben. We werken ook ­eerder ambachtelijk en laten onze ovens bewust een stuk trager bakken."

fotografie

© La Confiance

Leo: "In samenwerking met de leveranciers werd een contract opgesteld dat garandeert dat deze specifieke grondstoffen rechtstreeks van deze boeren komen. Boer Thibault vindt het zelf niet zo nodig dat hij op onze verpakking staat, terwijl boer Federico daar enorm trots op is."

La Confiance ligt in enkele supermarkten.

Leo: "Het is prettig om te zien dat supermarkten bio niet langer in aparte rekken plaatsen.

Daarnaast is het ook fijn dat de warenhuizen meer kansen geven aan beginnende ­bedrijven.

Onder druk van de consument, want die wil authentieke, eerlijke producten."

De speculoosfabrikant onderscheidt zich in de samenwerking met hun leveranciers. Door met biologische ingrediënten te werken "De boeren zijn letterlijk het gezicht van wil La Confiance de smaak van weleer zo goed onze speculoos, ze staan in het groot op mogelijk benaderen. En dat werkt volgens Leo. de verpakking." Concreet gaat het om drie "Heel wat mensen zeggen tegen ons dat onze bioboeren: Thibault uit Beaumont levert speculoos precies smaakt als vroeger." Die tarwemeel, Federico uit Italië zorgt voor de authentieke smaak wordt gewaardeerd. La hazelnoten en boer José uit Peru levert de Confiance won een Superior Taste Award en cacaonibs. werd door VLAM erkend als streekproduct.

Zelf is Leo blij met een groeiende biosector: "Ik heb bij Ceval nog meegemaakt dat bepaalde ingrediënten er gewoon niet waren.

Een beperkte beschikbaarheid aan grondstoffen betekent ook dat de prijzen omhoog gaan. Alleen al op dat vlak is een groeiende markt voor ons belangrijk."

“De boeren zijn letterlijk het gezicht van onze speculoos.”

10

Bio Actief

42

De keuze voor bio vindt Leo logisch, maar niet altijd makkelijk. "Voor het product dat wij maken moeten de grondstoffen altijd dezelfde kwaliteit hebben, maar dat durft in bio soms wel eens te variëren. Soms is het ook lang zoeken naar de juiste leverancier voor bepaalde ingrediënten."

Leo beschouw La Confiance als zijn kind.

"Dit is meer dan een voltijdse job. Iets nieuw opstarten doe je niet als je daar geen p ­ assie voor hebt. Ik ben blij met wat we tot nog toe bereikt hebben."

MEER WETEN?

www.laconfiance.be

De Groene Wijzer WIE?

Joris Crikemans en Maria Verbraeken WAT ?

Biowinkel WAAR?

Brasschaat BIO SINDS?

1998

J

oris en Maria zijn al meer dan 40 jaar bezig met biologische voeding, maar 20 jaar geleden namen ze een biowinkel over in Brasschaat. Dat werd De Groene Wijzer.

Joris en Maria drukten hun stempel op de zaak. Joris: "onze zaak is in die twintig jaar gestaag gegroeid. In 2007 hebben we de winkel fors verbouwd tot een winkeloppervlakte van 200 vierkante meter vandaag."

Joris en Marie hebben niet enkel hun winkel zien veranderen, ook de context is g ­ eëvolueerd.

Joris: "In die 20 jaar is de aandacht voor ecologie en bio sterk toegenomen. Alleen vertaalt zich dat niet altijd naar de praktijk.

“We blijven trouw aan onze leveranciers.”

We ondervinden veel concurrentie van ­ upermarkten en winkelketens. Die spelen s ook sterk in op bio."

Joris: "Liefst zouden we vooral een ­kwalitatief basisaanbod voeding aanbieden, maar basisproducten als deegwaren, melk of eieren vind je natuurlijk ook in de supermarkten.

We kiezen ook heel bewust voor bepaalde ­p roducten, omdat ze een mooi verhaal ­v ertellen of omdat ze met veel zorg en ­eerlijkheid worden gemaakt. Alleen leidt die keuze soms tot de perceptie dat we duur zijn."

Het is voor een onafhankelijke biowinkel de opdracht om het onderscheid te blijven maken, maar dat blijkt een enorme uitdaging.

Joris: "vroeger kon je je als biowinkel onderscheiden door je aanbod. In het begin kwamen mensen naar hier voor onze vegetarische producten, later voor ons glutenvrij aanbod of onze speltproducten. Maar supermarkten pikken vandaag de dag deze tendensen veel sneller op, zodat wij ons ook steeds sneller moeten heroriënteren."

Een biowinkelier leert dus best kort op de bal te spelen. Bij de Groene Wijzer hadden ze vorig jaar nog een heel rayon glutenvrije producten, terwijl dat intussen beperkt is tot één rek. Zeker bij glutenvrije producten kwam de concurrentie van webwinkels.

Tegelijkertijd willen ze niet te hard meegaan in de waan van de dag. Joris: "We blijven

trouw aan onze leveranciers. Een goede leverancier neemt een product pas op in zijn assortiment als het aan een aantal kwaliteitscriteria voldoet."

Al jaren vinden klanten bij de Groene Wijzer een mooi aanbod van noten en zuidvruchten in bulk. Joris: "Dat werkt duidelijk. Mensen kunnen zelf bepalen hoeveel ze nodig h ­ ebben en het is voordeliger. Als winkelier steek je daar meer tijd in, maar als de klanten ­tevreden zijn, zijn wij dat ook."

In 2018 bestaat De Groene Wijzer 20 jaar. Naar aanleiding daarvan beloonden ze in oktober hun vaste klanten. 20 dagen lang gaven ze 20 procent korting op tal van producten.

Joris: "We hadden er meer van verwacht.

Klanten hadden precies geen boodschap aan die korting. Op onze laatste promodag bakte Maria wafeltjes, en dat vonden ze geweldig.

We hebben de indruk dat we onze klanten enthousiaster maken met wat lekkers en feestelijk dan met grote kortingen."

Joris besluit: "Als zelfstandige winkel is het niet altijd makkelijk, en dus moet je als winkelier een beetje koppig en eigenwijs zijn. We doen al 20 jaar ons eigen ding. En zo kennen onze klanten ons."

MEER WETEN?

www.degroenewijzer.be

fotografie

Astrid Agemans

Bio Actief

42

11

BIO IN DE KETEN

Een sterkere keten Vraag en aanbod op elkaar afstemmen: het blijft een uitdaging voor bio.

Nieuwe ketenprojecten moeten het aanbod helpen vergroten.

WIE?

Bioboeren W AT ?

Ketenproject gericht op omschakeling en samenwerking WAAROM?

Er is meer biologisch aanbod nodig, en best worden bestaande bioboeren daarbij betrokken

1. Bioclusters Begin dit jaar stelde de Vlaamse overheid het Strategisch Plan Bio 2018 – 2022 voor. Partners zijn onder meer BioForum Vlaanderen, Boerenbond en ABS. Een van de speerpunten in dat plan is omschakeling stimuleren via zogenaamde bioclusters.

Het doel is om in bepaalde regio’s proactief op zoek te gaan naar mogelijke omschakelaars, hen samen te brengen en hen vervolgens te stimuleren om de stap naar bio te zetten. Door hen in contact te brengen met bestaande bioboeren, komt er ruimte voor kennisdeling, netwerking en samenwerking. Er wordt actief gezocht naar kansen om uitwisseling van gronden, mest, voeder, machines, enzovoort te faciliteren.

Daarnaast worden ook actoren uit de keten

12

Bio Actief

42

betrokken. Zo wil men ervoor zorgen dat de groei van de sector zo optimaal mogelijk verloopt in functie van de marktvraag.

Ook andere belanghebbenden kunnen deelnemen aan zo'n cluster: onderzoekers, landbouwnetwerken, erfbetreders, provincies, steden en gemeenten, ...

Op zoek naar geschikte regio’s In welke regio’s zo’n cluster zal worden opgestart, hangt af van een aantal criteria.

Het gaat bij voorkeur om een regio waar ­p rovincie en gemeenten bereid en ambitieus zijn op het vlak van biologische landbouw. Ook belangrijk is dat er een behoorlijk a ­ antal biologische land- en tuinbouwers actief zijn in de regio, wat noodzakelijk is voor het optimaliseren van samenwerking. Ook g ­ eografische factoren kunnen een rol spelen. Tot slot moeten er sterke regionale ketenpartners aanwezig zijn (verwerkers en handel) die afname kunnen garanderen.

Sofie Vandewijngaarden, adviseur voedingsbedrijven en ketenontwikkeling bij BioForum Vlaanderen, zal de komende maanden dat laatste in kaart brengen. Ze neemt contact op met verschillende ketenpartners die een sterke regionale verankering hebben.

Die verankering kan verschillende vormen aannemen. Sommige bedrijven kiezen voor

regionale branding als marketingstrategie, andere baken hun sourcinggebied af.

Een eerste cluster wordt begin 2019 ­uitgerold.

De eerste stap is gangbare land- en tuinbouwers informeren over bioproductie, via bedrijfsbezoeken en inhoudelijke infosessies. Advies op bedrijfsniveau loopt via de consulenten van ‘Bio zoekt Boer’.

Geïnteresseerde bedrijven brengen we in contact met lokale bioboeren om te kijken of er een samenwerking mogelijk/wenselijk is. De ketenpartners helpen om de groei in omschakeling af te stemmen op de marktvraag.

We zoeken nog biobedrijven die een rol als ambassadeur willen opnemen, zogenaamde demobedrijven. Ze ontvangen potentiële omschakelaars (maar eventueel ook studenten, leraars, enzovoort) op regelmatige tijdstippen, bijvoorbeeld een drietal keer per jaar. Hiervoor ontvangen ze een onkostenvergoeding. Wie interesse heeft, mag dit laten weten aan Bio zoekt Boer-consulent Sander Van Haver (zie ‘Meer Weten’ onderaan).

2. Bio-Scope Antwerpen en Limburg Biolandbouw mag dan wel kansen bieden voor gangbare land- en tuinbouwers die op zoek zijn naar een nieuwe toekomststra-

“via inspiratietours wordt aan boeren getoond dat bio een toekomstgerichte piste kan zijn” tegie, de omschakeling is een grote stap.

Het helpt om hen intensief te informeren over de marktkansen, de productiewijze en de aandachtspunten bij o ­ mschakeling.

Bio-Scope wil dat doen op regionaal niveau.

In 2016 liep er in West-Vlaanderen een ­succesvol traject voor de sectoren melkvee en akkerbouw-groenten. Daaruit bleek dat een samenwerking tussen bioboeren, ­omschakelende telers en veehouders kansen biedt: kennisuitwisseling, sneller omschakelen, een optimalere benutting van het areaal en periodieke uitwisseling van gronden.

In de provincies Antwerpen en Limburg zit er een kloof tussen vraag en aanbod van bioproducten. De omschakeling stagneert in een aantal sectoren. De ‘Bio-scope’-projecten

bieden hier een antwoord op. Partners zijn Innovatiesteunpunt, BioForum, Boerenbond en de provinciebesturen.

Om markt- en doelgericht te kunnen werken werden er projectsectoren afgebakend: groenten en zuivel voor Antwerpen, akkerbouw en fruit in Limburg. Het opzet is om verschillende ketenactoren uit de sector samen te brengen om de regionale vraag naar bioproducten en de concrete kansen voor omschakeling in kaart te brengen. Die kansen worden kenbaar gemaakt aan de land- en tuinbouwers. Via inspiratietours, trefdagen en bedrijfsbezoeken wordt aan land- en tuinbouwers duidelijk getoond dat kiezen voor bio een duurzame toekomstgerichte piste kan zijn. Contactpersonen voor dit project zijn Ketenmanager Paul Verbeke en Eveline Driesen van Bio zoekt Boer.

3. Verkoop Ook in Brussel beweegt er wat. Het project Brussel Lust is een initiatief van Steunpunt Korte Keten, Innovatiesteunpunt en BioForum Vlaanderen en wordt financieel gesteund door de provincie Vlaams-Brabant. Het werd gelanceerd naar aanleiding van de toenemende

interesse van de Brusselse consument in lokale en/of biologische producten, maar de beperkte aanwezigheid van lokale producten in de Brusselse winkels en horeca. In de regio’s Pajottenland, Brabantse Kouter en Dijlevallei worden producenten aangemoedigd om te starten met korte keten, of worden ze begeleid om hun bestaande korteketeninitiatief te optimaliseren. Ook krijgen gangbare producenten informatie over de omschakeling naar bio. Op 22 oktober konden gangbare en bioproducenten en afnemers elkaar leren kennen tijdens een Smaakbeurs. De reacties waren positief: verschillende producenten gaven aan nieuwe afzetmogelijkheden gevonden te hebben. Het project loopt nog tot eind 2019. Sander Van Haver en Marijke Van Ranst van BioForum Vlaanderen zijn de contactpersonen voor dit project.

MEER WETEN?

Iedereen die suggesties heeft of kansen ziet in zijn of haar regio voor de bio­ clusters, mag daarvoor contact opnemen met Sander Van Haver van Bio zoekt Boer.

Ook bedrijven die graag ambassadeur zouden zijn nemen contact op met Sander via sander.van.haver@biozoektboer.be.

Bio Actief

42

13

BIO ACHTER DE SCHERMEN O P S TA P M E T

Sabrina Proserpio Wat doet BioForum Vlaanderen voor en met de sector? In deze rubriek gunnen we je een blik achter de schermen en volgen we de hele dag een collega. Dit keer gaan we op stap met communicatiemedewerker en persverantwoordelijke Sabrina Proserpio.

09:00

Reageren op het nieuws

Het eerste werk ’s ochtends? Kijken of er in de media iets verschenen is over bio waarop we moeten reageren. Dat betekent ook journalisten informeren over bio en hen helpen bij hun artikels. Wanneer het nodig is vraag ik aanpassingen.

Soms blijkt het vanaf ’s morgens alle hens aan dek. En als het echt groot nieuws is, dan vindt de pers ons zelf wel. Met het vleesschandaal bij Veviba stonden bijvoorbeeld de telefoons de hele dag roodgloeiend. Kranten, televisie, radio: allemaal wilden ze onze reactie.

13:30

Ondersteuning bedrijven

In het verleden hielp ik al heel wat bedrijven bij hun communicatie of perswerking. Dat gaat van hun vacature op onze website delen tot het mee uitwerken van een communicatiestrategie voor evenementen. Het CSA-netwerk deed bijvoorbeeld een beroep op mij om hun Open Velddag bekend te maken naar de pers. Ik schreef een persbericht en stuurde het rond naar journalisten. Dit is een taak die ik in 2019 nog veel meer op wil nemen, dus laat het me gerust weten als je hulp nodig hebt!

MEER WETEN?

Heb je vragen over perswerking of de ­communicatie naar de consument? Neem ­contact op met Sabrina Proserpio via sabrina.proserpio@bioforumvl.be.

14

Bio Actief

42

11:00

Bio Mijn Natuur

Als communicatiemedewerker ben ik verantwoordelijk voor de consumentenwebsite Bio Mijn Natuur en de Facebookpagina Lekker Bio. Een goede site bevat elke dag iets nieuw, en voor Facebook geldt dat al helemaal. Ik speur dus naar nieuws, receptjes, leuke weetjes en portretten van ondernemers. Zolang het maar iets met bio te maken heeft. En één keer per maand stuur ik een nieuwsbrief waarin alles nog eens is verzameld.

15:00

Hoe communiceren?

Communiceren is ook nadenken over de boodschap. En ook daar trek ik de nodige tijd voor uit. Het doel van Bio Mijn Natuur is mensen informeren over hoe biologische landbouw werkt. Hoe doe ik dat het beste? Veel mensen kiezen bio voor hun gezondheid, maar hoe leg ik hen uit dat het ook gaat om milieu-impact en dierenwelzijn? Welke woorden gebruik ik in de veelgestelde vragen om er zeker van te zijn dat iedereen kan volgen?

Het resultaat van die denksessies vind je onder meer op www.biomijnnatuur.be/vragen-over-bio.

BAANBREKEND BIO

Aardevol BODEM Doe aan niet-kerende bodembewerking "We ploegen al jaren niet meer en werken aan vaste rijpaden, zodat de bodem nog minder verstoord wordt. We gebruiken daarvoor de Cultibutte, een veertandcultivator. De plannen om zo’n toestel te maken zijn vrij beschikbaar online en iedereen mag verbeteringen aanbrengen aan het ontwerp.

In elk geval werpt onze aanpak zijn vruchten af. Het bodemleven is merkbaar verbeterd: er zijn meer pendelaars (type regenworm), die zorgen voor een goede verbinding tussen boven- en ondergrond."

AGROBIODIVERSITEIT Zorg voor akkerranden met veel biodiversiteit

Duurzaamheid is een proces. Veel biologische ondernemers hebben dat begrepen en gaan verder dan wat de biowetgeving oplegt.

Elk nummer tonen we een bedrijf dat zich engageert voor meer. Als inspiratie.

Deze keer: Bioboerderij Aardevol.

"Ons landbouwperceel is omrand met een meidoornhaag. Van de 2,85 ha is ongeveer 0,85 ha ingericht als rand. Aan de kopakkers is er 6 meter ingezaaid met grasklaver of bloemenmengsels. Insecten maken daar in de zomer gebruik van en migreren in de winter naar de hagen. De bloemenresten blijven staan tot het voorjaar, zodat insecten makkelijker kunnen overwinteren. We zien daardoor ook heel wat insecten en vogels rond onze percelen. De nuttige insecten zorgen voor hogere oogsten, want ze eten schadelijke insecten op."

LEEFBAAR BEDRIJF Maak je eigen landbouwmachines "We zijn een klein bedrijf en dat betekent dat machines kopen vaak economisch niet haalbaar is. Daarom maken we onze eigen machines, die we bovendien volledig aanpassen op maat van wat we nodig hebben. Niet alleen is de kostprijs lager, je hebt ook de kennis om ze zelf te herstellen. De Franse coöperatie, Atelier paysan, ondersteunt boeren die zelf kleine machines willen maken. Ze bieden hun plannen online gratis aan en via workshops staan ze boeren bij om deze machines te maken. Doordat deze machines lichter zijn, zijn ze ook minder schadelijk voor de bodem."

fotografie

Frank Toussaint

MEER WETEN?

Zelf ook geïnteresseerd om meer te doen dan de wetgeving voorschrijft? Doe i­nspiratie op op www.bfvl.be/baanbrekendbio of neem contact op met projectverantwoordelijke Esmeralda Borgo esmeralda.borgo@­bioforumvl. be. Geef ook je eigen goede praktijken aan ons door!

Bio Actief

42

15

DYNAMISCHE SECTOR

Biologisch Brussel Een stad biedt vaak een goede voedingsbodem voor nieuwe initiatieven. Ook in onze eigen hoofdstad zien we tal van ondernemers op een creatieve manier aan de slag gaan met bio.

fotografie

Sophie Nuytten

16

Bio Actief

42

VOOR WIE?

De hele biosector WAT ?

Een overzicht van Brusselse initiatieven rond bio WAAROM?

De dynamiek in Brussel kan een inspiratie zijn voor Vlaanderen

Z

o’n 10 % van de Belgische bevolking woont in het Hoofdstedelijk Brusselse Gewest. Net zoals in de rest van het land leeft ook bij een deel van hen de vraag naar bio. Ongeveer 250 Brusselse bedrijven zijn gecertificeerd. Daar zijn niet al te veel landbouwbedrijven bij. Voor landbouw – bio én gangbaar - is er sowieso weinig ruimte. Wel gaat er aandacht naar vormen van stadslandbouw zoals verticale landbouw of daktuinen. Projecten om samen te tuinen brengen de Brusselaar weer in verbinding met voeding.

Voeding staat met andere woorden centraal in heel wat projecten, maar dan ook met de klemtoon op creatief, lokaal, ecologisch en biodiversiteit. Niet verwonderlijk dus dat heel wat initiatieven (deels) biologisch zijn.

Brussel lijkt op dat vlak ook vruchtbare grond te zijn. Verschillende Brusselse biowinkels zien hun verkoop toenemen en vaak zijn er heel concrete plannen om uit te breiden. In de hoofdstad leeft sowieso al langer de tendens dat handelszaken weer wat kleiner worden.

Omdat er zo weinig biologische landbouw bestaat in Brussel, zorgt dat er wel voor dat de vraag groter is dan het aanbod. Hier liggen kansen voor Vlaamse bioboeren, maar de moeilijke toegankelijkheid van Brussel is een uitdaging om deze vraag in te vullen.

Vlaams, Waals en Frans In Brussel vind je maar liefst 70 gecertificeerde verkooppunten voor bio. Sommigen daarvan zijn gevestigde waarden. B ­ io-Shanti, Bioshop Den Teepot en Terrabio (Les Tanneurs) zijn bijvoorbeeld al meer dan 30 of zelfs 40 jaar actief. Ook Sequoia is een echte Brusselse bioketen: gestart in 1988 in Ukkel en ondertussen uitgebreid tot 7 ­vestigingen. Daarnaast hebben een a ­ antal Waalse en Vlaamse ketens ook een of meerdere winkels in de hoofdstad, waaronder Origin’O, Bioshop of Bio-Planet. Origin’O zorgt er met zijn winkels in de treinstations Brussel-Centraal en Brussel-Zuid trouwens

voor dat ook treinreizigers snel hun biologische aankopen kunnen doen.

BIO EN BRUS S EL: WAT J E MOET WET EN

Maar Brussel blijkt ook een aantrekkingskracht te hebben op Franse biologische winkelketens. Bio C’Bon is sinds 2016 actief in België en heeft in Brussel intussen al vier vestigingen. Het overwegend Franse bio-assortiment werd aangevuld met enkele meer lokale bioproducten.

··

Nieuwe winkelconcepten Brussel is daarnaast ook een voedingsbodem voor winkelconcepten met hun heel eigen focus.

FÄRM is een coöperatie die werd opgericht in 2013 en die ondertussen 6 winkels in Brussel en omgeving. Ze willen vooral mensen, voeding en de mensen die de voeding produceren dichter bij elkaar brengen. De coöperatie is daarbij een middel. Die verenigt meerdere spelers uit de keten, inclusief de klant. Die laatste krijgt in ruil voor zijn aandeel korting in de winkel. Meer info op https://farmstore.be.

··

BEES coop (Schaarbeek) is net als FÄRM een coöperatieve winkel (gestart in 2014), maar zij gaan nog een stap verder. Zij zijn een zuivere klantencoöperatie. De klant is dus aandeelhouder, maar er wordt ook verwacht dat die actief bijdraagt. Dat ­betekent dus ook meewerken in de winkel als kassier of rekkenvuller. De aandeel­ houders stellen het assortiment samen, met extra aandacht voor lokaal, seizoensgebonden, kwaliteit, ecologische productie.

Meer info op http://bees-coop.be.

In 2016 startte BELGOMARKT in Elsene.

De naam zegt het al: de winkel kiest voor Belgische producten. Daarnaast ligt de focus op seizoensgebonden, zo weinig mogelijk verpakking en kwaliteit. In de praktijk is het aandeel bio vrij hoog, zeker bij onverwerkte producten als groenten en fruit.

Nog twee andere winkels die het vermelden waard zijn: in 2017 openden zowel The Barn BioMarket in Etterbeek als The Food Hub in Molenbeek. Zij zetten sterk in op rechtstreekse relaties met producent en bulkaanbod.

Geen verpakking Zowat alle Brusselse biowinkels hebben een verpakkingsvrij aanbod, maar een aantal winkels zetten met name hier op in. Het gaat dan o.a. om CHYL, Roots Store, Refill Store,

··

De biowetgeving is dan wel Europees geregeld, maar landbouw is een regionale bevoegdheid. Dat betekent dus ook dat er verschillen kunnen optreden in interpretatie tussen Brussel, Vlaanderen en Wallonië.

Ook de promotie die overheden doen rond bio zijn op gewestelijk niveau geregeld. In de praktijk leidt dat soms tot absurde situaties: zo hebben Vlaanderen en Wallonië op de Europese beurs BioFach elk een groepsstand naast elkaar (met verschillende tarieven per regio), terwijl de Brusselse bedrijven hun eigen groepsstand hebben in een andere hal.

Het Brusselse biobeleid wordt gestuurd vanuit de departementen Leefmilieu en Economie en werkgelegenheid. Onder de noemer Good Food ligt de focus op circulariteit, korte keten, voedselverspilling tegengaan, ... Alle initiatieven die hierop aansluiten komen op de portaalsite van Good Food - www.goodfood.­brussels.

De bedrijven die zich bij Good Food aansluiten zetten ook concrete doelstellingen voorop in functie van verduurzaming van het voedingsaanbod, bv in bedrijfskeukens. Ook bio heeft een plaats in deze doelstellingen, al is het in een groeitraject.

Wil je deel uitmaken van een netwerk rond duurzame voeding in Brussel dan is RABAD jouw aanspreekpunt. Het RABAD heeft drie doelstellingen: netwerking, ontwikkeling van projecten en het opzetten van en verdelen van informatie over duurzame voeding. Meer info vind je op www.rabad.be.

Bio Vrac, Le Stock Bio (van de coöperatie les évadés). CHYL combineert bulkverkoop met restaurant en café en opende dit voorjaar een tweede vestiging. Roots Store gaat er prat op nog een stap verder te gaan en stelt zich voor als enige circulaire biowinkel in Brussel, o.a. door de rechtstreekse afname bij producenten.

Bio Actief

42

17

Lili-bulk is een apart verhaal. Het is enerzijds een webwinkel, anderzijds een distributeur naar de winkels. Zij vullen retour-bokalen in diverse maten en met diverse samenstellingen en willen partner zijn in het afvalvrij leven.

Kortere keten Ondanks de weinige biolandbouw bestaat de korte keten ook in Brussel, in de vorm van GASAP’s (Groupes d'Achat Solidaires de l'Agriculture Paysanne) en GAC’s (Groupement d’achats), Buurderijen (Les Ruches), Voedselteams en afhaalpunten van groenteabonnementen. Het groeiende aanbod aan winkels in Brussel zet de korteketenverkoop wel wat onder druk. Klanten hebben al snel keuze uit een 10-tal aanbieders en een 100-tal afhaalpunten. Markten bloeien daarentegen als nooit tevoren, en daar liggen nog kansen. Het Brusselse gewest telt meer dan 60 wekelijkse markten, en op minstens een kwart daarvan zijn ook biobedrijven aanwezig.

Klanten die hun groenten zelf bij de boer wil gaan halen hebben minder keuze, maar dat wil niet zeggen dat er geen aanbod is.

CSA De Pletterick in Linkebeek is het eerste Brusselse CSA-bedrijf. Andere initiatieven, zoals De p ­ ianofabriek, combineren een bio-

18

Bio Actief

42

logisch aanbod met bijvoorbeeld daktuinen, een creatieve oplossing in een stedelijke context. Enkele omschakelaars beloven nog meer landbouw in Brussel, maar al bij al blijven de landbouwinitiatieven in Brussel vrij kleinschalig en beperkt tot 1 of 2 afzetkanalen.

Minder grondgebonden bioproductie vindt ook in Brussel zijn weg. Dan denken we aan de kweek van oesterzwammen en het forceren van witloof door bv Permafungi.

Het uitgangsmateriaal is gerecupereerd koffie­gruis, circulariteit het uitgangspunt.

Biologische verwerking Maar liefst 140 bioverwerkers bevinden zich op Brussels grondgebied. Het gaat om kleine en grote voedingsbedrijven, maar naar verhouding zijn er iets meer kleinere verwerkers.

Vaak gaan ze met innovatieve producten aan de slag en combineren ze de keuze voor bio met de keuze voor vegan, raw food of allergenenvrij. We lichten er een paar van die kleinere bedrijven uit.

De bekendste glutenvrije koekjes van Brussel zijn die van Generous. Ook de papjes van Turtle zijn vegan en glutenvrij, net zoals alles uit bakkerij So Bake it. Bouche B is een

vegetarische slager, Lily & Hanna maakt raw vegan ijs. Het aanbod vegan kaas van Pa’lais vond een deel van haar oorsprong in de keuken van Bons Paisirs. Die laatste bereidt allergenenvrije maaltijden en ­desserten maar biedt ook ruimte aan starters – een mooie samenwerking die perfect past binnen de Brusselse creatieve context.

Foodservices In Vlaanderen moeten restaurants die willen uitpakken met bio zich niet laten certificeren.

In Brussel zit dat anders. Net als in Wallonië zijn de Brusselse restaurants en cateraars certificatieplichtig als ze met bio-ingrediënten werken en hierover communiceren. Naast gevestigde waarden als Le Zinneke, Dolma en Tan en cateraar BioOrganic Factory, zijn er ook nieuwere restaurants en cateraars die zich laten certificeren: Les Filles Plaisirs Culinaires, Greenz biobar of Ginettebar zijn enkele voorbeelden. Vanuit het Brusselse beleid gaat er ook in grootkeukens relatief veel aandacht naar bio en lokaal.

MEER WETEN?

Alle gecertificeerde biobedrijven uit het Brusselse vind je ook terug op www.biobedrijvengids.be.

EERLIJKE SECTOR

Al wat ons rest Het sluiten van kringlopen is een basisprincipe in bio, maar in de praktijk is dat niet altijd even makkelijk. Biedt het inzetten van reststromen soelaas?

VOOR WIE?

De hele biosector WAT ?

Restromen inzetten WAAROM?

Door reststromen in te zetten komen we dichter bij de biologische principes

hoe die nevenstromen een nuttige toepassing kunnen krijgen binnen de biologische kringloop. Bierdraf, bietenpulp, aardappelresten, fruitpersresten, okara, sojahullen en broodproducten: het zijn allemaal ingrediënten met interessante voedingswaarden die veehouders maar al te graag zouden kunnen inzetten.

Weinig animo

H

et biologisch lastenboek garandeert een hoge milieubescherming en gezonde, natuurlijke producten. Biolandbouw kiest voor een systeemaanpak, wil op een efficiënte manier inspelen op economische prcessen en zo weinig mogelijk afhankelijk zijn van externe inputs. Sowieso zijn een aantal producten die vandaag toegelaten zijn, eigenlijk niet echt gewenst. Zo is het gebruik van bepaalde producten zoals koper enigszins omstreden.De vraag die op tafel ligt, is hoe de biosector deze producten kan vermijden.

Maar bij de verwerkers is er minder enthousiasme en daar zijn meerdere redenen voor.

Vaak geraken ze de reststromen nu al kwijt in de gangbare keten. Een aparte stroom voor bio, met veelal kleinere hoeveelheden, creëert kosten en biedt weinig meerwaarde voor het bedrijf. Wie maar een kleine hoeveelheid bio verwerkt, is ook minder gevoelig voor principiële argumenten zoals het sluiten van kringlopen. Sommige willen alleen inspanningen doen als het zonder extra kosten en administratie kan. Maar vaak gaat het om dermate kleine stromen dat het sop de kool niet waard is.

Een soortgelijk fenomeen zien we bij veevoeders. Die moeten volledig biologisch zijn.

Alleen bij alleseters mag maximum 5% van het rantsoen bestaan uit gangbare eiwitten, een uitzondering die op lange termijn wellicht zal uitdoven. Bovendien moet een zeker percentage van de veevoeders uit de regio komen, bij herbivoren zelfs 60%.

Moeten we naar een verplichting waarbij bioverwerkers hun nevenstromen verplicht afzetten bij een biologische afnemer? De nieuwe Europese bioverordening voorziet alvast een "kapstok". Zo mag de Commissie regels invoeren om "preventieve maatregelen" te verplichten.

Dat plaatst de biologische veehouders voor de nodige uitdagingen. Vandaar dus hun interesse om de nevenstromen van biologische verwerkers in te zetten als veevoer.

BioForum Vlaanderen onderzocht in 2015

Vraag is alleen of er voldoende draagvlak zal zijn in de sector. Bij de Europese groep van bioverwerkers (IGOP) blijkt hier weinig animo voor. Iedereen is het erover eens dat bio-reststromen zoveel mogelijk afgezet

moeten worden binnen de biosector, maar men ziet een wettelijke verplichting niet als oplossing. Ze zien het vooral als een praktisch probleem: logistieke uitdagingen, wisselende beschikbaarheid of kwaliteit van de reststromen, beperkte houdbaarheid, enzovoort. Er moet dan ook gezocht worden om die praktische knelpunten weg te werken, die zeer specifiek kunnen zijn afhankelijk van het type reststroom. Binnen IGOP is er wel bereidheid om voorbeelden van succesvolle valorisatietrajecten uit te wisselen en op die manier ervaringen te delen.

In afwachting wil BioForum de inzet van biologische reststromen binnen de Vlaamse biosector stimuleren. Via www.bfvl.be/reststromen kunnen bedrijven hun eventuele aanbod of hun respectievelijke noden bekend maken.

Zo komen we weer een stap dichter bij het effectief sluiten van de biologische kringloop.

MEER WETEN?

Verwerkers kunnen contact opnemen met Sofie Vandewijngaarden, adviseur voedingsbedrijven via sofie.vandewijngaarden@bioforumvl.be.

Bio Actief

42

19

TOEKOMSTIGE SECTOR

Boeren op het internet Hoe zal bio er uit zien in 2030? In de reeks kijken we in onze glazen bol. We sluiten deze artikelenreeks af met een blik op Internet of Things. Of: hoe alles verbonden zal zijn met het internet.

monitoren hun dieren al met sensoren.

VOOR WIE?

Bioboeren WAT ?

Landbouwmachines gaan ook steeds meer online WAAROM?

Door gegevens te verzamelen en die data te delen kan een boer zijn efficiëntie verhogen

S

tel het je even voor: in 2030 praat de boer met zijn landbouwmachines en zullen zij terugpraten. Sterker nog, de machines zullen ook met elkaar kunnen communiceren. De oogstmachine zal heel precies kunnen aangeven waar hij minder oogst heeft opgehaald, en de ploeg waar hij harder moest werken.

Met die informatie kan de mestverdeler dan aan de slag: hij weet meteen waar er meer meststoffen nodig zijn.

Klinkt futuristisch? Toch lijken we op weg naar deze vorm van landbouw. Nu al heb je precisielandbouw. Door sensoren vooraan je machines kan die heel nauwkeurig ­doseringen aanpassen. En veel veehouders

20

Bio Actief

42

Ook de landbouw zal dus niet ontsnappen aan de digitalisering. Twee termen vallen het meest als het hier om gaat. Enerzijds is er Internet of Things, wat slaat op het principes dat alle machines verbonden zijn met het internet en dus gegevens kunnen delen.

Daarnaast heb je big data: dat is de hoeveel aan informatie die op die manier verzameld wordt en die je kunt analyseren om efficiënter te kunnen werken.

Meer nauwkeurigheid Efficiëntie is het sleutelwoord in dit verhaal.

Met al die gegevens en digitale hulpmiddelen kan een boer veel nauwkeuriger werken.

Ook in de biolandbouw levert dat voordelen op. Wat als je met draadloze sensoren de natuurlijke toestand van je gewassen kan monitoren, om op basis daarvan het gebruik van externe inputs als meststoffen en gewasbescherming zoveel mogelijk te beperken? Technologie kan dan helpen bij het principe ‘voorkomen is beter dan genezen’.

Ook een efficiënt gebruik van water kan via dit soort technologieën. De computer houdt

je gewassen in de gaten en geeft aan wat het ideale oogstmoment is. De boer blij omdat hij beter zijn werk kan plannen, de rest van de keten blij omdat ze zo ineens weten wanneer gewassen geleverd worden en welke kwaliteit ze hebben. En de consument kan elk product traceren tot bij de boer.

Ook veehouders zouden via al die gegevens de gezondheidstoestand van hun dieren kunnen bijhouden en bepaalde problemen sneller kunnen opsporen. En door de medische geschiedenis van elk dier bij te houden, weet een dierenarts beter te handelen. Steek het gewicht van elk dier in een softwareprogramma en je krijgt real-time inzicht in de groei van elk dier, zodat je het voederregime heel precies kan afstellen.

Tot slot is de biologische landbouw erg gebaat bij de transparantie die al deze gegevens zou kunnen creëren. Controleorganisaties krijgen een hele hoop informatie automatisch ter beschikking. Dat leidt tot minder bureaucratie en minder risico op fraude.

Maar...

Dat klinkt allemaal erg rooskleurig, maar de waarheid is natuurlijk genuanceerder dan

fotografie

Kobe Van Looveren

dat. De inzet van technologie en digitalisering brengt ook een aantal risico’s met zich mee.

En er is ook de kostprijs: grotere bedrijven zullen makkelijker in deze technologie kunnen investeren die voor kleinere bioboeren

Allereerst zouden ze een bedreiging kunnen vormen voor de autonomie van elke boer. Op dit moment hebben bioboeren veel vakkennis opgebouwd door hun gewassen of dieren te observeren. Op basis daarvan kunnen ze problemen zien aankomen en oplossingen bedenken. Meer technologie in de stal en op het veld maakt dat boeren meer op die gegevens gaan vertrouwen en er ook afhankelijk van worden. Daardoor dreigt er heel wat vakkennis verloren te gaan. Het zal een kwestie zijn om daar een evenwicht in te vinden.

niet haalbaar zijn. Zo wordt een bijkomende afhankelijkheid gecreëerd.

Daarnaast zal de boer nog veel meer tijd achter zijn computer moeten doorbrengen om al die gegevens te bekijken. Ook dat vormt een risico. Boeren worden ouder en zijn niet altijd helemaal mee met de technologie. Dat gebrek aan kennis maakt hen ook afhankelijker van de technische ondersteuning.

Big data Maar het grootste probleem hebben we nog niet benoemd: al die data. Zolang een boer op zijn eigen erf aan de slag kan, lijkt er weinig aan de hand. Maar machinebouwers en toeleveranciers pleiten ervoor dat die gegevens ook gedeeld worden, zij het geanonimiseerd.

Daarmee zouden ze dan grotere analyses kunnen maken en die kennis kunnen gebruiken om nieuwe producten te ontwikkelen.

Dat levert een groot concurrentieel nadeel op voor bedrijven die misschien op zoek willen naar duurzame oplossingen. Informatie is goud waard, dat zien we ook in andere sectoren. Alleen wordt de boer die helpt om deze informatie te verspreiden niet per se beter

“Meer technologie op het veld maakt dat boeren meer gaan vertrouwen op data dan op hun eigen kennis”

van die machtsconcentratie.

De oplossing is nochtans eenvoudig: zorg ervoor dat al deze anonieme data voor iedereen beschikbaar zijn, via een opensource oplossing. Dat betekent dat elk bedrijf toegang krijgt tot de gegevens en op basis van de modellen digitale oplossingen kan bedenken die hen zelf vooruithelpen. Bovendien is het ook een kwestie om al die software betaalbaar te houden: de investeringsmogelijkheden van de meeste (bio)boeren zijn niet zo groot. En zo dreigt een situatie te ontstaan waarbij technologiegiganten de software én de informatie in handen krijgen. Zo ontstaat een nieuwe afhankelijkheid voor de boer, die nu ook al vaak in een afhankelijke positie zit ten aanzien van toeleveranciers, financiers en afnemers. Dat moet absoluut vermeden worden. Informatie moet vrij zijn, in handen van de gemeenschap en de boeren. Alleen op die manier wordt de boer er echt beter van. Het is de taak van de overheid om daarover te waken!

MEER WETEN?

Lees wat de Europese koepelorganisatie IFOAM EU schreef over Internet of things op www.bfvl.be/internetofthings.

Bio Actief

42

21

LERENDE SECTOR

Meer met minder Veel boeren zijn het evenwicht op hun boerderij kwijt. Ze werken te hard en hebben nauwelijks nog tijd over voor zichzelf. Lean Farming kan een antwoord bieden

fotografie

Astrid Agemans

22

Bio Actief

42

VOOR WIE?

Bioboeren WAT ?

Een manier om efficiënter aan landbouw te doen WAAROM?

Ook bioboeren zijn onderhevig aan stress

E

en bioboer moet heel veel ballen tegelijkertijd in de lucht houden. Op het veld moet een groot aanbod aan gewassen zorgen voor een zo gezond mogelijke vruchtwisseling. Hij moet zijn machinepark beheren en zijn personeel begeleiden. Hij moet op zoek naar liefst verschillende afzetkanalen om zo minder risicovol te ondernemen.

Dat alles in de juiste banen leiden kan soms een hele opgave worden. Veel bioboeren hebben het gevoel dat er overal tijd tekort is, en vooral de vrije tijd lijdt daar onder. ‘Lean farming’ wil net daar een mouw aan passen.

Wat is lean farming?

Bij ‘Lean Farming’ gaat een boer op zoek naar de meest efficiënte manier van werken. De term is afkomstig uit de Japanse auto-­industrie. Het beeld van eindeloos van de band rollende wagens valt moeilijk te rijmen met een landbouwbedrijf waar alles onvoorspelbaar lijkt en je werkschema op elk moment in de war kan geraken. Vaak staat efficiëntie ook automatisch gelijk met groeien en grootschaligheid.

Maar in dit geval wordt het begrip ‘lean’ gelukkig anders ingevuld. Door efficiënter te gaan werken heeft een boer meer tijd voor zijn gezin, zonder dat zijn inkomen eronder lijdt.

Grote inspiratiebron is de Canadese CSAbioboer Ben Hartman. Die schreef er intussen al twee praktijkgerichte boeken over: ‘The Lean Farm’ en ‘The Lean Farm Guide to growing vegetables’. Lean Farm management lijkt een gestructureerd en vooral holistisch antwoord te bieden op vragen over timemanagement en bedrijfsvoering.

Principes Het basisconcept is eigenlijk heel eenvoudig.

Bij alles wat een boer doet, gaat hij kijken hoe dat ten dienste staat van zijn klant. Met klant worden zijn afnemers bedoeld, maar

ook het personeel. Je kijkt dus naar welke diensten je levert, en ziet hoe je die zo optimaal mogelijk kan omzetten in een loon voor jezelf en je medewerkers.

Concreet betekent dat dat je alles wat je op je bedrijf doet onder de loep neemt. De activiteiten die niet in dienst staan van je klant en dus geen waarde toevoegen, probeer je tot een minimum te herleiden en liefst zelfs helemaal niet meer te doen.

Dat kan natuurlijk alleen als je eerst een analyse hebt gemaakt van wat je allemaal doet, maar de tijd die je daar in investeert is erg zinvol. Het zorgt voor meer rust in de chaos, helpt boeren bij het maken van keuzes en creëert een leefbaardere omgeving voor de boer, zijn medewerkers en zijn gezin.

je je geld verdienen? Wie zijn jouw klanten?

Weet je wat je klanten willen, wanneer ze het willen en hoeveel zij willen? Definieer welke waarden jij biedt of kan bieden aan je klanten.

Bij Lean Farming wordt ‘waarde’ omschreven als elke activiteit waar de klant wil voor betalen. Niet elke activiteit op je bedrijf genereert een direct financieel gewin. Dat wordt bij Lean Farming omschreven als ‘verspilling’.

Stap voor stap

Voor Ben Hartman kan je als boer beter stoppen met alles wat geen waarde heeft voor je klanten. Tegelijkertijd kan het voor nieuwe taken zorgen die je daarvoor niet deed. Hartman: "We bellen de restauranthouders op die klant zijn bij ons, op het tijdstip dat ze zelf verkiezen. Zo kunnen ze tussen het koken door bestellingen plaatsen." Die telefoontjes zijn een deel van de service en chefs betalen er graag voor. Hartman paste ook zijn teeltplan aan in functie van de klant.

Klinkt het bovenstaande logisch? Toch is er bij veel bedrijven nog wel ruimte voor verbetering. We nemen je door de verschillende stappen die je kan zetten naar een efficiëntere bedrijfsvoering.

Het is wel belangrijk om ook je medewerkers als klanten te zien: zij moeten duidelijk begrijpen waar je heen wil, want anders loopt het geheid mis.

1. Wat heb jij de klant te bieden?

2. Zorg dat je de klant biedt wat hij vraagt

Je begint bij de basis. Op welke manier wil

Welke stappen zijn nodig om ook effectief te

Bio Actief

42

23

kunnen realiseren wat je klanten willen? Zet al je activiteiten in een schema. Alle activiteiten die in het schema geen waarde toevoegen, kan je als ‘verspilling’ beschouwen. Daarna kijk je hoe je die verspilling kan aanpakken.

Stop je met bepaalde activiteiten of pas je ze zo aan dat ze wel waarde krijgen? Vergeet ook niet te kijken wat dat betekent voor het kostenplaatje van de klant.

3. Herken verspilling en pak het aan Tot nog toe bleef het misschien vaag, maar Hartman zag op zijn bedrijf acht vormen van verspilling:

vroeg, te hoge kwaliteit, ...)

• Overbodige bewerkingen: zaken te goed of te veel doen dan wat nodig is voor de klant, meer bewerkingsstappen u ­ itvoeren dan nodig is

• Defecten/herwerking: productie die niet in orde is en herwerkt moet worden, gemaakte voldoet niet aan de verwachtingen

sief dat het een negatieve invloed had op de hele bedrijfsfinanciën. De verzamelde gegevens kunnen ook helpen bij de aankoop van materiaal. Als de oogst van aardappelen niets opbrengt, kan het misschien helpen om een aardappelrooier te kopen.

Materiaal

niet gebruiken van het potentieel van de aanwezige medewerkers

Veel tijd gaat verloren aan het zoeken van materiaal. Zeker als je met personeel werkt kan wanorde een grote verliespost zijn. Het 5S-systeem binnen ‘Lean Farming’ helpt je bedrijfsorganisatie aan te pakken. Je doet het ruimte per ruimte en betrekt de medewerkers die in die ruimte actief zijn.

Meten is weten zegt lean farming. Je moet dus ook gaan kijken waar het efficiënter kan. Hoeveel stuks zou je kunnen oogsten per uur of wat moet de financiële waarde van elk transport dat je doet zijn? Die dingen meten kan gewoon tijdens de uitvoering van je werk, maar planningsborden verhogen de zichtbaarheid.

Doe al het materiaal weg dat niet absoluut nodig is en hou alleen het het noodzakelijke bij. Twijfel je? Wegdoen dan! Dat betekent ook oude machines verkopen als je er een nieuwe hebt gekocht. Je erf mag geen verzamelplaats van machines worden, want dat is dood kapitaal.

Weet je welke teelten het goed doen of hoeveel stuks je van een bepaald gewas kan oogsten per uur? Dan zet je die informatie om in keuzes. Hartman bouwde bijvoorbeeld zijn tomatenvariëteiten af. Hoewel het een mooie teelt was, bleek die zo arbeidsinten-

Geef al je materiaal een vaste en logische plaats. Het helpt om alles terug te vinden.

Spullen die niet op hun plaats zijn, zijn in gebruik. Denk ook goed na over waar je bepaalde werktuigen gebruikt. Waarom

• Talent: grootste bron van verspilling is het

• Transport: het onnodig verplaatsen van materiaal en producten

• Voorraad: meer materiaal of ­informatie dan nodig is, te veel grondstoffen, tussenproduct of afgewerkte producten

• Bewegen: overbodige beweging van ­ ensen, onnodig of overvloedig s m ­ tappen, buigen, draaien of reiken

• Wachten: op materiaal, mensen of informatie

• Overproductie: productie niet in lijn met wat waarde biedt voor de klant (te veel, te

24

Bio Actief

42

Stap 1: Scheiden (Sort)

Stap 2: Schikken (Set in order)

fotografie

Kobe Van Looveren

zou je het snoeimateriaal voor tomaten 800 meter verder in de loods leggen in plaats van het gewoon mee in de tunnels te bewaren?

Stap 3: Schoonmaken ( Shine) Door je werkplaats proper en goed verlicht te houden, zorg je voor meer overzicht. Hartman schilderde de betonvloer van zijn werkplaats met epoxyverf zodat die makkelijk schoon te maken was, installeerde was- en werktafels van roestvrij staal en TL -lampen. Ook plaatste hij groene bakken naast zijn percelen, bedoeld om het onkruid in te doen. Dat gaf ook een stimulans om de bedden proper te houden.

Standaardiseren ( Standardize) Zorg ervoor dat werkplekken op je bedrijf zo uniform mogelijk zijn. Hartman had bijvoorbeeld verschillende irrigatielijnen en vervingen die door één irrigatiesysteem in zijn hele bedrijf. Minder kans op vergissingen en efficiënter werken.

Systematiseren (Sustain) Het belangrijkste is natuurlijk dat je je bedrijfsorganisatie ook kan blijven volhouden en verbeteren. Hartman geeft zijn medewerkers soms op vrijdag tijd om een rondje op het bedrijf te doen en alles weer op de juiste plaats te leggen. Zo kan de maandag erop weer meteen opgestart worden.

Praktische looplijnen uitwerken Ook het aantal kilometers dat werknemers op een dag afleggen op zijn bedrijf, bekijkt Hartman met een kritische blik. Minder afstanden afleggen is efficiënter werken.

En dus probeerde Hartman dingen te combineren. Hartman oogst de gewassen nu in de karren die naar de markt gaan, tenzij die nog gewassen moeten worden. En als er rubberen banden rond de kolen moeten, dan neemt hij de rubberen banden al mee naar het veld en brengt hij ze aan na het oogsten.

Werklast verdelen Hoe zorg je ervoor dat de piekmomenten tijdens het jaar beheersbaar blijven? Dat kan door al voorbereidend werk te doen op de rustige momenten. Hartman houdt het hele jaar taken bij die in de winter kunnen gebeuren, zodat er meer tijd vrijkomt op drukke momenten. In de winter worden bijvoorbeeld de lentebedden al wat voorbereid. En het seizoen verlengen via tunnels en serres verdeelt de werklast over een langere periode.

Groei of leefbaarheid?

Maar zorgt die efficiëntie er net niet voor dat een boer kansen ziet om zijn bedrijf te vergroten en zo zijn inkomsten te verhogen? In Lean farming betekent groei dat je

je netto-inkomen verhoogt en je tijd krijgt door je kosten te drukken. Hartman wil zijn kosten elk jaar met 5 procent doen zakken.

Dat klinkt natuurlijk eenvoudiger dan het is, maar de lean-farming methode helpt je echt op zoek te gaan naar verliesposten. Het doel blijft te streven naar een leefbaarheid, zowel financieel als op persoonlijk vlak. En sommige besparingen blijven jaren doorwerken.

Bespaar je 300 euro per jaar op de aankoop van goedkopere compost, dan zou dit op 10 jaar 3000 euro opleveren. Pas je je manier van werken zo aan dat je 20 minuten per dag wint, dan zou je bij wijze van spreken bij een vijfdaagse werkweek 52000 minuten of 36 dagen hebben gewonnen die je kan inzetten om meer voedsel te telen of om eindelijk eens op vakantie te gaan. En dat is toch wat veel boeren op dit moment missen.

MEER WETEN?

Ben Hartman heeft zijn eigen website: http://claybottomfarm.com. Het innovatie­ steunpunt heeft ook twee brochures die hier op aansluiten. Je vindt ze op www.bfvl.be/sleutelmomenten en www.bfvl.be/boerzkttijd.

Bio Actief

42

25

LERENDE SECTOR

Op inspiratie in Frankrijk Eind september gingen een groep Vlaamse biotelers en andere sectorgerelateerden op studiereis naar Noord-Frankrijk. Bij twee van de bedrijfsbezoeken viel de sterke coöperatieve werking en het grote vertrouwen in de verdere groei van de sector op.

VOOR WIE?

Bioboeren WAT ?

Studiereis Frankrijk WAAROM?

Bedrijfsbezoeken inspireren

H

et eerste bedrijfsbezoek was aan BioCer, een coöperatie van intussen meer dan 150 Franse biologische graantelers. Die is al sinds 1988 actief in het Noordwesten van Frankrijk. De voorbije jaren verhandelden ze tussen 10.000 en 17.500 ton biologische granen: baktarwe (39%), andere granen (20% - brouwgerst, rogge ...), voedergranen (33%), droge peulvruchten (1%) en eiwitrijke oliehoudende gewassen (7%). Daarnaast vermeerderen ze ook zaden.

Ongeveer 60% van het graan wordt rechtstreeks bij de oogst aangeleverd. Het overige

26

Bio Actief

42

deel wordt eerst (tegen een meerprijs) gestockeerd bij de akkerbouwer en in de loop van het bewaarseizoen aangeleverd. De prijs is gelijk voor alle telers in het volledige gebied.

Op basis van een staalname bepalen kwaliteitsparameters of er een bonus of malus gegeven wordt op de basisprijs. Kan een teler geen volle vrachtwagen leveren, dan betaalt hij een meerkost daarvoor. Een beperkt deel van het graan gaat rechtstreeks van boer naar klant, bijvoorbeeld bij de verkoop van voedergraan aan een nabije veehouder. De administratieve afhandeling gebeurt wel via de coöperatie.

Aan het hoofd van de coöperatie staan 12 biologische akkerbouwers. Er zijn ook 15 werknemers en drie adviseurs. Die laatsten staan de akkerbouwers bij op technisch vlak. Zij organiseren proefvelden, geven vorming en advies over o.a. rassenkeuze en bemesting, ondersteunen de omschakeling naar bio, brengen de noden van de klanten over bij de landbouwers en organiseren samenaankoop

van zaden en uitwisseling van machines.

Bio+-label Voor de verkoop wordt samengewerkt met 2 andere biologische graancoöperaties, Probiolor en Cocebi. Samen hebben zij een totale productie van ± 80.000 ton (15% van de totale Franse productie). Het cliënteel is zeer divers: molenaars, vlokkenproducenten, olieslagers, mouterijen, veevoederbedrijven, groothandels. Er wordt gewerkt met meerjarige contracten (meestal 3 jaar) met een afgesproken prijsvork. Er is ook heel wat export naar België, o.a. aan voederfabrikanten en mouterijen. Voor Belgische voederfabrikanten is samenwerking met Noord-Franse akkerbouwers belangrijk om te kunnen voldoen aan de vereiste dat een deel van het voer regionaal wordt geteeld.

Biocer wil zich wapenen voor een mogelijke "silent takeover" van het biologische gedachtengoed door grote supermarktketens en gangbare voedingsmultinationals.

Ze werken aan een soort "Bio +"-label dat ook socio-economische en regionale aspecten bevat. Verschillende landbouw- en voedingscoöperaties werken hier samen aan, onder meer ook de coöperatieve winkelketen BioCoop. En ook Bioteam doet hier aan mee.

Bioteam In 2008-2009 begonnen drie boeren van een lokale machinesamenwerking na te denken over omschakeling naar bio. Ze wonnen advies in, brachten bedrijfsbezoeken in binnen- en buitenland en schakelden in 2011 over met vier boeren. Samen vormen ze het bioteam.

We brachten een bezoek aan lid Sebastien Lemoine, een akkerbouwer-groenteteler.

“Heel belangrijk is het formuleren van een gemeenschappelijke visie en missie” In totaal beschikken ze over 295 ha biologische grond met nog 50 ha in omschakeling.

De telers zijn elk eigenaar van hun eigen grond, maar alle aankopen en verkopen gebeuren via het Bioteam. De winst (en dus ook de risico’s) worden verdeeld volgens een verdeelsleutel die gebaseerd is op de oppervlakte per teler.

Er moesten in het begin heel wat keuzes gemaakt worden, op het vlak van machines, afzet en personeel. De begeleiding tijdens deze opstart werd financieel ondersteund vanuit de overheid. Heel belangrijk volgens Lemoine was het formuleren van een gemeenschappelijke visie en missie. Dat gebeurde via een externe coach. Duur (1.200 euro per dag, niet gesubsidieerd), maar zijn geld meer dan waard. "We zijn als boer gewoon om met machines om te gaan, maar omgaan met mensen vraagt een heel andere aanpak."

Ze richtten een SEP (Societé en Participation), een Franse vennootschapsvorm die groepen samenbreng zonder dat er een rechtspersoonlijkheid aan gekoppeld is. Alle aan- en verkopen verlopen via die SEP, marges worden via een % verdeeld.

Elk jaar wordt een percentuele verdeling gemaakt van kosten en winsten volgens het aantal hectare. Aangezien de vruchtwisseling grosso modo gelijk blijft verschilt dit jaar op jaar niet zoveel. Door ruil van percelen wordt er ook een evenwicht bewaard. Zo’n gemeenschappelijke pot heeft voor- en nadelen. In bio heb je sowieso goede en slechte opbrengsten in gewassen. Je hebt dus diversiteit aan gewassen nodig om die risico’s en de marges te dekken. Het collectief laat nu toe om in meerdere gewassen goed te zijn.

Ze staan open voor nieuwkomers, al kunnen bedrijven pas lid worden van de SEP in hun tweede jaar omschakeling.

Er is een betere bodemvruchtbaarheid, omdat percelenruil een extensievere vruchtwisseling mogelijk maakt. Door binnen de bestaande machinecoöperatie CUMA een biotak te ontwikkelen voor de aankoop van machines die vooral nodig zijn in bio, konden ze makkelijker krediet krijgen bij de bank. Lemoine heeft zelf een 35 jaar oude tractor, maar koopt zelf geen machines meer aan. Voor de praktische planning komen de bedrijven elke vrijdag een uurtje samen. Dat ze bij elkaar in de buurt wonen helpt daarbij.

Ze hebben ook een werkgeversgroep op die de seizoensarbeid regelt. In totaal stelt het bioteam 25 personen voltijds te werk, exclusief de boeren. In een streek met veel werkloosheid is het niet moeilijk om arbeiders te vinden. Daarnaast is er ook ondersteunend personeel, zoals een persoon die fulltime bezig is met opleiding.

Momenteel gaat 90% van de afzet naar NORABIO, die 80 procent leveren naar BioCoop en daarnaast afzet via korte keten, winkels, groothandel en industrie. Twee van de acht bestuurders van Norabio zijn Bioteam leden.

In 2016 zijn ze met plannen gestart voor de bouw van een fabriek voor verwerking van hun producten.

MEER WETEN?

Neem contact op met An Jamart an.jamart@bioforumvl.be voor een uitgebreider verslag.

Bio Actief

42

27

Geïnteresseerd in : - Bio-landbouw?

- Bio-productie?

- Gecombineerde audits*? *BIO, GLOBALG.A.P., IKM, Belplume, Certus, Codiplan, CodiplanPLUS, Vegaplan, Privé lastenboek, Autocontrole systemen, ...

• info@quality-partner.be • • Tel.: +32 (0) 4 240 75 00 • • www.quality-partner.be •

BE-BIO-03

WORD LID

Word lid van Bioforum en draag bij tot de stem van een sector!

Meer dan 400 bedrijven hebben ervoor gekozen om lid te worden van BioForum Vlaanderen. Ze hebben daar maar liefst vijf redenen voor.

Jij beslist mee

Persoonlijk advies

Voordelen voor jouw bedrijf

In actie voor jouw belangen

Versterk je netwerk

WIL JIJ OOK LID WORDEN? Surf snel naar www.bfvl.be/wordlid en meld je daar aan! Je vindt daar ook de tarieven voor lidmaatschap.

EIGENSECTOR

Zichtbare biobedrijven Sinds dit jaar kunnen leden van BioForum Vlaanderen bedrijfsmateriaal bestellen via onze webwinkel.

VOOR WIE?

Leden van BioForum Vlaanderen WAT ?

Personaliseerbaar promomateriaal WAAROM?

Biobedrijven zijn herkenbaarder als ze dezelfde stijl van borden aanhouden

B

ioForum Vlaanderen heeft al jaren een uitgebreid aanbod promomateriaal waarmee biobedrijven hun zichtbaarheid kunnen vergroten. Je kent ze wel: de groene vlaggen en beachvlaggen met "Hier leeft bio" en het logo van Bio mijn natuur op. Maar er zijn ook de banners met foto’s en de groene bedrijfsborden.

Op heel wat biobedrijven vormen ze een punt van herkenning. Zelfs in die mate dat nieuwe bedrijven soms ongeduldig vroegen waar en wanneer ze zo een bedrijfsbord zouden kunnen bestellen. Tot vorig jaar organiseerden we maar één bestelronde

per jaar, en wie die miste moest een jaar lang wachten. Dankzij onze webshop is dat nu niet meer nodig.

Permanent aanbod In het voorjaar startte BioForum met een permanente webshop voor promomateriaal. Het opzet blijft hetzelfde: bedrijven kunnen zichzelf herkenbaar maken als biobedrijf en ze kunnen hun zichtbaarheid verhogen bij activiteiten. Bovendien blijft de mogelijkheid bestaan om het materiaal te personaliseren en zo aan te passen aan de noden van je eigen bedrijf.

Wat zit er in het aanbod? Momenteel bestaat dat uit een roll-up, wegwijzers, bedrijfsborden (groot en klein) en banners (groot en klein).

Alles (behalve de roll-up) kan gepersonalisserd worden met de eigen bedrijfsgegevens en het eigen logo. Voor de banners bieden we een aantal mooie foto’s aan waaruit je kan kiezen. De lay-out staat al op punt, dus je kan snel een promoproduct maken op jouw maat. In de toekomst kan het aanbod worden uitgebreid als er bepaalde noden worden gesignaleerd.

In tegenstelling tot vroeger is de webshop niet meer voor iedereen toegankelijk. We hebben beslist dat alleen nog bedrijven die lid zijn van BioForum Vlaanderen hiervan gebruik kunnen maken. Alle leden hebben normaal de gegevens ontvangen waarmee ze kunnen inloggen in de webwinkel.

Hoe ga je te werk? Kies eerst een product.

Je krijgt een basislay-out te zien, waarop je tekst zelf kan invullen. Je kan de tekst ook nog wat vergroten of verkleinen en er eventueel je eigen logo nog aan toevoegen. Bij de banners moet je ook nog je de gewenste achtergrondfoto kiezen. Nog een laatste controle, en dan bestellen maar! Door meerdere items van hetzelfde te bestellen, betaal je in verhouding minder.

MEER WETEN?

Ben je lid en heb je geen login ontvangen of ben je de login kwijt? Neem voor al je vragen of opmerkingen contact op met onze adviseur verkooppunten Marijke Van Ranst marijke.vanranst@bioforumvl.be.

WIJNGAARDHOF

www.biobijbernd.be

Hier leeft bio!

Divers assortiment Veel eigen teelt zaterdag: thuisverkoop 8.30 – 13u zondag: markt Kapellen 8.00 – 13u

Bio Actief

42

29

Van horen zeggen "Als een koe zich goed voelt en goed gesoigneerd wordt, zie je dat ook in de melkproductie."

JAKOB DEVREE SE BIOBOER WEBSITE ALL E S OV E R BIO – 11 OKT OBE R 20 1 8

"We hebben het vandaag al moeilijk om met Belgische producten ons biologisch groenteaanbod volledig in te vullen.

Terwijl dat lokale aanbod voor ons als lokale speler heel belangrijk is. Door zelf te investeren kunnen we het lokale bio-aanbod mee helpen verankeren" S TEFA N GO ETH A ERT, VER A N TWO O R D EL I J K E L A N D B O U WS TR ATEGI E C O L RU Y T, N . A . V A A N K O O P B I O B O ER D ER I J D O O R C O L RU Y T VI LT. B E – 2 0 AU GU S TU S 2 0 1 8

"het verdwijnen van insecten zou meteen een ravage aanrichten, de natuur zoals we die nu kennen zou uiteenvallen. De mens zou geen schijn van kans maken om te overleven."

A N N E S VER D RU P -TH Y GES O N AU TEU R VA N TER R A I N S EC TA D E M O R GEN – 1 N OVEM B ER 2 0 1 8

"We willen dat de verklaring onze toegang tot land, water en zaden beschermt zodat wij, boerinnen en boeren onze missie om op een duurzame manier voedsel te produceren kunnen blijven uitvoeren."

VINCENT DELOBE L GEITENHOU DE R N.A.V. VN-VERKL A RIN G OVER RECHTEN VA N BOE RE N VOEDSELANDE RS. BE – OKT OBE R 2018

"Met natuurinclusieve landbouw produceer je gezond voedsel: er bestaan vele verbanden tussen het menselijke microbioom in onze darmen en het microbioom in de bodem. Dat is doorslaggevend voor de opbouw van onze weerstand en gezondheid."

JAN-WILLEM E RISMA N , DIRECTEU R L OU IS B OLK- IN ST IT U U T CONGRES IT’ S T H E FOOD MY FRIE N D – 12 MEI 2 0 1 8

30

Bio Actief

42

"De laagsteprijsgarantie voor Carrefour Bio betekent niet dat biovoeding even goedkoop wordt als klassieke voeding. We moeten erkennen dat er een verschil blijft in teeltwijze en in kosten voor de producent. Wat we wel beloven, is dat we niet duurder zullen zijn dan andere bio-aanbieders" B A P TI S TE VA N O U TRY VE WO O R DVO ER D ER C A R R EF O U R B EL GI UM VI LT. B E – 1 1 S EP TEM B ER 2 0 1 8

Begin september pakte Carrefour uit met zijn Act For Food-programma. De bedoeling? Consumenten een gezonder en duurzamer eetpatroon meegeven. Maar de belofte dat ze de goedkoopste in bio zouden zijn, zorgde voor onrust.

De biosector is bang voor een prijzenoorlog waar de producent uiteindelijk het slachtoffer van zal worden. BioForum Vlaanderen gaf die boodschap ook duidelijk aan Carrefour, en zij lieten weten dat van een prijzenslag geen sprake is.

Wij certificeren uw producten en diensten, van veld tot vork.

TOELEVERING LANDBOUW Van zaaizaden, meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen tot diervoeders.

VERKOOP & CATERING Van hoevewinkels, detailhandel tot grootkeukens.

LANDBOUW Groenten, fruit, akkerbouw en veeteelt.

DISTRIBUTIE Transport en groothandel van levensmiddelen en diervoeders.

VOEDSELVEILIGHEID & DUURZAAMHEID In de verwerkende sector en de diervoedersector.

SInds 1988 werkt TÜV NORD Integra mee aan een duurzame ontwikkeling van de maatschappij door certificatie in landbouw en voeding.

Neem contact met ons op via www.certificatie-met-tuv.be • Certificatie voor biologische landbouw, verwerking en verkooppunten: Certificatie volgens de Europese wetgeving voor de biologische productie (EU 834/2007) I Certificatie voor het Biogarantie logo I Controles voor een aantal buitenlandse logo’s: AB (Frankrijk), Soil Association (UK), Bioland (Duitsland), Bio-Siegel (Duitsland), USDA organic (USA), Demeter, Naturland (Duitsland), Biosuisse (Zwitserland), Krav (Zweden) I Certificatie volgens het TÜV NORD Integra lastenboek voor de Biologische Productie in Derde Landen • Certificatie voor voedselveiligheid in de verwerkingssector en de dierenvoedersector: BRC I IFS I Autocontrolegidsen I FSSC 22000 I ISO 22000 I HACCP I Certus I FebevPLUS I QS I Fami-QS I FCA I Lastenboek plantaardige mengvoeders I KAT I HFA I Colruyt lastenboek charcuterie • Certificatie voor landbouw: GLOBALG.A.P. I GRASP I Vegaplan I Sectorgids Primaire Productie I Sectorgids Primaire Productie Loonwerk I IPM I VVA I LEAF Marque I Residuprotocol Albert Heijn I Tesco NURTURE • Certificatie voor duurzaamheidstandaarden: UTZ Choc I RSPO SCC I RSPO B&C I Fairtrade I MSC I ASC I BSCI I SMETA I EWS

Fabrikant gespecialiseerd in BIOLOGISCHE ontbijtgranen

Pionier op gebied van BIOLOGISCHE voeding, sinds 1974

Bevoorrading zo dichtbij mogelijk, granen verbouwd door onze partnerproducenten

Ets Favrichon & Vignon Volg ons op 42 47O Saint Symphorien de Lay PRO SAIN • Les Matès • 66670 Bages • Tél. 04 68FRANKRIJK 21 60 23 • Fax 04 68 21 80 36 • info@prosain.frwww.favrichon.com