BIK 4/2022 by Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy

B Y D G O S K I I N F O R M AT O R K U LT U R A L N Y Kw i e c i e ń 2 0 2 2

temat numeru:

O bydgoskim śladzie w Łotwie – Miłosz Waligórski

O historii domu handlowego Rywal – Olga Drenda

O premierze spektaklu Of icerki – Agata M. Skrzypek

nr 4 (527) ROK XLVIII ISSN 1232-4450 INDEX 38139x nakład 1000 egz. egzemplarz bezpłatny

Ukraina

spis t reś ci:

w yda r z en ia:

Wiersze na wojnie. Reaktywacja LINII UKRAIŃSKIEJ, Hałyna Petrosaniak, Ołeh Kocarew, Olha Poworoznyk . . . . . . . . . . . . . . 2 Bardzo Stara Rzecz, Olga Drenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Hello, Kitty, Emilia Walczak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Ta fantazja jest interwencją, Agata M. Skrzypek . . . . . . . . . . . . . . . 10 Podążając za dźwiękiem, z Jakubem Szymczakiem i Marcinem Karnowskim rozmawia Monika Grabarek . . . . . . . . . . . . . .13 O przeklętych problemach, Jarosław „Bisz” Jaruszewski . . . . . . . . . .16 Kurioza Kurzeme, Miłosz Waligórski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Zespół pychy – zaburzenie emocjonalne polityków, Maciej Klimarczyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Bydgoski Insynuator Kulturalny, Zdzisław Pruss . . . . . . . . . . . . . . . 23

Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego . . . . . . . . . . . 26 Dom Kultury „Modraczek” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Towarzystwo Muzyczne im. I.J. Paderewskiego . . . . . . . . . . 29 Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego. . . . . . . . . .30 Akademia Muzyczna w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Biblioteka Główna UKW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 Opera Nova w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Teatr Polski w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Impresariat Artystyczny itd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Stowarzyszenie Działań Artystycznych. . . . . . . . . . . . . . . .35 Kino Jeremi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy. . . . 36 Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński. . . . . . . . . . . . . .37 Galeria Wieży Ciśnień – Muzeum Wodociągów. . . . . . . . . . .37 Młodzieżowy Dom Kultury nr 5 w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . .37 Irmina Pisarek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Pałac Młodzieży w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Otwarta Przestrzeń „Światłownia”. . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Teatr Kameralny w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 LGBT+ Film Festival . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy . . . . . . 41 Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu. . . . . . . . . 42 Music Cafe Szpulka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . 43 Kino Orzeł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych ANIMOCJE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku. . . . . . . . . . . . . .47 Galeria Wspólna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Ilustracja na okładce: Bożena Januszewska – absolwentka PWSSP w Poznaniu, zajmuje się malarstwem, grafiką, fotografią i wystawiennictwem. Jest autorką malarskich rekonstrukcji zamków w Polsce. Aranżowała wystawy muzealne w Bydgoszczy i Grudziądzu. Kieruje Galerią Wspólną w Bydgoszczy.

redaktor naczelny: Michał Tabaczyński michal.tabaczynski@mck-bydgoszcz.pl

redaktorka wydania: Emilia Walczak emilia.walczak@mck-bydgoszcz.pl

Eseista i tłumacz (z angielskiego i czeskiego), z wykształcenia dziennikarz, polonista i slawista (UMK w Toruniu), doktor nauk humanistycznych (UJ w Krakowie).

Prozaiczka, publicystka, redaktorka książek i czasopism, z wykształcenia kulturoznawczyni (UAM w Poznaniu).

Instytucja kultury miasta Bydgoszczy

BIK 4/2022 (527), Rok XLVIII, nakład 1000 egz., dystrybucja: częściowo bezpłatny wydawca: Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, dyrektorka: Marzena Matowska, 85-056 Bydgoszcz, ul. Marcinkowskiego 12–14, www.mck-bydgoszcz.pl redaktor naczelny: Michał Tabaczyński, zastępczyni redaktora naczelnego: Emilia Walczak, redakcja: Szymon Andrzejewski, Kuba Ignasiak, Monika Grabarek, korekta: Emilia Walczak, skład, opracowanie graficzne: Bogdan Prus redakcja: tel. 523 255 553, bik@mck-bydgoszcz.pl, ul. Marcinkowskiego 12–14, druk i oprawa: Polraster BIK w sieci: www.facebook.com/bik.bydgoszcz, www.issuu.com/bik_

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów oraz zmiany tytułów. Nie ponosi odpowiedzialności za treść programów placówek kulturalnych oraz materiałów informacyjnych i graficznych. Reklamodawcy ponoszą pełną odpowiedzialność za skutki prawne wynikłe z opublikowania dostarczonych przez siebie materiałów. Opinie prezentowane przez autorów nie zawsze są zgodne ze stanowiskiem redakcji i wydawcy. Prenumerata: www.prenumerata.ruch.com.pl.

Nr 527 | kwiecień 2022 |

Wiersze na wojnie.

Reaktywacja LINII UKRAIŃSKIEJ Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy kilka lat temu zainicjowało program nazwany „Linia ukraińska”. Pandemia nam te działania przygasiła, ale wojna nie czekała na koniec zarazy. Wracamy do naszych działań ukraińskich w trybie, którego nie planowaliśmy, ale na który od początku byliśmy przygotowani. Wcześniej realizowaliśmy nasze projekty na kilku niezależnych od siebie polach. Wyświetlaliśmy polskie premiery filmowe z ukraińskimi napisami. Wydawaliśmy książki (m.in. Lubow Jakymczuk i Juliji Stachiwskiej, a także antologię Anety Kamińskiej Wschód – Zachód, która prezentowała wiersze z wojny toczącej się w Donbasie od 2014 roku, a która ostatnio tak tragicznie zyskała na aktualności). Występowali u nas ukraińscy muzycy (DachaBracha, Piatnica czy Jurij Andruchowycz z zespołem Karbido). Gościliśmy u nas poetów i pisarzy. W „Bydgoskim Informatorze Kulturalnym” część artykułów tłumaczyliśmy na ukraiński. Cieszyliśmy się „Linią ukraińską” w czasie (względnego, kruchego, ale jednak) pokoju. Przyszła jednak wojna, a z nią tułaczka milionów ludzi, dzięki której zyskaliśmy nowych sąsiadów i zbliżyliśmy się z Ukrainą. Kultura (szczególnie: rosyjska, bo to od niej można by tego w pierwszym rzędzie oczekiwać) nie uratowała nas – i siebie – przed wojną, co nie znaczy wcale, że jest bezradna i niepotrzebna. Do działań „linii” wracamy w nowych warunkach. Te nowe warunki to choćby obecność naszych ukraińskich przyjaciół na rezydencjach artystycznych, które zainicjowaliśmy. Gościmy od niedawna pięć wspaniałych artystek z Ukrainy reprezentujących różne pola działalności kulturalnej i od następnego numeru będziemy je Państwu przedstawiać. A teraz przedstawiamy trzy przekłady wierszy napisanych już w czasie wojny. Przedstawiają jej obraz, który – chociaż tragiczny – jakże różni się od migawek z serwisów informacyjnych stacji telewizyjnych. Ich tłumaczką jest (jak zwykle w przypadku naszych publikacji) Aneta Kamińska, która niestrudzenie walczy z tyranem za pomocą słów. Tłumaczce i autorom dziękujemy za udostępnienie tekstów do publikacji.

Michał Tabaczyński

Hałyna Petrosaniak Straty wojenne W zeszłym tygodniu w Charkowie od rosyjskich bomb zginęli nie tylko charkowianie. Wśród ofiar są obywatele Rosji Dostojewski i Tołstoj… W Kijowie rosyjskie rakiety zadały śmiertelne rany swoim obywatelom: Bułhakowowi, Brodskiemu… Od uderzeń rakiet w Charkowie i Kijowie rozsypały się w proch Teatr Bolszoj i Rosyjska Akademia Sztuk Pięknych… A Czajkowski i Rachmaninow, Prokofjew i Strawinski na wieki stracili słuch… 8.03.2022

Ołeh Kocarew

Olha Poworoznyk

Przewagarowany alarm przeciwlotniczy

* * *

1. zbiegam z pięcioletnią córką z piątego piętra i na moment robi się śmiesznie: nasze nogi przebierają w powietrzu, naprawdę dotykamy tylko siebie nawzajem, kosmonauci kocmonauci.

Góra się wznosi. Z góry wypada drzewo. Drzewo mówi głosem mojego syna. Mówi. Ja piszę teksty. Przepisuję. To nie ma nic wspólnego z poezją. Boli mnie gardło. Coś w nim ugrzęzło. Może żegnaj, może wiersz, może wojna. Wojna ugrzęzła w gardle i nie mogę jej ani przełknąć, ani wypluć. Nie mogę jej nazwać. W głowie plączą się obrazy, njusy, głosy korespondentów, myśli „a jeśli” i „kiedy”. Kilka dni przed wszystkim pisałam do przyjaciółki, że pierwszy raz widzę takich mężczyzn w pizzerii koło domu. Reporterów wojennych, którzy mówili po angielsku. Podglądam w sieci, czy jeszcze żyją ci, którzy są ważni dla mnie.

2. zaczynasz przewagarowywać alarmy przeciwlotnicze jak uczniowie starszych klas. 3. kto rusza się w ciemnym budynku naprzeciw twojego ciemnego budynku budynku w którym poruszyły się twoje ciemne włosy? 5. zawartość plecaka: uciekając spod ostrzałów nie wiadomo po co wziąłeś ze sobą książkę poetycką „zawartość męskiej kieszeni” 6. uchodźca gra nieczysto – ma w rękawach osiem słów z różnych dialektów.

Z języka ukraińskiego przełożyła Aneta Kamińska

Nr 527 | kwiecień 2022 |

Goszcząc w Bydgoszczy (5)

Bardzo Stara Rzecz TEKST I ZDJĘCIA: Olga Drenda

Rywal – to brzmi groźnie, brzmi jak wyzwanie, a już na pewno nie kojarzy się z poczciwym i nieco zagubionym we współczesności domem handlowym. Jak na ironię, właśnie w czasach, które napędza przecież duch konkurencji, bydgoski sklep uosabia wszystko, co przywodzi na myśl odstawanie od peletonu, na dobre i na złe. Niezbyt udana modernizacja trafiona zupełnie nie w porę, bałaganiarska przestrzeń dookoła, a w środku nostalgiczny i babciny klimat gwarantowany przez charakterystyczne dla sklepów spółdzielczych tablice pisane odręcznie przez dział dekoratorski. Takie domy handlowe mają pecha. Można znaleźć je w wielu miejscowościach, swego czasu musiały być tam uwielbiane – to przyjemna strona statusu monopolisty. Symbolizowały nowoczesność, kusiły eleganckimi witrynami, a w środku, przy pomyślnych wiatrach, czasem oferowały atrakcje, choć z tym bywało różnie. Szybko się też starzały, pojawiali się inni, lepsi – nomen omen – rywale, którzy szli z duchem czasu, a klasyczny dom towarowy z personelem za ladą łapał szybko zadyszkę w tym wyścigu. 4

Zapewne byliście w setce takich miejsc, w katowickim Skarbku, łódzkim Centralu, częstochowskim Merkurym, krakowskim Jubilacie. Im dalej w lata dziewięćdziesiąte, tym bardziej półpiętra i korytarze obrastały w małe kioski i usługowe budki oferujące kasety magnetofonowe lub dorabianie kluczy, którym podnajmowano przestrzeń. Bywało, że przez jakiś czas dało się tam dostać dobre kosmetyki albo artykuły papiernicze. Działy spożywcze radziły sobie dobrze i słynęły z dużego wyboru produktów wegetariańskich oraz słodyczy, za to przemysłowe pomału gasły, tekstylne traciły rację bytu i najsensowniejszą motywacją dla wizyty w takim miejscu bywała wyprawa po Bardzo Starą Rzecz, która już wyszła z użytku. Kiedyś w takim sklepie nabyłam czystą kasetę VHS, innym razem – antenę do starego odbiornika telewizyjnego. W pewnym domu handlowym przez długi czas po zakończeniu prezydentury Lecha Wałęsy w ofercie wciąż znajdowały się skarbonki w jego kształcie. W moim rodzinnym mieście symbolicznym obiektem stała się nabijana ćwiekami skajowa kurtka, której nikt nie kupował latami i tylko przemieszczała się z jednej ściany na drugą. Były to miejsca tyle fascynujące, co sprawiające, że człowiek czuł się tam nieco kłopotliwie, jakby przeszkadzał personelowi. W nowocześniejszych marketach klient mógł się bezkarnie gapić, tu – lepiej żeby miał konkretne zapytanie. To pewnie częściowo przyczyniło się do ich zguby. Wróćmy jednak do Rywala. To obiekt – choć dziś nie wygląda – z lat siedemdziesiątych, zbudowany na popularną wówczas mod-

łę: dom handlowy plus biurowiec spółdzielni. Podobne rozwiązanie można zobaczyć na przykład w centrum Łodzi. Na starych pocztówkach widzimy, że sklep miał oszczędną, modernistyczną bryłę, ozdobioną wielkim neonem nad wejściem. Pomysł typowy, mało oryginalny, ale schludny. Równie istotnym elementem był skwerek z fontanną, gdzie, jak sobie wyobrażam, można było przyjemnie spędzić czas, na przykład odpoczywając z dzieckiem lub opędzając się od gołębi. Na archiwalnym nagraniu VHS z 1993 roku, gdzie widzimy mknące po Bydgoszczy liczne trabanty i stare škody, Rywal stoi jeszcze w swojej starej formie, ale oblężony już przez typowe dla swoich czasów mrowie kioseczków, budek, stoisk z kapciami góralskimi. Jest nawet legendarny jugokiosk K-67 oraz uliczny sprzedawca oferujący różne cuda na kiju, jak maszynę do szycia na baterie za jedyne 260 000 zł (dzisiaj 26, wtedy dwa banknoty z Moniuszką, jeden Staszic i jeden Wyspiański). Dużo działo się dookoła i wydawało się, że obiekt miał szczęście, bo wprowadziła się tam restauracja KFC – w swoim czasie wielka atrakcja i gwarancja ruchu. Stopniowo jednak tracił na znaczeniu, aż na przełomie mileniów ktoś wpadł na genialny pomysł: zmieńmy fasadę na nowoczesną i europejską! Okazało

się to jedną z licznych niefortunnych modernizacji spółdzielczych domów handlowych, jak stało się ze wspomnianym łódzkim Centralem czy nieszczęsnym kieleckim Puchatkiem. O ile jednak tamte zmieniły się w nieciekawe, szare kostki, o tyle Rywala przebrano za młodszego brata Solpolu skrzyżowanego z multipleksem. Wówczas był to nadal krzyk mody, okazało się jednak, że taka forma szczególnie szybko się starzeje, jeśli brakuje pomysłu na całość. Nowy, lepszy, kolorowy Rywal w środku pozostał domem handlowym starej daty, co gorsza już bez skwerku i z bałaganem dookoła. Postmodernizm à la klocki Duplo nie każdemu się podoba, ale jednak daje się lubić ze swoją zwariowaną, dziecinną formą. Dlatego, choć stary Rywal podobał mi się bardziej, dałam się przekonać również do jego nowej wersji à la czołówka Telewizji Edukacyjnej. Wiem, że niedawno miało miejsce zdarzenie typowe dla domów handlowych tego rodzaju. Ponieważ ich powierzchnia jest zbyt duża, by utrzymały się same, na któreś piętro wprowadza się ciucholand, wielki klub sportowy lub centrum chińskie. Tu wybrano opcję numer trzy. Ciekawe, czy na dobre.

Olga Drenda pisarka, dziennikarka i tłumaczka. Opublikowała książki: Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w czasach transformacji (2016) i Wyroby. Pomysłowość wokół nas (2018), za którą otrzymała Nagrodę Literacką Gdynia 2019 w kategorii esej, oraz – wspólnie z Małgorzatą Halber – Książkę o miłości (2020). Fot. Dariusz Gackowski

Nr 527 | kwiecień 2022 |

Hello, Kitty TEKST: Emilia Walczak

Filmów inspirowanych poruszającym Dziennikiem Anne Frank powstało już na pęczki, i to na całym świecie. Próbując wymienić tylko te fabularne, trzeba by na pewno wspomnieć – nagrodzony trzema Oscarami w 1960 roku – amerykański Pamiętnik Anny Frank (1959) w reżyserii George’a Stevensa, włoskie Wspomnienie Anny Frank (2009) Alberta Negrina, niemiecki Das Tagebuch der Anne Frank (2016) Hansa Steinbichlera czy holenderską Moją przyjaciółkę Anne Frank (2021) Bena Sombogaarta. Do tego liczne dokumenty, filmy krótkometrażowe, mniej lub bardziej udane produkcje telewizyjne, a także seriale – spośród tych ostatnich warto wspomnieć czesko-amerykańską koprodukcję zatytuło-

Ci, którzy nie znają swojej historii, są skazani na jej powtarzanie. [José Ortega y Gasset]

waną Anna Frank: cała prawda z 2001 roku, uhonorowaną dwiema statuetkami Emmy, z Benem Kingsleyem w roli Ottona H. Franka, ojca Anne. Co ciekawe, w 1979 roku powstało nawet japońskie anime zatytułowane Anne no Nikki: Anne Frank Monogatari Eijiego Okabe, a szesnaście lat później – jego remake w reżyserii Akinoriego Nagaoki. I tak, małymi kroczkami, zbliżamy się już do najnowszej animacji inspirowanej słynnym holenderskim pamiętnikiem, dziejopisem życia codziennego pod hitlerowską okupacją, od 2009 roku znajdującym się na Liście Pamięci Świata UNESCO. Where Is Anne Frank (2021) Ariego Folmana – bo o nim tutaj mowa – swoją polską premierę będzie miał już 9 kwietnia, podczas jedenastej edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmów Animowanych ANIMOCJE w bydgoskim MCK-u! Izraelski twórca filmowy o nadwiślańskich korzeniach, syn polskich Żydów: Wandy i Mordechaja Folmanów, którzy przetrwali Holokaust, a więc przedstawiciel tak zwanego drugiego pokolenia fot. Gutek Film

Ari Folman – znany choćby z takich hitowych animacji, jak poświęcony traumatycznym wydarzeniom z czasów pierwszej wojny libańskiej Walc z Baszirem (2008) czy Kongres (2013) na podstawie opowiadania Kongres futurologiczny Stanisława Lema – tragicznymi losami małej Żydówki Anne Frank, która po ponaddwuletnim ukrywaniu się w sekretnej oficynie na tyłach firmy ojca w Amsterdamie, zadenuncjowana wraz z całą rodziną, jako piętnastolatka zmarła na tyfus w nazistowskim obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen, interesuje się nie od dziś. W 2017 roku założona przez Ottona H. Franka Fundacja Anne Frank z siedzibą w Bazylei zrealizowała projekt graficznej adaptacji jej klasycznego już Dziennika. Do stworzenia komiksu zaproszono nie kogo innego jak właśnie

była jego twórcy wyimaginowana postać Kitty – swoiste alter ego Anne Frank, swobodnie przemieszczające między światem współczesnym (czy nawet niedaleką przyszłością) a przeszłością oraz między tym, co realne i straszne, a tym, co zgoła urojone, acz piękne. Na początku filmu Kitty dosłownie wychodzi z kraciastego pamiętnika Frank, znajdującego się w jej domu-muzeum w Amsterdamie, i zabiera widzów w swoją misję odkrywania jej historii i zrozumienia sensu jej dziennika. W trakcie opowieści poruszane są jednak nie

Where Is Anne Frank Ariego Folmana swoją polską premierę będzie miał już 9 kwietnia, podczas jedenastej edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmów Animowanych ANIMOCJE w bydgoskim MCK-u. Ariego Folmana, odpowiedzialnego za transpozycję książki, oraz Davida Polonsky’ego, autora ilustracji, to jest wybitny duet artystów nominowanych wspólnie do Oscara – w kategorii najlepszy film obcojęzyczny – za wspomniany wyżej Walc z Baszirem. (W Polsce dzieło to ukazało się w 2019 roku nakładem Wydawnictwa Stapis, ale wciąż czekamy u nas na inne powieści graficzne, między innymi: Anne Frank: The Anne Frank House Authorized Graphic Biography Erniego Colóna i Sida Jacobsona, Anne Frank: Witness to History! Marka Shulmana czy dziecięcą Anne Frank Svety Doroshevej i Marii Isabel Sanchez Vegary). O ile jednak skondensowany graficznie Dziennik jest próbą przełożenia książki Frank na język komiksu w sposób możliwie wierny, o tyle najnowszy film Folmana stanowi swoistą wariację na temat jej literackich wątków, czy inaczej – w filmoznawczym żargonie – ledwie tak zwaną a n a l o g i ę , czyli dalekie odejście od książkowego pierwowzoru. Dość powiedzieć, że główną bohaterką jest tutaj nie sama Anne, lecz jej zmyślona przyjaciółka Kitty – adresatka wszystkich wpisów w pamiętniku małej pisarki. „Miałam w Tobie do tej pory wielkie oparcie, również w Kitty, do której teraz regularnie piszę. Ten sposób pisania podoba mi się o wiele bardziej i teraz nie mogę się prawie doczekać chwili, kiedy znajdę czas, żeby w Tobie pisać. Tak się cieszę, że Cię z sobą zabrałam!”1 – brzmi apostrofa Frank z 28 września 1942 roku, zwrócona wszakże do samego pamiętnika, lecz dobitnie świadcząca o istnieniu już w jej dziecięcym imaginarium tajemniczej powierniczki imieniem Kitty. Where Is Anne Frank według scenariusza i w reżyserii Ariego Folmana jest z pewnością filmem wielu odważnych połączeń. Po pierwsze, połączenia faktów z fantazją. Do tego właśnie potrzebna

tylko tematy związane z drugą wojną światową, narodowym socjalizmem i historią Holokaustu, ale także aktualne problemy, takie jak międzynarodowe konflikty zbrojne, łamanie praw człowieka czy kryzys uchodźczy. Owo kolejne ważne połączenie: przeszłości z teraźniejszością, jest oczywiście symboliczne i oznacza nic innego jak pamięć. Zachować łączność z przeszłością równa się bowiem ocalić pamięć oraz uniwersalne przesłanie o dobru i złu płynące z Dziennika Anne Frank; zachować prawdę i wartości w czasach postprawdy i relatywizmu. „Zdałem sobie sprawę, że jeśli coś nie zmieni się w sposobie, w jaki uczymy małe dzieci o przeszłości, to ta przeszłość zniknie, będzie jak starożytna historia” – powiedział Folman w jednym z wywiadów. Bo – trzeba to wreszcie zaznaczyć – Where Is Anne Frank jest obrazem skierowanym w głównej mierze do dzieci, co na pewno czyni go wyjątkowym, ponieważ animacje dla najmłodszych poświęcone tematyce Holokaustu praktycznie nie istnieją (wyjątkiem chyba jedynie włoska Gwiazda Andry i Tati w reżyserii Alessandra Belliego i Rosalby Vitellaro z 2018 roku czy planowany francuski film Michela Hazanaviciusa na podstawie książki La plus precious des marchandises autorstwa Jeana-Claude’a Grumberga2).

Anne Frank, Dziennik (oficyna) 12 czerwca 1942 – 1 sierpnia 1944, red. Otto H. Frank i Mirjam Pressler, przeł. Alicja Oczko, wyd. II, Wydawnictwo Znak, Kraków 2015, s. 13.

2 Autor drukowany w Polsce jedynie w „Dialogu” nr 5/2000.

Nr 527 | kwiecień 2022 |

fot. Gutek Film

Jego twórca świadomie porzuca w nim więc swoje artystyczne ambicje na rzecz stworzenia przede wszystkim wymiaru edukacyjnego. Nie znaczy to jednak, że obraz nie olśniewa wizualnie! Formalnie rzecz biorąc, Where Is Anne Frank to odważne (kolejne!) połączenie animacji 2D, w której to technice stworzone zostały „prostolinijne” bajkowe postaci, z animacją poklatkową wykorzystaną częściowo do wykreowania amsterdamskiego anturażu (za tę drugą odpowiadają Tristan Oliver i Andy Gent, znani z Fantastycznego Pana Lisa czy Wyspy psów Wesa Andersona). Całość tę ilustruje dodatkowo subtelna, na wskroś baśniowa i zapadająca na długo w pamięć muzyka skomponowana wspólnie przez Bena Goldwassera z MGMT i wokalistkę zespołu Yeah Yeah Yeahs Karen O. Ponoć najtrudniejszą decyzją było jednak, jak przedstawić w filmie nazistów. Folman zadzwonił więc do matki po radę. Miała wtedy powiedzieć: „Myślałam, że są idealni, dla nas, w obozie, byli… bogami”. Twórcy filmu za8

projektowali więc nazistów jako gigantów tak zwanego Podziemia, z maskami na twarzach i dzikimi psami u boku, czerpiąc przy tym z greckiej mitologii, którą Anne Frank podobno bardzo lubiła. Co ciekawe, przypomina to motyw z bezprecedensowej książki Zofii Posmysz Wakacje nad Adriatykiem, gdzie dla mającej swój odpowiednik w świecie rzeczywistym bohaterki, Ptaszki, obozowi oprawcy to przedstawiciele Imperium Trupiej Czaszki. „[…] ona pierwsza zrozumiała, że Auschwitz to nie jest świat, który można ogarnąć ludzkim umysłem. Pewnego dnia wypowiedziała słowo: Królestwo. Że obóz to królestwo z baśni. Z baśni strasznej i dziwnej, nie z tego świata. […] Taka była jej wizja. Zakon Rycerzy Trupiej Czaszki. […] Wydaje mi się, że Ptaszka widziała obóz w konwencji mitologicznej, bo jej ojciec był germanistą. […] Ptaszka mogła być tym karmiona w dzieciństwie”3 – wyznała Posmysz w Królestwie za mgłą. Czy Folman mógł znać jej Wakacje…? Wydana po raz pierwszy w 1970 roku książka ukazała się później jedynie po czesku, słowacku i niemiecku, zatem to raczej przypadkowa zbieżność wizji, za to zbieżność jakże zaskakująca! Na sam koniec warto by jeszcze wspomnieć, że dziecięco-młodzieżowych przykładów owego autobiograficznego gatunku liteZofia Posmysz. Królestwo za mgłą. Z autorką „Pasażerki” rozmawia Michał Wójcik, Wydawnictwo Znak Literanova, Kraków 2021, ss. 144–145.

rackiego, jakim jest dziennik – i to dziennik szczególny, bo pisany w czasach Holokaustu z perspektywy ofiary – jest oczywiście znacznie więcej niżeli sam tylko pamiętnik Anne Frank (choć ten jest niewątpliwie symbolem ich wszystkich). Wiosną 1945 roku w ruinach

Berg, Lolek Lubiński… Przykłady te mnożna by mnożyć (i dopiąć tu jeszcze długą listę tragicznie przerwanych talentów literackich, od Abrama Cytryna po Zuzannę Ginczankę), ryzykując

Where Is Anne Frank jest obrazem skierowanym w głównej mierze do dzieci, co na pewno czyni go wyjątkowym, ponieważ animacje dla najmłodszych poświęcone tematyce Holokaustu praktycznie nie istnieją. III krematorium KL Auschwitz-Birkenau znaleziono zniszczony, gęsto zapisany szkolny zeszyt – pamiętnik prowadzony w łódzkim getcie przez czternastoletnią Rywkę Lipszyc. W 2017 roku ukazał się on (jako Dziennik z getta łódzkiego) nakładem Wydawnictwa Austeria. W 1948 roku odnaleziono z kolei pierwsze dwa zeszyty dziennika łodzianina Dawida Sierakowiaka. Dwanaście lat później ukazały się one w formie książki pod tytułem Dziennik Dawida Sierakowiaka, wydanej nakładem Wydawnictwa Iskry (ze słowem wstępnym Adolfa Rudnickiego). W 1966 roku odnaleziono kolejne trzy zeszyty. I tak – nie tak całkiem dawno, bo w roku 2015 – Wydawnictwo Marginesy ogłosiło z dumą pierwsze pełne polskie wydanie Dziennika Dawida Sierakowiaka. Poza tym ukazał się on także po angielsku, francusku, portugalsku, szwedzku oraz włosku. Albo Dawid Rubinowicz, urodzony w 1927 roku w Kielcach, zamordowany w wieku piętnastu w Treblince. Jego dzienniki z getta w Bodzentynie, spisywane prostym językiem w pięciu szkolnych zeszytach od marca 1940 do czerwca 1942 roku, tak samo jak u Anne Frank obrazują zwykłe dzieciństwo przerwane nazistowską okupacją, szykanowaniem i ostatecznie eksterminacją Żydów. Odnalezione po wojnie zostały opublikowane w wielu krajach świata, w tym również w Polsce – jako Pamiętnik Dawida Rubinowicza (wyd. Książka i Wiedza, 1987, z przedmową Jarosława Iwaszkiewicza). Niepozorny szkolny zeszyt w linię, na okładce którego dziecięcą ręką napisano: „Pamiętnik – Renia Knollówna”, znaleziony wiosną 1943 roku w stosie makulatury przez pracownika papierni w Konstancinie-Jeziornie. To pisany od maja 1940 do września 1941 roku Dziennik Reni Knoll z getta krakowskiego, wydany w 2012 roku przez Żydowski Instytut Historyczny. Nie bez przyczyny okrzyknięta „polską Anne Frank” Rutka Laskier, więziona w getcie w Będzinie i, zarażona cholerą, zamordowana w wieku ledwie czternastu lat w Auschwitz-Birkenau. Ona również, w ostatnim roku życia, pisała pamiętnik, który od 2006 doczekał się już około dwudziestu wydań obcojęzycznych. Świadomy politycznie, prowadzony przez trzy lata dziennik Reni Spiegel – ocalony przez jej kolegę Zygmunta Schwarzera i opublikowany w piętnastu językach świata pamiętnik polskiej Żydówki zastrzelonej na ulicy Przemyśla w 1942 roku, krótko po swoich osiemnastych urodzinach… Mary

jednocześnie twierdzenie, że świadectwa owe również stanowią właściwie gotowe scenariusze na film4, absolutnie w niczym nieustępujące ikonicznemu Dziennikowi Anne Frank i tak samo jak on ukazujące bezsens wojen i prześladowań. A zatem: filmowcy, do kamer! Bylebyście tylko nie popadli we wszechobecny holokaustowy kicz, tani egzaltowany dramatyzm czy estetyzację traumy, jak zrobił to już na wstępie, naznaczony trudnym dziś do zniesienia hollywoodzkim sznytem, obraz George’a Stevensa, gdzie odartą z charyzmy, elokwencji oraz swojego charakterystycznego sarkazmu i przesłodzoną przez to Anne Frank gra dwudziestojednoletnia modelka, z nosa jej siostry znikają nieodłączne okulary, a na sam koniec, zamiast sceny pokazującej bohaterkę w obozie koncentracyjnym – po nieprzychylnym przyjęciu jej przez testową amerykańską publiczność – widz otrzymuje ckliwe ujęcie nieba i pompatyczną muzykę Alfreda Newmana (autora dżingla towarzyszącego logo wytwórni 20th Century Fox). Taka werniksowana sztuka bowiem niczego nie zmienia. Oczywiście jeżeli sztuka jest w stanie w ogóle cokolwiek zmienić, jak zakłada to żarliwy idealista Ari Folman. W każdym razie – warto próbować.

Do tej pory doczekaliśmy się bodaj jedynie dokumentów, między innymi: zrealizowanego dla BBC brytyjskiego Rutka – a Diary of the Holocaust (2008) Alexandra Marengi, szalenie ciekawego obrazu poświęconego postaci Rutki Laskier, czy filmu Przemyśl – złamane marzenia (2019) w reżyserii mieszkającego w Nowym Jorku filmowca Tomasza Magierskiego, na podstawie pamiętnika młodej poetki Reni Spiegel.

Nr 527 | kwiecień 2022 |

Recenzja

Ta fantazja jest interwencją tekst: Agata M. Skrzypek

zdjęcia: Natalia Kabanow (dzięki uprzejmości TPB)

Oficerki. O policji. Fantazja oparta na faktach zaczyna się od tego, że z boku sceny, w rzędzie krzeseł, siedzi kobieta ubrana w balową sukienkę i próbuje założyć czapkę na głowę siedzącego obok niej mężczyzny. Ten, w szaroburym swetrze i przydeptanych adidasach, prezentuje się raczej domowo. Podchodzi do nich młody chłopak, mówi: „mamo, przestań, będzie mu za ciepło”, po czym narzeka na zapach. W ten sposób dowiadujemy się, że mężczyzna gra psa. Czyli na dzień dobry skonfrontowani zostajemy z niemiłosierdziem wdrukowanego w naszą kulturę żartu-inwektywy o policji. Zespół Anny Smolar obiera go jednak z pogardy, wywraca, wykręca i nagle, ni stąd, ni zowąd, metafora psa staje się nierozłączna ze sceniczną rzeczywistością – uzasadnia ją i tworzy. To nie popularny w stylistyce queerowej i feministycznej zabieg przechwycenia i odwrócenia, wedle którego cechę uznaną za słabość przekuwa się w pozytywną wartość. To coś ciekawszego i znacznie subtelniejszego w swojej wymowie. Żeby stworzyć „teatralną fantazję”, Anna Smolar wraz z kulturoznawczynią Agatą Si10

korą i zespołem artystycznym przeprowadziły rozmowy terenowe z policjantkami, weryfikując kulturowe stereotypy za pomocą pojedynczych herstorii. Udramatyzowane i przetłumaczone na język teatralny świadectwa układają się w przygnębiający, pełen paradoksów obraz rzeczywistości, w której dobre intencje zderzają się z przemocową machiną. Nie da się zaprzeczyć, że polskie fantazje o oficerkach policji bazują na sprawdzonych serialowych skryptach, gdzie najczęściej do czynienia mamy z atrakcyjną fizycznie, profesjonalną zawodniczką, której „słabości” (na przykład potrzebę bliskości) odkrywamy w miarę rozwoju akcji, ale emocje nigdy nie psują jej chłodnego oglądu sytuacji. Traktowana jest przez kolegów żartobliwie, wymagania stawia sobie sama, a okazjonalnie odnosi sukcesy przy przesłuchaniach, gdy znienacka skorzysta ze swojej seksualności lub – odwrotnie – popisze się „niekobiecą” siłą. W serialowej hierarchii stoi niżej od detektywki. Nie da się też zaprzeczyć, że jako społeczeństwo często wychodzące na ulicę lub obserwujące wychodzenie na ulicę, wobec tej prawdziwej policji mamy nieco mniej entuzjazmu niż do przebojowych bohaterów filmów kryminalnych – nauczeni historią PRL-u lub własnym doświadczeniem. Ramą spektaklu jest uroczystość, podczas której przyznana zostanie nagroda dla Policjanta Roku. Scena wystrojona jest „na galowo”: pod ścianami ciągną się dwa długie rzędy krzeseł dla nieobecnych jeszcze służb; stół zastawiony jest suto przekąskami, termosami z kawą, napojami, wyborem wędlin i chrupek; tylną ścianę zdobi kilka warstw błękitnomorskich tkanin, drapowa-

nych na kształt różnych krojów damskich majtek. Scenografka Anna Met nie ulega jednak pokusie stworzenia parodii zakładowego rautu. Przeciwnie, dekoracja raczej opowiada o pozostawionym w sferze wyobraźni kiczu, niż go przedstawia. Wyjątek stanowi metalowy puchar, podwieszony z przodu sceny – zbędny gadżet, który nie zadośćuczyni moralnym stratom poniesionym w trakcie kilkunastu lat pracy przez laureatkę konkursu (w tej roli Małgorzata Trofimiuk) w relacji z synem (Franek Nowiński). Policjantka bowiem z nieznanego nikomu powodu zapadła się w sobie i zaniemówiła. Kolejne postacie – syn, koleżanka z pracy (Sara Celler-Jezierska), Broń (Michalina Rodak), fotograf kryminalistyczny (Jakub Ulewicz) i psycholog (Damian Kwiatkowski) – na różne sposoby próbują jej pomóc, dzięki czemu mogliby uzdrowić także siebie. Jedynym, który niczego od Policjantki Roku nie chce, jest jej pies (Mirosław Guzowski). Pojawia się również postać byłej pracowniczki biurowej, która któregoś dnia na ulicy (okoliczności możemy się domyślać) zostaje brutalnie potraktowana przez policję, a następnie aresztowana. Teraz boryka się z chorym kręgosłupem, bezrobociem i cierpi na syndrom sztokholmski, przeja-

wiający się fascynacją policją, w szczególności mundurami. Nie warto zdradzać tu charakterystyk każdego z bohaterów, bo to na ich drobnych, splecionych ze sobą dramatach opiera się fabuła spektaklu: problem zaniemówienia policjantki wywołuje frustrację u jej syna, ogrom żalu u Broni, nadmiar potrzeby kontroli u koleżanki z pracy, bezradność uwikłanego w struktury władzy psychologa. Sceny popychające akcję naprzód przetykane są momentami kontemplacji, układami tanecznymi lub wypowiedziami skierowanymi do widowni, gdy aktorki i aktorzy wychodzą ze swoich ról, wychylając się ku bardziej performerskiej kondycji bycia na scenie. Naczelnym i wyartykułowanym tematem jest kwestia bezpieczeństwa: komu jesteśmy w stanie zaufać? I dlaczego (nie) mundurowym? Czy ma to związek z ich prawem do posiadania i użytkowania broni? Jak w swoim monologu mówi Celler-Jezierska, naczelne hasło policji, wyłonione w ogólnopolskim konkursie, to „pomagamy i chronimy”. Czynności te, jak można zauważyć, wpasowują się w opiekuńcze, kobiece imaginarium. Tymczasem w praktyce okazują się fasadą okrywającą patriarchalną praktykę wzbudzania strachu z powodu utajonego lęku. „Pomagamy i chronimy” brzmi ironicznie w kontekście tego, jak znacząco, według sondażu Ipsos, zmalało społeczne zaufanie do policji po Strajkach Kobiet w październiku 20201. Franka wychowała policja – na spółkę z matką, która była wiecznie w pracy. Problem roztapiania się życia prywatnego w zawodowym (tak dobrze znany między innymi osobom pracującym artystycznie lub w kulturze) przyjmuje w spektaklu kształt panoptykonu: wzajemna kontrola jednostek utrzymuje w ryzach cały system. Największym aktem buntu, na jaki można się w tym środowisku zdobyć, jest wewnętrzna emigracja. Rezygnacja głównej bohaterki z cieszenia się nagrodą i kontaktu z otoczeniem stanowi tak objaw trauZob. https://oko.press/ratunku-policja-dramatyczny-spadek-zaufania-do-mundurowych-sondaz/ [dostęp online: 20.03.2022]. Odnoszę się do tego sondażu, ponieważ sprawa kobiet – tych strajkujących i tych wewnątrz struktur policyjnych – jest wspólnym tematem dla spektaklu i społeczeństwa.

Nr 527 | kwiecień 2022 | my, jak i cichy akt protestu w stylu kopisty Bartleby’ego. Motyw kontroli znajduje w spektaklu swoją jeszcze jedną realizację i mam tu na myśli wspomniane wcześniej układy taneczne, odzwierciedlające tradycje dyscypliny ciał: zarówno w służbie policyjnej, jak i w sztukach baletu, teatru czy w sporcie. Choreografia Katarzyny Sikory dla scen tańca jest, po pierwsze, zsynchronizowana i powtarzalna (od czego w teatrze odeszło się już jakiś czas temu), a po drugie, na bieżąco obsesyjnie czyszczona i udoskonalana. Roli policyjnej choreografki podejmuje się Celler-Jezierska, poprawiająca

Historie policjantek, chcących wykonywać swoją pracę jak najlepiej na zasadach, na które nigdy się nie zgodziły, uzupełniają feministyczne archiwum krytyczne o zepchnięte i zapomniane głosy.

Agata M. Skrzypek absolwentka wiedzy o teatrze na Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie oraz performatyki przedstawień na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tłumaczka i współredaktorka książki Miasta w przekładzie Sherry Simon (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2020). Obecnie pracuje nad doktoratem na Wydziale Polonistyki UJ. Współpracuje z „Dialogiem”, magazynem internetowym TRL (Teatralia) oraz Gazetą Teatralną „Didaskalia”. Fot. Mateusz Kaliński

niedokładne ruchy kolegów i koleżanek, zamieniająca tańczących miejscami tak, by najlepsi byli z przodu, korygująca, musztrująca i wiecznie niezadowolona – niczym porte-parole wymagającej reżyserki, trenerki czy instruktorki. Co interesujące, do grupy tańczących za każdym razem dołącza postać, która sekwencję zna słabiej i dopiero musi się jej nauczyć. W ten sposób układ nigdy nie jest do końca czysty, a dyscyplina przegrywa z chaosem; postać Celler-Jezierskiej z trudem przekonuje się do stworzenia choreografii dla psa, dysponującego przecież innymi zakresami ruchu niż człowiek. Ale gdy bohaterka w końcu odpuszcza tańczącym, pozwalając im zakołysać się we wspólnie wypracowanym rytmie, opada skumulowane wcześniej napięcie, ustępując radośniejszej, mniej skomplikowanej wersji układu. Rzeczywiście chodziło o oczyszczenie, ale nie tańca, lecz atmosfery. W spektaklach Anny Smolar sprawom można przyglądać się z bliska. Reżyserka nie traci czasu na wielkie sceny, których powaga wzrasta wprost proporcjonalnie do długości pauz między dialogami. I w Oficerkach obywa się bez dosłowności, stosując zasadę, że jeśli w wypowiedzi coś wytyka się palcem, to tylko po to, by znakomitą grą aktorską postawić kontrę, odsłaniając większą złożoność zjawiska. Ta sączy się ze sceny subtelnie i niejednorodnie, wyostrzając u publiczności poczucie humoru i spostrzegawczość. Historie policjantek, chcących wykonywać swoją pracę jak najlepiej na zasadach, na które nigdy się nie zgodziły, uzupełniają feministyczne archiwum krytyczne o zepchnięte i zapomniane głosy. Ta teatralna fantazja jest w istocie interwencją.

Rozmowa z twórcami filmu dokumentalnego Ewolucja brzmienia fortepianu – Jakubem Szymczakiem i Marcinem Karnowskim.

Podążając za dźwiękiem ROZMAWIA: Monika Grabarek ZDJĘCIA: Jakub Szymczak

Co słyszycie w brzmieniu fortepianu? Co w was poruszają dźwięki, które wydobywają się z tego niezwykłego instrumentu? Jakub Szymczak: Trudne pytanie na początek – moja „działka” to jednak obraz. Niemniej dźwięk oczywiście działa na mnie i inspiruje do pracy z obiektywem. Fortepian także, bo często w muzyce, której słucham – nawet tej gitarowej – stanowi główne źródło melodii. I rzeczywiście, często właśnie fortepian rozbudza w głowie jakieś obrazy: to oczywiście całe spektrum emocji, szerokie jak cała klawiatura. Marcin Karnowski: Fortepian „z automatu” narzucał mi zawsze wyobrażenie o Chopinie, co na tej szerokości geograficznej nie jest szczególnie oryginalne. Ale chyba udało mi się z czasem przezwyciężyć pierwsze wrażenie. Brzmienie tego instrumentu silnie działa na wyobraźnię, dlatego idealnie nadaje się do filmu. Gdy słuchasz minimalistycznych rzeczy Erika Satie, widma same zjawiają się w głowie. Fortepian oferuje tak szeroki wachlarz rozmaitych poruszeń (od sielanki po melancholię), że właściwie to, co słyszymy, w dużej mierze zależne jest od temperamentu i osobowości odbiorcy. W moim odczuciu odwołuje się raczej do emocji niż do intelektu. Fortepian we mnie to deszcz, rozległe, opustoszałe przestrzenie. Ale

może być także frenetyczną erupcją kolorów Rachmaninowa. Czasem bywa straceńczy. Na pewno nigdy nie jest neutralny. Długo szukałeś pomysłu na scenariusz filmu? Pytam, bo podejście nie jest banalne, ogląda się go z dużym zaciekawieniem. MK: Jeśli tak jest, to głównie zasługa Kuby, który tak ładnie tę historię opowiedział. A tak się składa, że z Kubą i Dominiką [Król] wcześniej realizowaliśmy już krótki metraż Iskrą tylko (nagrodzony zresztą na kilku festiwalach). Wówczas, podczas pracy, wyszło nam, że mamy podobne podejście do opowieści filmowej, że myślimy podobnie. Przed pisaniem scenariusza najpierw sporo rozmawialiśmy z Dominiką, Kubą i Markiem Maciejewskim. Od początku było wiadomo, że nie chcemy „akademickiego” dokumentu, jeśli tak mogę powiedzieć. Szukałem zatem sposo-

Nr 527 | kwiecień 2022 | bu na nieco niestandardowe podejście do narracji. Zależało mi na nienachalnej, równoległej płaszczyźnie, czymś w rodzaju mikrofabuły, odciążającej i dopowiadającej. Wtedy zjawił się „Duch”. Za pomocą tej prostej figury chcieliśmy wpuścić trochę onirycznej aury w nurt filmu. Na tyle, na ile pozwalała nam formuła dokumentalna. W scenariuszu jest wiele pomysłów, których nie wykorzystaliśmy, ale cieszę się, że udało się samą ideę ocalić.

niż w przypadku fabuły. Nie możesz napisać dialogów, nie wymyślisz dramatycznych zwrotów akcji, aktorskich fajerwerków, bo dokument wyklucza przecież takie sytuacje. Raczej należy się skupić na sposobach opowiadania, rodzajach prowadzenia narracji, poszukiwaniach adekwatnego języka. Dlatego najtrudniejsza była próba przewidywania pewnych rzeczy, na przykład – jak będzie wyglądało wnętrze fabryki fortepianów w Sacile, z kim uda się porozmawiać itp. Intuicyjnie zakładaliśmy rozwój wypadków. Ale nie mieliśmy pewności, jak one się potoczą. Dlatego scenariusz musiał być na tyle otwarty, abyśmy mogli go modyfikować.

A co z pomysłem na realizację filmu? JSz: Film jest w tym przypadku częścią większego projektu – mamy jeszcze cztery koncerty, które „leciały” na kultureo.pl (ich fragmenty są obecne w filmie), a ich ścieżka dźwiękowa będzie w tym miesiącu wydana na płytach analogowych. Wobec tego chciałem, żeby film konsekwentnie korespondował z każdym z tych mediów. Dlatego w centralnym punkcie niedokumentalnej części znalazł się gramofon. Część najbardziej istotna w brzmieniu odarta jest w obrazie z drugiego planu – ma charakter ascetyczny, instrument zatopiony w czerni. Poza tym starałem się, żeby film w obrazie był różnorodny, podobnie jak przedstawione instrumenty reprezentujące odmienne style i epoki. Dlatego, chociaż to w dużej mierze dokument, mamy w nim dynamiczne sekwencje z produkcji niemal pozbawione komentarza, „gadające głowy”, ale też reportaż „z ręki”, w którym jesteśmy oprowadzani przez przewodnika po kolekcji. Mam nadzieję, że dzięki bardziej różnorodnej formie film się nie nudzi.

Szukałeś inspiracji w innych filmach, które znasz? MK: W kontekście muzycznym czy scenariuszowym zawsze marzyłem o filmie, więc cieszę się, że drobne realizacje mi się ostatnio zdarzają. Z pewnością kino, które mnie pociąga, miało wpływ na tworzenie scenariusza, widzenie pewnych scen. Właściwie niemal codziennie coś oglądam, więc to naturalne. Uwielbiam filmy Bergmana, Hasa, Szulkina, wszystkich tych mistrzów, którzy wypracowali niepowtarzalny język. Uważam, że również obecnie mamy w Polsce kino piękne, unikające łatwizny, wydeptujące własne ścieżki (np. Jagody Szelc, Urszuli Antoniak, Bodo Koxa, Marcina Sautera). Jeśli więc pytasz o inspiracje, takie obrazy rezonują we mnie najsilniej. Czy to znalazło odzwierciedlenie w naszym dokumencie, trudno mi ocenić.

Co było najtrudniejsze? JSz: Najtrudniejsze było chyba nagrywanie w warunkach zastanych, kiedy film nie miał jeszcze zupełnie ukształtowanego scenariusza. Musieliśmy dopasować się do panujących warunków – nie mogliśmy wszystkich instrumentów nagrać bez tła, zatopionych w czerni, i musiałem pogodzić się z odejściem od zaplanowanej formy. Z drugiej strony, szybko okazało się, że wyjątkowość instrumentów dała nam tak dużą przewagę wizualną, że się to po prostu wybroniło. MK: Dla mnie najtrudniejsze było wróżenie z fusów (śmiech). Scenariusz w filmie dokumentalnym to jednak zupełnie inna historia 14

Jak szukaliście pomysłów, by za pomocą historii przedstawionej w filmie pokazać to nieuchwytne – to, co właśnie zmieniło się w brzmieniu fortepianu? Słowem, pokazać to, czego nie widać? MK: Poszukiwanie, o którym wspominasz, było dość czasochłonne i skończyło się porażką. Taki był początek, bo próbowałem

przekazywać informacje, zamiast skupić się na duchu samego procesu. Dopiero później zdałem sobie sprawę, że opowiadać o niuansach, o ewolucji brzmienia można jedynie, wchodząc w rolę odbiorcy, wycofując się z historii. Starałem się skupić na drobiazgach, w których diabeł tkwi, i uwypuklić detale. No i spojrzeć na całość z pewnej odległości. Jest trochę tak, jak na obrazach [Georges’a] Seurata: trzeba wiele drobnych punktów, aby powstał cały obraz. JSz: Przede wszystkim drogowskazem był dla mnie scenariusz napisany przez Marcina. Mocno mu go musiałem „przeorać” swoim rzemieślniczym podejściem – głównie ze względu na niezależne ode mnie ograniczenia. Przede wszystkim starałem się jednak podążać za dźwiękiem, żeby uzyskać nietuzinkowe efekty, zamiast zamykać się w prostej formie dokumentalnej; chciałem dać osobne momenty na wydobycie tego dźwięku i jego wszechobecności. Stąd pomysł na zastępowanie niektórych naturalnych dźwięków uderzeniem w klawisz. Okazało się, że nie wydaje się to takie obce, że nasza percepcja bardzo łatwo odnajduje się w takiej sytuacji. Kiedy napiszemy słowo „zielony” niebieską czcionką, nasze mózgi wariują. Kiedy zamiast uderzenia młotkiem w stół słyszymy fortepian – szybko się adaptujemy. A ja przez cały czas chciałem w tym filmie uniknąć uderzania młotkiem w głowę widza: „tu jest fortepian – on gra”; to już widzieliśmy. Wolałem pogodzić to mówienie ciekawych rzeczy z pokazaniem czegoś więcej. Mam nadzieję, że z pomocą wielu fantastycznych, zaangażowanych osób mi się to udało.

do codzienności. Musieliśmy uszanować fakt, że nie wszystko można pokazać, nie wszystkie tajemnice tego fachu obnażyć. Niemniej spotkaliśmy się tam z niebywałą gościnnością, wspaniałym nastawieniem i mogliśmy zobaczyć coś tak wyjątkowego. To opowieść na dłuższą pogawędkę, ale jest w tej fabryce coś wyjątkowego: ciężka praca i ogrom wiedzy miesza się z niebywałą kulturą pracy, higieną i sztuką.

Opowiedz jeszcze o wizycie we włoskiej fabryce fortepianów. Pojechaliście do fantastycznego miejsca w Dolomitach. Fabryka Fazioli znajduje się we wsi Ronche koło Sacile. JSz: Tutaj ukłony należą się Adamowi Kośmiei, który ten wyjazd dla nas zorganizował – przez cały czas będąc w kontakcie z przedstawicielami fabryki, dla których takie wejście z kamerą nie należy

Monika Grabarek humanistka, aktywistka, pełnomocniczka ds. równości w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy.

Nr 527 | kwiecień 2022 |

Na marginesie (4)

O przeklętych problemach TEKST: Jarosław „Bisz” Jaruszewski

Dlaczego dziecko jest smutne? To krótkie pytanie pochodzące z Braci Karamazow Fiodora Dostojewskiego prześladuje mnie długimi latami. Wypaliło się piętnem w moim umyśle, stało się czymś na kształt niegojącej się rany – stygmatem, który nie przestaje broczyć świeżą i żywą krwią. „Na szczęście” (okropna pułapka języka) wszystko z czasem powszednieje, człowiek stopniowo przywyka nawet do rzeczy

Błagaj bogów, niech dadzą łatwe umieranie. Kim jesteś, te trochę ambicji, pożądliwości i marzeń nie zasługuje na karę przydługiej agonii. Nie wiem tylko, co możesz zrobić, sam, ze śmiercią innych, dzieci oblanych ogniem, kobiet rażonych śrutem, oślepłych żołnierzy, która trwa wiele dni, tu, obok ciebie. Bezdomna twoja litość, nieme twoje słowo, i boisz się wyroku, za to, że nic nie mogłeś. [Czesław Miłosz]

dzieci na ofiarny stół, by poświęcić je w imię „wyższych” racji (czy to dość abstrakcyjnych i odległych wizji światowego pokoju i dobrobytu, czy wywołanych bieżącymi konfliktami wyborów między większym a mniejszym złem). Jednak nie potrafię zdobyć się na tę absurdalną wiarę, że jakiekolwiek cele są w stanie uświęcić etycznie wątpliwe środki (przypominam sobie wiersz Wisławy Szymborskiej, w którym dziecko – rozważając sytuację Izaaka – nie może wybaczyć ani Bogu, ani ojcu podniesionej na siebie ręki). I we mnie też wzbierało nieraz to metafizyczne oburzenie, które

Wszystko z czasem powszednieje, człowiek stopniowo przywyka nawet do rzeczy najstraszniejszych, a czas – nawet jeśli nie leczy ran, to piekący ból zamienia w końcu w ledwo odczuwalne ćmienie. najstraszniejszych, a czas – nawet jeśli nie leczy ran, to piekący ból zamienia w końcu w ledwo odczuwalne ćmienie. Sytuacja, która wydawała nam się nieakceptowalna, rana, z którą „nie da się żyć”, staje się ostatecznie rodzajem koniecznego kalectwa, wynaturzoną częścią ludzkiej natury (i świata, którego przecież nie da się zmienić). Odczuwam bojaźń i drżenie, gdy patrzę wzrokiem Kierkegaarda jak system-świat niczym biblijny Abraham prowadzi swoje 16

Iwanowi Karamazowowi – w kontekście boskiego planu zbawienia, w który wpisane jest cierpienie niewinnych – kazało zwrócić bilet do przyszłej szczęśliwości w poczuciu, że nie da się w żaden sposób odkupić trwającej tu i teraz krzywdy dzieci. Ten przeklęty problem pozostaje ważny również na świeckiej płaszczyźnie. Współczesny świat zniewolony paradygmatem „liczby” ocenia rozmiar zła, przesuwając suwak na skali liczby ofiar (mało śmierci – małe zło, dużo śmierci – duże zło), a radar sumienia ustawia zwykle na dogodny zasięg kilometrów (najczęściej w granicach swojego państwa, ewentualnie „sfery interesów”, w każdym razie im dalej, tym z mniejszą czułością, aż do

anestezji). A przecież wystarczy, że gdzieś tam jest jedno smutne dziecko, z niewymierną wartością indywidualnego istnienia, które zawiniło tylko tym, że przyszło na świat w nieodpowiednim miejscu i czasie (choć to także pułapka języka – przecież nie było w tym woli i nie ma w tym winy – zostało w ten świat wrzucone). Czy jesteśmy w stanie poświęcić je dla „większego dobra”? A może powinniśmy zwrócić skasowany bilet do pierwszego świata i zrobić… co? Gdybym mógł (nie mogę) wcielić się we współczesnego Savonarolę i grzmieć z ambony świętym oburzeniem, powtarzałbym właśnie to „proste” pytanie: dlaczego dziecko jest smutne? Kazałbym drażnić tę ranę, sypać na nią sól i widzieć w niej stygmat (pozwolić temu pytaniu, aby nas przekroczyło – otwierając tym samym metafizyczną przestrzeń, w której istnieje jeszcze coś takiego jak „grzech”). Bo czy nie powinniśmy, tu i teraz, rzucić wszystkiego, aby pomóc dziecku? Odpowiedź pojawia się bez wahania i świadczy o jasnej stronie ludzkiej natury – powinniśmy. Ale na tyłach naszych głów już rozkręca się paradygmat „liczby”, już ruszają suwaki i to upokarzające moralnie kalkulowanie – „ile” mogę zrobić? (choć trzeba by przecież zrobić „wszystko”). To zaiste przeklęty problem, prawdziwe mysterium tremendum dziejące się na oczach pozornie odczarowanego świata. Nasze sumienia wiją się i jęczą we włosiennicach, przebierają nogami na piekielnie rozżarzonych węglach. Ale znosimy to tylko przez jakiś czas, a potem (tu przypomina mi się fragment z Dzienników Gombrowicza: autor obserwuje żuki, które wiatr poprzewracał na grzbiety – leżą bezradnie, przebierając odnóżami, w żarze słońca, skazane na bezsensowną torturę; więc pomaga jednemu, drugiemu itd., ale w końcu musi dla swego współczucia wyznaczyć arbitralną granicę, gdyż żuków jest tyle, że niemożliwością jest pomóc wszystkim… ale na którym poprzestać? któremu odmówić prawa do życia? – ten przeklęty problem przyprawia autora o mdłości) odwracamy uwagę, bo można o tym myśleć tylko do pewnego punktu, który – być może – wyznaczać powinna granica ludzkiej wytrzymałości, jednak najczęściej ustanawia go skraj naszej strefy komfortu. Tymczasem z każdą sekundą zaniechania nasza wina rośnie i potwornieje. Korzystając w dalszym ciągu z głosu Savonaroli, prowokująco stwierdziłbym, że jeżeli Bóg nie istnieje, to jest to dla nas łaska i „szczęście”. Bo jak mielibyśmy przed nim wytłumaczyć godziny pustej rozrywki, tygodnie zaniedbań, miesiące wyzute z poczucia jakiejkolwiek odpowiedzialności, lata okrutnego cieszenia się niezasłużoną wygodą? Bo przecież to, że wrzucono nas w świat w lepszej czasoprzestrzennej konfiguracji, nie jest naszą zasługą. Z wysokości kazalnicy powiedziałbym nawet: nie tylko nie jest to naszą zasługą, ale wręcz przeciwnie – to rodzaj pierworodnego grzechu, dług szczęścia, który wypadałoby spłacić.

Ale nie jestem Savonarolą. Moje uwikłanie w system-świat i zwykła ludzka ułomność nie dają mi prawa do tak piekielnie jednoznacznych uogólnień. Wiem tylko, że gdzieś tam, w każdej mijającej sekundzie, dziecko pozostaje smutne, i że na niewymierność jego cierpienia odpowiedzią może być tylko druga niewymierność (na którą w jakiejś formie powinniśmy się zdobyć). I może nie trzeba zwracać skasowanego biletu do pierwszego świata. Niech ciąży nam w kieszeniach i przypomina o wszystkich, którzy się na niego nie załapali. Niech uświadamia nam obowiązek tych, którzy mieli więcej szczęścia. Niech zmusza do najlepszej odpowiedzi na przeklęte problemy, do – nie partyjnej, narodowej, kulturowej czy wywołanej „wspólnotą interesów”, ale tej prostszej i głębszej, jasnej jak słońce w najciemniejszą godzinę, przyzwoitej i ludzkiej – solidarności.

Jarosław „Bisz” Jaruszewski kulturoznawca, raper, poeta i producent muzyczny. Fot. Dariusz Gackowski

Nr 527 | kwiecień 2022 |

Korespondencja zagraniczna

Kurioza Kurzeme TEKST: Miłosz Waligórski

Zastanawiałam się, po co jechać dokądś, gdzie są ludzie, którzy zdążyli poznać od podszewki wszystko, co tam jest; wszystko zobaczyli, usłyszeli, wszystkiego dotknęli i posmakowali, a potem wyczerpująco to opisali, stwierdzając w zakończeniu, że tu – w Rydze czy Berlinie – naprawdę nie ma już niczego do odkrycia. A jednak blask okazuje się indywidualny. Przekonałam się o tym nad Brdą, w świetlisty poranek podziwiając „przeprawę z cekinów”, która biegła wodą od słońca do moich stóp. Lśnienie zawiązuje się w oku, w każdym inaczej.

[Berta Geistaute (1898–1997), pisarka i malarka, która w 1944 roku razem z mężem zorganizowała w Bydgoszczy wystawę pięciu rzeźbiarzy łotewskich]

Kiedy po raz setny rozwiązują ci się sznurowadła, a ty w końcu przestajesz się tym przejmować i po prostu idziesz przed siebie, nie patrząc pod nogi, wtedy jak na złość zaczynają upominać się o nie ludzie. „Sznurówka, proszę pana”, „niech pan zawiąże sobie buty, wykopyrtnie się pan” lub tylko wymowne spojrzenie, najpierw na ciebie, a potem w dół na stopy.

choć w gruncie rzeczy, jak sami zobaczycie, na Łotwie nie zaznałem niczego nadzwyczajnego. Pierwsze, co mnie uderzyło po wyjściu z ryskiego lotniska, to wiatr. Zerwał mi czapkę z głowy i poniósł ją daleko na zachód. Rozejrzałem się, czy ktoś to widział, bo jeśli nie, mógłbym oskarżyć się o fikcję. Wtedy pojawił się on. Osobnik o niezidentyfikowanej afiliacji społeczno-etnicznej. Z metra cięty człowiek przeraźliwej chudości. Chudy, ale byk. Żylasty i zarośnięty niczym tory za bydgoskim

Wtedy pojawił się on. Osobnik o niezidentyfikowanej afiliacji społeczno-etnicznej. Z metra cięty człowiek przeraźliwej chudości. Chudy, ale byk. Żylasty i zarośnięty niczym tory za bydgoskim Błoniem. Tak samo było z Łotwą i Kurlandią, czyli Kurzeme. Powoli przestawałem zwracać uwagę na dziwactwa, które zawsze rzucają się w oczy po przybyciu w nowe miejsce, gdy moi rozmówcy przez telefon, Skype’a i WhatsAppa domagali się ich coraz głośniej. Horrenda, bizaria, sensacje, rewelacje. Tego żądali rodzina i przyjaciele. Specjalnie dla nich cofnąłem więc film, wybierając z niego co osobliwsze ujęcia, 18

Błoniem. I pełen werwy, jakby wczoraj wyszedł z żałoby po covidzie. A może po prostu początkujący abstynent? Chyba nie, raczej z tych, co nie piją tylko w przerwach na toasty. Bez czapki (i od czapy) stałem pod wiatą, która pewnie nigdy nikomu nie ubliżyła, a on szedł w moją stronę. Z daleka widziałem, że nie zamyka mu się gęba. Trudno było usłyszeć, co mówi – zagłuszały go silniki aut – ale przeklinał, to pewne. Na jego wargach odbywała się rzeź niewiniątek. Nie spuszczał ze mnie wzroku. Z sekundy na sekundę malałem, stając się tyci, tyciutki, tyciusieńki, mniejszy niż

on. Gdyby jednak mi przyfasolił, byłoby krucho, takie miał łapska. Pinkertonowskim pyszczkiem czułem w nim oszusta, lękałem się więc podwójnie: okradnie, pobije, pobije, okradnie i jeszcze wyrzuci na śmietnik sto wiorst za miastem. Stanął przy mnie. Rzeczywiście, metr pięćdziesiąt w kapeluszu. – Zbieram wszy, wszy kurzowe – przedstawił się – a tego tu jak na lekarstwo, panie. – Jąkał się, lecz jakby tylko przy słowach bez sensu, bo przechodząc do rzeczy, mówił płynnie, wręcz śpiewał. Nagle poprosił o pół łata na chleb. – Łatów nie ma od lat – odparłem zdziwiony, przecież nie ja miałem tłumaczyć realia miejscowym, tylko oni mnie. Po jego podkrążonych oczach widziałem, że musi być stałym bywalcem zakładu w Straute, słynnego na cały kraj ośrodka odwykowego, który zagościł nawet na kartach powieści. Leczył się w nim Wiliam z Człowieka, który przebiegał przez ulicę (1989) Andrisa Kolbergsa. Skurczybyk spiorunował mnie wzrokiem kogoś, kto niespodziewanie wytrzeźwiał. Szybko odzyskał rezon, odchrząknął, nastawił struny i zajodłował: – No to daj pan jeuro na wódkie! – Mimo że współczucie znam tylko z definicji, dałem. Co było robić. Wykonał elegancki ukłon i już niby chciał odejść, ale zawahał się w ostatniej chwili. Może pomyślał, że warto jakoś odwdzięczyć się turyście. Uniósł w górę palec wskazujący i z szelmowskim uśmiechem wyrecytował sentencjonalnie: – Jeżeli chcesz żyć długo, nie zmieniaj papierosów ani żony. To było moje pierwsze spotkanie z Łotwą. – Proszę pana – rzuciłem za nim – może pan wie, jak dojechać na dworzec? – Autobusowy? – Tak. – Główny dworzec autobusowy? – Yhm. – Tam, dokąd jedzie dwudziestka dwójka? – Owszem. – Chodzi panu o dworzec, na który jedzie się autobusem dwadzieścia dwa, a wysiada na trzynastym przystanku, pierwszym za Wybrzeżem 11 Listopada? – Dokładnie – potwierdziłem i zanim zdałem sobie sprawę, że oto odgrywamy farsę rodem z Pippi Pończoszanki, którą łotewskie dzieci zwą Pepija Garzeķe, osiłek jednym mocniejszym szarpnięciem wciągnął mnie razem z walizką do łady. A więc wcale nie był ani zbieraczem wszy, ani skacowanym żebrakiem, zbierającym na jorsz, czyli wódkę z piwem, tylko przebiegłym taksiarzem, który odgadywał moje chęci i je wypowiadał tak, że ja przytakiwałem im w głos. – Nie wiem, panie, ale zawiooozę! – zaśpiewał, obchodząc auto do drzwi kierowcy. Przez chwilę zaprzątało mnie pytanie, skąd znałem drogę na dworzec, a skoro ją znałem, to po co w ogóle prosiłem o pomoc… Okoliczności jednak nie sprzyjały refleksji. Wesołek, kiedy siadał za kółko, pindolnął się w nogę. Zaklął siarczyście.

– Minie – spróbowałem go pocieszyć. – „Minie”, powiedział ktoś, kto spadał z wieżowca – dodał, rozmasowując piszczel. „Ten dowcipas najwyraźniej dopiero się rozbłaźnia”, pomyślałem. Zaczął coś nucić, łypiąc raz po raz w lusterko, pod którym dyndała miniaturka swetra Dainisa Īvānsa. – A wiesz pan, dlaczego tak śpiewam? – Nie czekał na odpowiedź. – Bo Łotysze, również ci rosyjskojęzyczni, istnieją i będą istnieć dopóty, dopóki śpiewają. – Kim pan tak naprawdę jest? – zapytałem w końcu. – Fałszerzem monet. Dałeś mi pan podróbkę – mrugnął do mnie porozumiewawczo, a jego twarz przeciął szelmowski uśmiech. Nie zdążyłem zaoponować, że to było szczere euro przywiezione z Polski, bo właśnie przeciągłym klaksonem dał wyraz zachwytowi nad panienką w kusym bolerku i półprzezroczystym staniku, która akurat traktowała się czekoladą. – Znam ją! Tej żadna nie dorówna w bezeceństwie. Skołuję panu taką jedną, panie ozdobny. Chcesz pan? Tanie są jak szprotki! Ale też jak szprotkom nie wolno im się przyglądać w czasie konsumpcji. Objeżdżaliśmy kępkę trawy zabezpieczoną bortnikiem. Raz, drugi, piąty, dziesiąty. Razem z nami inne auta. Wokół tego ronda – ronda pod wezwaniem ryczących czterdziestek – cisnęły się fiaty, volkswageny, toyoty, fordy i żiguli. Jak byki wokół krowy. Byłem świadkiem istnej tauromachii, wzmacnianej trąbieniem i fukaniem na siebie kierowców, którzy uchylali okna, żeby z nozdrzy puścić testosteronową parę. Dziewczyny patrzyły na nich z nieukrywanym znużeniem. Ta „nasza”, widząc nas, sięgnęła po chusteczkę i wydmuchała sobie nos, a potem wróciła do czekolady. – To pozory. One to lubią, panie szanowny. Jak babcię laczkiem. Znieprawione są. Kiedy dosiądą konika, zabawa nie ma końca. Co się pan tak na mnie patrzysz?! Na nie się pan patrz! Wzmagał się wiatr. Wolałem odwiedzić cmentarz – skoro mnie tak woził – grób starego piernika, który spoczywa na ryskim cmentarzu Lielie kapi. W 1920 roku podczas ceremonii koronacyjnej świeżo upieczona królowa Ewa II zakrztu

Nr 527 | kwiecień 2022 | siła się nim i kto wie, czym by się to skończyło, gdyby nie oddany paź Maris i jego dłoń, wielka jak bochen pulchnego chleba, którą trzasnął swoją dobrodziejkę w plecy, aż piernik wyleciał jej z ust i wpadł do Bałtyku – bo koronacje wszystkich Ew odbywały się nad morzem – skąd musiały go wyławiać dzielne płetwonurkinie ze straży ministra wody. Prym wśród nich wiodła bydgoszczanka Daniela Chmielewska i to ona, przynajmniej według legendy, pochwyciła opadający na dno pierniczek, wydobyła go na powierzchnię i wręczyła królowej. Dzisiaj, zanurzony w formaldehydzie, przechowywany jest w specjalnej szklanej urnie, zdobnej w łotewskie insygnia i bydgoski herb. Pragnąłem ją zobaczyć od zawsze. Tymczasem taksówkarz rwał środkiem ulicy, aż mu spod kół odbryzgiwały kawałki opon. Tak to sobie wyobrażałem, bo przecież cały czas patrzyłem na jego nos odbity w lustrze. Przypominał grudkę gliny w kształcie ziemniaka, który wypuścił już pędy.

po aucie, stwierdziłem, że musi być bardzo stare. Z zewnątrz, jeśli dobrze pamiętałem, było włochate, przypominało grzebień z wplątaną weń sierścią jamnika, w środku natomiast pieczarę ludzi pierwotnych. – Co to za model? – Dźwińsk 960. Model sprzed lat. Jeszcze z czasów kultury jamowo-grzebykowej. Milczałem, mimo że moja wyobraźnia stawała dęba, rżąc. Za żulem, który udając elektryka, majstrował coś przy budce transformatorowej, wzięliśmy ostry zakręt w lewo i półtorej chwili później stanęliśmy przed bramą cmentarną. – No, trzeba zatankować. Paliwo wasze, pomysły nasze! Pan płacisz. Zorientowałem się, że brama jest po mojej stronie, a po jego wjazd na stację Circle K. Dałem mu niefałszywe euro i poprosiłem, żeby poczekał. – Laiks doties uz kapiņiem, pora na cmentarzyk – powiedziałem do siebie, albowiem, przekraczając próg łotewskiej nekropolii, człowiek zaczyna mówić po łotewsku. Szczególnie podczas Festiwalu Cmentarnego (Kapu svētki), czyli czasu dusz zmarłych, które odwiedzają żywych. Kto nie wierzy, niech przekona się na własnej skórze. I języku.

Prym wiodła bydgoszczanka Daniela Chmielewska i to ona, przynajmniej według legendy, pochwyciła opadający na dno pierniczek, wydobyła go na powierzchnię i wręczyła królowej. Dzisiaj, zanurzony w formaldehydzie, przechowywany jest w specjalnej szklanej urnie, zdobnej w łotewskie insygnia i bydgoski herb. – Takich rozpędzałbym nie klaksonem, a specjalną dmuchawą. Albo machiną piekielną? – Czym?! – Machiną piekielną. Nie czytałeś pan Kropotkina?! I kropnął się otwartą dłonią w czoło na znak, że jedzie z tumanem. Zatrzymał się na światłach. W okamgnieniu usypał na desce rozdzielczej białą kreskę, cienką jak horyzont poznawczy jego pasażera, wciągnął ją i nadepnął na gaz, bo właśnie wskoczyło zielone. Rozejrzawszy się 20

Groby ozdabia się tutaj parzystą liczbą kwiatów, dlatego u pani babci kupiłem dwie róże. Ostrożnie zrobiłem parę kroków wzdłuż równo przyciętego żywopłotu i znów musiałem się zatrzymać. Rozczulał mnie zapach stearyny. Przez gęstniejącą mgłę sączyły się mleczne aureole zniczy, stwarzając atmosferę wielkiej przytulności. Same groby – małe i duże, lila i w cętki – leżały cichutko, nie afiszując się swoją duchowością. Im dalej od wejścia, tym było ich więcej. A wokół mrowie ludzi i urządzeń, choćby słupiaste stacje ładowania komórek i USB, przy których gromadziła się młodzież, żeby porozmawiać i napełnić baterie. Na uliczkach i między nagrobkami panował tłok. Mężczyźni i kobiety, starcy i dzieci, pupile i dzikie wiewiórki. Młodzi pokazywali sobie nowe nieziemskie powłoki na

telefon, seniorzy wspominali tych, co w ostatnim czasie przenieśli się poza Słońce (aizsaule). Szukałem ławki, a w zasadzie ławeczki, bo Łotysze wszystko zdrabniają, nawet zwłoki (līķītis). Tu ktoś grabił liście, tam ktoś kładł wieńce z gałązek sosny, a jeszcze dalej ktoś oczyszczał z igieł grobowiec rodzinny. Byłem nawet świadkiem party z tańcami, cichego fandango na oczach przodka. Pewna dama w galowym stroju przymierzała trumnę, zupełnie jak Paulīne z czarnej komedii Tās dullās Paulīnes dēļ (1979; Wszystko przez tę durną Paulinę), starsi panowie rozdawali ciemny żytni chleb, a nastolatki chodziły z ketchupem w butli i siekaną marynatą w słoju. Radość uczestników tego zadusznego festiwalu nie była jednak nachalna, raczej skryta i staromodna jak zajączki puszczane starą nokią. Wstałem z ławeczki i ruszyłem tropem starego piernika, przyszło mi do głowy, że tu na cmentarzu mógłbym spotkać spacerujących pod ramię Fiodorowa i Rozanowa. Pierwszy miał chrapkę na wskrzeszanie przeszłości, drugi chciał zażyć śmierć niepohamowaną prokreacją. Zebrani tu ludzie podobnie: przywoływali wspomnienia, ale też zawiązywali nowe przyjaźnie. Mgła gęstniała coraz bardziej, ograniczając widoczność. Podjąłem więc wędrówkę w innym tempie, myślą przemieszczając się w coraz odleglejsze rewiry. Zamiast wyciągać nogi, natężałem pamięć. Ściskałem powieki aż do bólu, licząc na przybycie tych, których na co dzień nie widać. Okiem wewnętrznym już tuż łapałem fajerwerki skier na ich skroniach, gdy nagle na lewym ramieniu poczułem bochen pulchnego chleba. Podcięło mi nogi. Zamarłem, przekonany, że to duch. – Zbieramy się, panie łaskawy, bo zima nas tu zaskoczy. A od zimy do wiosny, jak pan wiesz, zmarłych się nie niepokoi. Paliwo zatankowane, auto gotowe. Jedziemy! Cóż. Musiałem obejść się smakiem. Mój wzrok nie doczekał się starego piernika. Róże wcisnąłem pani babci i ruszyliśmy w drogę.

PS Pisząc ten tekst, czytałem Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego, Nie wierzcie w bociany Gunārsa Cīrulisa, ale nie to Siemiona Chanina, Piosneczkę o Piotrku Imantsa Ziedonisa, Inną Wyspę Julii Hartwig, Rasmusa i włóczęgę oraz Pipi Pończoszankę Astrid Lindgren. Z tyłu głowy miałem też Dwanaście krzeseł Ilji Ilfa i Jewgienija Pietrowa. Wspominam o tym, ponieważ w tekście występuje kilka kryptocytatów. Kto je odnajdzie, punkt dla niego. Mnie pozostaje podziękować za wsparcie ww. prozaikom, poetom, poetce i prozaiczce, a także zapewnić czujnych czytelników, że nie optuję za szabrem dóbr intelektualnych, ale chętnie ich używam – jako kół zamachowych wyobraźni.

* Fałszerz monet zawiózł mnie aż nad Bałtyk, do pustego o tej porze roku miasta Ventspils w Kurlandii. Skasował ładnych parę euro, ale niech mu będzie. Między rzędami kamienic niósł się odgłos moich kroków i stukot kółek walizki, z fasad syczały seledynowe neony. Szedłem z postoju taksówek, gdzie wysadził mnie taksiarz, bo z jakiegoś powodu nie chciał podjechać na wskazany adres. Twierdził, że mu za daleko. (Wcześniej pokonał dwieście kilometrów). – Cisza tu jak pieśń wieczorna – szepnął czule przy pożegnaniu. Zaciągnął się rześkim powietrzem, beknął i oddalił się w kurlandzką noc, bo on też mieszkał w Ventspils. Ten obywatel był pierwszym kuriozum Kurzeme. Później napotykałem inne, równie zwyczajne, by nie rzec: ordynarne. A dzień później na plaży znalazłem czapkę.

Miłosz Waligórski (ur. w 1981 r. w Bydgoszczy) tłumacz, poeta, prozaik. Przełożył ponad 20 książek z węgierskiego, serbsko-chorwackiego i słowackiego, w 2020 r. Szajkę Lajosa Grendela i Śmieci z kosmosu Any Ristović. Wydał dwie książki prozatorskie i pięć tomów poetyckich, ostatnio Wiele mieszkań (2021).

Nr 527 | kwiecień 2022 |

Felieton

Zespół pychy – zaburzenie emocjonalne polityków W obliczu wojny, która toczy się teraz w Europie, bardzo często słyszę pytanie: „co Putin ma w głowie?”. By na nie odpowiedzieć, skorzystałem z analiz Davida Owena, brytyjskiego psychiatry i polityka, ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii w latach 1977–79. Opisał on zaburzenie emocjonalne, które rozwija się u ludzi sprawujących władzę, i nazwał je zespołem pychy (ang. hubris syndrome). Owen zauważył związek przyczynowo-skutkowy między sprawowaniem władzy a dziwacznym, zaskakującym zachowaniem, będącym przejawem niestabilności psychicznej, przy czym objawy tej niestabilności nie są psychozą, czyli stanem, w którym dochodzi do wystąpienia urojeń, omamów lub porozrywania wątków myślowych. Czynnikiem sprzyjającym wystąpieniu zespołu pychy są natomiast narcystyczne cechy osobowości, które predysponują do zajmowania się polityką.

Maciej klimarczyk pisarz, lekarz psychiatra i seksuolog, doktor nauk medycznych, współautor książki popularnonaukowej Chaos w głowie – mózg i życie (2011). Niedawno premierę miała jako debiutancka powieść Śpiewaczka (Wydawnictwo Literackie, 2021). Fot. Albert Zawada

TEKST: Maciej Klimarczyk

Polityk owładnięty zespołem pychy zaczyna postrzegać świat jako miejsce służące własnej chwale, w swoim mniemaniu staje się „mesjaszem”, wyrabia w sobie poczucie odpowiedzialności nie przed prawem, ale przed instancją wyższą (historią, przyszłością, Bogiem), jest przekonany, że instancja ta odda mu sprawiedliwość. Myślenie takie staje się niekorygowalne, błędy są przypisywane innym, rozwija się nadmierna pewność siebie oraz pogarda dla przeciwników. Wszystko to prowadzi do utraty kontaktu z rzeczywistością. Putin jest przykładem najtragiczniejszych konsekwencji, do jakich może doprowadzić zespół pychy, ale objawy tego zaburzenia opisywane są u wielu innych przywódców – jednym z przykładów jest prezydent USA Richard Nixon. Po aferze Watergate wymuszono na nim rezygnację z urzędu, ale do końca życia uważał, że został skrzywdzony. Skrzywdzony czuje się też Donald Trump, który wzywał do walki w obronie swojej „niesłusznie” utraconej władzy. A jak jest w Polsce? Polityk z zespołem pychy przemawia w polskim parlamencie bez żadnego trybu, bo nie mieści mu się w głowie, że ma się podporządkować regulaminowi, który przecież jest dla innych. Potem się dąsa i gniewa, kiedy prezydent stawia na swoim. Trochę jak dziecko, ale taki to zespół objawów. Inny polityk zamienia dziennikarzy w funkcjonariuszy partyjnych, minister wmawia ludziom, że wyjście ze struktur europejskich to marsz ku niepodległości, i gotów jest za to zapłacić miliardy nie swoich euro. Joachim Brudziński 21 listopada 2021 umieścił na Instagramie zdjęcie premiera Morawieckiego i zacytował jego wypowiedź: „Jest tylko jeden trybunał, przed którym odpowiadamy. To trybunał naszej historii i naszej przyszłości”. Nie wiem, czy Brudziński słyszał kiedykolwiek o zespole pychy, ale w tych dwóch zdaniach doskonale zawarł istotę tego zaburzenia. Jeśli macie Instagram, to sprawdźcie. A jakie są, póki co, konsekwencje zespołu pychy w naszym kraju? Pałowanie uczestników pokojowych demonstracji, zakazywanie dziennikarzom krytyki rządu, próby zamknięcia niezależnej telewizji, podsłuchiwanie ludzi Pegasusem, relacje dotyczące uchodźców w Szwecji okraszone obrazkami z serialu, w którym strzelają, wykorzystywanie filmów pornograficznych do zohydzenia uchodźców, szczucie na całe grupy społeczne i poszczególnych ludzi, a przede wszystkim proces podporządkowania sądów i trybunałów jednej osobie. Pojawił się nawet pomysł, by wprowadzić przepis o bezkarności rządzących. Zespołu pychy nie da się wyleczyć w trakcie sprawowania władzy, zresztą chyba nikt o to nie poprosi. Zaburzenie mija najczęściej po utracie władzy. Pozostaje tylko cena, którą płacą społeczeństwa za lata rządów ich przywódców.

Mało odpowiedzialny organ Zdzisława Prussa (205)

Bydgoski Insynuator Kulturalny tekst: Zdzisław Pruss

Czy jeszcze, czy już? Na znak solidarności z walczącą Ukrainą Filharmonia Pomorska postawiła przed wejściem na koncertową estradę znak zakazu wstępu dla kompozytorów rosyjskich. Tylko patrzeć, jak biblioteki wstrzymają wypożyczanie dzieł Dostojewskiego i Puszkina i nie będą chciały przyjmować na swoje regały wypożyczonego już wcześniej Tołstoja… Czy to jeszcze wzniosła solidarność, czy już zwykła paranoja? Talenty Jolanty W niezwykle poruszającym tak pod względem poetyckim, jak i plastycznym tomiku „SłowObraz” Jolanta Baziak pokazała nie tylko nader szeroką skalę swojej liryki i malarstwa, ale także dużą podatność na zjawiska nadprzyrodzone. Dowód? W dołączonej do wierszy i obrazów „Małej retrospekcji” artystka przyznała się, iż była świadkiem, jak dyrektor muzeum Michał F. Woźniak wcielił się w ducha. Drugie życie Przez łamy bydgoskiej prasy przelała się ożywiona polemika wokół pomnika Czynu Społecznego autorstwa Stanisława Lejkowskiego. Długa była lista epitetów, jakimi to rzeźbiarskie dzieło określano: od „taboretu” po „podporę harcerskiego podgrzewacza”. Temperaturę polemik podgrzewał fakt, że pomnik powstał w czasach „słusznie minionych” (1967). Sam artysta znosi tę zawieruchę z dużym spokojem, a nawet, podobno, się cieszy, że i o nim, i jego pomniku po tylu latach aż tyle się mówi.

Lusterko wsteczne (-25) Ćwierć wieku temu (kwiecień 1997) Nowo powstały Teatr na Barce wystawił „Antygonę w Nowym Jorku” Janusza Głowackiego w reżyserii Marka Mokrowieckiego i scenografii Ryszarda Strzembały. BWA zapraszało na wystawę fotografii przyrodniczej „Z dala od zgiełku”. W Galerii Kantorek swoje dzieła plastyczne eksponowali (kolejno) Andrzej Fedder i Dorota Kuczma. W Kawiarni Artystycznej „Węgliszek” odbyła się promocja tomiku Andrzeja Baszkowskiego „Głuchy ślepemu opowiada ziemię”. Wieczór prowadził i wiersze recytował Aleksander Jędrzejczak. Akademia Muzyczna zorganizowała koncert monograficzny poświęcony patronowi uczelni Feliksowi Nowowiejskiemu.

Stachura bez wyjścia Znana z niestandardowych przedsięwzięć aktorskich Teresa Wądzińska wywołała z zaświatów – na potrzebę radiowego słuchowiska „Kim jestem” – samego Edwarda Stachurę! I żeby sobie z nim podialogować, wsparła się nie byle jakimi współpracownikami – począwszy od muzyka Waldemara Knadego i reżysera Mirosława Worobieja po marszałka Piotra Całbeckiego! W tej sytuacji duch Stachury nie miał wyjścia jak tylko… zejść z niebiańskich manowców i z anielską cierpliwością udzielać odpowiedzi na trudne, a jakże, pytania dociekliwej Teresy. Czwartkowy wniosek W skromnej piwnicznej izbie przy ul. Chocimskiej 5 odbyła się prawdziwa uczta. Smakosze sztuki poczęstowani zostali przez Kaję i Solińskiego nie tylko wysoce kalorycznym malarstwem Leszka Goldyszewicza i wielowarstwową poezją Wojciecha Banacha, ale też smakowitymi pączkami. A że działo się to w tłusty czwartek, stąd wniosek, że popularyzująca sztukę współczesną Galeria Autorska nawet w ciężkich koronawirusowych czasach nie zapomina o tradycji. I oby tak dalej!

Zdzisław Pruss poeta, satyryk, dziennikarz. Autor kilkunastu tomów wierszy (ostatnio Optymizm specjalnej troski, Bydgoszcz 2017). Redaktor i autor leksykonów bydgoskiej kultury.

Adresy bydgoskich instytucji kultury Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego, ul. J. Słowackiego 7, 85-008 Bydgoszcz, tel. 523 210 582, www.amuz.bydgoszcz.pl 1 Akademicka Przestrzeń Kraetywna przy Wyższej Szkole Gospodarki, Muzeum Fotografii, ul. Karpacka 52, 85-164 Bydgoszcz, adres do korespondencji: ul. A. Naruszewicza 11, 85-229 Bydgoszcz, tel. 52 567 00 07, email: muzeumfoto@byd.pl, www.muzeumfoto.byd.pl Artgallery, Stowarzyszenie Działań Artystycznych, ul. Gdańska 54, 85-021 Bydgoszcz 5 Bydgoskie Centrum Informacji, ul. Batorego 2, 85-104 Bydgoszcz, bci@visitbydgoszcz.pl, www.visitbydgoszcz.pl 4 Bydgoskie Centrum Sztuki im. Stanisława Horno-Popławskiego, ul. Jagiellońska 47, 85-097 Bydgoszcz, tel. 668 892 896, www.bcs.bydgoszcz.pl 3 Bydgoskie Towarzystwo Heraldyczno-Genealogiczne, 85-165 Bydgoszcz, ul. Tucholska 15/50, prezes: Andrzej Nejman Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Societas Scientiarum Bydgostiensis, Bydgoszcz Scientific Society, ul. Jezuicka 4, 85-102 Bydgoszcz, tel./fax 523 222 268, www.btn.bydgoszcz.eu, prezes prof. dr hab. inż. Marek Bieliński, 6 Dom Edukacyjno-Kulturalny „REGNUM” przy Fundacji „Nowe Pokolenie”, ul. A.G. Siedleckiego 12 i ul. Bośniacka 3, dyr. Joanna Dobska, tel./fax 523 711 051, 793 101 280, www.nowe-pokolenie.pl, fundacja@nowe-pokolenie.pl Dom Kultury MODRACZEK, ul. Ogrody 15, tel./fax 523 713 331, www.modraczek.smbudowlani.pl, e-mail: modraczek@smbudowlani.pl, agnieszka.buzalska@smbudowlani.pl, dyr. Agnieszka Buzalska Dom Kultury ORION, ul. 16 Pułku Ułanów Wlkp. 1, 85-319 Bydgoszcz, tel. 523 487 201, kierownik Nikoletta Stachura Eljazz – Centrum Artystyczne, ul. Kręta 3, 88-117 Bydgoszcz, tel. 523 221 574, 662 152 726, www.eljazz.com.pl 16 Filharmonia Pomorska, dyrektor Maciej Puto, ul. Andrzeja Szwalbego 6, 85-080 Bydgoszcz. Rezerwacja telefoniczna w godz. 11-14, tel. 523 210 234; wew. 21, bilety@filharmonia. bydgoszcz.pl, www.filharmonia.bydgoszcz.pl 7 Fundacja Fotografistka, ul. Pomorska 68A/1, Bydgoszcz, tel. 508 732 871, https://fotografistka.pl 21 Fundacja „Wiatrak”, ul. Bołtucia 5, 85-791 Bydgoszcz, tel. 523 234 810, www.wiatrak.org.pl, e-mail: sekretariat@wiatrak.org.pl Galeria 85, prowadzi Ewa Pankiewicz, ul. Gdańska 17, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 226 222 17 Galeria ALIX, M. i M. Dobeccy, ul. Jezuicka 26 18 Galeria AUTORSKA Jan Kaja i Jacek Soliński, ul. Chocimska 5, 85-097 Bydgoszcz, tel. 608 596 314, www.autorska.pl, galeria@autorska.pl 8 Galeria Francuska MISTRAL, przy WSG, prowadzi Henryka Stachowska prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, ul. Garbary 2, budynek A, tel. 668 705 587 Galeria Innowacji UTP, ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz, kier. dr Anna Bochenek, czynne 10-17 Galeria MDK 1 przy MDK nr 1, ul. Baczyńskiego 3 Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy, dyrektor: Karolina Leśnik. Gmach główny 12 (ul. Gdańska 20): wtorek – piątek: 10.00-18.00, sobota – niedziela: 11.30-16.30, wstęp wolny,

24 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

www.galeriabwa.bydgoszcz.pl, bwa@galeriabwa. bydgoszcz.pl, tel. 52 339 30 50; Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy 10 (ul. Gdańska 3): wtorek – piątek: 11.00-18.00, sobota: 11.00-14.00, wstęp wolny Galeria Sztuki NEXT, Dom Aukcyjny NEXT – Aukcje Sztuki, ul. Poznańska 31, 85-129 Bydgoszcz, www.galerianext.pl, kontakt: info@galerianext.pl, tel. 503 919 118, czynne: pon.-pt. 10.00-18.00 13 Galeria Wspólna (MCK+ZPAP), ul. Batorego 1/3, 85-104 Bydgoszcz, tel. 523 221 447, e-mail: galeriawspolna@onet.pl 22 Izba Pamięci Adama Grzymały-Siedleckiego, WiMBP, ul. Libelta 5, tel. 523 238 207, czynne: wt. i pt. 13-18, śr. 10-15 19 Jagiellońska 1, Dom Aukcyjny i Galeria Sztuki, ul. Jagiellońska 1, 85-067 Bydgoszcz, www.jagiellonska1.pl 37 Kino Jeremi / Hangar Kultury, Zespół Szkół nr 5 Mistrzostwa Sportowego, ul. Gen. A. Fieldorfa „Nila” 13, 85-796 Bydgoszcz, tel. 52 343 66 67, e-mail: monika.jarzyna@liceumxv.edu.pl Klub ARKA, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, tel. 523 487 202, kierownik Nikoletta Stachura Klub HEROS, ul. Gen. W. Thomée 1, Bydgoszcz, tel. 523 430 004, kierownik Grażyna Wrzecionek Klub Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, ul. Sułkowskiego 52a, 85-915 Bydgoszcz, tel. 261 413 550, kierownik mgr Marek Trojan. Biblioteka Klubu IWspSZ, tel. 261 413 563, kierownik mgr Zdzisława Gajownik, e-mail: klubiwspsz@wp.mil.pl Klub Miłośników Australii i Oceanii, ul. Plac Kościeleckich 8, pok. 8, Bydgoszcz, adres do korespondencji: ul. Janosika 3/78, 85-794 Bydgoszcz, prezes Lech Olszewski, tel. 607 120 182, 52 343 75 11, www.kmaio.polus.pl 20 Klub Miłośników Kaktusów, przy Klubie „ARKA” BSM, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, przewodniczący Jerzy Balicki, tel. 523 215 538 Klub ODNOWA, al. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego 38, tel. 523 631 867, e-mail: klubodnowa@interia.pl, www.klubodnowa.strefa.pl, kier. Grażyna Salemska Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, pl. Kościeleckich 6, 85-033 Bydgoszcz, tel. 52 585 15 01-03, www.kpck.pl. Dyrektor: Ewa Krupa, sekretariat@kpck.pl; Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej pl. Kościeleckich 6, 85-033 Bydgoszcz, tel. 52 585 15 06, www.galeria.kpck.pl, Kierownik: Katarzyna Wolska, galeria@kpck.pl 29 Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, ul. Marcinkowskiego 12, 85-056 Bydgoszcz, tel. 523 255 555 (informacja), sekretariat@mck-bydgoszcz.pl, www.mck-bydgoszcz.pl 25 Międzynarodowe Centrum Kultury i Turystyki oraz Esperantotur ul. M. Skłodowskiej-Curie 10, 85-094 Bydgoszcz tel./fax: 523 461 151, e-mail: info@esperanto.bydgoszcz.eu Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1, ul. K.K. Baczyńskiego 3, 85-805 Bydgoszcz, tel. 523 755 349, fax 523 450 628, e-mail: mdknr1bydgoszcz@go2.pl, www.mdk1.bydgoszcz.pl, dyr. Piotr Skowroński Młodzieżowy Dom Kultury nr 2, im. Henryka Jordana, ul. Leszczyńskiego 42, 85-137 Bydgoszcz, tel./fax 523 731 795, dyr. Adam Łętocha. Biblioteka Literatury Fantastycznej im. Janusza A. Zajdla – Gimnazjum Nr 20, ul. Tucholska 30, czynne: wt., śr. 16-19 Młodzieżowy Dom Kultury nr 3 (Zespół Szkół i Placówek nr 1 w Bydgoszczy),

ul. Stawowa 53, 85-323 Bydgoszcz, tel. 52 373 25 15, fax/tel. 52 348 68 68 Młodzieżowy Dom Kultury nr 4, ul. Dworcowa 82, 85-010 Bydgoszcz, tel./fax 523 224 413, e-mail: mdk4@cps.pl, www.mdk4.bydgoszcz.pl, dyr. Małgorzata Gładyszewska 23 Młodzieżowy Dom Kultury nr 5, ul. Krysiewiczowej 8, 85-796 Bydgoszcz, tel./fax 523 485 002, dyr. Jolanta Wawrzonkowska, www.mdk5.bydgoszcz.pl, mdk@mdk5.bydgoszcz.pl Młyny Rothera, ul. Mennica 10, 85-112 Bydgoszcz, tel. 887 467 015, sekretariat@mlynyrothera.pl, www.mlynyrothera.pl. Przestrzeń ogólnodostępna Zaczyn z punktem informacji, pn.-czw. 12.00-18.00, pt.-nd. 12.00-20.00 38 Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, ul. Berwińskiego 4, 85-044 Bydgoszcz, tel./fax 523 462 318, e-mail: muzeum@ukw.edu.pl, czynne: wt.-pt. 10-14, dyr. prof. dr hab. Adam Sudoł 24 Muzeum Kanału Bydgoskiego im. Sebastiana Malinowskiego, przy III LO, ul. Staroszkolna 10, 85-209 Bydgoszcz, www.kanalbydgoski.pl, tel. 693 765 075, e-mail: muzeum@kanalbydgoski.pl Muzeum Mydła i Historii Brudu, ul. Długa 13-17, 85-032 Bydgoszcz. Rezerwacja tel. 525 157 015, e-mail: warsztaty@muzeummydla.pl; www.muzeummydla.pl 15 Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, ul. Gdańska 4, 85-006 Bydgoszcz, www.muzeum.bydgoszcz.pl dyrektor: Wacław Kuczma. Sekretariat: tel. 52 52 53 555; sekretariat@muzeum. bydgoszcz.pl; Dział Edukacji: tel. 885 905 284, e-mail: eduakcja@muzeum.bydgoszcz.pl; Dział Promocji i Marketingu: tel. 52 58 59 969; 52 58 59 976, e-mail: promocja@muzeum. bydgoszcz.pl; Biblioteka muzealna: tel. 52 52 53 516, Koordynator Szlaku Wody, Przemysłu i Rzemiosła w Bydgoszczy TeH2O w Bydgoszczy: tel. 883 366 052 Godziny otwarcia: Gdańska 4, Zbiory Archeologiczne, Galeria Sztuki Nowoczesnej, Dom Leona Wyczółkowskiego, Spichrze nad Brdą, wtorek, czwartek: 10.00-18.00, środa, piątek: 12.0020.00, sobota – niedziela: 12.00-18.00, poniedziałek: nieczynne; Exploseum: poniedziałek – czwartek: nieczynne, piątek – niedziela: 10.00–15.00. Czwartek – wstęp bezpłatny na wystawy stałe 26 Muzeum Wodociągów: Hala Pomp, ul. Gdańska 242 oraz Galeria Wieży Ciśnień, ul. Filarecka 1, www.muzeum@mwik.bydgoszcz.pl 14 Muzeum Oświaty, ul. M. Curie-Skłodowskiej 4, tel. 523 426 590 Muzeum Wojsk Lądowych, ul. Czerkaska 2, 85-641 Bydgoszcz, dyr. Wojciech Bartoszek, tel. 261 414 876. Godziny otwarcia: poniedziałek – nieczynne; wtorek, środa, piątek 8.30–15.30; czwartek 8.30–17.30; sobota – nieczynne; niedziela 10.00–14.00, wstęp wolny. www.muzeumwl.pl Opera Nova w Bydgoszczy, dyrektor: Maciej Figas, ul. Marszałka Focha 5, 85-070 Bydgoszcz, tel. 523 251 502, Dział Promocji i Obsługi Widzów oraz przedsprzedaż biletów: tel. 523 251 655, fax 523 251 636. Kasa biletowa tel. 523 251 555. Obiekt dostosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych, www.operanova.bydgoszcz.pl 27 Otwarta Przestrzeń „Światłownia”, ul. Św. Trójcy 15, 85-224 Bydgoszcz, swiatlownia@onet.pl, www.swiatlownia.eu 11 Pałac Młodzieży, ul. Jagiellońska 27, 85-097 Bydgoszcz, tel. 523 210 081, www.palac.bydgoszcz.pl, dyr. Joanna Busz. Tutaj: Galeria Pałac 28

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego, ul. Skłodowskiej-Curie 4, 85-094 Bydgoszcz, tel. 523 413 074; www.pbw.bydgoszcz.pl, dyr. Ewa Pronobis-Sosnowska Polski Związek Chórów i Orkiestr Oddział w Bydgoszczy, ul. Toruńska 30, 85-023 Bydgoszcz, tel. 523 287 028. Prezes Eugeniusz Kubski, tel. 604 891 449, prezes@pzchio.bydgoszcz.pl Stowarzyszenie Artystyczne „MÓZG”, www.stowarzyszenie.mozg.art.pl, ul. Gdańska 10, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 455 195 30 Salezjańskie Stowarzyszenie Wychowania Młodzieży, ul. Salezjańska 1, 85-792 Bydgoszcz, tel. 52 344 34 01, 600 371 696; 52 376 67 39 (po godz. 16.30); email: sswm-bydgoszcz@salezjanie.pl Teatr Kameralny w Bydgoszczy, Dyrektor: Mariusz Napierała, ul. Grodzka 14-16, 85-109 Bydgoszcz. Biuro: Centrum Kongresowe Opery Nova, ul. Marszałka Ferdynanda Focha 5, 85-070 Bydgoszcz. Tel. 885 904 192, e-mail: biuro@teatrkameralny.com, www.teatrkameralny.com 9 Teatr Pantomimy „DAR”, www.dar.art.pl; e-mail: teatrdar@wp.pl, tel. 523 407 468, 602 572 021, 602 257 675 Teatr Polski im. Hieronima Konieczki, dyrektor: Wojciech Faruga, al. Mickiewicza 2, 85-071 Bydgoszcz, tel. 523 397 841, Kasa biletowa: czynna od środy do piątku w godzinach 14.00-18.00,

al. Mickiewicza 2 (wejście główne od ul. 20 stycznia 1920) oraz godzinę przed spektaklem, tel. +48 523 397 818, tel. +48 885 607 090, bilety@teatrpolski.pl; www.teatrpolski.pl 31 Toniebajka. Księgarnia dla wszystkich, ul. Focha 2, 85-070 Bydgoszcz, tel. 665 192 904 2 Towarzystwo Inicjatyw Kulturalnych, ul. Dworcowa 62/2, 85-009 Bydgoszcz, tel. 523 213 371, prezes Maria Papała 32 Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, ul. Jezuicka 4, tel./fax 523 225 196, 523 454 434, www.tmmb.pl, e-mail: biuro@tmmb.pl, skrytka pocztowa nr 17, 85-169 B 37, prezes Jerzy Derenda. Biuro Zarządu czynne pon.-pt. 9-15 6 Towarzystwo Muzyczne im. Ignacego Jana Paderewskiego, ul. ks. Piotra Skargi 7, 85-018 Bydgoszcz, tel./fax 523 270 291, www.konkurspaderewskiego.pl, prezes prof. Katarzyna Popowa-Zydroń 33 Towarzystwo Operowe im. prof. Felicji Krysiewiczowej, ul. Focha 5, 85-006 Bydgoszcz, prezes Zenona Tomczak, tel. 603 993 852, sekretarz zarządu Danuta Święcichowska 27 Towarzystwo Polsko-Austriackie, Oddział B. ul. Stary Rynek 5, 85-104 Bydgoszcz, tel. 609 678 277, e-mail: lubomira.kubiak@gmail.com, prezes Lubomira Kubiak, dyżury w każdą drugą środę miesiąca 34 Towarzystwo Polsko-Niemieckie, ul. Fordońska 120. Dyżury w każdy trzeci

poniedziałek miesiąca w godz. 13-16, e-mail: tpn1@wp.pl, www.facebook.com/tpn.Bydgoszcz, prezes Danuta Szczepaniak-Kucik, tel. 504 100 024, sekretarz Krystyna Bender-Dudziak, tel. 605 666 936 Towarzystwo Polsko-Włoskie, Stary Rynek 22-24 (III p., wejście przez KATALOGI), tel. 523 238 008, dyżury: 1. środa miesiąca godz. 17-19, www.api.bydgoszcz.pl; api@api.bydgoszcz.pl, prez. Elżbieta Renzetti 35 Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej, Prezes: Beata Żmuda, tel. 693 925 911, wiceprezes: Maria Pastucha, tel. 694 582 721, www.tppf.byd.pl Urząd Miasta, Biuro Kultury Bydgoskiej, ul. Sielanka 8A (I piętro) 85-073 Bydgoszcz, tel.: 52 58 58 189, fax: 52 58 58 832, e-mail: bkb@um.bydgoszcz.pl, dyrektor: Magdalena Zdończyk 36 Wędrowniczek – Klub Turystyczny, prezes Adam Czachorowski, tel. 523 251 635 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, ul. Długa 39, 85-034 Bydgoszcz, tel. centrala 52 323 80 08, 52 33 99 200, tel. sekretariat 52 328 73 90, 52 33 99 225, e-mail: sekretariat@wimbp. bydgoszcz.pl, www.biblioteka.bydgoszcz.pl. Dyrektor: Krzysztof Gonia 35 Redakcja „BIK” prosi Państwa o weryfikację danych: bik@mck-bydgoszcz.pl

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 25

Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego 1.04.2022, godz. 19.00

Wirtuozowskie skrzypce Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Raoul Grüneis – dyrygent Vadim Brodski – skrzypce Cezary Nelkowski – prowadzenie N. Paganini – I Koncert skrzypcowy D-dur op. 6 J. Brahms – I Symfonia c-moll op. 68

Vadim Brodski, fot. FP

Vadim Brodski – znany na całym świecie wirtuoz skrzypiec, syn znakomitego Adolfa Brodskiego, pierwszego wykonawcy Koncertu skrzypcowego Piotra Czajkowskiego. W swojej karierze otrzymał pierwsze nagrody na wszystkich międzynarodowych konkursach skrzypcowych, w których uczestniczył. Podczas koncertu w FP wykona jeden z najbardziej popularnych koncertów skrzypcowych Paganiniego – I Koncert skrzypcowy D-dur op. 6. I Symfonia c-moll op. 68 Brahmsa nazywana jest X Symfonią z myślą o kontynuacji cyklu Beethovenowskiego. Brahms przejął głęboką emocjonalność, żelazną logikę konstrukcji oraz jędrność stylu symfonicznego swojego wielkiego poprzednika. Nie zatrzymał się jednak w tym punkcie, do którego dotarł Beethoven, lecz poszedł dalej, wykorzystując zdobycze nowej epoki – romantyzmu. Udowodnił, że treść symfoniczna nie została jeszcze wyczerpana.

Chór Akademicki UKW i Orkiestra Symfoniczna FP, fot. FP

Średniowieczna sekwencja Stabat Mater od wieków jest inspiracją dla wielu artystów. Temat ten podjął również Rossini, który za sprawą indywidualnego stylu nadał dziełu nietypową oprawę muzyczną. Umieszczenie w nim arii, ansambli i chórów dowodzi, że dla kompozytora najważniejsze było piękno śpiewu samo w sobie. Sensacja towarzysząca powstawaniu dzieła i związana z procesem o prawa do jego wykonania przyczyniła się do tego, iż stało się ono sławne, zanim ujrzało światło dzienne. Od dnia premiery utwór nieustannie zachwyca słuchaczy. 10.04.2022, godz. 17.00

Koncert na Niedzielę Palmową Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis Robert Kabara – skrzypce, dyrygent Jerzy Trela – słowo J. Haydn – Siedem ostatnich słów Chrystusa na Krzyżu Hob. XX/1A Siedem wypowiedzi Jezusa umierającego na krzyżu (nazywanych „siedmioma słowami”) stało się nie tylko tematem rozważań teologów, lecz także źródłem muzycznych opracowań. Haydn w 1768 r. otrzymał zlecenie napisania utworu instrumentalnego, które będzie towarzyszyło modlitewnej kontemplacji „siedmiu słów”. Kompozytor stworzył dzieło niekonwencjonalne, na które składa się 7 instrumentalnych sonat, poprzedzonych introdukcją i zakończonych żywą częścią finałową, ilustrującą trzęsienie ziemi, które nastąpiło po śmierci Jezusa.

8.04.2022, godz. 19.00

Stabat Mater

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Chór Akademicki UKW w Bydgoszczy Mirosław Jacek Błaszczyk – dyrygent Anna Wolfinger – sopran Elżbieta Wróblewska – alt Adam Zdunikowski – tenor Marcin Zdunikowski – bas Bernard Mendlik, Benedykt Odya – przygotowanie Chóru Tomasz Kotwica – współpraca G. Rossini – Stabat Mater

26 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

W roli skrzypka i dyrygenta zaprezentuje się Robert Kabara – założyciel orkiestry Sinfonietta Cracovia, pierwszy dyrygent Śląskiej Orkiestry Kameralnej w Katowicach. Ukończył Akademię Muzyczną w Krakowie, gdzie studiował w klasie skrzypiec E. Umińskiej i K. Danczowskiej. Stale koncertuje w kraju i poza jego granicami. Występował w niemal wszystkich krajach Europy, a także w obu Amerykach, Azji i Australii.

Robert Kabara, fot. archiwum artysty

Jerzy Trela, fot. FP

Fragmenty tekstów o męce Chrystusa usłyszymy w interpretacji Jerzego Treli – wybitnego aktora teatralnego i filmowego. 22.04.2022, godz. 19.00

Muzyka Jamesa Hornera Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Mykoła Diadiura – dyrygent Janusz Stanecki, Wojciech Bryliński, Jarosław Klekotko, Szymon Kujaciński – waltornie Chór Kameralny Akademii Muzycznej w Bydgoszczy Magdalena Filipska – przygotowanie chóru James Horner – Collage (prawykonanie polskie) oraz muzyka z filmów: Obcy, Avatar, Kokon James Horner – kompozytor muzyki filmowej dwukrotnie nagrodzony Oscarem. Collage jest jego ostatnim dziełem, ukończonym przed tragiczną śmiercią. Utwór przeznaczony jest na cztery waltornie i wielobarwną, rozbudowa-

Dom Kultury „Modraczek” 7.04.2022, czwartek, godz. 18.00

Chór Kameralny Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, fot. A. Kujawski

ną orkiestrę, w skład której wchodzą m.in. dwa fortepiany, czelesta i ksylofon. Kompozytor doskonale operuje takim składem wykonawczym. Łagodnie kształtuje tematy, które przeplatają się przez całą kompozycję, uwydatniając walory brzmieniowe waltorni. W Polsce dzieło nie było nigdy wykonywane i dzięki wysiłkom sekcji waltorni FP oraz instytucji możemy państwu zaprezentować tę kompozycję.

Nad całością czuwać będzie Marta Szymańska – przedstawicielka dyrygentów młodego pokolenia. Absolwentka Akademii Muzycznej w Poznaniu w klasie dyrygowania J.M. Florêncio.

Indianie Ameryki Północnej, historia i dzień dzisiejszy Spotkanie poprowadzi dr Adam Piekarski. 14.04.2022, czwartek, godz. 18.00

Kawiarnia Literacka – gość: Zdzisław Pruss

Marta Szymańska, fot. B. Seifert

29.04.2022, godz. 19.00

Obój w roli głównej FP Horns, fot. M. Kledzik

FP Horns to kwartet waltorniowy złożony z członków sekcji waltorni FP. Współpraca zespołu rozpoczęła się od wykonania w 2020 r. Konzertstuck Schumanna, który po raz pierwszy zabrzmiał na estradzie filharmonii. Na co dzień muzycy wykonują repertuar symfoniczny, a wspólne muzykowanie w kwartecie solowym jest świetnym uzupełnieniem ich warsztatu. 27.04.2022, godz. 19.00

Estrada młodych

Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis Marta Szymańska – dyrygent Denis Burdejny – fortepian (laureat Konkursu Muzycznego im. I.J. Paderewskiego w Winnicy/Ukraina) wybitni uczniowie Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych im A. Rubinsteina w Bydgoszczy: Aleksandra Korzeb – sopran Daniel Dziatkowiak – skrzypce Paweł Libront – klarnet wybitni uczniowie Zespołu Szkół Muzycznych im. K. Szymanowskiego w Toruniu: Klara Grochowska – wiolonczela Michał Radziejewski – puzon Oskar Woźniak – kontrabas Bach, Puccini, Wieniawski, Rossini, Boccherini, Kusewicki Estradę FP zdominują młodzi, zdolni artyści, wybitni uczniowie bydgoskiej i toruńskiej szkoły muzycznej. Zaprezentują się w różnorodnym repertuarze. Usłyszymy m.in. koncerty, wariacje, arie, fantazje wielkich kompozytorów, tj. Wieniawskiego, Rossiniego, Bacha, Pucciniego.

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Eugene Tzigane – dyrygent Simona Sinderstean – obój C.M. von Weber – Uwertura do opery Oberon W.A. Mozart – Koncert obojowy A. Bruckner – IV Symfonia Es-dur Romantyczna Koncert obojowy C-dur Mozarta powstał w 1777 r. dla oboisty Giuseppe Ferlendisa. W tym pełnym wdzięku utworze o klasycznej, trzyczęściowej budowie Mozart ukazuje rozmaite oblicza oboju, eksponując jego bogactwo możliwości brzmieniowych, a to za sprawą włoskiej kantyleny, to znowu pozwalając mu na błyskotliwą, niepozbawioną pikanterii wirtuozerię.

Eugene Tzigane, fot. FP

Oprócz koncertu obojowego usłyszymy również niezwykle barwną uwerturę do opery von Webera oraz IV Symfonię Es-dur Romantyczną Antona Brucknera, w której przemawia głęboka miłość kompozytora do ziemi rodzimej i piękna przyrody. Podobnie jak Beethoven, Bruckner skomponował 9 symfonii. Twórców łączą również niepowodzenia płynące z braku zrozumienia u publiczności. Widocznie obaj wyprzedzili swe czasy, a na docenienie i zrozumienie ich dzieła musiały poczekać przynajmniej kilkadziesiąt lat. inf. Justyna Narewska

Poeta, satyryk, publicysta. Absolwent UMK w Toruniu. W latach 1965–1991 redaktor działu literackiego rozgłośni Polskiego Radia w Bydgoszczy, od 1991 r. publicysta „Dziennika Wieczornego” i „Gazety Pomorskiej”. Autor słuchowisk i scenariuszy estradowych. W 1978 Teatr Polski w Bydgoszczy wystawił pełnospektaklowe widowisko kabaretowe jego autorstwa „Wszystko do Desy”. Twórca kabaretów literackich (O-Wady, Eksces Wieczorny, Piąte Koło). Autor tekstów do „Szopek Bydgoskich”. Od 1964 r. publikuje wiersze, drobne formy satyryczne, a także wspomnienia. Wydał 17 tomów poetyckich, w tym zbiór wierszy wybranych pt. „Optymizm specjalnej troski” (2017). Pomysłodawca, redaktor i współtwórca „Bydgoskiego Leksykonu Teatralnego” (2000), „Bydgoskiego Leksykonu Operowego” (2002), „Bydgoskiego Leksykonu Muzycznego” (2004) oraz „Bydgoskiego Leksykonu Literackiego” (2015). Laureat kilku konkursów literackich. Członek Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich RP. Spotkanie poprowadzi Natalia Pulczyńska. www.modraczek.smbudowlani.pl inf. Izabela Kaczyńska

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 27

Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy Aktualne zasady zwiedzania galerii i limity liczby osób umieszczone zostały na stronie: www.galeriabwa.bydgoszcz.pl WSTĘP WOLNY do 14.04.2022, ul. Gdańska 20

Po-Za Czasem i Kanonem – wystawa pedagogów Zespołu Szkół Plastycznych im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy kuratorka: Agnieszka Elwertowska-Komuniewska koordynacja: Agnieszka Gorzaniak

Wystawa prezentuje sylwetki nauczycieli szkoły plastycznej na przestrzeni prawie 80 lat. Przedstawieni na wystawie autorzy, pomimo różnic wynikających m.in. z życiowych doświadczeń czy odmiennych spojrzeń na sztukę, za pomocą własnych środków wypowiedzi przedstawili swoje wizje, wyobrażenia, wrażliwość artystyczną. Tworzyli bądź wciąż tworzą sztukę wynikającą z wewnętrznych potrzeb, czasami niemieszczącą się w klasycznych kanonach, intuicyjną. 5.04.2022, godz. 17.00, ul. Gdańska 20 – wernisaż (patrz niżej), wystawa czynna do 29 maja

Bajka. Krzysztof Maniak, Mikołaj Szpaczyński

kuratorki: Karolina Pikosz, Agnieszka Gorzaniak Wystawa realizowana jest w dwóch miejscach – jaskini Bajka oraz Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy. Wernisaż wystawy odbędzie się w pobliżu jaskini Bajka. Można skorzystać z transportu zorganizowanego przez galerię. Zbiórka o godz. 16.15 przed bwa (ul. Gdańska 20). Wyjazd autokarem o 16.30. Powrót do galerii o godz. 19.30 – oprowadzanie po wystawie. Obowiązują zapisy na autokar: karolinapikosz@galeriabwa.bydgoszcz.pl, oraz pod nr. tel. 52 339 30 62. Doświadczanie, powolne, uważne. Czuć napieranie ścian, wilgoć i zapachy, których nie ma na powierzchni. To wielozmysłowe drążenie. Wchodzenie w głąb. Jaskinia jest pierwotnym azylem, międzygatunkowym domem, w którym

28 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

Jaskinia Bajka, fot. Mikołaj Szpaczyński

można poczuć się dobrze, czasem rezygnując z dwunożności na rzecz czterech łap. Rytm dobowy jest zapisany w nas, ale tutaj nie wspiera go wędrówka Słońca. Bycie w jaskini to stan pomiędzy bajkowym krajobrazem dzieciństwa a archetypiczna legendą. Można się tu ukryć, jednocześnie szukając pierwotnych sensów. Oswajając lęki przekazane przez przodków. Przestrzeń i lekkość stanowią o ekspozycji w przestrzeni galerii. Bajka jest próbą przeniesienia doświadczenia jaskini, jej gabarytów, jej zapachów. Ale to tylko ślad. Olfaktoryczna prowokacja, by ruszyć w samodzielną drogę odkrywania właściwego miejsca. Galeria jest dla wielu nierozpoznanym punktem na mapie miasta. Czasem obcym, niedostępnym. Podobnie jaskinia, ukryta na miejskich obrzeżach. Zapraszamy do odkrycia fizyczności jednego miejsca – jaskini, poprzez fizyczność drugiego – galerii. Dotkniemy ziemi i trawy. Tego, co mokre, i tego, co suche. Za narzędzie niech posłuży własne ciało. 8.04.2022, godz. 18.00, ul. Gdańska 3 – wernisaż, wystawa czynna do 28 maja

Arkadiusz Szwed. Proces eksperymentu

kuratorka: Karolina Rybka Wystawa prezentuje zestaw obiektów ceramicznych: BUMPS 2.0, które powstały w wyniku eksperymentu z nową, autorską techniką odlewania porcelany, oraz obiekty GUTS będące ich kontynuacją. Arkadiusz Szwed w swojej pracy stara się szukać własnej drogi, przełamywać istniejące wzorce i schematy, wprowadzając element zabawy i zaskoczenia do całego procesu projektowego, w efekcie czego uzyskuje bardzo żywe, nieregularne struktury. Naczynie ceramiczne, które w założeniu ma być użytkowe, staje się nieoczywistym obiektem, uzupełnieniem wnętrza, intryguje swoim kształtem, pobudza wyobraźnię odbiorcy. Arkadiusz Szwed – artysta, projektant, technolog oraz pedagog. Jest absolwentem Wydziału Malarstwa na Uniwersytecie im. Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz Design Management w Collegium Da Vinci w Poznaniu. Przez wiele lat był bliskim asystentem Marka Cecuły,

Guts vase, fot. Arkadiusz Szwed

kształcił się pod jego czujnym okiem i zdobywał wiedzę, obserwując prace Modus Design, jak również towarzyszył mu podczas tworzenia Design Centrum Kielce oraz Ćmielów Design Studio. W School of Form Uniwersytetu SWPS w Warszawie prowadzi autorską pracownię ceramiki oraz jest wykładowcą na specjalności domestic design; art director kolektywu Glitch Lab. Jego prace pojawiają się na najważniejszych festiwalach designu w Polsce i za granicą. 26 kwietnia – 26 czerwca 2022, ul. Gdańska 20

GREAT PATRIOTIC Celina Kanunnikava, Hanna Shumska, Vitalii Shupliak, Endre Tót kuratorka: Marta Smolińska Tymczasowa mapa tymczasowych miejsc, Great Patriotic, Nieśmiertelny wyczyn narodu, Lost Family, Terytorium konfliktu, Zagłuszacz, I’m glad if I can advertise on posters, Flag – No Signal, Guaranteed protection, Ogród wirtual-

Bydgoska Akademia Sztuki 27.04.2022, godz. 18.00, ul. Gdańska 20, wstęp wolny

Anna Wiśnicka (Warszawa). Design i kultura Skandynawii. Design w popkulturze

Celina Kanunnikava, Great Patriotic, 2018, akryl na płótnie, 110×160 cm

nych kolonizatorów, Relacja z pola walki, Which is the right direction?, Niezależność, Ile to kosztuje, Masse und Macht, Higiena, Zaszczytne odznaczenia które zdobią nasze piersi… Ta osobliwa litania to nic innego jak lista tytułów prac Celiny Kanunnikavej (ur. 1988), Hanny Shumskiej (ur. 1993), Vitalija Shupliaka (ur. 1993) oraz Endre Tóta (ur. 1937). Zestawione razem tworzą narrację opowiadającą o niepokoju, który każdego dnia towarzyszy nam we współczesnej rzeczywistości. Kryzys migracyjny i uchodźczy, Brexit, narastające nacjonalizmy, bliskość reżimów postsowieckich, galopująca inflacja oraz – przede wszystkim – zbrojna interwencja Rosji w Ukrainie, po prostu wojna, która toczy się dziś tak blisko nas. To zatem litania zatrważająco aktualna. Wystawa konfrontuje prace i postawy młodego pokolenia artystek i artystów związanych z Ukrainą i Białorusią, z dziełami Endre Tóta. Wszystkie prace są politycznie zaangażowane, subwersywne i krytyczne. Stawiają pytanie o możliwość stawiania oporu sztuką, w sztuce i poprzez sztukę w relacji do różnych czasów i potencjałów tak różnych generacji. To swego rodzaju pytanie o ramowanie strategii oporu, a pojęcie ramowania jest tu nieprzypadkowe, ponieważ motyw pustej złotej ramy pojawia się zarówno w twórczości Endre Tóta, jak i Celiny Kanunnikavej.

Wyruszamy w podróż po wyobrażonych pejzażach pełnych wytęsknionych roślin, kwiatów, rozświetlonych słońcem i uśmiechem. W takim krajobrazie mogą pojawić się jego niezwykli mieszkańcy. A może to raczej bezludna wyspa? Gdziekolwiek zawędrujemy, znajdziemy tam wiosnę i radość! prowadzenie: Agnieszka Gorzaniak i Karolina Pikosz Sztuka w samo południe! 7.03.2022, godz. 12.00, ul. Gdańska 20

Warsztaty dla seniorów: warsztaty zielarskie – zdrowie z natury

prowadzenie: Katarzyna Rymarz Cykl spotkań poświęconych sztuce i szeroko rozumianej kulturze, adresowanych do osób w wieku 60+. Po entuzjastycznie przyjętych warsztatach dotyczących kwiatów, na specjalne życzenie uczestników, ponownie zapraszamy na spotkanie z Katarzyną Rymarz.

Dziecko na warsztat Spotkania odbywają się w każdą środę miesiąca, godzina do ustalenia z grupą, wstęp wolny, obowiązują zapisy: tel. 52 339 30 62

Design skandynawski. Carl Hansen

Dr Anna Wiśnicka – historyczka sztuki i designu, specjalizująca się we wzornictwie i sztuce najnowszej. Autorka książki „Simo Heikkila – Designer’s Life and Work” poświęconej designowi Finlandii. Wykładowczyni akademicka, ambasadorka wystawy rocznicowej „Echoes 100 Years in Finnish Architecture and Design” organizowanej przez Ambasadę Finlandii w Polsce. inf. Danuta Pałys

Towarzystwo Muzyczne im. I.J. Paderewskiego w Bydgoszczy

Hallo, Wiosna!?

fot. Katarzyna Rymarz fot. Agnieszka Gorzaniak

koordynacja: Danuta Pałys Skandynawia to obszar bardzo bogaty i różnorodny kulturowo. Jednym z najważniejszych elementów jej rozpoznawalności na arenie międzynarodowej jest design. Wzornictwo Północy posiada wiele cech wspólnych, które są podstawą nordyckiego etosu projektowego, na jaki składają się: przywiązanie do lokalnych tradycji, wysoka jakość materiałów oraz demokratyczne podejście do wzornictwa i jego społecznej roli w życiu codziennym. Na przestrzeni ponad stu lat skandynawski design przeszedł liczne transformacje związane ze zmianami kulturowymi i rozwojem cywilizacyjnym – od modernizmu, przez pop-art, aż po projekty zaangażowane ekologicznie. Wykład stanowić będzie wędrówkę po najważniejszych dokonaniach ostatniego stulecia w projektowaniu Północy, ukazując jego bogactwo i wachlarz tendencji stylowych.

Wiosna to czas przebudzenia natury. Podążając za jej głosem, warto skorzystać z ziołowej spiżarni i przygotować zdrowe remedia. W trakcie warsztatów poznacie zioła wspierające naszą odporność, poprawiające stan urody czy wspomagające trawienie.

6.04.2022, środa, godz. 17.00, sala koncertowa Towarzystwa Muzycznego im. Paderewskiego, ul. Skargi 7

Koncert pasyjny

W wykonaniu studentów Koła Artystyczno-Naukowego Wokalistów Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 29

8.04.2022, piątek, godz. 18.00, gmach główny MOB, ul. Gdańska 4 (sala audiowizualna). Bilet – 1 zł

Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego Wielka Sobota, niedziela wielkanocna – muzeum zamknięte dla zwiedzających Organizator zastrzega możliwość zmiany terminów wydarzeń ze względu na sytuację epidemiczną. Aktualne informacje udostępniane są na stronie: www.muzeum.bydgoszcz.pl.

Działania edukacyjne: Dział Edukacji zaprasza do skorzystania z oferty edukacyjno-artystycznej dla szkół i przedszkoli. Zapraszamy zainteresowanych nauczycieli i opiekunów do kontaktu pod nr. 885 905 284 oraz e-mailem: edukacja@muzeum. bydgoszcz.pl. Szczegóły sukcesywnie pojawiać się będą na naszej stronie internetowej oraz w mediach społecznościowych.

Warsztaty integracyjno-artystyczne dla dzieci i młodzieży z Ukrainy Kolekcjoner wrażeń to pakiety promocyjno-edukacyjne dla dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 14 lat. Pakiety zawierają kolorowanki, zgadywanki, karty edukacyjne (w języku polskim oraz częściowo ukraińskim), przybliżające naszym odbiorcom zagadnienia związane ze sztuką, rzemiosłem oraz muzealną kolekcją. Każdy z pakietów jest wyposażony w podstawowe materiały plastyczne i stanowi zestaw do samodzielnej nauki o sztuce poprzez zabawę. Bezpłatne pakiety dla obywateli Ukrainy czekać będą od 1 kwietnia do 31 sierpnia w kasie muzeum, ul. Gdańska 4.

WYKŁADY/SPOTKANIA

Z cyklu „Wykłady do wystawy”. Dr Krzysztof Trojanowski: „W blasku diamentów i luster. Narodziny francuskiego stylu luksusowego w XVII wieku”

„Chcemy dziś, aby wszystko było francuskie: ubrania, potrawy, meble” – pisał w 1687 r. o nowej europejskiej modzie niemiecki filozof Christian Thomasius. W czasach panowania Ludwika XIV Francja zaczyna dyktować obowiązujące w eleganckim świecie trendy i obyczaje. Wykład towarzyszy wystawie „Od princeski do New Look. Ubiory damskie z kolekcji Adama Leja”. 13.04.2022, środa, godz. 18.00, gmach główny MOB (sala audiowizualna). Bilet – 1 zł

Z cyklu „Literatura w Muzeum”. Spotkanie z Magdaleną Idem, autorką książki „Manekin w peniuarze” „Manekin w peniuarze” to pełna barwnych szczegółów wyprawa w przeszłość i opowieść o tym, skąd czerpano pomysły i na ile oryginalna była polska moda w międzywojniu. 20.04.2022, środa, godz. 18.00, gmach główny MOB (sala audiowizualna). Bilet – 1 zł

Z cyklu „Literatura w Muzeum”. Spotkanie z Krzysztofem Gawkowskim, autorem thrillera pt. „Odnow@”

Radosny początek wakacji Bogny burzy wiadomość o zaginięciu brata i jego znajomej. Życie młodej dziewczyny niespodziewanie nabiera tempa, a świat biznesu, w który wkracza, okazuje się mroczny i bezwzględny.

Krzysztof Gawkowski – społecznik i polityk. Dr nauk humanistycznych i wykładowca akademicki specjalizujący się w zagadnieniach bezpieczeństwa państwa. Jego pasją jest kryminologia i kryminalistyka. „Odnow@” to trzecia powieść i zarazem pierwsza wydana również w formie audiobooka. 24.04.2022, niedziela, godz. 13.00, gmach główny MOB (sala audiowizualna). Bilet – 1 zł

Z cyklu „Urodziny Leona, naszego Patrona”. Wykład Alicji Jakubowskiej pt. „Portret – opowieść o prawdzie i pięknie w kontekście portretowej twórczości Leona Wyczółkowskiego”

Jean Honoré Fragonard, Czytająca dziewczyna, ok. 1769, National Gallery of Art (Waszyngton)

30 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

Leon Wyczółkowski urodził się w Hucie Miastkowskiej, małej miejscowości w powiecie garwolińskim, 11 kwietnia 1852 r., licząc według obowiązującego wówczas na terenie zaboru rosyjskiego kalendarza juliańskiego. Jednak w krakowskim archiwum parafii św. Floriana zachował się akt małżeństwa zawartego w 1916 r.

Leon Wyczółkowski – autoportret, 1925, tempera na sklejce. Ze zbiorów MOB

z Franciszką Panek, w którym przy dacie urodzin artysty widnieje zapis „24 kwietnia”. Dokument sporządzony został w oparciu o kalendarz gregoriański, którym posługiwano się od dawna w większości krajów europejskich. Między 1869 a 1875 rokiem studiował w warszawskiej Szkole Rysunku i Malarstwa pod kier. Wojciecha Gersona, natomiast w latach 1875–1876 w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, u Aleksandra Wagnera. Kontynuował naukę w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, w pracowni Jana Matejki (1877–1879). W latach 1879–1880 mieszkał we Lwowie. Warto wiedzieć, że czas pobytu w Ukrainie uznawany jest za niezwykle ważny dla jego twórczości. Więcej na wykładzie Alicji Jakubowskiej. 27.04.2022, środa, godz. 18.00, gmach główny MOB (sala audiowizualna). Bilet – 1 zł

Z cyklu „Literatura w Muzeum”. Spotkanie z Dominikiem Zielińskim, autorem książki „Arkadius. Moda, która stała się sztuką”

Artystyczny wieczór będący czymś więcej niż tradycyjnym spotkaniem przy książce. Dodatkowym wydarzeniem będzie performance Łukasza Błażejewskiego i pokaz dwóch unikatowych kreacji Arkadiusa z kolekcji autora.

WYDARZENIA/WARSZTATY 2.04.2022, sobota, godz. 13.00–16.00, gmach główny MOB (sala audiowizualna). Liczba miejsc ograniczona. Decyduje kolejność zakupu biletów. Wstęp: 35 zł (od osoby). Bilety można zakupić: w kasie MOB, ul. Gdańska 4 (z wyjątkiem poniedziałków), lub przelewem na konto: 45 1240 1183 1111 0011 0159 1497. W tytule przelewu należy wpisać: „Wstęp do MOB – pismo rondowe – imiona i nazwiska uczestników – adres e-mail – numery telefonu”, oraz przesłać potwierdzenie przelewu na adres: nauka@muzeum. bydgoszcz.pl

Z cyklu „Kaligrafia w Muzeum” – kaligrafia łacińska. Francuskie pismo rondowe – wykorzystanie kaligrafii w tworzeniu kartek wielkanocnych

Pochodzenia pisma rondowego należy szukać w kursywie gotyckiej. Swoją nazwę zawdzięcza

harmonijnym, okrągłym formom. Urzędnicy i skrybowie używali tego pisma jeszcze do początku XX w. Pismo to było nauczane we francuskich szkołach. Dla współczesnego odbiorcy jest czytelne, a okrągły dukt tego kroju jest relaksujący, łatwy do nakreślenia nawet przez początkujących kaligrafów. Warsztaty poprowadzi Aleksandra Ćwikowska, założycielka Nice Letter Studio w Warszawie.

e-mail – numery telefonu”, oraz przesłać potwierdzenie przelewu na adres: nauka@ muzeum.bydgoszcz.pl

Z cyklu „Kaligrafia w Muzeum” – kaligrafia japońska 3.0

Uczestnicy zajęć znajdą możliwość zastosowania umiejętności zdobytych podczas wcześniejszych spotkań z eiji happō, zapoznając się z kaligrafią japońskiego sylabariusza katakana. Zajęcia prowadzone są przez Wojciecha Nowaka, wyłącznie dla uczestników powyżej 14 lat.

23.04.2022, sobota, godz. 10.00–15.00, Dom Leona Wyczółkowskiego, ul. Mennica 7, Wyspa Młyńska. Bilet – 1 zł (zakupiony bilet upoważnia do udziału we wszystkich wydarzeniach)

Kuratorskie oprowadzania po wystawach

Urodziny Leona Wyczółkowskiego – VI edycja pikniku plenerowego

– Piątek 8 kwietnia, godz. 17.00; sobota 9 kwietnia, godz. 12.00, Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8 – „Od princeski do New Look. Ubiory damskie z kolekcji Adama Leja”. – Niedziela 24 kwietnia, godz. 12.00, Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 – „Na pograniczu Wielkopolski i Pomorza. Bydgoszcz i region u zarania dziejów” oraz „W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic”. Czas trwania: 45 min. – Piątek 29 kwietnia, godz. 17.00, gmach główny MOB, ul. Gdańska 4 – „OBRAZY NIE-/RZECZYWISTOŚCI. Inspiracje i aspiracje”, „Jan Stanisławski i jego uczniowie z kolekcji Wandy i Leonarda Pietraszaków”. Obowiązują zapisy: edukacja@muzeum.bydgoszcz.pl

W programie: – 10.00: Strukturalne wydruki – warsztaty graficzne (Liceum Plastyczne, grupa zamknięta) – 11.00: Portret wewnętrzny. Graficy Mistrzowi na urodziny – wernisaż wystawy (Dom Leona Wyczółkowskiego) – 11.00–14.00: Rozmowy z poezją – współczesna bohema, czyli głosy młodopolskich twórców o sztuce (prezentacja koła teatralnego Liceum Plastycznego) Portrety z myślą – weź udział w warsztatowej sesji zdjęciowej z grupą szkolnych fotoreporterów Żywa natura Wyczóła – otwarte warsztaty malarskie. Czy martwa natura może być żywa? Ożywmy jej oblicze energetycznymi kolorami i podejmiemy się tematu w stylu Wyczóła – prawdziwego kolorysty Autoportret z lusterkiem – otwarte warsztaty malarskie. Podążymy za zadumanym i skrytym portretem mistrza na tle morza, z pędzlem i lusterkiem Klatka po klatce – otwarte warsztaty i pokazy animacji poklatkowej – 14.00–15.15: oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Twórczość Leona Wyczółkowskiego” (liczba miejsc ograniczona, zapisy od godz. 11.00 w kasie budynku Domu Leona Wyczółkowskiego) KONKURSY: – 11.30, 12.30, 13.30 – koło fortuny – sprawdź, ile wiesz o Leonie Wyczółkowskim, i wygraj nagrodę

WYSTAWY CZASOWE: – Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8, Wyspa Młyńska Od princeski do New Look. Ubiory damskie z kolekcji Adama Leja. Wystawa czynna do 8 maja 2022 r. – Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7–11 12 minut. Wystawa czynna do 2 października 2022 r. – Dom Leona Wyczółkowskiego, ul. Mennica 7 Portret wewnętrzny. Graficy – Mistrzowi na urodziny. Wystawa od 23 kwietnia czynna do 4 września 2022 r.

WYSTAWY STAŁE:

28.04.2022, czwartek, godz. 18.00, Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7–11

„12 minut” – wernisaż wystawy 1 czerwca minie sto lat od wprowadzenia w Polsce czasu środkowoeuropejskiego. Data ta skłania do szerszego przyjrzenia się tematyce czasu nie tylko jako wielkości fizycznej, ale również jako przedmiotu rozważań filozofów od zarania dziejów. Na wystawie zaprezentowane są przemiany sposobu wyznaczania godziny, związki tego zagadnienia z koleją i industrializacją. Ponadto ekspozycja jest wzbogacona o treści interdyscyplinarne. Czas jako zagadnienie zostanie ukazany w szerszym kontekście, wychodzącym poza ramy miasta i regionu. Ekspozycja oprócz treści edukacyjno-historycznych pokazuje obiekty służące odmierzaniu czasu.

Zegar ścienny pochodzący z kościoła Klarysek w Bydgoszczy, 2. poł. XVIII w., stal, mosiądz, produkcja warsztatowa, wł. MOB. Fot. Wojciech Woźniak

30.04.2022, sobota, godz. 12.00, gmach główny MOB (sala audiowizualna). Liczba miejsc ograniczona. Decyduje kolejność zakupu biletów. Wstęp: 35 zł (od osoby). Bilety można zakupić: w kasie MOB, ul. Gdańska 4 (z wyjątkiem poniedziałków), lub przelewem na konto: 45 1240 1183 1111 0011 0159 1497. W tytule przelewu należy wpisać: „Wstęp do MOB – kaligrafia japońska 3.0 – imiona i nazwiska uczestników – adres

– Gmach główny MOB, ul. Gdańska 4 OBRAZY NIE-/RZECZYWISTOŚCI. Inspiracje i aspiracje; Jan Stanisławski i uczniowie z kolekcji Wandy i Leonarda Pietraszaków – Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7–11 Od Starego Rynku do placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy – Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 Na pograniczu Wielkopolski i Pomorza. Bydgoszcz i region u zarania dziejów; W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic – Dom Leona Wyczółkowskiego, ul. Mennica 7 Twórczość Leona Wyczółkowskiego (1852–1936) – Exploseum, ul. Alfreda Nobla EXPLOSEUM inf. Janusz Milanowski

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 31

Big Band, soliści i zespoły Katedry Jazzu w programie: standardy jazzowe, kompozycje i autorskie aranżacje Michała Szlempo 27.04.2022, środa, godz. 19.00, Sala Koncertowa AM, ul. Gdańska 20

Akademia Muzyczna w Bydgoszczy Cynkowe tabliczki tzw. systemu ADREMA były rozwiązaniem stosowanym w niemieckich zakładach przemysłowych. Zapis w postaci wytłoczeń umożliwiał wykorzystanie ich jako matryc do powielenia zapisanych na nich wiadomości. Na zdjęciu wystawa tabliczek w Exploseum. Fot. MOB

OBIEKT MIESIĄCA: Cynkowe tabliczki DAG Fabrik Bromberg Pod koniec lat 80. ub. wieku w rejonie byłej fabryki DAG Bromberg zaczęto znajdować tajemnicze cynkowe tabliczki. Na każdej z nich wytłoczono imię i nazwisko oraz podstawowe dane pracowników DAG Fabrik Bromberg. Początkowo, znaleziska te wywoływały wśród bydgoszczan szereg sensacyjnych spekulacji na temat ich przeznaczenia. Najbardziej intrygującym był fakt, iż sami pracownicy nic nie wiedzieli o owych tabliczkach. Sugerowało to, iż były tajnym dokumentem. Dziś już wiemy, że tabliczki te były swoistą bazą danych osób zatrudnionych w tutejszym oddziale DAG. Ich specyficzna forma zapewniała dużą trwałość zawartych na nich informacji. Zapis w postaci wytłoczeń umożliwiał wykorzystanie ich jako matryc do powielenia zapisanych na nich wiadomości. Podobne tabliczki odnaleziono także w okolicach fabryki DAG w Krzystkowicach. Cynkowe tabliczki tzw. systemu ADREMA były popularnym rozwiązaniem również w innych niemieckich zakładach przemysłowych 1. poł. XX wieku. Można je zobaczyć w Exploseum, gdzie historia Bydgoszczy splata się tajemnicami II wojny światowej. W czasie wojny produkowano tu bardzo ważne dla Trzeciej Rzeszy materiały wybuchowe. Powstawały w ogromnych ilościach – od prochu wypełniającego pociski karabinów aż po składniki ładunków legendarnych rakiet V-2. Po wojnie niemiecka fabryka stanowiła podwalinę do utworzenia jednych z największych zakładów chemicznych w Polsce, nierozerwalnie związanych z życiem naszego miasta. W okresie PRL nie było mieszkańca Bydgoszczy, który nie miałby w rodzinie lub wśród znajomych kogoś pracującego w Zachemie. Dziś miejsce Zachemu zajął park przemysłowy, zaś w otaczającym go lesie powstało unikatowe „wybuchowe” muzeum – Exploseum. Do zwiedzania udostępniono tutaj jedną z linii produkcyjnych nitrogliceryny: blisko dwa kilometry żelbetowej tajemnicy. Każdy, kto zdecyduje się odwiedzić to niesamowite miejsce, pozna kulisy produkcji niebezpiecznej nitrogliceryny, dowie się, jak funkcjonował przemysł materiałów wybuchowych w okresie II wojny światowej, i po przejściu labiryntem podziemnych tuneli zwiedzi budynki ukryte w lasach Puszczy Bydgoskiej. Pozna również historię akcji sabotażowych w zakładach zbrojeniowych oraz związki tego miejsca z innymi tajnymi obiektami nazistów, jak Peenemunde czy Kompleks Rise. Tomasz Górski

32 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

5.04.2022, wtorek, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3

CCCIX Bydgoski Wtorek Muzyczny

Koncert w ramach obchodów Jubileuszu 35-lecia Chóru Kameralnego AM w Bydgoszczy Chóry i zespoły wokalne Katedry Chóralistyki i Edukacji Muzycznej w programie m.in.: M. Jasiński, M. Łukaszewski, J. Świder 10.04.2022, niedziela, godz. 11.30, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3. Bilety w cenie 5 zł dla dziecka i 8 zł dla osoby dorosłej można nabywać w foyer Sali Koncertowej pół godziny przed audycją

CCXXV Poranek Muzyczny dla dzieci z rodzicami Nazywają mnie poleczka

10.04.2022, niedziela, godz. 17.00, Sala Rotundowa Pałacu w Lubostroniu

Divertimenti. Muzyka nie mniej ważna Koncert w ramach konferencji naukowej Kompozytorzy a muzyka użytkowa Pedagodzy i studenci AM w Bydgoszczy w programie m.in.: W. Lutosławski, R. Maciejewski

Informacje o zasadach wejścia na koncerty na stronie www.amfn.pl inf. Anna Cudo

Biblioteka Główna UKW 6.04.2021, godz. 18.00 – otwarcie wystawy. Wystawa czynna do 7 maja 2022

Kazimierz Drejas – Synteza realności Wprowadzenie: Jacek Soliński.

CCXXIII Koncert Pałacowy

Koncert w ramach obchodów Jubileuszu 35-lecia Chóru Kameralnego AM w Bydgoszczy Chór Kameralny AM w Bydgoszczy Orkiestra Barokowa AM w Bydgoszczy Marcin Tarnawski – dyrygent Katarzyna Wardak – sopran Małgorzata Werachowska – mezzosopran Paweł Piotrowski – baryton Magdalena Filipska – przygotowanie Chóru Anna Kocent – przygotowanie solistów w programie: J.S. Bach – Pasja wg św. Jana BWV 245 (fragmenty) 23.04.2022, sobota, godz. 16.00, Sala Audytoryjna Domu Polskiego, ul. Grodzka 1

Musica Spiritus Movens

Jacek Greszta – bas Studenci klasy śpiewu Marek Kamola – fortepian Artur Pilch – fortepian w programie m.in.: J. Haendel, W.A. Mozart, G. Verdi 24.04.2022, niedziela, godz. 17.00, Sala Koncertowa Filharmonii Pomorskiej, ul. A. Szwalbego 6. Bilety w cenie: 30 zł – bilet normalny; 25 zł – bilet ulgowy (emeryci, renciści, studenci, uczniowie); 20 zł – bilet ulgowy (pracownicy i studenci AMFN) można nabywać od 4 kwietnia w Dziale Artystycznym Akademii Muzycznej (tel. 52 321 16 67)

Koncert jazzowy

Kazimierz Drejas, Na temat kobiet XXXV

Kazimierz Drejas, ur. w 1937 r. w Bydgoszczy. Studiował w latach 1957–1961 na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu i ASP w Krakowie, w pracowniach prof. J. Fedkowicza, prof. E. Kruchy i prof. W. Taranczewskiego. Członek ZPAP od 1965. Miał 36 wystaw indywidualnych. Brał udział w 91 wystawach plastyki bydgoskiej i w 84 wystawach ogólnopolskich i międzynarodowych, w tym w 14 Festiwalach Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie. Uczestniczył w 24 wystawach zagranicznych, m.in. w wystawie 50 współczesnych malarzy polskich w Paryżu w 1975, w wystawie Polnische Kunstler Heute w Landau w 1983, w wystawie „Realizm-Metafora-Geometria” w Wiedniu w 1987. W 2005 r. nakładem Galerii Autorskiej J. Kaji i J. Solińskiego został wydany jego album monograficzny pt. „Dwoistość i jedność”. W grudniu 2018 r. zdobył II nagrodę na V Międzynarodowym Biennale Obrazu „Quadro-Art” Łódź 2018. inf. Barbara Maklakiewicz

Tyskiego zawiera typowe dla divertissement elementy: popisy techniczne głównych solistów oraz innych wykonawców partii solowych; eksponowanie kobiety w tańcu, stylizowane tańce ludowe (mazur), kulminacyjne grand pas de deux (popisowy taniec dwojga głównych solistów), dużą scenę finałową (apoteoza). To balet o treści wesołej, wręcz żartobliwej, w którym wiele jest okazji do uśmiechu.

Opera Nova w Bydgoszczy 2.04.2022, sobota, godz. 19.00 3.04.2022, niedziela, godz. 18.00 4.04.2022, wtorek, godz. 19.00 6.04.2022, środa, godz. 19.00 7.04.2022, czwartek, godz. 19.00 8.04.2022, piątek, godz. 19.00 9.04.2022, sobota, godz. 19.00 10.04.2022, niedziela, godz. 18.00

Bulwar zachodzącego słońca – musical Muzyka – Andrew Lloyd Webber Teksty piosenek i libretto – Don Black, Christopher Hampton Na podstawie filmu „Sunset Boulevard” Billy’ego Wildera Orkiestracja – David Cullen & Andrew Lloyd Webber Produkcja na mocy porozumienia z The Really Useful Group Ltd.

29.04.2022, piątek, godz. 19.00 30.04.2022, sobota, godz. 19.00

Czarodziejski flet – opera W.A. Mozarta

Coppélia, Tomasz Siedlecki jako Generał, fot. Andrzej Makowski

Scenografia i reżyseria świateł – Olga Skumiał Kostiumy – Firma SoFancy – Paweł Koncewoj Tak, jak włoski jest językiem opery, tak wiele zapożyczeń z francuszczyzny obecnych jest w słownictwie teatru: antrakt, premiera, repertuar, kulisy, spektakl, sufler… Jednak najwięcej z języka francuskiego czerpie terminologia baletu: plié, assemblé, corps de ballet, pas de bourrée, pas de deux, divertissement… To ostatnie pojęcie (tłumaczone jako rozrywka, zabawa) oznacza także balet z wartką akcją, który zawiera mnóstwo wspaniałych tańców zespołowych, przeplatanych wirtuozowskimi popisami solistów. Świetnym jego przykładem jest „Coppélia, czyli dziewczyna o porcelanowych oczach” – dzieło skomponowane przez Léo Delibes’a do libretta wg opowiadania romantycznego pisarza E.T.A. Hoffmanna. Balet ten jest pod każdym względem utworem nowatorskim, którego partytura wniosła wiele nowości muzycznych, zachowując jednocześnie doskonałą równowagę i harmonię między myślą muzyczną a choreografią. Przedstawienie Opery Nova w choreografii Jacka

Kierownictwo muzyczne – Dirk Vermeulen Inscenizacja i reżyseria – Matthias Remus Scenografia – Stephan Dietrich Jedna z najpiękniejszych oper w historii tego gatunku, goszcząca na operowych scenach 231 lat. Realizatorzy bydgoskiego przedstawienia (premiera odbyła się w 2006 r.) uczynili tłem akcji monumentalną Bibliotekę, siedzibę wiedzy i poznania, świątynię Sarastra, którą zamieszkują Rozsądek, Piękno, Wiedza, Siła, Natura… „Sprawa tak się przedstawia, jak gdyby scenariusze inicjacji były nierozerwalnie złączone z samą strukturą życia duchowego. Jak gdyby inicjacja była procesem koniecznym dla wszelkiej próby całkowitego odrodzenia, dla wszelkiego wysiłku przekroczenia naturalnego stanu człowieka celem dostąpienia uświęconego bytu” – te słowa Mircei Eliadego zdają się pasować do kluczowej idei libretta. Ono samo jest porównywane do baśni; „Czarodziejski flet” czerpie z legend średniowiecznych, fascynacji tajemniczym Orientem, mitologią egipską. Podarowany czarodziejski flet daje Taminowi moralne oparcie w momencie, gdy musi odrzucić swoje dotychczasowe utarte sądy, by stać się godnym wtajemniczenia. Pomaga mu przetrwać próby powietrza, ognia i wody, stanąć po stronie Światła w walce z Ciemnością. inf. Ewa Chałat

Bulwar zachodzącego słońca, Jolanta Litwin-Sarzyńska, Karol Drozd i Damian Aleksander, fot. Piotr Manasterski

Ubiegłoroczna premiera Opery Nova w Bydgoszczy wskrzesiła hollywoodzką wytwórnię filmową. Musical Andrew Lloyda Webbera inspirowany filmem Billy’ego Wildera „Sunset Boulevard” przenieśli na scenę bydgoskiej opery: reżyserzy Jacek Mikołajczyk i Tomasz Steciuk, kierownik muzyczny Krzysztof Herdzin, scenograf Mariusz Napierała. Kostiumy zaprojektowała Ilona Binarsch, światłem podkreślił nastrój Maciej Igielski, a balet i chór wprawili w ruch i przydzielili zadania aktorskie Jarosław Staniek i Katarzyna Zielonka. Najlepszą reklamą przedstawienia są słowa jednej z odtwórczyń roli Normy Desmond, które padły na konferencji dla mediów: „Jeśli ktoś wyjdzie z tego spektaklu niewzruszony, to znaczy, że nie żyje”. 23.04.2022, sobota, godz. 19.00 24.04.2022, niedziela, godz. 18.00

Coppélia – balet komiczny Léo Delibes’a Choreografia – Jacek Tyski Kierownictwo muzyczne – Maciej Figas

Czarodziejski flet, Victoria Vatutina (jako Pamina) i Pavlo Tolstoy (jako Tamino), fot. Marek Chełminiak

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 33

Teatr Polski w Bydgoszczy 2.04.2022, sobota, godz. 19.00 3.04.2022, niedziela, godz. 16.00 Mała Scena TPB, spektakl kameralny, czas trwania: 80 min bez przerwy

Katyń. Teoria barw

reżyseria, scenografia: Wojciech Faruga; tekst i dramaturgia: Julia Holewińska; muzyka: Teoniki Rożynek; choreografia: Krystian Łysoń; inspicjent: Adam Pakieła występują: Paweł L. Gilewski, Damian Kwiatkowski, Katarzyna Pawłowska, Michał Surówka, Małgorzata Trofimiuk, Jakub Ulewicz, Marcin Zawodziński

Katyń. Teoria barw, od lewej w pierwszym rzędzie: Paweł L.Gilewski, Małgorzata Trofimiuk, Damian Kwiatkowski, od lewej w drugim rzędzie: Michał Surówka, Jakub Ulewicz, Katarzyna Pawłowska, Marcin Zawodziński, fot. Natalia Kabanow

„Katyń. Teoria barw” jest próbą odzyskania historii i zmierzenia się z pamięcią o jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w dziejach Polski. Jest to opowieść o egzystencjalnym doświadczeniu więźniów osadzonych w obozach w Ostaszkowie, Starobielsku i Kozielsku. Punktem wyjścia jest dla twórców życie i twórczość Józefa Czapskiego – polskiego malarza i pisarza, a także historie oficerów pomordowanych w Katyniu oparte na ich pamiętnikach i materiałach archiwalnych. 8.04.2022, piątek, godz. 19.00 9.04.2022, sobota, godz. 19.00 10.04.2022, niedziela, godz. 16.00 Mała Scena TPB, spektakl kameralny, czas trwania: 75 min bez przerwy

Maszyna

reżyseria: Jagoda Szelc; dramaturgia: Marta Keil; scenariusz: Jagoda Szelc i Marta Keil we współpracy z zespołem aktorskim; światła i wizualizacje: Prze-

34 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

Maszyna, od lewej: Małgorzata Trofimiuk, Sara Celler-Jezierska, Jerzy Pożarowski, fot. Natalia Kabanow

mysław Brynkiewicz; scenografia: Natalia Giza; kostiumy: Maja Skrzypek; muzyka: Teoniki Rożynek; konsultacje choreograficzne: Agnieszka Kryst; montaż wideo: Anna Garncarczyk; inspicjent/asystent reżysera: Adam Pakieła; charakteryzacja: Adriana Klemenska, Michał Boroń; występują: Sara Celler-Jezierska, Michalina Rodak, Małgorzata Trofimiuk, Mirosław Guzowski, Damian Kwiatkowski, Jerzy Pożarowski / Jakub Ulewicz Maszyna działa od dawna. Działa codziennie. Działa systemowo. Nie trzeba jej uruchamiać. Trzeba ją konserwować. Popsuta działa też wyśmienicie. Można się nią zachwycać. Można w nią grać. Można nie zwracać uwagi na jej działanie. Więc czemu bez przerwy wsłuchujesz się w nią z otwartymi ustami? W Maszynie materializują się najdrobniejsze procesy lonżowania myśli, rozpięte między czułością a torturą. Działają według określonych Kierunek zwiedzania, od lewej: Jowita Kropiewnicka, Jan Kwapisiewicz, Dagmara Mrowiec-Matuszak, przed nimi Tomasz Nosinski, fot. Natalia Kabanow

procedur, ale ich temperatura i kierunek zmieniają się zależnie od płci, wieku, klasy społecznej i ekonomicznej – a przede wszystkim w zależności od tego, co usłyszysz. W każdej odsłonie doświadczamy więc tylko wycinka możliwości Maszyny. 9.04.2022, sobota, godz. 16.00 10.04.2022, niedziela, godz. 19.00 aula I Liceum Ogólnokształcącego, spektakl kameralny

Kierunek zwiedzania

reżyseria: Aleksandra Bielewicz; scenografia: Łukasz Misztal; kostiumy, multimedia:

CZYTELNIKÓW „BIK-u” TEATRALNY BILET DLA ty na spektakl Z tym numerem „BIK-u” bile a ani edz zwi ek run Kie 16.00 9 kwietnia (sobota) o godz. w cenie 15 zł! uprawnia do zakupu Jeden egzemplarz „BIK-u” na jeden spektakl tów bile 4 lnie maksyma ba miejsc objętych Licz ie. w promocyjnej cen ogr promocją jest aniczona.

Sandra Stępień; muzyka: Szymon Sutor; dramaturgia i konsultacje teologiczne: Monika Winiarska; ruch sceniczny: Marysia Bijak; inspicjent: Adam Pakieła; występują: Jowita Kropiewnicka, Dagmara Mrowiec-Matuszak, Jan Kwapisiewicz, Tomasz Nosinski, Michał Surówka, Marcin Zawodziński Spektakl inspirowany książką Marcina Wichy o tym samym tytule to próba spaceru po wyimaginowanej wystawie prac Malewicza, do którego zaproszeni zostaną widzowie. Racjonalność nas zjada. W poszukiwaniu dowodów nawet na swoje własne istnienie błądzimy, zapominając po chwili, jaki był cel wędrówki. Doświadczenie prawdziwej obecności drugiego człowieka staje się coraz bardziej odległe. Wstyd się przyznać, że tęsknimy do takich oczywistości. Doświadczenie duchowe już w ogóle wymyka się jakiejkolwiek narracji. Każda próba jego opisu jest skazana na porażkę i śmieszność. Brakuje spójności w myśleniu, brakuje wiarygodnych przewodników, zawaliły się budowane przez wieki mosty i drogi. Może już jesteśmy po Apokalipsie, ale nie chcemy się do tego przyznać. Czy Czarny kwadrat może jeszcze cokolwiek zmienić?

Kino Jeremi Impresariat Artystyczny itd. Bilety: ul. Gdańska 13, tel. 602 682 519, biletyna.pl, kupbilecik.pl

W kwietniu kino Jeremi zaprasza na cykl filmowy NOMINACJE DO OSCARÓW 2022: 7.04.2022 (czw.), godz. 19.00

Drive my car, reż. R. Hamaguchi, prod. Japonia 21.04.2022 (czw.). godz. 19.00

Najgorszy człowiek na świecie, reż. J. Trier, prod. Norwegia

23.04.2022, sobota, godz. 16.00 24.04.2022, niedziela, godz. 11.00 26.04.2022, wtorek, godz. 10.00 Mała Scena TPB, spektakl kameralny, czas trwania: 105 min – jedna przerwa

Plastusiowy pamiętnik

reżyseria: Lena Frankiewicz; scenografia, kostiumy: Melania Muras; choreografia: Iza Chlewińska; asystent scenografa: Marta Sidrów; muzyka: Marek Napiórkowski; animacje: Natalia Bucior; konsultant dziecięcy: Mikołaj Frankiewicz; inspicjentka: Hanna Gruszczyńska; występują: Michalina Rodak, Małgorzata Trofimiuk, Mirosław Guzowski, Jakub Ulewicz, ze specjalnym udziałem Karoliny Adamczyk jako Zosi (materiał wideo)

28.04.2022 (czw.), godz. 19.00

Licorice Pizza, reż. P.Th. Anderson, prod. USA

Stowarzyszenie Działań Artystycznych

Plastusiowy pamiętnik, od lewej: Jakub Ulewicz, Magdalena Łaska, Artur Krajewski, Alicja Mozga, fot. Magda Hueckel

Z drewnianego piórnika wydostaje się Plastuś. Tak, ten sam, którego przygody w powieści Marii Kownackiej cieszyły naszych rodziców, babcie i dziadków. Także tym razem, wraz z jego wyjściem, wydobywa się z pudełka utęskniona niewinność. Historia nieporadnego pomarańczowego ludzika zaciekawi nawet najbardziej niecierpliwych widzów. inf. Adrianna Sänger

Anna Osińska, Abstrakcja

18.04.2022, godz. 17.00, Bydgoskie Centrum Organizacji Pozarządowych, ul. Gdańska 5

Urodziny Bydgoszczy

Kolejna wystawa związana z 676. urodzinami Bydgoszczy, na którą zaprasza Stowarzyszenie Działań Artystycznych. Udział wezmą artyści bydgoscy i zaproszeni goście: poeci, literaci.

Bilety na filmowe czwartki: normalny – 11 zł, ulgowy – 7 zł. Z biletów ulgowych mogą korzystać osoby powyżej 60. roku życia, młodzież szkolna oraz studenci do 26. roku życia. W sobotę 2 kwietnia o godz. 12.00 odbędzie się specjalny pokaz filmu dla dzieci z Ukrainy i ich opiekunów pt. Uprowadzona księżniczka, reż. Oleg Malamuzh (film z dubbingiem ukraińskim, wiek: 7+). Bezpłatne bilety na seans dostępne są w portierni szkoły (XV LO), tel. 52 343 66 67. У суботу, 2 квітня 2022 року о 12.00 відбудеться спеціальний показ фільму для дітей з України та їх опікунів під назвою Викрадена принцеса, напрямок Oleg Malamuzh (фільм з українським дубляжем, вік: 7+). Безкоштовні квитки можна придбати на стійці реєстрації школи (XV LO – вул. gen. Augusta Fieldorfa „Nila” 13), тел. 52 343 66 67. Kino Jeremi mieści się w budynku XV LO przy ul. gen. Augusta Fieldorfa „Nila” 13 w Fordonie. kinojeremi.liceumxv.edu.pl facebook.com/KinoJeremiFordon

inf. Anna Osińska

inf. Monika Jarzyna

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 35

własne. Proponujemy literaturę z różnych dziedzin wiedzy oraz książki dla dzieci i młodzieży. Czas realizacji zamówień wynosi 7 dni roboczych. Katalog dostępnych pozycji znajduje się na stronie: biblioteka.bydgoszcz.pl.

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy 6.04.2022, godz. 18.00, Biblioteka Główna (sala odczytowa)

Bydgoskie Środy Literackie

W kwietniowej odsłonie gościem cyklu będzie Jarosław Stanisław Jackiewicz (rocznik 1968), bydgoski pisarz, poeta, krytyk literacki i prozaik. Autor książek: „Barwy samotności” (1993), „W głębi” (1994), „Pod powierzchnią słów” (1998), „Metarozmowy” (2008), „Powrót do Brzozowego Lasu” (2010), „Nocą napisany” (2012), „Wilk” (2013), „Imiona” (2016), „Zapalić milczenie...” (2018), „Ucieczki i powroty” (2021). Debiutował prasowo w „Faktach” (1986), ze słowem wstępnym Piotra Cielesza. Jest współzałożyciel i administratorem profilu grupowego na Facebooku „Myśl Poetycka” (od 2012). Autor strony na Facebooku „Bydgoscy Pisarze”. W 2013 uzyskał Stypendium Artystyczne Prezydenta Miasta Bydgoszczy. W 2022 wyróżniony odznaczeniem „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Gościem wieczoru będzie również Justyna Jułga, artystka mająca na koncie 40 wystaw indywidualnych, udział w wielu wystawach zbiorowych, konkursach i plenerach, w prezentacjach sztuki polskiej za granicą. Jednym z największych przedsięwzięć artystki był „Rainforest” – wielkoformatowa instalacja malarska na temat lasu deszczowego zaprezentowana w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy w 2014, w Miejskiej Galerii Sztuki w Częstochowie w 2014 oraz w Muzeum Regionalnym w Wągrowcu w 2019. Prezentacja drugiej instalacji malarskiej „Ogród podwodny” miała miejsce w Galerii Wspólnej w Bydgoszczy w 2016 oraz w Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie w 2018.

Gry planszowe Gry planszowe wypożyczać można w Wypożyczalni Multimedia 39 (ul. Długa 39) oraz w wybranych filiach miejskich na terenie miasta. W naszych zbiorach posiadamy różne gry dla miłośników planszówek – od juniora do seniora. Bezpłatnie wypożyczać gry może każdy użytkownik biblioteki posiadający aktualną kartę biblioteczną WiMBP w Bydgoszczy, który ukończył 13 lat. Użytkownik może jednorazowo wypożyczyć maksymalnie dwie gry na okres czterech tygodni. Zbiór gier planszowych prezentowany jest w katalogu internetowym biblioteki. od poniedziałku do piątku w godz. 8.00–19.00, a w sobotę 9.00–15.00. Biblioteka Główna

Kiermasz Taniej Książki

Wydawnictwa popularnonaukowe, kryminały, romanse, biografie, poradniki, książki dla dzieci i młodzieży. Każdy znajdzie tu coś dla siebie w atrakcyjnej cenie.

Antykwariat online W sprzedaży oferujemy dublety i druki zbędne, wycofane ze zbiorów oraz wydawnictwa

36 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

Wirtualny spacer – Biblioteka Bernardynów Biblioteka Bernardynów mieści się w gmachu Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy. Poklasztorne zbiory należące niegdyś do bydgoskiego klasztoru bernardynów to najstarszy i największy z zachowanych w mieście księgozbiorów; jego początki sięgają schyłku XV w. Uruchomiliśmy nowe narzędzie umożliwiające spacer wirtualny po salach biblioteki. Aby rozpocząć zwiedzanie online, wystarczy wejść na stronę: biblioteka.bydgoszcz.pl.

Zamawianie zbiorów z wolnego dostępu Usługa dostępna jest w wypożyczalniach: FABULA, Multimedia 39 oraz we wszystkich filiach osiedlowych. Wszystkie zbiory znajdujące się w wolnym dostępie można zamówić online w godzinach zamknięcia biblioteki, a następnie odebrać w godzinach jej otwarcia. Usługa jest aktywna od poniedziałku do piątku w godz. od 19.00 do 7.00 dnia następnego, w soboty w godz. od 15.00 do 7.00 w poniedziałek. Aby zamówić książkę, należy: zalogować się na swoją kartę w katalogu INTEGRO, wyszukać książkę z aktywnym przyciskiem „ZAMÓW” i kliknąć w niego, składając zamówienie, odebrać zamówienie w ciągu 2 dni. 7 i 21 kwietnia 2022, godz. 18.00, Biblioteka Główna – strych

Projektor

Spotykamy się na urokliwym poddaszu, gdzie oprócz ciekawych filmów czekają na Państwa wygodne leżaki. Każdego miesiąca, w sercu miasta, za darmo, prezentujemy nowy zestaw filmów, wśród nich absolutne klasyki i obrazy mniej popularne, te ambitne i zupełnie rozrywkowe. Projektor realizowany jest we współpracy z Bulwarem Filmowym. Repertuar można sprawdzić na stronie biblioteka.bydgoszcz.pl, w zakładce Projektor.

Wybrane zajęcia edukacyjne w filiach bibliotecznych WiMBP w kwietniu: Na wszystkie wydarzenia obowiązują zapisy. 1.04.2022, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 23 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. M. Konopnickiej 28) Bio talerz jajeczny – decoupage na starych talerzach ze skorupkami jajek – warsztaty ekologiczne dla dzieci realizowane w ramach projektu „Pomyśl, zanim wyrzucisz”. 5.04.2022, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 4 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. Czerkaska 11) Symbole Wielkiej Nocy – zajęcia edukacyjno-plastyczne dla dzieci na podstawie książki Doroty Skwarek pt. „Wielkanocne zwyczaje”. 5.04.2022, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 13 dla dzieci i młodzieży, ul. Połczyńska 3) Wspomnienie o koszyczku, dziadkowej koszuli i kózce – zajęcia literacko-plastyczne

inspirowane opowiastką Joanny Krzyżanek, podczas których dzieci wykonają gałgankowe wielkanocne koszyczki. 6.04.2022, godz. 12.00, WiMBP (Filia nr 12 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Ujejskiego 58) Świąteczna dekoracja na stół wielkanocny – zajęcia plastyczne dla seniorów. 7.04.2022, godz. 11.00, WiMBP (Filia nr 3 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Grunwaldzka 33) Co się stanie, kiedy zaczniesz jajek malowanie: poznajemy sekrety pisanek – głośne czytanie fragmentów książki Nele Moost „Niezwykła pisanka”. 7.04.2022, godz. 16.00, WiMBP (Filia nr 11 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Czołgistów 5) Nie samą książką człowiek żyje – zabawy sportowe w plenerze dla dzieci z okazji Światowego Dnia Sportu. 8.04.2022, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 23 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. M. Konopnickiej 28) Koszyczek do siania rzeżuchy wykonany z kapsułek po kawie – warsztaty ekologiczne dla dzieci realizowane w ramach projektu „Pomyśl, zanim wyrzucisz”. 11.04.2022, godz. 10.30, WiMBP (Filia nr 14 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Dworcowa 49) O wiośnie, kurczętach i wielkanocnych świętach – zajęcia literackie dla dzieci inspirowane książką Urszuli Kozłowskiej. 12.04.2022, godz. 11.00, WiMBP (Filia nr 10 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. Noakowskiego 4) Sztuka wielka i mała – warsztaty plastyczne dla dorosłych, podczas których powstaną wielkanocne ozdoby. 15.04.2022, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 15 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. Brzęczkowskiego 2) Brama do świata książek – zajęcia literackie dla dzieci z okazji Światowego Dnia Książki. 21.04.2022, godz. 11.00, WiMBP (Filia nr 3 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Grunwaldzka 33) Poplątane z pomieszanym, czyli ile są warte zakręcone pomysły na najpiękniejszy ogród – zajęcia edukacyjne dla dzieci na podstawie książki Marshy Diany Arnold „Najpiękniejszy ogródek borsuka”. 21.04.2022, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 4 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. Czerkaskiej 11) Światowy Dzień Płyty Winylowej – zajęcia muzyczne dla pasjonatów muzyki poważnej. 22.04.2022, godz. 10.00, WiMBP (Filia nr 23 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. M. Konopnickiej 28) Ekoludziki z nakrętek i butelek plastikowych – warsztaty ekologiczne dla dzieci realizowane w ramach projektu „Pomyśl, zanim wyrzucisz”. 26.04.2022, godz. 11.00, WiMBP (Filia nr 3 dla dorosłych i dla dzieci, ul. Grunwaldzka 33) Wiosenna lekcja empatii, czyli pająk przędzie nić, stonoga szyje buty, a pasikonika nic to nie obchodzi – zajęcia z twórczego myślenia na podstawie książki Susanny Isern „Postaw się na moim miejscu”.

29.04.2022, godz. 13.00, WiMBP (Filia nr 23 dla dorosłych z Oddziałem dla dzieci i młodzieży, ul. M. Konopnickiej 28) Doniczka wykonana ze starego buta z efektem z mchu – warsztaty ekologiczne dla dorosłych realizowane w ramach projektu „Pomyśl, zanim wyrzucisz”. inf. Jolanta Planer

Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński

Szymon Saliński, logo Politechniki Bydgoskiej im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich

21.04.2022, godz. 18.00, ul. Chocimska 5, tel. 608 596 314

„Widzenia zbieżne” – spotkanie poetyckie z udziałem: Wojciecha Banacha, Joanny Gładykowskiej-Rosińskiej, Grzegorza Grzmot-Bilskiego, ks. Franciszka Kameckiego, Jarosława Jakubowskigo, Małgorzaty Grajewskiej, Macieja Krzyżana, Aliny Rzepeckiej, Marka Kazimierza Siwca, Bartłomieja Siwca i Wiesława Trzeciakowskiego 21.04.2022, godz. 18.00

Otwarcie ekspozycji Roberta Kaji pt. „Kwadratura koła”

Galeria Wieży Ciśnień – Muzeum Wodociągów 15.04.2022, godz. 18.00, ul. Filarecka 2 – wernisaż, wystawa czynna do 3 maja

Znaki dodatnie – wystawa znaków graficznych Szymona Salińskiego

Robert Kaja (ur. 1965), rzeźbiarz, absolwent pracowni prof. F. Duszeńki na Wydziale Rzeźby PWSSP w Gdańsku (1993). Profesor na Wydziale Rzeźby i Intermediów ASP w Gdańsku, aktualnie pełni funkcję dziekana. Prowadzi pracownię Projektowania i Organizacji Przestrzeni, pracownia realizuje program zajęć opartych na zagadnieniach styku rzeźby z otoczeniem – przestrzenią publiczną. Autor kilkunastu wystaw indywidualnych. Artysta brał udział m.in. w wystawach: „Elektryczny Pastuch”, Galeria BWA Sopot, 1993 r.; „K 18”, Kassel, Niemcy, 1993 r.; „Idee poza ideologią”, Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa, 1993 r.; „Ikonopress”, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin, 1994 r.; „Status Quo”, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko i Muzeum Narodowe Warszawa, 1996 r.; „Pokolenie”, Galeria BWA, Katowice, 1996 r.; „O Nas Dzisiaj Sztuka Dwóch Czasów”, Muzeum Narodowe Pałac Opatów, Gdańsk, 1999 r.; „Między Naturą a Kulturą”, Galeria BWA, Bielsko-Biała, 2002 r.; „Sztuka III RP”, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko, 2003 r.; „Pamięć i Uczestnictwo”, Muzeum Narodowe Pałac Opatów, Gdańsk, 2005 r.; „Like a rolling stone”, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko, 2009 r.; „Resistance”, PGS, Sopot, 2010 r.; „Właściwość – Osobliwość”, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku 2016.

Na wystawie zostanie zaprezentowany przegląd znaków graficznych, logotypów i systemów znaków zaprojektowanych w latach 2000–2022 przez Szymona Salińskiego. Artysta specjalizuje się w projektowaniu logo, systemów identyfikacji i informacji wizualnej. W głównej mierze skupia się na syntezie znaku graficznego, kreowaniu tożsamości wizualnej marek oraz poszukiwaniu nowych form ekspresji typograficznej. Szybkie komunikowanie za pomocą prostych symboli o wielowymiarowym znaczeniu to podstawa projektów graficznych Salińskiego, gdzie natychmiastowe, czytelne przekazywanie informacji jest najistotniejsze, bez względu na to, czy jest to logo, plakat, czy opakowanie produktu. Szymon Saliński – absolwent Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Dyplom na kierunku grafika, specjalność: projektowanie graficzne. W 2012 r. obronił tytuł doktora sztuk plastycznych na macierzystej uczelni. Doświadczenie zawodowe zbierał, odbywając staże i pracując w warszawskich oddziałach agencji reklamowych Leo Burnett, D’Arcy i G7. Jest autorem wyróżnionych i nagradzanych projektów z zakresu reklamy, identyfikacji wizualnej i plakatu. Uczestnik wielu przeglądów, festiwali i wystaw dotyczących sztuki plakatu i projektowania graficznego. Projekty jego autorstwa publikowane były w polskich i międzynarodowych magazynach projektowych oraz wielu katalogach wystaw i festiwali. Od 2004 r. prowadzi własne studio graficzne oraz współpracuje z agencjami jako freelancer. Od 2019 r. jest adiunktem w Katedrze Wzornictwa na Wydziale Sztuk Projektowych Politechniki Bydgoskiej, gdzie prowadzi Pracownię Projektowania Graficznego i Pracownię Komunikacji Wizualnej.

inf. Jacek Soliński

inf. Adrianna Adamska

Robert Kaja, Kwadratura koła, obiekt

Młodzieżowy Dom Kultury nr 5 w Bydgoszczy 1–22 kwietnia 2022, ARTHOL Galeria MDK 5

Wielkanocne dekoracje

Wystawa prac sekcji plastycznych działających w MDK 5. 23.04.2022, sobota, godz. 18.00, Fordońska Piwnica ARTMUZA 5, MDK 5

Osiecka inaczej

Koncert w wykonaniu uczestników Studia Wokalnego MDK 5. Młodzi wokaliści zaprezentują swoje interpretacje największych przebojów, do których słowa napisała Agnieszka Osiecka. Usłyszymy m.in. „Wielką wodę”, „Uciekaj, moje serce”, „A ja wolę moją mamę”. 25 kwietnia – 6 maja 2022, ARTHOL Galeria MDK 5

Co dorośli czytali, kiedy byli mali Wystawa przedstawia okładki książek, które zostały zapamiętane z dzieciństwa przez różne pokolenia. Autorzy wystawy dokonali wyboru na podstawie przeprowadzonej ankiety. Podczas wystawy będzie odtwarzany audiobook z fragmentami zaprezentowanych książek. inf. Julia Mroczkowska

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 37

7.04.2022, godz. 19.00 Pałacowe planetarium – obserwacje nieba przez teleskop. Zbiórka przed wejściem głównym do Pałacu Młodzieży. W razie zachmurzenia odbędzie się prelekcja w sali 209.

Irmina Pisarek 23.04.2022, sobota, godz. 19.00, hala byłej fabryki „Jutrzenka”, ul. Kościuszki 53 – wernisaż, wstęp wolny

Irmina Pisarek: Transformacje hybrydyczne – imaginacja jako medium – wystawa

Na peryferiach świadomości wyobraźnia dynamizuje się w poszukiwaniu skrawków sensu. Początkowa dezorientacja odbiorcy i balansowanie na granicy zrozumienia stają się przestrzenią pogłębiania rozumienia sztuki, punktem wzrostu nowych struktur i pojęć. Wystawa Transformacje hybrydyczne – imaginacja jako medium ma pokazać zarówno efekt końcowy pracy twórczej w postaci gotowych obrazów i rysunków, a także dokumentację procesu twórczego: szkice, notatki, zdjęcia oraz materiały wideo. Zabieg ten ma na celu wyeksponowanie aktywności wyobraźni, ukazanie imaginacji jako portalu wiodącego do nowych obszarów porozumiewania się. Aspekt komunikacyjny podkreśla zarówno hybrydyczność form w obrazach i rysunkach, jak również lokalizacja ekspozycji – zderzenie w nieaktywnej pofabrycznej przestrzeni z działalnością twórczą. Hybrydalność zdarzenia i formy wywołuje wyobraźnię odbiorcy do aktywności, pęknięcia wzorców oraz rozluźnienia struktury poznawczej, pogłębiając tym samym pojmowanie sztuki i znaczenia miejsc.

Irmina Pisarek, bez tytułu

Wydarzenie obejmuje warsztaty – włączenie widza w proces twórczy oraz porównanie różnych sposobów pracy wyobraźni. Bezpłatne warsztaty odbędą się w tym samym miejscu o godz. 17.00. Zapisy: irminapisarek@gmail.com. inf. Irmina Pisarek

38 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

Pałac Młodzieży w Bydgoszczy 2.04.2022, godz. 10.00 Pałacowe spotkania z trzecim wymiarem – matematyczno-informatyczny konkurs dla uczniów klas IV–VI – finał. 4.04.2022, godz. 9.30 VIII Powiatowy Interdyscyplinarny Konkurs Młody Przyjaciel Bydgoszczy, cz. 1 – sala 115. 4.04.2022, godz. 10.30 Czydadełko. Spotkanie czytelniczo-animacyjnych dla dzieci w wieku przedszkolnym. Głównym celem imprezy jest zachęcanie do słuchania i poznawania literatury dziecięcej oraz rozbudzenie zamiłowania do czytania książek w przyszłości. Czytadełko to połączenie tradycji z nowoczesnymi formami przekazu. Realizatorzy wprowadzą uczestników w świat literatury przygodami Reksia i jego przyjaciół z podwórka oraz poprowadzą rozmowy na temat czytanych fragmentów. Wszystko zostanie połączone z animacjami: zabawą, tańcem, konkursami. 6.04.2022, godz. 9.30 Poradnia Rozwoju Zdolności – warsztaty wsparcia psychologicznego dla uczniów zdolnych klas IV–VI szkół podstawowych. Spotkanie zatytułowane zostało „Jestem kimś wyjątkowym: Poczucie własnej wartości”. Celem warsztatów jest wzmacnianie poczucia własnej wartości u uczniów zdolnych, rozwijanie świadomości posiadanych zasobów i mocnych stron, zwiększenie samoakceptacji oraz uczenie umiejętności poszukiwania wsparcia emocjonalnego w otoczeniu. Zajęcia poprowadzą specjalistki z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 2 w Bydgoszczy: G. Ledzińska (psycholog) i M. Pielach (pedagog), przedstawicielki zespołu opieki nad uczniami z trudnościami szkolnymi i zdolnościami kierunkowymi. Przewidywany czas spotkania – ok. 3 godz. dydaktycznych. Uwaga, liczba osób ograniczona. Decyduje kolejność zgłoszeń. Z jednej szkoły można zapisać maksymalnie 5 osób. Zgłoszenia na warsztaty prosimy kierować do 4 kwietnia (do godz. 12.00) na e-mail: m.grzybowska@palac.bydgoszcz.pl lub pod nr tel. 52 321 00 81 wew. 310. 6–7 kwietnia 2022, godz. 15.00–18.00 Kiermasz „Wiosenna Fabryka Szalonego Królika”. Kiermasz przygotowują uczestnicy Klubu Rozwijania Aktywności Dziecięcej „Promyczek”, którzy podczas zajęć wykonują dekoracje i ozdoby wiosenne. 6 i 7 kwietnia uruchomią stoisko i zaproponują zainteresowanym kwiaty, marchewki, kurczaki oraz wiele innych ozdób wykonanych różnymi technikami. Mamy nadzieję, że kiermasz roztoczy nad wszystkimi odwiedzającymi świąteczną aurę.

7.04.2022, godz. 19.00 Seans filmowy: program DKF „Niespodzianka” dostępny na stronie: palac.bydgoszcz.pl/dkf. php lub pod nr. tel. 52 321 00 81 wew. 317. 9.04.2022, godz. 10.00 Wielkanocny escape room – spotkanie dla uczniów kl. I–IV. 11.04.2022, godz. 10.00 Młodzi XXI wieku – zakończenie konkursu dla uczniów szkół średnich na tekst pisany w jęz. niemieckim. Ogłoszenie wyników i publikacja fragmentów nagrodzonych prac na stronie internetowej Pałacu Młodzieży. Temat jego tegorocznej, 20. edycji brzmiał: „Młodzi XXI wieku – refleksje o czasie”. Zadaniem uczestników było przygotowanie w jęz. niemieckim pracy, w której należało wyjaśnić swoje rozumienie słów kardynała Stefana Wyszyńskiego: „Ludzie mówią: Czas to pieniądz. A ja wam mówię: Czas to miłość”, a także odpowiedzieć na pytania o wartość czasu oraz sposób jego sensownego planowania i wykorzystywania. Prace oceniało jury w składzie: mgr Grażyna Ferenc, mgr Ewa Witkowska i o. dr hab. Marek Urban (Wydział Filozoficzny UPJP II w Krakowie). 11.04.2022, godz. 11.00 Audycja muzyczna pt. „Poważna – niepoważna muzyka klasyczna”. Obowiązuje wcześniejsza rezerwacja miejsc: tel. 660 448 499, e-mail: patrycja.cyw@wp.pl. Koszt udziału w imprezie: 2 zł od osoby. 21.04.2022, godz. 19.00 Seans filmowy: program DKF „Niespodzianka” dostępny na stronie palac.bydgoszcz.pl/dkf. php lub pod nr. tel. 52 321 00 81 wew. 317. 22.04.2022, godz. 10.00 „Poznajemy Świat Biologii” – cykl konferencji naukowych dla uczniów zdolnych. Trzecia część konferencji skierowana jest do uczniów szkół ponadpodstawowych oraz klas siódmych i ósmych szkół podstawowych. Tematy trzeciego spotkania: 1. Zachowania obronne zwierząt; 2. Podróż w głąb sosny; 3. Biżuteria nie tylko dla ludzi; 4. Sieć mocniejsza od stali, czyli jak i dlaczego pająki tworzą pajęczynę? Przewidywany czas spotkania – ok. 2 godz. zegarowych. Uwaga, liczba osób ograniczona. Zainteresowane szkoły mogą zgłaszać się do udziału w wybranym jednym spotkaniu lub całym cyklu wykładów. Udział w warsztatach jest bezpłatny. Szczegółowe informacje: m.grzybowska@palac. bydgoszcz.pl lub tel. 52 321 00 81 wew. 310. 25.04.2022, godz. 10.30 Zygzak – Zabawowy Klub Filmowy Malucha – spotkanie zorganizowane dla przedszkoli. Obowiązują wcześniejsze zapisy grup. Zgłoszenia: tel. 52 321 00 81 wew. 315. 28.04.2022, godz. 10.00 Konkurs miejski „Myśleniem można zajść bardzo daleko…”. Konkurs zorganizowany z okazji niedawnego Roku Stanisława Lema (2021) – wybitnego futurologa, pisarza, wizjo-

nera. Cele konkursu: zapoznanie się uczestników z biografią największych twórców z dziedziny literatury, sztuki, nauki; swobodna interpretacja arcydzieł wszech czasów; wejście w rolę artysty lub odkrywcy i oddanie niepowtarzalności aktu tworzenia za pomocą słowa, dźwięku, obrazu. Uczestnicy: uczniowie klas 4–8 szkół podstawowych. Organizatorzy: Szkoła Podstawowa nr 31 z Oddziałami Sportowymi i Mistrzostwa Sportowego w Bydgoszczy i Pałac Młodzieży w Bydgoszczy. Miejsce i termin: 28 kwietnia o godz. 10.00 w Pałacu Młodzieży w Bydgoszczy (sala widowiskowa). Szczegółowych informacji udzielają: Szkoła Podstawowa nr 31 – tel. 601 43 78 78); Pałac Młodzieży – e-mail: m.grzybowska@ palac.bydgoszcz.pl lub tel. 52 321 00 81 wew. 310.

tują coś, co określa się mianem poezji śpiewanej, choć nikt do końca nie wie, co się pod owym pojęciem kryje. Co więcej – wykonuje swoje autorskie piosenki, które generalnie – poza kilkoma wyjątkami – nie nastrajają pozytywnie. 8.04.2022, piątek, godz. 18.00; liczba miejsc ograniczona. Obowiązuje wcześniejsza rezerwacja telefoniczna: 509 767 689, lub osobista w Światłowni. Wejściówka: 35 zł

Życiem się ciesz – Wojtek Gęsicki w ciemności

Toruński zespół Nadziani Bluesem powstał w lipcu zeszłego roku z inicjatywy gitarzysty i wokalisty Adama i multiinstrumentalisty Marka. Do współpracy zostali zaproszeni Denis (gitara basowa) i Michał (perkusja). Od początku twórczość zespołu skierowana była w stronę bluesa, jednak fascynacja członków zespołu różnymi gatunkami muzycznymi sprawia ze w repertuarze można również usłyszeć utwory poezji śpiewanej rocka czy jazzu. 29.04.2022, piątek, godz. 18.00

Robert Kasprzycki

28.04.2022, godz. 11.00 VIII Powiatowy Interdyscyplinarny Konkurs Młody Przyjaciel Bydgoszczy, cz. 2 i 3 – sala 115. 28.04.2022, godz. 19.00 Seans filmowy: program DKF „Niespodzianka” dostępny na stronie palac.bydgoszcz.pl/dkf. php lub pod tel. 52 321 00 81 wew. 317. Informacje: Pałac Młodzieży w Bydgoszczy, ul. Jagiellońska 27, tel. 52 321 00 81. inf. Dominik Wierski

Wojtek Gęsicki – liryk i prześmiewca. Ma dystans do siebie i do świata. Od pierwszych słów powitania łapie kontakt z widownią i trzyma go do końca swoją prawdą. Jego niesamowity ciepły głos wypełnia całą przestrzeń i skupia uwagę. Jest jednym z niewielu wykonawców naszych czasów, któremu zależy na rozmowie z widzem. Twórca wielu imprez i festiwali ogólnopolskich, zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych. Od 30 lat na profesjonalnej scenie. 22.04.2022, piątek, godz. 18.00

Czarny/Radzik akustycznie

Otwarta Przestrzeń „Światłownia” Od 25 lutego każdy koncert w Światłowni odbywa się pod wspólnym hasłem „Solidarni z Ukrainą” 1.04.2022, piątek, godz. 18.00

Zbigniew Wojciechowicz

30.04.2022, sobota, godz. 18.00

Sweterek

Duet Czarny/Radzik akustycznie powstał z potrzeby poszukiwania ciepłego, akustycznego brzmienia. Poprzez piosenki zapraszamy do spotkania z naszą wrażliwością wyrażaną w słowach oraz w brzmieniu inspirowanym muzyką z krainy łagodności, folkiem i bluesem. Na nasz repertuar składają się piosenki napisane do wierszy poetów: Adama Ziemianina, Krzysztofa Cezarego Buszmana oraz do własnych tekstów. 23.04.2022, sobota, godz. 18.00

Nadziani Bluesem

Zbigniew Wojciechowicz – rocznik 1971, białogardzianin, potem karliniak, obecnie policzanin. Na scenie – wraz ze swoją gitarą – prezen-

Zadebiutował na 28. Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie, gdzie zdobył I nagrodę oraz stypendium przyznawane autorowi najlepszych tekstów. Jego debiutancka płyta „Niebo do wynajęcia” była nominowana do Fryderyka, a piosenki, które się na niej znalazły, do dziś stanowią kanon, bez którego nie może się obyć konkurs piosenki poetyckiej, śpiewogranie w schronisku czy zarobkowe granie „na streecie”.

To spontaniczny mazowiecki projekt pełen radości i miłości. Założyli go w styczniu 2020 r. Łukasz Welenc – wokalista i były perkusista obracający się wokół warszawskiej sceny koncertowej oraz Agnieszka Pałka – wokalistka Studia Słowa i Piosenki w Wolskim Centrum Kultury w Warszawie, wraz z instrumentalnym akompaniamentem pozytywnych zapaleńców oraz studentów Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Zespół wykonuje akustyczne piosenki utrzymane w stylistyce retro oraz zarówno te znane, jak i trochę już zapomniane przeboje takich wykonawców, jak Kasia Klich czy Karolina Kozak. Wstęp na wydarzenia – cegiełka 20 zł, seniorzy, niepełnosprawni – 18 zł. www.swiatlownia.eu inf. Grzegorz Dudziński

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 39

Teatr Kameralny w Bydgoszczy Kwiecień w Teatrze Kameralnym. Pierwszy miesiąc po oficjalnym otwarciu Kwiecień w Teatrze Kameralnym to moc spektakli do wyboru dla widzów w każdym wieku. W repertuarze znajdą się tytuły już znane i lubiane, spektakl dla młodzieży po raz pierwszy grany przy Grodzkiej oraz premiera – tym razem dla dorosłych! Miesiąc rozpoczniemy pokazami monodramu „Te sprawy” i choć na początek kwietnia przypada prima aprillis, to mimo elementów humorystycznych ten spektakl zupełnie serio traktuje problemy nastolatków. Przedstawienie rozgrywa się w minimalistycznej przestrzeni, która zapełnia się myślami i wspomnieniami głównej bohaterki. Poznajemy jej realia – codzienne wyzwania, trudne relacje, proces niełatwych, lecz nieuchronnych zmian. Spektakl skierowany jest do młodzieży i dorosłych, rekomendowany od 14. roku życia. Może być ważnym pretekstem do dialogu międzypokoleniowego.

Kolejny tydzień to sztuka „Nina i Paul”, która na dużej scenie w nowym budynku teatru pojawi się po raz pierwszy. Nina i Paul chodzą do jednej klasy, ale tak naprawdę w ogóle się nie znają. Koniec roku, zmiana szkoły i towarzysząca temu perspektywa rozstania mobilizują nastolatków do podjęcia inicjatywy. Na oczach widzów ze słów i zdarzeń rodzi się więź, o której trudno mówić. A może wcale mówić nie trzeba, bo równie ważne – jeśli nie ważniejsze – jest to, czego Ona i On sobie nie mówią, co tylko czują, przeczuwa-

40 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

ją, co wyraża się uśmiechem, gestem, dotykiem. Zapraszamy od 10. roku życia – osoby indywidualne, grupy zorganizowane, klasy. Od 21 kwietnia ponownie przenosimy się na małą scenę, tym razem zapraszając do teatru młodych widzów, od 5. roku życia. Wybierzemy się w podróż na wyspę Bali razem z „Dziewczynką z herbacianych pól”. Tytułowa dziewczynka to Ayu, mieszkanka wsi leżącej nieopodal góry Agung. Wspólnie z lekarzem oraz zwierzętami poszukuje lekarstwa, które pomoże jej mamie, Ketut, nawiedzonej przez ducha choroby. Dzielna Ayu, pomimo ułomności wzroku, podejmuje się niebezpiecznej wyprawy i poszukiwania jaskółczych gniazd, podstawy lekarstwa niezbędnego do uratowania Ketut. Podróż jest dla niej niezwykłą nauką, a razem z nią tajemniczą, odległą wyspę eksplorują odbiorcy spektaklu.

„WAG – żona i dziewczyna piłkarza” Życie futbolowych gwiazd to wspaniałe emocje, potężny stres i jeszcze bardziej potężne zarobki. Oraz kobiety, które na Wyspach doczekały się zbiorczego określenia „WAGs” – żony i dziewczyny piłkarzy. Nierzadko one same stają się rozpoznawalnymi postaciami w popkulturze i lśnią blaskiem na eventowych ściankach. Jednak każdy blask ma również swój cień… „WAG – żona i dziewczyna to piłkarza” to kameralny komediodramat rozpisany na dwie kobiece role. Kameralny niczym nasz teatr, ale buchający emocjami… również jak nasz teatr. Choć może to jasno wynikać z powyższego opisu, warto podkreślić: spektakl jest przeznaczony dla widzów dorosłych. Realizatorzy: scenariusz – Gemma Doorly; tłumaczenie – Katarzyna Chmara; reżyseria – Mirosław Henke; scenografia – Mariusz Napierała; muzyka – Piotr Salaber; inspicjent – Emilia Malczyk. Obsada: Katarzyna Chmara, Joanna Pilska. Premiera: 23 kwietnia 2022, duża scena Teatru Kameralnego w Bydgoszczy. Dyrekcja teatru zastrzega sobie możliwość dokonania zmian w repertuarze. Zakupione bilety podlegają zwrotowi jedynie w przypadku odwołania wydarzenia przez organizatora. Po rozpoczęciu spektaklu udział w przedstawieniu będzie niemożliwy. Prosimy widzów o punktualność! inf. Anna Mochalska

LGBT+ Film Festival

23 kwietnia na dużej scenie premiera, pierwsza premiera Teatru Kameralnego w Bydgoszczy dla dorosłego widza. „WAG – żona i dziewczyna piłkarza” to sztuka Gemmy Doorly przetłumaczona przez Katarzynę Chmarę, aktorkę naszego teatru, która w tym spektaklu wystąpi w duecie z Joanną Pilską. Czarna komedia irlandzkiej autorki opowiada o skomplikowanym życiu kobiet związanych z piłkarzem angielskiej Premier League. Żona nakrywa swojego męża na romansie i zaprasza jego kochankę do luksusowej rezydencji. Chce ją przekonać, żeby zostawiła ich małżeństwo w spokoju. Jednak, niczym w dobrym piłkarskim meczu, żadna z kobiet nie wie, czego może spodziewać się po rywalce. Miesiąc zamkniemy musicalem „Wyspa/Islander”. W tym spektaklu Katarzyna Domalewska i Julia Witulska kreują na scenie wiele postaci, jednocześnie tkając, budując i układając historię swoimi głosami za pomocą technologii pętli, co tworzy wyjątkowy krajobraz dla ucha i wyobraźni. Mit i rzeczywistość zderzają się, gdy przypływ sprowadza tajemniczą nieznajomą na plażę wyspy Kinnan. Baśniowa opowieść porusza współczesne tematy, jednocześnie zachowując intymność dzięki urzekającej szkockiej muzyce tworzonej na żywo przez aktorki. Sztukę kierujemy do młodzieży od 12. roku życia.

22–29 kwietnia 2022, MCK, ul. Marcinkowskiego 12–14

13. LGBT+ Film Festival

LGBT+ Film Festival to jedno z ważniejszych wydarzeń na kulturalnej mapie Polski. Odbywa się co roku i jest największym świętem kina LGBT+ w kraju. W Bydgoszczy 4. odsłona festiwalu odbędzie się w dniach 22–29 kwietnia w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy (kino Orzeł). Niebawem pojawi się dokładny program. Zachęcamy do śledzenia strony na FB: @LGBT Film Festival Bydgoszcz. Jak co roku przygotowujemy również wydarzenia towarzyszące!

ostatniej wiadomo coraz więcej. Zapraszamy do wysłuchania pasjonującej opowieści o Policji Państwowej w Bydgoszczy. Prelekcję wygłosi dr Krzysztof Halicki.

Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy 8.04.2022, piątek, godz. 18.00, Salon Hoffman KPCK, pl. Kościeleckich 6 – wernisaż. Wystawa czynna do 13 maja, wstęp wolny

„Wielkanocne obrazy w twórczości malarskich outsiderów” – wystawa malarstwa

Wystawę zorganizowano przy współpracy: Muzeum Etnograficznego w Toruniu, SOSW w Skierniewicach oraz WTZ Przystań w Bydgoszczy.

30.04.2022, sobota, godz. 18.00, Salon Hoffman KPCK, bilety w cenie 10 zł/os. dostępne w siedzibie instytucji oraz na biletyna.pl

Czy ten koncert to nie u Was?: Mateusz Bliskowski Quartett autorskie. Debiutowała w pokonkursowym almanachu Poczty Poetyckiej Radia Koszalin (2002). Jej wiersze oraz recenzje wydanych książek autorskich można czytać m.in. w „Toposie”, „Elewatorze”, „Gazecie Kulturalnej”, „Akancie” oraz w almanachach poetyckich. Wydała pięć książek poetyckich, ostatnio „Wspólną przestrzeń” (2019), oraz opowiadania oniryczne „Nie zamawiałam budzenia” (2021). Zdobywała laury w wielu ogólnopolskich konkursach poetyckich. 21.04.2022, czwartek, godz. 18.00, Salon Hoffman KPCK, wstęp wolny

Zauroczeni pięknem: „Przyodziana blaskiem. Motyw Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w malarstwie” Prelekcja dr. Mateusza Solińskiego w ramach nowego cyklu autorskich wykładów pod wspólnym tytułem „Zauroczeni pięknem”. Celem spotkań będzie przybliżenie szczególnie wartościowych twórców, zjawisk i dzieł z obszaru kultury europejskiej i polskiej, z odniesieniem i wskazaniem na zabytki z terenu woj. kujawsko-pomorskiego, jak również artystów związanych z regionem. 23.04.2022, sobota, Centrum Kultury i Sztuki w Sępólnie Krajeńskim, ul. T. Kościuszki 4

Finał Wojewódzkiego Konkursu Zespołów Wokalnych „Jednym głosem” Szczegóły wkrótce na: www.kpck.pl.

28.04.2022, czwartek, godz. 18.00, Salon Hoffman KPCK, wstęp wolny

Damian Rebelski, wł. WTZ Przystań Bydgoszcz

Nie jesteśmy w stanie oddać całego bogactwa przeżyć wiążących się z Wielkanocą, ale 19 artystów, których prace znajdują się na naszej wystawie, 19 niezwykłych indywidualności, których życie naznaczone jest pasją i często cierpieniem, to świetny przykład, jak niewyczerpaną twórczą moc mają te święta. Znajdują się w wśród tych ci, co od nas odeszli: Maria Wnęk, Wiktor Chrzanowski, ale też młodzi ludzie, których twórcza droga niedawno się zaczęła: Damian Rebelski, Mateusz Połeć czy Rafał Antos. Katarzyna Wolska

12.04.2022, wtorek, godz. 18.00, Salon Hoffman KPCK, wstęp wolny

Literatura w Centrum: Krystyna Mazur

Spotkanie poprowadzi Bartłomiej Siwiec. Krystyna Mazur – animator kultury, popularyzatorka poezji. Inicjatorka i organizatorka Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego „Malowanie Słowem” im. Mieczysława Czychowskiego. Redaguje klubowe almanachy oraz książki

LVIII Spotkanie z Historią u Hoffmana: „Policja Państwowa w Bydgoszczy w okresie dwudziestolecia międzywojennego” Dwudziestolecie międzywojenne to czas odrodzenia i odbudowy państwa polskiego. Wraz z włączeniem Bydgoszczy do Polski należało zbudować w niej polską administrację, polskie szkolnictwo, ale również wojsko i policję państwową. O powstaniu i funkcjonowaniu tej

Podczas koncertu zespół zaprezentuje autorskie utwory, aranżacje oraz pomysły na muzykę skomponowaną przez kompozytorów polskich i amerykańskich. Skład kwartetu: Kajetan Sobieraj – trąbka, Mateusz Bliskowski – gitara, Aleksander Tryba – kontrabas, Maksymilian Kreft – perkusja. Muzyka zespołu to przede wszystkim kompozycje oraz aranżacje autorstwa lidera, wykorzystujące swobodę improwizacji oraz szeroką paletę barw harmonicznych. Brzmienie grupy sprowadza się sonorystycznych kolorów, wydobywanych z nagłośnionych instrumentów akustycznych. Każdy z muzyków reprezentuje indywidualne spojrzenie na improwizację, łącząc inspiracje jazzem amerykańskim, skandynawskim oraz europejską muzyką klasyczną.

Ponadto w kwietniu: Warsztaty teatralne z cyklu „LEKcja w teatrze” „LEKcja w teatrze” to cykl warsztatowych teatralnych spotkań dla grup zorganizowanych w wieku 5–15 lat. W spotkaniach mogą wziąć udział grupy przedszkolne i szkolne po uprzednim zarezerwowaniu i umówieniu terminu. Program warsztatów staramy się dostosować do konkretnej grupy. W ramach zajęć uczestnicy poznają tajniki sztuki teatralnej, uzyskują odpowiedź na nurtujące ich pytania dotyczące teatru, wykonują podstawowe zadania aktorskie, biorąc udział w zabawach wprowadzających ich w świat sceny i teatru. Odbiorcy warsztatów mają możliwość obejrzenia minispektaklu teatru lalkowego w wykonaniu pracowników Działu Artystycznego KPCK. Informacja dla nauczycieli, instruktorów i opiekunów: zespół warsztatowy nie powinien przekroczyć 25 uczestników + max. 2 opiekunów. W zależności od kolejności zgłoszeń, zapisujemy pierwszą chętną grupę i dostosowując się do ram wiekowych dzieci lub młodzieży, realizujemy program zajęć. Zajęcia będą się odbywały w Salonie Hoffman zgodnie z aktualnymi wytycznymi związanymi z pandemią COVID-19. Uczestnicy przynoszą ze sobą maseczki, luźny strój, miękkie zamienne obuwie oraz wodę do picia. Koszt warsztatów: 10 zł/os. Zainteresowanych zapraszamy do zgłaszania chęci uczestnictwa na adres e-mail: wioleta.gorska-nowik@kpck.pl lub pod nr. tel. 52 585 15 02 wew. 120. inf. Jędrzej Kubiak

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 41

Attack, Public Enemy, Beastie Boys, Gang Starr, do jungle’owego DJ-a Remarca i Tresor Rec., gdzie na twórczości tej ostatniej wytwórni realizował pierwsze szlify DJ-skie w miksowaniu płyt winylowych. Na początku 1999 r. aktywny już jako DJ. Współpracuje z rapowymi artystami lokalnie, jak i w całym kraju. Zwerbowany w roku 2002 do rapowego, klubowego grania w Bydgoszczy. Wówczas już bardziej rozpoznawalny uczestnik lokalnej sceny DJ-skiej, został zaproszony do współpracy w składzie BiszOerKay, obecnie B.O.K, gdzie realizuje się jako DJ do dziś.

Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu 2–3 kwietnia 2022

Warsztaty Jak bawić się w teatr? Pedagogika teatru w pracy z dziećmi i młodzieżą Udział w dwudniowym spotkaniu wziąć mogą wszystkie osoby pracujące z dziećmi i zainteresowane pedagogiką teatru, a szczególnie: kadry kultury, nauczyciele szkolni i przedszkolni, pedagodzy, wychowawcy świetlic, jak również rodzice i seniorzy. Zajęcia mają formę praktycznych ćwiczeń, dzięki którym uczestnicy poznają zestaw konkretnych, parateatralnych narzędzi – ćwiczeń i zadań – pomocnych w pracy z dziećmi i młodzieżą podczas zajęć teatralnych lub lekcji szkolnych. Prowadząca: Agnieszka Zakrzewska. Informacje dot. zgłoszeń na: woak.torun.pl. 8.04.2022

Eliminacje wojewódzkie 67. Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego Prezentacje są otwarte dla publiczności. Wstęp wolny. Szczegółowy program eliminacji wojewódzkich zostanie opublikowany na początku kwietnia na: woak.torun.pl 27.04.2022, godz. 17.00

Toruń w obiektywie Wacława Górskiego i Andrzeja Skowrońskiego – multimedialny wykład z cyklu Sztuka fotografii

Konkurs ma formułę otwartą. Zgodnie z regulaminem …dopuszczalne są filmy realizowane dowolną techniką (np. film kolorowy, czarno-biały, animacja poklatkowa, animacja rysunkowa, formy mieszane, etc.). Jedynym ograniczeniem formalnym jest czas projekcji: zgłoszone filmy nie mogą być krótsze niż 5 min i nie dłuższe niż godzina. Wymagania techniczne, regulamin konkursu oraz formularz zgłoszeniowy znaleźć można na: woak.torun.pl.

Kolejne warsztaty i szkolenia: – 14 maja 2022 r. – Cokolwiek tworzysz – zapisz to! Warsztaty kreowania koncepcji teatralnych, zajęcia prowadzi Ireneusz Maciejewski, cena: 100 zł, termin zgłoszeń: 11 maja. – 28 maja 2022 r. – Muzyczne krajobrazy. Wykorzystanie improwizacji muzycznej w kreatywnej pracy z grupą, zajęcia prowadzi Grzegorz Kaźmierski, cena: 100 zł, termin zgłoszeń: 25 maja. – 3–5 czerwca 2022 r. – Warsztaty fotografii cyfrowej, zajęcia prowadzi Stanisław Jasiński, cena: 150 zł, termin zgłoszeń: 1 czerwca.

Wykład przygotował Stanisław Jasiński – specjalista ds. fotografii w Wojewódzkim Ośrodku Animacji Kultury w Toruniu; fotografik i instruktor fotografii, członek Związku Polskich Artystów Fotografików.

5.04.2022, godz. 18.00

Sztuka przy winie – warsztaty z linorytu Prowadzi Agata Urbańska-Krasowska. Bydgoska malarka i rzeźbiarka, która od kilku lat żyje i tworzy w Wymysłowie pod Więcborkiem. Absolwentka UMK w Toruniu, Wydział Sztuk Pięknych, kierunek grafika warsztatowa. Właścicielka firmy Kurza Chata, której prace zdobią galerie i domy na całym świecie. Podczas warsztatów będziemy tworzyć linoryty, będzie można poczuć klimat prawdziwej drukarni, a odbite prace będą wspaniałą ozdobą każdego domu. Zapewniamy kameralną atmosferę, bezpośredni kontakt z artystką, dobrą muzykę w tle i znakomite wino oraz materiały niezbędne do wykonania pracy.

inf. Kamil Hoffmann

do 8 maja

Termin zgłoszeń na konkurs fotograficzny Fotogeniczność Na konkurs należy nadesłać nie więcej niż 6 zdjęć zapisanych w formacie JPG o rozmiarze co najmniej 8 Mpix. Zdjęcia mogą tworzyć zestaw, ale może to być też kilka osobnych, autonomicznych prac interpretujących na różne sposoby konkursowe hasło. Regulamin konkursu i formularz zgłoszeniowy znaleźć można na: woak.torun.pl. Najciekawsze prace zostaną zaprezentowane na wystawie pokonkursowej Fotogeniczność, której towarzyszyć będzie ekskluzywnie wydany katalog. Na laureatów czekają nagrody finansowe. Udział w konkursie jest bezpłatny. do 23 października

Termin zgłoszeń na konkurs filmowy KATAR Film 42 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

Music Cafe Szpulka 1.04.2022, piątek, godz. 21.00, Music Cafe Szpulka, ul. Marcinkowskiego 12–14, wstęp darmowy

DJ Paulo – DJ set

DJ Paulo – muzyk, instrumentalista. Członek bydgoskiego zespołu B.O.K poruszającego się w szeroko rozumianych ramach hip-hopu. Do końca lat 80. hołdował różnym stylom muzycznym, poczynając od Queen, Prince’a, Madonny, poprzez EMF, Technotronic, Black Box, Massive

Koszt: Przychodzisz sam/sama? 1 osoba: 120 zł, w cenie butelka wina, stanowisko pracy i niezbędne materiały. Przychodzisz z osobą towarzyszącą? 2 osoby: 100 zł/os., w cenie butelka wina na 2 osoby, 2 stanowiska pracy i niezbędne materiały. Obowiązują zapisy (mcszpulka@gmail.com) i przedpłata na konto: 45 1090 1896 0000 0001 4943 2594, z dopiskiem „sztuka przy winie”. Liczba miejsc ograniczona. 15.04.2022, godz. 19.00, cena: 30 zł (do kupienia w dniu wydarzenia)

Big Release Friday: Wstyd (+DJ Nielegalne Ciasteczko)

Wydarzenie zorganizowane przez kolektyw Jvdasz z okazji premiery płytowej w ich wydawnictwie. Wieczór otworzymy godzinnym słuchowskiem zbudowanym głównie z katalogu Jvdasz Iskariota Rec., a zamkniemy afterowym DJ-setem od Nielegalnego Ciasteczka. Główną atrakcją wieczoru będzie jednak duet Wstyd, który przyjedzie zagrać swój premierowy materiał pt. „Polskie Obozy Życia”.

Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy 2.04.2022, godz. 11.00–14.00, MCK, Szpulka Music Cafe; wiek: 5–18 lat

Nabór do Orkiestry Recyklingowej

Jucho, czyli Justyna Chowaniak – założycielka, wokalistka, autorka tekstów i muzyki piosenek formacji Domowe Melodie, z którą w latach 2012–2018 podbiła serca polskiej publiczności. W ciągu sześciu lat zespół pod batutą Justyny zagrał setki wyprzedanych koncertów w kraju, a także trasy po zakątkach Islandii, Portugalii oraz Niemiec. Po kilku latach przerwy Justyna powraca na scenę jako Jucho. Jej najnowsze piosenki niezmiennie dotykają czułych strun ludzkiej duszy. 14.04.2022, godz. 19.30, Music Cafe Szpulka. Bilety: 20 zł, dostępne w kasie MCK

Klub Bydgoskich Muzyków

Cykl kameralnych spotkań koncertowych z udziałem znanych i lubianych muzyków z naszego regionu. 21.04.2022, godz. 19.00, sala kinowo-widowiskowa MCK. Bilety dostępne w kasie MCK oraz na kupbilecik.pl

Muchy i Jakub Skorupa Wstyd, fot. Mateusz Stolnicki

Wstyd – toruński duet wykonujący poetic noise, założony przez toruńskiego poetę Rafała Derdę i związanego z Pawlaczem Perskim multiinstrumentalistę Lecha Nienartowicza. 24.04.2022, godz. 20.30, bilety: przedsprzedaż – 20 zł, w dniu koncertu – 30 zł

Koncert trójmiejskiego Kiev Office

Kiev Office to gdyńska formacja wykonująca mariaż postpunku, psychodelii i rocka alternatywnego, nawiązujący zarówno do tradycji trójmiejskiej sceny alternatywnej, jak i mitologii kaszubskiej. Grupa, muzycznie i tekstowo, eksploruje to, co leży na styku współczesności, przyszłości oraz miejskich i regionalnych legend. Ma za sobą ponad 200 koncertów w kraju i za granicą oraz występy na trasach z Nomeansno i Schizmą.

W ramach festiwalu Drums Fusion działa Dziecięca Orkiestra Recyklingowa. W lipcu zeszłego roku orkiestra zagrała w programie telewizyjnym „Mam Talent”. Młodzi muzycy pod okiem bydgoskiego perkusisty Jacka Kwaśniaka samodzielnie stworzyli instrumenty perkusyjne z surowców wtórnych. W ruch poszły kartony, butelki plastikowe, kawałki mebli, kanki na mleko, garnki, pudełka, puszki i wiadra – z nich powstały bębny, kotły, talerze, konga czy dzwonki i inne instrumenty doskonale imitujące te prawdziwe instrumenty perkusyjne. Nabór będzie prowadzony do trzech grup wiekowych: 5–8 lat, 9–12 lat oraz 13–18 lat. Nie musisz mieć wykształcenia muzycznego – wystarczą chęci i otwartość na rytm! Tegoroczny nabór ma także znaczenie ze względu na kolejną, 15. już edycję Międzynarodowego Festiwalu Rytmu i Sztuki Perkusyjnej „Drums Fusion”, podczas którego mamy zamiar zmierzyć się z ustanowieniem kolejnego rekordu – Rekordu Polski w kategorii „Najwięcej osób grających na instrumentach z recyklingu”! Próbę podejmiemy wspólnymi siłami już 28 maja od godz. 16.00 na Starym Rynku w Bydgoszczy.

Muchy – niegdyś „najlepszy polski zespół bez kontraktu” i nadzieja rodzimej alternatywy, pierwsza generacja polskiej muzyki XXI wieku i debiutancki „Terroromans”, który zyskał niemal pokoleniowy wymiar. Dziś Muchy pozostają jedną najbardziej wpływowych polskich formacji gitarowych XXI wieku z prawie 17-letnim doświadczeniem na klubowych i festiwalowych scenach, a utwory takie jak „Miasto doznań”, „Najważniejszy dzień”, „Galanteria”, „Przesilenie” czy „Nie przeszkadzaj mi, bo tańczę” należą do kanonu polskiego rocka początków stulecia. Ich muzyka była często porównywana do zespołów Arctic Monkeys, Franz Ferdinand, Interpol czy The Smiths. Przez te lata zagrali setki koncertów, wydali cztery albumy studyjne, specjalną płytę live z Jarocina i muzykę do filmu. Teraz nareszcie nadchodzi nowe. „Szaroróżowe”, pierwszy od 7 lat studyjny album Much, ukazał się w 2021 r. nakładem Kayaxu. Na koncertach zespół premierowo prezentuje utwory z nowej płyty i gra przekrojowy materiał z całego okresu działalności. Muchy to: Michał Wiraszko – śpiew, gitara; Piotr Maciejewski – bas, klawisze, śpiew; Szymon Waliszewski – perkusja, Stefan Czerwiński – gitara, bas.

2.04.2022, godz. 19.00, sala kinowo-widowiskowa MCK. Bilety: 75 zł, dostępne w kasie MCK i na biletyna.pl

Jucho

Kiev Office, fot. Paweł Jóźwiak

Skład zespołu: Michał Miegoń – wokal, gitara basowa, gitara; Maciej Bandur – głos, instrumenty tradycyjne, bęben szamański; Krzysztof Wroński – perkusja; Marcin Lewandowski – gitara basowa, gitara, perkusjonalia.

Jakub Skorupa to pochodzący ze Śląska wokalista, gitarzysta i autor tekstów – chłopak z zamiłowaniem do łączenia gatunków muzycznych i doświadczeń życiowych. Nalewał piwo na biesiadach górniczych, handlował samochodami, produkował filmy korporacyjne, a nawet napisał sztukę teatralną „Życie męczy”. W międzyczasie wypowiedzenie z korpo napisał wierszem, żeby... tworzyć muzykę. Jak mówi, obserwuje rzeczywistość i opowiada o tym, co widzi i czuje. Okrzyknięty został nadzieją 2021 roku po wydaniu debiutanckiego singla „Pociągi towarowe”.

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 43

Kino Orzeł „Mój syn”, reż. Christian Carion, Wlk. Brytania, Francja, Niemcy, 2022, 95’

canneńskiej premierze „The New York Times”. „Piękny portret dziewczyny, która odważyła się wziąć życie we własne ręce” – wtórowała mu „Cineuropa”. „Lingui” to kameralna, poruszająca do głębi opowieść o matce, która podejmuje najwyższe ryzyko, by ocalić córkę, i o opresji, z której rodzi się kobieca solidarność. To także niezwykłej urody kino nasycone poezją i prawdziwy obraz części świata, którą dotąd oglądaliśmy oczami zachodnich twórców czy podróżników.

„Drive my car”, reż. Ryūsuke Hamaguchi, Japonia, 2022, 179’

W zaledwie kilka miesięcy od światowej premiery „Drive My Car” stał się już filmowym fenomenem, który podbija świat. Trzy nagrody na festiwalu w Cannes, w tym za najlepszy scenariusz, Złoty Glob dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, niemal pewny Oscar dla najlepszego filmu międzynarodowego oraz nominacja w głównej kategorii – to tylko kilka z wielu laurów, jakie ten poruszający, misterny dramat zdobył do tej pory. Film Ryūsuke Hamaguchiego to mistrzowska ekranizacja opowiadania Harukiego Murakamiego z tomu „Mężczyźni bez kobiet”. Japoński reżyser zabiera nas w filmową przejażdżkę legendarnym czerwonym saabem 900 turbo, podczas której nie ogranicza się do doskonałego przekładu na język kina tajemniczej, uwodzicielskiej aury książek Murakamiego. Hamaguchi rozwija zaczerpniętą z nich historię, tworząc na jej bazie własną opowieść o sekretach, zdradzie, wychodzeniu z życiowych ról i o mężczyźnie, który kogoś stracił.

„Inni ludzie”, reż. Aleksandra Terpińska, Polska, 2022, 106’

„Mój syn” to zrealizowany w nowatorski sposób detektywistyczny thriller o zaginięciu młodego chłopca. W roli ojca poszukującego swojego syna zobaczymy Jamesa McAvoya, który nigdy nie otrzymał scenariusza filmu, nie zdradzono mu nawet, jak kończy się historia. To, co widzowie zobaczą na ekranie, to w całości improwizacja aktora reagującego na to, jak zachowują się jego ekranowi partnerzy, m.in. wtajemniczona w fabułę, grająca matkę chłopca Claire Foy. Dzięki temu zabiegowi McAvoy rewelacyjnie wczuł się w rolę człowieka, którego życie owiane jest tajemnicą i który nie zawaha się przed niczym, by uratować swoje dziecko.

„Lingui”, reż. Mahamat-Saleh Haroun, Belgia, Francja, Niemcy, 2022, 97’ To jeden z nielicznych filmów z Afryki, który trafił do konkursu festiwalu w Cannes. I zarazem kolejne dzieło wybitnego reżysera, pochodzącego z Czadu Mahamata-Saleha Harouna, które wzbudziło zachwyt krytyków. „Podnosząca na duchu historia kobiecej emancypacji” – pisał po

44 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

„Belle”, reż. Mamoru Hosoda, Japonia, 2022, 121’

Suzu, nieszczęśliwa nastolatka, pocieszenie odnajduje w wirtualnym świecie U, pośród 5 miliardów innych użytkowników, gdzie rozkwita i zostaje światowej sławy piosenkarką – Belle. Pewnego dnia podczas koncertu pojawia się przed nią tajemnicza postać wzbudzająca postrach wśród mieszkańców U. Niczym w „Pięknej i Bestii” połączy ich niezwykła relacja, dzięki której będą mieli szansę odkryć, kim są naprawdę. Ukrywanie się za wirtualnym awatarem i potrzeba odnalezienia własnej życiowej drogi to tematy niezwykle istotne dla rozwijających się nastolatków.

Seanse z ukraińskim dubbingiem „Tom i Jerry”, reż. Tim Story, Francja, Niemcy, USA, Wlk. Brytania, 2021, 101’

„Inni ludzie” to hipnotyzująca opowieść o desperackim poszukiwaniu miłości. Historia ludzi uwikłanych w miłosny trójkąt w czasach rozpadu więzi, dożywotnich kredytów, diet pudełkowych, taniego wina i nieustającego szumu mediów społecznościowych. Ludzi miotających się w labiryncie bulwarów i zaułków pulsującego w rytmie rapu miasta Warszawy. Bohaterom w codzienności towarzyszy uważnie ich obserwujący narrator (Fabijański). Na pierwszy rzut oka Kamil (Beler) i Iwona (Bohosiewicz) nie mają ze sobą nic wspólnego. Iwona jest znudzoną i nieszczęśliwą żoną Maćka (Kalita), żyjącą w luksusie na kredyt. Kamil ma 32 lata, seksowną dziewczynę Anecię (Koleśnik), ale wciąż mieszka z matką (Kawka) na blokowisku, snując wizje kariery rapera i łapiąc przypadkowe fuchy. Relacja z Iwoną pozornie jest bez znaczenia, ale dzięki niej oboje zobaczą w innym świetle swoje życiowe wybory i ludzi.

„Memoria”, reż. Apichatpong Weerasethakul, Kolumbia, Tajlandia, Francja, Niemcy, Meksyk, Katar, Wlk. Brytania, Chiny, Szwajcaria, 2022, 136’ Nagrodzony w Cannes najnowszy film mistrza azjatyckiego kina Apichatponga Weerasethakula. Huk. Metaliczny, głośny, przeszywający – jakby wydobywał się z wnętrza planety. Taki dźwięk prześladuje Jessicę (fenomenalna Tilda Swinton) – atakuje ją podczas bezsennych nocy, zaskakuje w najmniej spodziewanych momentach jej podróży po Kolumbii. Ten dźwięk ją przeraża, ale również fascynuje. Czy postradała zmysły? „Memoria” to transcendentalna, hipnotyzująca podróż – opowieść o pamięci indywidualnej i zbiorowej, o tajemnym, niewidzialnym pomoście między teraźniejszością i przeszłością, o współczesnym świecie, który wydaje się wyhodowany, sztuczny i który łatwo można zainfekować. To film sen, film odyseja, unikalne doświadczenie zmysłowe, dźwiękowe i duchowe. To film, który pozostaje w widzu na zawsze.

Jeden z najbardziej uwielbianych pojedynków w historii powraca w filmie Tima Story’ego „Tom & Jerry”. Jerry obiera sobie za mieszkanie najlepszy hotel w Nowym Jorku w przeddzień mającego się tam odbyć „ślubu stulecia”. Tym samym zmusza zdesperowaną organizatorkę wesela do zatrudnienia Toma w celu pozbycia się gryzonia. Istna bitwa między kotem a myszą, do której dochodzi, może jednak zrujnować jej karierę, ceremonię, a być może nawet sam hotel. Wkrótce jednak pojawia się jeszcze większy problem: otóż przeciw całej trójce spiskuje diabolicznie ambitny pracownik. Nowa wielkoekranowa przygoda Toma i Jerry’ego to robiąca wrażenie mieszanka klasycznej animacji i gry aktorskiej. Film wyznacza nowy etap w życiu tych słynnych bohaterów, zmuszając ich do niewyobrażalnego – podjęcia współpracy.

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 45

5.04.2022, wtorek Kino Orzeł

Barka „Lemara”

– 10.00, bilety: 1 zł, język oryginalny, polski lektor Konkurs Filmów dla Dzieci i Młodzieży 7+, 62’21” – 12.00, bilety: 1 zł, język oryginalny, polski lektor Konkurs Filmów dla Dzieci i Młodzieży 12+, 65’05” – 17.00, bilety: 5 zł, 14+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Konkurs Międzynarodowy I, 67’14” – 20.30, bilety: 10 zł, 14+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Witamy w Siegheilkirchen / Willkommen in Siegheilkirchen, reż. Marcus H. Rosenmüller, Santiago López Jover, Austria, Niemcy, 2021, 85’

– 17.30, bilety: 10 zł, 10–14 lat, tylko język polski Piosenkotwór – teledysk animowany poklatkowo, warsztaty dla dzieci i młodzieży, grupa A

6.04.2022, środa Kino Orzeł 11. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych ANIMOCJE 3.04.2022, niedziela Kino Orzeł – 12.00, bilety: 5 zł, 6+, język: polski dubbing Nawet myszy idą do nieba, reż. Jan Bubeníček, Denisa Grimmová; Czechy, Francja, Polska, Słowacja, 2021, 87’ – 19.00, wstęp bezpłatny – prosimy o przyniesienie darów dla uchodźców; listę aktualnie potrzebnych rzeczy można znaleźć tutaj: www.bydgoszcz.pl/ukraina/zbiorki-i-odbior-darow/, wiek 16+, język: oryginalny, napisy: polskie, angielskie #StandWithUkraine – zestaw filmów ukraińskich twórców i nie tylko, czas: ok. 60’

4.04.2022, poniedziałek Kino Orzeł – 10.00, bilety: 1 zł, język oryginalny, polski lektor Konkurs Filmów dla Dzieci i Młodzieży 3+, 36’38” – 11.30, bilety: 1 zł, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Konkurs Filmów dla Dzieci i Młodzieży 15+, 88’32” – 18.00, bilety: 10 zł, 16+, język oryginalny: francuski, napisy: polskie, angielskie Przeprawa / La traversée, reż. Florence Miailhe, Francja, Niemcy, Republika Czeska, 2021, 84’

ONLINE – 20.00, udział bezpłatny, tylko język polski Platige Image: Postprodukcja i VFX w serialu „Wiedźmin” sezon 1. i 2. Koordynacja produkcji i zarządzanie zespołem kreatywnym, prelegent: Mateusz Tokarz (Lead VFX Supervisor w Platige Image), 45’ + Q&A

46 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

8.04.2022, piątek

– 11.00, bezpłatne wejściówki / zapisy: weronika.placzek@mck-bydgoszcz.pl, tylko język angielski Scriptwriting – tworzenie oryginalnej opowieści na trudny temat – masterclass z Alexandrem Siqueirą – 17.00, bilety: 5 zł, 14+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Konkurs Międzynarodowy II, 77” – 18.30, wstęp bezpłatny, tylko w języku polskim Premiera teledysku do utworu z nowej płyty Bisza, 30’ + spotkanie – 19.05, bilety: 10 zł, 14+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Cryptozoo, reż. Dash Shaw, USA, 2021, 90’

Music Cafe Szpulka, MCK – 20.35, wstęp bezpłatny, 14+, język oryginalny, napisy angielskie Jak zostałem superłotrem, reż. Krzysztof Ostrowski, Polska, 2021, 70’ + spotkanie z reżyserem

7.04.2022, czwartek Kino Orzeł – 17.00, bilety: 5 zł, 16+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Konkurs Międzynarodowy III, 74’38”

Music Cafe Szpulka, MCK – 18.30, wstęp bezpłatny, tylko język polski spotkanie z Wojciechem Paszkowskim, laureatem Nagrody za Szczególne Osiągnięcia w Dziedzinie Dubbingu

Kino Orzeł – 19.45, bilety: 10 zł, 14+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Animowanie starości, animowanie młodości, kurator: Vassilis Kroustallis, 52’16”

klub Mózg – 21.00, wstęp bezpłatny Animusz w przestrzeni, wydarzenie mappingowe

Kino Orzeł – 17.00, bilety: 5 zł, 16+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Konkurs Międzynarodowy IV, 67’58” + film z Do-grywki – 18.30, bilety: 10 zł, 16+, język oryginalny: portugalski, napisy polskie i angielskie Bob Pluj – Nie lubimy ludzi / Bob Cuspe – Nós Não Gostamos de Gente, reż. Cesar Cabral, Brazylia, 2021, 90’ – POLSKA PREMIERA

Młyny Rothera, sala Młyn, II piętro – 20.30, wstęp bezpłatny – darmowe wejściówki do odbioru w kasie MCK oraz Młynach Rothera Low Voltage Dynamo + you.Guru – film found footage z muzyką na żywo

Music Cafe Szpulka, MCK – 22.00, wstęp bezpłatny, 18+, język oryginalny, napisy polskie, angielskie Konkurs Filmów Muzycznych, 69’22”

9.04.2022, sobota Barka „Lemara” – 10.30, bilety: 10 zł, 10–14 lat, tylko język polski Piosenkotwór – teledysk animowany poklatkowo, warsztaty dla dzieci i młodzieży, grupa B

Kino Orzeł – 15.15, bilety: 10 zł, 14+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Status związku: krewniacy, kuratorka: Olga Bobrowska, 70’ – 17.00, bilety: 10 zł, 18+, język oryginalny, napisy polskie i angielskie Miłość, życie i wszystko pomiędzy, kuratorka: Aneta Ozorek, 72’26’ – 19.30, bilety: 10 zł, 12+, polski dubbing Ogłoszenie laureatów konkursów Film zamknięcia festiwalu: Gdzie jest Anne Frank?, reż. Ari Folman, Beligia, Luxemburg, Francja, Holandia, Izrael 2021, 99’ – POLSKA PREMIERA (czytaj na s. 6)

Bilety: – – – – – –

Konkurs Filmów dla Dzieci i Młodzieży – 1 zł Konkurs Międzynarodowy – 5 zł filmy pełnometrażowe dla dzieci – 5 zł filmy pełnometrażowe dla dorosłych – 10 zł zestawy kuratorskie – 10 zł karnet na cały festiwal – 70 zł (karnet nie obowiązuje na warsztaty) – warsztaty – 10 zł

www.animocje.com

Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku 9.04.2022, sobota, ZPP, godz. 12.30–16.00. Koszt: 90 zł od osoby. Zapisy: recepcja@palaceostromecko.pl

Wielkanocny stół rodzimych smaków szlaku „Niech Cię Zakole” i pomocny gościniec wielkanocny w Pałacach w Ostromecku Zachęcamy do poszukania świątecznych inspiracji i wspólnego odkrywania regionalnego dziedzictwa kulinarnego poprzez udział w wykładach, warsztatach, pokazach i degustacjach związanych z lokalnymi wielkanocnymi przysmakami. Spotkanie poprowadzą: Piotr Lenart, Kasia Rymarz („Niech Cię Zakole”), Anna Kornelia Jędrzejewska i dr Agnieszka Wysocka. Zespół Pałacowo-Parkowy uroczyście wstępuje na Szlak Krajoznawczo-Kulinarny „Niech Cię Zakole”, wiodący przez Dolinę Dolnej Wisły. Z tej okazji zapraszamy na to wyjątkowe wydarzenie.

Warto przypomnieć, że świętujemy 800 lat od pierwszej historycznej wzmianki na temat Ostromecka (1222–2022). Istotnym elementem dziejów naszej miejscowości jest m.in. historia jedzenia, którą zajmujemy się w ramach Sekcji Dziedzictwa Kulinarnego MCK w Bydgoszczy. Partnerami wydarzenia są: Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku, Szlak Krajoznawczo-Kulinarny „Niech Cię Zakole”, Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy z Krakowa. 10.04.2022, niedziela, ZPP, godz. 14.00. Koszt: 40 zł od osoby. Zapisy: recepcja@palaceostromecko.pl

Andrzej Zawadzki, fot. Karolina Cieszka

Jajka, mazurki i zajączki. Wielkanocne warsztaty rodzinne w Pałacu Nowym w Ostromecku Zapraszamy do świątecznego spotkania, które poprowadzą Anną Kornelia Jędrzejewska, Elżbietą Kmieć i dr Agnieszka Wysocka. Kiedy wypada Wielkanoc? Dlaczego przygotowujemy potrawy w koszyczkach? Skąd wziął się zwyczaj przygotowywania palm? Odpowiedzi na te i inne wielkanocne ciekawostki poszukamy w trakcie rodzinnych warsztatów w Sali Balowej i Starej Kuchni w Pałacu Nowym w Ostromecku. Podczas zajęć posłuchamy opowieści świątecznych, udekorujemy wielkanocne mazurki, a na koniec dzieci i dorośli poszukają smakołyków ukrytych w pałacowych zakamarkach.

Władysław Podsiadły

Wielkanoc to święto szczególne, także pod względem kulinarnym. W trakcie przygotowań nie może na stole zabraknąć najpierw dań postnych, a potem mięsnych. Ważną częścią wielkanocnego ucztowania jest także tradycyjna święconka. W trakcie spotkania odbędą się m.in. prezentacje i degustacje dań postnych i mięsnych, szkolenie doboru ziół i kwiatów do święconki, pokaz kulinarny parzenia kiełbas, krojenia szyki i przygotowania pierogów połączony z degustacją w Starej Kuchni. Podczas zwiedzania Pałaców i parku dowiemy się również, jak onegdaj w dawnych dworach świętowano Wielkanoc. Wydarzeniu towarzyszy akcja „pomocny gościniec wielkanocny”, podczas której można nabyć przysmaki takie jak barszcz ukraiński czy pierogi w barwach Ukrainy, mająca na celu wspomóc potrzebujących.

fot. Dariusz Gackowski

23.04.2022, sobota, Pałac Nowy, godz. 17.00, wstęp wolny, zapisy na wydarzenie, liczba miejsc ograniczona. Prosimy o SMS pod nr 694 777 483

Koncert wiosenny

Władysław Podsiadły – bas Andrzej Zawadzki – fortepian Koncert poprowadzi Martyna Agatowicz. W programie: C.M. Schönberg – song Javerta Gwiazdy z musicalu Les Miserables M. Leigh – song Don Kichota Śnić sen z musicalu Człowiek z La Manchy M. Leigh – song Don Kichota Człowiek z La Manchy z musicalu Człowiek z La Manchy

M. Karłowicz – pieśń Pamiętam ciche jasne złote dnie Op. 1 nr 5 M. Karłowicz – pieśń Nie płacz nade mną Op. 3 nr 7 R. Wagner – aria Wolframa O, du mein holder Abendstern z opery Tannhäuser W.A. Mozart – aria Figara Se vuol ballare z opery Wesele Figara S. Moniuszko – arietta Jakuba Jestem fryzjer salonowy z opery Flis F. Schubert – Ständchen D957 G. Donizetti – aria Malatesty Bella siccome un angelo z opery Don Pasquale Andrzej Zawadzki – 5 preludiów na fortepian solo Andrzej Zawadzki – tryptyk Agonia Iesu In Orto na fortepian solo 30.04.2022, sobota, Pałac Stary w Ostromecku, godz. 12.00–16.00, wstęp wolny, obowiązują zapisy: szucik10@gmail.com

Djembe na salonach

Bezpłatne warsztaty bębniarskie dla początkujących, z zachowaniem wszystkich rygorów bezpieczeństwa obowiązujących w okresie zagrożenia epidemiologicznego. Zajęcia mają charakter otwarty. Kładziemy nacisk na to, by poziom zaawansowania granych rytmów i stopień skomplikowania zabaw rytmicznych dostosowany był do możliwości początkujących bębniarzy oraz takich, którzy dotkną bębna po raz pierwszy w życiu. Warsztaty przeznaczone są dla osób dorosłych, młodzieży oraz dzieci powyżej 10. roku życia.

kwiecie ń 2 0 2 2 |

| 47

Galeria Wspólna Galeria Wspólna, ul. Batorego 1/3, czynna: pon.– śr., pt. godz. 10.00–16.00, czw. 10.00–19.00 wystawa potrwa do 22.04.2022

Maryla Rakowska-Molenda. Malarstwo Maryla Rakowska-Molenda jest absolwentką Liceum Sztuk Plastycznych w Bielsku-Białej o kierunku tkanina artystyczna. Studiowała w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Dyplom w 1982 r. na Wydziale Architektury Wnętrz i Wzornictwa Przemysłowego z zakresu projektowania mebli. Po studiach pracowała w biurze projektowym Bydgoskich Fabryk Mebli. Od 1988 r. zajmuje się pracą pedagogiczną z dziećmi i młodzieżą w szkołach i ośrodkach kultury.

Maluje całe życie. Stosowała różne techniki malarskie i rysunkowe. Twórczość ostatnich 18 lat to malarstwo sztalugowe i rysunek ołówkiem. Obrazy powstają w technice olejnej. Malarka miała 17 wystaw indywidualnych. Należy do ZPAP w Bydgoszczy i Szubińskiej Grupy Plastyków „Plamas”. Wzięła udział w licznych plenerach, wystawach zbiorowych, środowiskowych i pokonkursowych, jak „Dzieło Roku” (3. edycja), „Hallo”, „Opowieści Wigilijne” (3. edycja), „100 lat niepodległości”, „Podwórko z kulturą” – udział w 10 edycjach oraz I nagroda w 2009 r. i III nagroda w 2010 r.

48 |

| kwiecie ń 2 0 2 2

Marian Stępak, Destrukcja, fragment większej całości, obrazy tekstylne, 2019

28.04.2022, godz. 19.00 – wernisaż; wystawa potrwa do 15.06.2022

Marian Stępak: „Z czasem”

Marian Stępak – ur. w 1957 r. w Koronowie. Ukończył Liceum Sztuk Plastycznych w Bydgoszczy, studia odbył na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, uzyskując dyplom w 1983 r. Obecnie profesor na macierzystym wydziale, zatrudniony w Katedrze Intermediów. W roku 1991 zainicjował działalność autorskiej galerii Nad Wisłą w Toruniu, która funkcjonuje do chwili obecnej. Zorganizował w niej ponad 200 wystaw. Współzałożyciel Fundacji Praktyk Artystycznych „i…” zajmującej się ogólnopolskimi projektami artystycznymi. Od 1994 r. konsultant w dziedzinie plastyki w Krajowym Funduszu na rzecz Dzieci w Warszawie, zajmującym się promocją młodych talentów z całego kraju. W 2007 r. powołał do życia Festiwal Perfomance Koło Czasu, który od 2010 jest imprezą międzynarodową. Autor koncepcji Interdyscyplinarnych Spotkań Studentów Giartino – Ogród Sztuki, realizowanych w Toruniu i od 2018 r. współautor festiwalu performance dla młodych twórców pn. Kick Off Perfo. Od 2016 r. kurator Galerii ZPAP działającej w siedzibie Okręgu Toruńskiego ZPAP. W swojej twórczości zajmuje się obiektem, tkaniną, malarstwem i performance’em. Jest autorem ponad 60 wystaw indywidualnych, brał udział w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Główną częścią wystawy będą najnowsze dzieła, nazywane przez Mariana Stępaka „obrazami tekstylnymi”. Są to prace wykonane w zdecydowanej większości ze zużytych ubrań i tkanin, jednak najbardziej rozpoznawalną częścią ubioru, którą artysta wykorzystuje w swoich realizacjach, są skarpetki. Cykl pod tym samym tytułem jest już bardzo rozbudowany, tworzony od 20 lat. Skarpetki, najczęściej przetarte lub z większymi ubytkami, są w różnoraki sposób rozcinane, by powstała płaszczyzna, wobec której powstają „anatomiczne” podobrazia. Dzięki takiemu zabiego-

Marian Stępak, Corpus, obraz tekstylny, 2013, praca wystawiona na wystawie zbiorowej pt. Choroba jako źródło sztuki, Muzeum Narodowe, Poznań, 2019

wi prawie każdy z nich posiada nieregularną formę. Część z przygotowanych na wystawę prac pochodzi z trzech ostatnich wystaw, które w latach 2018, 2019 i 2021 artysta zorganizował na terenie Ukrainy. Ostatnia z nich, w uczelnianej galerii Narodowej Akademii Sztuki we Lwowie, była efektem reminiscencji z wyprawy do Kijowa i w Karpaty Wschodnie. Na ekspozycji znajdzie się także kilka obiektów z tego roku, które Stępak dedykował Ukrainie, ale także zapis wideo z krótkiego dokamerowgo performance’u wykonanego w 2019 r. nad Dnieprem w Kijowie. Tytuł prezentacji odnosi się zarówno do przemijania, jak i do problematyki destrukcji materii, a tego typu materiały wykorzystuje artysta już od 40 lat.