ATANOR DANZA / ALVARO RESTREPO GRUPO COBRE TEATRO ITINERANTE DE MEXICO CIA. DE TEATRO ARGENTINO TEATRO POPULAR DE BOGOTA EL GALPON TEATRO DO ATLANTICO
I
Extension do III Festival Iberoamericano de Teatro de Cadiz
I
Colabora: INMOBILIARIA DO NOROESTE, S.A. SEGUROS SANTA LUCIA
,/
CONCELLO DE SANTIAGO Departamento deCultura
• Ficha Tecnica • Coordinador Xeral Xose Luis Losa Concheiro Concelleiro Delegado de Cultura • Gabinete Tecnico Xose Denis Hombre Montserrat Cillero Luz Guldris Manuela Marino Armando Giiimil • Deseiio Gnifico Alberte Permuy
Publicidade: G.P.X. Asociadas Fotocomposicion: EP/DG, S.L. Imprime: IMPARESA D.L.: C·l.264·88
ompostela recibe alborozada a esta embaixada artistic a de Iberoamerica; co mesmo calor que os paises do outro lado do atlantica acolleron sempre a miles dos nosos paisanos os que
0
teatro da vida lIes deu
0
papel de emigrar
a lonxanas terras. Durante estos dias teremos coiiecer
0
0
placer de
mellor do teatro de Iberoamerica e
0
mesmo tempo intercambiar ideas e sentimentos e acoller entre as nosas recoletas mas e plazas
0
sentir dun mundo tan lonxano -e tan perto as veces- convirtindoas nun calido escenario para ilusionistas e creadores.
Xose Luis Losa Concheirq CONCELLEIRO DELEGADO DE CUJ.,TURA
NOVEMBRO 1988 Lu ns
7
TEATRO DO ATLANTICO
GALICIA
"A maravillosa historia de Marly, a vampira de Vila de Cruces" de Carlos Queiroz Martes
8
ATANOR DANZA I A LVARO RESTREPO
COLOMBIA
"Recital de Danza Con temporanea" Mercores
9
GRUPO COBRE
VENEZUELA
"La empresa perdona un momenta de locura" de Rodolfo Santana Xoves
10
TEATRO ITINERANTE DE MEXICO (T.I.M.)
MEXICO
" Las dos Fridas" de Farias, C6rcega e Oceransky Venres
11
CIA. DE TEATRO ARGENTINO (C:r.A.)
ARXENTINA
"Yepeto" de Roberto Cossa Sabado
12
TEATRO POPULAR DE BOGOTA (T.P.B.)
COLOMBIA
"Rosa de dos aromas" de Emil io Carballido Domi ngo
13
EL GALP6N " EI Patio de la Torcaza" de Carlos Maggi
URUGUAY
- dalas representac i6ns seran as 23 h. no Teatro Principal. espoi s de cada func i6n te ra lugar debate sobre a obra , 0 Teatro do respecti vo ::ais e alternativas soc iais; coa participaci6n dos autores, directores e actores :e cada obra . orario de taquilla: de 11 a 14 h. e de 17 a 23 h.
ATANOR
DANZAALVARO RESTREPO COLOMBIA ALVARO RESTREPO
Estuda piano, filosofia e letras e arte dramatico en Bogota. Os vintecatro anos descubre no seu corpo a danza e inicia o se entrenamento con Cuca Taburella en Bogota. Un ano mMs tarde
e invitado por lensiifer Niller a Nueva York para estudar
coa sua compania, a onde viaxa en 1982 becado polo Icetex. Mentras esta nesta cidade estuda ademais con Martha Grahan, Merce Lunninghan eCho Kyoo-Hyun. Na escola Graham recibe unha beca e traballa como monitor e membro do Martha Graham Ensamble. Ali estrena
0
seu primeiro solo
Icecrak. En 1984 participa no Next Nave Festival no Brooklyn Academy of Musica con Remy Charlip. Ese mesmo ano traballa co seu mestre Cho Kyoo-Hyun na obra AGA no Teatro La Mana en Nueva York e posteriormente en Colombia no Teatro de Colbubsidio e no Teatro Colon de Bogota. Mentras estivo en Colombia actuou como solista e coreografo coa orquesta
7
sinfonica Xuvenil de Colombia, a compania colombiana de Ballet (Ex Cultura) e 0 Coro e a Orquesta do Conservatorio de Ibague. Participou co seu video "REBIS" nun encontro de xoves compositores colombianos no centro Colombo-Americano con Jose Alejandro Restrepo. "REBIS" foi invitado
0
IX Festival Internacional de
Teatro de Manizales, onde obtivo a acIamacion unanime do publico e a critica. Con esta obra realizou unha xira por diferentes cidades do pais e preparase para viaxar a Nueva York o atender unha invitacion de Teatro La Mama. Desenrolou tamen unha amplia labor pedagoxica en varias cidades e foi profesor na Escola Nacional de Arte Dramitico en Bogota.
"REBIS" (HOMENAXE A FEDERICO GARCIA l.ORCA)
o espirito
de Federico Garcia Lorca foi para min durante
moitos an os unha alucinante obsesion: a sua vida -como prolongacion organica- a sua obra, representan un espello definitivo 0 traverso do cal viaxei na percura do seu (meu) foro mais recondito.
E asi como -despois de recorrer os puntos cardinales da sua vida Granada e Nueva York, e de emprender a e1aboracion dun poema ritual que titulei "Desde la huerta de los mundos". Para conmemorar
0
cincuentenario do seu asesinato, sinto que
logrei aproximarme 0 Ser total de Federico Garcia Lorca.
8
Federico foi utilizado (e manipulado) pola sua aurea misteriosa e traxica, a sua apaixoante personalidade, como simbolo de moitas causas: as suas conviccions politicas ferreamente arraigadas a un sentido elemental e diMano do respeto pola vida human, a sua condicion de neno eterno da Natureza, 0 mesmo tempo obsesionado coa morte e os prodixios da existencia, a sua musica e os seus debuxos como centro afluinte do seu caudal creativo;
0
seu "am or humano"
atormentado "oscuro" ambivalente, fan del unha das presencias mais inquietantes e intrincadas da literatura contemporanea. "REBIS" en latin quere dicir
0
Ser androxeno e na
simboloxia medieval representa "a fusion, "conjuctio" dos dous principios
-0
0
conflicto
sol, a lua,
0
Rei e a
Raiiia- que se unen no baiio mercurial e morren, a sua alma abandonaos para voltar mais tarde e dar nacemento
0
Filius
Philosophorum (Rebis) que anuncia a inminente obtencion da pedra Filosofal". (Mircea Eliade). "REBIS" e a primeira decoccion do espiritu mineral misturado co seu corpo porque esta feito de duas cousas, a saber, do macho e da femia,
edicir,
do disolvente e do corpo
disoluble, ainda que no fondo non sexan estos mais que unha mesma cousa e unha mesma materia. Asimilano en consecuencia 0 androxino: materia que se basta a si mesma para poiier 0 mundo 0 fillo rexio, mais perfecto que os seus pais. En forma de ovo,
0
"REBIS" evoca
o ovo filosofico dos alquimistas e 0 ovo cosmico. Dicese que. a cor da Pedra Filosofal e bermello, a cor do fogo central do home e da terra e do atanor (fomo) dos aiquimistas, onde se opera a dixestion, a maduracion e a rexeneracion do Ser e da
9
obra. 0 bermello e a cor da ciencia e do conecemento esoterico prohibido os non iniciados; e 0 Eros libre e triunfante. A coreografia desta peza desenrolase sobre
0
simbolo que
representa esta union entre a esencia do masculino e do feminino. A postura exotica de Federico neste caso pode entenderse como panxesualismo e cosmico: relacion erotica e sensorial coa natureza. Esta postura non pode nin debe ser c1asificada facilmente en ningun esquema establecido. 6 igual que Walt Whitman, por exemplo con quen Lorca sentia especial afinidade (Weltanschauuny) e a quen tamen encasillan miope e superficialmente como " homosexual",
0
amor lorquiano
trascende a quenes pretend en velar hipocritamente a sua transparencia e intensidade.
VARIACIONS CONTEMPORANEAS SOBRE "CHU MEN MU"
"Danza tradicional Cortesana Coreana"
Dedicado a "eHO KYOO-HYUN", de quen aprendin esta danza. A sua lentitude, interioridade, a sua estreita relacion coa respiracion consciente e un estado meditativo sobre a esencia do movemento mesmo son, en apariencia doadas. Pero
0
virtuosismo e control que esixe a sua correcta medida execucion entendense plenamente cando se intenta aprendela.
o ritmo 10
interno da danza esta dado polo pulso da
respiracion. 0 movemento que ascende esta controlado pola inhalacion,
0
que descende pola exhalacion. Os pasos estan
codificados dacordo a sua cualidade especifica: caminar sobre das nubes, axitar a superficie dun pozo de auga, abrir as portas de ar que separan un movemento doutro, unha ola que lame a praia ...
o valeiro, a soidade e 0 espirito son os eixes invisibles desta Danza. "Cho falabame das montanas de Corea, da desolacion que iI tanto amaba . A sua bruma,
0
seu alento, e 0 seu orballo
mantenenme dende enron pregando a deriva". 0 Iibro de Cho ... Susana Carrie soupo recrear coa maxia das suas atmosferas, texturas e desvelos,
0
alento orixinal desta Danza ..,
ESTUDIOS COREOGRAFICOS Improvisacions sobre Cantos de Vaqueira e Zafra do Departamento de Cordoba
Istes cantos, recoUidos directamente no cam\)o
\)Ot
antropo\ogos e musico\ogos nas sabanas de Cordoba, estremeceronme dende
0
\)rimeiro momenta que os esco\.te\..
Niles sintese a soidade do vaqueiro, as ilimitadas extensions de terra, e 0 poder do berro que brota da sua alma como un lamento milenario do seu oficio... A Danza que istes cantos impuxeronme e -paradoxicamente- unha de completa Iibertade.. . Os impulsos do corpo obedecen as ordes do berro ... Impulsos sempre novos, improvisacions, espasmos e xiros impredecibles ...
t\
CAPITUW 68 DA "RAYUELA" DE JULIO CORTAZAR
A musicalidade,
0
poder eufonico e cacofonico das
resonancias, os ritmos internos, os inxeniosos neoloxismos,
0
sutil erotismo e 0 humor de iste texto de Cortizar, tamen me suxeriron Danza. Quero establecer neste traballo varios niveles simultaneos de lectura: a)
0
do texto mismo coa sua linguaxe cifrada; b)
0
do movimento mesmo coa sua linguaxe tamen cifrado (totalmente independente do texto); c) texto e movimento; d) finalmente,
0
0
da xustaposicion do
mesmo movimento
ilustrando dunha forma mais literal outro texto (unha anecdota de infancia) que axuda a descodificar tempo que regresa
0
0
movimento, 0 mesmo
texto de Cortizar 0 seu estado hermetico
orixinal...
RECITAL DE DANZA CONTEMPORANEA Picha tecnica: Concepcion xeneral, direccion, coreografia e danza: ALVARO RESTREPO Maquillaxe, escenografia e vestuario:
SUSANA CARRIE
Musica de REBIS:
1. ALEJANDRO RESTREPO
Musica danza coreana:
BRIAN ENO
Deseno de luces:
WILSON GARCIA
Execucion de luces:
RICARDO NEIRA
Xefe de escenario:
SUSANA CARRIE
Produccion:
SUSANA CARRIE / RICARDO NEIRA
13
14
GRUPO COBRE VENEZUELA
RODOLFO SANTANA
Naceu en Caracas en 1944. A sua vasta produccion dramattirxica inciuie, entre outros os seguintes titulos: "Barbarroja", "Tarantula", "La muerte de Alfredo Gris", "EI Sitio", "Las Camas", "Nuestro Padre, Dracula", "Los Criminales", "La Parra", "Noloch", "Babel", "EI sospechoso suicidio del senor Ostrovich", "Tiranicus", "Algunos en EI Islote", "EI Gran Circo del Sur", "El animador",
"La empresa perdona un momento de locura", "Gracias por los favores recibidos", "EI ejecutor", "Los Ancianos", "Fin de Round", "La Horda", "Sinfonia para una musica sueca", "Las formulas ", "Sea usted un heroe", "La historia de Juan ,
Calabazas", "Historias de Cerro Arriba", "Cronicas de la carcel Modelo", "Primer dia de Resurrecion", "EI Ring de la Seguridad Nacional y otras torturas", "Los hijos del Iris", "EI ordenanza", "Bano de Damas", "La segunda caida", "Con los fusibles volados", etc.
15
A sua obra, public ada por distintas editoras, foi traducida o ingles, frances, italiano, rumano-ruso, portugues e aleman.
E 0 dramaturgo venezolano mais representado no exterior e en Venezuela. Moitas das suas obras foron realizadas en Mexico, Puerto Rico, Uruguay, Portugal, Brasil, Republica Dominicana, Estados Unidos, Bolivia, Peru, Colombia, Costa Rica, Nicaragua, Panama, Paraguay, Argentina, Chile, Inglaterra, Francia, Cuba e Alemania. A proposta cultural das suas obras e un testimonio crucial da sociedade venezolana e un aporte de gran magnitude na esfera do quefacer teatral. Recibiu moitos premios, tales como
0
Premio Nacional de
Teatro pola sua obra "Barbarroja". Primeiro premio no concurso de Teatro da Universidade do Zulia con "La muerte de Alfredo Gris ". Segundo premio e mencion de Honor no mesmo concurso coas obras "El Ordenanza" e "Los hijos del Iris". Mencion de Honor do Premio Internacional "Leon Felipe" con "Tarantula" (1971). Premio "Juana Sujo" a mellor obra de teatro con "La Farra" (1972). Premio nacional da critica por "El animador" (1978). Premio "Juana Sujo" a mellor obra de teatro por "Gracias por los favores recibidos". Premio Consejo Nacional da Cultura por "Fin de Round" (1983). Premio municipal de teatro por "Historias de Cerro Arriba". Premio nacional da critic a por "Fin de Premio municipal
0
Roun~".
mellor guion por "Compaiiero de viaje"
(1980). Vinculouse 0 movemento cinematogratico venezolano, sendo
0
guionista de "El Reincidente", "Reten de Catia",
"El crimen del penalista", "Los criminales", "Compaiiero de viaje" dirixidas por Clemente de la Cerda. "La Empresa
16
perdona un momento de locura" dirixida por Cesar Bolivar. "Panchito Mandefua" dirixida por Silvia Manrique. "R6mulo Betaucourt" documental dirixido por Rodolfo Restifo. Guionista e director da mini-serie "Viaje de regreso". Guionista e director de documentais institucionais. Dirixiu distintos grupos de teatro: Teatro da Universidade de Maracay, Laboratorio de Investigaci6n teatral da Universidade del Zulia, Teatro Universitario da Universidade Central de Venezuela e 0 grupo Cobre. Dirixiu tamen seminarios de dramaturxia no teatro Universitario da U.C.V., no Centro de Estudos latinoamericanos "R6mulo Gallegos", no "Nuevo Teatro" Republica Dominicana. Na actualidade prepara a edici6n de "Teoria y Tecnica del drama", obra que condensa os seus traballos de investigaci6n sobre metodoloxias, instrumentos e procesos da obra dramatica. Participou en numerosos eventos de caracter nacional e internacional e ofreceu conferencias e seminarios en universidades e Centros de Estudios de moitos paises.
"LA EMPRESA PERDONA UN MOMENTO
DE WCURA"
;,Que e un problema psicoloxico entre bambalinas? ;,Que lugar ocupa
0
"strees" no comportamento organico dun
actor? .. A posible resposta e a execucion da peza teatral de Rodolfo Santana "La empresa perdona un momenta de locura", obra mitica dentro da dramaturxia sudamericana. A obra narra os avatares dunha psicologa e un obreiro que, levado dun ataque de enaxenacion ataca a unha maquina. descargando na sua agresividade toda a carga de problemas familiares, sociais e economicos. Como terapia, a psicologa faille un "valeirado visceral" invitandolle a darlle golpes a un gran boneco -simbolo do Gran Xefe, tirano, etc ...-, para prometerlle, posteriormente, todo tipo de gratificacions. Despois chega
0
desencanto... os favores paganse e a
paradoxa e clara "La empresa perdona un momenta de locura" e fresca, axil e combina
0
histrionico co dramatico,enfatizando
nunha das premuras esenciais do teatro, reseiiar e plasmar cotian,
18
0
que mais cerca nos colle.
0
"LA EMPRESA PERDONA UN MOMENTO DE LOCURA" de RODOLFO SANTANA
Reparto: Orlando: Psicologa:
FREDDY PEREIRA DALILA COWMBO
Ficha tecnica: Asistente de direccion: VALENTINA QUINTERO Produccion, coordinacion tecnica e musicalizacion:
MARIO DI POW
Direccion Xeral:
RODOLFO SANTANA
20
TEATRO ITINERANTE DE MEXICO MEXICO "LAS DOS FRIDAS"
A
vida atormentada e doorosa da pintora mexicana
Frida Kahlo, coa sua impactante e desbordante persoalidade, obligou a escritores e guionistas a non pasar inadvertidos frente a ela. Hai uns anos, Paul Leduc levou maxistralmente a pantalla grande a vida de Frida, unha muller que loitou non so por conseguir os seus obxetivos senon polos intereses sociais, a mesma que 0 traverso dos seus cadros surrealistas expresou a dor e a traxedia que lie tocou vivir nun pais convulsionado polos conflictos e que superou os seus impedimentos fisicos para lograr as suas numerosas metas. "Las dos Fridas"
e un traballo de investigacion sobre a
vida de Frida Kahlo, pintora, companeira do gran muralista Diego Rivera, baseada en textos de ela mesma, como
0
seu
diario, cartas a distintas persoas, ademais de testimonios de quenes a conoceron. A persoalidade de Frida era tan complicada que non se podia facer unha peza lineal... chamase "Las dos Fridas"
21
precisamente porque plantexa os dous aspectos da sua persoalidade. Desta muller polifacetica, que en Mexico e casi un mito poden surxir miles de versions sobre a sua persoalidade, posto que non foi na sua vida so unha cousa senon que loitou e destacouse en varios frentes. Vese con sorpresa que na obra teatral destacase
0
drama xurdido da sua vida atormentada,
especialmente polo seu impedimento fisico. A obra parece non despegarse dun feito que foi notorio para
0
desenrolo da persoalidade de Kahlo e que logrou
superar a sua mala saude; iniciada os seis anos, cando foi victima da polio e afondada na adolescencia a causa dun accidente automovilistico. A obra parece estancarse no drama da dor, como si a Kahlo se fondeara ali e atopase na pintura narcotico que adormece
0
0
seu sofrimento. Frida Kahlo pintando
para renacer, para non recordar aquel horrible accidente de camion que 6s seus dezaoito anos ven a dar unha viraxe de 360 grados na sua vida, Frida, xove inqueda que vai 0 encontro do Home sapo Diego Rivera cando este pintaba os murais da Secretaria de Educacion Publica. Frida, a muller que ama a Diego e toleralle
0
seu cumulo
de infidelidades e a soedade a que lie somete, Frida, quen carga a frustracion de non ser nai e perder unha criatura, feto malformado os 22 anos, Frida Kahlo a amante profunda do arte popular mexicano, a apaixoada das cores vivas, a muller que se pinta asi mesma por ser
0
mellor que coiiece.
"Las dos Fridas" presentanos a pintora que se desdobla a si mesma neste famoso cadro, unida por unha cadea, que no caso deste especrnculo xoga un papel fundamental, da Frida
22
atada a unha perna cada vez rna is destrozada, a Frida atada inexorablemente por un destino beatico ou maldito a pintura, a Frida lacerada pola soidade e a incertidumbre ou simplemente como a muller dependente de si mesma e os outros.
"LAS DOS FRIDAS" de M. a DEL CARMEN FARiAS, BARBARA CORCEGA ABRAHAN OCERANSKY
Reparto: Espina: Flor: Home de negro:
M.a del CARMEN FARIAS LUISA HUERTAS OCTAVIO RIVERA
Ficha tecnica: Vestimenta tradicional:
COLECCION RUTH LECHUGA COLECCION M.a LUISA FRANCO FONART
Vestimenta teatral:
CECILIA GARCIA MOll NERO MARGARITA SAMPIERO
Seleccion musical:
EDUARDO LOPEZ ROJAS
Musica de:
HUIZAR PONCE REVUELTAS POPULAR MEXICANA
Fotografias:
CARLOS FRANCO
Asistente recnico:
EDUARDO LIZALDE
Asistente de direccion:
JORGE RODRIGUEZ
Direccion:
ABRAHAM OCERANSKY
23
CIA. DE TEATRO ARGENTINO ARXENTINA YEPElD
Un escritor cincuenton e un xove deportista encontranse sete veces nun breve plazo. Uneos
0
amor da mesma muller,
unha adolescente estudante da literatura. Estos sete encontros van desgranando temas diversos:
0
poder da creacion,
0
amor
dos docentes polo futuro dos seus fillos adoptivos, a dor do tempo transcurrido, a angustia do ser incompleto para os seres que amamos, a sensualidae da arte,
0
afim de trascendencia, a
busqueda interminable do misterio. Coa linguaxe cotitian, directa, por momentos humoristica. Estos dous homes viviran unha vez mais, a batalla da carne e o espirito; en retamento que nos desvelou tantas veces 0 traverso da nosa vida. ULISES DUMONT e DARIO GRANDINETTI, protagonistas deste singular acontecemento teatral, dan vida a un maduro profesor da literatura e a un xove deportista namorados da me sma rapaza de 17 anos -GRABIELA FLORAS-, ambolos dous envolven
25
0
espectador que se sinte
i en . cado coa historia e ten a oportunidade de rirse de si mesmo, de compadecerse e de asumir as suas debilidades. Con un estilo realista e directo COSSA contanos a sua historia que brota indirecta a medida que os conflictos interiores atravesan a pel 0 traverso dunha exterioridade brusca, irreverente, fonda e apaixoada. As potentes imaxes escenicas onde se fusionan
0
texto e as
notables actuacions foron habilmente urdidas polo talento ' do director OMAR GRASSO. A ambientacion e a musica que realizan a atmosfera poetica corresponden a MARCELA POUSCHER e JORGE VALCARCEL respectivamente. A asistencia da direccion e de TITO OfERO. A produccion e de CHINO CARRERAS e WILLY WULLICH.
OMAR GRASSO
Dende moi xove vive fora da Arxentina realizando os seus estudos teatrales en Uruguay, Francia e Inglaterra. Durante dezaoito anos reside en Montevideo on de pon en escea mais de cincuenta obras, entre cuios autores cabe mencionar a Shakespeare, Valle Incian, Bracht, Strindebarg, Ibsen, Musset (pola posta de "Lorenzaccio" gana unha beca do goberno frances para estudar dous anos en Paris e recibe premio "Florencio"
0
0
mellor director do ana por "El jardin de
los cerezos") e diversos autores uruguayos: Jacobo Langsner, Alberto Paredes, Juan Grana. E invitado co Teatro Circular de
26
27
Montevideo 0 Festival de Caracas de 1976 e volta a Bos Aires e vincula a sua actividade
0
Teatro Municipal General
S. Martin onde dirixe "Discepolo por dous", "Don Juan" de Moliere; "EI jardin de los cerezos" de Chejov (premio
0
mellor
espectaculo extranxeiro presentado en Venezuela en 1980 en xira do Teatro San Martin); "EI Alcalde de Zalamea" de Calderon de la Barca; e "Hamlet" de Shakespeare. Paralelamente coa compania de Alfredo Alcon pon en escea "Lorenzaccio" de Musset; "La muerte de un viajante" de Arthur Miller; e "Historia de Zoo" de Eduard Albee (premio "Estrella de Mar"
0
mellor espectaculo de venin 1980 en Mar de Plata).
Posteriormente realiza "Lejana Tierra Prometida" de Ricardo Halac, " Principe Azul" de Eugenio Griffero (premio Moliere 0 mellor director do ana 1982, presentacion con outros tres espectaculos de Teatro Alberto no festival de Caracas 1983) e " EI viento se los lIevo", experiencia de direccion colectiva sobre textos de distintos autores para Teatro Alberto. Nos derradeiros anos , despois da montaxe de "EI cruce sobre el Niagara" do peruano Alonso Alegria (premio "Florencio" 0 mellor espectaculo extranxeiro en xira realizada en Uruguay), dirixiu preferentemente autores arxentinos, podendo nomearse "Matar al tiempo" de Carlos Gorostiza; "Simon el Caballero de Indias" de German Rozenmacher; "EI viejo criado" e " De pies y manos" de Roberto Cossa (expectaculos que xunto a "EI Principe Azul" de E. Griffero representaronse en Madrid e outras cidades espanolas). En 1986 pon es escea "Una Margarita lIamada Mercedes" de Jacobo Langsner e "Cuatro caballetes" de Eugenio Griffero e no ana 1987 "Arriba corazon" de Osvaldo Dragun (premio
28
A.P.I
0
mellor espectaculo do 87 e invitacion a presentarse en
Milan e Estocolmo; premio "Maria Guerrero" otorgado polo Teatro Nacional Cervantes e a Embaixada de Espana
0
mellor
director de 1987) e "YEPETO" de Roberto Cossa (premio "Meridiano de la Cultura"
0
mellor espectaculo de 1987.
"YEPETO" de ROBEKlO COSSA
Reparto: ULISES DUMONT DARIO GRANDINETTI GABRIELA FLORES
Ficha tecnica: Musica:
JORGE VALCARCEL
Escenografia:
MARCELA POLISCHER
Asistente direccion:
TITO OfERO
Direccion xeral:
OMAR GRASSO
29
30
TEATRO POPULAR DE BOGOTA (T.P.B.) COLOMBIA AS DIVERSAS CARAS DO AMOR
"ROSA DE DOS AROMAS" eunha comedia singular en moitos sentidos.
6 traverso
mulleres descubrese
0
personalidade
das sorpresivas relacions de duas
mundo do home, a presencia e
e construida polos persoaxes femeninos que se
atopan unha cara outra nunha situacion insolita e non buscada por ningunha delas. A intelectual que parece evocar os anos sesenta, co seu aire existencialista, descobre
0
mundo da peluqueira de barrio
que se lle presenta como unha antitesis da sua propia personalidade. A muller racional, que mide cad a un dos seus pasos e pensa cada unha das suas palabras enfrentase a imaxc oposta: a muller simplista, sentimental, que actua mais baixo impulso do corazon que da cabeza.
o triangulo amoroso,
a competencia, os ciumes,
transformanse en "Rosa de dos aromas" nunha orixinal alianza. As circunstancias da trama transform an as posibles
31
0
rivais en aliadas, como unha resposta as suas particulares e contradictorias relacions de parella. As facetas do home son vistas desde a optica femenina, coas suas variadas e singulares maneiras de relacion, tanto dende
0
ponto de vista amoroso
como dende os aspectos mMs intimos e cotitians. "Rosa de dos aromas" e unha comedia de cadros variados, que vai mostrando a progresiva transformacion de duas parellas singulares nunha terceira posibilidade: unha saida si nun comezo resultara inconcebible pero que
0
contexto das
duas personalidades van levando a un territorio que de ningunha maneira a intelectual racionalista ou a apaixoada peluqueira poideran vislumbrar.
o xogo teatral e pic ante,
critico e regocixante, con
pinceladas de humor negro, temas rosa, momentos de emocion e suspenso e unha mirada ironica sobre a sociedade moderna 0 traverso das incidencias vividas de duas mulleres que viven unha circunstancia excepcional, que lles permite sair da cotidianidade ever a sua propia realidade cunha distancia critica e renovadora.
Carlos Jose Reyes
EMILIO CARBALLO
ÂŤCando eu era rapaz, de supeto dicia cousas coas que a xente morria de risa eu quedaba pensando: "pero por que lles dara a risa, non e tan chistoso". Si, tina idea da mecanica que usaba para decir, de supeto unha cousina. Era medio
32
sarcastico, ironico e tina un xeito humoristico de ver as cousas». «Tiven unha carreira inmensamente favorecida. Teno a impresion de que nacin como herdeiro da derradeira xeneracion de funcionarios cordos e xenerosos que houbo en Mexico: Punan
0
teatro 0 servicio dos auto res e preocupabanse e
pensaban que
0
seu deber era facer xurdir os auto res
mexicanos ... A Salvador Novo debolle a mina carreira completa. Todo e a sua amistade... Non estou seguro de si son feliz: estou rna is ou menos dacordo conmigo mesmo ... son unha furia desatada, unha persoa moi violenta, de moi mal caracter, ademais son terco como unha mula e caigolle gordo a moita xente de gratis: Saque as suas conclusions de si tenD enemigo ou non».
(Entrevista: Tomils Espinos)
«A opinion xeral e que Emilio Carballido e un dos principais escritores contemporaneos en latinoamerica. A sua obra tivo unha aceptacion publica e critica. Si ben a sua principal reputacion e como dramaturgo, tam en publicou unha coleccion de contos e catro novelas. Unha relacion das suas obras representadas, prestando atencion a frecuencia con que aparecen os reestrenos das suas pezas, e suficiente evidencia da sua popularidade e do alcance do reconecemento 0 seu talento ... »
Margaret S. Peden
33
CARLOS JOSE REYES
Director de teatro, dramaturgo, investigador historico e libretista de cine e television, traballa na actividade escenica desde 1959, participando na creacion de distintos grupos profesionais, experimentais e universitarios. Fundador do Teatro "EI Alacnin" en 1971, integrandose logo 0 Teatro Popular de Bogota para crear
0
"Centro de
Artes Dramaticas y Audiovisuales" do cal e director fundador. Como autor escribiu obras como: "Los viejos baules empolvados que nuestros padres nos prohiben abrir", "Vacaciones sobre metamorfosis" e "La antesala", e varias obras de teatro infantil, entre as que destacan: "Globito manual" e "EI hombre que escondio el sol y la luna" que tivo o premio "Casa de las Americas" en 1975. Escribiu distintas series para
0
"Revivamos nuestra historia", como
programa de television:
e 0 caso de "Bolivar, el
hombre de las dificultades", "Vaviiio, el precusor", "Mosquera y Obando, vidas encontradas" e "E! Bogotazo", entre outras.
E membro correspondente da Academia Colombiana de historia desde 1984.
34
"ROSA DE DOS AROMAS" de EMILIO CARBALLIDO
Reparto: Marlene: Gabriela: Tony:
CELMIRA LUZARDO JUDY HENRIQUEZ NACO
Ficha tecnica: Asistencia de direccion:
MIGUEL DURAN
Escenografia e utileria:
ALEJANDRO CARDENAS
Desefio e realizacion do vestuario:
PEDRO NEL lDPEZ
Desefio de luces:
JULIO LUZARDO
Musica:
Maestro FRANCISCO CRISTANCIO
Desefio grMico:
JUAN CARlDS NOUNA
Xefe de Produccion:
CARLOS CORTES
Maquillaxe e peiteados:
RUBEN DARIO SERNA
Realizacion escenografia:
CARLOS GONZALEZ
Asistente de escena:
ALFONSO HERNANDEZ
Tecnico de son:
RODRIGO MARTINEZ
Asistente de maquillaxe e vestuario:
ELVIRA MARQUEZ
Direccion e adaptacion:
CARLOS JOSE REYES
35
EL GALPON URUGUAY
Fundada
0
2 de septembro de 1949, a institucion teatral
EI Galpon desenrolou na sua nativa Montevideo,
0
longo de
27 anos (ata a sua disolucion e a incautacion - roubo- de todolos seus bens pola dictadura militar uruguaia no ana 1976) unha labor singularmente fecunda d. colocou na testa do movemento teatral independente oriental e que trascendeu longamente as fronteiras do pais. Isa laboura incluiu a posta en escea de case un centenar de titulos den de os chisicos gregos ("Pluto", de AristOfanes), ingleses ("Ricardo II", e "Julio Cesar", de Shakespeare), espafiois ("Fuenteovejuna" e "EI Anzuelo de Fenisa", de Lope de Vega, "EI Hospital de los
podridos", de Cervantes), italianos ("Un curiosa accidente", de Goldoni) e franceses ("EI Burgues Gentilhombre" e "EI Avaro", de Moliere) ate os grandes pilares do teatro
moderno: Ibsen ("Un enemigo del pueblo"), Chejov ("Las tres hermanas" e "Tio Vania"), Pirandello ("Asi es si os parece" e. "El gorro de cascabeles"), Gorki ("Los ultimos"), Shaw ("Androcles y el leon" e "EI soldado de chocolate"), Lorca ("Mariana Pineda" e "Amor de don Perlimplin con Belisa en su jardin"), O'Neill ("Rumbo a Cardiff", "EI largo viaje de regreso" e "Mas alia del horizonte").
37
Tamen fixo lugar no seu repertorio a outros gran des dramaturgos deste seculo coma os estadounidenses Arthur Miller ("Las brujas de Salem"), Edward Albee ("EI sueno americano" e "Delicado equilibrio"), e Lawrence e Lee (Heredaras el viento"); los britanicos Arnold Wesker ("Sopa de polio") e Halrold Pinter ("EI amante" e "La coleccion"); o polaco Slawomir Mrozek ("Tango"); os franceses Emmanuel Robles ("Monserrat") e Jean Anouilh ("La orquesta"), e os auto res de fala xermana Fritz Hochwalder ("Asi en la tierra como en e\ cielo"), Carl Zuckmayer ("EI capitan de Kopenick"), Max Frisch ("Andorra"), Peter Weis ("Los testimonios") e sobre todo Bertold Bretch, de quen puxo en escea xa no ana 1957, apenas un ana despois da sua morte, "La opera de tres centavos", e logo "EI circulo de tiza caucasiano", "Terrores y miserias del Tercer Reich", "La resistible ascension de Arturo Ui", "EI senor Puntila y su criado Matti" e a sua adaptacion de "La Madre", de Gorki. Semellante atencion prestou nesos anos EI Galpon
a
difusion do mellor teatro latinoamericano e uruguaio, ponendo en escea "EI gesticulador", do mexicano Rodolfo Usigli, "Ellos no usan smoking", de Gianfranceso Guarnieri, "Invasion" de Dias Gomez, "Rei da vela", de Oswald de Andrade e "Libertad", de Milhor Fernandes e Flavio Rangel (todos brasileiros) e pezas dos arxentinos Gregorio de Laferrere rLas de Barranco"), Eduardo Gutierrez ("Juan Moreira"), Armando Discepolo ("Stefano, Babilonia y Mateo"), Jose Gonzalez Castillo ("En bueyes no hay cornadas"), Osvaldo Dragun ("Tupac Amaru"), Agustin Cuzzani ("EI centroforward mu rio al amanecer") e Juan Carlos Gene ("EI herrero y el diablo"
38
Dentro da dramaturxia uruguaia, a institucion repuxo alguns dos grandes clasicos ("Barranca abajo", de Sanchez, "EI leon ciego", de Ernesto Herrera) e estrenou pezas de Mario Benedetti, Mauricio Rosencof, Jacobo Langsner, Andres Castillo, Mercedes Rein, Victor Manuel Leites, Hiber Conteris, Hector Plaza Noblia, Hugo Bolon, Alberto Paredes, Rolando Speranza, Dervy Vilas, Juan Carlos Legido y Ruben Deugenio. Pero neste carta de seculo, EI Galpon no so puxo en escea especmculos que obtiveron en moitas oportunidades os premios da Casa do Teatro de Uruguay e do Circulo da Critica Teatral. Tamen levantou duas salas (0 "Galpon" que lle deu nome, de 170 localidades, e a Sala 18, sobre a avenida principal de Montevideo, de 700 localidades, que foi no seu momento a mais moderna e mellor equipada do pais); mantivo un elenco de titiriteiros, unha escola de arte dramatico e un seminario de auto res dos que sairon alguns dos mellores acto res e dramaturgos da actual xeracion uruguaia; realizou ciclos de teatro por television; organizou mostras das mellores expresions da danza, a musica culta,
0
canto popular e a plastica,
albergou espectaculos de grandes conxuntos e persoalidades extranxeiras (0 Teatro Arena de Sao Paulo,
0
Teatro Popular
ICTUS de Chile, os arxentinos Inda Ledesma, Norma Aleandro, Alfredo Alcon, Nacha Guevara, Astor Piazzola, Mercedes Sosa, Cipe Lincovsky, entroutros) e levou
0
cabo
extensas xiras polo interior do Uruguay e por varios paises de America latina, inCluida a Arxentina, onde recordase ainda como un acontecemento excepcional a presentacion no Teatro 1FT, en 1959, de "EI circulo de tiza caucasiano" na memorable version de Atahualpa del Cioppo, e as posteriores
39
visitas con "Arturo III", "El Burgues Gentilhombre", "Ricardo III" e "Asi es si os parece". E todo elo sen contar xamais cunha subvencion oficial, co so apoio dos seus miles de socios e da poboacion montevideana toda, que contribuiu as suas incontables rifas e campanas financeiras, e co traballo por suposto honorario de ducias e ducias de interpretes (entre os que estiveron durante decadas alguns hoxe moi conecidos en Bos Aires, como Juan Manuel Teneta, Villanueva Cosse e Adela Gieijer), de directores da talla do espanol Jose Estruch,
0
chileno Pedro Orthous,
0
brasileiro Jose Renato, os uruguaios Antonio Larreta, Jorge Curi, Omar Grasso, Ugo Uiive, Federico Wolf, Amanecer Dotta, Bernardo Galli, Juver Salcedo, Cesar Campodonico, Ruben Yanez e moi especialmente a figura patriarcal de Atahualpa del Cioppo, un dos gran des mestres do teatro latinoamericano, cuias postas brechtianas e de obras como "Las tres hermanas", "Las brujas de Salem", "Un enemigo del pueblo", "Asi en la tierra como en el cielo", "Los testimonios", e "El leon ciego", contase entre
0
mellor da
historia do teatro rioplatense. Como premio a isa contribucion fecunda, dimimica e removedora a cultura uruguaia, como reconocemento a sua condicion de reducto dos mellores valores eticos, esteticos e civic os da comunidade, como retribucion a sua calidade. de simbolo dun teatro comprometido coa realidade, co home, coa vida, chegou cal
0
0
canallesco decreto do 7 de maio de 1976, polo
goberno "de facto" disolveu a institucion e apropiouse de
tOdolos seus bens (salas, equipamentos, arquivos documentais e tecnicos, depositos bancarios). Moitos dos seus integrantes
40
marcharon enton 0 exilio mexicano, onde prestou todo
0
0
goberno lIes
seu apoio e onde reconstituiron "El Galpon".
Nos sete anos percorridos dende 1976 a 1983, a institucion montou en Mexico, con grande exito, "Un hombre es un hombre", de Brecht, "El enfermo imaginario", de Moliere, varias obras curtas de Chejov, "Pedro y el capimn", de Benedetti, "Prohibido Gardel", do arxentino Pedro Orgambide, a creacion colectiva "Artigas, general del pueblo" e diversos collages de textos e cancions, a mais de varios especmculos para nenos e de titeres. A mais de todo
0
territorio azteca, con isos especmculos
"El Galpon" presentouse practicamente en todolos paises de America latina, ademais de Estados Unidos, la URSS, ltalia, Espana e Canada. No ana 1984, todavia proscrito no Uruguay,. foi invitado a actuar no Teatro Municipal General San Martin de Bos Aires, onde ofreceu "Artigas", "Pluto",
0
collage
"Puro cuento" e 0 especmculo de titeres "Comino va a la selva". No ana 1985, xa instalado
41
0
goberno democratico en
Uruguay e devolta a sua Sala 18, "EI Galpon", volve a radicarse en Montevideo e ali pon en escea, a mais dos titulos ofrecidos en Bos Aires, unha nova version de "EI circulo de tiza caucasiano", catro obras curtas de Chejov e "EI patio de la Torcaza". Ista obra de Carlos Maggi (un dos dramaturgos mais importantes do derradeiro medio seculo uruguaio, autor de "La trastienda", "La noche de los angeles inciertos", "La biblioteca" e "Frutos", entroutras) foi estreada en 1967 pola Comedia Nacional Uruguaya con direccion do mesmo YMiez, actuando nos papeis principais algunhas figuras consulares do elenco oficial como Enrique Guarnero, Estela Medina, Horacio Preve, Jorge Triador e Carmen Casuell. Naquel momento, Maggi escribiu sobre a sua peza, entre outros conceptos: "Traballei neste antisainete, nesta satira moral, mentras caia sobre
0
Uruguay, de modo brusco e
espectacular, a presencia da crise, a inflaccion entolecida e,
0
que e peor, a comprobacion da nosa impotencia ... Non cofiezo exemplos doutras comunidades que soportaran golpes desta magnitude con tanta sabiduria e tanta consideracion reciproca, con tanta "Ieche de clemencia", como escribiu algunha vez Alberti... Nalgun lado apuntarase~ iste triunfo:
0
que puido
pasar e non pasou. Dentro de tanto malestar estanos quedando ise melancolico orgullo. Cheo de anguria, pois, cheo de amor por nos mesmos e que tramei e compuxe ista obra que I\on sei si e parir ou para chorar. .. A economia non basta para explicar
0
mundo porque tan importante como os feitos e 0
que pensase dos feitos. Porque estamos na necesidade de pensarnos de novo e que escribiu ista historia de paxaros engaiolados' '.
42
Nos casi vinte an os transcurridos dende que Carlos Maggi (tam en ensaista e contista, un dos mais conspicuos e valiosos integrantes da chamada "xeracion do 45", que incluie tamen a Angel Rama, Carlos Martinez Moreno, Juan Carlos Onetti, Mario Benedetti, Idea Vilariiio, Hugo Alfaro, Emir Rodriguez Monegal, Carlos Real de Azua e Romero Alsina Thevenet) escribiu is as lineas,
0
Uruguay -e tamen a Arxentina e toda
America latina- coiieceron abismos moito mais profundos. Por iso, "EI patio de la Torcaza" adquiere hoxe unha condicion profetica e posee, na sua traxicomica alegoria dos extremos de miseria, hum ilIaci on e envilecimento a que son sometidos os paises subdesenrolados, unha vixencia arrepiadora.
Gerardo Ferntindez
EL PATIO DE LA TORCAZA de CARWS MAGGI
Reparto: Carrizo: Raul: Andolina: Pezpita Churrinche: Gavi: Filomena:
JUAN GENTILE DARDO DELGADO SARA LAROCCA MARUJA FERNANDEZ RICARDO COUTO MARIA AZAMBUYA
Ficha tecnica: Escenografia:
OSVALDO REYNO
Direccion:
RUBEN YANEZ
Musica:
JAURES LAMARQUE PONS FERNANDO YANEZ
Produccion:
AMELIA PORTEIRO
43
TEATRO DO ATLANTICO GALICIA
TEATRO DO ATLANTICO constituise no ano 1985 como Compaiiia profesional para a creacion de espectaculos en lingua galega, por profesionais procedentes do Grupo "La Picota" (Madrid, 1974-1978) e Compaiiia Mari-Gaila
(Galicia, 1979-1984). Ata 0 momento realizou as seguintes montaxes, cos que efectuou diversas xiras por Catalunya, Pais Vasco, CastillaLeon, Aragon, Cantabria, Portugal, etc.,
a marxe do seu
traballo ininterrumpido en Galicia. En 1985 "Xoana", do dramaturgo galego Manuel Lourenzo, vision poetizada dos amores de Juana I de Castilla "Juana la Loca" e Felipe "El Hermoso". En 1986 "A maravillosa historia de Marly, a vampira de Vila de Cruces", do dramaturgo brasileiro Carlos Queiroz, e~ version galega de Manuel Lourenzo. En 1987 "QUARTETT", de Heiner Miiller, en version galega de Manuel Lourenzo. Os dous ultimos espectaculos figuran no repertorio da Compaiiia para a temporada 88/89.
45
Especmculo en preparacion: "Libertad en Bremen", de R.W. Fassbinder, con estreno previsto de decembro/xaneiro proximos.
"A MARAVILLOSA HISTORIA DE MARLY, A VAMPIRA DE VILA DE CRUCES"
A de Marly Saraiba, heroina do nose especmculo,
e unha
pequena historia, intrascendente con seguridade, mais so na medida en que poda se-Io Rir,
0
0
mundo das emocions.
que se dice iirir!! ... non se ri moito.
Tampouco se nos permite chorar con Marly. Mais si e posibel ese punto equilibrado de sorriso, de dozura amarga, provocada
p~r
unha criatura primitiva, case
animal, que foxe do control do raciocinio mentres ten lucidez para face-Io deixando que mande
0
seu instinto vital,
0
seu
autentico "ser". Non e doado. Marly, criatura de ficcion, animal literario, remata por ter miis vida que
0
autor ou actriz que a inventan, unhas
personaxes case incapaces de decidir 0 final quen e e como ten!. de se comportar a criatura que pretenden por en pe. Marly, impon a sua Verdade de personaxe 0 autor e mais
a Actriz que lle dan vida e contradice os desexos argumentais daqueles.
46
A MARAVILLOSA HISTORIA
DE MARLY, A VAMPIRA DE VILA DE CRUCES de Carlos Queiroz
Reparto: Actriz / Marly: Autor / Director:
MARIA BARCALA XUUO LAGO
Ficha tecnica: Dramaturxia:
XUUO LAGO
Traducdon:
MANUEL LOURENZO
Espado escenico e direcdon: XUUO LAGO Montaxe musical:
BERNARDO MARTINEZ
Indumentaria e ambientacion: A TONTO F. SI 10 Deseno de iluminacion:
XUUO LAGO
Fotografia:
TINO VIZ
Tecnicos de escena:
RAMON ESPADA FRANCISCO VEIGA PEDRO RUBIN
47
ARXENTINA COLOMBIA GALICIA MEXICO URUG UAY VENEZUELA
\
'"
• Extension do III Festival Iberoamericano de Teatro de Cadiz
• Colabora : INMOBILIARIA DO NOROESTE, S.A. SEGUROS SANTA LUCIA
CONCtllO DE SANTIAGO Departamento de C