Sabdankur 118

Page 1


zAbfª\s/' -;flxTok|wfg dfl;s_

@)^* ;fpg jif{ !) cª\s !), k"0ff{ª\s !!* ;+/Ifs k|f= /fh]Gb| ;'j]bL ;Nnfxsf/ k|f=8f= uf]ljGb/fh e§/fO{ / 8f= hLj]Gb|b]j lu/L

o; cª\sleq

k|wfg–;Dkfbs M wL/s'df/ >]i7, sfo{sf/L ;Dkfbs M b]jL g]kfn ;Dkfbs M l8NnL/fd 9'ª\u]n, gd{b]Zj/L ;Tofn, ef]u]Gb| lnªb]g / uf]ljGb l3ld/] ;xfos ;Dkfbs M 6]s]Gb| r]Dhf]ª j]e k|fof]hg M cf]dk|sfz bfxfn -cd]l/sf_ ;xof]uL M s'df/ v8\sf / b'uf{ clwsf/L cfj/0f M s[lif e"ld, eStk'/ klqsfsf] 7]ufgf Web - www.sabdankur.com http://onlinesahitya.com/shabdankur Email - sabdankur58@gmail.com/sabdankur58@yahoo.com x'nfs – kf]=a=g+= !#@#( sf7df8f}F, kmf]g M )!–$&*#(!@, (*$!–#^@)#@

d"No ¿= !)÷– jflif{s u|fxs ¿= !))÷–

cefuL y]uj' f, s'Gbgs'df/ kGt, bLks lrGts, ;"o{ rfkfufO{,+ /d]z kf]v/]n, s[i0f ahufO{,+ a'4 r]dhf]ª, OGb|axfb'/ ad, PNnf lx\jn/ ljnS;, kljqf k|oTg, /fd ;~h]n, u'/fz

ljt/s M PnfO8 Go'h Ph]G;L, sf7df8f}F, )!—$@^!($*

k|ltlglw k|sfzrGb| lgª\n]s', c:6]«lnof prakash_ningleku@yahoo.com, nIdLs[i0f >]i7, dx]Gb| ax'dv ' L SofDk;, w/fg, c/m0faxfb'/ vqL gbL, ;fdfv';L ;flxTo ;dfh, sf7df8f}F, )!–$#%#%($ zDe' u'/fufO{+, ljBf;bg :s'n rfjlxn, sf7df8f}F, kmf]g (*$!—#$()%@, k]zn cfrfo{, dGynL pRr dfWolds ljBfno, /fd]5fk, (*$$)–$$)*#, /fhg /fpt, hgHof]lt pRr df=lj=, lqo'uf gu/kflnsf !#, pbok'/, (*$@*–%%)(& .


kf7sLo

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

2


xfd|f] cledt cfhsf] ljZj lxhf]sf] h:t} 5}g . k|foM ;Dk"0f{h;f] If]qdf kl/jt{gsf k|efjx? kl//x]sf 5g\ . lxhf] h;n] cfkm"nfO{ s]Gb|sf ?kdf :yflkt u/]/ cfkm\gf k|efjIf]qsf] ljsf; u/], tL cfh sfod 5}gg\ . lxhf]sf s]Gb|x? cfh ljs]lGb|t 5g\ . lxhf]sf s]Gb|x? cfh elTsPsf 5g\ . kl/0ffdtM s]Gb|xLg s]Gb|x? :yflkt x'bF f 5g\ . o;n] ubf{ cfh s]Gb| st} 5}g t/ ;a}lt/ 5 . s]Gb|xLg s]Gb|x? ljZjsf h'g;'s} 7fpFdf ljs]lGb|t 5g\ . o;nfO{ hxfFaf6 e]6g\ vf]h] klg ;lsG5, hxfF;s ' a} f6 5'g vf]h] klg ;lsG5 . e]6g\ vf]Hbf e]l6g] / 5'g vf]Hbf 5f]Og] o:tf s]Gb|x? xfd}| jl/kl/ eP klg b[Zodfg geO{ cb[Zo 5g\ t/ cb[Zo eP/ klg rfx]sf avt b]Vg ;lsG5 . Pp6f dfofjL / rdTsf/L b'lgofF h:tf] 5 clxn]sf] ;do / kl/j]z . ;Dk"0f{ s'/f] oxL kof{j/0fdf pknAw eP/ klg geP h:tf] cg'knAw eP/ klg rfx]sf] avt rfx]sf] 7fpFdf hxfF;s ' } pknAw . pknAw / cg'knAwsf] of] hfb'u/L v]n PSsfO;f}F ztfAbLsf] cg'kd pknlAwsf ?kdf /x]sf] k|ljlwsf sf/0f ;Dej ePsf] xf] . j}1flgs cfljisf/sf] kl/0ffd:j?k c;Dej 7flgPsf] k|ljlw ha ;Dej ?kdf b]vf k¥of], ta cnf}lss nfUg] rdTsf/L ljZjsf] l;h{gf eof] . o;n] ubf{ lxhf]sf] ljZj :j?k, ;+:sf/ / dfGotfd} sfofkn6 b]vf k¥of] . cfhsf dfG5]sf] hLjgdf s'g} klg Pp6f o:tf] kIf afFsL 5}g, h;af6 k|ljlw c5'tf] /x]sf] xf];\ . k|ljlwsf] JoflKt hLjgsf] k|f/Deb]lv ;dflKt;Dd km}lnPsf] 5 . cfsf/ljxLg lg/fsf/ :j?kdf rf/}lt/ km}lnPsf] o;sf] k|efjaf6 s'g} klg kIf g5f]OPsf] cj:yfdf ;flxTodfq o;af6 cnu /xg ;Sg] sNkgf ug{ ;lsGg . o;y{ ;flxTodf ;d]t k|ljlwn] k|jz ] kfPkl5 cfh ljzfn–ljzfn / nfdf]–nfdf] nfUg] c;Dej b"/Lx?dfq Pscsf{sf glhs cfPsf 5}gg\ ls lxhf]sf s]Gb|x? klg ax'sG] b|df ?kfGtl/t 5g\ . lxhf] hh;n] cfkm"nfO{ s]Gb| 3f]if0ff u/]/ kl/wLo jftfj/0fsf] lgdf{0f u/], ltgn] cfh cfkm"nfO{ k|ljlwd}qL ?kdf k|:t't gu/] :jod\ lsgf/fdf kg]{ ;Defjgf alnof] aGbf] 5 . o;}n] rfx] lxhf]sf s]Gb| x'g\ cyjf cs]Gb|Ù tL ;a}n] cfkm"nfO{ ;RofP/ / cBfjlws u/]/ eP klg cufl8 a9\gk' g]{ cfjZostf 68\sf/f] aGbf] 5 . o;sf] cefjdf kfvf kl/g] ;Defjgf Go"gflws j[l4 x'Fbf] 5 . oxL sf/0f x'gk' 5{, ljZj ;flxTodf lgs} cl3 k|jz ] kfO;s]sf] k|ljlwn] g]kfnL ;flxTodf eg] e/v/–e/v/} cf/De kfpFb} 5 . o;nfO{ g]kfnL ;flxTosf nflu Pp6f ;'vb ;+of]u g} dfGg'k5{ . lj1fg ;flxTosf If]qdf pNn]Vo dfqfdf b]vf kg{ g;s]sf] g]kfnL ;flxTo / ;flxTosf/sf] bfFhf]df k|ljlwsf If]qdf pT;fxk|b ?kdf b]vf kg]{ ;Defjgfsf lIflthx? pHoflnFb} 5g\ . laxfgLn] lbgsf] k"j; { ª\st] lbG5 eg] em}F k|ljlwsf If]qdf cu|;/ b]lvPsf] g]kfnL ;flxTosf] ef]lnsf] eljio cfzfnfUbf] 5 . sf/0f o; If]qdf klg ax'sG] b|sf] lgdf{0f eP/ Pp6f ljzfn / Jofks s]Gb|sf] l;h{gf x'g] qmd hf/L 5 . o;tkm{ pT;fxhgs ?kdf nfu]sf cfhsf k':tfn] ef]lnsf] eljio/]vf sf]g5 {] g\ . Tof] cfhsf] eGbf pTs[i6 x'g] lglZrt k|foM 5 . o;y{ hlt rfF8f] k|ljlwd}qL x'g ;Sof], plt rfF8f] cfkm"nfO{ ;do;Fu;Fu} lxF8fpg ;Ifd x'g] 5f}F . o;df b'O{ dt xf]nf / <

k|wfg ;Dkfbs zAbfª\s/' ;fpg @)^*

3


sljtf

Ifdf dfUb} 5' cefuL y]uj' f

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

slxn] – nfhn] v'lDrP/ slxn] – qf;n] 5]lsP/ ws km'sfP/ xfF:g'cl3 ud vfg' t 5Fb} 5 lgw{Ss ;f; km]g{ klg df}gtf ;fw]/ ;f]Rg'k5{ cfzª\sf dfem clNemP/ zAbx? tf}lnP/ af]Ng'k5{ cGhfg, Pp6f ;To af]Nbf klg ;of}Fk6s eml:sFb} lhPsf] 5' t/ clxn] dnfO{ /lQe/ 8/ 5}g lsgls n'ªu\ f d}n] t l6lgSs} lkPsf] 5' Û crDd}nfUbf] gjdxf/fhx?sf d'xf/ klg ;lDemFb} l3gnfUbf] b]V5' dlGb/leqsf cf:yfdf klg dfq 9'ª\ufsf cfs[lt e]65 \ ' nfhl3g nfUg} 5f8\of] a¿ cfkm" h:tf] nfUb} 5 lbn vf]n/] xfF:b} 5' clg u'lD;Psf s'07fx?n] uNnLx?df ;'gfdL 5NsfpFb} 5' ;fFRr} cf0fljs e§L aGb} 5' lxhf]cl:t k|To]s em'lNsg] df]8df cfkm};uF a]dHhf cflQPsf] 5' t/ clxn] dnfO{ cK7\of/f] slQ klg 5}g lsgls n'ªu\ f d t n6\7 dflQPsf] 5' . 4


g}ltstf a]lrg] ahf/df ;To sf]§o\ fP/ 5'g klg cw{ax] f];L aGg'k5{ eg] lhGbuLsf] d"No vf]Hg klg g;fsf] ;fy lng'k5{ eg] dnfO{ dfkm ul/lbP x'G5 d}n] lkPsf]df s;}nfO{ l/; p7\5 eg] p;n] gl/;fP k'U5 b'Mv;fy eGb} 5' – n'ªu\ f dnfO{ dfkm ul/lbP x'G5 .

sljtf s~rg kfgL hltn] lkP klg p:t} 5 gbL . wtL{sf b]g kf]l6nf y'Dsfx? cfFv} nf]leof] .

kfFr xfOs' s'Gbgs'df/ kGt

rfFbgL /ft h"gtf/fsf] ;fy k|d] ldng . vf]nfsf] df5f ;d'bd| f ldl;of] xf];} x/fof] . a'4sf cfFvf cfF;n ' ] el/P5 pbf; dg .

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

5


sljtf xfdL lzv/sf ofqL e~Hofªsf] rf}tf/Ldf glgbfcf}F . lk|o ljb|fx] Û of] vfN6fsf] rf/ e~Hofªdf yf]/} ltdL ;':tfof} ysfO d]6\of} / t dnfO{ e]6\of} ca ;Fu} ofqf u/f}F cfpm, d klg ;fd]n 5' ofqfdf .

xfdL lzv/sf ofqL bLks lrGts

d;Fu Oltxf; 5– ckdfgsf] d;Fu ;fx; 5– jL/tfsf] d;Fu rfxgf 5– d'lStsf] d;Fu ;ª\sNk 5– k|flKtsf] d;Fu ljZjf; 5– lgZrosf] xfdL lzv/ ofqfsf ofqL e~Hofªsf] rf}tf/Ldf glgbfcf}F . lk|o ljb|fx] Û d kf]8,] d rdf/ d ufOg], d uFjf/ ckdfgsf] zLtjiff{n] v'OlnPsf] 6fpsf] lnP/ ofqfdf xflh/ 5' d'lStsf] ;ª\sNkdf k8\lsg tof/ 5' ;dosf] s}bL l;+xb/af/ u]6cufl8 .

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

6


sljtf n8]/ o'4 o'jfn] Oltxf;df slxn] kf] xf/]sf 5g\ / < nlDsP/ cufl8 o'jfsf kfOnf slxn] kf] r'ss ] f 5g\ / < d, ;fIfL /fv]/ lxdfnsf] cg'xf/ s;d vfO/x]5' /fli6«otfsf], Df kfgL 5f]P/ ;Ktsf];Lsf] s;d vfO/x]5' tGg]/L Pstfsf] /

tGg]/L ;kgf

d]/f] a'O r9]/ of] b]z o'uo'u xfFl;/xf];\ d]/f] ;kgf cFufn]/ of] b]z ;d[4 agf];\ .

;"o{ rfkfufO{+

Rf'd/] o; b]zsf] l;dfgf Df o'uf}F afFRg rfxG5' a]l/P/ o; b]zsf] cFufnf]df d ;lbof}F xfF:g rfxG5', tof/ 5' d gofF g]kfnsf] cg'xf/ n]Vg cft'/ 5' d ;a} tGg]/Lx?sf] cflnª\ug e]6\g .

cg'/f]w zAbfª\s/' lghL If]qaf6 JolStut ?kdf p2]Zok"0f{ ;flxTo;]jfx]t' k|sflzt dfl;s ;flxlTos klqsf xf] . o;}n] cGoq ck|sflzt :jod\;j] L /rgfx? k7fO{ ;xof]u ul/lbg' x'g ;Dk"0f{ ;|i6fdf xflb{s cg'/f]w ub{5f}F . Od]naf6 k|fKt x'g] /rgfx? ljgf s'g} ;fh;Hhf lk|tL kmG6df 6fOk u/L k7fpg'xg' ;d]t ljgd| lgj]bg ub{5f}F . zAbfª\s/' ;fpg @)^*

7


sljtf

u'¿bLIff / tk:of

/d]z kf]v/]n emfkf

cfkm" k"/} l/lQP/ lzIff lbG5g\ u'¿ 1fgsf] Hof]lt hnfO{ u5{g\ afnhLjg ;'¿ vf]lnlbG5g\ cGwsf/sf] 9f]sf x\jfª\u} kf/L kmfFl8lbG5g\ cr]tgsf k"/} sfF8f3f/L . hN5g\ cfkm", d}gaQLh:t} cGwsf/sf] ;fd|fHo df:gnfO{ . r]tgfsf] aflNbG5g\ bLof] dgleq hLjge/ xfF:gnfO{ . :jfy{ 5}g sxLF st} pQ]hgf 5}g ;fd'Gg]d} u/] ufnL l/;/fu 5}g WofpGg xf] alnof] kfg{] kSsL 3/sf leQf agfO5f8\g] dxnsf] hudf /fVg] O{6+ f . e"sDkn] gxlNnof];\ pm rls{g] / km'6g\ ] lg gagf];\ . ljåtfsf] dxf;fu/ xf];\ vfnL /}Ú5 s;}n] gegf];\ . hGd lbG5g\ afp–cfdfn] u'¿ lbG5g\ lzIff cFWof/f]df rlDslbcf];\ u'¿sf] Tof] bLIff cfuf]h:t} ee{/fcf];\ lg:jfy{tf To:t} u'¿ b]V5g\ ;kgf ;w}F lzio agf];\ o:t} . lg:jfy{tf lxpFh:t} ;kmf 6lNs/G5 ;b}j 6nSs . hLjgdf slxn] g slxn] lzio klg ;DemG5 emnSs . lzio r9f];\ ;u/dfyf lzv/df 5'g u'¿ ;w}F ahfpF5g\ cfzLjf{bsf] w'g ha lzio lzv/df k'U5 Hof]lt afNb} v';L x'G5g\ u'¿ dgsf ;kgf ;FufNb} . 6]lsFb}gg\ xif{n] v'§f lzv/df cfkm" g} k'ue] m}F . r'Dof] lzv/ bLIffn] ls jf lzv/ cfkm}F lgx'//] em'se] m}F . 7fs\7's\ kf5{g\ sfFrf] O{6+ f cfsf/ ldnfpg bhL{bfOn] sf6\s'6 kf5{g\ sk\8f lg l;nfpg lau|s ] f]nfO{ agfpg] c1fgLnfO{ 1fgL kfb{} lxF8\g] u'¿ ;w}F x'G5g\ bfgsf vfgL . 5}g :jfy{, nfnr lg 5}g, kmut\ /fd|f] kfg{] g} WofpGg . ;lDemlbFbf km'¿ª\ª dg, sk6sf] 5gs lg kfOGg . eG5g\ u'¿ 1fgsf] bLof] slxNo} lgEg' x'Gg gkmqmFb} oL sf]lknf l6Kg' klg x'Gg . ljBfdlGb/, cleefjs, u'¿ ;a} ldn] /fd|f km'N5g\ oL sf]lknf 6k/Lem}F lvn] . gnfuf];\ 7]; ;kgfdf slxNo} ljBfdlGb/ zflGtsf] If]q xf];\ . tk:of of] ck"0f{ gxf];\ bLIff slxNo} cfjf/f gagf];\ . -@)^&.!.@@.$_

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

8


n3'syf

dfutGq

s[i0f ahufO{+

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

dfuk'/ gfds Ps /fHosf] syf xf] of] . To; b]zdf dfUg]x? dfq a:y] . hgtf clwsf/ dfUy], sd{rf/L ;]jfu|fxL;Fu 3'; dfUy], 7"nf k|zf;s, g]tf tyf dGqLx? sld;g dfUy] . l;ª\uf] b]zsf gfddf dGqLx? ljb]zL;Fu C0f, ;fk6L, ;xof]u, cg'bfg dfUy] . ;/sf/ rnfpg ;Qfdf uPsf jf hfg rfxg] kf6L{x? l5d]sL tyf ljb]zLx?;Fu ;xof]u / cfzL{jfb dfUy] . To; /fHosf] Oltxf; x]g{] xf] eg] ToxfF klxn]bl] v g} dfutflGqs zf;g Joj:yf sfod lyof] . slxn] To; b]zsf /fhfn] hgtfsf] dfucg';f/ eGb} lg/ª\sz ' tl/sfn] zf;g rnfP . slxn] hgtfn] dfu]kl5 k|hftflGqs Joj:yf eGb} sl/a p:t} vfn] zf;g Joj:yfn] s]xL ;do b]z rnfOof] . s]xL jif{kl5 hgtfn] To;df lrQ a'emfPgg\ / emg\ 7"nf] dfu u/] . ;f]xL dfucg';f/ u0ftflGqs zf;g Joj:yf NofOof] . Joj:yfsf] ;kmntd k|of]unfO{ dfuk'/ /fHodf nf]stGqsf] gfd lbOof] . sf]xL hft, wd{, ;Dk|bfosf nflu clwsf/ dfUy] . sf]xL hftsf cfwf/df /fHo dfUb} aGb, x8\tfn, h'n';, wgf{ cflb uy]{ . sf]xL cf/If0f dfUy] . sf]xL ;+/If0f dfUy] . dfu]sfdWo] ;/sf/af6 ;fx|} yf]/} kfOGYof] . w]/h } ;f] cfZjf;gdfq ldNYof] . To; /fHonfO{ bfg / ;xof]u lbg] bftfx? nfdf] ;dob]lv ToxfFsf] l:ylt cWoog ul//x]sf lyP . ToxfF hgtfn] ufF;, af;, skf;, /f]huf/, :jf:Yo, lzIff cflb dfu]sf] b]vg] g\ . To;sf nflu aGb, x8\tfn, h'n; ' , wgf{ cflb u/]sf] ;dfrf/ pgLx?n] slxNo} ;~rf/ dfWoddf b]vg] g\ . To;kl5 s;}n] pknAw u/fpFb} cfPsf] cg'bfgsf] /sd aGb u/] s;}n] ;xof]u 36fP . pgLx?nfO{ nfUof]– …To; /fHosf hgtf wgL 5g\ . hgtfn] gdfu]sf] j:t' ;/sf/nfO{ lsg lbg] <Ú -a|;N] ;, a]lNhod_ 9


8fo:kf]/f÷syf

?ksL /fgL ?kf

a'4 r]dhf]ª

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

ljdns'df/ sl/a #& jif{sf ljjflxt k'¿if x'g\ . pgL sf7df8f}Fsf] Pp6f k|ltli7t sDkgLdf hflu/ vfO/x]sf 5g\ . sDkgLdf pgL Odfgbf/, ldlxg]tL / uDeL/ :jefjsf] dfG5]sf ?kdf lrlgPsf 5g\ . clkm;df sfdsf] rk]6f, a]nfavt xflsdsf] vKsL / clkm;s} ;fyLx?sf] 8fxfsf sf/0f slxn]sfxLF pgL lg/fz x'G5g\ . Psflt/ sfdsf] tgfj To;dfly ;Fu} sfd ug]{ ;fyLx?sf] O{iof{sf sf/0f slxn]sfxLF pgL g/dfOnf] cg'ej u5{g\ . pgsL >LdtL pgLeGbf b'O{ jif{ sfG5L l5g\ . pgL 3/}df a:g] 3/]n' dlxnf x'g\ . t¿gL pd]/df t lgs} /fd|L lyOg\ t/ 3/df a:g yfn]bl] v cln df]6L ePsL 5 . pgL cfkm\gf] z/L/sf] Tolt w]/} Vofn ulb{gg\ . pgsf] sfd s]jn 5f]/fnfO{ x]/ljrf/ ug',{ :s'n k7fpg' clg 3/sf sfd ug'{ ePsf 5g\ . ljdns'df/ cfh cln yfs]sf] dx;'; ub}{ % ah]lt/ 3/ kmls{P . >LdtL / 5f]/f t/sf/L lsGg k;n uPsf /x]5g\ . v'O®o ub}{ ;f]kmfdf a;] . sfdsf] af]emn] yfs]sf sf/0f xf]nf, pgn] z/L/nfO{ ;f]kmfdf c;/Nn 5fl8lbP . – – – – cfh ljdns'df/sf] cg'xf/df rds 5 . pgL kNnf] 3/df ef8fdf a:g] eLdgf/fo0fsL 5f]/L ?kf;Fu Go'/f]8lt/ lxF8b\ } 5g\ . ?kf !! Snf;df k9\b} u/]sL sn]hsL s]6L xf] . ltgL uf]/L / /fd|L l5g\ . k9fO 7Ls7Ls} 5 . lgs} r'na'nL ePsLn] s]6fnfO{ cfkm"lt/ cfslif{t ug{ ;Sg] snf ltgL;Fu 5 . ltgsf] xfpefp ub}{ af]Ng] / cfFvfsf] gfgL jl/kl/ 3'dfpg] afgLn] s]6fx?nfO{ df]xgL 10


nufOlbG5 . o;}n] hf]sf]xL klg Psk6s ?kf;Fu af]Ng / lxF8g\ kfP x'GYof] eGg] ts{gf u5{g\ . ljdns'df/ / ?kf Go'/f]8s} Pp6f /]:6'/fdf k:5g\ . ?kfn] ldgL :s6{dfly cln kftnf] vfnsf] ;]tf] ;6{ nufPsL 5 . 3l/3l/ af]Ng] / xfF:g] qmddf ltgsf] k'i6 lgtDasf] cfs[lt ;6{df b]lvG5 . To:tf a]nf ljdns'df/ s]xL cK7\of/f] dx;'; u5{g\ t/ gb]vh ] :tf] u/L n's/] x]5g{ \ . ?kfsf] ldgL :s6{ 5f]6f] ePsf]n] ljdns'df/ 3l/3l/ df}sf kfpgf;fy 3'8F fdflysf] d'nfod lt3|f x]b{} lyP . t/ pgsf] lwt d/]sf] lyPg . …ljdn bfO, cfh dnfO{ s] v'jfpg] <Ú p;} t ljBfyL{ hLjgdf k};fsf] vfFrf] x'G5Ù To;dfly ul/a afa'sL 5f]/L ?kf cfh v';L 5] . sf/0f ltgnfO{ ljdns'df/n] Go'/f]8sf] /]:6'/fdf v'jfpg nu]sf 5g\ . …s] vfG5f} < ltdLnfO{ h]h] dg k5{ c8{/ u/ .Ú ljdns'df/ ?kfnfO{ cfZj:t kfb}{} eG5g\ . pgL lgs} /f]dflGrt 5g\ ?kfnfO{ cfkm\gf] glhs kfPsf]df . ;fob pgn] o'jf pd]/df o:tf] cg'ej lng kfPgg\Ù To;}n] . x'g klg To;a]nf ljdns'df/ k9fOafx]s c? ;f]Rg} ;St}gy] . egf}F pgsf ;fyL;FuL To:tf lyPgg\ . jftfj/0f klg To:tf] ePg . csf]{ s'/f, 3/df a'afsf] cg'zfl;t eP/ lxF88'n ug"{ eGg] s8f cfb]z lyof] . ?kfn] akm dd / Pp6f sf]s c8{/ u/L . ljdns'df/n] y'Skfsf ;fydf sf]s c8{/ u/] . …clg ?kf, ltd|f] k9fO s]s:tf] x'bF } 5 <Ú s'/fsfgLnfO{ cufl8 a9fpg] ljrf/ u/]/ ljdns'df/n] ;f]w] . …s] x'g' bfO, o:t} xf] sn]h uof] cfof] . vf]O lsg xf], k9fOdf Tolt dg} hfFbg} .Ú x'g klg !& jif{sf] l6g Ph, sf7df8f}F h:tf] /demd ;x/df /fd|f] nufpmF, ld7f] vfpmF, df]h u?F eGg' :jfefljs xf] . t/ ltgsf] 3/sf] l:ylt vf;} /fd|f] 5}g . a8f] d'l:snn] k9fO vr{ wfGb} 5g\ ?kfsf a'af . …x]/ ?kf, xfdLn] k9\gk' 5{ . ef]ln ;'v kfpg cfh b'Mv ug}{ k5{ . cflQg' x'bF g} .Ú pgL ;DemfpFb} lyP . …cf ljdn bfO klg, d sxfF cflQPsf] 5' / Û s] ug',{ cfkm"nfO{ ;fyLx?;Fu lxF88'n ug{ klg cK7\of/f] eO;Sof] . pgLx? x/]s lbg gofFgofF n'uf nufpF5g\ . cfkm" eg] hlxn] Pp6} n'ufdf . eg]sf] nfpg kfP / dg nfu]sf] vfg kfP t d klg /fd|/L kl9xfN5' lg .Ú ?kfn] Ps}k6sdf nfdf] s'/f u/L . Tolt g} a]nf ;fx"hLn] sf]s NofP . …sf]s lkpFm .Ú ljdns'df/n] Ps r':sL nufP . /]:6'/fsf 6]ans';L{ ;fFu/' f lyP . s';L{df ?kf uf]8f clnslt kmf6]/ a;]sL 5 . crfgs ljdns'df/n] ?kfsf] 3'F8fdflysf] lrNnf] lt3|f lgofn] . pgnfO{ /f]dfGr cg'ej eof] . km]l/ x]g{] dg t lyof] t/ n'sLn'sL x]g{' bfOsf] gftfsf sf/0f cK7\of/f] lyof] tfklg 5f]/fdfG5] g x'g\, k'¿if g k/] h;f]t;f] df}sf h'/fOxfNy] . zAbfª\s/' ;fpg @)^*

11


ToxL aLr ;fx"hLn] dd / y'Skf NofOlbP . …k'ug] eg] km]l/ dufpm x} .Ú ljdns'df/ eGb} lyP . y'Skf vfFb} ubf{ klg ljdns'df/ 3l/3l/ ?kfsf] jIf:yn lgofNb} lyP . x'g klg ?kfsf] lgtDa c:jfefljs ?kn] cUnf] lyof] . Tof] k|i6 b]lvGYof] . o;} klg cr]n l6g Phsf s]6Lx? s]6fnfO{ cfkm"lt/ cfslif{t ug{ cln v'nf of 6fO6 l6;6{ nufP/ lxF85 \ g\ . ?kf klg s] sd, /fd|L b]lvg' ltgnfO{ klg dg kYof]{ . af6f] lxF8b\ f sf]xL s]6fn] lh:sfP ltgnfO{ klg sfpFst' L nfUg yfn]sf] lyof] . aflx/ l/;fP h:tf] u/] klg s]6fx?n] lh:SofpFbf ltgL dgdg} v';L dgfpFlyg\ . ljdns'df/ klg s] sd, ?kf;Fu s'g} gftf ;DaGw lyPg . o;}n] ljjflxt clg % jif{sf] 5f]/fsf] afp x'bF fx'bF } klg pgL ?kf;Fu /]:6'/fdf /dfO/x]sf lyP . nfU5, pgL ?kf;Fu ev{/ dfofk|Llt ufF:b} 5g\ . b'jh } gfn] dd clg y'Skf vfO;s] . …?kf, cfh ho g]kfn xndf ;fx¿v vfgsf] …lbn tf] kfun x}Ú nfu]sf] 5 . x]g{ hfg] <Ú ljdns'df/n] ?kfsf ;fd' k|:tfj /fv] . …ljdn bfO, d;Fu k};f 5}g = =Ú 6fpsf] sGofpFb} ?kfn] egL . …ltdL lrGtf gu/ . d ltl/xfN5' lg .Ú ljdnn] k'¿ifTj b]vfP . …n–n bfOn] eg]kl5 x'G5 .Ú ?kf km'¿ª\u eO{ . b'jh } gf ljdns'df/sf] df]6/;fOsndf a;]/ ho g]kfn xn k'u] . afNsf]gLsf] l6s6 sf6]/ leq k;] . lkmlnd ;'¿ x'g nfu]sf] lyof] . pgLx? ;Fu;Fus } f] l;6df a;] . lkmlnd ;'¿ eof] . ?kf ;fx¿v vfgsf] km\ofg lyO{ . p;nfO{ b]vk] l5 v';L eO{ . xnleq cFWof/f] lyof] . 3l/3l/ kbf{df 7f]lSsPsf] pHofnf] xnel/ 5l/GYof] . o:t}df ?kf ljdns'df/;Fu s'd h'wfP/ a;]sL lyO{ . cflv/ dflg;sf] dg g xf], ljdns'df/n] klg df}sfsf] kmfObf p7fpFb} ?kfsf] s'ddf xft /fv] . ?kf t/ª\lut eO{ . la:tf/} lkmlnd x]g{] qmddf ljdns'df/n] ?kfsf] xft ;dft] . ?kf r'krfk al;g\ . ;fob ?kfnfO{ klg ld7f] cg'el" t eof] . ljdns'df/sf] cfF6 a9\of] . pgn] la:tf/} ?kfnfO{ cFufnf]df afFw/] eg], …cfO ne o' . cfO ne o' 6" dr .Ú – – – – …s] /] Û s;nfO{ cfO ne o' eg]sf] < kfun eof} ls Sof xf] . 5f]/fsf] afp eO;Sbf klg …cfO ne o'Ú eGg ;/d nfUb}g . 5f]/fn] ;'Gof] eg] s] eGnf ÛÚ ljdns'df/nfO{ pgsL >LdtLn] emsemSofO{ . ljdns'df/ ;f]kmfsf] s';gnfO{ l;/fgL agfP/ cFufnf] dfb}{ tGb|fdf a/a/fO/x]sf /x]5g\ . ToxL a]nf pgsL >LdtL / 5f]/f k;naf6 t/sf/L lnP/ cfOk'us ] f lyP . …s;nfO{ x'GYof] lg, ltdLnfO{ …cfO ne o'Ú eg]sf] . 5f]/fn] ;'g] s] eG5 / < d}n] ltdLnfO{ dfof gu/]sf] eP 5f]/f hlGdGYof] / ÛÚ ljdns'df/n] s'/f] ;kf/] . v zAbfª\s/' ;fpg @)^*

12


;dfnf]rgf k"jL{o dxfsfJo l;4fGt

k"jL{o tyf kfZrfTo dxfsfJo k/Dk/f / l;4fGt

OGb|axfb'/ ad pkk|fWofks

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

dxfsfJo ;flxTosf] ljlzi6 cleJolSt, pRr ;Dk|flKt sljsf] r"8fGt cleJolSt xf] . dxfsfJo ;flxTosf ljwfut k|sf/dWo] k|frLgtd cleJolSt xf] . o;}n] dxfsfJo ;flxTosf] a"9f] / k'/fgf] cleJolSt xf] . ;flxlTos cleJolStsf k|frLgtd\ ?k vf]Hb} hfFbf eflifs cfljisf/kl5 uLt, ls:;f, sxfgL x'bF } sfJo /rgf ePsf] kfOG5 . cfheGbf @,&)) jif{bl] v #,))) jif{sf aLrdf lunufd]/f dxfsfJo d];f]kf]6fldofsf] ;'dl] nofsf] hghLjg ;dfhsf] cleJolSt ePsf] xf] . ToxL k/Dk/f ljsl;t x'bF } O:jLk"jd{ f ufyfrqmx?sf] ljsf; x'Fb} uof] . kfZrfTo dxfsfJo k/Dk/fdf O:jLk"j{ cf7f}F gjf}F ztfAbLlt/sf xf]d/sf dxfsfJonfO{ clxn];Dd k|fKt dxfsfJodWo] k|frLg dflgG5 . O:jLk"j{ !,))) b]lv $)) lt/sf /fdfo0f / dxfef/t k"jL{o dxfsfJo k/Dk/fsf k|frLg gd'gf x'g\ . o;/L k"jL{o tyf lu|;]nL ;flxlTos k/Dk/f O:jLk"j{ $)) ;Dd ufyfrqmsf ?kdf ;flxlTos cleJolStn] :ki6 ?k k|fKt ug{ ;s]sf] kfOG5 . klZrddf elh{nsf] O:jLk"j{ k|yd ztfAbLdf Nofl6g efiffdf Olg8 dxfsfJo b]vf k¥of] . k"jd{ f cZj3f]ifn] O;fsf] k|yd ztfAbLdf n]vs ] f a'4rl/q / ;f}Gb/fgGb b]vf k/] . O;fsf] rf}yf] ztfAbLdf sflnbf;sf /3'jz + / s'df/ ;+ejd\ dxfsfJo b]vf k/] . To;} u/L kfFrf}F ztfAbLdf efvLn] n]vs ] f ls/fF t fh' { g Lod\ ;+ : s[ t k/Dk/fdf b] v f k¥of] . Tolta]nf;Dd klZrddf O;fk"j{ k|yd ztfAbLb]lv / k"jd{ f O;fsf] k|yd ztfAbLb]lv dxfsfJox? n]Vg yflnP . k"jd{ f !@ cf}F ztfAbLkl5 dxfsfJo k/Dk/f sdhf]/ x'g k'Uof] . O;fk"j{ kGw|fF} ztfAbLb]lv O;fsf] rf}yf] kfFrf}F ztfAbL;Dd b]lvPsf dxfsfJox?sf] 13


k[i7e"lddf k"j{ tyf klZrddf ;}4flGts wf/0ffx?sf] lgdf{0f u/L dxfsfJo n]vg k/Dk/f ;'¿ eof] . O;fsf] 5}7f}F ztfAbLlt/ dfq :ki6 ?kdf dxfsfJofTds lrGtg k|f/De eof] . klZrddf c/:t'n] tyf k"jd{ f 5}7f}F ztfAbLdf cfdtn] k|:t't u/]sf dxfsfJo;DaGwL wf/0ffn] o;sf] ;}4flGts :j?k lgdf{0f ug{ dxÎjk"0f{ e"ldsf lgjf{x u¥of] . /fdfo0fdf dxfsfJo ;+:s[t efiffsf] zAb xf] . o;sf] k|of]usf] k"j{ ?k jfNdLlss[t /fdfo0f b]lvG5 . ToxfF …stf{ sfJo:o dxtÚ eGg] kbfjnL k|of]u ul/Psf] 5 . sljtfn] h'g kª\lStut nDafO lnG5 / k7g cjlwsf cfwf/df h'g nfdf] ;do lnG5, To;sf cfwf/df sljtfsf a[xt\, a[xQ/ / a[xQd\ ?kx? l;h{gf x'G5g\ . dxfsfJodf a[xQd\ lsl;dsf] hLjg ;du|tfnfO{ k|:t't ug]{ ljifoj:t'nfO{ ;dflji6 ul/Psf] x'G5 . a[xt\ lsl;dsf] ljifoj:t'nfO{ lj:tf/k"js { k|:t't ug]{ qmddf o;n] k|aGwfTds ?k lbg] sfo{ u/]sf] x'G5 . o; cfwf/df dxfsfJonfO{ sljtfsf] a[xt\ :j?k elgPsf] xf] . sljtf ljwfsf] a[xt\ :j?k g} dxfsfJo xf] . dxfsfJosf ;Gbe{df k"j,{ klZrd tyf g]kfnL ;flxTodf ljleGg lrGtgsf] ljsf; ePsf 5g\ . ltg} cfwf/df dxfsfJosf] kl/efiffnfO{ k|:t't ug{ ;lsG5 . k"jL{o ;flxTo k/Dk/fdf dxfsfJonfO{ ;u{aGw, ;sn syfsf ?kdf lrgfpg] k|of; ePsf] kfOG5 t/ ltgn] Tolt k|l;l4 eg] kfpg ;s]gg\ . o; zAbsf] k"j{ ?k jfNdLls /fdfo0fdf b]lvP klg o; zAbsf] ;df;rqm k|of]u 5}7f}F ztfAbLsf cfrfo{ efdxn] u/]sf /fdfo0f x'g\ . o;}n] pgL dxfsfJo lrGtgsf k|jt{s dflgG5g\ . pgLkl5 b08L, ¿b|6 / ljZjgfyn] klg dxfsfJosf af/]df cfkm\gf dfGotf k|:t't u/] . cfgGbj4{g / jfdgn] klg dxfsfJosf af/]df ;fª\sl] ts wf/0ff k|:t't u/] . f/sf] klxnf] kl/R5]bsf] !( b]lv @# cf}F Znf]s;Dd dxfsfJo;DaGwL efdxn] sfJofnª\sf/ wf/0ff k|:t't u/] . pgsf ljrf/df M ;u{aGwf] dxfsfJo+ dxtf+ r dxRrot\ . cu|fDo zAbdy{ r ;fnª\s/+ ;bf>od\ .. dGqb"t k|of0flb gfosEo'bo+ rot\ . k~rf{eM ;lGwleo'Q{ m+ gflt cfVofo]dC[l4dt\ .. cyf{t\ dxfg\ JolStsf rl/qdf cfwfl/t dxt\ cy{ jf lj:t[t syfgssf] ;u{aGw ePsf] / cu|fDo, lzi6 zAbfy{ ePsf] cnª\s[t k|:t'lt dxfsfJo xf] . dxfsfJo ;t\df cfl>t /rgf xf] . o;df dGq0ff, b"t k|k] g, ofqf, cleofg of ;ª\u|fd / gfos jf g]tfsf cEo'bosf] j0f{g x'gk' b{5 . o;df k~r ;lGw xf]Og, clt lj:tf/ xf];\ t/ ;d[l4 jf eJotf xf];\ . o;df rf/} ju{sf] lrq0f ul/of];\ . ;a} /;sf] cleJolSt xf];\ clg oz, an / 1fgn] o'St gfos xf];\ tyf gfoseGbf csf]n { fO{ a9L dxÎjk"0f{ b]vfO{ gfosnfO{ xLg gagfOof];\ . efdxsf cg';f/ dxfsfJodf x'gk' g]{ s'/fx? M Ø dxfg\ cy{ jf uDeL/ ljifoj:t', Ø dxfg\ kfq jf o'unfO{ xfFSg ;Sg] lsl;dsf] dxfgfossf] rl/q lrq0f, Ø rt'ju{ s { f] k|ltkfbg / cy{sf] d'Votf, Ø ;u{a4tf, Ø k~r;lGwo'Sttf, Ø ;d[l4 jf j0f{gsf] eJotf, zAbfª\s/' ;fpg @)^*

14


nf]s :jefj / /; j}ljWosf] k|tLlt, ;bfl>tÎj / gfossf] cEo'bo, Ø cu|fDo jf pbfQ efiffz}nL / cnª\s[t, k"jL{o lrGtg -dxfsfJo_ k/Dk/fdf b08Ln] cfkm\gf] sfJofbz{ gfds s[ltdf dxfsfJo;DaGwL wf/0ff k|:t't u/] . o; s[ltdf pgn] k"jj{ tL{ ljåfg\ efdxsf dxfsfJo;DaGwL wf/0ffsf cfwf/df cfkm\gf] wf/0ff k|:t't u/] . pgsf] wf/0ffsf] g]kfnL cg'jfbnfO{ lgDgfg';f/ pNn]v ug{ ;lsG5 M …dxfsfJo ;u{aGw /rgf xf] . o;sf] yfngL cfzLjf{bfTds, gd:sf/fTds, j:t' lgb]z { fTds x'gk' b{5 . o;sf] syfj:t' P]ltxfl;s ;Hhg JolStsf hLjgdf cfl>t x'gk' 5{ . To:tf rl/qsf rt'/ gfossf] rt'ju{ { k|flKtsf] j0f{g o;df ul/G5 . o; qmddf gu/, ;d'b,| kj{t, Ct', rGb|fb] o, ;"of{b] o, pBfg, hnlqm8f, ;Def]u, pT;j / ljk|nDe, ljjfx / s'df/ hGd, dGq, b"t, k|of0f / gfosfEo'bosf] j0f{g ul/g'kb{5 . dxfsfJo cnª\s[t lj:t[t / /;flbn] cf]tk|ft] x'G5 . o;sf ;u{x? clt ljl:t0f{ x'g' x'Fbg} / syfj:t' >Jo, cs6' 5Gb Pj+ ;GWoflb cª\uåf/f ul7t x'gk' 5{ clg ;uf{Gtdf 5Gb kl/jt{g ul/g'kb{5 . oLdWo] s]xL geP klg j0f{g cfsif{s eP dxfsfJo lalu|Fbg} . ;'¿df gfossf] u'0fsf] aofg u/]kl5 k|ltgfossf] pkl:ylt b]vfO{ To;nfO{ gfosåf/f k/flht ug'{ h:tf] tl/sfsf ;fy} ;'¿df k|ltgfossf ljz]iftf b]vfP/ kl5 p;dfly gfossf] ljho b]vfpg] h:tf] tl/sfsf] k|of]u u/]/ dxfsfJonfO{ pTsif{ lbg xtfdf dxfsfJodf Go"gtd cf7 ;u{ / clwstd #) ;u{ x'gk' 5{ ;lsG5 . O;fg ;+l+ xtf elgPsf] 5 .Ú cf7f}F ztfAbLsf] pQ/f4{df k"jL{o dxfsfJo k/Dk/fdf csf{ ljåfg\ ¿b|6 b]vf k/] . pgn] cfkm\gf] u|Gy sfJofnª\sf/ f/df dxfsfJo;DaGwL wf/0ff k|:t't u/] . pgn] To; dxfg\ sfJodf rf/} ju{ / ;a} /;sf] cleJolStsf ;fy} ;a} sfJo :yfgx?sf] lrq0f u/] . pgn] dxfsfJodf dxfg\ jL/ kfqsf] lrq0f u/] . pgsf zAbdf dxfsfJodf dxfg\ jL/ kfqsf] lrq0f ul/G5 / Tof] ;j{u0' f ;DkGg, ;d:t ljhofsfª\IfL, gLlt1, k~r ;lGwo'St To:tf] syf x'G5, h;cGtu{t cjfGt/ syf klg /xG5 Pj+ dxfsfJodf nf}lss cnf}lss j0f{g ul/G5 / gfossf] cEo'bo b]vfOG5 . ¿b|6kl5 dxfsfJosf] kl/efiff / juL{s/0f ug]d{ f gjf}F ztfAbLsf cfgGbj4{g / clegju'Kt 5g\ . k"jL{o dxfsfJo k/Dk/fdf clGtd JofVoftfsf ?kdf rf}wf}F ztfAbLsf ljZjgfy 5g\ . k"jj{ tL{x?n] dxfsfJosf af/]df k|:t't u/]sf wf/0ffx?sf] cWoog ub}{ To;af6 kf]if0f u|x0f u/L pgn] ;flxTobk{0f gfds u|Gydf dxfsfJo dfGotf k|:t't u/] . pgn] k|:t't u/]sf dxfsfJo;DaGwL dfGotf k"jj{ tL{ cfrfo{ b08Laf6 k|efljt b]lvG5 . ljZjgfysf cg';f/ dxfsfJo ;u{aGw x'G5 . o;df b]j, ;b\jz + L IfqLo jf wL/f]bfQ k|s[ltsf] s'g} s'nLg /fhf jf Ps} s'nsf qmlds w]/} /fhf klg gfos x'g ;S5g\ . o;df z[ª\uf/, jL/ / zfGtdWo] s'g} Pp6f /;nfO{ cª\uL /;sf ?kdf JoSt u/L cGo ;a} /;nfO{ cª\u /;sf ?kdf k|of]u ug'k{ b{5 . o;df ;a} gf6\o ;lGwsf] k|of]u x'gk' 5{ . o;sf] syfj:t' Oltxf;d"ns / eJo ;Hhgfl>t x'gk' 5{ eg] To;cGtu{t rt'ju{ s { f] lrq0f u/L tLdWo] s'g} Pp6fnfO{ kmnsf ?kdf kl/0ft ug'k{ 5{ . dxfsfJosf] yfngL gd:sf/d"ns, cfzLjf{bd"ns / j:t' lgb]z { fTds x'gk' 5{ . o;df c;t\ kfqsf] lgGbf / ;t\ kfqsf] k|z; + f ul/g'k5{ . o;df g Hofb} 5f]6f g Hofb} nfdf cf7eGbf a9L ;u{ xf]pmg\ . ltgdf Ps jf gfgf 5Gbsf] k|of]u eP klg cGtdf 5Gb kl/jt{g ul/of];\ Ø

Ø

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

15


/ ;uf{Gtdf efjL syfsf] ;ª\st] klg lbOof];\ . o;df ;"o,{ rGb|, /flq, k|If]if, cGwsf/, lbg, k|ftMsfn, dWofx\g, l;sf/, o'4, kj{t, Ct', jg, ;d'b,| ;Def]u jf ljk|nDe, d'lg, :ju{, k'/, kq, ofqf, ljjfx, k'gh{Gd cflb plrt ljifosf] dgf]x/ j0f{g ug'k{ 5{ . u|Gy jf dxfsfJosf] gfd slj, gfos, k|ltgfossf] gfd jf syfTds 36gfdf cfwfl/t t'Nofpg'k5{ eg] cjfGt/ ;u{sf] zLif{s ljifocg';f/ /fVg'k5{ . ljZjgfyn] cfif{ dxfsfJodf ;u{nfO{ cfVofg / k|fs[t dxfsfJodf cfOjf; / cke|z + dxfsfJodf s'8js eg]sf 5g\ . o; egfOn] k"jL{o lrGtgdf dxfsfJosf] ck|ToIf juL{s/0f pgsf] o; pNn]vn] w]/} s'/fdf c;/ gkf/] klg pgn] cfif{ / nlnt snfTds u/L b'O{ lsl;dsf] juL{s/0f u/]sf 5g\ . pgn] dxfsfJodf ;u{a4tfnfO{ lg/Gt/tf lbP . pgn] dxfsfJodf cf7 ;u{ x'gk' g]{ eg] klg clwstd ;u{sf af/]df atfPgg\ . pgn] ;u{ l7Sssf] x'gk' g],{ ;u{df Ps jf a9L 5Gbsf] k|of]u x'gk' g],{ k|To]s ;uf{Gtdf efjL syfsf] ;ª\st] x'gk' g]{ s'/f atfP . pgsf] gfos;DaGwL b[li6sf]0f ?l9u|:t 5 . pgn] ;xj+zL b]jtf, ;xj+zL /fhf / ;xj+zL IfqLo j+zdf gfosnfO{ ;Lldt u/] . pgn] gfos wL/f]bfQ x'gk' g]{ s'/f atfP . pgn] vn kfqsf] lgGbf / ;Hhgsf] :t'lt Pj+ u'0fufg x'gk' g]{ atfP . ljZjgfyn] ;a} /;sf] k|of]u dxfsfJodf eP klg z[ª\uf/ / zfGtdWo] PsnfO{ cª\uL /; / c? /;nfO{ cª\u /;sf ?kdf k|of]u ug'k{ g]{ dfGotf k|:t't u/] . dxfsfJosf] yfngLsf af/]df pgsf] dfGotf b08Lsf] dfGotfaf6 k|efljt 5 . rt'ju{ s { f] cleJolStdf pgn] hf]8 lbP . ljZjgfyn] zLif{s gfos, ljifoj:t' / sljsf gfdsf cfwf/df /fVg ;lsg] atfP . k"jL{o dxfsfJo dfGotfn] :yflkt u/]sf] Pp6f clenIf0f ;u{a4tf xf] . dxfsfJosf] k"j{ gfd g} ;+:s[t k/Dk/fdf ;u{aGw /x]sf] lyof] . ;u{sf] kof{ojfrL zAb ;[li6 jf /rgf xf] . To;}n] dxfsfJo ;u{a4 x'G5 elgPsf] xf] . dxfsfJo Ps cg]s l;h{gf k|jfxx?sf] k|aGwfTds cleJolSt xf] . dxfsfJodf cv08 / kl/k"0f{ hLjgsf] cleJolSt ul/g] x'gfn] hLjgdf v08v08df ePsf] 36gfsf] efj k|jfxfTds ;u{a4 z[ªv \ nf dxfsfJo xf] . efdxn] dxfg\ lsl;dsf] rl/q ePsf] ;fxl;s k'¿if dxfsfJosf] gfos x'gk' g]{ atfP . b08Ln] dxfsfJosf gfos rt'/f]bfQ x'gk' g]{ atfP . tyflk b08L / ¿b|6n] dxfsfJodf o'u;fk]If gfossf] jsfnt u/] . dxfsfJodf /fhgLlt1, jL/ / ljhofsfª\IfL gfos x'g' cfjZos b]lvG5 . ljZjgfyn] o; lsl;dsf kfq ljwfgnfO{ cem ;Lldt kf/] . efdxsf cg';f/ cu|ufdL ;+rt] gfn] o'St pbfQ / eJo cfkm\gf o'usf] ;]/f]km]/f] a'em]/ To; o'usf] wf/fnfO{ cfkm\g} ?kn] k"0f{ ug{ ;Sg] dxfg\\ rl/q g} dxfsfJosf] gfos x'gk' 5{ . pgsf] of] dfGotf cfh klg kfOG5 . gfos / k|ltgfos aLr åGå -;ª\3if{_ b]vfpg gfos / vngfossf] ;+of]hg dxfsfJodf ul/g'k5{ . dGq0ff, b"t, k|of0f, zAbsf] k|of]un] dxfsfJodf ;xfos / uf}0f kfqsf] lgdf{0f ul/Psf] a'lemG5 . k|yd dxfsfJo lrGts efdxn] dxt\ cy{sf] cleJolSt dxfsfJodf x'gk' b{5 eGg] wf/0ff cl3 ;f/] . o;sf] dtna hLjg hut\sf] a[xt\ syfgs g} dxfsfJo xf] eGg] cleJolSt efdxn] /fv] . dxfsfJofTds syfj:t'df gf6sLo k~r;lGw;d]t x'g' cfjZos 5 . b08L / ljZjgfyn] oxL dxt\ cy{nfO{ km}nfpg eg] . pgLx?n] tL ;a} s'/f cyf{t\ cfkm\gf o'usf] s'/f dxfsfJodf x'gk' 5{ eGg] wf/0ff /fv] . dxfsfJosf ;DaGwdf dxt\ cy{ x'gk' 5{ eGg] wf/0ff k"jL{o ;flxTozf:qdf ;j{k|yd efdxn] k|:t't u/] . pgsf cg';f/ dxfsfJo ;b\cfl>t x'gk' 5{ . of] k~r;lGwo'St x'gk' 5{ . zAbfª\s/' ;fpg @)^*

16


¿b|6n] dxfsfJodf dxfg\ syf x'gk' b{5 eGb} cjfGt/ syfx? ToxL dxfg\ syfsf ;Gbe{df cfpg ;S5g\ eg]sf 5g\ . pgn] dxfsfJosf] nf}lss ?ksf af/]df cleJolSt lbP . hLjgdf cfpg] cf/f]xcj/f]xsf % cf]6f df]8 dxfsfJodf cfpg'kb{5 eGg] k"jL{o dfGotf lrGtsx?n] k|:t't u/] . ¿b|6n] dxfsfJofTds syfj:t' pTkfB / cg'TkfB x'g ;Sg] atfP . k|l;4, pTkfB / ld> tLg} ;|ft] sf syfj:t' dxfsfJodf x'g ;Sg] b]lvG5 . yfngL / cGTo ug]{ b[li6df n]vsnfO{ ;Lldt gagfO{ :jtGqtf lbg'kb{5 . efdxn] dxfsfJonfO{ 5Gbf]a4 kBsfJosf ?kdf lrgfP . dxfsfJodf k|of]u ul/Psf] 5Gb >[ltdw'/ x'gk' b{5 eGg] pgsf] dt 5 . b08Ln] ;u{ jf cGTosf] Znf]safx]s clGtd Znf]sdf 5Gb kl/jt{g ug'k{ 5{ eGg] wf/0ff /fv] . efdxn] dxfsfJosf] efiff cnª\st[ x'gk' b{5 eGg] dt lbP . /;sf ;DaGwdf pgn] ;sn /;, b08Ln] /; efj lg/Gt/tf, ¿b|6n] /;efj ;du|tf / ljZjgfyn] cª\u /; / cª\uL /; x'gk' b{5 eGg] a]Unfa]Un} wf/0ff /fv] . k'¿iffy{ rt'i6\onfO{ dxfsfJofTds cleJolSt lbg'k5{ eg]/ ljZjgfyn] ;d]t cleJolSt lbP . efiffsf ;Gbe{df efdxn] cu|fDo, cs6', ;fnª\s[t, cnª\s[t / ;d[l4k"0f{ x'gk' 5{ eg] . oL dtx? g} k"jL{o dxfsfJo lrGtgsf pknlAw x'g\ .

kfZrfTo dxfsfJo l;4fGt dxfsfJosf ;DaGwdf klZrddf h]h:tf] k/Dk/f b]lvG5, To;sf] h/f vf]tNb} hfFbf k|frLg lu|;n ] L ;flxTo;Dd k'Ug ;lsG5 . ToxLaf6 ;'¿ ePsf] lrGtg k/Dk/f cfkm\g} ultdf xfn;Dd ljsl;t ePsf] 5 . O:jLk"j{ rf}yf] ztfAbLsf c/:t'n] /fhgLlt tyf sfJo;DaGwL cfwf/e"t lrGtg k|:t't u/] . sfJozf:qLsf ?kdf c/:t'n] d"ntM b'MvfGt gf6ssf ljifodf ulx/fOk"j{s lrGtg u/] . o;}n] pgL b'MvfGt gf6\olrGts x'g\ . oxL l;nl;nfdf kl/wLo ?kdf pgn] ;flxTosf cGo ljifodf klg lrGtg u/] . pgn] dxfsfJoaf/]sf] lrGtgnfO{ p2]Zosf] 3]/fdf g/fvL b'MvfGt gf6ss} lrGtgsf qmddf k|:t't u/] . pgsf ;dosf] ;flxTo;[hg k/Dk/fdf xf]d/sf] dxfsfJo k/Dk/f / b'MvfGt gf6ssf] nfdf] k/Dk/f lyof] . To;dWo] pgL b'MvfGt gf6\o k/Dk/faf6 a9L k|efljt eP . xf]d/sf dxfsfJo Ps} :d[ltk6df cf:jfbg ug{ ;lsFbg} . of] nlrnf] ;+/rgfo'St x'G5 . t/ b'MvfGt gf6s Ps}k6sdf cf:jfbg ug{ ;lsGYof] . To;}n] pgL dxfsfJok|lt c;Gt'i6 /xFb} b'MvfGt gf6\o lrGtgdf nfu] . oxL qmddf pgn] dxfsfJosf af/]df eg], …pRrt/ kfqx?sf] kBa4 cg's/0fsf ?kdf dxfsfJo / b'MvfGts ;dfg 5g\ .Ú pgL ;flxTonfO{ cg's/0f dfGy] . o;}n] b'MvfGts dxfsfJonfO{ klg pgL cg's/0f g} dfGy] . pgn] eg], …dxfsfJofTds cg's/0fdf ;dfVofgfTdstfsf ;fy} Ps} 5Gbsf] k|of]u ul/Psf] x'G5 . = = dxfsfJodf yf]/} ;dodf 3l6t x'g] cg]s 36gfnfO{ ;dfVofgfTds ?kn] k|:t't ug{ ;lsG5 . oL 36gf ljifo;Fu 5g\ eg] logLx?af6 dxfsfJonfO{ 3gTj / ul/df k|fKt x'G5 .Ú oL sygn] b'MvfGt gf6s / dxfsfJosf e]bs tÎj b]vfpFb} dxfsfJosf] clenIf0f b]vfpF5 . dxfsfJodf ljifoj:t'sf] ;LdfnfO{ lj:t[t ?kdf k|:t't ug{ ;lsg] x'gfn] a[xt\ / a[xQ/ x'g ;S5 t/ b'MvfGt gf6ssf] cfofd ;Lldt x'G5 . of] pgsf] wf/0ff xf] . pgsf] ljrf/df b' M vfGt gf6s ljljw 5Gbdf x' G 5 eg] dxfsfJo cg] s 5Gbdf /lrG5 . pgL dxfsfJodf 3gTj / ul/df x'G5 eG5g\ . b'MvfGt gf6ssf tLI0ftf / zAbfª\s/' ;fpg @)^*

17


tLj|tfsf Jolt/s]df pgL uLt / b[Zo ljwfgsf cltl/St cGo ;+/rgfut cª\ux? b'MvfGt / dxfsfJodf ;dfg x'G5g\ . b'MvfGt gf6ssf b[Zoljwfgsf] ;§f dxfsfJodf ;dfVofgfTdstf x'G5 / c? uDeL/ syfj:t' eJo rl/q ul/dfdo ljrf/ / pbfQ kbfjnL ;dfg ?kdf /x]sf x'G5g\ . h;/L b'MvfGt gf6ssf] syfj:t' uDeL/ x'G5, To;/L dxfsfJosf] syfj:t' klg uDeL/ x'G5 . dxfsfJodf hLjgsf] oyfy{tfeGbf >]i7t/ / eJot/ lrq0f x'gk' 5{ . b'MvfGt gf6sdf h:t} Tof] syfj:t' z'4 P]ltxfl;s tyf sf]/f sfNklgsdfq geO{ b'js } f] ld>0f x'gk' b{5 . kf7s jf efjssf dgdf s'tx" n hGdfpg syfj:t'sf] of]hgfsf qmddf sNkgfzlStsf] k|of]u n]vsn] ug{ ;S5 . pgL eG5g\, …pkfVofgsf sf/0f dxfsfJodf lj:tf/ x'G5 . = = = ljljw ckfVofgaf6 syfsf] Ps/;tf b"/ x'G5 . dxfsfJodf o;sf] lj:tf/sf sf/0fn] k|To]s efjsf] ;d'lrt k|;f/sf] cjsfz a9L x'G5 .Ú b'MvfGt gf6sdf h:t} dxfsfJodf klg cfjZos 5 t/ Tof] dxfsfJodf pbf/, pGd'St / nlrnf] x'g] ePsf]n] dxfsfJon] a[xt\ cfsf/ sfod ug{ ;S5 . dxfsfJodf cnf}lss, clt k|fs[lts zlSto'St dfgj b]jtf / To:t} 36gfsf] lrq0f ug{ ;lsG5 t/ b'MvfGtdf Tolt ;Dej 5}g eGg] dfGotf c/:t'sf] 5 . pgL eG5g\, …dxfsfJodf c;Dej nfUg] ;Defjgfsf] pk]Iff ;DefJo nfUg] c;DefjgfnfO{ k|fyldstf lbOg'k5{ .Ú dxfsfJodf k|:t't ul/g] syfj:t' ;/n / hl6n b'j} x'g ;S5 . o;n] b'MvfGtsdf h:tf] tLI0f, tLj| / k|v/ k|efj ug's { f] ;§f dxfsfJofTds syfj:t'n] lj:dok"0f{ / ;3g cfx\nfb k|bfg u5{ . c/:t'n] b'MvfGtsdf h:t} dxfsfJodf klg eJo kfq ljwfg x'g] s'/f atfP . pgn] dxfsfJonfO{ pRrt/ kfqx?sf] kBa4 cg's/0f xf] eg] . dxfsfJofTds kfqljwfgsf j}lzi6\osf ;DaGwdf c/:t' eG5g\— eb|tf, cf}lrTo, hLjgcg'?ktf, Ps?ktf, ;DefJotf / cg'sl[ td"ns j}lzi6\o dxfsfJofTds kfqsf u'0fx? x'g\ . pgn] k|:t't u/]sf] ljrf/ tÎj, af}l4s lrGtg, bfz{lgs ljifo / dfgjLo dgf]nf]s JoSt ug]{ x'G5 . pgn] k|:t't u/]sf sygsf cfwf/df lrGtg / efjgfsf] ;Gt'ng ljrf/df x'G5 . pgsf cg';f/ ljrf/ tÎjcGtu{t s'g} sygnfO{ l;4 ug]{ vfnsf k|df0f / k|ltjfb k|:t't ul/G5 . clg qf; s¿0ff, qmf]w, pkaf]w, cltd"Nog / cjd"Nogsf] ;+of]hg klg ToxfF ul/G5 . oL ;a} s'/f efjfTds sfo{Jofkf/ x'g\ . oL;lxtsf] cleJolSt ub}{ ljrf/df lrGtg / efjgfsf] ;Gt'ng k|:t't ug'k{ b{5 eGg] pgsf] egfO 5 . ljrf/, lrGtg / efjgfsf] ;d'lrt ;dlGjt k|of]un] dxfsfJosf] cfVofg tyf sljtf kIfnfO{ zlStzfnL agfpg ;xof]u k'U5 . o;kl5 c/:t'sf cg';f/ dxfsfJosf] csf]{ tÎj kbfjnL jf efiff xf] . b'MvfGtsdf h:t} dxfsfJodf kbfjnL jf efiff rflxG5 . efiff dxfsfJodf kBa4, cnª\s[t, cfnª\sfl/s ul/dfn] cf]tk|ft] x'gk' b{5 . dxfsfJofTds efiffdf k|;Ggtf, ;d[4tf / pbfQtf x'gk' b{5 . efiffz}nL cs[lqd / cIf'b| x'gk' b{5 . oL ;a} tÎj b'MvfGts tyf dxfsfJodf klg x'g] tÎj x'g\ . pgn] b'MvfGt gf6ssf Jolt/s]df dxfsfJosf lghL tÎjx? klg atfP . o:tf] Pp6f tÎj ;dfVofgfTdstf xf] . pgsf b[Zoljwfgs} ;fk]Iftfdf ;dfVofgfTdstfnfO{ lnOG5 . b'MvfGt gf6sLo b[Zo ljwfgdf :yfg / sfnut b[Zodf kfqx?nfO{ pEofOG5 . tL kfqx?sf ;+jfb, dgf]jfb, r]i6f jf lqmofsnfksf dfWodaf6 hLjgsf] cg's/0f ul/G5 . dxfsfJodf dxfsfJosf/sf] pkl:ylt x'G5 / ;Dk"0f{ j0f{g cfkm} k|:t't ub{5g\ / dxfsfJosf/ kfqx?;Fu :jo+ pkl:yt eP/ cfkm\gf ljrf/ tyf hLjg hut\sf] k'gM ;[hgf ub{5 jf cg's/0f ub{5 . pgn] dxfsfJodf ;Ldfsf af/]df s]xL s'/f eg] M zAbfª\s/' ;fpg @)^*

18


:d[ltk6ndf gcF6fpg] u/L lj:tf/ x'g' x'bF g} / :d[ltn] u|x0f ug{ g;Sg] u/L ;'Gb/ klg dxfsfJo x'g' x'Fbg} . pgn] dxfsfJo ;/n, s/0f tyf hl6n / gf}ltstfk"0f{ eg]/ dxfsfJosf] juL{s/0f u/] . dxfsfJo Ps5GbfTds x'gk' 5{ . pgsf] dxfsfJo dfGotf ] LLsf] k|efjdf cfPsf] xf] . Olno8 / cf]8; c/:t'kl5 nfdf] ;do;Dd pgs} lrGtg k/Dk/fdf s]lGb|t eP/ dxfsfJo dfGotf cl3 a9\of] . O:jLk"j{ k|yd ztfAbLdf elh{nsf] lrGtg cl/:6f]6ns} k|efjdf cfof] . dWoo'usf] cGTodf bfFts ] f] l8efOg sd]8L -!#)&–!#@!_ dxfsfJo b]vf k¥of] . :j5GbtfjfbL o'udf cª\uh |] L slj :k]G;/sf] km]o/L lSjg -!%()–(^_ b]vf k¥of] . dWosfndf xf]d/sf dxfsfJo tyf elh{nsf] k|efjaf6 cg'k|fl0ft lyP eg] gjkl/isf/jfbL o'udf c/:t's} lrGtg k/Dk/fsf] k'g:yf{kgf eof] . pGgfO;f}F ztfAbLsf] :jR5GbtfjfbL k'gbL{lKtsf] o'udf dxfsfJo lrGtgdf gjLg wf/0ff b]vf k¥of] . :jR5GbtfjfbL ;flxTozf:qLx? nf]s;flxTodf ¿lr /fVb} ;flxTo :jtM:km't{ / nf]s;flxToh:t} :jR5Gb x'gk' 5{ eG5g\ . pgLx? cf}Bf]lusLs/0f / ;x/Ls/0fsf] oflGqstf / d"NoxLg dfgjhLjgaf6 ljd'v x'bF } k|s[lttkm{ kms{g nfu] . Pa/ qmf]Das] / ;L=Pd= afp/fn] dxfsfJosf] juL{s/0f u/] M ljs;gzLn dxfsfJo M pGgfO;f}F ztfAbLsf :jR5GbtfjfbL wf/fsf ;dfnf]rsx?sf] lg0f{ocg';f/ ljs;gzLn dxfsfJo s'g} Ps JolSt k|ltefsf] /rgf xf]Og . xf]d/sf dxfsfJo nf]sk|rngsf nf]ssfJox?sf] ;ª\sngsf] kl/0flt xf] . k"jd{ f aQL;f}F s[i0f dxfef/tnfO{ clGtd dxfef/t dflgG5 . To;n] k':tf b/k':tfsf å}kfog Jof;sf] dxfef/t dxfef/tsf] ;ª\sng ePsf] xf] eg]/ ljs;gzLn Jof;x?sf] ;ª\sngsf ?kdf dxfef/t dxfsfJo elgG5 . ufkfx?sf] ;ª\sngaf6 ag]sf dxfsfJox? ljs;gzLn dxfsfJo x'g\ . cflbd o'usf P]ltxfl;s dxfsfJox? a[xQ/ ePsfn] ltgLx? k|frLg dflgG5g\ . lognfO{ cfB dxfsfJo elgG5 . xfn;Dd k|fKt ljs;gzLn cfif{÷cfB dxfsfJox?df /fdfo0f, Jof;sf] dxfef/t dxfef/t, lkm/bf];Lsf] zfxgfdf xf]d/sf Olnof8 / cf]l8;L 8;L, jfNdLlssf] /fdfo0f cflb /x]sf 5g\ . snfTds dxfsfJo M snfTds dxfsfJo s'g} vf; JolSt ljz]ifåf/f /lrPsf] x'G5 . o;sf] cfsf/ a[xt\ x'G5 . vf; JolSt ljz]ifsf] sNkgfk|wfg, cnª\s[t cª\u ;ª\u7g, ;f}i7j x'g' snfTds dxfsfJosf] ljz]iftf xf] . oL kf7\o :jfefljs k|fs[lts geO{ s[lqd / ;r]ttfk"js { /lrPsf dxfsfJo x'g\ . cfnª\sfl/s / kl/is[t x'gfn] oL dxfsfJon] af}l4s / k|a4 ' kf7ssf] ck]Iff /fv]sf x'G5g\ . JolSt k|ltefn] o:tf dxfsfJosf] /rgfdf efiffsf] ;r]ttf z}nLut rdTsf/ emNsfpg] cfof]hgf, 5Gb sf}zn / cfnª\sfl/stfsf] k|of]udf ;r]ttf b]vfpF5 . snfTds dxfsfJosf] cfwf/e"t dfGotf ljs;gzLn dxfsfJos} pkhLJosf ?kdf /lrt x'g' Olnof8 / cf]l8;L — Olg8÷ dxfef/t /fdfo0f, ls/fFtfh'g{ Lo dxfef/t, /fdfo0f + L÷snfTds dxfsfJosf] ljifoj:t'ut Lo, s'df/;Dejd\, /3'jz k|f0f ljs;gzLn dxfsfJod} lglxt /x]sf] kfOG5 . aL;fF} ztfAbLsf cª\uh ]| L ;dfnf]rs x8\;gsf] juL{s/0fcg';f/ sljtfnfO{ -!_ ljifok/s M cfVofgfTds sfJo / gf6\osfJo -@_ ljifoLk/s M d'Vo ljs;gzLn dxfsfJo, snfTds dxfsfJo uf}0f lj8Das dxfsfJo . cn]Sh]G8/ kf]ksf] b /]k ckm b ns -!&!@_ dxfsfJonfO{ pgn] lj8Das dxfsfJo dfg] . aL;f}F ztfAbLsf cWo]tfx?n] dxfsfJosf] juL{s/0f lgDglnlvt ?kdf u/] M !_ nf]sdxfsfJo — lunufd]; lj8Nkm @_ ;flxlTos dxfsfJo zAbfª\s/' ;fpg @)^*

19


#_ lj8Das dxfsfJo klZrdL ;Eotfdf cfoflds ?kdf sljtfnfO{ n3' / bL3{df juL{s/0f ul/of] . ljs;gzLn / snfTds dxfsfJosf ;fdfGo nIf0fx? M— • sljsNkgfdf cfl>tdfq geO{ nf]s Vofltk|fKt, k|l;4, >'ltk/Dk/fdf x:tfGtl/t x'Fb} cfPsf] Jofks / lj:t[t x'gk' 5{ . To; pbfQtf / ;d[l4n] dxfsfJosf kf7snfO{ clje"t kfg'k{ b{5 . • Jofks syfj:t'sf] pkfVofgnfO{ To;leqsf kfqx?n] dGb ultdf cufl8 a9fpFb} n}hfg'k5{ / ToxL dGb ultn] g} syfj:t'sf 36gfqmddf PsflGjlt sfod ul/G5 . • dxfsfJosf] gfos Oltxf; k|l;4 / jL/ x'g' h¿/L 5 . Tof] pbfQ u'0fo'St, clt lqmofzLn, Hofb} ;lqmo / ;ª\3if{zLn x'gk' b{5 . dxfsfJodf Tof] gfos ljhoL aGb} hfG5 . p;n] cfkm\gf] hflt / /fi6«sf] k|ltlglwTj ug{ ;Sg'k5{ . p;sf] ljhodf g} hflt / /fi6«sf] ljhoaf]w x'G5 . • kfqsf sfJo{Jofkf/nfO{ lj:t[lt lbg / syfj:t'sf] cfofdnfO{ a[xQtf lbg dxfsfJodf cnf}lss / clt k|fs[lts zlStsf] lrq0f ug'k{ b{5 . o:tf] lrq0f xf]d/ / ldN6gsf dxfsfJodf kfOG5g\ . dfgjLo sfo{Jofkf/df To:t} cnf}lsstf lrlqt x'G5 . • dxfsfJodf Pp6f l;ª\uf] o'u / ;dfhsf] ;f+:s[lts emfFsL k|:t't ul/G5 . o'u ;du|tfsf] cleJolSt dxfsfJodf x'G5 . x/]s dxfsfJo jL/tfk"0f{ x'G5 . jL/ /; cª\uL /;sf ?kdf /xG5 . o;sf ;fy} k|0fosf] pkl:ylt cfjZos dflgG5 . • dxfsfJodf cflbb]lv cGTo;Dd Pp6} 5Gbsf] k|;f/ x'gk' 5{ eGg] kfZrfTo dfGotf /x]sf] 5 . • dxfsfJosf] efiffz}nL cnª\s[t x'gk' 5{ . kf7ssf] x[bodf k|;Ggtf ;~rf/ u/fpg ;Sg] cs[lqd / cIf'b| efiff x'g'kb{5 . dxfsfJosf] efiff pTsif{ / ul/dfn] cf]tk|ft] /xL ljlzi6 k|efj l;h{gf ug{ ;Sg] x'gk' 5{ . • dxfsfJofTds z}nLlzNk cleJo~hgf sNkgf / j0f{gfTdstfdf c;fwf/0f eJotf, pbfQtf / ;d[l4 /xg' cfjZos 5 . • dxfsfJo ljzfn cfof]hgf xf] . of] nfdf] ;do nufP/ nfdf] ;dosf nflu /lrg] dxfg\ tk:jLx?sf] /rgf xf] . aL;f}F ztfAbLdf dxfsfJosf] :yfg pkGof;n] lnPkl5 o;nfO{ ctLtsf] /rgf dfGg yflnof] . pkGof;nfO{ uB dxfsfJo eGg yflnof] . of] kB dxfsfJosf] x|f; o'u / pkGof;sf] ;d[l4 o'u xf] . aL;f}F ztfAbLdf pkGof;sf] rrf{ ug]{ qmddf ljåfg\x?n] dxfsfJosf af/]df l6Kk0fL ug{ yfn] . dfS;{jfbL ;dfnf]rsx?n] pkGof;sf ;fy} dxfsfJosf af/]df klg s]xL lrGtg k|:t't u/] . dxfsfJo ctLtsf] ljwf xf] eGg] wf/0ff k|rlnt eP klg of] eljiosf] klg ljwf xf] eGg] wf/0ff /fNkm kmS;n] k|:t't u/], h'g dfS;{sf] b[li6sf]0faf6 k|efljt / k|l] /t lyof] . oxL bz{gsf cfwf/df pgn] dfgj ;EotfnfO{ cflbd ;fDojfbL, ;fdGtjfbL, k'FhLjfbL / ;dfhjfbL o'udf juL{s/0f u/] . klxnf] ju{ ljefhg/lxt o'u xf] . o;df ;dfh Pp6f PsfOsf ?kdf lyof] . ;Eotf / ;+:s[lt, pTkfbg / ljt/0fdf Ps?ktf lyof] . ju{/lxt o'udf /lrPsfnfO{ ljs;gzLn dxfsfJo elgof] . ;fdGtjfbL o'udf pTkfbgsf] ljsf; eof] . e":jfdL / bf;, e"ldklt / e"ldxLgsf ?kdf ;dfh juL{s[t eof] . o; o'udf /f]df~rs cfVofgx? /lrP, dxfsfJo /lrPgg\ . ;flxTo ;fdGtx?sf lglDt /lrof] . k'h F LjfbL o'udf pTkfbg tyf zAbfª\s/' ;fpg @)^*

20


cfly{s :t/ a9\b} uof] . ju{ åGå a9\b} uof] . k'FhLjfbL / dhb'/ ju{df ;dfh ljeflht eof] . o; o'udf pkGof;sf] /rgf eof] eGg] wf/0ff /fNkm kmS;sf] 5 . pg} kmS;n] o;kl5 ju{ljxLg ;dfhjfbL o'udf ;f+:s[lts r]tgfnfO{ JoSt ug]{ dfWod dxfsfJo aGof] eGg] wf/0ff cl3 ;f/] . pg}n] dxfsfJo eljiosf] ;dfhjfbL o'udf klg /rgf x'g]5 eGg] wf/0ff k|:t't u/] . o;kl5 hh{ n'sf;n] dxfsfJo;DaGwL wf/0ff k|:t't u/] . pgL s'g} pRr k|ltefn] ;du| dfgj r]tgfnfO{ JoSt ub{5 eG5g\ . l;h{gfsf] :t/df s'g} klg k|ltef ;du| dfgj r]tgfnfO{ k|:t't ug{ ;Sg] x'gk' 5{ . Tof] ;du| dfgj r]tgfsf] cleJolSt s;/L ;Dej 5 eGg] af/]df pgL eG5g\ M ju{/lxttf g} k"0f{ / cv08 dg'io xf] . ju{/lxt ;dfhdf g} ;du| dfgj ;r]tgf x'G5 . dxfsfJoaf6 g} ;du| dfgj r]tgfsf] k|:t'lt x'g ;S5 eGg] hh{ n'sf;sf] wf/0ff 5 . k"jL{o tyf kfZrfTo dxfsfJosf] lrGtgkl5 t'ngfTds ;dLIff ug'{ cfjZos 5 . :yflkt x'g cfpg] dfGotf sljtf ljwfsf] dfq geO{ ;du| ;flxTosf] pTs[i6 / >]i7td ?k xf] . of] r"8fGt cleJolSt xf] . dxfsfJodf dxt\ / lj:t[t lsl;dsf] ljifoj:t'ut sfo{Jofkf/ / cy{ x'G5 . of] eJo / pbfQ lsl;dsf] x'gk' 5{ . of] uDeL/ syfj:t' nf]sk|rlnt / Oltxf; k|l;4 x'gk' 5{ . To; syfj:t'n] >]i7t/ hLjgsf] lrq0f ub{5 . dxfsfJofTds syfj:t' pkfVofgo'St x'G5 . d'Vo syfj:t'nfO{ ultzLntf lbg dxfsfJodf pkfVofgx? ;ª\ul7t ?kdf k|:t't ul/G5 . k"jL{o cfrfo{x? dxfsfJo k~r ;lGwo'St x'gk' 5{ eG5g\ eg] kfZrfTo ljåfg\x? sfof{lGjltsf] s'/f u5{g\, h;n] dxfsfJosf] syfj:t' ;';ª\ul7t agfpF5 . klZrdL cfrfo{x?n] dxfsfJodf lj:tf/sf] c;fwf/0f Ifdtf x'G5 eg] . k"jL{o cfrfo{x?n] rt'ju{ s { f] lrq0f eg]sf 5g\, h;sf] cy{ hLjgsf lj/f6tf / ;du|tfsf] lrq0f xf] . dxfsfJosf] syfj:t' dxt\ / uDeL/ x'G5 . dxfsfJosf kfqljwfgdf s] lgisif{ 5 eg] kfqljwfgdf gfos dxfg\, pbfQ, eb|, rt'/ / jL/ x'gk' 5{ . k"jd{ f c? yk ljj/0f klg 5g\ . kfZrfTodf jL/ hflt jf /fi6«sf] k|ltlglwTj ug{ ;Sg] x'gk' 5{ . k"jL{o cfrfo{sf dtdf gfossf] b'an { tf b]vfpg' x'Fbg} , cEo'bo / ;d'Gglt b]vfpg'k5{ . kfZrfTo ljåfg\ eg] dxfg\ kfqdf klg rl/qbf]if x'G5 eG5g\ . o;}n] k"jL{o dxfsfJo ;'vfGtdfq x'G5 eg] kfZrfTo dxfsfJo b'MvfGt klg x'G5 . cltk|fs[t / cnf}lss kl/j]zsf] lrq0fdf klg cfrfo{n] hf]8 lbP . k"jd{ f dxfsfJosf] cª\uL/; z[ª\uf/ jL/ / zfGt tyf klZrddf jL/ /;dfq x'G5 eGg] dfGotf cl3 ;fl/of] . k"jL{o cfrfo{x? dxfsfJodf ljljw 5Gbsf] k|of]u u/L ;uf{Gtdf 5Gb kl/jt{g ug'k{ g]{ tyf kfZrfTo ljåfg\x? dxfsfJodf Pp6} 5Gbsf] k|of]u ug'k{ g]{ dfGotf cl3 ;f5{g\ .

k"jL{o / kfZrfTo dxfsfJosf aLrdf leGgtf klZrdL dfGotfcg';f/ dxfsfJosf] d"ne"t clenIf0f ;dfVofgfTds x'G5 . of] kfZrfTo dfGotfsf] k|flKt xf] eg] k"jL{o dfGotfsf] ck|flKt . dxfsfJodf ljrf/ / efjgfsf aLr ;Gt'ng x'gk' 5{ . of] kfZrfTo k|flKt xf] . k"jL{o dfGotfcg';f/ dxfsfJo ;u{a4 x'gk' 5{ . k"jL{o / kZrfTo dxfsfJosf] juL{s/0f k"jL{o dfGotf M != cfif{ dxfsfJo M ;u{sf] ;§f cfVofgsf] k|of]u @= nf}lss dxfsfJo M ;u{sf] k|of]u zAbfª\s/' ;fpg @)^*

21


klZrdL dfGotf M != ljs;gzLn dxfsfJo @= snfTds dxfsfJo uf}0f != lj8Da dxfsfJo -dfs] Olks_ oL juL{s/0fnfO{ cfTd;ft u/]/ g]kfnL ;dfnf]rs jf;'bj] lqkf7Ln] dxfsfJosf] lgDgfg';f/ juL{s/0f u/] M nDafOsf] cfofdsf cfwf/df != a[xt\ dxfsfJo M nf}lss÷snfTds @= a[xQ/÷a[xQd M cfif{÷ljs;gzLn k"jL{o dfGotfdf dxfsfJo tÎj M != gfos dxfg\, rt'/, pbfQ, jL/ @= k|Voft jf P]ltxfl;s ;bfl>t ;'vfGt syfj:t' #= ;u{a4 $= 5Gbf]a4tf %= /;fleJolSt M klxnf /;sf] k|of]u ljZjgfy -cª\u / cª\uL_ ^= rt'ju{ s { f] lrq0f M efdxn] -!_ &= k~r;lGwo'Sttf *= cnª\s[t efiffz}nL (= ljljw sfJo:yfg kfZrfTo dfGotfdf dxfsfJo tÎj M != ;dfVofgfTdstf @= pRrt/, jL/, ;bf]if gfos kfq #= ljrf/ / efjgfsf] ;Gt'ng $= bL3{t/ uDeL/ cfVofg ;+/rgf %= pbfQ z}nL÷z}nLut pbfQt/ ^= nf}lss cnf}lss j0f{g &= Ps jL/ 5GbfTdstf *= ofqf, o'4 / jL/tfsf] s]Gb|Lotf

;Gbe{u|Gy ;"rL cj:yL, dxfb]j, -@)^$_, cfw'lgs g]kfnL dxfsfJo / v08sfJosf] ljdz{, sf7df8f}F M OG6n]Sr'cNh a's Kofn]; . cfrfo{, s[i0fk|;fb / uf}td, gf/fo0fk|;fb, -@)^!_, cfw'lgs g]kfnL v08sfJo / dxfsfJo, sf7df8f}F M bLIffGt k':ts k|sfzg . u}/,] O{Zj/Lk|;fb, -@)^)_, cfw'lgs g]kfnL v08sfJo / dxfsfJo, sf7df8f}F M Go' xL/f a'S; OG6/k|fOh]h . lqkf7L, jf;'bj] , kfZrfTo ;dfnf]rgfsf] ;}4flGts k/Dk/f, sf7df8f}F M ;f´f k|sfzg . gu]Gb|, -@)@#_ c/:t'sf sfJozf:q, Onfxfafb M ef/tL e08f/ . ljZjgfy -;+=_, -;g\ !(**_, ;flxTo bk{0f, jf/f0f;L M rf}vDaf ljBfejg . e6\6/fO{, uf]ljGbk|;fb, -@)#!_ k"jL{o sfJol;4fGt, sf7df8f}F M g]/fk|k| . l;UBfn, ;f]dgfy zdf{, -@)!^_ ;flxTo k|bLk, sf7df8f}F M g]kfn Ps]8d] L . v zAbfª\s/' ;fpg @)^*

22


ljZj ;flxTo

PsfGtjf;

PNnf lx\jn/ ljnS;

PNnf lx\jn/ ljnS;sf] hGd ;g\ !*%) sf] gf]eD] a/ % df cd]l/sfsf] hf]G;6fpg ;]G6/ /s sfpG6L, lj;slG;gdf ePsf] lyof] . ;fg} pd]/b]lv ;flxTodf ¿lr /fVg] PNnfn] ;fg}bl] v n]Vg yflng\ . pgsf] klxnf] s[lt 8«K; ckm jf6/ ;g\ !*&@ df k|sflzt eof] . ;g\ !**$ df pgsf] ljjfx /f]a6{ ljnS;;Fu eof] . j}jflxs ;DaGwkZrft\ klg pgn] n]vgnfO{ lg/Gt/tf lbOg\ . pgsf pTs[i6 /rgfx? d]g, pd]g PG8 Odf];G; -!*(#_, kf]oD; ckm Kn]h/ -!***_, kf]oD; ckm ;]lG6d]G6 -!()^_ h]D; -!(!@_ tyf jN8{ EjfO;]; -!(!*_ cflb x'g\ . kltsf] d[To'kl5 pgL cWofTdlt/ cfslif{t eOg\ . ;g\ !(!( sf] ;'¿b]lv c:j:y ePsL pgn] sg]lS6s6l:yt cfkm\g} lgjf;df ;f]xL jif{sf] cS6f]a/ #) sf lbg b]xTofu ul/g\ . k|:t't sljtf pgsf] k|l;4 s[lt kf]oD; ckm Kof;g Kof;gaf6 lnOPsf] xf] . o; sljtfdf dfG5]sf qm"/ lgolt / k|sl[ tnfO{ a8f] snfTds 9ª\un] lrq0f ul/Psf] 5 . ;'vsf a]nf ;fy lbg] / b'Mvsf a]nf kms]/{ gx]g{] qm"/ / :jfyL{ k|jl[ Qk|lt o; sljtfdf k|v/ Joª\Uo 5 . xfF;, / b'lgofF ltdL;Fu} xfF:g]5 /f]pm, / ltdL PSn} ¿g]5f} lsgls of] b'MvL / a"9f] k[YjLn] cfkm\gf] v';L n'sfpg'k5{ t/ o;sf cgGt b'Mv 5g\ ufpF / kxf8n] pQ/ lbg]5g\ ;':s]/f xfn, Tof] xfjfdf x/fpF5 v';Lsf w'gx? xfjfdf k|ltWjlgt eP/ u'lGhG5g\ b'Mvsf w'gx? cfkm} st} lanfpF5g\ .

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

23


xif{ dgfpm, / dflg;x?n] ltdLnfO{ vf]Hg] 5g\ zf]s u/ / ltgn] kL7 kmsf{P/ hfg] 5g\ ltd|f cfgGbsf k"/f dfqf ltgLx? rfxG5g\ t/ ltd|f] kL8f ltgnfO{ rflxGg v';L xf]pm, / ltd|f ;fyL c;ª\Vo x'g] 5g\ lg/fz xf]pm, / ltdLn] ;a} ldq u'dfpg] 5f} ltd|f :jflbi6 dlb/f c:jLsf/ ug]{ sf]xL x'Fbg} t/ ltdLn] hLjgsf b'Mv PSn} lkpg'k5{ . ef]h u/, / ltd|f] 3/ kfx'gfn] el/G5g\ pkjf; a;, / b'lgofFn] 5f8]/ hfg] 5g\ ;kmn xf]pm, / lbP/ afFr o;n] ltdLnfO{ lhpg ;3fpF5 t/ s;}n] klg ltdLnfO{ dg{ ;3fpFbg} v';Lsf] dfxf}ndf xfd|f nflu :yfg ;'/lIft x'G5 nfdf] / O{Zj/Lo /]ndf t/ xfdLn] PsPs u/]/ cfkm\gf b'MvnfO{ ef]Ug} k5{ . cg'jfb M ef]uG] b| lnª\bg] v

ofqf/De

uhn

ljof]un] cfTdf ;a}, hnfpFb} afFrs ] L 5' h;f]t;f] lhGbuL of], rnfpFb} afFrs ] L 5' . d]/f] klg rfx lyof], ltdL;Fu} lhpg] dg]{ ck'/f] ef] v';Lx?, 5nfpFb} afFrs ] L 5' . of] h'gLdf o:t} eof] csf]{ h'gL ;Fu} afFrfF} o:t} k|d] efjdf cf]7, nnfpFb} afFrs ] L 5' .

kljqf k|oTg lkmlbd (, kfFry/

rf]vf] dfof cfTdLotf, ;ayf]s dg s]lGb|t Jojxf/df pqg] dg, /nfpFb} afFrs ] L 5' . km'Nof km"n eml/uof], k|sfz tfk/fk;Fu} em/]sf] kft, gofF d'gf knfpFb} afFrs ] L 5' .

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

24


lgaGw

JolStjfbdf ¿dlNnPsf g]tfx?nfO{ /fd ;~h]n

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

lk|o efO /fwfs[i0f Û hf8f]n] df6f] kmlqmPsf] 5 . krf;]n] 5f]P/ xf] ls laxfgLn] cfhef]ln Tolt dfof ulb{g . pd]/df sdfpg g;s]sf] 3fpn] a'9; ] sfndf ;tfpF5 eGy] . l7s xf] ls Sof xf] < h:tf] kf] nfUg yfn]sf] 5 cfhef]ln . lxdfndf lxpF gkUn] klg lxdfneGbf tnsf j:tLdf t';f/f] dHh}n] km'ns ] f] 5 . t';f/f] vfP/ k]6 eg]{ OR5f cfhef]ln lsg xf] lsg ddf x/fPsf] 5 . vf;} eGg'xG' 5 eg] lbdfudf klg Psk|sf/sf] t';f/f] g} el/Psf] xf] ls eGg] efg eO/x]5 . 3/af6 ;x/ cf]ng{ ] qmddf kmfF6x?nfO{ lgofN5' . ltgLx? Knf:6/n] ;lhP klg w'¿w'¿ /f]O/x] h:tf 5g\ . kmfF6sf cfFvfaf6 au]sf c>' b]Vg] cfFvf cfhsf] o'udf s;};uF 5}g . t/ klg tL cfFvf cfkm\gf cfFvfdf 6fF:g] sDd/ s;]/ ddsfGt ;~h]n, zAb ;ª\u|fd 3/af6 cf]ln{G5' . lkmlkm{/] 8fF8f]df efO /fwfs[i0fl;t hDsfe]6 x'G5 . pgL df]6/;fOsn /f]s/] pleG5g\ . d ;fOsnnfO{ /f]s/] pleG5' . …v} Û bfh'n] e]6\g' ePg . d}n] eg]sf] jf:tf ug'{ ePg . x]gf]; { \ bfh', clxn] tkfO{+ !)–!@ cf]6f /fli6«o :t/sf kqklqsfdf n]Vg'xG' 5 . b'O{ k};f sdfpg tkfO{n + fO{ ufx|f] 5}g . To;}n] tkfO{n + fO{ rfdn klg rflxFbg} / v]tL klg . ha a'9; ] sfn nfu]/ 3/df a:g'xG' 5, Tolta]nf yfxf x'G5 rf/ cfgf hUufsf] d"No <Ú /fwfs[i0f efOn] w]/yf]/df tlN;ªl;t hUuf lsGg} kg]{ s'/f ug'e{ of] . To;kl5 xfdL 5'l§of}F . af6fel/ dgel/ s'/fx? v]Nb} uP . /fwfs[i0f efOn] eg]sf] s'/f] l7s xf] . Tof] hUuf d]/f] xf] . 25


@)@@ ;fnsf] gfkLdf d]/f lktf>Ln] Tof] hUuf d]/} xf] eg]sf] eP cfh d]/f] x'g] lyof] . d df]xLdfq x'F eGg'eof], To;}n] d]/f] ePg . h] eP klg xfd|f k'vf{sf 5ftL x'g\ tL . ltgnfO{ t lsGg} kg]{ . x'g klg xf] s'g ;Gtfgn] cfkm\gL cfdfsf] 5ftLdf csf{n] anfTsf/ u/]sf] x]g{ ;S5 < t/ klg /fwfs[i0f efO, ljjz 5' d . d}n] hflu/ vfPsf] cfh #@ jif{ k"/f eof] . clxn] hflu/ 5f8\bf ;~ro sf]if, nufgL sf]if, labf, cf}iflwpkrf/, ladf ;a} u/]/ hDdfhDdL * nfv ¿lkofF kmN5 . lk|o /fwfs[i0f efO Û lgtfGt cf7 nfv ¿lkofF kmN5 #@ jif{df . km6\ofOF u/]/ gsdfpg]x?nfO{ dfq ;d]6g\ ] xf] eg] ;a} lghfdtL sd{rf/Lx?sf] xljut oxL xf] . h'g xfO8«fsf 6]G6fsN;leq d klg n6/Dd km'ln/x]5' . of] ckjfbsf] jr{:j r'r/' f]df k'us ] f a]nf ltd|fxfd|f tlN;ª j}s0' 7dfgx?n] xfdLnfO{ hUuf b]nfg\ < km]l/ * nfv ¿lkofF eg]sf] d]/f] #@ jif{ cyf{t\ tLg bzs / b'O{ jif{sf] sdfO . Tof] d]/f nflu xhf/f}F c/a a/fa/ xf] . Tof] s'g} dfnkf]t, e"ld ;'wf/ tyf cGo e|i6frf/hGo ;ª\u7gx?af6 kmnfPsf] xf]Og . g t sfnf]kq] jf k'nk'n; ] fx?af6 cfPsf] sld;g xf] . o;df lgtfGt #@ jif{sf] /utkl;gfsf ;fy} l;ª\uf] hjfgL 5/k:6 kf]lvPsf] 5 . t /fwfs[i0f efO Û o:tf s'/fsf efiff a'‰g ;S5g\ o; b]zsf nfvf}F a}s0' 7dfgx?n] < oxL lj8Dagfsf] cfuf]n] of] b]z ;f]dflnof aGb} 5 . 5}g /fwfs[i0f efO 5}g, To:tf k|r08 r]tgfn] cf]tk|ft] ePsf s'g} klg JolStnfO{ g]kfn cfdfn] hGd lbg} ;lsgg\ . h'g b]zdf kl;gfsf] d"No 5}g, To; b]zsf] Oltxf; s] x'G5 < a|xd\ f08sf sxfgLx?n] ;kmn ck|];g ul/;s] . To;}n] of] a"9L ah}sf] syfnfO{ k'gMk'gM slNkP/ ca d'ns ' sf] cfd"n kl/jt{g x'g] ;Defjgf 5}g . oxfF t ;w}; F w}F n]G8'k bf]hL{x? hlGdG5g\ . rfx] ;kgfdf xf];\ rfx] ljkgfdfÙ o:t} k|jl[ Qsf] xfnLd'xfnL 5 . o:tf] b]zdf Pp6f j}s0' 7dfgn], Pp6f /fdrGb|dfgn], Pp6f /fwfs[i0fdfgn] Tofu u/]/, tk:of u/]/, dfG5]n] ug]{ sd{ u/]/, s]xL x'gj] fnf 5}g . lsgeg] PSnf] a[x:klt em'6f eGg] oyfy{nfO{ xfdLn] xfd|f] hLjgdf y'kk|} 6s kmf]6f]skL ul/;s]sf 5f}F . PS;/] u/]/ /utsf] ;d]t k/LIf0f ul/;s]sf 5f}F . To;}n] …nfÚ eGg' / …n]Ú eGg'df cfsfz / hldgsf] km/s x'G5, /fwfs[i0fhL . k/f/ ;fn xfd|} hUufl;t hf]l8Psf] kfFr cfgf hUuf lngf];\ eGbf cfgfsf] @) xhf/ lbG5' eGg'eof] . of] s'/f t w'|j;To xf] lg < eg] clxn] j}s0' 7dfghLsf] ToxL hUufl;t hf]l8Psf] hUufsf] cfgfsf] @, # nfv /] Û x'gt oL ;a} csf{n] u/]sf s'/f x'g\ . d;Fu ul/Psf xf]Ogg\ . h] eP klg tLtf] ;To t oxL xf] lg . /fwfs[i0fhL Û oL ufyfx?, oL df]xL / tlN;ªsf syfx?, kL8fx?, afWotfx? /fHon] x]gk{' g]{ xf] . sf] wgL < sf] ul/a < sf] hldgbf/ < sf] ;'sD' af;L < /fHon] 5'§\ofpg'kg]{ zAbfª\s/' ;fpg @)^*

26


xf] . tlN;ª / df]xL afF8kmfF8sf] kmfon dlGqkl/ifb\df y'lk|Psf] 5 . eP e/sf s[lifof]Uo hldgx? Knl6ªsf gfddf, xfplhªsf gfddf ;Lldt JolQmsf d'67\ Ldf k'lu;s] . o:tf cj:yfdf s;n] s;nfO{ bof ug]{ < s;n] s;sf] enfO ug]{ < oL s'/f sxfgLdf ?kfGtl/t eO;s] . /fHos} sf/0f wgL ;bfsf wgL, ul/a ;bfsf ul/adf cg'lbt eO/x]5g\ . ;fF9] ! af6 a9fP/ a}ªs \ x?n] @@÷@$ k|ltzt;Dd Jofh k'¥ofO;s] . ljutdf nfk/jfxLsf ;fy Knl6ª / xfplhªnfO{ a}s F x?n] C0f lbPs} sf/0f y'k}| w/f;foL eO;s] . b]zsf ;DklQ lgQfGt ;Lldt JolStsf kf]N6fdf v]ln/x]5g\ . ofb ul//fVgf];,\ b]znfO{ ;f]dflnof agfpg]lt/ tdfd g]tfx? nflu/x]sf 5g\ . b]z u[xo'4sf] ;F3f/df k'lu;s]sf] 5 . lxhf] kxf8 cfqmfGt lyof] . cfh t/fO{ cfqmfGt 5 . d'ns ' czflGt, lx+;f, dxª\uL / xfxfsf/n] u|l;t / ql;t 5 . laxfg sfddf uPsf] 5f]/f] a]ns ' L 3/ cfOk'U5 of cfOk'Ub}g < x/]s cfdf lrGtfsf vf8ndf k'l/Psf 5g\ . o:tf] cj:yfdf b]zsf] Pp6f sljn] rf/cfgf wfg v]t kfpg' / gkfpg'sf] cy{ slt xf]nf < lbg' / glbg'sf] cy{ slt xf]nf < kfO;s]kl5sf] cj:yf s:tf] xf]nf < dfgjtf, e|ft[Tj, k|d] , bof / s¿0ffsf] cf]hg slt xf]nf < clg Tof] #@ jif]{ /ut / kl;gfsf] cf7 nfvsf] cf]hg slt xf]nf < rf/ cfgf cfdfsf] 5ftLsf] k|;j kL8f slt xf]nf < lk|o efO /fwfs[i0f Û o:t}o:t} sNkgfn] /ft uNof{Dd} 9n]5 . emNofF:; ePkl5 bnfn ag]sf g]tfsf] b]znfO{ ;'D;'DofPF . hf]vF] . ;a};a} bnsf ;a};a} g]tf xfd|f–] /fd|fj] fbdf n6\kl6Psf] b]vF] . / 7fg]F logsf a}ªs \ Aofn]G;, cfln;fg xj]nL, b]zljb]zdf y'kf/]sf ;DklQ ha;Dd /fli6«os/0f x'bF g} , ta;Dd o; b]zdf /fd /fHo :yfkgf x'g ;Sb}g . c:t' . -zAb ;ª\u|fd 3/_ v

uhn lk/tLsf] lzlj/df kL8fbfoL cFufnf] ef] h'6g\ ] d'6' kmf]l8of] /], ;Demf}tfdf eFufnf] ef] .

uhn u'/fz

hjfgLsf] l;/]6f]df cfTdf v}Nb} lxF8\gk' g]{ cGhfg}df hf]l8of] /], sfF8fbfoL ;Fufnf] ef] . lhGbuL of] 6'ªl\ ug] d¿e"ld hnfP em}F cfkmGt g} tf]l8of] /], dg p8L t'jfnf] ef] . cfkm\gf] ;+;f/ cfkm};uF af6f] ;f]Wg' s;nfO{ u'/fz g} xf]ldof] /], kl/l:ylt kGofnf] ef] .

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

27


;dfrf/–lgaGw

;fOaf]lu{s kfqx?sf] er'c { n ;+;f/

zAbfª\s/' ;fpg @)^*

g]kfnL pkGof; hut\df gf}nf] k|sf/sf] ljifo / gf}nf] xfFuf Pjd\ gf}nf] sf];n ] Lsf ?kdf klxnf] ;Dk"0f{ ;fOa/ pkGof; cfPsf] 5 . cr]n htftt} ;fOa/ b]Vg kfOG5 . of] nf]slk|o zAb ePsf] 5 . ljB'tLo ;~rf/ ;~hfndf vf; u/L OG6/g]6;Fu hf]l8Psf] ;~hfnnfO{ ;fOa/ elgG5 . of] pkGof; o;} k|sf/sf] k|ljlwnfO{ cl3 ;f/]/ cfPsf] xf] . pkGof; cfh b]lvFb} u/]sf] ;d:ofdf cfwfl/t 5 . cfhsf] ;d:of jftfj/0fLo xf] . o; pkGof;df ljZj / g]kfnsf] lalu|bF f] jftfj/0fnfO{ b]vfOPsf] 5 . lalu|Fbf] jftfj/0fsf sf/0f kfgL sd kg]{ cyjf gkg]{ eO/x]sf] 5 . cfh s[lif pAhgLnufot jiff{df k|efj k/]sf] 5 . ;x/df k|bi" f0f a9\bf] 5 . jftfj/0f o:t} /x]df cfheGbf ;o jif{kl5sf] ljs/fn ?ksf] 8/nfUbf] lrq pkGof;n] ptf/]sf] 5 . Tof] eofjx lrqdf dfG5]sf] ;+jb] gf n'Kt x'G5 / wtL{ s'lxP/ hfG5 . oL kl/l:ylt x'g ;S5g\ . ljZj / g] k fnsf] jftfj/0f hf] u fpg pkGof;df ;fOa/ kIfLo k|:t'lt 5 . pkGof;df jftfj/0f laufg]{ sfd s]xL cftª\sf/L efO/;x?n] ub}{ 5g\ . oL;Fu h'3/] k/f:t ug{ pkGof;df Pp6f ld;g ag]sf] 5, h;sf] d"n 7fpF lh/f] s6]h xf] . k|ltefO/; lgdf{0f u/]/ efO/; ;dfKt ug]{ k|lt/IffTds xltof/x?sf] lgdf{0f ug]{ sfd lh/f] s6] h df x' G 5 . ljleGg cg';GwftfnfO{ nufP/ k|ltefO/; lgdf{0f u/L jftfj/0f hf]ufpg] k|of; pkGof;df ul/Psf] 5 . jftfj/0f lau|] lxdfndf lxpF gx'g] l:ylt cfpg ;S5 . Tof] l:ylt 28


cfO;s]sf] 5 . ca ljZjsf] tfkqmd clnslt dfq} a9] klg Pl;of / clk|msfsf sltcf]6f b]z} x/fpF5g\ . log} s'/fsf] k"jf{ef; pkGof;df 5 . ;fOa/ pkGof; ePsf]n] o;sf kfqx? ;fOaf]u{ 5g\ . ;fOaf]u{ kfq eg]sf cfwf d]l;g / cfwf dflg; x'g\ . cfh h'g 6]Sgf]sNr/sf] ljsf; eO/x]sf] 5, cfh h'g k|ljlw ;+:s[ltsf] ljsf; eO/x]sf] 5, o;sf sf/0f xfdL dfG5] klg ;fOaf]lu{s x'g] ;Defjgf 5 . ;fOaf]lu{s eg]sf] ;fOaf]uh { :t} kfq xf] . lbgel/ xfdL df]afOn, Nofk6k, sDKo'6/h:tf d]l;g;Fu v]N5f}F eg] st} xfdL klg d]l;g h:t} t x'bF } 5}gf}F < egL pkGof;n] k|Zg hGdfPsf] 5 . cª\uh ]| Ldf o; lsl;dsf] kfq cfO;s]sf] eP klg g]kfnLdf o; pkGof;df klxnf]k6s cfPsf] 5 . xfdLnfO{ k|sl[ t / k|ljlw b'j} rflxPsf] 5 . o;sf nflu pkGof;n] k|sl[ t / k|ljlwdf tfnd]n x'gk' 5{ eg]sf] 5 . o;/L Pp6f gofF wf/fsf] ;fy{s pkGof; g]kfnL ;flxTodf cfPsf] 5 . k|:t't zAb lyP k|f=8f= df]xg/fh zdf{sf, hf] k|dv ' cltlysf tkm{af6 pkGof;sf af/]df cfkm\gf ;dfnf]rsLo dGtJo k|s6 ul//x]sf lyP / hf] ljdf]lrt pkGof;sf e"ldsf n]vs;d]t lyP . of] o'jfk':tfaf6 ePsf] gf}nf] sfd xf] . @)^@ ;fndf lzjfgLl;+x yf?sf] …er'c { n l/ofln6LÚ gfds gf6s k|:t't ePsf] lyof] . pgn] er'c { n dfG5] / g]l6hdsf] l;h{gf u/]/ b]vfPsf lyP . er'c { n ;f];fO6Lsf] sNkgf u/]/ Tof] gf6s n]lvPsf] lyof] . To;sf] kfFr jif{kl5 gf6s;Fu} ;Da4 ;h{ssf] pkGof; cfPsf] 5 . g]kfnL ;flxTosf] Pp6f xfFuf] ljZj ;flxTosf] k|ljlw hut\nfO{ 5f]P/ n]lv/x]sf] 5 . w|j' rGb| uf}td, uf]kL ;fksf]6f, 8f= dfwjk|;fb kf]v/]n, cgdf]ndl0f, lszg yfkf …cwL/Ú, ;¿eSt cflbn] o; If]qdf snd rnfPsf] ljifonfO{ :jod\ d}n] Pp6f ;dfnf]rgf n]vs ] f] lyPF . oL ;a}n] cf+lzs ?kdf k|ljlwnfO{ 5f]Psf lyP . lj1fg ;flxTo xfd|fd] f /fd|f; ] uF cfpg ;s]g . lj1fgkl5sf] ;fOa/df eg] o'jf k':tfsf] rf;f] b]lvG5 . o;} k|;ª\udf of] k"0f{tM ;fOa/Ls[t pkGof; xf] . klZrdL hut\df :yflkt On]S6«fl] gs ;fOa/ sNr/sf] s]lGb|otfdf pkGof; n]lvPsf] 5 . cfO=6L=df gnfu]sf o'jfn] n]vs ] f] pkGof; cfkm}df NofG8dfs{ xf] eg] df]xg/fh zdf{n] n]vs ] f e"ldsf df:6/lk; / csf]{ NofG8dfs{ xf] . cl3Nnf] k':tfsf ;dfnf]rsn] kl5Nnf] hut\sf] rrf{ pkGof;df ul/lbPsf 5g\ . o;nfO{ 6]s/] cufl8 a9\g kf7snfO{ d2t k'U5 . ;flxlTos ?kn] eGbf klg cGt/f{li6«o kl/j]zsf] 5fof o;df 5 . g]kfnL ;flxTo / lzIffdf klg ;fOa/ sNr/ cfO;Sof] . ;flxTo ;dfhsf] P]gf xf] . dg'hafa' ld>sf] …:jKg ;Dd]ngÚ, d]/f] …;'s/ftsf kfOnfÚ, gf/fo0f 9sfnsf] …kNk;f Sofkm]Ú / kb\dfjtL l;+xsf] …;dfgfGt/ cfsfzÚ df cf+lzs ?kdf ;fOa/ ;+:s[lt cfPsf] 5 . log}nfO{ ;d]6/] ;u'g >]i7n] Pp6f cg';Gwfg klg u/]sf 5g\ . cln cl3 of] s[lt cfPsf] eP cg';Gwfgsf] s]Gb| x'g ;SYof] . o; ;Gbe{df of] pkGof;df km]G6f;L / ;fOa/sf] rrf{ 5 . sDKo'6/sf] efiff cs}{ 5 . ;fOa/ hut\ cs}{ xf] . Pp6f ;fdfGo df]afOnsf] k|of]udf y'k}| zAb hfGg'kg]{ x'G5 eg] ;fOa/ sNr/sf] ;fOa/ l;6L xfOk/ l;6Ldf cs}{ zAbfª\s/' ;fpg @)^*

29


zAbx? k|of]u x'G5g\ . clxn]sf] ;dodf efiff g} csf]{ l;Sg'kg]{ cj:yf 5 . o;sf] :yfg ;dfhdf a]Un} 5 . of] Ps lsl;dsf] xfOk/ :k]; xf] . clxn] e"uf]n x/fPsf] 5 . o;sf] :yfg :k];n] lnPsf] 5 . e"uf]nsf] k|lt:yfkg :k]; ePsf] 5 . :k];sf] s'g} s]Gb| x'Fbg} . :k]; eg]sf] hxfF 5f]P klg s]Gb| xf] . s]Gb|xLg :k];df xfdL 5f}F . g]kfndf NofP/ o:tf] k|of]u / ;fOaf]u{ kfqx? b]vfpg' ;fx;sf] s'/f] xf] . dg h:tf] l8lh6n j]e ePsf] 5 . xfdL dgn] hxfF k'U5f},F l8lh6n j]e ToxL k'U5 . ;f/f s[lqd cg'?kd elgPsf] 5 . ;fb[zLs/0f cg'?kd k|lts[lt Pp6f s[lqdtf xf] . h:tf] dfq} clxn]sf] hut\ 5, ;a} 5}g . clxn]sf] ;+;f/ / gful/sx? ;fOa/g]6fOh];glt/ uO/x]sf 5g\ . of] Pp6f ckl/xfo{ clgjfo{ ?kn] k|ljlwn] NofPsf] ljsf; cyjf ljgfz h] eg] klg xfd|f] df}lns :j?knfO{ d]6b\ } gofF :j?k lbg] s'/f xf] . xfdL la:tf/} ;fOa/ l;l6hg x'bF } 5f}F . o;df Unf]an g]6js{ rflxG5 . ;a} oyfy{sf] :j?k d]l6P/ er'c { n oyfy{dfq afFsL 5 . o:tf] lr;f] / lghL{j b'lgofF h:tf] nfU5 . :k]; c:yflgs 5 . lyd klg cs}{ 5 . o:tf] ;flxTonfO{ ;fOa/ ln6/]r/ elgG5 . o:tf] ;flxTosf] ;dfnf]rgfnfO{ ;fOa/ ;dfnf]rgf elgG5 . o; s[ltaf6 ;fOa/ ;dfnf]rgf cufl8 a9\g5 ] . o;df k|ljlwnfO{ jftfj/0f;Fu hf]l8Psf] 5 . ;fOa/ / Osf] ;dfnf]rgf h¿/L 5 . ljZjsf] cfwfeGbf a9L hg;ª\Vof xfOk/ :k];df 5 . oxfF lbzfsf] cfjZostf kb}g{ . lbzfxLg :k];df xfdL 5f}F . Ps lsl;dsf] dfofjL / 5nsf/L b'lgofFsf] l;h{gf ePsf] 5 . o;nfO{ xfdLn] l:jsfg}{ k5{ . o;nfO{ l:jsf/]/ gofF k':tf cufl8 a9]sf] 5 . k[i7e"ld / ljifoj:t' x]bf{ Pp6f /fIf;L r]t cfP h:tf] 5 . oGqn] dfG5]nfO{ oGqh:t} agfpg] ;Defjgf 5 . k|ljlwnfO{ ;sf/fTds tj/n] lgolGqt u/]/ dfgjsf] lxtdf nufpg'k5{ . ljZj :t/sf] lyd NofP/ pkGof; n]Vg] sfd ePsf] 5 . o;af6 g]kfnL pkGof; stflt/ hfFb} 5 egL cg'dfg ug{ ;lsG5 . oL zAb lyP ljlzi6 cltlysf] e"ldsfdf cfl;g k|f=8f= uf]ljGb/fh e§/fO{sf . l;h{gfsf] k|f/lDes If0fb]lv hf]l8P/ ;h{ssf] pmhf{nfO{ Jol:yt kfg]{ lhDd]jf/L kfPsf sf/0f pgsf] ;sf/fTds ljsf;nfO{ glhsaf6 kof{jnf]sg ug]{ cj;/ k|fKt eof] . s[lt ;fOa/ sNr/df cfwfl/t 5 . clxn]sf] ;do k|ljlwsf] xf] . k|ljlwsf] Jofkstf ufpFufpF;Dd klg k'us ] f] 5 . o; k|ljlwsf] k|of]u dfgj sNof0fsf] kIfdf 5 cyjf h'g k[YjLdf xfdL al;/fv]sf 5f}F, To;sf] bf]xg gu/L zf]if0f gu/L cufl8 al9/fv]sf 5f}F < k|Zg pkGof;n] pAhfPsf] 5 . ;flxTo lj1fgeGbf cufl8 x'G5 . ;flxTosf/;Fu sNkgf zlSt x'G5 . ;flxTosf/sf oxL sNkgfsf] ;xf/fdf j}1flgs cfljisf/ ul//x]sf x'G5g\ . o; cy{df pkGof;n] ef]lnsf] ;DefjgfnfO{ cfh} JoSt u/]sf] 5 . of] ;l6s / oyfy{jfbL pkGof; xf] . ljsf;n] ljgfz lgDofpFb} 5 . cfh k[YjL / dfgjtf ;ª\s6u|:t 5g\ . ;x/Ls/0f, k|ljwLs/0f / ljrngn] xfdLnfO{ sxfF k'¥ofpF5, To;sf] k"j; { ª\st] pkGof;n] lbO/x]sf] 5 . lsgeg] pkGof;sf] cGTo zAbfª\s/' ;fpg @)^*

30


cfzfnfUbf] 5}g . t/ lg/fzf oyf{yeGbf 6f9f 5}g . xfdLn] u/]sf] k[YjLsf] zf]if0fsf sf/0f k|sl[ tn] clxn] h'g b'ikl/0ffd b]vfpFb} 5, xfdL To;k|lt ;r]t 5}gf}F . k|ljlwsf] ;fgf] q'l6sf sf/0f k[YjL s;/L ljgi6 x'g ;S5 eGg] k"jf{ef;sf nflu pkGof; x]/] k'U5 . xfdL ;sf/fTds / gsf/fTds b'j} s'/f ul//fv]sf 5f}F . xfdL dfgj sNof0f / o;ljk/Ltsf sfd klg ul//x]sf 5f}F . o;nfO{ k|ltlglwTj ug{ pkGof;df efO/; / ;h{sx? hGdfOPsf 5g\ . lgb]z { s JolStÎj 8f= l8S;n] k[YjLnfO{ hf]ufpg :yfkgf u/]sf k|ljlw k|of]uzfnf g} lh/f] s6]h xf] . olt x'Fbfx'bF } klg zlStzfnL efO/;n] 8f= l8S;sf] l;h{gfnfO{ etfe'ªu\ kfl/lbG5 . ;Dk"0f{ k|ljlwo'St ;+;f/ elTsG5 . pkGof;sf] cGTosf cfwf/df k|Zg ug{ ;lsG5, s] k|ljlwn] ljgfz lgDofpFb} 5 < x'g ;S5 pkGof;sf/sf] a|xd\ n] ef]lnsf] ;+;f/ b]vs ] f] . pkGof;sf] cGTon] b]vfPh:tf] kl/0ffd gxf];\ . pkGof;sf/n] j}1flgsnfO{ k"j; { r]t u/fPsf klg x'g ;S5g\ . pkGof;eGbf klg ;zSt e"ldsf n]vg 5 . pkGof; kl9;s]kl5 e"ldsf gk9] pkGof; a'lemGg . g]kfnL ;flxTodf olt uxg cWoog u/]/ ;fOa/ ;dfnf]rgf n]lvPsf] ;DejtM of] klxnf]k6s xf] . plNnlvt syg lyP cltly ;dLIfs wL/s'df/ >]i7sf . afnaflnsf / o'jf ju{df kl/jt{g Nofpg] nIosf ;fy :yfkgf ePsf] sv/f k|sfzgaf6 k|sflzt / cfh ljdf]lrt k':ts jif{sf] pTs[i6 k':ts x'g ;sf];\ . oL z'edgf]efj lyP sfo{qmdsf ;efklt Pj+ k|sfzgsf cWoIf ;+ljbf /fhe08f/Lsf . pb\3f]if0f ;~rf/sdL{ zDe'nfn >]i7af6 eO/x]sf] lyof] eg] ;'¿d} pkGof;sf/n] 5f]6fld7f :jfutsf zAbx? k|s6 u/]/ sfo{qmdnfO{ 5l/tf] agfO/x]sf lyP . u'¿s'nsf] k|I] ffnodf Pp6f zlgaf/ o;/L ;fy{s eO/x]sf] lyof] 6ª\sk|;fb rf}nfufO{å+ f/f lnlvt ;fOa/ pkGof; …lh/f] s6]hÚ sf] nf]sfk{0f Pj+ rrf{kl/rrf{af6 . k|:t'lt M lgldif

cleJolQm, zf/bf, cIf/, hgdt, h'xL, tGg]/L, bfloTj, bf]efg, gfufh'g{ , k|1fkg, lkmTsf}nL, au/, efg', dgf]efj, oyfy{ s'/f, /rgf, jlgtf, zAb–;+of]hg, zAbl;Gw', ul/df, dw'ks{, :ofd'gf cflb klqsfx? cWoog u/L g]kfnL efiff / ;flxTosf] ljsf;df 6]jf k'¥ofcf}+ .

;f}hGo M …zAbfª\s/' Ú zAbfª\s/' ;fpg @)^*

31


;dfgtf, :jtGqtf / Gofosf nflu cfkm\gf] clwsf/k|lt ;hu / ;r]t xf]cf}F . g]kfn ;/sf/

;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno

;"rgf ljefu zAbfª\s/' ;fpg @)^*

32



Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.