MagMa#2 by Irene de Bel

Bouwbree magazine d materiaalg over ebruik

dossier pag.20

Magazine over materiaalgebruik

#2 18 December 2008 magma-online.nl

Genereuze gevels

Nieuw

3 18 december 2008 #2 - 18 december 2008

Magazine over materiaalgebruik

magma #2

magma-online.nl Tips en persberichten voor de redactie kunt u mailen naar magma@sdu.nl

Uitgever Nina Nannini

Bezoek ons op de Bouwbeurs 2009: Hal 11 stand B 004

TECU® Gold Losanges bekleden de elegant wiegende gevel van Le Safran festival hall in Brie Comte Robert (F) in een permanente gouden kleur, hiermee een harmonieuze basis creërend voor de vele evenementen die hier gehouden worden. TECU Hotline +31 78 6212991 info-nl@kme.com, www.tecu.com ®

NIEUW KOPER

Hoofdredacteur Irene de Bel Medewerkers Maartje Henket, Elske Koopman, Armand Landman, Mensje Melchior (eindredactie), Jet Mok, Rien van Overveld, Tieneke Wilms, Ivo van Woerden Fotografie Guido Benschop, Marcel van der Burg, Groosman Partners, Rob Huibers, Ben te Raa, Christian Richters ontwerp Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam (Jeroen Disch) Abonnementen MagMa wordt verspreid onder een selectie van abonnees van toonaangevende Sdu bouwtitels, waaronder Cobouw, de Architect, NBD Magazine en Vastgoedmarkt. Een nieuw abonnement afsluiten, kan op magma-online.nl en is gratis voor abonnees van de genoemde titels. Advertenties Meer informatie over advertentiemogelijkheden en tarieven vindt u op www.bereikdebouw.nl. Ook kunt u contact opnemen met Jennefer Keyzer: tel 070 – 378 03 27, e-mail j.keyzer@sdu.nl Oplage: 15.250 ISSN 1877-0711 Sdu Uitgevers Postbus 20025

lles wat je ziet, kan inspireren en leiden tot slimme ingevingen of concrete oplossingen. Vergeet daarom ook niet af en toe naar andere vakgebieden te kijken. Want zo zag Harrie Evers hoe bruggenbouwers de grootste overspanningen behalen met de slankste tuien. Als dat met bruggen kan, dan is een balkon toch kinderspel voor zo'n staaldraad, dacht de directeur van NormTeq. Dat was het begin van de ontwikkeling van het nieuwe Heli-verankeringssysteem. Met het systeem kunnen prefab elementen met een haast onzichtbare bevestiging aan gevels worden gemonteerd. In Apeldoorn is zo een troosteloze jaren 60 galerijflat omgetoverd tot een modern appartementencomplex. Het ontwerpteam van Philips wil de bouwsector inspireren met een toekomstblik. Hoe kun je in het jaar 2020 duurzaam en zelfvoorzienend wonen in een grote stad? De ideeën die Philips Design daarover heeft, zouden de ontwerpopgave aanzienlijk veranderen. Maar ze kunnen ook een goede aanzet geven tot creatieve 30 innovaties. In deze toch wat barre tijden ook wat extra aandacht voor de orderportefeuilles. Opdrachtgevers stellen projecten uit of blazen ze zelfs af. Het binnenhalen van nieuwe opdrachten vraagt van iedereen momenteel meer moeite en creativiteit. Daarom als uitsmijter achterin extra veel prijsvragen waarmee naast werk, veel roem valt te behalen. Doe er u voordeel mee. Zoals Harrie Evers al merkte, zetten inspirerende voorbeelden van vakgenoten aan tot creativiteit. MagMa selecteerde daarom voor u zeven genereuze gevels in binnen- en buitenland. Stuk voor stuk meer dan alleen een buitenkantje. Ze maken van hun gebouwen ware iconen. Dus neem een kijkje in het geveldossier van de zeven schoonheden. Laat u inspireren.

In samenwerking met:

Irene de Bel Hoofdredacteur PS Tips, vragen en opmerkingen blijven welkom op magma@sdu.nl

(advertentie)

www.schueco.nl SCHUCOH0420_Banner_Magma_Novembe1 1

Energie besparen Energie winnen 12-11-2008 10:05:44

3 18 december 2008 #2 - 18 december 2008

Magazine over materiaalgebruik

magma #2

magma-online.nl Tips en persberichten voor de redactie kunt u mailen naar magma@sdu.nl

Uitgever Nina Nannini

Bezoek ons op de Bouwbeurs 2009: Hal 11 stand B 004

NIEUW KOPER

In samenwerking met:

Irene de Bel Hoofdredacteur PS Tips, vragen en opmerkingen blijven welkom op magma@sdu.nl

(advertentie)

www.schueco.nl SCHUCOH0420_Banner_Magma_Novembe1 1

Energie besparen Energie winnen 12-11-2008 10:05:44

#2 - 18 december 2008

Stralend platina

oor de gerenommeerde Deense kunstenaar Olafur Eliasson, maakte het Nederlandse bedrijf Lucassen Steenindustrie tienduizend unieke stenen met een platinaglazuur. Voor zijn Obayashi Corporation Project in Tokio stuurde Eliasson twee medewerkers naar de fabriek in het Deense Broager. Ze experimenteerden daar drie weken met de stenen, de vormen en het platinaglazuur. Uiteindelijk maakte de fabriek voor elke steen een aparte mal. Na het bakken op 1100 graden, werden ze allemaal handmatig afgewerkt en omhuld met platinaglazuur en nogmaals gebakken. 'Door de verschillende vormen en het platina is de lichtval uniek. Dat zou ook in een woonhuis prachtig staan', zegt directeur Bjรถrn Lucassen.

#2 - 18 december 2008

Stralend platina

nieuws

Innovatief

• • • • • • • • • • • • •

#2 - 18 december 2008

PROACTIEVE BEVEILIGING BOUWPLAATSEN

Innovatieve en ﬂexibel beveiligingsconcept Totaalconcept: van ontwerp tot realisatie Op basis van operational lease, dus géén investering Preventieve en proactieve cameraservice Tijdelijke en permanente camerabeveiliging Live uitlezen van beelden in onze Toezichtcentrale Inzet van bewegingdetectie, geluid- en lichtbeveiliging Directe en gerichte opvolging Voor collectieve of individuele beveiliging Facilitaire ondersteuning uitvoerder Beveiliging bedrijventerreinen Geschikt voor bedrijven, particulieren, overheden en andere instanties Referentieprojecten: Stedelijk Museum Amsterdam (Midreth), Sporthal Nieuw Stappegoor Tilburg (Heerkens van Bavel)

NNIT is een nieuw seriecascoconcept voor grondgebonden woningen. Dycore Systeemvloeren Calduran Kalkzandsteen en Unidek (dakelementen) hebben hun producten op elkaar afgestemd en de onderlinge aansluitingen verbeterd, zodat het resultaat voldoet aan de eisen voor lucht- en contactgeluidsisolatie. De begane grondvloer staat los van de opgaande enkelvoudige bouwmuur, de afwerklaag van de wand en de plint van de vloer. De verdiepingsvloeren zorgen voor de

Voorkom vandalisme en vertraging in oplevering en verkrijg een controle in aﬂevering van materialen en managementinformatie. Neem voor een vrijblijvende offerte en meer informatie gerust contact met ons op! In een persoonlijk en inspirerend gesprek vertellen wij u graag wat Spyke voor u kan betekenen. Bel met Spyke Security, telefoon 072-5414082 of kijk op:

stabiliteit. De dakelementen maken het mogelijk om gordingloos te bouwen en de aansluiting met de bouwmuur beperkt flankerende geluidsoverdracht. Binnenspouwbladen en penanten zijn met veerankers akoestisch ontkoppeld verbonden aan de woningscheidende wanden, terwijl de buitengevels per stramien worden gedilateerd. Het casco is flexibel en kan in alle seriegrootten worden toegepast. Meer op: dearchitect.nl, zoekcode 081102

G R O E P

Telekranen • Mobiele Torenkranen Shovels • Verreikers

Grondwerken • Rioleringswerkzaamheden Terreininrichting • Ecologische werken Waterbouw werken • Woonrijp maken • Reconstructies

Bodemonderzoeken • Asbestonderzoeken Bodemsaneringen

Projectmanagement • Projectadvies Projectvoorbereiding • Projectuitvoering Projectcontracten

Schot Alkmaar Holding B.V. Smaragdweg 3, 1812 RJ Alkmaar • Postbus 9060, 1800 GB Alkmaar T: +31 (0)72 - 541 40 00 • F: +31 (0)72 - 541 40 99 www.schot-alkmaar.nl • info@schot-alkmaar.nl

olynorm maakt bijzondere geperste 3D elementen voor toepassingen in de bouw. Het bedrijf maakt daarbij gebruik van zijn ervaringen uit de auto-industrie als metaalvormer, -bewerker en -afwerker. Ook heeft het ruime ervaring met grote productafmetingen. Door experimenten met nieuwe materialen en matrijsontwerpen kan Polynorm een grote vormvrijheid bieden. Het bedrijf beschikt over een geavanceerde persstraat, technici en ontwerpers, en biedt naast persen de mogelijkheid tot het samenstellen en afwerken van het product. Polynorm is een onderdeel van Voestalpine AG en sinds 2007 weer actief als partner in de bouwsector. Meer op: dearchitect.nl, zoekcode 081110

etrarch is een grootformaat door en door gekleurd gevelpaneel (1200x2400 mm of 1200x3000 mm en 7 of 10 mm dik) uit natuurlijke mineralen, hars, natuurlijke pigmenten en een glasvezel wapening. CFS levert 850 standaardkleuren en structuren. Bij bestellingen vanaf 100 m2 kan zonder bijkomende kosten een kleur op maat worden gemaakt. De panelen zijn sterk, duurzaam, licht in gewicht, vandalisme- en graffitibestendig en eenvoudig te reinigen. Petrarch is geschikt voor binnen en buiten en voor zichtbare en onzichtbare montage. Meer op: dearchitect.nl, zoekcode 081106

nieuws

Innovatief

• • • • • • • • • • • • •

#2 - 18 december 2008

PROACTIEVE BEVEILIGING BOUWPLAATSEN

G R O E P

Telekranen • Mobiele Torenkranen Shovels • Verreikers

Grondwerken • Rioleringswerkzaamheden Terreininrichting • Ecologische werken Waterbouw werken • Woonrijp maken • Reconstructies

Bodemonderzoeken • Asbestonderzoeken Bodemsaneringen

Projectmanagement • Projectadvies Projectvoorbereiding • Projectuitvoering Projectcontracten

Schot Alkmaar Holding B.V. Smaragdweg 3, 1812 RJ Alkmaar • Postbus 9060, 1800 GB Alkmaar T: +31 (0)72 - 541 40 00 • F: +31 (0)72 - 541 40 99 www.schot-alkmaar.nl • info@schot-alkmaar.nl

nieuws

Duurzaam

valon-Solar is een milieuvriendelijke kunststof dakfolie, waarin buigzaam photovoltaïsch materiaal is geïntegreerd. De solar modulen bestaan uit drie kleurlagen, zodat het maximale rendement uit het lichtspectrum wordt gehaald. De gemiddelde jaarlijkse minimumopbrengst bedraagt in Nederland 50 kWh/m2, voor een periode van twintig jaar. De levensduur van de folie bedraagt 30 à 40 jaar en het dak blijft beloopbaar voor onderhoud.

olyFortPro is de opvolger van PolyFort+ spouwisolatie van IsoBouw. Het product biedt een hogere isolatiewaarde en is sneller te verwerken. PolyFortPro bestaat uit EPSHR en alufolie. Deze combinatie van materialen is goed voor Rc-waarden van 3.0, 3.5 en 4.0 bij spouwen van 100, 120 en 140 mm. Het product is licht van gewicht, handzaam, vochtongevoelig, recyclebaar en vezelvrij. De spouwisolatie zakt niet uit en heeft geen uitloging naar het buitenblad. Meer op: dearchitect.nl, zoekcode 081119

n de wetenschap dat bijna 20% van het energieverbruik in de wereld door verlichting wordt verbruikt, is het niet verrassend dat continue wordt gezocht naar verdere energiebesparingen. Ook het bedrijf Indal deed onderzoek en heeft nu de Stela-serie ontwikkeld, met led als witte lichtbron voor op lantaarnpalen. Door de vormgeving en het lichttechnisch armatuurconcept is het volgens Indal een goed alternatief voor paaltop-toepassingen. Een led levert door het COO-LED koeling-

principe een CO2-reductie op tot wel 40%. De door Indal ontwikkelde Directa lenstechniek integreert optieken afschermingsfunctie en heeft een gerichte lichtverdeling, waardoor het wegdekrendement tegen de 95% is. Tot slot gaan led-lampjes langer mee dan traditionele waardoor ze minder vaak vervangen hoeven te worden.

houdt dus niet op bij bouwen: kinderen moeten niet alleen in een gezonde school kunnen leren en in een gezond huis kunnen wonen, maar ook nog gewoon buiten kunnen spelen. Dat wordt met name in de Randstad steeds lastiger.' 'Met alles wat ik de laatste maanden hoor en lees, verwacht ik dat er op korte termijn een soort oorlogssituatie ontstaat', zegt Peter van Eijk, senior vastgoedontwikkelaar bij BAM Woningbouw. 'Voorheen dachten we, met de lage prijzen voor gas en energie, dat het allemaal wel los zou lopen. Dat is met de recente prijsstijgingen radicaal veranderd: mensen voelen dat er iets aan de hand is en willen oplossingen.' Thomas Rau van RAU Oneplane-

#2 - 18 december 2008

ella Nederland brengt in januari het eenmalige magazine 2020 Het Groene Bouwen uit. De fabrikant van energiezuinige bouwproducten wil daarmee de huidige staat en de toekomst van duurzaam bouwen in Nederland belichten. In het blad onder meer een interview met de nieuwe minister van Wonen, Eberhard van der Laan, en een rondetafelgesprek met tien vooraanstaande mensen uit het veld over de betekenis van 'duurzaam bouwen' in de praktijk. Uit het gesprek blijkt dat niet iedereen positief denkt over de duurzame pogingen van de bouwwereld. Renz Pijnenborgh, voorzitter van VIBA: 'Ecologisch gezien zijn we als bouwwereld een ramp. Het hele proces van duurzaamheid in al zijn facetten moet in Nederland nog van de grond komen. In mijn optiek moeten we daarin veel meer de nadruk leggen op het welbevinden van mensen. Iedereen wil gezond leven, maar we bouwen ongezonde gebouwen met een duurzaam label.' Ieke Kuijpers van Gaalen adjunctdirecteur van DGMR vult aan: 'Het

tarchitecture: 'Maar dan moeten we dus wel iets doen. Anders lijken we op iemand die longkanker heeft, per jaar een sigaret minder rookt en dan over zoveel jaar geen longkanker meer heeft. Dat gaat niet. We zitten aan het plafond; window dressing lost het probleem niet meer op. Een culturele omslag is de enige oplossing, maar wie initieert die? De overheid, de media, de producenten?' Herman Eijdems van VROM is duidelijk: 'Dat kun je vergeten.' Hij vult aan: 'Er is in Nederland geen partij die, als het op zijn eigen bedrijfsvoering aankomt, duurzame keuzes wil maken.' CEO van Xella, Jos Cox denkt echter dat dankzij de stijgende energieprijzen weldegelijk een proces van bewustwording gaande is. 'Een besef dat de zekerheid van beschikbaarheid van grondstoffen en energie begint weg te ebben. De Club van Rome heeft dat bijna veertig jaar geleden al voorspeld. Of we nu al te laat zijn voor actie? In mijn optiek is het vijf over twaalf.' 2020 Het Groene Bouwen verschijnt in januari in een oplage van 20.000 en is te bestellen op hetgroenebouwen.nl.

In het magazine ook foto's van de rondreizende 'DuboBox' met verbeterideeën. Bijvoorbeeld een werkplek met frisse lucht en eigen inrichting.

nieuws

Duurzaam

#2 - 18 december 2008

In het magazine ook foto's van de rondreizende 'DuboBox' met verbeterideeën. Bijvoorbeeld een werkplek met frisse lucht en eigen inrichting.

nieuws

Efficiënt #2 - 18 december 2008

#2 - 18 december 2008

leufventilatie verzorgt natuurlijke ventilatie via het kozijn- of raamhout. Het bedrijf Tilmar heeft samen met Kuin Houtbewerking een aluminium sleufrooster ontwikkeld dat na montage niet in het zicht ligt. Door sleufventilatie toe te passen hoeven geen roosters meer in muren of ramen gebouwd te worden en blijft verse lucht toch binnenstromen. De ventilatieopening kan aan de onderzijde van de bovendorpel geplaatst worden en na montage ligt het rooster onzichtbaar verzonken. Frisse lucht naar binnen en de insecten blijven gewoon buiten. Meer op: www.nbd-online.nl

agenlange overlast, overal stof en bewoners die amper hun eigen huis inkomen. In een middagje de houten trap vervangen zonder overlast, zou ideaal zijn. En dat is dan ook het idee achter de 'Overtreffende Trap'. In het concept wordt de oude trap met speciaal ontwikkelde meetapparatuur ingemeten. Met die gegevens worden in de fabriek de dektreden op maat geprefabriceerd, genummerd en op het adres afgeleverd. Daar kunnen de treden in een paar uur worden aangebracht. Volgens ontwikkelaars Verweij Houttechniek en de Van Wijkgroep is het concept bruikbaar bij hoogbouw en in portiekflats in grote steden.

Bij de geprefabriceerde glazen constructiemodules met doorlopende leuning zijn geen verticale steunen nodig.

abrikant Relius heeft een elastisch buitenmuurverfsysteem ontwikkeld, dat voorkomt dat scheurtjes ontstaan in gepleisterde gevels en bestaande scheurtjes dicht. Door de scheurtjes kan vocht in de muur trekken en dat zou weer kunnen leiden tot onthechting en schade aan het pleisterwerk. Volgens Relius is het Silcosan FlexSysteem ideaal voor het saneren en renoveren van optische en constructieve scheurvorming van buitengevels. Door de fotokatylitische werking levert het minder vervuiling op en dankzij nanotechnologie is het bijzonder water- en vuilafstotend. Meer op: www.nbd-online.nl

et bedrijf BUVA heeft een draai-kiepsysteem ontwikkeld voor zowel houten als kunststof kozijnen. Doordat het nieuwe ontwerp een modulair systeem is, is het flexibel in de montage. Zo kunnen alle espagnoletten en hoekoverbrengingen in de beslaggroef geklemd worden. Ook zorgt de flexbiliteit voor eenvoudige uitbreiding van het aantal functies als klanten dat wensen.

Waaronder bijvoorbeeld een geïntegreerde beveiliging tegen foute bediening. Het activPilot systeem heeft drie identieke hoekoverbrengingen voor een draai-kiep raam, de veiligheidskiep-sluitplaat is zowel links als rechts toepasbaar en er is één sluitgrendel voor alle kozijndelen en veiligheidsklassen. Meer op: www.nbd-online.nl

et bedrijf Glas Marte heeft een oplossing gevonden om glazen balustraden eenvoudig te kunnen construeren en monteren. Door de geprefabriceerde glazen constructiemodules en de basisprofielen met doorlopende leuning, kan de Gm-Railing-serie lijnvormig worden ingezet zonder dat verticale steun nodig is. De geprefabriceerde glazen constructiemodules worden in de profielen van de onderconstructie gehangen en ter plaatse met kopschroeven of speciale afstandhouders bevestigd en in elkaar gezet. Het systeem is ontwikkeld voor gecoat veiligheidsglas van zogenoemd 'floatglas', maar ook gecoat veiligheidsglas van gehard glas kan worden gebruikt. Het boren van gaten is niet nodig, net als het aanvragen van een vergunning.

nieuws

Efficiënt #2 - 18 december 2008

#2 - 18 december 2008

Bij de geprefabriceerde glazen constructiemodules met doorlopende leuning zijn geen verticale steunen nodig.

de vinding van...

De nationale consumenten bouwbeurs voor de particuliere opdrachtgever.

‘H

oe het precies werkt is het geheim van de smid, maar de geharde glasplaten zijn verbonden door een laagje PVB-folie. Als een ruit breekt, ontstaan er geen scherven maar blijft het bij breuklijnen. Dit glas is zo stevig dat de sterkste man van Nederland met halters, een totaalgewicht van 270 kilo, op onze 'wip' van koud gebogen glas heeft gestaan. Die wip is ons showmodel voor beurzen. De nieuwe glasbewerking is eind jaren negentig bedacht door ingenieur Lásló Vákár van Movares en is gepatenteerd sinds 2000. Het is breed toepasbaar en kostenbesparend, want een mal voor warm ge-

17, 18 EN 19 APRIL 2009 – JAARBEURS UTRECHT Hoofdsponsor:

AA_fullcolourC.eps ABN AMRO full-colour for coated paper

Eigen Huis (Ver)Bouwen 2009 werkt inhoudelijk en in mediabereik samen met diverse betrokken partnerorganisaties: Width shield: 20 mm Overlap: 0,05 mm

0% C M 100% Y 100% 0% K

Pantone 485 1X CVC RAL 3020 AveryVinyl 826 / 906

C 26

vereniging eigen huis -40

1.2 pt.

-40

Amsterdam

bogen glas is overbodig en die kost algauw duizenden euro's. Bij vervanging is het ook goedkoper, omdat je een gebogen glasplaat ter plekke kunt buigen. De kostenbesparing bij vervanging komt daardoor snel op een factor 7. Buigen zonder verhitting bespaart bovendien energie. Het koud gebogen glas is bijvoorbeeld gebruikt in de gevel van het Jinsopaviljoen op de Arenaboulevard in Amsterdam. We moesten een speciale zuiginstallatie ontwikkelen om de glasplaten te buigen en op hun plek te krijgen. Architecten zijn blij met de vinding, omdat zij nu hun ideeën met gebogen glasconstructies beter

‘Gebogen glasconstructies zijn zo veel goedkoper’

SCHRIJF NU OOK IN VOOR DEELNAME EN ONTMOET DUIZENDEN CONSUMENTEN MET BOUWPLANNEN IN DRIE DAGEN TIJD!

MEER INFO: TEL 076-5710351 OF WWW.DENATIONALEBOUWBEURS.NL

Jinsopaviljoen,

Tekst: Elske Koopman Beeld: Guido Benschop

KIEZEN - ONTWERPEN - VERBOUWEN - WONEN!

vereniging eigen huis

koud gebogen glas

annemarie veerman

Koud gebogen glas bestaat uit verschillende lagen gehard glas met PVB-folie ertussen. Het glas kan op locatie, zonder verhitting, worden gebogen. Koud gebogen glas is er in verschillende varianten, zoals gehard glas, isolatieglas, beloopbaar en met zonnecellen ertussen.

binnen het budget kunnen houden. Een mooi project is bijvoorbeeld ook de overkapping van het busstation achter het Centraal Station in Amsterdam. Die kap wordt 360 meter lang en 22 meter breed. De opdrachtgever vroeg letterlijk: 'Dit moet voor de helft van de prijs, kunt u dat?'. Dat konden wij. We hebben toen ook de brandhangendheid getest, voor het geval twee bussen op elkaar rijden en er brand ontstaat. Het glas voldeed aan de eis van dertig minuten. Grootste nadeel is de beperkte radius. Bij gelaagd gehard glas is de buigstraal vanaf 6,5 meter en bij isolatieglas, zoals in het Jinsopaviljoen, is dat 10 meter. De ontwikkeling gaat door. Movares heeft de 'duurzame weg' ontwikkeld, dat is een glazen snelwegoverkapping die de uitlaatgassen opvangt.'

#2 - 18 december 2008

Annemarie Veerman is marketing manager bij BRS. Het bedrijf heeft samen met Movares koud gebogen glas ontwikkeld. In de verwerking scheelt dat de helft in kosten, waardoor architecten met al hun creativiteit en een voorliefde voor gebogen glasconstructies binnen hun budget kunnen blijven.

de vinding van...

De nationale consumenten bouwbeurs voor de particuliere opdrachtgever.

‘H

17, 18 EN 19 APRIL 2009 – JAARBEURS UTRECHT Hoofdsponsor:

AA_fullcolourC.eps ABN AMRO full-colour for coated paper

Eigen Huis (Ver)Bouwen 2009 werkt inhoudelijk en in mediabereik samen met diverse betrokken partnerorganisaties: Width shield: 20 mm Overlap: 0,05 mm

0% C M 100% Y 100% 0% K

Pantone 485 1X CVC RAL 3020 AveryVinyl 826 / 906

C 26

vereniging eigen huis -40

1.2 pt.

-40

Amsterdam

‘Gebogen glasconstructies zijn zo veel goedkoper’

SCHRIJF NU OOK IN VOOR DEELNAME EN ONTMOET DUIZENDEN CONSUMENTEN MET BOUWPLANNEN IN DRIE DAGEN TIJD!

MEER INFO: TEL 076-5710351 OF WWW.DENATIONALEBOUWBEURS.NL

Jinsopaviljoen,

Tekst: Elske Koopman Beeld: Guido Benschop

KIEZEN - ONTWERPEN - VERBOUWEN - WONEN!

vereniging eigen huis

koud gebogen glas

annemarie veerman

#2 - 18 december 2008

Heli-systeem

de bouwdoop

Een oude galerijflat strippen en met een innovatief systeem een volledig nieuw uiterlijk geven, Dat kan, met de heli-balkonverankering. 'Mooi en strak, zonder zichtbare staalconstructie.' Tekst: Jet Mok, Beeld: Groosman Partners Architecten

De Valk Harrie Evers leverancier

Jeroen Knoop – opdrachtgever

Wim Doppenburg aannemer

project renovatie jaren 60 hoogbouwflat De Valk Locatie Zevenhuizen in Apeldoorn Opdrachtgever woningbouw vereniging Ons Huis Architect Groosman Partners architecten Aannemer Aannemingsbedrijf Draisma BV Leverancier NormTeq Omvang 100 appartementen Toepassing 1230 heli-systemen Oplevering september 2008 prijs Het Heli-systeem is genomineerd voor de Bouwprijs 2009

n Apeldoorn is de oude galerijflat 'De Valk' kort geleden volledig gerenoveerd. Nou ja, gerenoveerd; het gaat wel wat verder dan dat. In feite is de flat volledig gestript. Alleen het betonkarkas van De Valk staat nog overeind. Met behulp van het innovatieve helisysteem heeft het cascoskelet een volledig nieuw uiterlijk gekregen. Nu het af is, ziet de flat eruit als een modern strak gelijnd gebouw. De Apeldoornse woningbouwvereniging Ons Huis heeft voor de heli-balkonverankering gekozen omdat het een systeem is dat met relatief weinig zichtbare onderdelen een heel nieuwe draagstructuur kan ontwikkelen. Jeroen Knoop van Ons Huis: 'Anders kom je uit op een frame van staal als draagconstructie, dat is altijd een ingewikkelde ingreep. Dit systeem wordt compleet geprefabriceerd de bouwplaats opgedragen – en daar hoeft het alleen maar in het betonkarkas gemonteerd te worden.' Ontwikkelaar van het helisysteem is NormTeq. Directeur Harrie Evers legt uit dat hij het idee kreeg uit de bruggenbouw. 'Als je een brug overeind kunt houden met stalen kabels, dan moet dat met dezelfde strengen ook bij een balkon kunnen.' Het idee is simpel, vertelt Evers. 'Neem een stapeltje folders, en leg dat tussen jou en de muur. Zolang jij blijft duwen, valt dat stapeltje niet. Zo werkt het helisysteem ook. De strengen duwen het balkon tegen het gebouw aan.' Natuurlijk waren er wel onzekerheden. Projectleider Wim Doppenburg van Aannemingsbedrijf Draisma BV herinnert zich het balkondrama in Maastricht. Daar kwam een balkon naar beneden, met twee doden tot gevolg. 'Zo'n drama wilden wij natuurlijk absoluut voorkomen.' Daarom werd de heli-balkonconstructie eerst beproefd op de bouwplaats, om te kijken of het theoretische idee ook daadwerkelijk zou functioneren.

was voor de renovatie in 2006.

De nieuwe gevel met de verschillende prefab elementen

De nieuwe galerij met heli-systeem

Doppenburg is 'best positief', maar een project moet zich wel lenen voor heli-balkons. 'Voor dit renovatieproject was het erg interessant, maar bij volledige nieuwbouw zou je moeten kijken welk systeem het beste werkt.' Alle begin is moeilijk, er waren regelmatig momenten dat de projectleider dacht: dit moet eenvoudiger kunnen. Doppenburg: 'Je moet maar zien hoe het werkt, zo'n eerste keer. Nu gebruikten we bijvoorbeeld aanspanmachines die al op de markt zijn. Maar als we dit vaker gaan doen, komen er vast machines die dat sneller of handiger kunnen.' Ook Jeroen Knoop van opdrachtgever Ons Huis ziet de toekomst van helibalkons positief in. 'Het is een goed product voor de renovatiebouw – betaalbaar, goed en flexibel.' Dat laatste was voor zijn organisatie doorslaggevend. 'We hebben de oriëntatie van het gebouw omgedraaid, de galerij zit nu aan de achterkant. Het hele gebouw heeft een volledig nieuwe uitstraling gekregen. Het helisysteem heeft dat in deze vorm mogelijk gemaakt.'

#2 - 18 december 2008

Oud beton in een modern jasje

De gevel van De Valk zoals die

Ook voor opdrachtgever Ons Huis was dat belangrijk. Knoop: 'We waren heel kritisch. Meerdere bouwinstanties hebben het systeem getest en zij waren positief.' Ook de proefbelasting ter plekke pakte goed uit en Ons Huis koos definitief voor het helisysteem. Eenmaal aan de slag, vindt projectleider Doppenburg 'de architectonische vrijheid' het grote voordeel van de heliverankering. Ontwikkelaar Harrie Evers noemt ook de tijdswinst als belangrijk pluspunt; betonnen balkons hebben een productieproces van maanden. Maar Doppenburg ziet dat toch anders. 'Qua tijd maakt het niet veel uit, de prefab platen voor dit balkon moesten ten slotte ook geproduceerd worden. Ook technisch had een stalen draagframe best gekund', meent de projectleider. 'Maar de grote winst zit in de esthetiek. Er is geen zichtbare staalconstructie aanwezig en dat ziet er mooi en strak uit.' Een ander enorm voordeel zijn de kosten. Ontwikkelaar Harrie Evers: 'Het systeem kost aanzienlijk minder dan een traditionele staalconstructie. Een helibalkonconstructie is rond de 1 miljoen euro goedkoper.' Jeroen Knoops ziet ook in het onderhoud een behoorlijke kostenbesparing. 'De metalen strengen liggen in het beton en de balkons hoeven daardoor niet elke paar jaar behandeld te worden.' De toekomst ziet er dus zonnig uit voor NormTeq? Projectleider

Met het Heli na-span verankeringssysteem kunnen prefab betonelementen aan bestaande casco's worden verankerd. Het Heli-systeem bestaat uit voorspanstrengen, staalplaten, draaddelen met moer, uitsparingen en een vijzel. De voorspankabels zijn ingestort in de prefabelementen. In het bestaande casco worden horizontale gaten geboord en sparingen in de vloer, plafond of wand gehakt. Vervolgens worden de prefabelementen, zoals consoles,balkons, galerijen of gevelbanden, onzichtbaar verankerd aan de achterliggende draagconstructie.

Heli-systeem

de bouwdoop

De Valk Harrie Evers leverancier

Jeroen Knoop – opdrachtgever

Wim Doppenburg aannemer

was voor de renovatie in 2006.

De nieuwe gevel met de verschillende prefab elementen

De nieuwe galerij met heli-systeem

#2 - 18 december 2008

Oud beton in een modern jasje

De gevel van De Valk zoals die

KONE Olympus: omdat elk kantoor zâ&#x20AC;&#x2122;n eigen sfeer heeft Een uniek en onderscheidend liftinterieur draagt bij aan de totaalbeleving van uw kantoor. KONE introduceert daarom een serie nieuwe liftinterieur-designs voor kantoorgebouwen, geĂŻnspireerd op de mode en de seizoenen. Overtuig uzelf en ga voor meer inspiratie naar www.konedesign.nl.

Designs to move you

www.konedesign.nl

Designs to move you

www.konedesign.nl

5 vragen over...

#2 - 18 december 2008

Superslanke composietgevel Het composietenlab van INHolland in Delft krijgt een superslanke gevel van glas en voorgespannen koolstof buizen. Vijf vragen aan prof. Mick Eekhout van de TU Delft en directeur van Octatube over de slankste gevel ter wereld. Tekst: Ivo van Woerden

Bestel vandaag het inspirerende Jaarboek Architect 2009

Jaarboek Architect 2009, Creative Works of Dutch Architects. Laat dit ruim 400 pagina’s tellende naslagwerk tot uw verbeelding spreken en bestel Architect 2009, Creative Works of Dutch Architects. U bent volledig op de hoogte van de prestaties van gerenommeerde stedenbouwkundigen, architecten, landschaps architecten en interieurontwerpers. Fraai weergegeven in beeld en woord.

Bestellen kan op www.dearchitect.nl

Wat is er zo bijzonder aan deze composietgevel? 'Het is de slankste gevel ter wereld: slechts 45 mm dik, terwijl hij wel 12 tot 13 meter overspant. Het systeem bestaat uit verticaal boven elkaar hangende panelen van dubbelglas. We hebben de spouwruimte opgerekt van 12 mm tot 28 mm om er verticale koolstof buizen doorheen te kunnen aanbrengen. Als je de panelen boven elkaar zet, vormen de buizen een lange verbinding. Met voorgespannen aramidekabels kunnen we ze als het ware aan elkaar rijgen. De glasgevel kan op die manier, net als een zeil, heel strak gespannen worden. Met windkracht 12 kan hij een uitwijking van 330 mm bereiken. Verder ziet het er bijzonder uit. De gevel is aan beide zijden vlak en is doorzichtig omdat er geen kozijnen zijn. Als je scheef naar de gevel kijkt dan zie je ook de ingebouwde kabels niet door de reflectie op het glas. Dat zorgt voor een mystieke uitstraling.'

Hoe is de gevel stand gekomen? 'Alsof het een

muziekstuk moest worden. Zo hebben studenten en medewerkers van Hogeschool INHolland, de TU Delft, TNO en Synthens zitten componeren aan hun idee voor een nieuw product voor een gevel op basis van composieten. Steeds een

Er is octrooi aangevraagd. Waarop precies?

toontje hoger of lager, tot er een innovatief succes uit hun handen is gerold. We hebben zeker eerst een jaar geëxperimenteerd in het Composietenlab van INHolland. Af en toe zat er een grandioos idee tussen, maar dat bleek dan weer veel te duur om uit te voeren. Of het was te riskant om het goed te kunnen opzetten. Het leuke vond ik de samenwerking tussen de hogeschool en de Technisch Universiteit. Op de TU zijn we gewend heel lang met een toekomstgericht idee bezig te zijn. Om al fantaserend en innoverend tot grensverleggende resultaten te komen. Een HBO is praktischer ingesteld en doet normaal gesproken onderzoek op veel kortere termijn en met een striktere opdracht. INHolland ziet straks het eigen composietproduct terug. We bouwen het nu als gevel voor de vestiging in Delft. Architect Rijk Rietveld, die een bureau in New York heeft, zat er het hele proces bij. Architecten willen altijd een zo uniek mogelijk product hebben en first of the block zijn. Dat is natuurlijk een spanningsveld, want het moet ook haalbaar en betaalbaar zijn. Maar met deze composietengevel is hij uiteindelijk heel tevreden.'

'Alle partijen die voor de ontwikkeling van dit composietenproduct hebben gezorgd, hebben gezamenlijk octrooi aangevraagd op de doorvoering van de trekkabel door de spouw.'

Uw bedrijf Octatube gaat verder met de ontwikkeling van het product. Wat moet er nog aan gebeuren? 'Wij maken het af. In iedere volgende fase, van idee tot schets tot concept tot uiteindelijke realiteit, herbeoordelen we alle aspecten. Kloppen de berekeningen? Kloppen de vorm en de indeling? Stel dat de buizen een millimeter afwijken en de aramidekabels er niet meer doorheen kunnen, dan zit je bij de montage met een groot probleem.'

Studieobject

Zien we jullie gevel straks over de hele wereld terug? 'Architecten willen nooit iemand nadoen. Als de één een roze Cadillac koopt, wil de ander absoluut een witte kever. Mijn geheim is dat ik probeer in het hoofd van de architect te kruipen, mee te kijken en mee te denken. Ik probeer te zien wat zij niet zien, zodat we nieuwe toepassingen kunnen vinden voor dit composiet.'

Mick Eekhout

De bouw van de composietgevel in Delft zal door de studenten van INHolland nauwlettend in de gaten worden gehouden. ‘Het is heel leerzaam voor ze’, zegt Mick Eekhout. ‘Door een logboek bij te houden en via een webcam de bouw te volgen, zien ze hoe een concept realiteit wordt. Als het klaar is kunnen ze bijvoorbeeld metingen doen om te zien hoe ver de gevel nu werkelijk uitwijkt als het waait.’

5 vragen over...

#2 - 18 december 2008

Bestel vandaag het inspirerende Jaarboek Architect 2009

Bestellen kan op www.dearchitect.nl

Hoe is de gevel stand gekomen? 'Alsof het een

Er is octrooi aangevraagd. Waarop precies?

'Alle partijen die voor de ontwikkeling van dit composietenproduct hebben gezorgd, hebben gezamenlijk octrooi aangevraagd op de doorvoering van de trekkabel door de spouw.'

Studieobject

Mick Eekhout

dossier

Open houten vliesgevel Hoofdkantoor Irdeto, Hoofddorp Houten gevels hebben een enorme uitstraling maar kosten vaak veel onderhoud. Een reden waarom ze vrijwel niet worden toegepast in de utiliteitsbouw. Dat het anders kan, bewijst MIII architecten uit Rijswijk. Voor het hoofdkantoor van Irdeto in Hoofddorp ontwierpen de projectarchitecten Leendert Steijger en Remko van Buren een open houten vliesgevel. 'Hout geeft alleen problemen als het vocht blijft hangen', verklaart Steijger. 'Doordat we tussen de houten latten kieren openlaten van 7 mm, hebben wind en water vrij spel.' De houten gevel staat als een schil om de betonnen constructieve gevel. Steijger: 'We hebben de drie functies van de gevel opgesplitst. Op het betonnen spouwblad komt een isolatielaag en daarop een raamwerk van hout en staal waar de esthetische houten vliesgevel op bevestigd wordt.'

Een bijzondere gevel valt op. Zowel voor gebruikers als ontwerpers is het belangrijk dat hun gebouw een bepaalde uitstraling heeft. Ter inspiratie selecteerde MagMa genereuze gevels. Ze zijn meer dan alleen een mooie buitenkant. Ze maken het gebouw tot een icoon.

MIII architecten

Tekst: Irene de Bel en Jet Mok

Stralende led-gevel Star Place, Kaohsiung, Taiwan

Architectenbureau UNStudio ontwikkelde voor het pas geopende winkelcentrum Star Place in Taiwan een gevel met led-verlichting, glaspanelen en lamellen. Overdag is door de dubbelzijdig bedrukte glaspanelen een witte ster zichtbaar. 's Avonds licht de ster op met behulp van de ge誰ntegreerde led-lampjes.

Bijkomend voordeel van deze constructie is dat de houten gevel een andere, vrijere vorm kan krijgen dan het betonnen casco. Bij het Irdetokantoor helt de houten gevel bijvoorbeeld naar voren, terwijl de betonnen binnengevel volledig recht is. 'Schuine muren in een kantoor vinden mensen vaak toch wat onhandig', zegt Steijger. 'De ramen zitten in het beton, dus op de bovenste verdieping zitten die ver teruggetrokken ten opzichte van de houten gevel. De diepste neg is ongeveer 1 meter.' Aannemer Slavenburg is in het voorjaar begonnen met de bouw van het kantoor dat Fortress projectontwikkeling ontwikkelt. De houtsoort voor de vliesgevel is nog niet gekozen. 'Het wordt verduurzaamd hout, vuren of western red cedar', meldt Steijger. Irdeto kan naar verwachting in juni 2009 het 10.000 m2 grote kantoor betrekken.

#2 - 18 december 2008

Zeven schone gevels

21 Christian Richters

dossier

MIII architecten

Tekst: Irene de Bel en Jet Mok

Stralende led-gevel Star Place, Kaohsiung, Taiwan

#2 - 18 december 2008

Zeven schone gevels

21 Christian Richters

Marcel van der Burg/Primabeeld

The Vault, Miami, Verenigde Staten

Het Amsterdamse UNStudio ontwierp voor winkelcentrum Galleria Department Store een gevel die lijkt te leven. De gevel bestaat uit 4340 glazen schijfjes op een stalen substructuur. De schijfjes zijn bekleed met een folie dat een olieglans heeft. Het gebouw kan daardoor alle kleuren van de regenboog aannemen. Het gebouw is in 2004 opgeleverd.

esmolten G vissenglas

Verticale tuin Huis IJburg, Amsterdam

Furore, Amsterdam

De eengezinswoning die architect Marc Koehler ontwierp op IJburg valt nu nog op door de zwarte bakstenen gevel, maar verandert langzaam in een verticale tuin. De architect besloot om de bakstenen af en toe dwars te plaatsen. De bakstenen, Röben keramische baksteen FARO zwartgenuanceerd, geven de gevel zo extra reliëf mee en bieden een goede houvast voor klimplanten. De bewoners hebben de gevel, de daktuin en een ingebouwde bloembak op de eerste verdieping, reeds beplant met onder meer klimrozen, druiven- en appelbomen. Het gebouw is al in 2006 gebouwd, maar het duurt nog een paar jaar voordat de gevel volledig begroeid is.

Helder smeltglas met een structuurprint van visjes en golfjes. Furore Blok-A in Amsterdam Oud-West heeft de wereldprimeur van Saint Gobains SGGS Climaplus Crea-Lite. Het smeltglas, dat eerder alleen in gekleurde uitvoering is toegepast in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, is hier uitgevoerd in helder warmte-isolerend glas met een patroon in de bovenlaag. Architect Gerard Kruunenberg:'We wilden niet dat het een dichte plint zou zijn, dat zou te donker worden voor de bewoners.' De print op de 5 meter hoge glazen plint is een knipoog naar het probleem van global warming, waar de bouw natuurlijk mee wordt geconfronteerd. 'Als we daar niks aan doen, komt het water over een paar decennia tot die plint', zegt architect Gerard Kruunenberg.

Open televisie Der Spiegeltoren, Hamburg, Duitsland In de haven van de NoordDuitse havenstad Hamburg is deze maand de eerste steen gelegd aan het nieuwe hoofdkantoor van de Duitse mediareus Spiegel Gruppe. Met als blikvanger in de gevel een televisie van 40 x 60 meter, van de derde tot de elfde verdieping. 'Ik heb het liever niet over een televisie', zegt Klaus Troldborg van het Deense Henning Larsen Architects. 'We wilden een relatie creëren tussen de ruimtes in het gebouw en erbuiten. Het is een plek waar het gebouw zich opent naar de stad en waar de wereld naar Der Spiegel komt.' Eind 2010 moet onder meer de redactie van het opinieblad Der Spiegel zijn intrek kunnen nemen in het kantoor van 30.000 m2. Niet alleen het gebouw en de gevel zijn spectaculair. Ook de omgeving is dat. Aan drie kanten strekt de oude haven zich uit – een beschermd UNESCO gebied. Naast de Der Spiegeltoren, hoort bij het complex nog een extra kantoorgebouw en een openbaar plein.

Ben te Raa

geld zelf houden. Ik heb ze overtuigd dat kleine kunstwerken het gebouw interessanter maken en dat de opbrengst terug moet vloeien naar de samenleving.' De gekozen kunstwerken blijven niet allemaal even lang hangen, dus forenzen die regelmatig langs het gebouw rijden, hebben elke keer en ander uitzicht. Het hoeven ook niet altijd schilderijen te zijn, een kunstenaar kan ook zijn sculpturen aan de Art Vault hangen. Oppenheim: 'Wij leveren het gebouw af en we hopen dat het een eigen leven gaat leiden.' Omdat het ontwerp van de Art Vault zo eenvoudig is, kon de architect zich concentreren op andere zaken: kunst natuurlijk, maar ook duurzaamheid. 'Het acht verdiepingen hoge gebouw is zo CO2-neutraal als mogelijk, regenwater wordt opgevangen en gebruikt, en zonne- en windenergie worden opgewekt. Het gebouw is niet uniek in architectuur, maar als het over 18 maanden klaar is, hebben we er toch iets unieks van weten te maken.'

Oppenheim

De gevel van een nieuw kunstpakhuis in Miami, Art Vault, krijgt aan de buitenkant een eigen kunstzinnig jasje. 'Eigenlijk is het gebouw heel saai', grinnikt architect Chad Oppenheim van Oppenheim Architecture + Design. 'Miami heeft geregeld last van orkanen en overstromingen, en omdat er kostbare kunst wordt opgeslagen in de Art Vault, is het gebouw feitelijk een betonnen blok.' Maar dat gezegd hebbende, begint Oppenheim enthousiast te vertellen over de Art Vault – de kunstkluis – en waarom het weldegelijk een bijzonder gebouw is met een nog spectaculairdere gevel. 'De gevel verandert continue. Particulieren en bedrijven kunnen kunstwerken van 3 bij 8 meter sponsoren en die worden op de gevel aangebracht. Het opgehaalde geld gaat naar kunstprojecten in de inner cities, de armere buurten van Miami.' En dat is belangrijk voor Oppenheim: 'De Art Vault is voor de rijken, die daar hun kunst stallen. Maar daarnaast biedt het hoop voor minder welvarende mensen, en dat maakt het een sociaal gebouw.' Het idee van een kunstkluis langs de snelweg van Miami kwam van diverse opdrachtgevers. Musea zullen er een deel van hun collectie onderbrengen en tentoonstellen en ook particulieren kunnen er een deel van de 10.000 m2 kantoorruimte huren. Oppenheim: 'Aanvankelijk wilde de opdrachtgever één enorm kunstwerk op het gebouw, dat kunstwerk laten sponsoren en het

#2 - 18 december 2008

Kunstige bunker

Galleria Hall West, Seoul, Zuid-Korea

christian Richters

Regenboog

Troldborg: 'Om eenheid met de bijzondere omgeving te creëren gebruiken we voor de eerste paar verdiepingen baksteen, in de stijl van de omliggende oude pakhuizen.' Voor de rest van de gevel is vooral veel glas gebruikt. 'Ook omdat we de publieke functies en openbaarheid wilden benadrukken.' De Deense architect moest wel het een ander van zijn concept aanpassen. 'Der Spiegel was heel blij met het idee, maar Duitsers werken blijkbaar toch anders dan Denen. We hadden eigenlijk meer open werkplekken gepland, maar Duitsers vinden privacy misschien iets belangrijker en ze willen erg graag geconcentreerd kunnen werken.'

Marcel van der Burg/Primabeeld

The Vault, Miami, Verenigde Staten

esmolten G vissenglas

Verticale tuin Huis IJburg, Amsterdam

Furore, Amsterdam

Ben te Raa

Oppenheim

#2 - 18 december 2008

Kunstige bunker

Galleria Hall West, Seoul, Zuid-Korea

christian Richters

Regenboog

W W W. N B D - K E N N I S TO O L S . N L

bouwbesluit

W W W . N B D - K E N N I S T O O L S . N L

Tekst, beeld: Rien van overveld, Van Overveld Bouwbesluit Advies

DE DE VRAAG: VRAAG:

Thermische isolatie ter plaatse van liftschacht

V Van an welke welke kraan moeten kraan de keerkleppen moeten de keerkleppen 1x 1x inin de 10 de jaar10 worden jaar gecontroleerd? worden gecontroleerd?

kennisbank kennisbank helpdesk

#2 - 18 december 2008

Adviseur dr. ir. Rien van Overveld geeft antwoord op al uw bouwbesluitvragen.

calculatietool helpdesk

HÉT HÉT ANTWOORD: ANTWOORD: Thermostaatkranen Thermostaatkranen

Hoe werkt thermische isolatie rond een lift?

calculatietool

Voorschrift artikel 5.2, lid 3, Bouwbesluit 2003 permanente ventilatie artikelen 3.68, lid 1 en 3.70, lid 1 Bouwbesluit 2003 ventilatiecapaciteit artikel 3.69, lid 3 Bouwbesluit 2003 sterk geventileerd als bedoeld in 3.1.3 NEN 5128 verwarmde zone onderdelen 3.43 en 5.3.2.2 NEN 5128 energieprestatieberekening artikel 5.12 Bouwbesluit 2003 thermische schil artikel 5.2, lid 3 Bouwbesluit 2003 gelijkwaardigheidsclausule artikel 1.5 Bouwbesluit 2003 warmteverlies door transmissie (QT)

onderdeel 6.4.2 NEN 5128 casus 2.11 Werkgroep Gelijkwaardigheid

vraag

Plaatselijk een lagere Rc-waarde

Moet de inwendige scheidingsconstructie tussen een liftschacht en de aan die liftschacht grenzende ruimten van een woongebouw thermisch geïsoleerd worden? omschrijving

• Ontwerpen van een permanent gebouw • woongebouw met vijf bouwlagen • op elke bouwlaag bevinden zich vier woningen die ontsloten worden via een centrale hal • de centrale hal geeft toegang tot een lift • de liftschacht is thermisch niet geïsoleerd antwoord

Zelf gemakkelijk zoeken in onze zeer uitgebreide kennisbank, vragen stellen aan onze deskundige helpdesk en zelf aan de slag met onze handige calculatietools. Met als resultaat altijd het juiste antwoord. Het kan met de NBD Kennistools. Kijk snel op de website voor meer informatie en abonnementen.

nbd-kennistools.nl

tieberekening niet als een voor mensen verwarmde ruimte kan worden aangemerkt. Het ligt voor de hand dat de inwendige scheidingsconstructie tussen een liftschacht en de aan die liftschacht grenzende ruimten voor de ligging van de thermische schil, eveneens als een niet verwarmde ruimte wordt aangemerkt en dientengevolge een warmteweerstand moet hebben van ten minste 2,5 m²·K/W. Met toepassing van de gelijkwaardigheidsclausule kan de thermische isolatie van de liftschacht achterwege worden gelaten, mits het warmteverlies door transmissie (QT) van het gebouw, gelijk aan of kleiner is dan een QT die is bepaald op basis van de ten minste vereiste RC en U waarde (casus 2.11 Werkgroep Gelijkwaardigheid).

Ja. Voor de liftschacht is permanente ventilatie door middel van niet afsluitbare ventilatieopeningen voorgeschreven. De ventilatiecapaciteit voor een liftschacht moet ≥ 3,2 dm³/s per m² vrije vloeroppervlakte zijn. De gebruiksoppervlakte van Aanvullende opmerkingen gemakkelijk zoeken in van onze zeer een liftschacht Zelf is gelijk aan de vrije Het werkelijke warmteverlies een permanent vloeroppervlakte. Een ruimte wordt geventileerde liftschacht is beduidend minder dan uit de aan uitgebreide kennisbank, vragen stellen als sterk geventileerd aangemerkt energieberekening volgt. Dit warmteverlies wordt hoofdzaonze deskundige helpdesk en zelf aan de slag als de ventilatiecapaciteit ≥ 3 dm³/s kelijk bepaald door het energieverlies ten gevolge van de met onze handige calculatietools. Met als per m² gebruiksoppervlakte is. De ventilatiestroom in de liftschacht. Met toepassing van de resultaat altijd het juiste antwoord. liftschacht moet dus worden aangegelijkwaardigheidsclausule mag rekening wordenHet gehou- kan met de die NBD Kennistools. snel op dedan website merkt als een ruimte sterk geden met het lagere Kijk energieverlies. Hierbij moeten wel Ook een vraag over het ventileerd moetvoor worden. Een sterk alle omstandigheden in rekening worden gebracht. Dit Bouwbesluit? Kijk op: meer informatie en abonnementen. geventileerde ruimte moet buiten de betekent onder andere dat uitgegaan moet worden van de www.bouwregelsindepraktijk.nl begrenzing van de verwarmde zone werkelijke ventilatiecapaciteit en het positieve effect van worden gehouden. Dit betekent dat de vergroting van de verliesoppervlakte in mindering dient deze ruimte voor de energieprestate worden gebracht.

nbd-kennistools.nl

W W W. N B D - K E N N I S TO O L S . N L

bouwbesluit

W W W . N B D - K E N N I S T O O L S . N L

Tekst, beeld: Rien van overveld, Van Overveld Bouwbesluit Advies

DE DE VRAAG: VRAAG:

Thermische isolatie ter plaatse van liftschacht

V Van an welke welke kraan moeten kraan de keerkleppen moeten de keerkleppen 1x 1x inin de 10 de jaar10 worden jaar gecontroleerd? worden gecontroleerd?

kennisbank kennisbank helpdesk

#2 - 18 december 2008

Adviseur dr. ir. Rien van Overveld geeft antwoord op al uw bouwbesluitvragen.

calculatietool helpdesk

HÉT HÉT ANTWOORD: ANTWOORD: Thermostaatkranen Thermostaatkranen

Hoe werkt thermische isolatie rond een lift?

calculatietool

onderdeel 6.4.2 NEN 5128 casus 2.11 Werkgroep Gelijkwaardigheid

vraag

Plaatselijk een lagere Rc-waarde

Moet de inwendige scheidingsconstructie tussen een liftschacht en de aan die liftschacht grenzende ruimten van een woongebouw thermisch geïsoleerd worden? omschrijving

nbd-kennistools.nl

De kelken in de gevel vangen het licht op, bundelen het en transporteren het naar binnen. Overdag is daardoor geen elektrische verlichting meer nodig. Dat bespaart niet alleen energie, maar zorgt voor een prettiger binnenklimaat.

Het gebouw heeft een actieve gevel. Het is een soort membraan met poriën in de vorm van kelken. De kelken in de gevel draaien automatisch in de richting van de zon en kunnen zo de meeste zonne-energie opwekken.

Wonen anno 2020 Hoe kun je duurzaam wonen in het jaar 2020? Philips Design, het ontwerpbedrijf van Philips, stortte zich op die futuristische ontwerpopgave. Beeld: philips design

at zou een woning in 2020 allemaal moeten kunnen en op welke manier beïnvloedt dat het ontwerpproces? In een filmpje van 8 minuten toont Philips Design ideeën onder de noemer Off the grid: Sustainable Habitat 2020. De ontwerpers namen een flat in Sjanghai als uitgangspunt. 'De Chinese megapolen hebben de meeste ontwerpuitdagingen voor de boeg, met kwesties als luchtvervuiling en

overbevolking', verklaart woordvoerder Ingrid Bal. 'Door gebruik te maken van intelligente materialen, zou de ontwerpopgave in de nabije toekomst wel eens sterk kunnen veranderen.' Hierbij een overzicht van de opmerkelijkste ideeën. Bekijk het hele filmpje op design.philips.com/probes

De poriën van de gevel vangen regenwater op dat in de woningen gebruikt wordt. In droge periode vangt de gevel vocht uit de lucht. Het water wordt gefilterd, gezuiverd en hergebruikt zodat er zo weinig mogelijk drinkwater wordt verbruikt.

Menselijke uitwerpselen en ander organisch afval worden omgezet in biogas. Dat kan gebruikt worden voor de verwarming, het gasfornuis en warm water.

#2 - 18 december 2008

De membraangevel vangt lucht en wind om daar energie uit op te wekken. Ook wordt de lucht gefilterd en gekoeld om zo het gebouw van frisse lucht te voorzien.

Wonen anno 2020 Hoe kun je duurzaam wonen in het jaar 2020? Philips Design, het ontwerpbedrijf van Philips, stortte zich op die futuristische ontwerpopgave. Beeld: philips design

Menselijke uitwerpselen en ander organisch afval worden omgezet in biogas. Dat kan gebruikt worden voor de verwarming, het gasfornuis en warm water.

#2 - 18 december 2008

De membraangevel vangt lucht en wind om daar energie uit op te wekken. Ook wordt de lucht gefilterd en gekoeld om zo het gebouw van frisse lucht te voorzien.

markttrends

#2 - 18 december 2008

Als de buren niet alles mogen horen...

Beter af met FERMACELL

Voorkeur voor A-merken

Voorkeur voor A-merk of niet? a-merk

beide

weet niet/geen mening

Tevreden met ondersteuning van fabrikanten? ja

Afbouwers en opdrachtgevers werken het liefst met bekende producten. Tekst: Jet mok, Beeld: Rob Huibers/HH

exclusief merk

nee

weet niet/geen mening

A-merken voorgeschreven door opdrachtgevers? zeer vaak

soms/zelden

nooit

weet niet/geen mening

Montagebedrijven Tegelzetters

Al is je buurman nog zoâ&#x20AC;&#x2122;n grote Idol, je wilt â&#x20AC;&#x2DC;m niet altijd horen. Want hoe minder lawaai, hoe groter ons leefgenot. Het hoge soortelijk gewicht van FERMACELL Gipsvezelplaten werkt als isolator en dat zorgt voor een opmerkelijk hoge geluidsweerstand. Met FERMACELL Gipsvezelplaten realiseert u geluidsisolatiewaarden die zelfs de eisen in de normbladen en de bouwverordeningen overtreffen. Met als resultaat een uiterst comfortabel woon- en werkklimaat. FERMACELL combineert hoge prestaties met een bijzonder economische wijze van monteren. Daarom bent u beter af met FERMACELL.

Voor meer informatie kijkt u op: www.geluidswerend.com Xella Droogbouw Systemen BV, Postbus 398, 6600 AJ Wijchen, tel. (024) 649 51 11, fermacell-nl@xella.com

lussers, tegelzetters en montagebedrijven werken het liefst met A-merken. Dat blijkt uit onderzoek van USP Marketing Consultancy onder 150 bedrijven uit de afbouwsector. De afbouwers willen dat zelf niet alleen, zij worden daartoe ook vaak verplicht door opdrachtgevers. Het verschil tussen de diverse vakgebieden is groot, maar gemiddeld zegt 36% van de bedrijven in de afbouwsector dat opdrachtgevers 'zeer vaak' om A-merken vragen. Bij montagebedrijven is dat 56% van de opdrachtgevers en bij klusbedrijven slechts bij 19%. Klussers en schilders zijn vaak zzp'ers die vooral werken in opdracht van particulieren en die interesseert het minder welk merk

Schilders Aannemers stukadoors Klussenbedrijf Totaal

25%

50%

75%

100%

bron: USP Marketing Consultancy

gebruikt wordt. Professionele opdrachtgevers zitten meer in de materie en geven daarom vaker de voorkeur voor het gebruik van A-merken boven een exclusief merk. Of partijen in de afbouwsector tevreden zijn over de ondersteuning door de fabrikanten van A-merken? Het onderzoek zegt van wel. 79% van de bedrijven geeft aan dat er voldoende begeleiding is vanuit de fabrikanten. Slechts een minderheid van 16% denkt dat de ondersteuning beter kan, vooral door beter advies van de verkoopkanalen en uitgebreidere productinformatie.

markttrends

#2 - 18 december 2008

Als de buren niet alles mogen horen...

Beter af met FERMACELL

Voorkeur voor A-merken

Voorkeur voor A-merk of niet? a-merk

beide

weet niet/geen mening

Tevreden met ondersteuning van fabrikanten? ja

Afbouwers en opdrachtgevers werken het liefst met bekende producten. Tekst: Jet mok, Beeld: Rob Huibers/HH

exclusief merk

nee

weet niet/geen mening

A-merken voorgeschreven door opdrachtgevers? zeer vaak

soms/zelden

nooit

weet niet/geen mening

Montagebedrijven Tegelzetters

Voor meer informatie kijkt u op: www.geluidswerend.com Xella Droogbouw Systemen BV, Postbus 398, 6600 AJ Wijchen, tel. (024) 649 51 11, fermacell-nl@xella.com

Schilders Aannemers stukadoors Klussenbedrijf Totaal

25%

50%

75%

100%

bron: USP Marketing Consultancy

GEWONNEN PRIJZEN

Een concept waarbij polystyreen (koffiebekertjes en bijvoorbeeld hamburgerverpakkingen) wordt gerecycled tot drijvende woningen, is op het Les Respiration congres in Le Bains (Frankrijk) in de prijzen gevallen. Het ontwerp van Studio Noach uit Amsterdam wordt bekleed met wanden en daken van planten en bloemen en won de 'Oxygen Award' in de categorie 'Urbanism and Architecture'. De onderscheiding is bedoeld voor steden, bedrijven en individuen die zich inzetten voor de verbetering en bescherming van de luchtkwaliteit.

Toeristisch waterfront in Montenegro

Architectuur in de Achterhoek De Archictectuurprijs Achterhoek is gewonnen door Markant Outdoor Centrum in Doetinchem. Het centrum bestaat uit drie gebouwen die volledig zijn gebouwd volgens bouw-bio-ecologische principes. Gebruikte materialen zijn ondermeer hout, leem, glas en een vegetatiedak met epdmfolie. De prijs bestaat uit een beeldhouwwerk en 1500 euro.

Van den Oever, Zaaijer & Partners architecten heeft in samenwerking met Stijlgroep landschap en stedelijke ruimte de internationale prijsvraag Velika Plaza gewonnen. Het Montenegrijnse ministerie van Economische Zaken had deze internationale prijsvraag uitgeschreven voor de duurzame ontwikkeling van Velika Plaza tot toeristisch waterfront in een ecologische kuststrook van 12 km aan de Adriatische Zee.

Rudy Uytenhaak Architectenbureau uit Amsterdam is gekozen tot 'Architect van het jaar 2008'. De jury prees de duurzaamheid van zijn projecten. Ook voor de ontwikkeling die het bureau doormaakt heeft de jury bewondering: 'In de ontwerpen van de twee nieuwe ambassades in Jordanië en Australië is een steeds hoger niveau te zien.' Tot slot heeft Uytenhaak de prijs gekregen voor zijn intensieve studie naar 'verdichting'. Zijn vasthoudendheid om het debat daarover ook op het politieke niveau aan te zwengelen, wordt geprezen. De winnaar ontvangt een geldbedrag van 5000 euro.

Hip hotel Moderne reizigers willen geen restaurant, veel personeel of andere extra's in hun hotel. Wat willen ze wel? Een luxe bed en een grote televisie. Met dat idee is het CitizenM hotel ontstaan. CitizenM viel tijdens de European Hotel Design Award vier keer in de prijzen. Zo ook het ontwerp dat van het Nederlandse architectenbureau Concrete afkomstig is.

De hoofdstad van Albanië, Tirana, schreef een prijsvraag uit voor het ontwerp van de Station Towers. De torens vormen een structureel onderdeel van het nieuwe stedenbouwkundige plan van het Franse Architecture-Studio. Het Nederlandse bedrijf de Architekten Cie heeft de prijsvraag gewonnen. Hun toren meet 85 meter, telt 34.000 m2 en omvat ondermeer woningen, winkels, een hotel, kantoren, een skybar en parkeerruimtes.

Instituut Beeld en Geluid beste opdrachtgever Het Instituut voor Beeld en Geluid heeft de Gouden Piramide 2008 gewonnen voor inspirerend opdrachtgeverschap. De prijs werd uitgereikt door minister Ronald Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Volgens de jury is het gebouw niet alleen een topprestatie van de architecten. 'De opdrachtgever is stap voor stap het proces ingegaan, van het veiligstellen van het benodigde budget tot het afdwingen van 'wat hem was beloofd' in de eindfase.' De prijs bestaat uit een bedrag van 50.000 euro.

Cascadepark Almere

De Lensvelt de Architect Interieurprijs is dit jaar gegaan naar een ontwerp van NEXT Architects. Het Amsterdamse kantoor dat zij voor Wieden+Kennedy ontwierpen viel in de prijzen omdat met betrekkelijk eenvoudige middelen een leefbaar kantoorklimaat is gecreëerd. Volgens de jury is het interieur 'geen samenstelling van objecten maar een consistent geheel van ruimtes en routes.'

Een nieuw stadhuis voor Leiderdorp

VVKH architecten mag het nieuwe gemeentehuis van Leiderdorp ontwerpen. Het schetsplan van het bureau werd als beste beoordeeld door een zevenkoppige jury. In december wordt het winnende ontwerp voorgelegd aan de gemeenteraad, maar de jury verwacht dat zowel de inwoners als de medewerkers van de ZuidHollandse gemeente het plan zullen omarmen.

Archimago

Leefbaar kantoorklimaat Iwan Baan

De Station Towers in Tirana Frits van Dongen, de Architekten Cie

Cultureel en zakelijk centrum Las Palmas op de Wilhelminapier in Rotterdam heeft de tweejaarlijkse Job Dura Prijs gewonnen. De prijs heeft als thema 'een nieuw leven, hergebruik van gebouwen'. Las Palmas en architectenbureau Benthem Crouwel gaan met de onderscheiding naar huis omdat het project voorbeeldstellend is voor hergebruik en renovatie van monumenten. De jury vindt de opbouw die is toegevoegd een belangrijke kwaliteitsverbetering van de skyline en noemt Las Palmas nu al een icoon.

rudy Uytenhaak Architect van het jaar

Kalliste Woningbouwontwikkeling en Timpaan hebben de opdracht gekregen om de zeven urban villa's teontwikkelen in Cascadepark West in Almere. De Key - De Principaal krijgt de opdracht om de woontoren te ontwikkelen. Het villaontwerp Urban Forest van Kalliste is ontworpen door BFAS en heeft dak van glas met zonnecellen erin gegoten. Het villaontwerp L.E.F. van Timpaan is ontworpen door Mulderblauw Architecten. Door innovatieve toepassing van materialen zijn de woningen bijna volledig cradle-to-cradle. Het plan Casa Cascada voor de woontoren is een ontwerp van FARO Architecten. Het bestaat uit een woontoren en een parkeergarage met een tuin op het dak (zie afbeelding). De gemeente Almere ontving zeven inzendingen voor de villa's en vijf ontwerpen voor de woontoren. De beoordelingscommissie heeft vooral gekeken naar het duurzaamheidsgehalte van de ontwerpen.

Pessimisme en architectuur

Wolkenkrabbers in de XXI eeuw

Fietsen in Prachtwijken

Energiebesparende ideeën

Wat betekent architectuur in een klimaat van alsmaar vooruitdenken, nervositeit en pessimisme? Welke problemen kan de architectuur oplossen en welke niet? 2009 Young Architects Forum Foresight roept jonge ontwikkelaars en architecten op met antwoorden op die vragen te komen. Alles, van theoretische oplossingen tot al uitgevoerde ideeën, is welkom. Sluiting: 11 februari 2009.

eVolo roept architecten, ingenieurs en ontwerpers op om met innovatieve oplossingen te komen voor het volle luchtruim. Wolkenkrabbers worden steeds vaker gebouwd in snel ontwikkelende economieën, die zich niet bezighouden met invloed op het milieu of leefomgeving. Daarom vraagt eVolo om innovatieve ideeën die de 21e eeuw aankunnen en wel rekening houden met de historische en sociale context, menselijke schaal en natuurlijk het milieu. Sluiting: 19 januari 2009.

De Fietsersbond roept professionals en studenten op één van de Vogelaarwijken zo in te richten dat de fietser én de fiets centraal staan. De Fietsersbond is betrokken bij de herstructurering van een aantal wijken en zoekt fietsvriendelijke ideeën omdat de inrichting tot nog toe vooral gericht is op het autoverkeer. Het prijzengeld bestaat uit 9750 euro en kans op uitvoering van het idee. Sluiting: 8 mei 2009.

De almaar oplopende energiekosten zorgen voor problemen in de bouw. The Next Generation Design Competition daagt jonge ontwerpers en architecten (tot tien jaar afgestudeerd) uit met nieuwe oplossingen te komen. 'Vraag je af hoe werk dichter bij huis kan komen, of hoe een product lange reistijden kan voorkomen. Kom met een oplossing die de mensheid efficiënter maakt. Pak één aspect (product, gebouw, landschap of communicatiesystemen) en werk dat idee volledig uit. Sluiting: 30 januari 2009.

archleague.org

Relatie tussen ontwerp en de mens De Great Places Awards 2009 vraagt om plannen voor toekomstig ontwerp, gebruik of management van een gebouw. Ontwikkelaars die al een afgerond project hebben in human environment of onderzoek hebben gedaan naar projecten die de relatie onderzoeken tussen ontwerp, menselijk gedrag, cultuur en ervaring, kunnen een plan insturen. Uiterste inzenddatum 9 februari 2009. edra.org

fietsersbond.nl/ ideeenprijsvraag

evolo-arch.com

CO2-neutraal bedrijventerrein Voor een CO2-neutrale bedrijventerrein zoeken Noord-Brabant en Tilburg innovatieve ideeën. Bedrijven, organisaties en particulieren mogen oplossingen inzenden voor een energiesysteem en eventueel (laten) realiseren op het terrein. Het prijzengeld is 25.000 euro. Sluiting: 20 februari 2009. prijsvraagenergieneutraalbedrijventerrein.nl

School op zonne-energie

#2 - 18 december 2008

Drijvende villa's Nieuw icoon op koffiebekertjes Rotterdamse skyline

TE WINNEN PRIJZEN

Foto: Lisette van de Pavoort

metropolismag.com/ nextgen

Delta, een leverancier van zonnecellen in Singapore, heeft een internationale prijsvraag uitgeschreven om de door een aardbeving getroffen provincie Wenchuan in China te helpen. In de 2009 Delta Cup worden ontwerpers opgeroepen een plattelandschool te ontwerpen waar solartechnologie in verwerkt is. Twee winnende ontwerpen worden gebouwd. Sluiting: 12 januari 2009. isbdc.cn

De volgende MagMa verschijnt op 22 januari 2009. Zorg dat u hem niet mist. Bekijk de mogelijkheden voor een (gratis) abonnement op magma-online.nl.

GEWONNEN PRIJZEN

Toeristisch waterfront in Montenegro

Cascadepark Almere

Een nieuw stadhuis voor Leiderdorp

Archimago

Leefbaar kantoorklimaat Iwan Baan

De Station Towers in Tirana Frits van Dongen, de Architekten Cie

rudy Uytenhaak Architect van het jaar

Pessimisme en architectuur

Wolkenkrabbers in de XXI eeuw

Fietsen in Prachtwijken

Energiebesparende ideeën

archleague.org

fietsersbond.nl/ ideeenprijsvraag

evolo-arch.com

School op zonne-energie

#2 - 18 december 2008

Drijvende villa's Nieuw icoon op koffiebekertjes Rotterdamse skyline

TE WINNEN PRIJZEN

Foto: Lisette van de Pavoort

metropolismag.com/ nextgen

De volgende MagMa verschijnt op 22 januari 2009. Zorg dat u hem niet mist. Bekijk de mogelijkheden voor een (gratis) abonnement op magma-online.nl.

Op initiatief van glasproducenten en -handelaren is in 2003 in Nederland een systeem opgezet voor het structureel en verantwoord inzamelen en recyclen van vlakglasafval. De uitvoering hiervan ligt in handen van de Stichting Vlakglas Recycling Nederland. Vlakglas is een verzamelnaam voor verschillende soorten glas die in de woningen utiliteitsbouw worden gebruikt; zoals isolatieglas, spiegels, veiligheidsglas, blank glas (kassenbouw) en interieurbeglazing (meubelen, deuren, wanden). Het inzamelsysteem is bedoeld voor iedereen die beroepsmatig met glasafval te maken heeft: schilders, glaszetters, slopers, aannemers, glashandelaren, -veredelaars en -producenten, etc. Uiteraard zijn ook particulieren welkom om vlakglasafval te brengen. Het inzamelen van vlakglasafval gebeurt op diverse manieren: Vlakglas Recycling Nederland zorgt voor een tijdelijke plaatsing van container(s) bij renovatie- of sloopprojecten. Hiervoor wordt een kleine bijdrage in de kosten gevraagd. Een bedrijf kan vlakglasafval storten (tegen handelingstarief) bij één van de bij Vlakglas Recycling Nederland aangesloten open overslagstations. Kleine hoeveelheden vlakglas kunnen kosteloos aanboden worden bij één van de inzamelpunten van Vlakglas Recycling Nederland. Deze inzamelpunten bevinden zich onder andere bij geselecteerde glashandelaren en –producenten, maar ook bij diverse grote milieustraten. Een bedrijf kan op eigen terrein, voor eigen gebruik een container via Vlakglas Recycling Nederland huren. Het ingezamelde vlakglasafval gaat naar gespecialiseerde recyclingfabrieken. Deze halen het vuil uit het glasafval waardoor een (half)eindproduct van gerecyclede glasscherven ontstaat. Deze scherven kunnen worden hergebruikt in de glasproductie. Op deze manier vindt 90 procent van het ingezamelde vlakglasafval na recycling zijn weg weer terug naar de glasindustrie. Het systeem van inzamelen en recyclen wordt bekostigd door de verwijderingsbijdrage die Vlakglas Recycling Nederland heft op isolerend dubbelglas. Vlakglas Recycling Nederland coördineert alle activiteiten die erop gericht zijn om op een efficiënte, milieuvriendelijke wijze afgedankt vlakglas tegen zo laag mogelijke kosten in te zamelen en te recyclen. De stichting begeleidt en instrueert de deelnemende bedrijven en uitvoeringsorganisaties. Ze coördineert de heffing van de verwijderingsbijdrage en is hét informatiepunt voor betrokkenen. Voorts stimuleert de stichting de bekendheid van én het enthousiasme voor recycling van vlakglas. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Vlakglas Recycling Nederland Postbus 2011, 2980 CA Ridderkerk Telefoon: 088-567 88 20 info@vlakglasrecycling.nl www.vlakglasrecycling.nl