Айбат - коомдук-саясий гезити №60

Курманбек ДЫЙКАНБАЕВ:

ЄЛКЄНЇН ЄНЇГЇШЇНЄ ЖАЛПЫ ЭЛДИН ДАГЫ Сахнага кызуу ЖООПКЕРЧИЛИГИ КЕРЕК БОЛУП ТУРАТ 11 абалында чыкты...

•

aybatkg@mail.ru •

“КАРА КОЧКОР”

9

¹ 60 • 10-ÿíâàðü, 2014

АСЫЛБЕК ЖУСУПОВ САЯСАТТАН БИЗНЕСКЕ КАРАЙ ЖОЛ ТАРТТЫ

Жаўы жылдын алдында “ЗамандашСовременник” саясий партиясынын теўтєрагасынын кеўешчиси Асылбек Жусупов єзїнїн жеке ишкерлигин бекемдєє максатында партиядан кеткенин уктук. Эмне демекчибиз, ишиўизге ийгилик, кєздєгєн максаттарыўызга жетип, жеке ишиўиз єркїндєп єсїшїн каалайбыз!

7

ИЧТЕН ЧЫККАН ИЙРИ ЖЫЛААН Єткєн жылдын ноябрь айында камакка алынган ЖК депутаты Акматбек Келдибековдун талапташынын бирєє Иосиф Аттокуров («жаман иттин аты бєрїбасар») Бишкекте маалымат жыйын учурунда: «А. Келдибековду бошотпосо оболу, Бишкек-Ош жолун бууп ташташаарын андан соў Ош, Жала-Абад, Баткен областарында бийликти басып алаарын, анан Бишкеке келип борбордук бийликти басып жаўы президетти такка отургузаарын, тїштїктє кан тєгїлїп кетээрин ( бул сєздєрдї Ж. Сатыбалдиевге да айткан имиш) айтып чыкты. А. Келдибековдун жактоочулары 2013 –жылдын 2-декабрында Ош шаарында єткєзгєн митингде Ош шаарынын экс-мэри М. Мырзакматовдун коррупцияга малынган адамды колдоп сїйлєгєнї кєптєрдїн кыжырын жаратты. Ушундан бир аз убакыт єтїпєтпєй М. Мырзакматов кызматтан алынып Ош шаарындагы жыйылган эл алдында экс-мэрдин жан-жєєкєрлєрї «Хан келе жатат!», «Хан келе жатат!»-дешип ураан таштап тургандары ого бетер ары жийиркентти. «М. Мырзакматов кайсы мамлекттин ханы?». «Кокон мамлекетинин ханы»- дейин десеў, ал мамлекеттин жок болгонуна бир жарым кылым болду. Ошентип «ириген ооздон чириген сєз-

дєр» чыгып кетти. Бул окуялар «а, баягы!»-деп кол шилтеп койчудай кєрїнгєнї менен єтє коркунучтуу симптом. Арадан кєп єтпєй эле ММК «канкор Ж. Бакиев 2014-жылдын январь айында тїштїктє єтїїчї митингдерди каржылаганы жатыптыр» -деген маалыматты таркатышты. Бул да коркунучтуу симптодордун бири. «Єтє коркунучтуу!» -дегеним: єлкєнї чайпалтыш їчїн тышкы кїчтєр мїмкїн Ж. Бакиевди эпчилдик менен пайдалангысы келип жатышкандыр? Мындай версияны четке кагууга да болбойт. «Атаўдын кєрї ай, мансап їчїн аялын, бойго жеткен кызын душманынын коюнуна салып берїїгє, элин, жерин сатууга даяр, керек болсо кан тєгїїдєн кайтпаган, кєкїрєгїндє улуттук намысы жок, адам сєлєкєтїндєгї кыргыздар качан жер астына житип кетээр экенсиў?» -дейт экенсиў арга жок.

2014 жылдын 15-январында Ош шаарынын мэрлигине шайлоо болуп єтєєрї белгилїї. Бул шайлоодо жеўилип калышкандар ызаларына чыдашпай, акчаларын сапырышып, А. Келдибековдун талапташтары менен биргелешип адаттагыдай жол тозууну уюштурушу мїмкїн. Мына ушул регионалдык ооруга чалдыккандарга каршы Чїй областынын батыш район-

Продюссер студенттерди сыздатып жїрєт дорунун эли “Тєє-ашуу” белинин этегиндеги “Сосновка” айылынын тушундагы жолдон тїштїктї карай кетїїчї Россиянын “Газпром” компаниясынын мунайзат ташуучу автоунааларын 4-5 кїн єткєзбєй коюшса, тїштїктїн эли кандай ахвалда калаарын тїшїнєєр болду бекен “жол буугучтар!”. Эгер, Чїйдїн эли ушундай кадамга барышса албетте алардын мындай акциясын табигый реакция катары баалоого болот. Эмне їчїн мамлекеттин бїтїндїгїнє, улуттун биримдигине доо кетиргендерге, коррупционерди коргоп, колдоп жаткандарга карата калктын башка бєлїгї аларга каршы аракет жасаганга болбосун?

9

УРМАТТУУ ОКУРМАН! "АЙБАТ" гезитине жазылуу башталды! Жазылуу почта кызматын кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын - 3 айга – 148 сом 50 тыйын - 6 айга – 297 сом 00 тыйын Жазылуу республиканын, бардык почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СЇЙЇКТЇЇ ГЕЗИТИЎИЗГЕ ЖАЗЫЛЫЎЫЗ!

Жазылуу индекси: 68546

2

ЫРЫС АЛДЫ ЫНТЫМАК

КАПЫРАЙ, ЭМНЕГЕ ЭЛЕ ТЫНЧЫЙ АЛБАЙБЫЗ?.. десе болчудай. Кєз карандысыздыкка ээ болгону бийликти бир колго топтогон супер президенттик бийликти киргизїї катуу жаўылыштык болгонун эми гана аўдап биле баштадык окшойт сыягы. Кылымдар бою кєчмєндїїлїк жашоо образын єткєрїп келген, эркиндикти сїйгєн эл їчїн хандын бийлигине теўдеш башкаруу формасы чоочун кєрїнїш экенин баамдай алган жокпуз. Бир сєз менен учурдагы бийлик талашы мына ошол супер президенттик бийлик єбєлгє болуп кїрєштїн балиттигин аныктап турат десе болор эле.

Мына єз алдынча кєз карандысыздыкка ээ болуп мамлекеттин тїндїгїн кєтєргєнїбїзгє 20 жылдан ашып кетти. Єкїнїчкє жараша ушунча жылдан бир жарып кеткен учурубуз боло элек. Болбосо бутунан туруп телчигип кетїї экономикабызды жолго коюп єсїп єнїгїї їчїн Кыргызстанга Кудай берип салган табигый жана киши ресурстары жетиштїї экени башынан белгилїї. Баамымда тирденип кете албай жатышыбызга каскак болуп жаткан эки орчундуу тоскоолдук бар.

рас, бийлик їч бутагыЫ нын: мыйзам чыгаруу, аткаруу жана сот бийликтери-

иринчиси чиновниктерБ дин ичинде коолап чайлап кеткен алдым жуттумдук-

ка жол ачкан бармак басты кєз кысты ит адаты. Чиновниктер мамлекеттик кызматын ордуна мантая баюунун єзїнчє эле бизнесине айландырып алышканы жашыруун деле болбой калбадыбы? Кадам сайын коррупция - ишиў тїшїп калган чиновниктин алаканын сїйїндїрбєсєў дегеле кысталыштан чыгып кете албайсыў, кенедей жарып жалчыбастыгыў баарыбызга айдан ачык. Бюрократиянын кїнї тууган. Коррупция баардык учурда болуп келген. Непадам, азыркыдай туташ тарап, басмырлаган мїнєзгє эгедер болгон эмес элемоюнга алышыбыз кажет. оррупция дегениў т ээ К Акаевдин заманында башталды. Экономиканы дивер-

сификациялоо – мамлекеттик мїлктї жеке менчикке єткєрїп конкуренциялык жагдай тїзїї деген жобого негизделген рынок механизмин А. Акаев їстїрт тїшїнїп алган ураан менен жїргєн компанияны алдым жуттум чиновниктер єз кызыкчылыктарына ылайык эпчил пайдаланып кетишпедиби. Мамлекеттин энчисинде турган мїлк кандуу бїлєєў таламайга тїштї. Ошондо сымаптай мїлтїлдєгєн чиновниктериў болуп кєрбєгєндєй эле туйтунушту дейсиў, Кудай бетин кєргєзбєсїн. Башкасын айтпаганда да мамлекеттин социалдык программасынын орчундуу сегменти болгон бала бакчаларды менчикке єткєрїїнїн єзї эле канчага татыйт, канчага барат дейсиў. Коррупция ээ жаа бербей єсїп отуруп Бакиевдин ачкєздїгї ашынган їй-бїлєєлїк башкаруусунун тушунда єз апогейине жетти. кеўешинде кєтєрїлКоргоо гєн коррупцияга каршы

кїрєш ачуу айла кеткенден, аргасыздан улам келип чыккан кадам десем жаўылбас элем. Коррупцияны оор топондотуп болсо да азайтууда адаттагы боло жїргєн профилактикалык иштер менен чектелїї таптакыр эле жетишсиз экенине бийликтин кєзї жеткени байкалбай койбойт. Туташ коррупция улуттун коопсуздугуна коркунуч келтирип жатканы, эгер алдым жутумдук мындан ары да май талкан улана бере турган болсо єз алдынча мамлекет болуудан кол жууп кала турган коркунуч тїзїлгєнїн баары эле баамдап турушкан. Ошондуктан анти коррупциялык компания элдин кеўири колдоосуна эгедер болбодубу. кинчи, кендирди кесип Э келе аткан каскак бийлик їчїн болгон кїрєш. Кеўири мааниден алганда бийлик їчїн кїрєш байлык їчїн кїрєш дегенге жатат. Себеп дегенде азыркы бекемделип калган тїшїнїк боюнча бийликтин єзї байлык дегенди туюндурат эмеспи. Жєнєкєй силлогизмге таянганда бийлик бул байлык, ал эми баюунун оўой жолу болсо алдым жутумдук. Ошентип бийлик менен коррупция єз ара жуурулушуп кеткен болуп чыгат. Бийлик талашы атам замандан бери келе аткан кєрїнїш. Тїпкїлїгїндє анын эч кандай эрєєн терєєнї деле жок.

Эгер, ал тиги же бул саясый кїчтєрдїн бийликке келїї алпештеген идеяларын, программаларын ишке ашыруу їчїн муктаждык деп каралса ал, алибетте, кадыресе кєрїнїш. Бийлик саясый конкуренциянын эле тїпкї максаттарынын бирине кирет. Ал эми, азыркыдай болуп бийликти алуу кландардын кїрєшї, андан да жаманы регионалдык карама-каршылыкка єтїп кетсе анда єлкєнїн келечеги їчїн єтє эле опуртал-

Редакциялык жамаат:

Гезит ээси:

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ Редактордун орун басары: Улукбек КУТМАНБАЕВ тел: 0707 56 94 88

10-январь, 2014-жыл

Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА Дамир ЭСЕНГУЛОВ Мирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Жумгал) Аида ИШЕНГУЛОВА Рыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Коммерциялык директор:

ыпайы сырын жашырбайт С демекчи, реваншизм, сепаратизм, тїштїк-тїндїк проб-

лемасы бар экенин моюнга алышыбыз кажет. Єз кызыкчылыктарын кєздєгєн бузуку саясатчылар элди иритип жатышканы деле белгилїї. Бир тарап ыдырагандын баарын, анын ичинде бардык бийликти дагы тїндїк тарап ээлеп алды, калыстык жок калды, тїштїктїн эли жакырчылыкты башынан кечирип єлбє жаным єлбє деÀòàíòàé ÀÊÁÀÐÎÂ, àê ген жашоону башыûí, Àëûêóë Îñìîíîâ ñûéëûãûíûí нан кечирїїдє дешсе, ëàóðåàòû: экинчи тарап тїндїк бєлїнєбїз дешсе бєБИРИК КЫРГЫЗ! лїнїшсїнчї тажатып Бир тарабыў чокчоўдо п чоў болгондо, жиберишти, биз эле Бир тарабыў кыйкырат жыргап кеткен жокПрометей єўдєнїп кары аянттарда. пуз дегенди кєрїнєсїў Жекире албайт єктєєсї Чындык, н Жаратканга. кєрїнє, кємєсїн кємє айтып келе жатышканы Бир казанда кайнаган эл ырысын жалган эместир. МынБїтїн бойдон кєўтєрїп дай кєз карашты тутунЭлди бєлєм деп жїрїп, салбагыла. ба ган сасык саясатчылар Элден чыгып єзїўєр ка йбачалар, лбагыла. четтен табылат. Бир-бириўе кас болбой зыркы їстємдїк , эш болгула, Кыргыз-Атам азбасын кылып турган арбагында. Тєбєлєшїп бактыга ки бийлик талаштын ыпым жетиптир, Тєўкєрїштї иш кылы лас мїнєзї оболку кезден, п албагыла. суверендїїлїккє ээ болор Туюк жара сыяктуу чи замат эле башталды десек ри Киргил сїттєй барата п кыргыз, болор эле. Ошондогу бийт ирип кыргыз. Жалгыз балаў єлгєндє ликке келгендер азыркы й єлєт єлкєў, Сактайм десеў єлкєўд бийлик кїрєшїнїн негиї Сактайм десеў єлкєўд бирик, Кыргыз! зине жол чаап беришти. ї бирик, Кыргыз! Балык башынан сасыды

Жооптуу редактор: Мелис АРТЫКОВ

"Айбат Аймак" коомдук фонду

дуу жагдай тїзїлєрї анык.

Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

А

Веб-сайт: www.AIBAT.kg Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер. Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу. Жарнамалык материалдар:

нин теў салмактыгына жетишїї аркалуу бийлиги ашып ташкан, ошо эле кезде жоопкерчилиги ныпым жок президенттик-їй бїлєлїк башкаруудан кутулууга боло турганына кєзїбїз жеткендей болду окшойт. Парламенттик башкаруу формасынын киргизилиши ошол негизги кедергиден арылууга болгон кадам экени кадиксиз. Бийликтин жаўы формасынын киргизилишинде кєптєгєн мїчїлїштїктєр болду. Алып айтсак баш мыйзамды кабыл алууга куйрук улаш башталган сот реформасы ишке ашпай какап калганын моюнга алышыбыз кажет. ашкысы саясатчылардын Б бийлик талашынын азыркы баш териси карап кєрсєў ал

элдин келечеги эмес, жеке ар кимиси єз кємєчїнє кїл тарткан чектелїї кызыкчылыктары їчїн жїрїп жатканын аўдап тїшїнє баштаганында турат. Эл менен саясатчылардын ортосунда ажырымдык кїн сайын алжайып ачылып баратканы жашыруун деле эместир. Саясатчыларга карата элдин ишеним азайды. Бекер жеринен дили таза жана калыс (меритордук) саясый элитанын жаўы муунун тїзїлїшї боюнча кєп айтыла баштабагандыр. Єткєн жылдын эў мыкты жетишкени катары элдин чабылып чачылып кетпей саясый туруктуулуктун сакталышын кєргєзїп келет бышат. Чын чынына келгенде маўдай жарылып катуу сїйїнє тургандай жетишкендик эмес. Саясый туруктуулук туруктуу режимге єткєндє андан майнап чыгаары белгилїї эмеспи. Ынтымак менен саясый туруктуулук гана єлкєнїн тирденип кетишине єбєлгє экенин элдин кєзї жеткендей эле болуп калбадыбы. Їсєн Касыбеков Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде катталган, Каттоо № 1853 Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды Гезит келишим баада.

Буйрутма №27

Нускасы: 2500

3

ОППОЗИЦИЯ АРААНЫ

ТАШИЕВДИ РОССИЯГА КАЧУУГА АРГАСЫЗ КЫЛГАН СЕБЕП ТАБЫЛДЫ

Чыўгызхан боло коёт элем деп болгон-толгон деўгээлин кєрсєтїп алган Камчыбек Ташиев ар тараптуу банкротко учурап тургандагы кербези. Баш иштебесе, буту-колдун шору демекчи, кїнїгє жумушуна эшиктен кирип жїрїп эле бир кїнї тосмодон секирип киргиси келгенинен улам адегенде кєчїгї жабыркап, анан саясаттагы кадыр-баркы жабыркап, туптуура 9 айлык ємїрї жабыркап, ал ортодо акесинин ордуна бизнесин кєзємєлдєп тура турган иниси бизнесинин ашмалтайын чыгарып финансы жагынан да жабыркап калыптыр. Тогуз ай абакта жатып психологиялык абалы да жабыркап калган экен (мурда деле анчейин эмес беле?) борбор шаарда бирди сїйлєп, тїштїктє барып анын карама-каршысын сїйлєп, айтор карапайым эл кайсыл Камчыбекке ишенерин деле билбей калышты. Кыскасы, ишенимден кетти. Эми айласы кеткенде кече жакында «Мага карата саясый куугунтук бо-

луп жатканынан улам їй-бїлємдї Россияга алып чыгып кеттим. Россия мага саясый башпаанек берди» деп єзїнє тиешелїї телеканал аркылуу кабагын карыш тїйїп алып билдирїї жасаган. Бирок, андан кєп єтпєй эле Россия ага башпаанек бербегендиги маалым болду. Кыргызстандын ичиндеги аракеттери тууралуу калп айта берсе айрым адамдар ишене берет эле, ушу Россияны кошо коюп чыныгы калпычылыгы ачыкка чыгып калды. Баса, Качыбек мырзанын финансы жагынан банкрот болуп калганынын себеби деле тїшїнїктїї экен. Азыр иниси экєє кер-мур айтышып жатканда «Мен ал акчаларды сени абактан чыгаруу їчїн жол тосмойлорго, сот залында кыйкырмайларга короттум, болбосо чыкпай калмаксыў» деген инисинин кебин эшиткендер бар экен. Карызга баткан Камчыке андан качып кутулуу їчїн Кыргызстандан биротоло чыгып кетип, чет жактан бизнесин жїрїштїрїїгє кирише турганы чынбы? Айтор азыркы тапта Камчыбек Ташиевдин айласы алты кетип, аргасы куруп тургандагы кербези. Же бизнеси жїрїшпєй, же саясаттагы кадыр-баркынан жок Минскини карап турат дешет. Кыязы ошол жактан акча келсе, бир аз бизнесин жолго коюп, калганына дагы кєнїп калган Чыўгызхан жїрїштєрїн жасагысы келет окшойт. Їй-бїлєсїн да ошол їчїн алдын-ала сыртка алып чыгып кеткенин баамдоого болот. Качыш керек болуп калса, їй-бїлєўдї чогултуп жїргєнчє, жалгыз качкан жеўилирээк эмеспи?

ТАШИЕВДИН АГАСЫ ТЄРЄТ ЇЙЇНЇН АЙМАГЫНДА КЇН КЕЧИРЕТ Жалал-Абал облусундагы тєрєт їйїнє тиешелїї жерди экс-депутат Камчыбек Ташиевдин бир тууган агасы Каныбек Ташиев мыйзамсыз менчиктеп алган. Ал муну менен эле тим болбостон ал жерге эки кабаттуу особняк салууга жетишкен. Ал эми тегерегин ит єтє алгыс кылып тосуп салганын ырастаган тасма НТС телеканалында жарыяланды. Жалал-Абаддагы жергиликтїї дарыгерлердин айтымында, тєрєтканага келгендер їчїн орун жетишпей, жаўы имарат куруу зарылчылыгы келип чыккан. 5 орунга ылайыкташтырылган бєлмєгє ондон ашуун аялдарды жаткырууга туура келїїдє. Мунун айынан жаш балдар арасында жугуштуу оорулар кєбєйїп жатыптыр. Ал эми жаўы тєрєт їйїн салууга донорлор табылганы менен анын аймагында Ташиевдин бир тууганын хансарайы ээлеп турат. Интернетте жарыяланган тасма кєрсєткєндєй, Каныбек Ташиев аталган аймакка барган журналисттерге атырылып, камерасын сындырып салууга аракеттенген. Каныбек мырза антип опурулгандын ордуна, карапайым элди ойлоп жерди кайтарып берсе болмок. Же єзї каалагандай чартаўбай тээп, карапайым элдин балдары тїрдїї ооруларды жуктура берсинби?..

Мультфильм эме-е-ес...

“ШРЕК” САСЫТМАСЫН БАШТАДЫ

Америкалык “Шрек” мультфильминин башкы каармандарына куюп койгондой окшош болгон мурдагы Башкы прокурор Элмурза Сатыбалдиев менен “Азия-Ньюс” гезитинин башкы редактору Асланбек Сартбаев тууралуу макалалар сериясын жарыялап келе жатабыз. Буга чейин Шректин – Элмурза Раакыевичтин ичтен былгытма саясат жїргїзєрїн, єзїнє жакпаган саясатчыларды “Азия-Ньюс” аркылуу каралап, ал турсун, єзїн адам кылган Жаныш Бакиевдин 50 жылдыгында тартылып алынган сїрєттєрдї “Азия-Ньюска” жарыялатканын саясатчылар жакшы билишет. Єзї апрель окуясы боюнча сурак берип, Кыргызстандын чегинен чыкпоого милдеттендирилген Шрек акебиз шїк отурбай, кайрадан былгытмаларын баштаптыр. Ал

КЕЛДИБЕКОВДУН БАЙЛЫГЫ ТЇГЄНБЄЙТ ОКШОЙТ…

Ушул жашка келгенге чейин жалаў мамлекеттик кызматтарды аркалап, ЖК тєрагасы болгонго чейин жетишкен Жогорку Кеўештин депутаты, коррупцияга шектелип камалган Акматбек Келдибековдун байлыктары биринин артынан бири чууруп чыга берет окшоду. Кыязы, анын байлыктарынан документалдуу роман жазсаў да болчудай. Байлыктарынын ар бирин тизмектеп жазууга бир нече калемсаптын сыясы кетчїдєй. Ал эми алардын кандайча Келдибековго жана анын туугандарына таандык болуп калганы тууралуу жазсаў, кагаз бети тїт келбейт. Буга чейин эле анын катар-катар тизилген кымбат баалуу автоунаалары, гектарлаган жер тилкелери, Ысык-Кєлдїн жээгиндеги 14 коттеджи (анын эў арзаны 100 миў доллар турат), борбор шаарыбыздагы элиталык кєп кабаттуу їйлєрдєгї батирлери, хан сарайлары, сауналары, тїштїк жергесиндеги жер тилкелери тууралуу єтє эле кєп жазылды. Кызыгы мына ушул байлыктардын бардыгын анын ємїрлїк жары Аида Токтоматова «Биз бардыгын єз эмгегибиз менен тапканбыз» деп чыккан. Эгерде эч кандай бизнеси жок туруп, мамлекеттик кызматта иштеп эле ушунча байлык топтоого мїмкїн болсо, анда калган карапайым эл жєн эле эшек такалап жїргєн турбайбы деген ойго келесиў. Анда неге «мамлекеттик кызматтарда айлык акы аз» деп ыйлактап жатабыз? Келдибековдой болуп «иштесек» жалаў айлык акы менен

Оштун “кожоюнумун” деп айкырган Мелис Мырзакматовду тымызын колдоп жатканын ишенимдїї булагыбыз кабарлады. Жакында эле маалымат айдыўына кошулган “Tayan.kg”, “Factor.kg” аталыштагы сайттар М.Мырзакматовду “байдын эрке кызындай” кєкєлєтє мактап, шайлоо єтє электе эле аны мэрлик креслого отургузуп салышты. Ошол эле учурда бийликти бир тараптуу жамандаганга єтїштї. Ал эми бул эки сайттын башкы редакторлору Сюита Соурбаева менен Элнура Кулуеванын кєшєгє артындагы “спонсору” Элмурза Сатыбалдиев экенин билебиз. Элмурза мырза долларларын чачып жаткан соў кимди согуш керектигин, кимди макташ керектигин буйрук кылары турган иш. “Єлє албай жатып єлєў айтат” болгон Сатыбалдиев “сасытмалыгын” токтотуп, андан кєрє єзїн сот тарабынан актап алса жакшы болмок. Же “бїкїрдї кєр гана тїздєйт” демекчи, анын мындай “єнєрї”

мультимиллионер болсо болот турбайбы? Биз ушинтип ээ кагып отурганча Келдибековдун жакындарына тиешелїї дагы бир олчойгон байлыктын изи табылып отурат. «Дордой» соода комплексинин аймагында жайгашкан «Алтын-Тоо» деп аталган чарбалык товарларды жана автоунаалардын тетиктерин саткан базар бар. Мына ушул базарда эле 700гє чукул контейнер жайгашкан. Анын 200дєйї бир гана адамга таандык. Бирок, кимге таандык экендиги кємїскє. Ал эми «Алтын-Тоо» базарынын ээси «НААР» ЖЧКсы болуп эсептелет. Бул жоопкерчилиги чектелген коомдун тїзїїчїлєрїнїн бири Акматбек Келдибековдун кайын атасы Нурмамбет Токтоматов болуп эсептелет экен. Эске сала кетсек Нурмамбет Токтоматов убагында Бакиевдин кеўешчиси болуп турган. Кийин Келдибеков спикер болуп турганда кїйєє баласына да кеўешчи болуп турган. Кыязы, бул Келдибеков мамлекеттик кызматтарда элдин, мамлекеттин кызыкчылыгы їчїн эмес, жалаў єзїнїн жакындарынын, туугандарынын, кайын журтунун кызыкчылыгы їчїн эле иштесе керек. Болбосо, мынчалык байлыкты башы менен жер казып иштеп жаткандар да таба албай келишет. Улам бир байлыгы чубалып чыгып жатканынан улам коомчулук «Келдибековдун дагы канча байлыгы кємїскєдє катылып жатат болду экен?» деген суроо менен тїйшєлїп калды…

єлєр-єлгєнчє калбайбы? “Азия-Ньюстун” кечээги санында да Ак їй, Кєк їйдї “бомбалаган” материалдар жарык кєрдї. Булардын “автору” Э.Сатыбалдиев экени талашсыз. “Эшегине жараша тушагы” дегендей, мультфильмдегидей Шрек эшекке, ой, кечиресиздер Асланбекке “заказ” кылганы айтпасак деле тїшїнїктїї. Башында Асланбек менен гана тыгыз кызматташса, эми Соурбаева, Кулуева сыяктуу журналист айымдарды каржылап, тымызын саясатын жїргїзїїдє. “Саяк жїрсєў таяк жейсиў” макалы бар эмеспи. Анын сыўарындай, Элмурза акебиздин тымызын “осурактыгы” бардык саясатчыларга жетер. Ошондо ал каралатып, поктотуп, башынан ылдый жугундуга чїмкєлгєн саясатчылар Сатыбалдиевдин “сазайынын колуна карматпайбы”? Эшектин акылын уккандан да бєлєк єзїнїн акылы болсо керек, ойлон, Шрек, ойлон... Дамир ЭСЕНГУЛОВ 10-январь, 2014-жыл

4

МУФТИЙ ЖЇРЇШ

Абдышїкїр ажы НАРМАТОВ:

"АКЧА БАР ЖЕРДЕ - ЧЫР БАР"

Бїгїн муфтийлик кызматтан кеткен Рахматулла ажы Эгембердиев кечээ "Азаттыктагы" маегинде єзїнїн тегерегиндеги чуулуу иштерге тиешеси бар делгендердин катарында Кыргызстан Ислам университетинин ректору Абдышїкїр ажы Нарматовдун да атын атаган эле. Нарматов єз дарегине айтылган айыптоолордун баарын негизсиз деп четке какты.

- Абдышїкїр ажы, акыркы кїндєрї муфтий Рахматулла ажы Эгембердиевдин тегерегинде бир топ чуулуу окуялар болуп кетти. Муфтий болсо бул чуулуу иштерге Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссиянын тєрагасы Абдулатиф Жумабаев менен Абдышїкїр Нарматовдун тиешеси бар деп жатат. Бул канчалык негиздїї?

- Рахматулла ажы Эгембердиевге байланыштуу тасма ыймансыз, Кудайдан коркопогон, муфтийдин эле эмес, дин душмандарынын жасаган иши. Ким бирєєгє аў казса ага єзї тїшєт. Эми эркиндиктин да чеги болот, менин эркиндигим - сиздин эркиндигиўиз башталган жерде токтошу керек. Бул иш муфтийге эле эмес, бир ыймансызга, дин душманына да жасалбай турган иш. Єкїнїчтїїсї Рахматулла ажы бул ишке бизди кїмєн кылбай, ала кушту атынан атап айтыш керек болчу. Мен ошол тасма чыккандан кийин азирети муфтийдин єзї менен жолугуп сїйлєшкєндє: “Бирєєлєр мага шантаж жасады, бир канча акча сурады, сага компрамат, жаўы жылга белек бар деп айтты”, - деди. Андай болсо ошол кишилердин атын ачык айтышы керек эле. Тилекке каршы, кечээги маегинде: "Буга чейин менден бир нерселерди талап кылып келген, алардын айрымдарын аткардым, айрымдарын аткара албай калдым", - деп мени менен Абдулатиф Жумабаевдин атын айтып жатат. Бул жерде биз талап кылган сыяктуу болуп калган. Мен Абдулатифке адвокат эмесмин, єзї жооп берсин. Туура, экєєбїздїн мамилебиз жакшы. Египетте чогуу окуп, менден сабак алган, устаз да болгом. Бирок, ошол эле учурда мага Абдулатифтен да, Рахматулладан да жогору турган нерсе – чындык. Рахматулла Эгембердиев “баланча мага шантаж кылды, акча сурады” десе алардын атын ачык 10-январь, 2014-жыл

айтсын. Сотко берип аныктасын. Муну Кудайга тапшырабыз, баарыбыздын їстїбїздє Кудай бар. Ошондуктан бул ишке менин эч кандай тиешем жок.

- Анан да муфтий “Азаттыктагы” маегинде мени Жумабаев менен Нарматов президентке жолуктурбай жатат, чындык президентке жетпей жатат деген сєздї айтып жатат. Мунун чындыгы канчалык?

- Туура, президент Атамбаев менен мурдатан мамилем бар. Убактылуу єкмєттє, андан кийин єкмєт башчы болуп турганда да кээде кирип, дин маселелерин айтып тургам. Алла Тааладан коркуўуз, адилеттїї иштеўиз, элдин акы турганда Кудайдан коркуўуз, бул кресло тїбєлїк эмес, эгер бирєєгє тїбєлїк болсо сиз келбейт элеўиз, эгер Кудай досуўуз болсо эч ким душман боло албайт, Кудай душман болсо эч ким сизге дос боло албайт деген сыяктуу сєздєрдї айтып, жакшы мамиледе болуп келгем. Азыр болсо президенттин коомдук кеўешчисимин. Атамбаев президент болгондон бери ашып кетсе їч-тєрт жолу кєрїштїм. Бирок, президентке бир да жолу Рахматулла деген атты атаган эмесмин. Диний абал, дин маселелери боюнча сєздєрдї айткам, бирок, жеке Рахматуллага тиешелїї маселе болгон эмес. Анан да президентке баланчаны, тїкїнчєнї кабыл алыўыз дегендей мен протокол кызматындагы адам эмесмин да.

- Анда Эгембердиев муну эмнеге таянып айтып жатат?

- Бир жолу муфтий менен жолукканымда: “Сизге андай-мындай дей албайм, бирок, былтыр 7-апрелде баатырларды эскерип куран окулганда, залкар жазуучубуз Чыўгыз Айтматовду эскерїїдє эмнеге сиз чакырылып, мен барбай калдым?” - дегендей капачылыгын айтты. Ага бул менин ишим эместигин, президент-

тин протокол кызматы чакырганын айттым. Менин эми Рахматуллага эч кандай кусаматым жок. Муфтийлик ордуна кєз артканым да жок. Былтыр муфтийликке шайланып жатканда “туура айтып, тууганыма жакпайм” дегендей мындай Уламалар кеўеши менен иштеше албайм деп анын курамынан чыгып кеткем. Ошондо єз принциптеримди, Уламалар кеўеши муфтияттан кєз карандысыз болушу керектигин айткам. Бирок, Уламалар кеўеши Рахматулланы кєпчїлїк добуш менен муфтийликке шайлаган соў, аны муфтий катары сыйлап, бирге иштешип келе жаткам. Анан мени ажылык боюнча да айыптап, “былтыр мынча орун сурады” дептир. Мен былтыр ажыга да барган жокмун, ушуга чейин ажылыкка эч бир тиешем да болгон эмес. Бул боюнча Рахматулла менен тїз эфирде да бетме-бет отуруп, кайым айтышка эмес, такташканга даярмын.

- Кыргызстанда акыркы жылдарда муфтияттын тегерегинде ар кандай талаш-тартыштар токтобой келет. Азыр да бул иштердин артында муфтийлик бийликке кызыкдар, ошол орунду колго алгысы келген ар кандай топтор турганы айтылууда. Бул орун эмнеге минтип кєптїн кєзїн кызартып жатат?

- Ким муфтий болбосун бул жердеги чыр-чатак ажылыкка барып такалат. Акча бар жерде чыр болот экен. Ошондуктан мен ажылыкты уюштурууну муфтият эмес, башка бир орган алсын деп келем. Муну айтсам эле бирєєлєр ажылыкты єкмєткє єткєрєм деп жатат деп чыгышат. Ажылык боюнча бир мекеме тїзєбїзбї, же башка кылабызбы иши кылса муфтияттан муну алыш керек. Себеби, бардык маселе ушул ажылыктан чыгып жатат. Муфтийди эми мамлекеттик бийлик эмес, Уламалар кеўеши шайлайт. Анан буга кызыкдар кїчтєр бар, андай-мындай деп саясатташтыра берїїнїн кереги жок. Эми дин адамдары да пенде, кемчиликтери бар. Булардын арасында да кайчы пикирлер, келишпестиктер болуп турат. Бирок жумурткадан кыр издегендей мындан кынтык издеп, аны жалпы журтка жайылтуунун кажети жок. Эми азыркыдай учурда Уламалар кеўеши тез арада чогулуп, маселени караш керек. Мисалы, Кыргызстандагы кайсы бир кырдаалды парламент карап, чечип жаткан сыяктуу биздин диний башкармалыктын парламенти – 35 кишиден турган Уламалар кеўеши. Ошолор ийри отуруп, тїз кеўешїїсї зарыл.

P.S. Маек Рахматулла ажы Эгембердиев муфтийликтен кетээрин жарыялаардан бир канча саат мурдараак алынган. Шайырбек Эркин уулу, http://www.azattyk.org

РАХМАТУЛЛА АЖЫГА ЖАН ТАРТКАН РАВШАН ЖЭЭНБЕКОВ ЄЗ “КАЛБЫРЫНАН” ЧООЧУЛАП ЖАТАБЫ? Тасма чуусунан улам муфтийликтен кеткен Рахматулла ажы Эгембердиевге єнтєлєп, ага боор оорумуш эткен саясатчылар чыкты. Алардын катарында эркин депутат, тар чєйрєдє АКШнын “шпиону” атыккан Равшан Жээнбеков бар. Равшан Бабырбекович “Фейсбуктагы” баракчасында адатынча беттен алып, бул окуяга бийликти кїнєєлєптїр. Анын дооматтарын талдап кєрєлї.

Равшан мырза “чї” дегенде эле тасма чуусуна бийликти тикелей айыптаптыр. “Бийликтин акыркы акмакчылыктарынын дагы бир далили, Муфтий Рахматулла ажы менен болгон окуя. Албетте, мен так айта албайм, бул факт атайын кызматтар же бийлик тарабынан жасалды деп, далилим жок. Бирок бул факт биздин мамлекетте, бардык укук коргоо органдары, атайын кызматтар президенттик бийликке баш ийген шартта жасалып атат. Андай болгон соў, буга бийлик кїнєєлїї” дейт ал. Башында “эч кандай далилим жок” деп тїз сїйлєп келе жатып, кайра буга бийликти кїнєєлєгєнї акыл-эси жайында адамдын кылар ишиби? Равшан Жээнбеков карапайым жаран же “эки їйдї эриктирбеген, бир айылды бириктирбеген” ушакчы “жеўекебай” эмес да? Ал ЖКнын депутаты, єзїн оппозиция лидерлеринин бири санаган саясатчы. Ал єзїн болочокто єкмєт башчысы катары кєрєт. Ушундай амбициясы ай чапчыган депутаттын конкреттїї далили жок курулай доомат артканына таў калабыз. Же депутат їчїн “оозуна келгенин оттой берсе” болобу? “Айла жок бирок ай лав ю”. Р. Жээнбеков интернеттен башы чыкпай, ар кыл окуяларга “дєєдїрєгєн” комментарийлерди жазгандын ордуна мына ушундай чуулгандуу тасмалардын мындан ары таркатылбашы їчїн тийиштїї мыйзамдарды жазса элдин алкоосуна татымак. Равшан Бабырбекович “жумурткадан кыр издеп”, Р.Эгембердиевге “боор” оорумуш этип бийликти каралагандын ордуна тасманы кимдер тарттырганын иликтеп кєрбєйбї? Балким анын жанында жїргєндєр жашыруун тартып, интернетке жайылтып жибергендир? Эркин депутаттын андан кийинки ой-жоромолу мындай, кєз чаптырыўыз: “Мен религиянын мамлекеттик бийлике аралашуусуна каршымын, ошол эле убакта бийликтин дагы религиянын єкїлдєрїнє ушундай акмакчылыктарды жасоосуна жол берїїсїн каалабайм”. Туура, биз светтик єлкєбїз, дин мамлекеттен тышкары. Мындай шартта бийликтин бир бутагынын єкїлї катары Равшан Жээнбеков да диний адамдын чыр-чатагына башын тыгып, бир тараптуу пикирин билдирбеши керек эле го? Муну Жээнбеков сопсонун билет. Анда эмнеге аралашып жатат? Себеби тїшїнїктїї, кандай гана жол менен болбосун бийликти шыбаш керек. Бул биринчиси.

Экинчиден, Р.Эгембердиевдин жаш келин менен сїйїї ышкысына батып жатканын ашкерелеген тасмада мамлекеттик бийликтин кандай тиешеси бар? Же экєєнї “жупташтырыптырбы”? Тїшїнїп болбойт. Эми маселенин тамырына єтєлї. Рахматулла ажы тасмадагы кыз экинчи жубайы экенин мойнуна алды, аны менен тєрт жылдан бери жашап жатканын жашырган жок. Ал эми биринчи жубайынан тєрт баласы бар, алды мектепке барат. Р.Эгембердиев экинчи никедеги жубайы менен квартирада жашарын билдирди. Рахматулла ажынын айлыгы орточо 500 доллар (24500 сом) дейли. Эми эки їй-бїлєнї асыроого кеткен чыгымды эсептейли. Биринчи жубайы жана тєрт баласын багууга кеминде 15 миў сом сарпталат. Дагы бир жолу кайталайлы, бул минималдуу сан. Ал эми борбордун чок ортосунан эки бєлмєлїї квартира жалдап жашоо 10-15 миў сомдун тегерегинде тїзєт. Экєєсї “жел оттобойт”, тамак-аш жеш керек. Ага да 10 миў сом сарпталат дейли. Мунун баарын кошо эсептегенде кеминде 35 миў сом келип чыгат. Буга кийим-кечек, карымкатнашка кетчї чыгымдар кошулган жок. Ошондо Рахматулла ажынын 24 500 сомдук айлыгы эч нерсеге жетпей жатпайбы. Демек, “муфтият коррупциянын очогуна айланган. Азирети муфтий ажылыктан миллиондорду жасайт” деген сєздєр бекеринен жаралбаганына кєзїўїз жеттиби? Равшан Бабырбекович ушунчалык акыйкатты сїйлєйт экен, эмнеге ушул жагдайларга кєўїл бурбайт? Эмне їчїн муфтияттагы коррупциялык схемаларды иликтебейт? Анын ордуна тасмага басым жасаганынын себеби жогоруда айткандай бийликти жєн жерден каралоо максаты турганы талашсыз. Мындан сырткары, анын элге белгисиз сыры бар. Равшан мырза Америкада бозгунда жїргєндє интернет аркылуу бир кыргыз кызы менен кат алышканы маалым. Ошондо ал кызга тийишип, “їйїнє жатып кетпейимби” дегендей сунуш киргизгени белгилїї. “Бул билингени, мындай “кат жазуушу” нечен ирет болуп, андан бир “жыйынтык” чыккандыр? Эгембердиевчесинен абийирим айрандай тєгїлїп калбайбы деп чочулап, ага жан тартып, алдын алып жаткандагысы эмеспи?” деген суроо жаралбай койбойт экен. Анда жакын арада чуулгандуу тасма чыгып калса таў калбай эле койгонубуз оў болобу? Ойлончу маселе экен... Акинай АЙДАРОВА

5

МЭРЛИККЕ КИМ ТАТЫКТУУ?

МЫРЗАКМАТОВ РАЙОН ДЕЎГЭЭЛИНДЕГИ ДА ЛИДЕР БОЛО АЛБАЙБЫ? Айрым саясат тануучулар айтмакчы «батырофобия» менен катуу «ооруган» Ош шаарынын «кожоюну» Мелис Мырзакматовдон оомат чындап ооп баратат. Карапайым элдин башын айлантууну абдан мыкты єздєштїрїп, єзїнїн кызматын апрель революциясынан кийин їч жыл толугу менен «коргоп» келген Мелис Жоошбаевичтин командасы абдан кїчтїї, биримдиктїїдєй тїр кєрсєтїп келген эле. Бирок, «ишенген кожоў сууга акса, алды-алдыўдан тал карма» демекчи, Мырзакматов оозунан жаўылып, онтобой «ооруга» чалдыгары менен аны тегеректеп келгендер улам бирден изин суутуп кете баштады. Маселен, анын оў колу болуп келген Таалай Сабиров мамлекеттик архитектура агенттигинин директор орун басары болуп кетти. Анын артынан эле «Улуттар биримдигин» дагы бир кєзїрї, партиянын штаб башчысы Жаныш Рїстємбеков партиядан чыккандыгы тууралуу арызын жазып, куйругун тїйїп кетти. Рїстємбековдун «куйрук тїйгєнїн» кєпчїлїк саясат талдоочулар «Улуттар биримдиги» партиясынын кадыр-баркын жоготуп, ишенимден кетип бара жаткандыгы менен байланыштырып айтышууда. Анын їстїнє саясатта «карт карышкыр» болуп калган Рїстємбеков алда ненин жытын алдын ала сезгичтиги менен таанымал. Кыязы, ал бул партия менен алыска чуркай албай тургандыгын жакшы тїшїнїп калса

керек. Булардан бєлєк башка дагы партиялаштары ичтериндеги бугун сыртка ачык чыгара албагандары менен, айрым жерлерде Мырзакматовдун єзїм билемдигин, опурулма адатын катуу сынга алып жатышкандарын угуп атабыз. Мындан улам опурулуп сїйлєгєнї менен Мырзакматов єзїнє ишенимдїї команда топтой албагандыгын кєрсєттї. Кыязы аны тегеректеп жїргєндєр Мырзакматовдун бийликте тургандагы абалы їчїн эле айланчыктап жїрїшкєн окшойт. Ош шаарына республикалык бюджеттин эсебинен тєрт эстелик куруп алып, капчыгында калыў акчасы жок эле асма кєпїрє курат элем деген мактануулары жєн эле пиар жїрїш экендиги аныкталды. Ал иштеп тургандагы мэриянын єткєн жылдагы 9 айлык отчётун шаардык кеўештин депутаттары

канааттандыраарлык эмес деп тапкандары эле буга мисал боло алат. Балким Мелис мырза ооз кєптїрїп кєп мактануунун ордуна, кєп иштеш керек экендигин эми тїшїнїп жатса керек. Эгерде ал мактанып келгендей Ош шаарын гїлдєтїп жиберген болгондо шаардык кеўештин депутаттары мэриянын отчётуна «5» деген баа коюшат эле. Тилекке каршы «3» деген баага да татыбай отурат. Мындан улам «Бїтїн Кыргызстан» партиясынын лидери Адахан Мадумаровдун Камчыбек Ташиевди «район деўгээлиндеги лидер» деп атаганы эске келет. Ишенимдїї бир ууч команда топтой албаган Мырзакматов жадагалса район деўгээлиндеги лидер да боло албайт кєрїнєт. Мына ошондуктан кыргыз эли илгертен «Бакылдаган текени суу кечкенде кєрєбїз» деп айтышпаса керек.

ЖАНЫШ БАКИЕВ ЄЛКЄДЄ БАШАЛАМАНДЫКТАРДЫ УЮШТУРУУГА БАТЫЛ КИРИШТИБИ? Улуттук коопсуздук кызматына Жаныш Бакиевдин єлкєдє башаламандыктарды уюштуруу максаты бар экени жєнїндє маалымат келип тїшкєн. Мындай маалыматты “Вечерний Бишкек” сайты єкмєттєгї ишенимдїї булактарына таянып жарыялады. “Бизге маалымат берген булактын айтышынча, башаламандыктар Ош шаарындагы мэрди шайлоого байланыштуу уюштурулат. Ал эми Ж.Бакиев учурда Їрїмчї

Алга КЫЛЫЧЕВ, серепчи:

- Алдыда Бишкек жана Ош шаарларына мэр шайлоо болгону турат. Сиздин пикириўизде бул кызматка кандай инсандар келиши керек?

- Алдыда боло турган мэрлик кызматка келе турган адамдар биринчи кезекте саясатчы эмес, мыкты менеджер же мындайча айтканда чыныгы уюштургуч, иштерман, чарбакер адам болушу азыркы учурдун бирден бир талабы. Ошондой эле артында коррупциялык иш-аракеттери жок инсандар болуш керек деп ойлойм.

- Бишкек шаарынын мэрлик кызматына Кубанычбек Кулматов сунушталганы маалым болду. Бул инсан тууралуу кандай пикирдесиз?

шаарында Мырзакматовдун шайлоодон жеўилишин кїтїп жатат. Буга байланыштуу коопсуздук чаралары кїчєтїлдї. Укук коргоо органдарына болсо жашыруун тапшырмалар берилип, єлкєдє башаламандык болуп кетиши тууралуу эскертїї берилген”, - деп жазат Вечерний Бишкек сайты. Белгилей кетсек, буга чейин Мырзакматов жетектеген “Улуттар Биримдиги” партиясы Ош шаардык кеўешинде оппозиция-

да калган. Ошол эле кезде Мырзакматовдун бир катар санаалаштары партияны таштап кетїїдє. Буга мисал катары "Улуттар Биримдиги" фракциясындагы депутат Таалай Сабировдун Мамлекеттик курулуш агенттигинин орун басары болуп дайындалышы, белгилїї саясатчы Жаныш Рустембековдун партиядан чыгып кетишин айтсак болот. Ал эми Ош шаарынын мэрин шайлоо 15-январда єтєт.

Талантбек КАПАРОВ, Ош шаардык кеўешинин депутаты: “АЙТМАМАТ КАДЫРБАЕВ ОШ ШААРЫН ТАТЫКТУУ БАШКАРЫП КЕТЕТ” - Ош шаардык кеўешиндеги кєпчїлїк коалициясы мэрдик кызматка Айтмамат Кадырбаевдин талапкерлигин сунуштады. Бул талапкерге токтолгонуўуздарга эмне тїрткї болду?

- Айтмамат Тентибаевич мамлекеттик кызматтын бардык тепкичтеринде иштеп, єзїнїн мыкты уюштуруучу, чарбачыл жетекчилигин кєрсєткєн инсан. Анын адамгерчилик сапаты да бийик турат. Буга чейин Ош облустук администрациясында жооптуу кызматтарды аркалап келген. Ал Алай районунун Нура айылында жер титирєє болгондо анын кесепеттерин жоюу їчїн кїнї-тїнї иштеп, элдин алкышына арзыган.

- А.Кадырбаев Ош шаарын татыктуу башкарып кетет деп ишенесизби?

-Албетте. Жогоруда айткандай, мамлекеттик кызматтын бардык тепкичтеринен єткєн, мыкты уюштургуч. Ал Ош шаарынын тургундарынын жана шаардын маселелерин чечїїгє кудурети жетет. А.Кадырбаев июнь окуясында да тикесинен тик туруп, эки элди жараштыруу жана коогалаўдын кесепеттерин жоюу їчїн чоў иштерди жасаган. Ош шаарындагы ири курулуштарга да анын салымы чоў. Кыскасы, Айтамамат Кадырбаев Ош шаарын татыктуу башкарып кетет деп ишенем.

Кубан АБДЫМЕН, талдоочу:

ОШТУН МЭРИ БОЛУУ МЇМКЇНЧЇЛЇГЇ ЖАЎЫ КОАЛИЦИЯНЫН ТАЛАПКЕРИНДЕ КЄБЇРЄЄК болсо ошонун тегерегинде топтолгондордун саны да басымдуу болот. Ал эми бийликтен кеткенден кийин анын айланасындагылар башка кїчтєрдї издей баштайт. Мырзакматовдун тегерегиндеги окуялар деле мына ушул жагдайга байланыштуу деп айтсак болот.

- Кубан мырза, Оштун мурдагы мэри Мелис Мырз а к ма то в к ы з ма т та н тїшкєндєн кийин анын бир катар санаалаштары андан жїзїн бургандай. Мисалы, Ош шаардык кеўешиндеги “Улуттар Биримдиги” фракциясынын лидери, Мырзакматовдун “оў колу” саналып келген Таалай Сабиров, экс-министр Жашыш Рїстємбековдор партиядан чыкканы кабарланды. Мындай кєрїнїш Мырзакматовдун саясий беделине канчалык таасирин тийгизет?

- Чыгыш элдеринин менталитетинде кимде канчалык бийлик кєп

- Ош шаардык кеўешинде жаўы коалиция тїзїлїп “Улуттар Биримдиги” оппозицияда калды. Бул кєрїнїш Мырзакматовдун мэрлик кызматка шайлануу мїмкїнчїлїгїн кескин кыскартты деген кептер айтылууда. Буга кошуласызбы?

-Чындыгында, буга чейин “Улуттар Биримдиги” партиясы Ош шаардык кеўешинде башкаруучу коалицияны жетектеп турган. Аталган фракциянын оппозицияда калышы Мырзакматовдун мэрликке єтїї шансын азайтты. Ал эми жаўы тїзїлгєн биримдик єз талапкери катары Айтмамат Кадырбаевды сунуштады. Анын мэрдик кызматка шайланышына мїмкїнчїлїгї жогору. Анткени, коалицияга кирген фракциялар А.Кадырбаевдин талапкерлигин бир добуштан жактырды.

МЫРЗАКМАТОВДУН ТУУРА ЭМЕС САЯСАТЫНАН УЛАМ ЇЗЄЎГЇЛЄШТЄРЇ ДА АНДАН ЧЕТТЕЙ БАШТАДЫ - Бул адамдын артында мурда-кийин терс маалыматтарды уга элекпиз. 7-апрель революциядан кийин мамлекетибиздин бюджети абдан кыйын абалда турганда бажы тармагын жетектеп, жакшы жетишкендиктерди жарата алганы баарыбызга маалым. Салыштырмалуу кылган эмгегин жеке єзїмдїкї деп тєш какпастан жигердїї иштеп келди. Кыргыз тилинен экзаменди да тапшырды. Тажрыйбасы дагы жетиштїї. Демек, шаар башчылыгына талапкер болууга татыктуу деп ойлойм.

- Ош шаарындагы мэрлик кызмат їчїн «Улуттар биримдиги» партиясы кайрадан эле экс-мэр Мелис Мырзакматовду сунуштап жатышат. Сиздин оюўузча, бул татыктуу талапкерби?

- Ош шаарындагы мэрлик кызмат їчїн «Улуттар биримдиги» партиясы кайрадан эле экс-мэр Мелис Мырзакматовду сунуштап жатышкандыгынын себеби - бул партияны єзї тїптєп, жетектеп келгени менен гана байланыштуу. Учурда шаардык кеўеште єзї тїптєгєн «Улуттар биримдиги» партиясы ээлеп отурганы баарына маалым. Бирок, шаардык кеўештин депутаттары да адегенде партия кызыкчылыгын эмес, Ош шаарынын тургундарынын кызыкчылыгын эске алышы керек. Бїгїнкї кїндє єзїм билемдик менен, бєлїнїї жолу менен мамлекетибиздин келечегине эч кандай пайда алып келбей, жасаган иштер алгылыктуу болбоорун сезген ошол єзї тїптєгєн «Улуттар биримдиги» партиясынын кээ бир їзєўгїлєш болуп келген достору тїшїнїп,

бїгїнкї кїндє президенттин жїргїзїп жаткан туура саясатын колдошуп, партия кызыкчылыгынан элдин кызыкчылыгын кєздєп, керек болсо партиядан чыгып жатканы буга мисал боло алат. Мисалы, Жаныш Рустенбеков 2014-жылдын 6-январында "Мен 2013-жылдын 17-декабрындагы президент Алмаз Атамбаевдин пресс-конференциясын кєргєндєн кийин, анын жасап жаткан иштери туура экенин тїшїндїм жана мындан ары президенттин иштерин колдоону чечтим. Оппозициялык "Улуттар биримдиги" партиясынын катарынан чыктым" деп билдирїїсїїнєн кийин Мырзакматовдун єзїм билемдик саясаты єзїнє кедергисин тийгизип башка адам эмес, достору анын акыркы кїндє кылган аракети туура эмес экенин сезип ишенишпей бара жатканынын

бир мисалы десек болот. Тигил, бул тарапка бєлбєй, кїнїмдїк саясый упайга алмаштырбай, тереў ойлонуп баштаган ишти аягына чыгарсак, жетишкендиктер болоорун ошол депутаттар эстеринен чыгарбаса.

- Ош шаарына мэрлик кызматка дагы бир талапкер Айтмамат Кадырбаев тууралуу эмне айта аласыз?

- Ачыгын айтканда бул талапкер тууралуу кеўири маалыматым жок. Бирок, «Замандаш» партиясы сунуштап жатканын уктум. Ал эми «Замандаш» партиясы саясатта жаўы муун, жаўыча кєз караштагы кадрларды катарына кошуп келерин билебиз. Элдин да бул партияга ишеними чоў. Акинай АЙДАРОВА

10-январь, 2014-жыл

6

АБАЛ

Токтогул КАКЧЕКЕЕВ, саясат таануучу:

Орозбек ДЇЙШЕЕВ, коомдук ишмер:

«ЭЛИБИЗГЕ «МЫЙЗАМСЫЗ МИТИНГДЕР САБАТСЫЗДЫКТЫН, МЕРЕЗДИКТИН, ИДЕОЛОГИЯЛЫК-ТАРБИЯЛЫК ИШТЕРДИ ЖЇРГЇЗЇЇ ЗАРЫЛ» АКЫЛСЫЗДЫКТЫН ЇЛГЇСЇН КЄРСЄТТЇ» - Кыргызстанда бїгїнкї кїндє болуп келген митинг-пикет, жолтосмой, барымтага алмай єўдїї кєрїнїштєр єлкєбїздїн єнїгїшї їчїн кандай таасирин тийгизди деп ойлойсуз?

- Мындай кєрїнїштєр Кыргызстан їчїн єтє чоў зыян алып келди. Бир гана экономикалык жагынан алып кєрєлї. Былтыр март-апрель айларында Ташиевдин тарапташтары тїштїк менен тїндїктї байланыштырып турган жападан жалгыз жолду бууп турушту. Ал эми мына ушул айларда тїштїктє жашылча-жемиштер єсїп, жетилип сатыкка чыга баштайт. Тїштїктїн эли єзї эмгекчил келет. Анан алар маўдай терин тєгїп, жер семирткичтерин сээп, отоп-бутап атып баккан эмгегинин їзїрїн кєрїп, Бишкекке алып келип саталы деп жатканда жол тозулуп калды. Эгерде Баткен, Ош, Жалал-Абад облустарынын ар биринен эў аз єлчємдє эсептегенде 200 тоннадан жашылча жемиштер Бишкекке келе албай калды деп эсептегенде, анын ар бир килограммын 50 сомдон эсептеп кєрїўїз. Эмне деген чоў акча элибиздин чєнтєгїнє тїшпєй калды. Карандай мээнет талаага кетти. Алардын жол тозуп отурганын массалык маалымат каражаттары аркылуу дїйнє жїзї кєрдї. Анын айынан кыргыз элинин бетине кєє жабылды. «Булар єзї акылы бар элби?» деп калышты. Европа эли бизди жапайы эл катары баалашты. Мына ушунун єзї эле бизге карата моралдык-психикалык кандай басынуу алып келерин билишибиз керек.

- Єнїккєн єлкєлєрдє уруксаты жок жана мыйзамдын чегинен чыккан митингдерге чоў єлчємдєгї айып салып, аны менен катар жаза да

колдонуларын билебиз. Бизде болсо мындай митингдерди уюштургандар дагы деле ишин ачык улантып, элди козутуу менен алектенип келишет. Балким бизге дагы чет єлкєлєрдєгїдєй ири єлчємдєгї айып жана кїчтїї жазалар керек болуп жїрбєсїн?

- Ал єнїккєн мамлекеттерди албаганда деле, кыргыз элинин илгерки Кокон хандыгы маалында мындай аракеттерди жасагандарды жєн эле мууздап салышчу. Салык тєлєбєгєндєргє келип, баласын алып кетип калышчу. Баласы жок болсо, кыз-келинин, кыз-келини жок болсо єзїн айдап кетчї. Эми андай тартиптин азыр бизге кереги жок. Бирок, єзїбїздїн мыйзамды сыйлаганды їйрєнїшїбїз керек. Ооз кєптїрїп мактанганды токтотуп акыл менен иш кылганды билишибиз зарыл. 2010-жылы тїштїктє коогалаў болуп єткєндєн кийин Ош шаарына республикалык бюджеттен канчалаган каражаттар берилди. Ал эми Мырзакматов деген жигит болсо миллиондорго эстелик куруп отурду. Айрым саясатчылар болсо єздєрїнїн жеке кызыкчылыктары їчїн батыр энелерди, аксакалдарды кєчєгє кыйкыртып чыгарды. Кече жакында эле Алайдан Иосиф аттуу аксакал киши келип, согуш ачабыз дегенге чейин барды. Ушул акылдуу, Мекенин сїйгєн адамдын сєзїбї? Мындай аракеттер сабатсыздыктын, мерездиктин, акылсыздыктын їлгїсї катары кєрїнїп турат.

- Биз демократиялык єлкєдє жашайбыз деп мактанганыбыз менен бир адамдын укугун коргойбуз деп жїздєгєн адамдардын укугун бузган митингдер, жол тозуулар єўдїї кєрїнїштєр єлкєбїздє байма-бай болуп турат. Бул эмненин белгиси? Демократиябы же єз єлкєсїнє чыккынчылыкпы?

- Бул Кыргызстанда демократиянын анархияга айланып кеткенинин белгиси. Кєчє демократиясы кїч алып кетти. Мындай кєрїнїштєр эч убакта жакшылыкка алып келбейт. Мунун бардыгы Кыргызстанда 20 жылдан бери бийликтегилердин туура эмес жїргїзїп келген саясатынын натыйжасы болууда. Бийликтин кадырбаркы тїшїп кеткен. Ошол тємєндєп кеткен кадыр-баркты кайра калыбына келтирїї азыр кыйын болуп турат. Мурдагы бийликтердин убагында азыркыдай кєрїнїштєр маселе чече алчу. Башкача айтканда актуалдуу болчу. Азыр андай эмес. Эл деле жадады. Бийлик деле мурдагылардын жолоюна тїшкєн жок. Болгону айрым саясатчылар дагы деле мурдагы учурдагы оппозициялык ыкмаларды колдонуп жатышат.

- Єлкє келечегин биринин артынан бири болуп турган, мыйзамдын чегинен чыккан митингдер тїптєп береби же жок болуп кетїїгє алып келеби?

- Мамлекеттин жок болуусуна алып келет. Баш-аламандык жаратат. Мамлекет деген эмне їчїн тїзїлгєн? Мамлекет ошол баш-аламандыкты токтотуп, тартипке кел-

тирїї, бир системада єнїгїї їчїн тїзїлєт. Ал эми баш-аламандык жасагысы келгендер мамлекеттин бїтїндїгїнє гана шек келтирет. Азыркы тапта Кыргызстанда стабилдїїлїктї жоготуу їчїн сырттан да кєптєгєн кїчтєр аракет кылууда. Кимдир бирєєлєрдїн укугун коргойбуз дегендей тїр кєрсєтїшкєн бейєкмєт уюмдар кєбєйдї. Алар чет єлкєлєрдєн каржыланат. Мына ошолор дагы мамлекет їчїн коркунуч жаратышууда. Россия Федерациясы мына ушундай чет мамлекеттерден каржыланган уюмдарды текшерїїгє алып туура кылууда. Бизде да ошондой болушу керек.

- Канткенде элибизди саясый маданияттуулукка їйрєтє алабыз?

- Илгери СССРдин учурунда Компартиянын идеологиялык бєлїмї болгон. Анда идеологиялык-тарбиялык иштерди жїргїзїп турушчу. Азыр дагы ошондой идеологиялык иштерди жїргїзїш керек. Элди ынтымакка, биримдикке, тазалыкка, Мекенди сїйїїгє чакырыш керек. Болбосо эртеў кеч болуп калат.

Бакыт БАКЕТАЕВ, саясат таануучу:

«КУЛМАТОВ ЖАШ, КРЕАТИВДЇЇ «КУЛМАТОВ БАЖЫ ТАРМАГЫНДАГЫ ИНСАН» Дамира НИЯЗАЛИЕВА, ЖК депутаты:

КОРРУПЦИЯНЫ ЖОЮУГА САЛЫМ КОШКОН»

- Бишкек шаарынын мэрлик кызматы їчїн шайлоого талапкер катары Кубанычбек Кулматов катталганы белгилїї болду. Бул талапкердин Бишкек шаарын мындан ары єркїндєтїп, єстїрїп кетїїсїнє ишеним арта аласызбы?

- Ачыгын айтканда мен бул инсанды єтє жакындан билбейм. Бирок, Бажы кызматынын башында турганда бир топ ийгиликтїї иштерди жасаганынан кабарыбыз бар. Биз шайлоочулар менен жолугушуп 10-январь, 2014-жыл

калганда дагы анын Бажы кызматында иштеп турганда бул тармакты тартипке салганын кєп айтышат. Мурда Бажы тармагында коррупциялык схема иштейт деп келишсе, Кулматов жетекчи болуп баргандан кийин анын жойгонго аракеттер жакшы жасалды. Анын негизинде Бажыдан бюджетке мурдагыга салыштырмалуу бир топ кєп каражат тїштї. Анын мына ушундай ийгиликтїї ишинен улам «КСДП» партиясы шаар мэрлигине сунуштап жатышкан болсо керек. Партиянын атынан ушундай кызматка сунушталып жаткандан кийин анын жоопкерчилигин эки эсе кїчєтєт. Єзїнїн гана кадыр-баркы їчїн эмес, партиянын кадыр-баркы їчїн дагы жоопкерчиликтїї иштейт деп ойлойм. Шаардын башчысы болуу дагы оўой жумуш эмес. Анткени анда бардык сфералар камтылган. Билим берїї, саламаттыкты сактоо, жол куру, жана башка тїйшїктєр кєп. Мына ушул жїктї тартып кетем деп талапкер болуп жаткандан кийин ишеним артышыбыз керек.

- Бакыт мырза Бишкек шаарынын мэрлик кызматына талапкер катары Кубанычбек Кулматов кєрсєтїлїп, мамлекеттик тилден дагы экзаменди ийгиликтїї тапшырды. Бул инсан тууралуу кандай пикирдесиз?

- Менин билишимче Кулматов «КСДП» партиясынын атынан сунушталып жатат. Демек, анын мойнуна єтє чоў жоопкерчилик жїктєлїїдє. Анткени аталган партия парламенте кєпчїлїк орунду тїзбєсє да кєпчїлїктєй эле иштеп атат. Ошол эле учурда Кулматов булл кызматка келе турган болсо эки эссе кєп жоопкерчилик менен иштегенге мажбур болот. Биринчиден єзїнїн кадыр-баркы їчїн, экинчиден партиянын баркы їчїн. Аны кыргыз тилин жакшы билбейт деп айтып келишкен. Бирок тил боюнча мамлекеттик комиссия анны «мамлекеттик тилди билет» деген тыянак чыгарды. Кулматов саясатта жаш, креативдїї инсан. Буга чейин Бажы тармагын жетектеп, єзїнїн мыкты жетекчи экендигин кєрсєттї. Анын ишмердїїлїгїнїн негизинде Бажыдан мурдагыга караганда бир топ кєбїрєєк киреше алдык.

- Эгерде шайлоодон жеўишке же-

тип, шаар башчылыгына шайланып калса, борбор шаарыбызды єнїктїрєт деп ишенсек болобу?

- Кулматов єзї Бишкекте тєрєлїп, чоўоюп-єскєн. Андыктан шаарыбызды сїйєт деп айтсак да болот. Бишкектин мурдагы Фрунзе аталып тургандагы кезин жакшы билет. Ал убакта шаарыбыз кандай татынакай, кооз, таза шаар эле. Демек, шаарды єстїрїїгє аракет кылат. Бажы тармагында иштегендей иштеп берсе эле, шаарыбызды да бат эле оўдоп коет деп ойлойм. Акинай АЙДАРОВА

7

“КАР ЖААБАС КАРА КОЧКОР ЭМЕС”...

“КАРА КОЧКОР” Макаланын аты “кара кочкор”-деп аталса Нарындын кадимки Ормон хандын, ойчул акын Молдо Кылыч, Кыргыз мамлекетин тїптєгєндєрдїн бири, кыргыздын караан улуу Баялы Исакевдин, мамлекетти 24 жыл солк этпей башкарып экономикасын кєтєргєнгє тоодой салымы бар карыя Турдакун Усубалиевдин киндик кан тамган жери “кар жатпас кара Кочкор” жєнїндє сєз болотго”-деп жїрбєгїлє. Кеп мааниси башкада. Кыргыз эли байыртадан суука чыдамдуулугуна жана этинин даамдуулугуна кєўїл бєлїп кылчык жїнїї кара кой багышкан. Кылчык жїндїї ак кой аз гана санда болгон. Кара койдун жїнї алачык, ала кийиз жасаганга, чокой чапканга анан ичик, тон тиккенге жараган. Совет мезгилинде мезгилдин, жашоо шарттын єзгєргєнїнє байланыштуу окумуштуулардын илиминин аргындаштыруу жолу менен уяў, жана жарым уяў жїндїї ак койду багууга єтїшкєн. Єткєн 1980 жылдардын башында мындай уяў жїндїї ак койлор республикада жалпы кой чарбасынын 92� тїзгєн. Негизинен мындай ак койлор колхоз, совходордо багылып мамлекеттин текстиль єнєр жайын єркїндєтїїгє эў баалуу сырьё болуп берген. Ал кезде ак жїнсїз жеўил єнєр жайды элестетїї мїмкїн эмес эле. Фрунзе шаарындагы “Нооту комбинаты”, “ Октябрдын 40 жылдыгы”, “ВЛКСМ” жана башка фабрикалар уяў жїндїї ак койдун жїнї менен иштеген. Атїгїл уяў жїндїї ак койдун жїнї Россия, Белорусия, Украина, Балтика республикаларынын текстиль фабрикаларына экспорттолуп туруучу. Колхоз, совхоздордо багылган бул баалуу жїндїї “ак койдун тукумун бузуп жибербесин!”-дешип жеке менчик короодо багылган кара кочкорду чарба жетекчилери ак койдун короосун катуу кєзємєлгє алышчу. Кокус кара кочкор ак койдун короосуна кирип кетсе чабан, чарба жетекчиси керт башы менен жооп беришчї. Ко-

САДЫР ЖАПАРОВ СЫЯКТУУЛАР ЧЕТ ЖАКТАН “ЇРГЄНЇН” ТОКТОТСО ЭЛЕ, ЭЧ ЖАККА ЧАЧЫРАБАЙБЫЗ Садыр Жапаров Минскидеги акесинин жанына барып алып, интернеттен улам бирдемкенин башын кылтыйтып “їргєнїн” токтотподу. Єзїн аппак кардай сезген “ак карга” Жапаров Жети-Єгїздїн элин амбразурага тїртїп коюп, єзї болсо инисинин оорусун шылтоолоп, Белоруссияга кире качканын билебиз. Эми, Кыргызстанды чайпалтуу аракетинен майнап чыкпай калган соў, улам бир маани-маўызы, же пайдасы жок билдирїїлєрдї кыйкырып чыгуудан тажабас болду. “Айтып, какшап келе жатам го. Єкмєт президенттин алдындагы кол баласы деп. Жат десе жатат, тур десе турат. Кийин президент эч нерсеге жооп бербейт. Баарын єкмєткє шылтап, суудан кургак чыгып кете берет. Мына ушинтип 23 жылдан бери келе жатабыз. Ошондуктан системаны тїптамырынан бери бїгїнкї кїндїн талабына, єзїбїздїн менталитетибизге ылайыктап єзгєртпєсєк, мындай бетпактык уланып келе берип, чачырап кетїї коркунучуна такалдык”, - дейт Жапаров. Чын-чынына келгенде, Кыргызстанды чачырап кетїї коркунучуна ушул Садыр жана анын

кус, ак кой багылган короого кара кочкор жїргєнї кєрїнїп калса ал кочкор керек болсо мылтык менен атылып ташталчу да чабан, кочкор ээси жазаланчу. Кара кочкорго карата катаал буйрук ошол кездеги эў жогорку бийликтен берилип турчу. Чынында кара кочкор єтє коркунучтуу болуучу. Непада, бир кара кочкор ак койдун короосунда жїрсє келерки жазда 3040 ак кой кара козуларды тєлдєчї. Эгер, ак койун короосунда 10-12 кара кочкор болсо анда бир короодогу 500 ак койдун

бетпактык менен беттен алган санаалаштары кептелтип жатат. Тынч иштєєгє, тынч жашоого мїмкїнчїлїк бербей, араў турган элди ичтен чиритип, козутуп аткан силерсиўер! Садырдын артынан Ташиев да Россияга, андан ары Минскиге жєнєп, баары чогулуп, Бакиев акелери менен кеўешип-кептешип, єлкєбїздї мындан ары дагы кандай жарга такап, андан ары тїртїп ийсек деген ири жыйын єткєрїшєт окшоп калды.

МАМЛЕКЕТТИ БАЗАРГА АЙЛАНТУУНУ КЄЗДЄГЄН «БАЗАРКОМДОР» Союздун кулашы менен эгемендикти алганда бир «ур-раа» деп кыйкырып алдык да, ошону менен адеп-ахлак, жєнєкєйлїк, интеллектуалдык бийик деўгээл, билимге умтулуу, маданияттуулук єўдїї асыл сапаттарыбызды СССР менен бирге кїм-жам кылып койдук. Адегенде эле араандай оозун ачып базар экономикасы кирип келди. Мурда-кийин базарга чыгып бир нерсе сатууну намыс кєргєндєр дїўїнєн эле базарга чыгып, окуучусу мугалимине, мугалими окуучусуна соода кыла баштады. Союздун маалында тарбияланып, билимге, интеллектуалдык бийик касиетке сугарылгандар кєп убакыт єтпєстєн эле четке сїрїлїп, саясый айдыўды да «базарчылар» ээлеп

козуларынын баардыгы кара козулар болушмак. Кара койдун жїнї керексиз болгондуктан жогорудагы “Нооту комбинаты” башка фабрикалар туруп калышмак. Кара кочкор коркунучтуу бекен? Совет бийлиги жок болоору менен уяў жїндїї ак койдун тукуму да куруду. Ошого жараша Кыргызстанда бир кезде дїркїрєп иштеп турчу жеўил єнєр жай да жоголду. Ак койдун жїнїн товарга айлантуучу фабрикалар кытай, тїрктєрдїн кампасына айланды. Азыр жеке менчик койлордун ко-

алды. Тактап айтканда адегенде базарком болуп, чєнтєгїн тыўдап алгандар, «Мен деле эл башкарсам болбойбу?» деген жаман ойго берилип, бийликти кєксєй башташты. Мурда кайсы бир кызматка баруу їчїн узун жолду басып келишсе, кийинчерээк базардан эле тїптїз Ак їйгє бара башташты. Акыркы учурларда акчасына чиренгендер тїз эле облустук администрацияларды басып алып, єздєрїн «элдик губернатор» шайлаганга да єтїштї. Бензин ташып жїрїп эле бир кїнї президент болгусу келгендер, базарды башкарып жїрїп,

шаардын кожоюну болом дегендер чыкты. Мына ошондон улам саясатта кооз сїйлєгєндї жакшы билген Адахан Мадумаров айрым саясатчыларды: «Май сатар, темир сатар» атап, алардын базарком экендигин баса белгилеп да кєрдї. Мындан улам, «базарком» дегени – Оштун экс-мэри Мелис Мырзакматов экендигин айттырбай тїшїндїк. Кїндєн кїнгє саясый айдыў

роолорунда жалаў кара кочкорлор! Койлордун короолорун мындай кой, акыркы 23- жылдан бери Кыргызстандын бийлик короосунда жалаў “кара кочкорлор” жїрїшєт. Єткєн 90-жылдын башында бийлик короосунда 20-30 “кара кочкор” бар эле ошолордун кесепетинен бул короого жалаў эле “кара кочкорлор” пайда болот. Эл эки жолу толкушуп “кара кочкорлорду” кууп салышты эле, ага карабай эле бийлик короосуна баягы эле “кара кочкорлор” пайда болот. Тээ мындан 24 жыл мурдагы “кара кочкорлор” дагы эле жїрїшєт аркайган алты карыш мїйїзї, кабаткабат болгон їйлїсї менен. Булар этинен азышпайт, кїїсїнєн калышпайт. Себеби, мамлекет жем чєп менен жакшы багып жатат. Анын їстїнєн бул “карт кочкорлор” сїзє качырышып башка короолордун тоютунан да арбын жешет. Айрымдар, бийлик короосуна келгенде жаш же жаўы “ ак кочкор” болуп кєрїнгїсї келишет. Бирок, алар тез эле “кара кочкорго” айланып кетет. Себеби, булардын породасы баары бир “кара кочкор!”. Азыр бийликте жїнї, ала кийгиз, кара алачык, чокой, батек жасаганга жараган 3 миўдей “кара кочкорлор” дагы эле жїрїшєт. Эми эмне кылуу керек? Колдон келсе бийликтеги “кара кочкорлорду” совет доорундагыдай жок кылып, эле, мамлекетке пайдасы тийе турган, “кочкорлордун” жакшы, жаўы породаларын алып келиш керек. Айтмакчы, азыр бийлик короосунда эле эмес “оппозиция”-деп аталган топтордо деле жалаў “кара кочкорлор”. Булардын дээрлик кєбї єткєн “кара кочкор” бийликтегилердин короосунда туулушкандар. Тек алар, бийлик коросунан куулушуп, “даамдуу тоютка” жумурткалары кургап тургандар. Кокус булар келечекте бийлик короосуна келип калышса эч нерсе єзгєрбєйт. Породасы “кара кочкор” болгон соў, булардан “ак козу” туулбайт. Тескерисинче, “кара кочкорлордун” жаўы тєлїн кєбєйтєт. Жолдошбек ТОКОЕВ

єзїнїн бийик деўгээлин жоготуп баратат. Базарда картєшкє саткандар менен парламентте, жана башка бийик кызматтарда отургандардын айырмасы азыраак эле. Кийген кийимдеринен, жашоо образдарынан гана айырмаланат. Албетте, муну менен жалпы саясатчылардын, чиновниктердин беделине доо кетиргибиз келбейт. Бирок, тилекке каршы унчукпай иштин майын чыгарып жаткандарга караганда кїпїлдєп сїйлєп, кїркїрєп їн чыгарып, жоого аттангансып тосмодон секирип кєчїгїн шишке сайып, «атышкан менен атышабыз, чабышкан менен чабышабыз» деп элди бири-бирине кайраштырып жаткандар аз эмес. Кандайынан сїйлєсєк да бїгїнкї кїндє карапайым элдин кєз алдында базаркомдордун жашоосу кїї-шаа тїшїп кайнап жатат. Базаркомдор базарда иштеп жїрїп, соодалашууга кєнїп калып, андай адатын мамлекеттик кызматка келгенде да карматууда. Башкача айтканда бїгїнкї кїндє кєбїрєєк акча табуунун эки гана жолу бар. Биринчиси базарга чыгуу, экинчиси саясатка аралашуу. Кара жумушту дээринен жаман кєргєндєрдїн бардыгы жапырт эле саясатка чуркап калышты. Анткени бул жакта кол жоорутуп, маўдай тердетип эмгектенбестен эле кїргїштєтїп акча тапсаў болот. Аты чыгып калган партияга жїз миў доллар берип кирип,

парламентке келсеў, кайра аныўды кимдир-бирєєлєргє «крыша» болуп 10 эселеп таап аласыў. Айтор, «жыргализм». Алар социализим убагындагы адеп-ахлак, ыймандуулук, интеллектуалдык бийик деўгээл тууралуу сїйлєгєндєрдї «эскичилдер» деп ошол замат эле беттен алышат. Демек, єздєрї «жаўычылдар». Бирок алардын «жаўылыгы» коомубузду «оорулуу» кылып, мамлекетибизди туўгуюкка тїртїп бара жаткандарын эстерине алгысы келбейт. Кєкїрєктєрїн кагат. Ал кєкїрєктєрїнєн бир гана «Мен, мен!» деген їн чыгат. Мамлекеттин кызыкчылыгы їчїн деген сєздїн артында «Менин бийликке келишим їчїн» деген жаўырык жаўырып турат. Бизге ушундай базаркомдор керекпи? Муну ошол базаркомдор єздєрї ойлонбосо дагы карапайым эл ойлоно турган кез келди. Болбосо базарчылардын бир гана максаты – єзїнє пайда табуу боло тургандыгын эске алалы. Адахан Кимсанбаевич кыйытып айткандай, «базарком» болуп туруп Ош шаарын тєрт жыл башкарган Мелис Жоошбаевич кайрадан эски ордуна кайтып барууга ниеттенїїдє. Эгер ага окшогон «базаркомдорду» эле мэр, жетекчи кыла берсек Кыргызстаныбызды жакынкы аралыкта «базаркомдор» башкарып калат го? Дамир ЭСЕНГУЛОВ 10-январь, 2014-жыл

8

КЫЗЫКТАР

Жаўы жылдык тасмалардагы кызыктуу фактылар

«МЕН ДАГЫ ЖАРДАМ БЕРГИМ КЕЛЕТ»

Жаўы жылда їй-бїлєє менен чогуу отуруп алып таттуу тамак менен бирге комедия тасмаларын кєрїї кандай ырахат. Мына ошондой эл сїйїп кєргєн Жаўы жылдык тасмалардагы кызыктуу фактылар менен таанышып алыўыздар.

ТАГДЫРДЫН ТАМАШАСЫ"

- Режиссёр Эльдар Рязанов тарткан "Тагдыр тамашасы же жеўил парыў менен" кинокомедиясы 1975-жылы, 16-августта Советтер Союзунун кинотеатрларында кєрсєтїлє баштаган. Кинонун кээ бир каталарына карабай кєрїїчїлєр абдан кєп болгондуктан, Совет учурундагы эў популярдуу фильмдердин бирине айланган. Андан соў 295 кєчїрмєсї чыгып, биринчи эле жети миллион кєрїїчїнї єзїнє камтыган.

- Башкы каарман Барбара Брыльски орус тилинде акцент менен сїйлєгєндїктєн анын їнїн Валентина Талызина сїйлєгєн. Ал эми ырын Алла Пугачева жана Сергей Никитин ырдаган. Бирок бул тууралуу кино учурунда титрга жазылган эмес.

- Эльдар Рязанов да кинодо роль аткарганга жетишкен. Эсиўизде болсо, учактын ичинде мас болуп, уктап калган Лукашиндин жанында олтурган жїргїнчїнїн ролун аткарат.

- Ленинграддагы Їчїнчї Куруучулар 25-кєчєсї ошол Москва шаарындагы эле Вернадский 125-кєчєсїндєгї їйдє тартылган. Анткени, экєє теў бирдей проект менен курулган окшош їйлєр болгон.

- Надя Шевелеванын ролун аткарууга кєптєгєн актрисалар аракет кылышкан. Алардын ичинде Рязановдун жакшы кєргєн актрисалары: Людмила Гурченко, Валентина Талызина, Светлана Немоляева да бар эле. Бирок режиссёрдун кєўїлїнє жакпагандыктан, Польшанын "Анатомия сїйїїсї" аттуу кинодогу башкы каармандын ролун жараткан Барбара Брыльскини чакырууну туура кєргєн.

- Ипполиттин ролун биринчи Олег Басилавшили аткарган. Бирок сьемка учурунда атасы каза болгондуктан, ал театрдан толук кетїїгє аргасыз болгон. Андан кийин ал ролду режиссёр Юрий Яковлевге сунуштаган.

- Кинонун башталышында Павлик Женяга барарда ЛиАЗ-677 авто унаасын айдайт. Ал убакта абдан популярдуу болгон автобустун модели болгон. Женя Ленинграддан Москвага чейин келгенде да кайра ошол эле авто унааны колдонот.

ЇЙДЄ ЖАЛГЫЗ - Їйдє жалгыз"- їй-бїлєлїк, жаўы жылдык кинокомедия. Бул 10-январь, 2014-жыл

кино биринчи жолу "Фокс" телеканалы менен биргеликте тартылып, 1990- жылы 25- декабрда Чикагодо кєрсєтїлгєн да, болуп кєрбєгєндєй ийгиликтерди багындырган. 29 жуманын ичинде дїйнєнїн бардык булуў -бурчтарына жиберилип, 476,6 млн доллар киреше алып келген. Комедия жанрдагы тасмалардын арасынан алдына ат салдырбай рекорд койгонго їлгїргєн. Кинону балдар менен ата-энелер чогуу олтуруп кєрїїгє уруксат берилген.

- Орус тилине Алексей Михалева баардык бєлїктєрїн которгон. Биринчи каналда дайыма жаўы жыл алдында бул кинону кєрсєтїї салтка айланган.

- Кинонун башкы каарманы -Кевин Мак-калистердин ролун сегиз жаштагы Маколей Калкин аткарган. Анын гонорары 100 миў долларды тїзгєн.

- Сьемка учурларында кєптєгєн кызыктуу окуялар болгон. Сценарий боюнча Гарри Кевиндин колунан тиштеген жери бар, аны Мёрфинин їйїнєн кармап алганда, Гарри Кевиндин колунан чыны менен эле тиштеп салган. Сьемкалар учурунда колу кєгєрсє,кийин анын орду чоў тырык болуп калган.

- Кевин Марвинин бетине жєргємїштї койгон жеринде, ал кыйкырбай эле, оозун жєн гана ачып турган. Анткени, жєргємїш коркок болгондуктан, їн укса эле качып кетип жаткандыктан, кыйкырыкты сьемка бїткєндєн кийин атайын жаздырганга туура келген.

- Кевин видеомагнитофондон кєргєн сьемка негизи эле жаратылышта кездешпеген нерсе. Ал атайын фильм їчїн жасалган магнитофон болгон.

- Кино Париждин кээ бир кооз жерлеринде тартылган да, кєбїнчєсї Иллиниос штатында тартылган.

- Кинонун катачылыктарын да байкоого болот: Кевин пицца заказ кылганда, єзї эле єчїрїп салган телефон менен чалганы эч кимге билинбейт.

- Кевин чиркєєдєн їйдї кєздєй чуркап баратканда, кара шымы

бат эле жинсы шымга алмашып калат.

- Кевин дїкєндєн соода кылып жатканда, "Tide" кир жуугучун алып жатканын кєрєбїз. Ал їйгє келе жатканда жолдон баштыгы жыртылып калат, анда баштыкчанын ичинде дїкєндєн алган нерселер жок, жєн гана оюнчуктар кєрїнєт.

МЫРЗАЛАР ИЙГИЛИГИ

- "Мырзалар ийгилиги" кєркєм фильми 1971-жылы Александр Серыйдын режиссёрлугу менен тартылган. Совет учурундагы эў популярдуу кинолорго кирген да, 65 миллион кєрїїчїлєрдї топтогон.

- Кинонун сьемкалары 1970жылы тартылып баштаган. Бул кинонун идеясы режиссёр Александр Серыйга таандык. Ал єзї дагы тїрмєгє олтуруп чыккандыктан алардын тилин, жаргондорун абдан жакшы єздєштїргєн. Сценарийи жагынан жардам берген Георгий Даниель досу болгон, ал да темир тордун аркасында олтуруп чыккан.

- Милициялар дагы мындай сценарийди туура кабыл алышып, каршылыктарын билдирген эмес. Ал эми ички иштер министрилигинин башчысы Щелоков фильмди кєргєндєн кийин кєзїнєн жаш аккыча каткырган.

- Фильмде тїрмєдєгї жаргондор кєп колдонгондуктан токтотулуп турган да, аны Брежнев кєрїп, єзїнїн уруксатын бергенден кийин, киного бардык жаргондор камтылып кеткен. Андагы "блатной терминдерди" убагында ар бир жаш бала жатка билип калган.

- Кинокомедиянын биринчи кєрсєтїїсї 13- декабрда, 1971-жылы Москванын "Россия" кинотеатрында кєрсєтїлгєн. Биринчи кїнї билеттер 20 тыйындан сатылса, їч кїндєн кийин кассада билет аз болгондуктан, їч рублдан сатылган.

- "Мырзалар ийгилиги" кинокомедисынын башкы каармандары т.а доцент, Косом, Василий Алибабаевичтин эстелиги 2006жылы Казакстандын Тараз шаарында (мурдакы Жамбыл) орнотулган. Самара Саламатова

Жумгал районунда єткєн жылдын 31-декабрь кїнї Жумгал жаштары уюштурган «Мен дагы жардам бергим келет» кайрымдуулук акциясы болуп ага Чаек айылындагы соода-сатык жайлары жана бир катар мекеме ишканалары катышты. Аяз ата, аяз кыз болуп кийинишкен жаштар, алгач чогултулган азык-тїлїктєрдї жана таттууларды баштыкчаларга салып, жетим балдар їйїндєгї балдарга жана Чаек айылындагы багар кєрєрї жок жалгыз турган карыларыбызга жаўы жылдары менен азда болсо да таттуу азыктардан, акчалай жардамдан беришип кєўїлдєрїн кєтєрїп жаўы жылдык маанай тартуулап кайтышты. Жаштар алгач, аяз ата, аяз кыз болушуп, колго баштыкчаларды алып, акциянын жїрїшї тууралуу кабар берип соода тїйїндєрїн жана мекеме ишканаларын кыдырып чыгышкан. 5 сааттык акциянын жїрїшїндє ар бир соода тїйїнї 1 кг кум шекерден, май-чайына чейин таттууларынан жана кийим кечелеринен бери жардам катары беришип жыйынтыгында акчалай 7 миў сом жана азык-тїлїгї менен 10 миў сомдук жардам чогултулду. Алсак, Жумгал районунун акими Адылгазы Исагулов 2 миў сом, акимдин биринчи орун басары Арстан Кадыров 500 сом, РСКБанктын Чаек филиалынын жетекчиси Элмира Мамбетова 500 сом, Компаньон насыя берїї бєлїмї 500 сом, «Сандык» кафеси «Нура эже» 500 сом, магазин Дєєлєт+1 «Бакин эже» 1 миў сом, «Кут» магазин «Назгїль эже» 500 сом (+азык тїлїк), «Каниет» чакан ишканасы Абакирова Алма 500 сом (+торт, таттуу токочтор), Чаек айылдык кеўешинин депутаты Бектен Кадыров 500 сом, райондук ветеринар башкармалыгын башчысы Нурлан Шамырканов 500 сом беришсе. «Гїлкайыр» дїкєнї (Жамилия, Анара эжелер), «Барчын» дїкєнї, «Улан» дїкєнї (Ася эже) азык-тїлїктєрїн, таттуу токоч нандарын, кийим-кечелерин беришкен. Чогултулган бардык жардамдар Чаек айылындагы жетим балдар їйїнє жана багар кєрєрї жок инсандарга таркатылып берилди. «Кїн баарыбызга бирдей тийет» — биз колу бутубуз барда, акыл эсибиз жайында болуп турган соў колубуздан келген жардамдарыбызды жардамга муктаждардан аябашыбыз керек. Колубуздан келген жардамдарыбызды берип, материалдык жактанбы, социалдык жактанбы муктаждарга кєз карашты бирдей салалы. Биз жаштар дайым коомду алдын алып, бардык калктын жашоо шартын жакшыртууга, кыргыздын ата-бабалары алып келген ак пейил, берешендикти кайрадан алып келишибиз керек. Биз жаштар дайым жетимдер, карылар, багар кєрєрї жоктор деп бєлбєйбїз биз болгону жардам берїї ниетиндебиз» — дешти Жумгал районунун жаштары.

Жумгал районунда оор кырдаалга кабылган їй-бїлєлєрдїн жашоо шарттары абдан оор. Жаўы жылдын алдында район жаштары менен бирдикте уюштурулган кайрымдуулук акциясына Жумгал райондук социалдык жактан коргоо башкармалыгынын башчысы Динара Акматова баш болгон Чаек айыл аймагынын айыл єкмєтїнїн социалдык кызматкерлери жана Їй-бїлєє жана балдарды коргоо бєлїмїнїн башчысы Шайырхан Маанаевалар катышты. Кыргыз калкы, улуу ата-бабалырыбыз колунда барлары колунда жокторуна дайым жардам берип турушкан. Мейли жетекчи бол, мейли башчы бол мейли соодагер бол, мейли єтїкчї бол, беш манжаў менен эки бутуў аманбы дайым жардамга муктаждарга жардам бери деп келген. Жумгал району тоолуу аймактардын катарына киргендиктен, кара алтындын мекени болуп кємїр казып кємїр тутантып келишкени менен дайым эле жакырларга жана аз-камсыз їй-бїлєєлєргє жардамдар аз берилет. Жумгал району боюнча кароосуз калган инсандар 144 адам бул эў эле жаман иш, жетим балдарыбыз, кароосуз калган инсандарыбызга дайым жардам берип туруубуз керек! Мирбек АСАНАЛИЕВ

9

ШОУ ЖАЎЫЛЫКТАР ПРОДЮССЕР СТУДЕНТТЕРДИ СЫЗДАТЫП ЖЇРЄТ

Мирлан Муратов деген продюссерибиз бар эмеспи. Ал 2013-жылдын 27-декабрь кїнї “Алтын їн 2013” атту фестивалды Кааба уулу Кожомкул атындагы спорт сарайында єткєргєн. Ага бардыгы болуп 20 конкурсант катышып, алардын ар бирине 50дєн билетти сатасыў деген талапты койгон. Бул талабын фестиваль катышуучуларына анкета толтурумуш кылып контракт тїздїрїїгє жетишкен. Мыйзам боюнча контракт эки тараптуу тїзїлїп, анын бир кєчїрмєсї экинчи тарапка берилиши керек. Андан дагы паспортторун мыйзамсыз тїрдє жыйнап алган. Катышуучулар паспортторун сураса, “Маданият министри Султан Раевге бергем ,билеттердин акчасын берсеўер берем” деп коркутуп алган. Негизинен мыйзам боюнча эч кимден эч негизсиз паспортун алып алууга укугу жок . Анын талабына ылайык, 50дєн билетти 200 сомдон 250 сомго чейин сатыш керек болгон. Тилекке каршы катышуучулардын жарымынан кєбї 50дєн билетти сата албай калат. Мирлан деген эргулбай жаштардын паспортун алып алгандыктан, билеттин акчасын єз чєнтєгї�єрдєн чыгарып береси�ер, бербесе�ер паспорту�арды бербейм деп албууттанып турган учуру. Бул маалыматты конкурска катышкандар билдиришти. Алардын айтуусунда, катышуучулардын арасынан он чактысы билеттин акчасын єз чєнтєгїнєн чыгарып беришкен. Ушул тапта катышуучулар (алардын кєбї эле студенттер экен) акча таба албай убара тартууда. Болжол менен ал концертке ми�ден ашуун кєрїїчї келиптир, ми� билет 200 сомдон эсептегенде эле 200 ми� сомду чапчып жатат. Ал эми катышуучулардын ар бири эле жок дегенде 20дан билетин сата албай калганда, ар бир конкурсант 4 ми� сомдон акчаны жєн жерден тєлєгєну турат деп эсептєєгє болот. Мирлан Муратов алдамчылык менен шугулданып жїргєнїнє канча болду экен? Бул биринчиси жана акыркысы болсо кана?!

АМИР ГЇЛНАРА МЕНЕН ЫРДАЙТ Амир Аскаров деген таланттуу жигит бар. Ал акыркы учурда єзїнєн улуулар менен дуэт ырдаганды адатка айлантып алды. Єткєндє “осенний дождь” аттуу ырын Эркин Мукашев менен дуэт ырдап чыкты эле. Жылкы жылын болсо Гїлнара Тойгонбаева менен дуэт ырдоо менне баштаарын айтты. Ырчы азырынча ырдын атын сыр бойдон калуусун єтїндї. Ошондуктан кандай ыр экенин жакында чогуу угабыз.

ЖАН ВОИНОВ ИРИ КОМПАНИЯНЫН ЖЇЗЇ БОЛОТ Ассоль Молдакматованын таланттуу уулу Жан Воинов АКШдан Кыргызстанга учуп келээри тууралуу Жан єзї билдирди. Анын айтымында Жан Кыргызстандагы белгилїї бир компаниянын жїзї болуп жана бул жакта єзїнїн концертин да єткєрїп кетїїнї пландаштырууда.

НАЗИК КЫЗ ТЄРЄДЇ

КАНЫКЕЙ АКШда ЭС АЛЫП ЖЇРЄТ

8-январь кїнї белгилїї бийчи Назик кыз тєрєп, тєбєсї кєккє жетти. Учурда эне-баланын абалы жакшы. Белгилей кетсек, Назиктин буга чейин бир кызы бар болчу.

Стили жана їнї элдикинен єзгєчєлєнгє ырчы кыз Каныкей Жылкы жылын Америка Кошмо штаттарында тосту. Ал кышкы каникулун Орландо штатында жайгашкан «Walt Disney World» паркынан баштады. Ырчынын айтуусунда бул жылды жакшы маанайда тосуп, эс алып жїргєн учурум дейт.

НАЗИРА БЕРДИГУЛОВА САХНАГА КЫЗУУ АБАЛЫНДА ЧЫКТЫ Жылкы жылы жаўырып эл жаўы жылды тосуп алып Бек Борбиевин 1-2-январда Кожомкул атындагы спорт ордосунда єткєн концертине барып кєўїл ачышты. Баары жакшы эле болуп аткан, бир маалда Манас жаўырыгы телеканалынын Алтынчы кїнї кечинде телекєрсєтїїсїнїн алып баруучусу, Бек Борбиев менен “Мен сїйгєн карагат” тасмасында башкы ролду жараткан Назира Бердигулова сахнага чыкты. Анын сахнага эмнеге чыкканын эл чыныгы тїшїнгєн жок. Назира кыз бєдєнєнїн сїтїнєн сеп этип алганбы, же Жаўы жылдык шампаны тарай элекпи айтор, чыгып ар нерсенин башын сїйлєп аягында “Бек Барбиев” деди эле, Бек Борбиев сахнага чыгып микрофонду алган соў “Мен Бек Борбиевмин” деп элге уят кылды. Самара САЛАМАТОВА 10-январь, 2014-жыл

10

ПУБЛИЦИСТИКА

КОРКУНУЧТУУ СИМПТОМ МАНАС ДАСТАНЫ ЖАНА КЫРГЫЗ УЛУТУ Биз кечээ эле узаткан 2013жылы дїйнєлїк поэзиянын жападан-жалгыз мухити болгон Манас дастанынын їчилтигин ЮНЕСКОнун «материалдык эмес баалуулуктар тизмесине киргиздик!» -дешип айрымдар дардакташса айрымдар жетине албай барбакташты. БУУнунбилим, илим, маданият боюнча уюмуна Манастын киргизилиши жакшы эле иш болду дечи, бирок, Манас дастанынын ички маанисин, анын философиясын, дат баспас наркын жана башка баалуулуктарын ЮНЕСКО уюму эмес ириде кыргыз улуту эгемен мамлекеттин єткєн 23 жыл ичинде жан-дїйнєсїнє сиўире алыш керек эле. Тилекке каршы андай болбоду. 1995- жылы «Манас» дастанынын 1000 жылдык маарекеси болду. Таласта оюн-зоок болуп, келген элге «Ала-Тоодой эт, Ала-Кєлдєй чык» берилди. Андан соў эгемен мамлекеттин башындагылар улуттук идеология катары «Манастын 7-осуяты»- деп аталган нерсени элге таўуулашты. Анысы элге сиўбей догма болуп кала берди. Бишкек, Ош шаарларына Таласка заўкайтып Манастын айкели тургузулду андан эмне чыкты? Эч нерсе!!!. Кыргыз журтчулугу, же анын бийлиги «Манас!» -деп айткан менен бул куру чакырык бойдон калууда. Эгемен мамлекет болуп бирок, єз жолубузду єзїбїз таба албай келебиз. Ушул жылдары улуттун идеологиясы, концепциясы, доктринасы болуп берїїчї Манас дастаны колубузда турса, аны тура пайдалана албай калдык атаганат! Болбосо, кыргыз мамлекетинин жогору серпилїїсїнє укмуштуудай мїмкїнчїлїк бар болуучу. Мындай серпилїїгє Манас дастаны секирик (трамплин) болуп бермек. Тескерисинче башка элдердин тымызын бузукулугуна билип да билбей да ээрчиме болобуз. Ошол їчїн эртеўки кїн биз їчїн бїдємїк. Дїйнє жїзїнє экономикалык жана куралдуу кїч жагынан канга боёп їстємдїк кылып, чаўызгытып жаткан АКШнын мамлекеттик доктринасы «сионизм»- экенин кєптєр билише бербесе керек. Ушул доктрина менен Америка кудай теўирин тааныбай жатат. Сионизм- теориясы 19-кылымда Америкадагы бир ууч еврейлер тарабынан жаралып аны жер планетасындагы эў ири державанын доктринасына айлантып ташташкан. «Манас» дастаны сионизмден миў жылдап мурда жаралса да 3-миллион кыргыз чакан мамлекетинин саясий, рухий куралына айланта албагандыгы єтє єкїндїрєт. Єткєн доордун 10-кылымда тїштїк жана батыш сибирде «Улуу Кыргыз каганаты» жок болуп кеткенден кийин, бирдиктїї бир мамлекети жок болсо да уруучулдук тїзїлїштєгї кыргыз эли «Манас» дастанын тутка кылып 8 кылым бою жашап, бир элдїїлїгїн сактап келди. Андан соў 17-кылымда кыргыздын бир бєлїгї Кокон хандыгынын, 19-кылымда Россия империясынын, кийин Совет бийлигинин їстємдїгїндє калды. Бул мезгилдерде 10-январь, 2014-жыл

улуу дастанды улуттун саясий, рухий куралы катары колдонууга мїмкїн эмес эле. Бирок, ошондо да кыргыздын кєкїрєгїндє улуу дастан жашап келди.

«ЄЖЄР КЫРГЫЗ, ЄЛБЄЙ ТЫНГЫС. Намыска шайланган, єлїмгє байланган!»- деп айтылат улуу дастанда. Бул эки сап ырда кыргыз элинин намыстуулугуна акцент жасалып жатат тїшїнгєн жанга. Ырас, Манас дастаны туурасында «баатырдык эпос» -деп жазылып, айтылып келет. Бирок, дастандагы нечендеген баатырдык менен эрдик, кеменгерлик менен айкєлдїк, акылмандык менен билгичтиктер кыргыз улуттун намысына чырмалышып, чечилгис болуп байланып турат. Чыгарманын єзєгїн (фабуласын ) « улуттук намыс!» -деген ыйык тїшїнїк тїзїп турат. «Кыргыз элинин эркиндиги, биримдиги «Ала-Тоонун» бей-

пилдиги» -деп душмандар менен кїрєшїшкєн, айкєл, баатыр Манастын: акылман бабасы Кошойдун, кєсємї Бакайдын, берени Чубактын, кырааны Сыргактын «Ала-Тоо!», «Кыргыз!»-деп уран чакыра кылыч шилтеп найза сундурган жана башка эрендердин єрнєгїн улайлы!» -деген адамдар болбоду акыркы 23-жыл ичинде. «Манас» -дастанында: Бєлїнбє кыргыз бєлїнбє, Бєлїнсєў бєрї жеп кетет, Бєлїндї кыргыз эми-деп, Бєтєн элге кеп кетет. -деп айтылат. Мына сага, мындан миў жылдап мурда жашап єткєн атабабалардын урааны, чакырыгы! Бул ыйык сєзгє тїкїрбє замандашым, эгер сен «кыргызмын, адамын» -десеў! Эгер анте албасаў айбандыгыў ошол!

ДУШМАНГА КОЛТУГУЎДУ АЧПА Кыргыз элинин макалдары миў жылдаган бейкам жашоотурмушунда, башка элдер менен

жер талашып, намыс талашып жоолашып кан тєгїшкєн, кыйыў-кезеўдеринде дагы башка кырдаалдарда улуттун кєєдєнїндє тереў ойлор уялап, анан ал сыгылып эки, їч ооз сєз менен чыгып, кєєнєрбєс макал болуп айтылып келет. Кыргыз макалынын ар бири єзїнчє философиялык трактат. Мына ушундай макалдардын биринде: “душманга колтугуўду ачпа” -деп айтылат. Азыркы мезгилдеги глобализм жер бетин желедей каптап, ири державалар майда элдерди кїч менен да, кїч колдонбой туруп эле, ар кандай амалдар менен ал элдердин жер байлык ресурстарына ээ болуп, экономикалык, финансылык кєз каранды кылуу менен неоколониализмди орнотуп жаткан кезде кыргыз улутунун биримдиги єзгєчє мааниге ээ. Жогоруда мен мисал кылган “душманга колтук ачпа” -деген макал дал ушундай кырдаалдарга таандык. Бабабыз Жусуп Баласагын

“єзїўє-єзїў боорсуў” -деген насаатында айтылгандай кыргызга – кыргыз гана боор. Кыргыз мамлекетине Иракты, Ливияны бомбалаган, Египет менен Сирияда бїлїк салып жаткан англо-саксония альянсы (АКШ-Европа) эч качан боор эмес. Атїгїл, коўшу мамлекеттер кыргызстанга бут тозуп келишїїдє. Маселен, єткєн жылы Єзбекстан президенти И. Каримов БУУнун трибунасынан Нарын дарыясына ГЭС курдурууга каршы экендигин жар салса Казакстандын президенти Н. Назарбаев кечээ жакында эле Москвада єткєн “ЕвроАзия экономикалык биримдиктин” жана “Бажы биримдигинин” жыйынында “Бажы биримдигине кирген мамлекеттерге эч кандай артыкчылык берилбеши керек”- деп айтканы бул, Кыргызстанга карата айткан сєзї экенин жасемдебей туйса болот. Єзбек же Казак бийлиги Кыргызстанга “бир боор бекен?”. Эми сєз тизгинин артка кайра тартайынчы. Глобалстердин максаты тигил

же бул чакан мамлекеттердин табигый байлыгына ээ болуп ал аймактарга биротоло їстємдїгїн орнотуу їчїн (геосаясат) ошол аймакта жашашкан элдерди бєлїп жарып, єздєрїнє кєз каранды жаўы мамлекеттерди тїзїї болуп саналат. Бул багытта глобалистер Балкан жарым аралында азырынча БУУ тарабынан, башка мамлекеттер тарабынан таанылбаган Косово мамлекетин тїзїп коюшту. Эми алар Ооганстан менен Пакистандын чегинде жайгашкан жерге “Вазирстан”, Туркия, Ирак, Сиряда жашашкан курд улутун тукуруп, єз алдынча “Курдстан” мамлекетин тїзїїнї кєздєєдє. Мындан бир ай мурда Украина бийлигинин олдоксон саясатын тышкы кїчтєр эпчилдик менен колдонуп кетишти. Кечээ жакында Киевдеги “Евромайданда” тышкы кїчтєр батыш Украинанын элин финансылык жактан каржылап турду. “Евромайданга” бир эле Европа мамлекеттеринен эмес Америкадан

эмиссарлар келип жїрїштї. Бул, “Евроассоцияциясына кирбейбиз!” -дешкен чыгыш Украинанын элине каршы акция болгон. Кыргызстандын тїштїгїндє Ош, Жалал-Абад шаарларында жана бул шаарларга чектеш аймактарда 2010- жылдын 10-14 июнундагы кандуу окуялар жєн жерден келип чыккан эмес. Єзбек улутундагы сеператистердин анабашыларынын артында тышкы кїчтєр турушкан. Тышкы кїчтєр болбосо сепаратисттик идея жаралмак да эмес. Айрым батыш мамлекеттери жана Америкадан каржыланышкан Кыргызстандагы бейєкмєт уюмдар, эмне їчїн 2010 жылкы окуяда колу чыканагына чейин канга баткандыгы їчїн, сот бийлиги тарабынан ємїр бою эркинен ажыратылган Азимжан Аскаровдун тагдырына кабатыр болушуп, эмнеге жан їрєп жатышты? “Иттин єлїгї ушул жерде жатпайбы”. Тышкы кїчтєр (глобалистер) Борбордук Азиядагы элдер ортосунда от жагууну эч качан токтотпойт. Айрыкча Кыргызстан-

да. Мунун бир канча себептери бар. Ошол себептердин бири мындай. Батыш, АКШ глобалистери азыр экономикасы єтє тез єнїгїп , жер жїзїндє эў кубаттуу державага айланып бара жаткан Кытайга каршы саясат жїргїзїшїїдє. Кыргызстан географиялык жактан кытай мамлекети менен чектеш жайгашкан. Мындай географиялык жагдайлар “буфердик зона” -деп аталат. Кытай мамлекетине каршы саясат жїргїзїї їчїн, глоболистер бери дегенде Кыргызстанда 2005-жылкы 24 мартындагыдай К. Бакиев сыяктуу кол бала болуп берїїчї адамды бийликке алып келїїнї менен, кытайдын аба мейкиндигиндеги болуп жаткан кыймылдарды кєзємєлгє алууну кєздєбєй койбойт. “Душманга колтугуўду ачпа!” -деп ушундай “тышкы кїчтєрдєн сак бол!” -деп айткан акылман бабаларыбыз!

1992-1996-ЖЫЛДАРДАГЫ ТАЖИКСТАНДАГЫ СОГУШ. Кыргызстан, жана башка республикалар сыяктуу эле эгемен мамлекетти тїптєгєн жылдарда Тажикстанда- Улуу жана кичи Памир тоолорунда, Куляб, Коргон- Тєбє, Гиссар, Бадахшан жана башка єрєєндєрїндє тажик эли 5-жыл бою бири-бирин кырышып, кан суудай агып турду. Тажикстандагы бул граждандык согуштун чыгышынын себеби совет мезгилиндеги жана андан кийинки мезгилдердеги “мансап дегенде єлїп беришчї” ар аймактык кландардын ортосундагы бийлик талашуу болгон. Бул согушту тутанткан Коргон-Тєбє жана Куляб областтарынан чыккан мансапкорлорду болгон. “Чырт!” -эткен учкун бїткїл Тажикстан боюнча кызыл жалынга айланган. Мындай учкунду улам їйлєп, єрткє айланткан дагы эле болсо тышкы арам кїчтєр болгон. Тышкы кїчтєрдїн Исламчылары “оппозициянын” башында болгон. Ооганстанда ошол кезде НАТО мамлекеттеринин колдоосу менен моджехеттер бийликте болушуп, исламчыларга эбегейсиз колдоо кєрсєтїп турушкан. Исламчыларга каршы “Тажикстан элдик фронту” -деген кыймыл тїзїлїп анын башында 21 жыл тїрмєдє отурган “мыйзамдагы ууру” таажысы бар Сангак Сафаров-деген жетектеген. Тажикстандагы каныбарамды ушулар салышкан. Ушул согуш 60 миў адамдын ємїрїн алып кеткен. Бир миллионго жакын адам Ооганстан, Пакистан, Иран єлкєлєрїнє, мурдакы СССРдин курамын тїзгєн республикаларга баш калкалоого аргасыз болушкан. Эки жыл ичинде (1992-1993 жылдар) согушта Тажикстан мамлекети 10 миллиард АКШ долларына барабар зыян тарткан. Согуш мезгилинде 25 миў аял жесир калса, 53 миў бала жетим калган. Бир мамлекеттин бїтїндїгїнє доо кетирип, мансапка жетип, арам акчага тунуш їчїн, тышкы кїчтєрдїн куралына айланып, ушундай согуш алааматын каалап жатасыўарбы “ириў ооздор?!”. Жолдошбек ТОКОЕВ Журналист-публицист

11

ЖАЗЫНДА НЕ БОЛОТ? Курманбек ДЫЙКАНБАЕВ, ЖК депутаты, “Республика” фракциясы:

“ЄЛКЄНЇН ЄНЇГЇШЇНЄ ЖАЛПЫ ЭЛДИН ДАГЫ ЖООПКЕРЧИЛИГИ КЕРЕК БОЛУП ТУРАТ”

- Жаз келгени жыл сайын ар кандай иштердин болуп келгени кєнїмїш адатка айлангансыйт. Сиздин баамыўызда быйылкы жаз кандай болчудай?

- Менимче бардыгы эле тынч болот. Жазында жаўы єкмєт болушу керек. “Жаздын бир кїнї бир жылга тете” дегендей экономиканы ойлогон, ишти алып кете турган команда тїзїлсє, буюрса жылкы жылы тїшїмдїї жылдардан болот.

- Жаштар акыркы учурларда єз активдїїлїгїн кєрсєтїп, саясатка аралаша баштады. Жаштардын саясатка келишине оюўуз кандай?

- Ыўкылапты жаштар кылды, акыйкаттыкты жаштар алып келди деп жатканыбыз менен аларды бийликке алып келїїдє тажрыйба жагын дагы караш керек болуп атат. Мисалы, алгач жергиликтїї бийликке, аткаруу бийликке, шаар башчылыгына алып келип тажрыйба алуусуна шарт тїзїп берїї.

Кенжебек БОКОЕВ, ЖК депутаты, Республика фракциясы:

Мамат АЙБАЛАЕВ, коомдук ишмер

“ЭЧ КАНДАЙ КОРКУНУЧ ЖОК”

- Мамат мырза, акыркы маалда Кыргызстанда ар кандай кырдаалдардан улам, єлкєнїн коопсуздугу боюнча ар тїрдїї жоромолдор айтылууда, мамлекетибизде кандайдыр бир коркунучтар жаралып кетиши мїмкїнбї?

- Эч кандай коркунуч жок. Болгону тїндїк-тїштїк маселесин кєтєрїп жаткан айрым бир саясий чєйрєдє кызыктар тараптын чыгарган “оюндары” болушу мїмкїн.

- Кыргызстандын сырткы жана ички коопсуздук боюнча абалды кандай баамдоодосуз - Эч кандай коркунуч жок, бардыгы стабилдїї.

- Жазында кырдаал курчуп кетет деген кептер айтылып, элдердин

їрєйїн учурга аракеттерди кєргєнсїйт. Чынында эле ушундай болуп кетиши мїмкїнбї?

- Буга да эч кандай себеп жок. Болгону Кумтєр маселеси элдин талабындагыдай чечилсе эле тынчтык болот.

- Азыркы тапта Кыргызстанда жаўыдан саясатка аралашып, элдин кєйгєйлїї маселелерин чечип келе жаткан жаштарыбыз бар эмеспи. Булардын кадамдарына кандай баа бере алат элеўиз?

- Албетте, жаштарыбыздын жакшы аракеттерине туура баамды берет элем. Алардын арасында саясий партияларды тїзїп, жетектеп жатышат. Себеби, жаштар шайлоолорго мыйзамдуу тїрдє катышып, бийликке келїїгє аракеттерди кєрїп келет. Жаштарыбызды колдошубуз керек.

“БИЙИК МАКСАТТАР ГАНА ЗОР ИЙГИЛИКТЕРДИ ЖАРАТАТ” Максат САБИРОВ, ЖК депутаты:

“БАРДЫК ИШТЕР КАЛЫС ЖАНА АКЫЙКАТТЫК МЕНЕН ЧЕЧИЛИШИ КЕРЕК”

- Кенжебек мырза, жазында Кыргызстанда ар кандай кооптуу жагдайлар тїзїлїп калышы мїмкїн деген жоромолдор айтылып келет. Ушундай болушу мїмкїнбї?

- Биздин мамлекет башчыбыз баш болуп їчїнчї кїчтєр деп айтылып келе жатпайбы, аны ар ким ар кандай кабыл алат. Бирєєлєр ойлойт: Бакиевдер акча каржылап ар кандай иш-чараларды уюштурушу мїмкїн деп, айрымдары экстремисттик диний топтор десе, алардын ичинен коўшу мамлекеттерди же чоў держава єлкєлєрїн айтышат. Демек, Кыргызстандын мїмкїнчїлїгїн карап ошол эле Россия, АКШ, Кытай мамлекеттеринен салыштырмалуу тїрдє караганда коркунуч бар болушу мїмкїн. Президентибиз баш болуп аскердик жактан кїчтєнтїї маселесин карап, аскердик доктрина кабыл алды. Анткени, ар кайсы мамлекеттен инвесторлор келип чоў долбоорлор ишке ашып жатпайбы, эртеў бир нерсе болуп кетсе єзїбїздї-єзїбїз коргой ала тургандай мїмкїнчїлїк тїзїшїбїз керек. мамлекеттїїлїгїбїздї жоготпосок социалдык, экономикалык ж.б. маселелерибизди кийин чече турчу маселе. Биз ошол коопсуздукту сактоого жете турчу каржыны жана мамилени жеткиликтїї деўгээлде бєлє

элекпиз. Быйылкы жылы чек ара маселесин чечїїнїн аягына чыгарышыбыз керек.

- Активдїїлїгїн кєрсєтїп келе жаткан жаштардын ишмердїїлїгїнє кандай баа бересиз?

- Жалпыга маалымдоо каражаттарында айтылып жїргєндєй Кыргызстанда кєп жылдан бери саясатта айланчыктап жїргєн їч жїздєй саясатчынын єўї алмашып жаштардан келиши керектигин эл деле талап кылып калды. Мен дагы ушуга кошулам, бизде саясатчылардын мууну єзгєрїшї керек. Ал эми сиз айткандай жаштардан активдїїлїгї жана актуалдуу маселелерди кєтєрїп келе жаткандарына баам салып отурабыз. Алардын ичинен айырмаланып тургандардан Жеўиш Молдокматов, Мавлян Аскарбеков деген инилерибизди алсак болот. Алар коомдогу кєйгєйлїї маселелерди коркпостон кєтєрїп, алардын чечилишине тїрткї болуп келишїїдє. Эртеўки саясатчы ким дал ушундай жаштар. Биз мындай жаштарга бут тоспостон колдоо кєрсєтїп мїмкїнчїлїк тїзїп беришибиз керек. Анткени, алар єзїлєрї активдїї, єзїлєрї патриот деген маселе бар. Єзїлєрї келип эле саясатчы болуп кете албайт, муун алмашып турушу зарыл.

- Максат мырза, жазында єлкєдє ар кандай кырдаал тїзїлїшї мїмкїндїгїн айрымдар айтып жоромолдоп келишїїдє. Сиздин божомолуўуз боюнча кандай болушу мїмкїн?

- Мындай жалпы жонунан алып караганда жакшынакай стабилдїї эле кетип бара жаткансыйт. Бирок, саясий айдыўда эл ойлогондой тынч эмес. Учурда коалиция ыдырайт деген кептер айтылууда. Эгерде коалиция ыдыраса єкмєт єзгєрїп кетиши мїмкїн. Єкмєттїн терс жактары туурасында шек санатып жаткан Кумтєр маселеси менен Ош шаарындагы бийик кабаттуу їйлєрдїн курулушундагы мыйзамсыз жагдайлардын кайсы єўїттє чечилет, ошонусуна жараша бир топ окуя болуп кетиши мїмкїн. Ошондуктан бардык иштер калыс жана акыйкаттык менен чечилиши керек. Туура жана акыйкаттык менен чечилсе, эч кандай єзгєрїїлєр, жагымсыз окуялар болбошу турган иш.

- Тїндїк-тїштїк деп бєлїнїїчїлїк саясатчылар ортосунда да абдан популярдуулгун жогото элек. Мындай кєрїнїштї кандай сыпаттаар элеўиз?

- Мындай саясатчыларды чыккынчы саясатчылар деп айтаар элем. Андыктан бєлїнїп-жарылууну коюп, тынчтык, ынтымакка тырышып, стабилдїїлїктї сактаганга аракет жасашса єлкє жакшы эле болот деп ойлойм. Эгерде, ар бир саясатчы, ар бир партия єз кызыкчылыгын ойлой берсе, анда баардык кїтїлбєстїктєр болуп кетиши толук ыктымал.

- Учурда саясатка жаўыдан аралашып келе жаткандарга кандай баа берет элеўиз?

- Жаштардын кєп болгону жакшы. Бирок, алардын иш менен єзїн кєрсєтїшїн каалайт элем. Иштерман жаштарыбызды жергиликтїї жана аткаруу бийлигине кєбїрєєк аралаштырсак жакшы болот эле. Улукбек КУТМАНБАЕВ 10-январь, 2014-жыл

12 КАРА-КЕЧЕ АЙМАГЫНДА КАДР МАСЕЛЕСИ БОЮНЧА ЧАКАН МИТИНГ ЄТТЇ

9-январда Кара-Кече кємїр кенинде жана Чаек айылында, Кызарт айылынын тургундары жана кємїр кенинде мурда иштеп кеткен айрым кызматкерлер, кємїр кениндеги кадр саясатын алмаштыруу боюнча чакан митинг уюштурушту. Аталган митингге жалпы 50-чукул эл катышып, азыркы учурда кємїр казуу иши токтоп жаткандыгын, эл кємїргє муктаж болуп жатканын айтышып тез арада кємїр казуу иштери башталышып талап кылышты. Бул митингге єкмєт тарабынан тїзїлгєн комиссиялык топтун башчысы катары КРнын Энергетика жана Єнєр жай министринин орун басары Мамыров Райымбек, Кыргыз кємїр мамлекеттик ишканасынын гендиректору Нарынбек Сатыбалдиев, Нарын облустук єкїлчїлїгї тарабынан бєлїм башчы Ырыс-

бек Шалтаев жана Жумгал районунун акими Адылгазы Исагулов менен бир катар комиссия мїчєлєрї катышты. Тїзїлгєн комиссия тараптан, кадр маселелери, жетекчилер тууралуу жана кємїр кенинде єзїнчє ишкана ачуу тууралуу пикир сунуштар келтирилип, жыйынтыгында аталган комиссия эки тарап болуп бєлїнїп Кара-Кече кємїр кениндеги кадр саясатын алмаштырабыз деп жаткандарга "Кыргызкємїр" мамлекеттик ишканасын Ачык Акционердик Коом кылуу жагын сунуш кылды. Кыргызкємїр ААКнын жер-жерлердеги акционери катары Кара-Кече филиалы кире тугандыгы айтылды. Чогулган митингчилер єкмєт тарабынан тїзїлгєн комиссиянын жыйынтыгын кїтєбїз деген бир чечимге келип таркап кетишти.

ОШТО УКУК КОРГООЧУ КЫЗМАТКЕРЛЕР САЯСИЙ АКЦИЯЛАРГА КЕЛГЕНДЕРГЕ ТЇШЇНДЇРЇЇ ИШТЕРИН ЖЇРГЇЗЄТ

9-январь кїнї Ош облусундагы Кара-Суу райондук Ички иштер бєлїмїндє 2013-жылдын жыйынтыгы чыгарылып, жыйын єткєрїлдї. Иш-чарага ИИМнин Ош шаары, облусу боюнча башкы башкармалыгынын жетекчиси Сїйїн Ємїрзаков, РИИБи жетекчиси Марат Орозбаев, РИИБинин єздїк курамы катышышты. Бул тууралуу ИИМнин Ош шаары, облусу боюнча башкы башкармалыгынын басма сєз кызматы билдирди. Маалыматка ылайык, 888 кылмыш ишинин ичинен 853 кылмыш ишине тергєє амалдары жїргїзїлдї. Жалпы 720 кылмыш ишинин бети ачылып, кылмыш ишинин бети ачылуу 84,4 пайызды тїздї. Єткєн жылдын ушул мезгилинде 856 кылмыш иши катталган. Былтыркы жылга салыштырмалуу бул жылы 32 кылмышка кєп катталды. Былтыркы жылга салыштырмалуу бул жылы 49 кылмыш ишине тергєє амалдары кєп жїргїзїлїп, 53 кылмыш иши кєп ачылган. Кылмыштын бетин ачуу 1,4 пайызга кєбєйгєн. С. Ємїрзаков жыйын учурунда милиция кызматкерлерин ар кандай саясий акцияларды єткєрїп, чагымчыл иш-аракеттерге барган жарандар менен жакындан тїшїндїрїї иштерин жїргїзїїнї тапшырды.Мындан сырткары, С.Ємїрзаков саясий акция

Бишкекский городской драматический театр имени А. Умуралиева

Опера для детей в двух действиях, начало в 11.00.

РЕПЕРТУАР НА ЯНВАРЬ 2014 ГОДА

11 января, суббота. Б. Асафьев «Бахчисарайский фонтан» Балет в трёх действиях, начало в 17.00.

16, 17, 18 января В.Синакевич «Играем Андерсена» (на русском языке). Режиссёр-постановщик – нар.артист Республики Казахстан БекпулатПарманов. Начало в 14.00.

12 января, воскресенье. И. Морозов «Доктор Айболит» Балет для детей в двух действиях, начало в 11.00.

23, 24, 25 января А. Грибоедов «Горе от ума». Комедия-гротеск в двух действиях (на кыргызском языке). Режиссёр-постановщик – Татьяна Захарова (Россия) Начало в 17.00.

12 января, воскресенье. Малахитовый зал. Вечер романсов с участием ведущих солистов оперы,начало в 17.00.

30 января Концерт джазово-инструментальной группы «Аура». Начало в 18.00.

18 января, суббота. А. Адан «Корсар» Балет в трёх действиях, начало в 17.00.

АДРЕС: ПРОСПЕКТ ЧУЙ 28. БИЛЕТЫ: 100 - 200 СОМ ТЕЛ.: 46-44-17, 89-55-92 | ФАКС: 46-44-17 | email: bgdt.kg@mail.ru; www. bgdt.kg

19 января, воскресенье. П. Вальдгард «Кошкин дом» Опера для детей в двух действиях, начало в 11.00.

Репертуар Кыргызского национального ордена Ленина академического театра оперы и балета имени А. Малдыбаева

НА ЯНВАРЬ 2014 ГОДА 5 января, воскресенье. Н. Давлесов «Астасекин, колукту!» Музыкальная комедия в двух действиях, начало в 17.00.

11 января, суббота. П. Вальдгард «Кошкин дом» 10-январь, 2014-жыл

19 января, воскресенье. С. Рахманинов «Алеко» Опера в одном действии, начало в 17.00.

25 января, суббота. Дж. Россини «Севильский цирюльник». Комическая опера в трёх действиях, начало в 17.00.

26 января, воскресенье. И. Штраус «Сказки венского леса» Балет в трёх действиях, начало в 17.00.

ТЕЛЕФОН ДЛЯ СПРАВОК: 661841, 661750 (ФАКС), 661628, 661452 http://www.operaballet.lg.kg

єткєрїлїп жаткан аймактарга ат менен келген жарандар менен тїшїндїрїї иштерин кїчєтїїнї билдирди. «Биринчиден тынчтык митингине аттын эч кандай кереги жок. Экинчиден ат менен келген жарандардын саясий акцияга катышуудан сырткары дагы башка максаты болушу мїмкїн. Їчїнчїдєн саясий акция учурунда кєп сандагы атчандар чогулган жерде жарандардын коопсуздугуна коркунуч жаралышы мїмкїн», - дейт С.Ємїрзаков.

КЫРГЫЗ-ТАЖИК ЧЕК АРАСЫ БОЮНЧА СЇЙЛЄШЇЇ УЛАНУУДА

Тажикстандын Кыргызстан менен чектеш Согди облусунун акиминин биринчи орун басары Жумабой Сангинов “Азаттыктын” тажик кызматына маегинде Исфара шаарындагы сїйлєшїїлєрдє кыргыз-тажик чек арасын чогуу кайтаруунун ыкмалары жана эрежелери талкууланат деп билдирди. - Кыргыз айылы айтып жаткан альтернативдїї жолду куруу маселеси демаркация жана делимитация боюнча єкмєт аралык келишимдердин алкагында гана чечилет. Бїгїн бул суроо каралбайт. Бул биздин турум, - деди Сангинов. Буга чейин Баткендин Ак-Сай айылынын тургундары Ворух анклавын айланып єтчї Кєк-Таш - Ак-Сай - Тамдык жолун курууну талап кылып келишкен. Эки єлкєнїн вице-премьерлери – Токон Мамытов жана Муродали Алимардон 7- январда Дїйшємбї шаарында жолугушту, чек ара боюн-

ча сїйлєшїїлєр уланууда.

КЫРГЫЗСТАНДЫКТАРДЫ СИРИЯГА ЖЄНЄТЇЇНЇ КЄЗДЄГЄНДЄР ТАБЫЛГАНЫ АЙТЫЛУУДА

Ички иштер министрлик Баткен аймагында кыргызстандыктарды Сириядагы согушка жєнєтїїнї кєздєгєн уюм табылганын билдирди. ИИМдин онунчу башкармалыгы тараткан маалыматта, Кызыл-Кыя шаарындагы атайын операция учурунда Сириядагы согуш їчїн даярдалган топ ачыкка чыкканы айтылган. Уюштуруучу киши бир нече жылдар бою Орусияда эмгек миграциясында жїргєн 20 жаштагы атуул экенин белгилешкен. Андан тышкары топтун ичинде беш киши бар экени, алардын баардыгы 19-20 жаштагы жигиттер болгону айтылган. Ички иштер кызматы: “Бул кишилер жакынкы кїндєрї Сирияга єз каражаты менен жєнєп кетмек, алар Жакынкы Чыгыш єлкєсїнє жихад їчїн аттанышканын айтышууда, бирок, сїйлєшє келгенде Ислам жєнїндє тїшїнїктєрї аз экени белгилїї болду”, - деп белгилеген. Учурда бул окуя боюнча кылмыш ишин козгоо маселеси каралууда. Сириядагы согушка катышууну кєздєгєн деген шек менен Кыргызстанда мындан мурда дагы бир катар атуулдар камакка алынган. Єткєн жылы алардын экєє Сирия менен коўшулаш жайгашкан Тїркиянын аймагында жїргєн жеринен кайтарылып келген.

ЖУМГАЛ РАЙОНДУК СОЦИАЛДЫК ЄНЇКТЇРЇЇ БАШКАРМАЛЫГЫ БОШ КЫЗМАТ ОРДУНА СЫНАК ЖАРЫЯЛАЙТ Ôèíàíñûëûê ýñåï æàíà îò÷åòòóóëóê ñåêòîðóíóí æåòåêòºº÷¿ àäèñòèê-ìàìëåêåòòèê àäìèíèòñðàòèâäèê áîø êûçìàò îðäóíà ñûíàê æàðûÿëàéò. коюлуучу квалификациялык талаптар: • жогорку же атайын орто билимдїї экономикалык, гуманитардык же юридикалык кесиптїї; • жашы 21 жаштан кем эмес Кыргыз Республикасынын жараны; • КРнын мыйзам актыларын жана укуктук мыйзамдарын билиши; • компьютерде иштей билиши (Word, Excel ж,б) • кыргыз жана орус тилдеринде эркин сїйлєй жана жаза билиши; Негизги функционалдык милдети: • Мекемеде иштеген кызматкерлерге єз убагында эмгек акыны жана эмгек єргїїсїн єз мезгилде эсебин чыгарып берїї; • Райондук финансы бєлїмїнє жана казына бєлїмїнє табыштамаларды єз убагында тапшыруу, эсеп кысап иштерин жїргїзїї. Сынакка катышуу їчїн тємєндєгї документтер талап кылынат: • аттестациялык- сынактык комиссиянын тєрагасынын атына жазылган жеке арызы; • кадрларды каттоо баракчасы; • 3х4 єлчємїндєгї 4 даана сїрєт; • паспорттун кєчїрмєсї (оргиналы сынакка келген маалда кєрсєтїлєт); • жогорку билимин тастыктаган дипломунун (кєчїрмєсї нотариустан же мурунку иштеген жеринен кїбєлєндїрїлїшї керек); • эмгек китепчесинин кєчїрмєсї (кєчїрмєсї нотариустан же мурунку иштеген жеринен кїбєлєндїрїлїшї керек); Документтер жарыя чыккандан баштап 15-кїнгє чейин Жумгал райондук социалдык жактан коргоо башкармалыгына тапшыруулары зарыл.

Êîøóì÷à ìààëûìàòòàðäû àëóó ¿÷¿í òºìºíäºã¿ òåëåôîíãî êàéðûëû¢ûçäàð: 035 36 23-03-33

13

ЭЛЕСИН ЭСКЕРИП...

Тїмєнбай БАЙЗАКОВ:

“МЕН ДАГЫ ЖОЛГО ЧЫГАМ ТАЎДЫ ТОСО, КУЧАКТАЙМ ОЙ-КЫРЛАРЫН НУРГА КОШО” Кыргыз десе Ала Тоону элестетебиз. Ала тоо жєнїндє кимдер кандай чыгармаларды жазбаган. Кыргыз Республикасынын Эл артисти Саламат Садыкова ырдаган “Кыргыз жери” аттуу ыр ушул кїнгє чейин маанилїїлїгїн жогото элек. Ал ыр учурунда Кыргыз Республикасынын гимни болуп кала жаздап болбой калган эле. Мына ошол ырдын автору Тїмєнбай Байзаков атабыздын кєзї ирїї болгондо быйыл токсон бирдин тамагын жеп, кадырлуу карылыкты кєрїп отурмак. Чыгармачыл адамдын єзїнїн кєзї єткєнї менен, анын артында чыгармалары єлбєйт жана єчпєйт. Тїмєнбай Байзаковдун шедеврлери турганда ал киши кыргыз эли їчїн дайыма тирїї, дайыма кыргыздын жїрєгїндє жашайт.

нин Президимунун Ардак грамотасы менен сыйланган. Басма сєздїн отличниги. Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиўирген ишмер. Кыргызстан КП Сузак райкомуна (1951– 1952), Фрунзе шаардык Свердлов райкомуна (1957–1960), Фрунзе шаардык комитетине мїчє болуп шайланган. Тїмєнбй Байзаков 1992-жылы 10-апрелде дїйнєдєн кайткан.

шууларга катышып, 1943-жылы катуу жарадар болуп, єз айылыРГЄН на кайтып келет да мугалимдик ЖАРЫК КЄ : Тїмєнбай Байзаков 1923-жы- ишин улантат. Кыргыз мамлеКИТЕПТЕРИ лы 23-сентябрда Сузак районун- кеттик университетинин фиаландеги чыгарм дагы Барпы айылында туулган. лология факультетин аякКыргыз тили рынан “Паризат”, акта 1940-жылы айылдык мектептин тап, Кыргызстан КП БКнын рынын жыйн “Кар бетине жаздым ”, та 7-классын аяктагандан кийин алдындагы республикалык ак берем”, “Биз ж ыры”,”Самай таўй чы л ги Сузак районундагы Крупская партиялык мектепте муез “Ак кат”, “М , “Ыр башат”, атындагы жети жылдык мектеп- галим болуп дайындалат. “Оттуу курак” ар”, “Ємїр беренеси”, ал те башталгыч класстын мугали- 1958-жылдан СССР Жамєнбай Байзаковго мен тїдар”, “Тандалм апыртмалары”,”Госпин ды ми болуп иштейт. Жалал-Абад зуучулар союзунун жана ан ж ар”, м лд ы шїмдє ак боз ат минип элим ж “Ази н ча ат ”, “Кан шаарындагы педагогикалык СССР Журналисттер союзуменен ырдап коштошуп атыпталдын кызы Орус тилиндеги чы”. техникумга сырттан окууга єтєт. нун мїчєсї. Жоокердик иши “Ышкы багы нын жыйнактары тырмын деп айтат. Ага кєп де1942-жылдын башында Совет- жана адабиятта сиўирген эмгегармалары еел ле маани бербей Тїмєнбай ке“З ”, й то еч тик Армиянын катарына чакы- ги їчїн Т.Байзаков Улуу Ата Ме“Наедине с м ”, “Осень тип калат. Эртеси Барпынын каль се рылып, десанттык бєлїктєрдє кендик согуштун I даражадагы ная кару за болгонун угуп, анын акыркы и любовь”. аскердик милдетин аткарат. Ле- ордени, бир нече медалдар жана сєзїн угуп калбаганына абдан нинград багытындагы салгыла- Кыргыз ССР Жогорку Советиєкїнєт.

1996-жылы Барпы айылындагы «Биринчи май» СОГУШТАГЫ АКЫН орто мектебине Тїмєнбай БайДОСТОРУ заковдун ысмы коюлган. Бул Согуш жылдары фронтто Т.Байзаковдун эл алдында сибирге болгон достору Сїйїнўирген їлкєн эмгегине, чыгарбай Эралиев, Сооронбай Жумачылыгына берген бийик баасы суев, Жунай Мавлянов, Олжоболуп саналат. бай Орозбаев, Шаршен Усубалиев, Кїлчоро Керимбековдор БАРПЫ ЖАНА жашоосунда берендїї роль ойТЇМЄНБАЙ ногон. Согуш бул жетєєнї биБарпынын чыгармасын жый- риктирип, алардын бир ойлонуп ноодо Тїмєнбай Байзаковдун ата журт деп соккон жїрєктєэмгеги кїч болгон. Себеби, экєє рї аларды жакындатып турган. бир айылдан болгондуктан Тї- Акын Сїйїнбай Эралиев: "мен мєнбай Барпынын чыгармачы- Тїмєнбайды чын дилимден жаклыгына абдан кызыгып, колу- шы кєрчїмїн. Биз тез-тез жолунан келишинче Барпыга жакын- гуп, чечилбеген маселелер болсо доонун аракетин кылган. Жада бирге чеччїбїз. Бири-бирибизкалса Барпы ємїрїнїн акыркы ди алыстан тїшїнчїбїз. Тїмєнкїндєрїндє Фрунзеддеги оору- байга акындык талант эне сїтїн каналардын бирине жатып кал- оозанганда кошо бїткєн. Ар бир 2013-жылдын 31-октябрь ганда бат-баттан барып абалын таўда анын "Кыргыз жери" аттуу кїнї, Жалал-Абад шаарынын сурап турчу экен. Барпы єзїнїн чыгармасын толкундануу менен Барпы театрында КР маданияжанынын їзїлєєрн билип Тї- угам. Ал улууга да, кичїїгє да жутына эмгек сиўирген ишмер, гумдуу, ырыс-кешиктїї адам СССР Жазуучулар союзунун А.Фадеев атындагы алболгондуктан бала-чал деп тын медалдын ээси Тїмєнбай Байзаковдун 90 жылдык атап коюшчу" деген сєзї бар. мааракесин анын бирге жїргєн калемдештери, кїйєрКЫРГЫЗ ЖЕРИ мандары, жердештери салтанаттуу тїрдє белгилешти. äå, Àëà-Òîî àê êàëïàãûí êèéãåí êåç ЖООМАРТ Салтанатка Бишкек шаарынан жазуучунун кыздары, äå, êåç ãåí òèé à àíã àñì êºê Àñêàñû Ош шаарынынан Т.Байзаков менен кошо жїрїп, чыБЄКЄНБАЕВДИН òîçî Ìåí äàãû æîëãî ÷ûãàì òà¢äû гармачылыкта їзєўгїлєш болгон акындар: Кармышак ЖУБАЙЫН СЇЙЇПТЇР êîøî. ãà íóð ûí ëàð êûð îéÊó÷àêòàéì Ташбаев, Абдыганы Абдугапаров, Тазагїл Закирова, Ош облустук жазуучулар союзунун тєрагасы Тєрєбай Жуá¿òêºí, Óëóóñó¢ êûðãûç æåðè, íóðäàí раев, жазуучу Салима Шарипова, ардагер журналист á¿òêºí. àí ûðä è, æåð ãûç êûð ó¢ Ñóëóóñ Абдылда Капаров, Ош облустук басмаканасы ААКнын башкы директору Мухтар Маматалиев жана Жалал– êàøû, Ûñûê-Êºë – æåðäèí êºç¿, êûðëàð Абаддан ардагер журналист Рыспай Жумабеков єздєû. ÷à÷ – Àäûðëàð – êºê¿ðºã¿, òîêîé рїнїн эскерїїлєрїн айтышты. æû, òàà – ó ÷îê , ûðû Äàéðàëàð – êàí òàì Жазуучуну тааныгандар Т.Байзаковдун ємїр жолуна û. òàø áèð àð – àðû ÷óë Ñåäåáè, òîï анын аскияны жакшы айткандыгын, сєздї чукуп тапкандыгын баса белгилеп, ошол аскияларынан айтып беришãûç æåðè, Êå¢ ò¿çä¿¿, ã¿ë äåíåë¿¿ – êûð ти. Ал эми аткаруучулар Т.Байзаковдун ырына жазылган æåðè. ãûç êûð – ë¿¿ åêå áåð , ä¿¿ Ê¿í æ¿ç дастан менен ырлардан артисттер аткарып беришти. Ал эми Сузак районунун Т.Байзаков мектебинде эскерїї êåçäå, Æûëäûçäàð êºê áåòèíåí º÷êºí болуп, мектеп окуучулары келген конокторго концерт àí êåçäå, à÷ê íóí êîé ëîð òîî , êûï ÷àë ʺë тартуулап, анда КРнын маданиятына эмгек сиўирген êåçäå, Äèë æàðêûï, òࢠê¿ëê¿ñ¿í ÷à÷êàí è, ишмер, белгилїї обончу, дастанчы Бурул Стамкулова æåð ãûç êûð ò óëà êîø ê София Байзакова абышʺðê¿¢º êºð “Паризат” дастанын айтып Тїмєнбай Байзаков атынкасын эскерип жатып: "ТїÑåçèëåò àòà ìýýðè, ýíå ìýýðè. дагы Ардак медалы менен сыйланды. мєнбай стденттик кїндє-

АКЫНДЫН КЫСКАЧА ЄМЇР БАЯНЫ

Б.СТАМКУЛОВА ТЇМЄНБАЙ БАЙЗАКОВ АТЫНДАГЫ АРДАК МЕДАЛЫ МЕНЕН СЫЙЛАНДЫ

рїндє улуу акын Жоомарт Бєкєнбаедин жубайы Тенти Адышеваны сїйїптїр. Ар бир кїнї акындардын сїрєттєрї илинген кєргєзмєнї эл жок кезде кєпкє карап кетчї экен. Мен Ала-Арча кєрїстєнїндєгї Тїмєнбайдын бейитине барган сайын Тенти эженин да бейитине кайрылып сєзсїз гїл коюп кетем" дейт. Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА

КОТОРМОЛОР: •

Àëèìæàí Õ. Çåéíåïìåíåí Àìàí;

• Æàëèë Ì. Ûðëàðûì; • Òîëèñ Ï. Ñàðàòàí; • Ðûëüñêèé Ì. Ûðëàð; • Ìóõàììàäèé Ê. ÊàðûÿÏå÷òèí áàÿíû;

•

Ðàõèì-çàäå Áîêè. Àíàêºç¿àëàéäû;

•

Òàíãðûêóëèåâ Ê. Àëè Ìàõìóò;

•

Ãèòàëîâ À.Â. Íàí æºí¿íäºîé;

• Çóëüôèÿ. Ûðëàð; • Ìèðòåìèð. ÿëòàæû; • Æàëèë Ì. Ìîàáèòäåïòåðè;

•

Êàðûøêûð ìåíåí óëàêòàð;

•

Øòðèòòìàòòåð Ýâà. Òîðãîéëîðºëêºñ¿íäº;

•

Æàçæàðûø, ê¿çê¿ðºø; 10-январь, 2014-жыл

14 – Кыргызча жакшы сїйлєгєн Карамшо деген тажикти таап алганмын. Оштогу булардын базасы коюла электе иштешчї экен. Бул жерде ошонун тууганынын їйїндє жашаймын.

– Бул тажиктериў бизден єткєн меймандос болушат экен.

– Кызыл-кызыл кекиртек кыйла жерге секиртет болуп калдык.

– Ошону айтсаў секирип жїрїп Памирге дїйнєнїн чокусуна жеттик.

– Бул жерде Мургабдагыдай тїтїктєйт экенсиў. Мурун бул їчєє анчейин деле жакын мамиледе эмес болушчу. Мекенден четте жїргєндє єз улутуўа болгон боор тартуу буларды бириктирди. Тез эле тил табышып, мїнєздєрї келишип жакын болуп кетишкендиктен, Чыгыш Памирдин айылдарында куураган тиричилиги їчїн соода кылып жайнап жїргєн Оштук аялдарга билгизбей єтє жашыруун, кооптуу бирок оўой акча таба турган ишке аралашып калышты. Пенде деген нысап кылбайт турбайбы. Ошол нысапсыздык, акчам дагы кєбєйсїн деген жулунуу бул їчєєнї чыга албас орго тартып бара жаткан. Обигарм кыштагы. Бул кыштактын ортосун жарып Гунт дарыясынын бир куймасы болгон анча чоў эмес суу таштан ташка урунуп шуулдап агат. Суудагы таштар тегиз аппак эле. Ушул суунун даамы єзгєчє таттуу. Мєўгїдєн таза бойдон агып келгени їчїнбї Памирдеги суунун баары бир башкача даамдуу болот. Їйлєр єйїзбїйїздє иретсиз салынган. Жер тар болгондуктан асканын тїбїнє чейин їйлєр турат. Малкана болсо їч жагынан таш менен урулуп, аркасы аскага такалгандыктан їстїндє эчки, улак ойнойт. Айыл кєк тиреген зоока тїбїндє эле. Топурагы кєрїнгєн жеринде болсо жапалак арча жыш єскєн. Суунун шары шуулдап, бир калыпта таштан ташка урунуп аккандыктан шоокуму бир башкача угулат. Бул кыштакта рушангуф тилинде сїйлєгєн тажиктер кыргыздардай меймандос келишет. Мейман кудайы конок дешип

юлдук телефонуна чалсам – єчїк. У Менин бул сулуум дагы эмнени ойлоп таап, каякта жїрєт? Жєн жїрбєйт

эмеспи, пайда чыккан, акча тїшє турган, жїрєгї каалаган иш болсо пайда-зыянын, жыйынтыгын эсептеп туруп, баш оту менен кирип кетет. Акча алып келчї дагы бир иштин артынан чуркап жїрсє керек. Акманай болуш кыйын. Бирок ошол кыйындыгына, акылдуулугуна карабастан менин таасиримен чыгып, кол їзє албай койду. Эў акылдуу аялдын да жїрєгїн багындырган эркек кудуретинин кїчї эмне? Балким мени чын сїйєттїр. Антпесе акчасын чачат беле? Байланышамын десе башкасын таба албай калат беле. Єзїмчї? Єзї жок болсо дагы, ушул жайлуулуктан кетким келбей, жатып, атамды эстедим. Ага кайдыгерлигим, таарынганым бекер окшойт. Атам кетип калгандан кийин куса болуп, сагына кїтчї элем. Бирок атам келбей койгондо, ошол сагынычым эс тартып чоўойгон сайын кайдыгерликке айланды. Балалуу болгондо аталык мээримимден жїрєгїм элжирегенин балдарыма берип, ушул мээримди атамдан кєрбєгєнїмдї эстеп, ошол кайдыгерлигим жек кєрїїгє айланган. Балдарым аталык мээримге мендей болуп умсунуп калбасын деп, Шарипа менен тытышып жашап келе жатпайымбы. Ошол чапчылашканымдын кесепетинен минтип муздак, ээн їйдє, жалгыз боорумдун ємїрїн кыйган себепти ары тїртїп коюп, Айжаркын аялдын жарк этип койнума кирип келишин самап атканым жалганбы. Дал менин курагымдагы атамды, ошол учурларында балдарынан артык кєргєзє турган аялдар жолуккандыр. Ошондуктан бизди таштап, аларды ээрчип кете бергендир. Табиятынан ошондой жаралган болсо, токтотуу атама кыйын болгондур. Їйлєнїп, кайра ажыраша берген тагдыр буйругандыр. Азыр кайда болду экен? Ар жерде тєрєтїп таштап кеткен балдарын эстейт болду бекен? Балким апама берилген эместир. Єзїмєн улам кєп нерсени ойлонуп, аны кїнєєлєгєнїм туура эмес окшойт. Мына мен атамдын тарбия10-январь, 2014-жыл

СЕРИАЛ

тоолоруна жакын болчу. Ал тарапта жашаган афгандар менен дагы тили бирге, оўой тїшїнїшєт. Бирок чек ара катуу кайтарылат. Ошенткени менен адамдан айла качып кутулбайт экен. Чексиз созулган тоолордун кайсы жерин тосуп їлгїрїшмєк эле. Наркозаты афган жеринен келгендиктен баары бир айласын таап алып єтїшєт. Кантип, кандай жол менен барышат; жолду, сырды єтє жашыруун сакташкандыктан шек билинчї эмес. Сырды ачып жинди болушуптурбу. Анда эле башыўдын кеткени ошол. Тилиўди тыйсаў, башыў аман. Жашы-руун буйтка жолдор менен афган тарапка єтїп тургандар ушуну бек кармашат. Биринбири сатпайт дагы. Сырга бекем болушат. Кыскасы, сен мени кєргєн жоксуў, мен сени билбейм менен жашашып наркозатын ташый беришчї. Кыргызстан менен байланышкандарын да жигин билгизишпейт.

Їйдїн ээси Сухраб тууганы Карамшого ыраазы. Їч кыргызды таап бергенден бери кєўїлї ток. Ишенимдїї болуп калышпадыбы. Їчєєнє деле акча керек. Булар болбосо єзї, єзї болбосо їчєє эч нерсе кыла алышпайт. Кыскасы бешєє бир жипке байланышып учу афган жерине чейин такалып калбадыбы. Сухраб менен Карамшо жан кулактун учунда болуп тїн ичинде тигил тараптагы афгандарга жолугуп алчусун алып келишет. Чек арачыларга кєрїнбєй буйтка жолдор менен баруу дагы кыйын болгону менен эбин табышат. Ырас кыл їстїндє, бычак мизинде жїрїп акча таап жатышат. Акча колго тийгенден кийин, єздєрїнєн эч ким шектенбесин билгенде кайра эле азгырыла беришет. «Товар» таза болуп ишеничтїї болушса коркунуч деле эч нерсе эмес. Кеп колго тїшпєй, бирин-бири сатып кетпеш керек. Ниетиў ак болсо, кєп акчаны кєргєндє жаман ойго азгырылбасаў боло берет экен. Кудая шїгїрчїлїк келтиришет. Азырынча булардан эч ким шектене элек. шектенбей, колго тїшпєй эле коюшсун. Тиричиликтери ушу менен тыў єтїп, акчалары кєбєйїп бара жатат. Тїн жарымына жакындап, кыштак оор уйкуда. Би-рок бешєє укташа элек. Сухраб эшикти бекитип, терезени жарык кєрїнбєй тургандай калыў нерселер менен тосуп салды. Тїн ичинде эч ким деле келбейт. Бирок баары бир сак болгон дурус. Сактанганды сактаймын деген. Сухраб тєрдєгї жыйылган жїктїн арасынан кара тїйїнчєктї сууруп чыгып чечти. Героиндин сасык жыты їй ичинде жыттанды. Анын жытын басыш їчїн Давлет арча тїтєттї. Арчасынын жыты бардык жытты басып кетет. Бєлмєгє толгон арча тїтїнї отургандарды жєтєлтє баштады. Баары бир героиндин сасык жыты билинээр-билинбес сезилет. Бешєє баштарын эўкейтише алдыларындагы геро-индин сїт тїспєл ак тоголокторун сугалактана карашып, колдоруна кармап кєрїшїп, жыттап дагы жиберишти. «Фуу» жыты мынча сасыктыгына караганда афгандар тазасын беришиптир.

рок чалбады. Телефону дагы деле єчїк. Бул эмнеге мага чалбай жатат? Дайынын таптырбай кайда жїрєт? Аны кызганып жатамбы? Болбосо дайыны жоктугуна эмнеге жиним келип жатат? Бирєєнї таап алып, ошонусу менен бир жакка кетип калдыбы? Кайра бул ойду четке кактым. Ал андай туш келди бара турган акылсыз аял эмес. Жїрєгїм ишенет. Мен башка аялга барсам бараармын, бул барбайт. Бирок азырынча бара элекмин го. Ошону єзї билип, ишенгенинен ачкычын берип жатпайбы. Казакстанда жїргєнїмдє аялымды эмес мунун кучагын эстегенимди ойлоп атып уктап калдым. Жолдо чарчап калгангабы, абдан катуу уктап, ойгонсом

таў атып калыптыр. ороого чыксам кеч кїздїн суугу ичиркентип, боз кыроо тїшїптїр. Кечээги соолубаган гїлдєр бир тїндє бїрїшїптїр. Тїнї менен шамалга учканбы, бактар жылаўач, жалбырак короого толуптур. Боз їйдїн алдындагы канатын жайган бїркїттїн таш келбетине карап, жылмайдым. Кєлмєдєгї суу їстї жалбыракка толгон. Ушунун баарын єзї ойлоп табат. Ташты шырдак оюмундай тизип, ичине ар тїрдїї майда гїлдєрдї єстїргєнїн кєрсєў. Жайы менен короону ушундай гїлдєткєнїн Казакстанда жїргєнїмдє телефон менен сїйлєшкєндє дагы айткан эмес. Баса, баягы мен жакшы кєрїп карай берчї жасалма тоону кайда койгон? Мен аны менен жолукпай, кайрадан Ошко кетээриме ичим ачышат. Бул эмнеге чалбайт? Дал ушул кезде атамды биринчи жолу тїшїнгєнсїдїм. Балаўа дагы каратпай, єзїнє дегдете берген аял кудуретин ушундай жаратканбы? Мына мен аялыма, балдарыма жєнєєнї кечеўдетип, Акманайдын белгисиздигинен санааркап жатам. Кєрсє атам дагы ушул сезимге жетеленип, кєўїлї тарткан аялдын артынан кете бергенби? шол кезде телефонум шаўгырады. Алымбек экен. Мен атабызды таптым, їйїўїзгє барайын, бирге баралы дейт. Мен Бишкекте экенимди, мени кїтпєй єзїў бара бергин десем, сиз деле барсаўыз болмок деп єкїнє тїштї да, телефонун єчїрдї. Акманайдын качан келээрин билбесем, кїтє беремби? Телефонум дагы шаўгырады. Шириним экен. Бєбєгїм “ата” деп тили чыкты, сизге сїйїнчїлєйїн дегем деп кубанып алыптыр. Асан менен Їсєндїн атам менен сїйлєшєм деп телефонду талашканы, алардын ызы-чуусунан кичинесинин ыйлап ийгенинен бери угулду. Баары менен сїйлєштїм. Кичине кызым бу-булап, жан дїйнємдї єрєпкїттї. Балдарым, кубаттарым, мына азыр эле силерге жєнєймїн! Эч кандай аялзаты силерден артык эмес. Силер берген ырахат баарынан артык.

НАРКО ТАШЫГЫЧТАР Íàðêî ñîîäàãà àðàëàøóóíóí ýêè ãàíà æîëó áàð. ªë¿ì æàíà ò¿ðìº. ¯÷¿í÷¿ æîëó æîê. Íàðêîçàòûí êîëäîíãîí äàãû, ñàòêàí äàãû ºç¿ àòàéûëàï æàð êûðûíäà òóðóï àëûï àæàëûíà áîé òàøòàãàí ìåíåí áàðàáàð.

БУРУЛКАН БАКЕЕВА (Сандан санга) жакшы тозуп алышат. Наркы єйїздєгї афгандар менен дагы тили бирге бирин-бири жакшы тїшїнїшєт. Їчєє ушул Обигарм кыштагында соода кылышат. Єздєрїнєн башка эч ким келбегени ого бетер жакшы болбодубу. Келбей эле коюшсун. Айылдагылар дагы їч кыргыз келгенден бери зарылдарын сатып алышып, Хорохгко чуркашып убара болушпай оўуп эле калышты. Чала-моўол тажикче сїйлєшїп тїшїнїшєт. Соодага тилдин деле кереги жоктой. Акчанын санын кєргєз да малга алмашып сата бер. Їчєє Карамшонун Сухраб деген тууганынын їйїндє жашаша турган. Акча кєбєйгєн сайын адам каниетти унутабы. Болду, жетет, шїгїр ушуга дегендин ордуна дагы ушунча болсо экен деп жанталашат тура пенде. Же акчанын кудурети єзїнє тарткан кїчї кєбєйгєн сайын соруп коёбу. Дал ушул Обигарм кыштагы афган

н а г л ы т Ка ы р ы с н и д н и о р е г БУРУЛ БАЯН

(Сандан санга)

К

О

сын албасам дагы, каны тарткан жел тапандыгыма барып, ушул жерде жатам го. Бирок атама окшоп балдарымды ар кайсы жерге таштагым келбейт. Ал тїгїл Кїмїшайдан санаам тынч. Кээде єзїмє ишене албай кетем. Акманайдан артык бирєє жолукса, ага чуркабасам эле болду. Ушул оюма кїлкїм келди. Єзї келгенде сынамакка айтып кєрєйїнчї, эмне дээр экен. шентип ойлонуп жатып уктап кетиптирмин. Кєпкє уктаган окшоймун. Ойгонсом їй аябай ысып, курсагым ачып калыптыр. Кєчєгє чыгып, жакын жердеги камоктон бир нерселерди алып келип жедим дагы, таў атканча былк этпей уктадым. Чалабы деп кїттїм эле, би-

О

СКАНВОРД

15

10-январь, 2014-жыл

16

ШОУ МАЕК

” з ы б н а г л а и н е г й а б ш а б п а д р ы а “Кыргызч

Нурболот ТЕЎИЗБЕК:

Кыргызстандын атынан “Turkvizion-2013” ыр сынагына “Чоро” тобу катышып келди. Ал сынак туурасында жана жеке жашоосу туурасында аталган топтун солисти Нурболот Теўизбек менен маек курдук

- Маегибизди топтун тїзїлїшїнєн баштасак. Топтун аты эмне їчїн “Чоро” аталып калган?

- Мындан 2 жыл мурун октябрь айында “Фрунзе лайф” деген жандуу аспаптар ойнолгон эл аралык фестивалга тандоо жїрїп, биздин кєркєм жетекчибиз Марат Абылов ал конкурска катышпайсыўарбы деп айтып калды. Ага чейин биздин топ тїзїлїп бирок чоў сахнага чыга элек болчубуз. Мэриянын алдындагы оркестрда азыркы топтогу 3 жигит ар кандай аспаптарда ойночу. Ошол жакта эски ырларды ойноп жїрїп, идея пайда болуп топ тїзїп кєрбєйлїбї дегенбиз. “Фрунзе лайф” конкурсунун талабы ретро ырларды аткаруу эле. Катышуучулар англисче, орусча ырдап атышты биз болсо кыргызчаны тандап, гран прини алганбыз. Ал конкурста Чоро Кожомжаровдун репертуарынан “Кантыў бар”, “Ойтобоо”, “Бульварым”деген ырларын ойногонбуз. Гран прини жеўгенден кийин “Чоро” тобу болуп аталып калганбыз. Топту тїзгєн Марат Абылов.

- Репертуарыўарда канча ыр болуп калды?

- Эски ырлардан алсак абдан эле кєп. Кечелерге чыгып да ойноп жїрєбїз. 2 -3 саат ойногонго репертуарыбыз жетет. Ал эми шоудогу репертуар кєп деле эмес. Жазылган бештей ыр бар. Азыр жаўы ырлар менен учурда иштеп жатабыз.

- Жакында Тїркияга барып келбедиўерби. Мекендин намысын коргоодо кандай сезимдерде болдуўар?

- Албетте кетип атканда толкундануу болот экен. Анан дагы єтє чоў жоопкерчилик. Чоў жїк мойнубузга тїшкєн. Мындай масштабдуу конкурска чыгып жаткандыктан баарыбыз толкундандык. Жалпы кыргыз эли колдоп, ага-туугандарыбыз баталарын берип жєнєтїшкєн. Ошонун деми менен жакшы барып келдик.

- Катышуучунун кєзї менен сынак кандай єттї?

- Башында айткан сєздєрї башкача болчу. СМСдобуш берїї менен жыйынтыгы аныкталат деген эле. 24 мамлекеттен келген 24 калыстар тобу катышты. Ар бир катышуучу чыккандан кийин баа коюп турушат дешкен. Андай болгон жок. Конкурс башталган кїнї жабык добуш берїї болот деп билдиришти. Конкурсанттардын баары ырдап бїткєндєн кийин калыстар тобу єздєрїнчє барып он мїнєттїн ичинде жыйынтыгын чыгарып коюшту. А жалпысынан алганда конкурстун деўгээли жакшы болду. Жарым финалдан 12 мамлекеттен барган ырчылар ыргып кетти. Биз дагы ыргып кетпейли деп толкунданып отурдук. 12 мамлекет менен финал болду. Ага чейин интернет рейтинг жїрїп жатканда биз биринчи орунда жїрдїк. Интернет рейтинг дагы чечет экен деп єзїбїзгє ишенип алганбыз. Анын деле жардамы тийген жок окшойт. Уюштуруучулар азербайжан, тїрктєр болду. Алардын балдары биринчиликти алды.

- Мыкты аткардыўар бирок жеўишти илдирип жибергениўер жаманболду. Ызаландыўарбы?

- Ошол жерде отурганда жок дегенде бешинчиге киребиз го дегенбиз. Кыргызстандын атынан барып жаткандан кийин кєўїл чєгїп калат экен. Конкурс бїткєндєн кийин атайын сыйлык берди. Бирине “Кєрїїчїлєрдїн сїймєнчїгїн, экинчисине “Патриоттук ыр” деп а бизге улуттук аспаптарды заманбап ырга салганыбыз їчїн бир жарым миў доллардай берди. Аны алып кетип калдык.

- Тїркиянын маданий жайларына бардыўарбы? Эскишехир шаары эмнеси менен эсиўерде калды?

- Эски шаар анан кооз шаар экен. Тынч ызы-чуусу жок,Кыргызстан сыяктуу эле болуп калат экен. Эки кїн даярдандык. Андан кийин Эскишехирди кыдырдык, Мэриясына бардык. Ал жакта тїшкї тамак болду. Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА 10-январь, 2014-жыл

СЫР СЄЗДЇ ЧЕЧМЕЛЕП, СЫЙЛЫК АЛ Óðìàòòó îêóðìàíäàð! Сиздерге конкурс сунуштап жатабыз. Тємєндє берилген QR-коддо эмне жазылганын ким биринчи табып, ал сєздї 0772-16-11-00 номерине SMS кылып жазып жиберсе, ошол абонентке сыйлык катары 200 бирдик салынат!