Турганбаев Мелис, Ички иштер министри, генерал майор:
"ЭРТЕЎ МЕНЕН ЇЙЇНЄН ЧЫККАН КЫЗМАТКЕР, КЕЧИНДЕ КАЙРА АМАН-ЭСЕН ЇЙЇНЄ КЕЛИП АЛЫШЫН КААЛАЙМ" Кыргызстанда улуттар аралык ынтымак кїн сайын бекемделїїдє 2-бет
Эстакадалык кєпїрє достуктун кєпїрєсї болсун! 3-бет
Жаўы жїздєр – сулуу, сексуалдуу депутат айымдар 9-бет
Милиция – кызмат эмес, бул – тагдыр
10-бет
Абактын даамын таткан дїйнєлїк жылдыздар 12-бет
2
САЙ-САТ
КЫРГЫЗСТАНДА УЛУТТАР АРАЛЫК ЫНТЫМАК КЇН САЙЫН БЕКЕМДЕЛЇЇДЄ
Ємїрбек АБДЫРАХМАНОВ, саясатчы:
“КЫРГЫЗСТАНДЫН КОШУНА ЄЛКЄЛЄРГЄ САЛЫШТЫРМАЛУУ БАШКАРУУСУ ДЕМОКРАТИЯЛУУ” - Нью-Йорк шаарында єткєн БУУнун Башкы Ассамблеясынын 42-пленардык отурумунда 2016-2018-жылдар аралыгындагы адам укугу боюнча БУУнун Кеўешине мамлекеттерди мїчєлїккє шайлоо болду. Анда Кыргызстан 7 мамлекеттин ичинен эў кєп добуш менен шайланды. Бул кєрїнїш Кыргызстандын эл аралык деўгээлде аброю єсїп жатканын билдирет деп айтсак болобу? - Кыргызстан эл аралык адам укуктарын коргоодо, БУУда 2 жыл аралыгында адам укугун коргоо кеўешине мїчє болуп шайлануубуз єлкєбїз їчїн жакшы кєрїнїш. Биздин єлкє менен катар эле Украина да шайланды. Ошондо биз Украина менен биргеликте иш алып барабыз. Албетте, дїйнє мамлекеттери бизди колдоорун колдоп койду, бирок ал жерде бїткїл дїйнєлїк элдердин укугун колдоо боюнча иш алып баруу милдети тагылган. Ал милдеттерди иш жїзїнє ашыруу їчїн чоў кїч талап кылынат. Биз биринчи кезекте демократиянын баардык багыттарын тактап їйрєнїшїбїз керек. Ошондо адам укугу менен кїрєшїї кы-
йынга турбайт.
- Эми 2016-жылдын 1-январынан тарта Кыргызстан єзїнїн мїчєлїк ишмердїїлїгїнє киришет. Бул биздин єлкє їчїн кандай артыкчылыктарды алып келет деп ойлойсуз? - Бир нерсени мойнубузга алышыбыз керек, Кыргызстан кошуна єлкєлєргє салыштырмалуу башкаруусу демократиялуу жана укуктук-чектер сакталган мамлекет. Бул чоў милдет экенин тїшїнїп-тїшїнбєй мамиле кылбашыбыз керек. Эгер чын эле БУУнун адам укуктарын коргоо кеўешине мїчє болуп ишти алып баруу милдети тагылса, милдетибизди так аткарып, дїйнє ишенимине ээ боло алабыз.
Жыпар ЖЕКШЕЕВ, коомдук ишмер:
“КОАЛИЦИЯНЫ ТЇЗЇЇ УКУГУ АЛБЕТТЕ ПАРЛАМЕНТТЕ КЄПЧЇЛЇКТЇ ТЇЗГЄН ПАРТИЯ ЄЗ МОЙНУНА АЛАТ” де депутаттар арасында кєпчїлїктї тїзгєн партия КСДП. Ошондуктан КСДПга коалиция тїзїї укугу берилип жаткандыгы туура болду. Эгер бул ишти башка фракциялар ала турган болсо, иштин жїрїшї биртоп жай болуп калат. Мен президенттин чечимин колдойм.
- Президент Алмазбек Атамбаев бїгїн кєпчїлїк коалицияны тїзїї укугун КСДП фракциясына берди. Президенттин бул чечими туура эле болдубу? - Мыйзам боюнча президенттин буйругу менен кєпчїлїк коалицияны тїзїї укугу албетте парламентте кєпчїлїктї тїзгєн партия єз мойнуна алат. Бул жер-
- Кєпчїлїк коалиция канча мєєнєттє жана кайсы партиялардан куралышы мїмкїн? - Жеке кєз карашымда алардын саясий багыттарында эч кандай карама–каршылык байкалбайт. Ошондуктан кєпчїлїк коалицияны тїзїї иши кєпкє созулбайт. Узагы менен эки жумага созулушу мїмкїн. Партиялар арасында карама–каршы тургандарын кєргєн жокмун. Ошондуктан башында коалиция тїзїї кыйын болбойт. Кийинчерээк идеялык кагылыштардан улам оппозициялык маанайда бєлїнїп чыгышы мїмкїн.
"Айбат Аймак" коомдук фонду Башкы редактор:
Каныбек САПАРОВ
№ 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
Кыргызстандын эл аралык деўгээлде кадыр-баркы кїн сайын єсїїдє. Буга абройлуу эл аралык уюмдардын биздин єлкє боюнча берген баалары негиз боло алат.29-октябрда президент Алмазбек АтамбаевТышкы иштер министри Эрлан Абдылдаевди кабыл алып Кыргызстандын тышкы саясатынын акыркы абалын талкуулады. Э.Абдылдаев жакында БУУнун Башкы Ассамблеясынын 42-пленардык отурумунда 2016-2018-жылдарга адам укугу боюнча БУУнун Кеўешине мамлекеттерди мїчєлїккє шайлоо єткєнїн маалымдап, андагы добуш берїїнїн жыйынтыгында Кыргызстан да шайланганын билдирди. Тышкы иштер министри билдиргендей, бул шайлоодо Азия-Тынч
Кыргызстан Интернет эркиндиги боюнча 35-орунга чыкты. Бул тууралуу Freedom House уюмунун жылдык отчётунда айтылат. Бул уюмдун иликтєєсїнє караганда Кыргызстан дїйнєдєгї Интернет эркин болгон мамлекеттердин катарына кирген. Ошондой эле аталган документте Курманбек Бакиевдин тушунда Кыргызстанда Интернет єзгєчє чектелгени айтылган. Freedom House уюмунун адистери Кыргызстандын ири шаарларына караганда алыскы аймактарында Интернет жай жана кеўири колдонулбаганын байкаган. “Акыркы жылдары Кыргызстанда
Жооптуу редактор:
Веб-сайт: www.AIBAT.kg
Рахатбек РЫСАЛИЕВ
Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.
Акинай АЙДАРОВА Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА Дамир ЭСЕНГУЛОВ Мирбек МАМБЕТОВ
океан аймактык топтон БУУга 7 мамлекет 5 орунга ат салышкан. Кыргызстандын талапкерлиги БУУнун курамындагы 192 мамлекеттин 147си колдоп эў кєп добуш менен шайланган. Эми жаўы жылдан тарта Кыргызстан БУУнун адам укугу боюнча Кеўешинде єзїнїн мїчєлїк ишмердїїлїгїн жїргїзє баштайт.Єз кезегинде мамлекет башчысы Кыргызстан адам укугу жогорку баалуулук деўгээлине кєтєрїлїп, нагыз демократиялык, мыйзам їстємдїїлїгї орногон коомго айланышы їчїн татаал жолду басып єткєнїн айтты. Ошондой эле бул жаатта иштер токтобостон улантыларын, Кыргызстанга ишеним кєрсєткєн єлкєлєргє ыраазычылыгын билдирди.
КЫРГЫЗСТАН ИНТЕРНЕТ ЭРКИНДИГИ БОЮНЧА АЛДЫГА ЧЫКТЫ
Редактордун орун басары: Карачач ШАКИРОВА
Редакциялык жамаат:
жатканын белгиледи. Ал жаўы шайланган 6-чакырылыштагы депутаттардын 20сы башка улуттун єкїлдєрї экенине токтолду. “Жаўы шайланган парламенттин алгачкы жыйынын єзбек улутундагы депутат Анвар Артыков алып барды. Бул кєрїнїш деле кєп нерсени билдирет. Учурда мамлекет, эл баарысы биримдик жана ынтымак эў кымбат экенин билип калды”, - дейт ал.
КЫРГЫЗСТАНДЫН КАДЫР-БАРКЫ КЇН САЙЫН ЄСЇЇДЄ
Коммерциялык директор: Бектур БАЙМОЎОЛОВ Тел. (0772) 16 11 00
Гезит ээси:
Кыргызстанда улуттар аралык ынтымак кїн сайын бекемделїїдє. Бул тууралуу Кыргызстан элдеринин Ассамблеясынын тєрагасы Бектемир Мурзубраимов билдирди. Анын айтымында, мындай жыйынтыкка акыркы кездери мамлекет тарабынан улуттар аралык ынтымакты чыўдоо їчїн тынымсыз жана натыйжалуу аракеттер негиз болгон. “Эў негизгиси элдин ынтымагын бекемдєє жана улуттар аралык мамилени чыўдоо боюнча Концепция єз убагында кабыл алынды. Акыркы 20 жылда мындай документ болгон эмес. Бул Концепцияны ишке ашырууга 204 млн. сом бєлїндї Мындай да буга чейин болгон эмес. Азыр бул багытта иштегенге убакыт да мїмкїнчїлїк да бар”, - дейт ал. Ошондой эле Бектемир Мурзубраимов Кыргызстанда саясий иштерге башка улуттардын да жигердїї аралашып
Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.
Интернеттин баасы бир топ арзандаган. Ошентсе да борбордо бул багытта артыкчылык бар. Кыргыз єкмєтї азыркы учурда атайын медиаплатформа иштеп чыга элек. Ошондуктан кєпчїлїк кыргызстандыктар маалыматты теле кєрсєтїїлєрдєн алат”, - деп айтылат аталган уюмдун отчётунда. Ошондой эле Кыргызстандагы телекоммуникация аймактагы башка єлкєлєргє караганда жакшы єнїккєнї айтылат. Уюмдун отчётуна ылайык, Интернет эркиндиги боюнча Орусия - 62, Беларусь – 64, Украина – 37, Єзбекстан 78-орунга илинген.
Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер. Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу. Жарнамалык материалдар:
Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде катталган, Каттоо № 1853 Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды Гезит келишим баада.
Буйрутма №2902
Н: 1000
3
САЙ-САТ
ЭСТАКАДАЛЫК КЄПЇРЄ ДОСТУКТУН КЄПЇРЄСЇ БОЛСУН! 28-октябрда Кыргызстанда дагы бир салтанаттуу окуя болду. Тактап айтканда, Ош шаарында кылым курулушу атыккан эстакадалык кєпїрєнїн расмий ачылышы єттї. Ага президент Алмазбек Атамбаев катышып оштуктарды жаўы кєпїрє менен куттуктап, бул курулуш достуктун кєпїрєсї катары кызмат кылышын тиледи. Эсиўиздерде болсо дал ушул курулушту Оштун мурдагы мэри Мелис Мырзакматов эч кандай каражат жок туруп популисттик жол менен баштаган. Шаардын чок ортосунда жайгашкан А.Навои кєчєсїн бузуп, калаада массалык автотыгынды жараткан. Ошентип, же бюджетте акча жок, же инвестор табылбай курулуш иши токтоп калган. Мелис мырза бул ишти
баштаганда анын суммасын 1 млрд. сомдон ашыкка баалап, студенттерден акча, сєйкєлєрїнє чейин чогултканга барган. Кийинчерээк элден жыйналган каражатты да “шыпырып” кеткени маалым болгон. Кыскасы, Оштун негизги каттамы болгон бул кєчєдє ара жолдо калып, кєпїрєнїн бїтїшїнє шаардыктар да ишенбей калган эле. Айрым тургундар “кєпїрєўдї токтот, жолду калыбына келтирип кой акчаў болбосо” дегенге чейин барган. Дал ушундай туўгуюк абал тїштїк борбордо
тїзїлїп, баарынын башы катып жатканда курулушка президент Алмазбек Атамбаев жеке єзї киришти. Єлкє башчысы абалдын оор экенин билип, каражат жагын чечип берди. Президент дал ушул курулушка деп кыргыз-орус єнїктїрїї фондунан акча бєлдїрттї. Натыйжада анын планы кайрадан иштелип чыгып, Мырзакматов 1 млрд. сомго баалаган кєпїрє 560 млн. сомго жетпеген акчага бїтїп отурат. Президент кєпїрєнїн ачылыш аземине катышып жатып аны достуктун кєпїрєсї болушу керек деп билдирди. “Элдердин ортосундагы достукту кєпїрє менен салыштырса болот. Кєп улуттуу Кыргызстандын биримдиги їчїн ар бир жаран єз алдынча “кєпїрє” болушу керек – адамдарды єзїнїн тегерегине чогултуу, толеранттуу жана чыдамкай болушу кажет”, деди А.Атамбаев. Эстакадалык кєпїрєнїн курулушу менен Ош шаарынын тургундары їчїн жагымдуу шарт тїзїлїп, калаадагы тыгындардын 30 пайызы жолго коюлду. Президент айткандай єлкєбїздїн єнїгїп-єсїїсї їчїн биринчи кезекте тынчтык, улуттар ортосундагы ынтымак керек. Ылайым эле Оштогу бул кєпїрє достуктун кєпїрєсї болуп, Кыргызстанда ушундай курулуштар бїтє берсин.
АЙДАРОВ ДА КОРХМАЗОВДУН ЖАНЫНАН ОРУН ТАБАБЫ Кечээги чыккан маалымат каражаттарында Нургазы Айдаровдун аты атала баштады. Коррупцияга шектелип камалган Нариман Тїлеев бир топ аткаминерлерди єзї жаткан тїрмєнїн тєрїнє ала кетчїдєй єўдєнїп калды. Алкымы жамандар камакта жаткан Наримандан “єлгєндїн їстїнє кємгєн” кылып акча єндїрєлї дешкен жоруктарынын азабын тартып, бирин-бири тїрмєгє сїйрєп жатышат. Маселен, Жогорку Кеўештин мурдагы депутаты Хаджимурат Коркмазов президенттик аппараттын мурунку башчысы Данияр Нарынбаевге ортомчу болуп Тїлеевдин кызынан 50 миў доллар алып бере коём деп кылтакка илинип камакта отурат. Кийин бул иш менен Нарынбаевдин мойнуна сыйрытмак тїштї. Бирок
эмнегедир Хаджимураттай эле ортомчулук милдетти аткарган Жогорку Кеўештин мурдагы депутаты Нургазы Айдаров эркиндикте жїрєт. Дегенибиз, Данияр мырза алган акчаны Нургазы Айдаров жардамчысы аркылуу парламентке киргизген. Ал акчаны Айдаровдун кабинетинен Коркмазов алып Нарынбаевге бергени айтылууда. Ортодон канча акча єєнєп калды ким билсин? Демек, бул жерде Айдаров дагы Коркмазовдой болуп ортомчулук милдет аткарып жатат. Андыктан, акыйкаттык болсун десек Айдаров да Коркмазовдун жанында отурушу кажет. Тиешелїї органдар Айдаровдун дагы артын казып кєрсє кєп кызык чыкчудай. Балким казып да жатышса керек.
ТОКТАЙЫМ ЇМЄТАЛИЕВАНЫН «АНТЕННАСЫ» ЕВРОПАНЫ ТАРТАБЫ? Укук коргоочу Токтайым Їмєталиеваны кимдер гана тааныбайт. Учурунда Президенттикке талапкерлигин коюп жїргєн айым эми тїрмєдє отурган кылмышкерлердин укугун коргоп жїрї. Айтканыбыз, жакында эле болуп єткєн №50 абактан качкандардын укугун коргоп, ооруканага биринчилерден болуп жетип барып жатканы бизди таў калтырууда. Токтайым айымга ал маалыматтарды ким айтат? Андан кєрє ошол кылмышкерлер-
ден жапа чеккен жабырлануучулардын укуктарын коргосо коомго бир топ пайда алып келээр беле. Анын кылмышкерлерди коргогону келечекте єсїп келе жаткан балдардын психологиясына терс таасирин тийгизбейт деп ким кепилдик бере алат? Токтайым айым, сиздин «антеннаўыз» Европадан тартат окшойт. Эгер ошондой болсо, кыўыр иш кырк жылда билинет эмеспи, угуп калаарбыз.
АК ИЙИЛЕТ, БИРОК – СЫНБАЙТ! Урматтуу «Айбат» гезитинин окурмандары! «Айбат» коомдук-саясий гезити сот отурумдары болуп жаткандыгына байланыштуу, убактылуу маалымат майданына чыкпай турганын жарыялайт. Кандай кїндє болбогондо да, їнїбїз кайра жаўырып чыгаарына ишенебиз. Дайыма
биздин маалыматтарды окуп, бизге дем берип турганыўыздарга гезит жамааты ыраазычылык билдирет. Ак ийилет, бирок - сынбайт, - демекчи. Чындыктын да чыгаар кїнї алыс эмес. Бизге бут тоскондордун бети ачылаар кїн да келет буюрса.
БИЗНЕСМЕНДЕРДИН БААРЫ МАКСИМЧИКТИН АЛДЫНДА «КУЙРУК ШЫЙПАЎДАТЧУ»… Эл аралык деўгээлде кеўири таанымал, дїйнєгє чуу салган «Викиликс» аттуу вебсайт бар. Бул маалымат булагы буга чейин АКШнын дїйнєнїн булуў-бурчундагы элчиликтеринин 250дєн ашуун жашыруун каттарын таап жарыя кылып кеўири таанылган. Жакында эле аталган сайт америкалык дипломат Ли Литценбергердин да єзїнїн «кожоюунуна» жазган жашыруун катын таап жарыялаган. Ал катта жазылгандарды карапайым тил менен айта турган болсок, 2009-жылдын июнь айында Ысык-Кєлдїн жээгинде Максим Бакиев єзїнїн отелинин ачылыш аземи їчїн шаан-шєкєт уюштурат. Бул шааншєкєттїн майрам эмес эле, ага катышууга келген Кыргызстандын бизнес-элитасынын єкїлдєрїнїн жалаў гана президенттин эрке талтаў уулу Максимчикти ашыра мактоо жатышкандай болду жана алар єздєрї «босс» деп атаган адамдын келишин
диртилдеген чыдамсыздык менен кїтїп турушту» деп жазылат анда. Бирок ошого карабастан кєптєгєн бизнестин єкїлдєрї Максим алардын жанынан єтїп баратканда ага карата анткор жагалданууларды жасашканын да белгилейт дипломат. Бир бизнесмендин «Эгерде биз бардыгыбыз, байкуш Игорь (Чудинов, ошондогу премьер-министр) баш болуп бизнесте калыш їчїн президенттин баласынын алдында куйрук шыйпаўдатууга мажбур болуп атсак, анда биз кандай мамлекетте жашап атабыз?» деп кейигенин да дипломат катында мисал кылган экен. Мына ушунун єзїнєн эле Курманбек Бакиевдин убагында анын эрке уулу Максимчиктин канчалык деўгээлде тайралаўдаганын тїшїнє алабыз. Ал єзїнїн мындай ашыкча жїрїм-турумдары менен атасынын бийлигинин тїбїнєн ор казып салганын кыязы эми гана тїшїнїп баштаса керек, эгер тїшїнсє…
БЕКТУР АСАНОВДУН “КРЫШАСЫ” ЖЫЛЫП КАЛГАНБЫ?
“Эгемен Кыргызстан” партиясынын лидери Бектур Асанов шайлоого 5 млн. сом таба албай калып саясий жарыштан четтеп калган. Эми ал єзїнє кєпчїлїктїн кєўїлїн буруунун оўой жолун таап алыптыр. Ал кандай десеўиз президентти сотко берїї.
Буга чейин Бектур мырза Бишкектеги райондор аралык сотко “президент шайлоо єнєктїгї учурунда СДПК партиясын колдогон сєздєрї менен Конституция жана шайлоо мыйзамдарын одоно бузду” деп кайрылган. Бирок, аталган сот Бектур Асановдун арызын “негизсиз” деп кабыл алган эмес. Эми болсо дал ушул арызын кєтєрїп алып Биринчи май райондук сотуна кайрылганы жатыптыр. Кайрылса кайрылсын, бирок негизсиз арыздар менен соттордун деле убактысын ала берген болбойт го. Їсєн аке Сыдыков айткандай “Бектурдун 8-класс эле билими бар” деген чын окшойт. Болбосо акыл-эси бар адам негизсиз арыз менен кайра-кайра сотко кайрыла бермек беле. Мындай адамдарды “крышасы” жылып калган дечї беле? Бул боюнча юристтерге кайрылганыбызда алар деле Бектур мырзанын аракетин угуп чалкасынан кетти. “Атыў чыкпаса жер єрттє” болом деп узун сєзгє калбаса эле...
МАКСУДА АЙТИЕВА “ЭЛТР” КАНАЛЫНАН КЕТТИ Башкы директордун милдети учурда жетекчинин орун басарына жїктєлдї. "ЭлТР" мамлекеттик телерадиоберїї компаниясынын башкы директору Максуда Айтиева кызматынан бошотулганын єкмєттїн маалымат кызматы билдирди. Тийиштїї буйрукка премьер-министр-
дин милдетин аткаруучу Темир Сариев кол койгон. Маалыматка ылайык, Айтиеваны кызматтан алуу сунушун Маданият, маалымат жана туризм министрлиги берген. Башка буйрук менен компаниянын жетекчилик милдети башкы директордун орун басары Айбек Мусаевге жїктєлдї.
Дамир ЭСЕНГУЛОВ № 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
4
БАЙЛАНЫШ
ЭМНЕ ЇЧЇН БАЗАЛЫК СТАНЦИЯНЫ ТУРАК-ЖАЙЛАРГА ОРНОТУУГА БОЛОТ РАДИОФОБИЯ, ЖЕ МААЛЫМАТТЫН ЖЕТИШСИЗДИГИ ЭМНЕГЕ АЛЫП КЕЛЕТ? КОРКУНУЧТАР ЖАНА ШЕКТЕНЇЇЛЄР ТУУРАЛУУ
Бул жаатта биз эксперт катары санитардык кєзємєлдєє адистерине жана MegaCom компаниясынын Тїйїндї оптималдоо жана єнїктїрїї департаментинин жетекчисине кайрылууну эп кєрдїк жана бул маселе боюнча алардын тємєндєгїдєй ойлоруна кїбє болдук:
- бул акылга сыйбаган кєрїнїш болушу мїмкїн, жыл сайын базалык станциялардын нурлануусунун кубаттуулугу тємєндєшї байкалууда, анткени алар жыл сайын азыраак аймакты тейлеп келет. Бул кєрїнїш базалык станциялардын туруктуу негизде кєбєйїїсїнє байланыштуу. Интернетке жогорку ылдамдыктагы жеткенин камсыздоого керектелген тїйїндї єркїндєтїї жана каптоо аймагын кеўейтїї їчїн жаўы базалык станцияларды жана єткєргїчтєрдї орнотуу талап кылынат, себеби уюлдук байланыштын жаўы стандарттагы сигналдарынын имараттарга жана жертєлєлєргє єтїї кубаттуулугу азыраак. Аталган иш-чаранын жыйынтыгында абоненттерге жогорку ылдамдыктагы мобилдик байланыш кызматтары гана жеткиликтїї болбостон, кєрсєтїлїп келе жаткан кызматтардын сапатын жакшыртууга мїмкїнчїлїк тїзїлєт, – деп тїшїндїрмє бере кетти Нурлан Курманбаев– Баса, бул биздин компаниянын гана базалык станцияларына тийиштїї болбостон абоненттердин уюлдук телефондоруна дагы тиешеси бар. Бир эле убакытта сигналды єткєрїїчї жана кабыл алуучу болгон тїзмєктєр дагы толук кубаттуулукта иштебейт. Єлкєбїздїн калктуу аймагын 98 пайызга чейин каптоосун камсыздоо менен MegaCom компаниясы уюлдук каптоо боюнча алдыўкы орунда. Тїйїндї тыгыз каптоо менен мобилдик байланыш сигналынын туруктуулугун камсыздалат.
НЕГИЗСИЗ КОРКУНУЧТАР Чатырдагы базалык станцияны тез арада алгыла! Бишкек шаарынын жаранынан кезек-
№ 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
Êûðãûçñòàí ÁÓÓ êå¢åø ì¿÷ºë¿ã¿íº 1-ÿíâàðäàí òàðòà êèðåò *** Êûðãûçñòàí Áîðáàð Àçèÿäà àÿëäàð æàíà áàëäàð óêóãóí êîðãîî æààòûíäà ëèäåð ***
Телекоммуникациялык компаниялар кєп учурда мобилдик байланыш базалык станцияларын турак-жайларга орнотулгандыгы їчїн жергиликтїї калктын сынына кабылышат. Бул сыяктуу радиотехникалык объектилердин нурлануусу ден соолукка жана табиятка зыян келтирїїсї мїмкїн деген ишеним кєпчїлїктїн кєўїлїн уялап алгандай. «Биздин їйїбїздїн жанына уюлдук тїйїнїнїн базалык станциясы орнотулганына байланыштуу ден соолугубуз начарлап кетти. Жабдууну алып таштоону талап кылабыз», - деген мїнєздєгї арыздар байланыш операторлорунун, профилдик уюмдардын даректерине жана ММКга кєп санда келип тїшєт.
ЭКСПЕРТТЕРДИН КЄЗ КАРАШЫНА ЇЎЇЛСЄК
ТАМЧЫ КАБАР
Áèøêåê øààðû áèðèí÷è èðýýò Á¿òê¿ë ä¿éíºë¿ê ¿íºì人 ê¿í¿í áåëãèëåéò *** Áèøêåêòå àóêöèîíäî B 7777 BB äåãåí àâòî óíàà íîìóðó 2 ìèëëèîí ñîìãî ñàòûëäû *** Áèøêåêòå Áðèòàíèÿ áèëèì áåð¿¿ êºðãºçìºñ¿ ºòºò *** Áûéûë Íàðûíäà 14 ýêîíîìèêàëûê êûëìûø èøòåðè êîçãîëäó *** теги арызы санэпидемкєзємєлдїн кєз карандысыз адистеринин келишине себеп болду. «Жакынкы аралыкта биздин їйдїн чатырындагы жайгашкан базалык станцияга компаниянын техникалык кызматкерлери кошумча антенна орнотту. Бул оор кесепеттерге алып келиши мїмкїн», - деп, арыздануучулар жазган жана ден соолукка коркунучу бар жабдууну алып таштоону суранышкан. Атайын шаймандар менен барган эксперттер тынчсызданган жарандарга уюлдук байланыштын радиоактивдїї нурлануусу тууралуу калыптанып калган жаўылыштыктар боюнча тїшїндїрїї иштерин жїргїздї. Компаниянын кызматкерлери ошол замат чогулгандардын кєзїнчє станциянын нурлануусунун жыштыгын ченєє иштерин жїргїздї, ченєєнїн жыйынтыгы жакынкы аралыктагы жаўыланган базалык станция адам ємїрїнє коркунуч алып келбей тургандыгын далилдеди. Шайман нурлануу кєрсєткїчтєрїнїн аздыгын кєрсєттї – электрмагниттик толкундардын кубаттуулугу чарчы сантиметрге 10 микроваттан ашпаганы, уруксаат берилїїчї ченемден бир нече тємєн экендиги билинди. Абоненттерге радиацияга байланыштуу коркунуч жоктугун жана базалык станциялар электромагниттик энергия нурун бєлїп чыгара тургандыгын тїшїндїрїштї, мындай нурларды тиричилик техникасынын кєпчїлїгї иштеп чыгат, маселен: сыналгы, микротолкундуу меш, жады (компьютер).Орнотууда санитардык-гигиеналык шарттар туура аткарылган учурда, базалык станциялардан чыккан нурлар биринчиден, жїз эсе аздык кылат, экинчиден алар толугу менен коопсуз болот.
КООПСУЗ МОБИЛДИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР - Биздин адистер тарабынан алгач базалык станция орнотулуучу жер жарактуулугуна кєўїл бурулат, – деп сєзїн улантты MegaCom компаниясынын Тїйїндї оптималдоо жана єнїктїрїї департаментинин жетекчиси Нурлан Курманбаев, – Себеби белгилїї бир эсептєєлєр жана кєрсєткїчтєр бар биз аларды негиз катар алабыз: мисалы, кандай аймакты каптоо жана тїйїндїн канчалык сыйымдуулугун камсыздоо керек. Бул жерде сигналдын єтїї жолунда тоскоолдуктар болбойбу деген суроого да єзгєчє маани беребиз. Эгерде кайсы бир имараттын чатырына биздин жабдуу орнотууну пландаштырган болсок, ошол эле деўгээлдеги бийиктикте сигналдын
єтїшїнє тоскоолдук кыла турган имарат болсо, анда биз теориялык эсептєєлєрдєн соў антеннабыздын багыт алган азимутун єзгєртєбїз. Шарттар биздин милдеттерибизге шайкеш келбеген учурда базалык станцияны орнотпойбуз. Тилекке каршы, азыркы учурда Мамлекеттик байланыш агенттигинин берген маалыматына ыла-
Îø øààðûíûí 3015 æûëäûãû áåëãèëåí¿¿äº *** Îøòî êàòòîîäîí ºòº ýëåê ìå÷èòòåðãå ýñêåðò¿¿ áåðèëäè *** Æàëàë-Àáàääà "ÀÐÈÑ" ïðîãðàììàñû àðêûëóó áèð òîï ìóíèöèïàëäûê êóðóëóøòàð á¿òêºð¿ëä¿ *** Îí ¿÷ æàëãàí ôèðìà à÷ûï, ìàìëåêåòêå 400 ìëí. ÷ûãûì àëûï êåëãåí êèøè àíûêòàëäû *** Æûë áàøûíàí áåðè êîððóïöèÿ êåëòèðãåí ÷ûãûì 1,5 ìèëëèàðä ñîìäó ò¿çä¿ ***
йык, єлкєбїздїн жїздєн ашуун калктуу конуштары байланыш кызматтары менен камсыз болгон эмес. Аталган аймактардан/ райондордон жыл сайын базалык станция орнотуп берїї єтїнїчї менен каттар келип тїшєт. Тургундар жабдууну орнотууга акысыз негизде жер берїїгє жана базалык станцияны курууга жардам кєрсєтєрї тууралуу билдиришет. Аталган райондордо коммуникацияга жетки болбогондуктан куруу иштерин жїргїзїї їчїн кєп каражат керектелет, MegaСom компаниясы жыл сайын мындай райондорго кєўїл бурат жана бир нече айылдарды уюлдук байланыш кызматтары менен камсыз кылып келет. Жыл сайын 3G каптоосу орнотула элек жерлерден, їчїнчї муундагы технологиясын ишке киргизїї єтїнїчї менен каттар келип тїшєт, ошондуктан биздин компания жаўы технологиядагы каптоо аянтын кеўейтїїнї жана мобилдик байланыш кызматтарынын жаўы стандарттарын чоў гана шаарларда ишке киргизбестен, аз калктуу айылдарды камсыздап келет. Базалык станциялардан бєлїнїп чыккан нурлар тургундардын ден соолугуна зыян алып келбей тургандыгы жана радиацияга кабылуу тууралуу пикирдин чындыкка дал келбей тургандыгы анык. Бул ойлоп табылган тїшїнїк . Туракжайдын чатырына орнотулган антенна ден соолукка эч кандай коркунуч алып келбегендиги чындык.
Ýêîíîìèêàëûê êààò÷ûëûê æàíà âàëþòà äåâàëüâàöèÿñû òèã¿¿ ºíä¿ð¿ì¿í àçàéòòû *** Èøêåðëåð ÷àêàí æàíà îðòî áèçíåñòèí àáàëûíà êàáàòûð *** Ìîñêâàäà êóðòêà óóðäàãàí êûðãûç óëàíû êàðìàëäû *** Äóøàíáå — Áèøêåê — Äóøàíáå êîøóì÷à àâèàêàòòàìû à÷ûëäû *** Ä¿éíºë¿ê áàçàðäà ìóíàé áààñû ºñêºí¿ áàéêàëäû *** Êûòàé áèð áàëà ñàÿñàòûí òîêòîòòó *** Ñàõàðîâ ñûéëûãû ñàóäèÿëûê áëîãåðãå ûéãàðûëäû *** Ãåðìàíèÿ îîãàí êà÷êûíäàðûí àðòêà êàéòàðàò *** Ò¿ðêèÿ øàéëîîñóíäà êîîïñóçäóê íåãèçãè ìàñåëå
УЧУР МАЕК
1-ноябрда милиция кызматкерлеринин 91-жылдыгы алдында, катардагы сержанттан баштап, ар бир генерал їчїн жоопкерчилик алып, кызматтын тїйшїктїїлїгїнє карабай, милиция болууну жаш кезинен максат кылып, бїгїнкї кїндє чоў-чоў кылмыш иштеринин бетин ачкан ички иштер министри, милициянын генерал майору Турганбаев Мелис Токтомамбетович менен маек курдук.
- Милицияда, деги эле мамлекеттик органда кайсы жылдан бери иштеп келе жатасыз. - 1985-жылдан бери иштеп келе жатам. - Ошондо, милицияга келгендеги эў биринчи кайсы кызматтан баштадыўыз эле? - Кылмышкерлерди издєє бєлїмїндє, жазыктык издєєдєн баштагам. Анан ошол жазыктык издєєдє ємїр бою иштеп келе жаткандаймын. Он тєрт жыл Свердлов районунда – ыкчам иштєє боюнча жєнєкєй ыйгарым укуктуу опер кызматкеринен баштап РИИБдин башчысынын орун басарына чейин кєтєрїлдїм. Кийин жазыктык издєєнїн башкы башкармалыгына келдим. Андан соў жазыктык издєє боюнча шаардык башчысынын орун басары болдум. Эстеп отурсам иштебеген жерим калбаптыр, министрликке чейин ар бир тепкичти басып єттїм. - Милиция азыркы учурда эў опурталдуу кесиптердин бири, бул кесипти тандап алганыўызга єкїнбєйсїзбї? - Эми... єкїнсєм мындай ийгиликтерге жетип, мындай иштебейт элем го? (кїлїп). Негизинен бул кызматта, чынын айтканда, милицияны чын дили менен сїйгєн адам иштеши керек. Бардык милиция бєлїмдєрїнїн жумушу оор. Ар кандай кырдаалдар болот, ар бирине чыдаш керек. Бул кызматта болгон соў жакшы да кєрїнєсїў, жаман да кєрїнєсїў. Анан ошол жамандыкты кєтєрє билиш да оўой эмес. Дагы бир мисал катары айта кетсем, бул – иштєє убактысы. Эл катары эртеў менен саат тогузда келип, кечинде алтыда кетип калмай жок. Коомдогу кырдаалга жана башка ар кандай шарттарга жараша кээде таў атпай тєрт-беште келиш керек болот. Анан ошону менен бир сутка, кээде андан да узакка, жумалап, айлап иштеп калышыў мїмкїн. Мындай графикке бардыгы эле чыдай бербейт. Милициянын ишин тїшїнїш їчїн, аралашып, чогуу жїрїп, ичине кириш керек. Кїндєп болсо кїндєп, тїндєп болсо тїндєп жїрїп
5
"ЭРТЕЎ МЕНЕН ЇЙЇНЄН ЧЫККАН КЫЗМАТКЕР, КЕЧИНДЕ КАЙРА АМАН-ЭСЕН ЇЙЇНЄ КЕЛИП АЛЫШЫН КААЛАЙМ"
гана милициянын иши оор экени билинет. Кээде айтып калышат го – мындай кылса болмок, тигиндей кылса болмок депчи, а бирок сыртынан оўой кєрїнгєнї менен чындыгында ар бир кырдаал, ар бир милициянын иши татаал. Милиция єз їйїнїн босогосун аттап, чыккандан баштап бычактын мизи менен жїрєт. Кайра ошол босогону аттап, їйїнє келип жатканга чейин, анын башынан кандай гана тїйшїк єткєнїн бардыгы эле биле бербейт. Жакшы жагы – кылган кызматы. Мисалы, бир эле тоогун урдатып жиберип, анан аны кайра милиция табып келип берсе, тоок ээси ушунчалык сїйїнїп, батасын берет. Негизи эле башка дагы жабырланган тараптын иши оўунан чыгып, кубанып, сїйїнїп ыраазычылык билдиргенде, баягы тїйшїктєнїп кылган ишинен чарчаганын, кыйналганын унутуп, бир заматта эс ала тїшєсїў. Адамга жакшылык кылганда ырахаттанасыў, ошондуктан мен бул кесипти тандап алганыма эч качан єкїнбєйм.
- Отуз жылдан бери милиция кызматында иштеп келе жатасыз, ар кандай окуялар болсо керек, эсиўизде калганын айтып бере аласызбы? - Їрєйдї учурган кылмыштардын бетин ачтык. Кыргызстанда эле эмес, чет жактарга дагы барып, чоў-чоў иштердин бетин ачып жїрдїк. Ошондой бир иш менен Казакстанга бардык. Адам єлтїргєн баланы издеп жїрїп, шартка байланыштуу бир їйдїн дубалын кадимкидей эле тешип кирмей болуп, дубал кулап, кирип барсак, кылмышкер жок, башка кишилер чай ичип отурушуптур. Коноктордон, їй ээсинен кечирим сурап, кийин дубалын кайра тургузуп бергенбиз. Жазыктык издєє кызматынын иши кээде ушундай кїлкїлїї ирмемдерге бай, кызыктуу болот. Эў бир кїлкїлїї кїндєр, мобилдик байланыш жок кезинде болду: оор кылмыш кылган бир кылмышкерди кармоо їчїн бир нече милиция кызматкерлерин буктурмага (орусча - засада) турсун деп, ар кайсыл жерлерге жибердик. Анан кылмышкерди бери жактан кармап, сїйїнїп, баягы буктурмада отурган кызматкерлерди унутуп калыптырбыз. Эки-їч кїндєн кийин эстеп барсак, баягылар бир жерди карап, аўдып отура беришиптир. - Милиция болом деген жаш кыз, жигиттерге кандай кеўеш бере аласыз? - Чынын айтканда азыр милиция болуш аябай эле татаал. Айлык маянасын айтпаганда, кылмыштуулуктун жаўы формала-
ры пайда болуп, кылмышкерлердин ыкмалары єзгєрдї. Андан сырткары терроризм, экстремизм жана башка дагы їрєйдї учурган кылмыштар болуп жатат. Адамдын пейли бузулуп, зордук-зомбулук єрчїп да жатат. Кылмышкерлердин курал-жарактары жаўырган. Андан калса ар кайсы кылмышкерлердин жактоочулары бар... Милиция кызматына келе жаткан жаш кыздар-балдар кєп эле бар. Академиядан, бєлєк ЖОЖдордон бїтїп келип да иштеп жатышат. Жогоруда айтып єткєн бардык кыйынчылыктарга карабай иштейбиз деп, кесипти сїйїп жаткандарына кубанып, кеўешим ушундай сїйїїсїнєн жазбай, мекенине чын дилинен кызмат кылышсын. Негизгиси таза иштеп, бирєєнї кїйдїрбєй жана акыйкаттыктан жазбасын. Болгону ушул їч сапатка бекем турушса эле ийгиликке жетишет. Милиция мыйзамды сыйлап, башка жарандарды дагы мыйзам алдында бирдей болуусуна єбєлгє болушу керек.
- Тынчыўызды алган ой кайсыл? - Ар бир минута элди, мамлекетти, тынчтыкты ойлош керек. Ошону менен ар убакта ката кылып алуудан корком жана ошо ката кылып албайын деп, ар бир ишти ойлонуп кылам. Коомчулук жєнєкєй адам жаўылышып алса да сынга алат, ал эми мен кєўїл чордонунда турганым ого бетер тартипти талап кылат. Кєрє албагандар кїнїнє беш мал сынга алып, менин жаўылып калышымды эле кїтїп отурушат. А мен жаўылбай, чалынбай, орусча атмакчы “врагам на зло” таза иштеп, ушул кызматта эмгектенип жїрєм. Иштєє убактысы тууралуу айтып єткєнїмдєй, жыйырма тєрт саат мээм чыўалууда болот. Швейцариянын эў мыкты механикалык саатындай, мээм тыкылдап, темпинен жазбай иштеп туруусу абзел. Токтосо эле бїттї, иштин баары кєзємєлдєн чыгып кетчїдєй. Ошондуктан менин ар бир кїнїм тынчсыздануу менен, иш їстїндє єтєт.
- Сиздин ийгилигиўиздин сыры эмнеде? - Андай деле сырым жок. Болгону умтулуу болуш керек. Жакшылык кылам деген умтулуу болуш керек. Бир кызматта, бир орунда отура бербей, ийгиликтерге жетип, бийиктиктерге жетїїгє умтулуу болуш керек. Кїн дебей, тїн дебей эмгектенип жакшы иштеп, эл їчїн иштєєнї максат кылып, ал-кїч бар кезинде иштеп калыш керек. Уктаганга, эс алганга кийин деле жетишебиз, буйруса. Жогоруда айтып єткєндєй, милиция болгон соў жєнєкєй адамды эмес, кылмышкер болсо дагы жазасын мыйзам чегинде бериш керек. Колу менен жасаганды моюну менен жооп берген кылмышкерди дагы адам катары сыйлай билиш керек. Эч кимди кїйдїрбєй, адилеттїї болсоў эле, ийгиликтерге жетесиў. Пендечиликте кєрє албастыктар, ар кандай сын-пикирлер болбой койбойт, ошонун баарын кєтєрє билїї керек. Кызматтан жогорулаган сайын жоопкерчилик дагы ошончо жогорулайт. Кыргызстандагы катардагы сержанттан баштап, ар бир генералга чейин мен жооп берем. Жакшы иштер жасалып, кол алдыўдагылар дагы ийгиликтерге жетип турса кубанасыў. Беш кол теў эмес деп, кээ бир акмактар ар кандай мыйзамсыз иштерге барып жатса кайгырасыў. Єзїўдїн позицияўа бекем болуп, чындыкты далилдеп берїїгє эрктїї болсоў эле, ийгиликтин сыры ушунда. Министрликтердин эў чоўу болгондон кийин министр болуш дагы оўой эмес. Коомдогу тартипти сактоодон баштап, чоў-чоў кылмыш иштердин ачылуусуна чейин жооп берип жаткан милициясыз мамлекеттин болушу дагы мїмкїн эмес.
- Жаш кезиўизде ушунун баарына чыдайм, ийгиликтерге жетем деп ойлодуўуз беле? - Албетте! Катардагы кызматкерден баштап эле ар кандай сєздєргє, сын-пикирлерге, кєрє албастыктарга, деги эле кызматтын оўой эместигине, келечекте боло турган оор кїндєргє даярданып, татаал кырдаалдар болот экенин билип, анан милицияга келгем. Корккон эмесмин. Ийгиликтерге жетем деп максат койгом, максатыма жетип келе жатам деп айта алам. - Ийгиликке жетїїнї максат кылып, сєзїнє бекем турган министрдин кол алдында иштеген милиция кызматкерлерине майрам алдында куттуктооўузду айта кетсеўиз. - Кызмат канчалык тїйшїктїї болбосун, биз деле адамбыз. Биз деле чарчайбыз, бизге деле ден-соолук керек. Биринчиден ошол ден-соолуктун бекем болушун ар бир кызматкерге каалайм. Їй-бїлєєдє тынчтык, токчулук, молчулук болуп, бакубаттуулукта жашап, жїздєрїнєн эч качан жылмаюу кетпешине тилектешмин. Татаал кырдаалдарда эртеў менен їйїнєн чыккан кызматкер, кечинде кайра аман-эсен їйїнє келип алышын каалайм. Мамлекет ар бирибизге жардам кылып жатат, биз дагы, ар бирибиз мамлекетке жардам кылып, эл менен бирге, биз менен эл бирге, турмуштун єйдє-ылдыйына чыдап, иштерине ийгилик каалап, баардык милиция кызматкерлерин чын дилимден куттуктайм! Маектешкен Карачач Шакирова № 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
6
МАЕК ТЄР
Алга КЫЛЫЧЕВ, саясый серепчи, «Элдик сакчы» элдик кошуундун лидери:
«МЫЙЗАМДУУЛУКТУ, ЭЛДИН КООПСУЗДУГУН КОРГОП КАЗА БОЛГОН КЫЗМАТКЕРЛЕРДИН УКУГУН КИМ КОРГОЙТ?» Акыркы жолу тїрмєдєн качкан террористтерди кармоо операциясы боюнча коомдо ар кандай кайчы пикирлер айтылып келди. Айрымдары террористтерге, алардын їй-бїлєлєрїнє, жакындарына жан тартканын жашырышкан жок. Єкмєттїк эмес уюмдардын єкїлдєрї байма-бай билдирїїлєрїн таратып жатышты. Ал эми укук коргоо органдарынын кылмышкерлерди кармоого карата аткарган ишин коом кандай кабыл алды? Чын эле бардыгы сын-пикир айтып жатабы? деген суроолор менен саясий серепчи, «Элдик – Сакчы» элдик кошуундун лидери Алга Кылычевге кайрылууну туура кєрдїк.
- Алга мырза, жакында абакта жаткан кылмышкерлердин качып кетїїсї атайы уюштурулган. Алдын ала светти єчїрїп бардык шарттар тїзїлгєн деген сєздєргє кошуласызбы? Дегеле сиздин пикириўиз кандай бул боюнча? - Биринчиден айтаарым, сиз айткандай "кармалган террористтер кандай жагдайда тїрмєдєн качышты?" деген суроо менин да тынчымды алып жїрдї. Єздєрїнє кереги бар маалда гана чыга калган ар кандай укук коргоочулардын чындыкка коошпогон маалыматтарына таянсак, качкын кылмышкерлерге эшикти бирєє ачып берген жана ошол маалда свет єчкєн имиш. Бул маалымат боюнча "Тїндїкэлектр" ишканасынын атайы билдирїїсїнє кєўїл бурсак, соттолгондор качкан маалда №50-СИЗОдо атайылап же кайсы бир башка себептерге байланыштуу эч кандай свет єчїрїлгєн эмес. Андыктан мурда айтылган божомолдор иш жїзїндє далилденбей калып жатат. Ошондой эле качуу маалында кылмышкерлер єздєрї менен кошо башка тааныштары жаткан камералардын да эшигин ачып, аларды абактан бошотууга аракет жасаган. Муну мыкаачылык менен кыйналып, ооруканада кєз жумган ГСИНдин кызматкери да Итибаев кыйноого, качууга буйрук бергенин айтты. Бирок, отургандардын кєпчїлїгї террористтерге кошулгусу кел-
бестен, єз ордуларында калып калышкан. Мына жогоруда айтылган кылмышкерлер сыяктуу эле мыйзам сыйлаган абакчылар болсо эшигин бошотсо да эч жакка качпай- этпей эле булар да тїрмєдє калып калса болот эле да?! Анан эми ушундай нерсенин бары белгилїї болуп атса туугандарынын: "Балабыз эч кандай кылмыш кылган эмес, ак жеринен камалган деген туугандарынын сєзїн кандай тїшїнсє болот?!
- Демек, сиз укук коргоо органдарын чечкиндїї кадамдарга барышына кылмышкерлер єздєрї тїрткєн деген ойдо экенсиз да? - Эми єзїўїздєр деле соттолгондордун ар биринин кесилген статьяларын карап кєрсєўєр, кєчєдєгї жєнєкєй чєнтєкчї эмес экенин тїшїнєсїўєр. Ушул жерден белгилеп кетчї нерсе жогоруда айтылган укук коргоочулардын сїттєн ак кылып кєрсєтєйїн деген кылмышкерлердин бары теў оор кылмыш беренелери боюнча жоопко тартылган. Анан негедир ошол кылмышкерлерди коргоп, туугандарынын кайгысынан жана каза болгон адамдардын єлїмїнєн саясат издеп жаткан адамдар кайсы бир кїчтєрдїн атайын буйрутмасын аткарып жаткандай туюлат. Болбосо, "єлїк мындай жатат, андай жатат" деп врачтын, адвокаттын жанында єз кєзї менен кєргєнсїп, жомокторду айтып чыкканы туура эмес жана акылга сыйбаган кєрїнїш деп эсептейм. - Ошол эле сиз айтып єткєн коомчулуктун айрым єкїлдєрїнїн айтуусу боюнча, 2010-жылдагы июнь окуяларында качып жїргєн кылмышкерлер тїштїк жергесине гумжардамдарды жеткизишип, калкка жардамдашкан деп элдик кошуундарга байланыштырып жатышкандарына кандай баа берет элеўиз? Анткени, ошол кїндєрї сиз дагы элдик кошуундун башында туруп, тартипти орнотууга катышып жїрбєдїўїзбї? - Бул маалымат таптакыр чындыкка коошпойт. Элдик кошуундардын негиздєєчїлєрїнїн бири катары айтсам, жеке мен мындай адамдарды тааныбайм. Ата-
ДЖОН КЕРРИ КЫРГЫЗСТАНГА КЕЛЕТ
Тышкы иштер министрилигинин басма сєз катчысы билдиргендей АКШнын мамлекеттик департаментинин пресс секретары Кыргызстанга иш сапары менен келет. Иш сапарынын алкагында № 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
Кыргызстандын президенти жан тышкы иштер министри менен жолугат. Мындан тышкары Жон Керри АКШнын жаўы элчилигиин, Бобор Азиядагы Америка университетинин жаўы кампусунун ачылышына катышат. Азырынча Жон Керри менен Кыргызстандын президенти жана тышкы иштер министри менен сїйлєшїїсїнїн кїн тартибинде кандай маселелер талкууланары маалымат айтыла элек. Талдоочулар АКШ мамлкет катчысынын регионго сапары Кшмо Штаттардын бул чєлкємгє сапары , аны кїчтєтїї максатынан кабар берерин айтып жатышат. Жон Керриинин Кыргызстанга иш сапары 31-октябрда башталат. АКШ мамлекетттик катчысы Борбор Азиядагы беш мамлекетте болмокчу
йын, бєлєк, белгилїї кошуундардын тєрагаларынан да сурасам жогоруда аталган адамдар эч качан элдик кошуунда болбогонун айтышты.
- Эми жанагы кылмышкерлерди тирїї кармаса болот эле деген пикирге кайрылсак. Сиздин жеке баамдашыўызча качкан абакчыларды єлтїрбєй, тирїї бойдон кармап калуу мїмкїн беле? - Бул окуяны атайын саясатка айландырып, курал катары пайдалангандар кєбєйїп кетти. Биринчиден, тїрмєдєн качып кеткенине ИИМдин эч кандай тийешеси жок деп эсептейбиз. Себеби, ГСИН єзїўєргє белгилїї болгондой азыр єз алдынча мекеме. Азыркы окуя ГСИНди ИИМден бєлїп салгандын кедергиси деп тїшїнєм. Экинчиден, дїйнєлїк практикада террорист деп айыпталган адамдарды тирїї кармаган жокко эсе экен. Анан алардын оюнча бычак менен болсо да кимдир бирєєлєр азабын тарткандан кийин ок чыгарыш керек беле? Єзїўєр кєрдїўєр, кылмышкерлерди кармоодо ансыз да канча эр азаматтардан ажырадык. Бир канчалаган оор кылмыштарга кїнєєлїї болгон кылмышкерлерден эмнени кїтсє болот эле? Айрыкча Итибаевди жок кылуу операциясында брондолгон эшиктїї їйдє автомат граната менен куралдаган кылмышкерди бат эле сууруп чыгыш керек деген акылга кеп дагы сыйбаган кеп да. Керек болсо єнїккєн, кубаттуу єлкєлєрдє да мындай операциялар биздикинен кєп жоготуулар менен аяктайт. Сєзїм куру болбош їчїн ошол єздєрїн укук коргоочу деп аткан адамдар сыйынып жїргєн Американын бир операциясына токтолуп кетейин. Американын "New York Times" журналы "Саддам Хуссейндин небереси – XXI кылымдын эр жигити" деп жарыялаган керек болсо. Чоў террорист эмес 14 жашар бала дїйнєдє эў кубаттуу делген америкалык атайы бєлїктїн 400гє жакын жоокерин 6 саат бою єзї жалгыз кармап, болуп кєрбєгєндєй каршылык кєрсєткєн. 14 америкалык жєє аскерди жайлаган. Эбегейсиз согуш менен алгандан кийин Американын жоокерлери єз кєздєрїнє єзїлєрї ишенген эмес, 6 саат бою кенедей бала менен согушуп алдары келбегенине. Атышууну, кылмышкерлерди кармоону
оўой ойлошсо анда єздєрї айтканындай кан чыгарбай кармап келишпейт беле? Андай эле жабырлануучуларга жан тартат экен, акыркы каза болгон ГСИН кызматкери эсин жогото электе качкындардын башында Итибаев, Абдрахмановдор турганын аёсуз мыкаачылык менен кыйнашканын айтууга їлгїргєн фактылар эмнеге айтышпайт? Керек болсо баш сєєгїнє мык каккан деп да айтылып жїрєт. Ал боюнча эмнеге эч ким унчукпайт?! Булар кылмышкерлерди коргошот экен болуптур, ал эми мыйзамдуулукту, элдин коопсуздугун коргоп каза болгон кызматкерлердин укугун ким коргойт? Мына ушуга окшогон суроолор жоопсуз калып атат тилекке каршы... Жєн отуруп алып сындагыча, жоокерлердин аз жоготуу менен чоў кырсыктан сактап калгандыгына таазим этип, алар менен сыймыктануу орундуудур?... Андан кєрє чечкиндїїлїк, эр жїрєктїк менен єз жанын тобокелдикке салып, элдин тынчтыгын камсыз кыла алган эр жигиттерибизге ыраазычылык билдиргенди їйрєнєлї туугандар!
- Маегиўиз їчїн чоў рахмат!
ЛЕОНАРДО ХОМЕНЮККА ЭЛ АРАЛЫК ИЗДЄЄ ТОКТОТУЛДУ Èíòåðïîë “«Öåíòåððà Ãîëä Èíê»” êîìïàíèÿñûíûí ìóðäàãû ïðåçèäåíòè Ëåîíàðäî Õîìåíþêòó èç人㺠àëûíãàíäàðäû òèçìåñèíåí ÷ûãàðäû. Àë áóë òèçìåãå Êûðãûçñòàíäûí ñóðîî-òàëàáû ìåíåí êèðãèçèëãåí áîë÷ó. 2015-жылдын август айында ал Болгарияда кармалып, эки ай камакта жатып, Кыргызстан аны экстрадициялай албай койгон соў бошотулган. Хоменюк Интерполдун тизмесинен чыккан соў АКШга кеткен. Ал єзїн Кыргызстандын башкы прокуратурасы тарабынан издєєгє алынгандардын тизмеси-
не киргизилишин мыйзамсыз деп атап, бул маселе боюнча президент Алмазбек Атамбаевге кайрылганы жатканын билдирїїдє. "Центерраны" 2008-жылга чейин жетектеп келген Хоменюк аталган компаниядагы Кыргызстандын їлїшїн коррупциялык жол менен азайткан деп айыпталган. Кыргызстандын Башкы прокуратурасы аны єткєрїп берїї боюнча Болгарияга єтїнїч кат жєнєткєн. Бирок Кыргызстан менен Болгариянын ортосунда шектелип кармалгандарды єткєрїп берїї боюнча келишимдер жоктугуна байланыштуу бул маселе чечилген эмес. Акинай АЙДАРОВА
ЭСКЕРЇЇ
7
Токторбай БЕКТУРГАНОВ, коомдук ишмер:
РАЗЗАКОВДУН СЄЗЇ МЕНИН ЖАШООМО ДЕМ БЕРГЕН Башынан оор турмушту кечирип, жетимдин даамын татып чоўойгон инсан. Коомдук ишмер Токторбай Бектурганов жаш чагында оорчулуктун кїнїн єткєрїп жатканда кыргыздын чыгаан инсаны, мамлекеттин келечеги їчїн кїрєшїп иштеген Искак Раззаковдун ага айткан жылуу сєздєрї Токторбай атабыздын жашоосунун оор сыноосуна калкан болуп берип, жашоосуна дем берген экен. Улуу инсан Раззаков менен болгон таанышуусу, ал боюнча эскерїїсїн алдыўыздарга тартуулайбыз.
- Сиз Исхак Раззаков аксакал менен кантип таанышып калдыўыздар эле? - Нарында Эмгекчил деген айыл бар. Мен ал кезде 5 класста окучумун. Биз окуган мектеп Никалай заманында салынган, ал мектеп азыр деле турат, анда азыр деле окуучулар окушат. Бир кїнї колхоздун башкармасы Токтоева Асанакун мектепке келип, мектептин мїдїрїн : ”Эртеў Раззаков келет, балдар менен сїйлєшєт. Балдарды бїгїн эрте тарат. Жакшылап жуунуп- тазаланып, жакшы кийимдерин кийип эртеў саат 10дон кечикпей келишсин, конокту тосуп алабыз”деди. Ал киши да бекер киши эмес болчу, жогорку советтин депутаты, атактуу башкармалардын бири болчу да. Эртеси саат 9:30, 10до эки, їч “Вилит” деген машина менен Раззаков келди. Бизди мектептин алдындагы кєчєгє тизип койгон. Ал киши мугалимдер менен учурашып, анан окуучуларды кыдырып баратып, менин жаныма келгенде негедир токтоп калды. Мени карап туруп “-ата-энеў барбы?- деп менден сурады, мен – жок, атам фронтко кетип кайтпай калды, энем мен бир жашыма жетип- жетпей єлїп калыптыр, десем-аа байкуш, бул фронттогунун їй-бїлєсїнїн баласы турбайбы. Пасобия аласыўбы? деди -алам дедим .- Канча аласыў? 36 рубль алам дедим. -Ким бар, кимдин колундасыў? деди , Чоў энем бар, чоў энемдин колундамын. -Башка бир туугандарыў жокпу? жок мен жалгыз элемин... Анан ошо менен артына кылчая карап -Башкарма жардам береби?- деди мен берет деп койдум”. Артындагы бир кишисине айтты: “ Акыркы токтомдун негизде пособиясын кєбєйткїлє, эми жакшы оку, жакшы киши болосуў сен, жакшы окусаў”- деп кайра колун берип, кыдырып кетти. Мен байкап турдум, менден башка балага кол да берген жок, єзїнїн ордуна барып кичине сєз сїйлєдї: “ эми жакшы тургула, аман тургула”- деди. Ал убак Сталин єлгєн , 1953-жыл эле, Сталиндин єлгєнї боюнча бир аз айтты. Ошо менен машинасына тїшїп кетип калды. Биз мектепке кирсек Тазабеков Эсенгул деген мектеп мїдїрї агайыбыз, тарадыўар, эми їйїўєргє” кеткиле деди. Мен жїгїргєн боюнча їйгє келсем чоў энем менден мурун угуптур, бул Раззаков, падыша менен кол алышыптырсыў”! деп сїйїнгєнїнєн чоў энем ыйлап отурат. Чоў энем менден тактап билгиси келип сурады, “ мен Раззаков менен кол кар-
машып, менин пасобиямды кєбєйтмєй болду” десем, “ Болсун, болсун падыша келип ошончо баланын ичинен колуўдан кармаса, ишиў оўолот, жакшы оку”- деп башыман суу тегеретип чачып, батасын берди. Ошо менен жїрє бердик, жашай бердик бир айга жетип жетпей эле пасобиям 36 рубулдан 47 рубулга кєбєйдї. Ошол пасобия менен эле жашачубуз, башка эштекебиз жок. Чоў энемдин улуу баласы армиядан келген, 5 баласы кетип, жалгыз ошол баласы эле келген, ал баласы сарайда тай багып жїрдї. Колхоздун ишине кєп катыштым да, окуйм бирок окууга баягы айылдан эмес, кийин кєчїп кетип, 12 километр жерден барып келип окуй турган болуп калдым. Себеби турмуш ошондой болуп калды, тигил абышка бизди чогуу турабыз деп сарайга кєчїрїп алды. Ал убакта тамак тартыш болчу, 1953-жылы деле жакшы курсак тое элек мезгил эле. Саат 5те туруп алып сабакка жєнєйбїз, Бурмагул эже, дагы бир фронтовиктин баласы Рыспай, ал менден 2 жаш кичїї, їчєєбїз жєнєйбїз окууга. Орто жолго келгенде Рысбай калып калат мен кичине эс алып туруп барам деп. Баягы эжебиз да калып калат. Мен болбой кєгєрїп мектепке келем, тїштєн кийин кайра сарайга жєнєйм . Жолдо баратсам баягы экєє ошол жерде отурат. Себеби: эжебиз казан аякка аралашып, їйїнєн нан катып чыгат экен, ошону экєє жеп отурушат. Алар кээде сабакка барып, кээде барбай, алар окуп келди болуп барышат сарайга.
- Раззаковдун мамлекетке кылган иштерин айтып бере аласызбы? -Анда мен 5-6 класста окучумун. Анда бизде биринчи секретарь деп айтчу. Раззаков жакшы падыша, жакшы хан, элге кайрымдуу деген сєздєр угулчу да. Азыркы мезгилде мен єўдєнгєн улгайып калган адамдардан, кол алдында иштегендерден сурасаўар Раззаков жєнїндє жакшы сєздєрдї айтышат. Ал адам чечкиндїї, элине кайрымдуу болгон деп. Эми мен Раззаков иштеген мезгилде жаш болуп калдым, азыр угуп жїрєм кызматтан аларда бир шылтоо табыш керек эле да, улутчул деген шылтоо менен кызматынан алды. Мен токмокто биринчи курста окуп калгам, саясат менен анча ишим жок, бирок угуп калгам Раззаков 16-17 кылымдарда биздин кыргыз эли ойроттордон, калмактардан качып экиге бєлїнїп кєбї Анжиян єрєєнїнє кирип кеткен да. Азыр деле Анжияндын Фергана єрєєнїндє ошондон калган миллиондогон кыргыздар ошол жерде жашашат. Эки, їч жыл мурун парктардын биринде Анжияндык кыргызга жолугуп калдым, ал буркурап ыйлайт “Кыргызстандын жыты, Ала-Тоосу кандай сонун”- деп. Бир туугандык сезимиў козголуп турат да. Раззаков ошол мезгилде Єзбектердин чоўдору менен сїйлєшїп, кыргыз тилин унутуп калбасын деп кыргызча “Алиппени” , кыргызча китептерди бастырып туруп, Анжияндык кыргыздарга тараткан. Єзбектердин ичи кїйїп єздєрї эле Москвага келип “Мына улутчулдук китептерди таратып жатат” деп арызданышкан, Раз-
заковдун кызматтан кетишинин себеби ушул болду. Негизинен Раззаков абдан жакшы киши болгон, абдан билимдїї киши болгон.
- Єзїўїз айтып кетпедиўизби, Раззаков менен кол кармаштым деп. Ошол кол кармашууўар сиздин жашооўузга кандай таасир бере алды? - Ал кишинин кол бергени мага жаўы жашоо демин бергендей болду. Мага кол берип, машинага тїшїп кеткенге чейин карап турдум. Мен мурун башка чоў кишилерден Раззаковдун сєзїндєй жылуу сєз уккан эмесмин. Раззаков биздин мектептен кеткенден кийин, їйгє келип чоў апам “жети токоч-баабедин» жазап жегенден кийин, мага жашоонун экинчи бир илеби келгендей болду. Раззаков “жакшы оку, жакшы адам болосуў” дегенден кийин мен окуу жєнїндє кєп ойлонуп калдым. Ошондо Асанов Усен деген академик экєєбїз чукул эле бир тууганбыз, тєрт атадан кошулабыз. Анда ал Москвада Менделеев атындагы Химия институтунда окуйт. Мен ушул Усен байкемдей окушум керек деп ойлонуп калдым. Мен колхоздо иштебеген иш калган жок. Баарын кылдым, чєп чаптым, араба тарттым, суу сугардым бригадир каяка жумшаса ошол жумуштардын барын кылдым. Ал кезде колхоздон чыгарчу эмес, Советтик Кыргызстан деген гезит бар эле . Ошол гезитти окусам аягында Токмоктогу техникумдун бир кулактандыруусу жазылыптыр “7 жылдык билими барлар ушул техникумга кабыл алынат” деп жазылган экен. Мен колхоздон качып Балыкчыга чейин бир жїк ташуучу машина менен, андан бери дагы башка машиналар менен келип Токмоктогу техникумга кирдим. Кирсем Кусенбаев деген киши бар экен материалдын каршылыгы (Сампрамат) деген сабак бар болчу. Менден Математикадан тапшыруу экзаменин алганы жатышканда: “ Агай, мен жетиммин, мен жетинчи класстан кийин окубай калдым, жатарга їйїм жок, жегенге тамагым жок. Чоў энемдин колунда калып, колхоздо иштеп калдым. Чынымды айтсам мен ушул техникумду гезиттен айрып алып, окуйм деп ушул дареги менен издеп, колхоздон качып келдим”- деп айттым. Ал киши жакшы киши экен “ Анда мен сени кабыл алам, эптеп 3 коем, анан сен мени уят кылбай жакшы окуйсуўбу?”- деди, мен убадамды берип, анын сабагынан 3 алдым. Бакарева Мария Павловна деген аял бар болчу. Орус тилден экзаменде диктант жазып бергени атабыз. Баягы Кусенбаев ага айтыптыр “ушундай бала бар, ал орус тилин билбейт, жардам бер, бирок ал окуп кетет” деп. Баарыбыз отурганда баягы аял кыдырып барак тартып берди. Баягы баракка мен чиймелеп отурам, тїшїнбєйм, кайдан унутуп калдымда 7 класстан кийин 3- 4 жыл колхоздо иштеп кал-
бадымбы. “Бектурганов это ты” дегенде “да” десем бир жаўы бетке кол кой деди кол койдум, алып кетти. Ошентип эки сабактан экзаменден єтїп Кусенбаевге келип агай “рахмат сизге, бирдеме алып берейин” десем агай “Жок, жок эптеп эле жакшы окуп кетсеў болду” деди їйїмє кетип колхоздун жумуштарын єткєрїп, єттї деген справка алдым.
- Башыўыздан жетимчиликтин сезими єтїптїр. “Жетим” деген сєздън, аталышы кандай угулат сизге? - Жетим деген ошол кезде жаман угулчу, себеби “жетим” деп балдар тегеректеп, сабап кетишчїї. Мына азыр кудайыма шїгїр алты балам бар їч кыз, їч эркек уулдарым бар. азыр мына їй бїлєм бар болуп ал жетимдик сезимимди унуткам. Жетимдикти эч кимдин башына салбасын. - Їй- бїлє жєнїндє сєз кылып калдык. Їй-бїлєўїз жєнїндє айта кетесизби? - Кудайыма шїгїр жана жогоруда айткандай алты балам бар. Балдарым эл катары жакшы турушат, жакшы жумуштарда. Кийин техникумду бїткєндєн кийин эле мен єзїмдїн Эмгекчил айылына 24 жашымда башкарма болдум. Ал кезде билимдїїлєр аз болчу, колхозду 10-жыл башкармалык милдетимди аткардым. Анда кєрсєтїлїп жатканда Турдакун Усубалиев мени карап “ сен аябай эле жашсыў го, биз колхоздун башына 40- 50 гє чыгып, акылга токтолуп калгандарды алабыз, анан да сенин билимиў жогорку эмес экен” дегенде мен болбой эле “эгер сиз ишенсеўиз эле мен иштеп кетем” дедим. Болуптур эми мен макулдугумду берейин, бирок жакшы иште, мен дайым сага кєз салып турам” деди. Башкармачы болуш оўой эмес болчу анда, элдер 40-50 миў жандыктарын, байлыктарын ишенип берчи. Мен 10 жыл башкардым, эми ал убакыттын ичинде жаман болгон жок колхоз, эми кемчиликтер да болду. Жалпылап айтканда колхоз єнїгїї жолуна тїштї. Компартиянын тушунда эки совхозго директор болдум, ал кезде колхоздун башкармалыгынан совхоздун директорунун орду чоў болчу. Селхоз техниканын башчысы болуп иштедим. Областта жетекчилик кызматтарда иштедим, Ысык-Кєл, Нарын кошулганда областтык элдик кєзємєл деген бар болчу ал жерде дагы иштедим. Мен азыр 75 жашка келдим башыман кєп нерсе єттї. Эми кудайыма шїгїр, балдарым бул жашоодо єз ордуларын таап алышты. Мен азыркы учурда 4 кесиптик лицейде Кыргызстандын тарыхы жана Манастан сабак берем. Эми мен Раззаков менин колумду кармашын, ал кишини кудайымдай эле кєрїп, азыркыга чейин арбагына таазим кылам! Рахатбек РЫСАЛИЕВ № 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
8
ШОУ МАЕК
Курманбек НИЯЗБЕКОВ, продюссер:
“МАКС МЫРЗА “ТУУЛГАН КЇН” АТТУУ ЖАЎЫ ЫР ЖАЗДЫРДЫ” Актер, ырчы МАКС Марза репертуарын дагы бир ырга толуктады. Сєзї, обону Єсєр Козуевге таандык «Туулган кїн» аттуу жаўы ыры аз кїндє радиолордон жаўыра баштайт. Бул ырдын клиби да ноябрь айында тартылып, атайын премьерасы болмокчу. Жаўылык менен бєлїшкєн ырчынын продюсери Курманбек Ниязбеков.
- Эмне їчїн бул ырды тандадыўар? - Макс Мырзанын ыр куржунунда ар кайсы темадагы ырлар болушун каалап, Єсєр Козуевдин «Туулган кїн» деген ырын тандап алдык. Кєп жерден репертуарда туулган кїн жєнїндє ыр барбы деп сурагандар да арбын. - Музакынын аранжировкасын ким жасады жана кайсы студияда жазылды? - Аранжировкасын Акылбек Карипов деген агабыз жасады. Ал эми їнїн жазган музыкант Азат Дєєткулов байкебиздин «Azat produktion» студиясы. Аскар Алиев деген жигит їнїн жазып берди. - Ноябрда тартыла турган клипке ким режиссерлук кылганы турат? - Буйруса єзїм режиссерлук кылам. Сценарийди Макс экєєбїз кеўешип жазабыз. - Макс Мырза театрда актер экенин билебиз, ал жаатында кандай жаўылыктар бар? - Кыргыз эл баатыры Бексултан Жакиевдин «Улуу їркїндє» пьесасынын
негизинде коюлуп жаткан спектаклде Миўжашар деген каарманды даярдап жатат. Спектаклдин режиссеру Кыргыз эл артисти Акылбек Абдыкалыков. Ноябрь айынын башында буйруса спектакль кєрїїчїлєргє тартуулаанат.
- Бул жыл бїтїп, жаўы жылдын келишине эки эле ай калды, ошентсе дагы жылды жыйынтыктап, келе жаткан жылга пландар кандай? - Быйылкы жылы негизи Макс Мырзанын тушоо кесїї концертин Сокулук жергесине берели деп пландап жатабыз. Макс Мырзанын чыгармачылыкта чогуу жїргєн достору куттуктап келет. Концерттин негизги єзєгїн ырчынын чыгармачылыгы тїзєт. Бектур БАЙМОЎОЛОВ
Дуйшен УЗЕН уулу:
«ОРУСТАР АТЫМА ТИЛИ КЕЛБЕЙ ДУЙШЕН ДЕП ЖАЗЫП САЛЫШЫПТЫР» Кайгылуу ырларды ырдап, жаштардын жїрєгїнєн тїнєк тапкан ырчы Дуйшен Узен уулу менен маек курдук.
жасасамбы деген оюм бар. Ырчы болгон соў, бардык темада ырдаганы дурус деп ойлойм. Бирок, кайгылуу ырларга негедир чукулмун.
- Дуйшен мырза, чыныгы атыў Дуйшенби же улутуў башкабы? - Совет доорунда паспорт столдо орустар иштеп, Дїйшєн деген атыма тили келбей Дуйшен деп жазып салышыптыр. Ошондон бери документте Дуйшенмин. Туугандарым болсо Дїйшєн деп эле чакырышат. Азыр шоу чєйрєсїндє Дуйшен деп паспортумдагы атым менен чыгып жатканымдын себеби ошол десем болот.
- Чыгармачылыгыўда кандай жаўылануулар болуп жатат? - Азыркы учурда бутум жерге тийбей талыкпай чыгаримачылыгымдын їстїндє иштеп жатам. Жакында эле "Кєрїнгїс арзуу" аттуу жаўы ыр жаздырдым эле ошол ырыма клип тартып бїтїп элге тартулоо алдында турам.
- Кайгылуу ырларга басым жасайт экенсиў, жашооўо байланыштуу эмеспи? - Негизи репертуарымда 5-6 ырым бар. Бирєє патриоттук калгандары сїйїї темасында. Жакынкы пландарга позитивдїї маанай тартуулай турган жакшы шаўдуу ыр жаздырып жатам. Бирок, ырларыма кайгылуу ырларды ырдап калышыма жеке жашоомдун да тиешеси бар. Акыркы учурларда шаўдуу ырларга да басым № 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
- Ырдагандан тышкары дагы кандай єнєрїў бар? - Айта берсем єнєрлєрїм толтура. Бирок, эркекке тиешелїї бирєєнї гана айткым келип жатат. Мен темир тулпарымды жаныман да жакшы кєрєм. Кээде маанайым чєгїп, же маанайым абдан жакшы болгон кезде тулпарымды абдан чоў ылдамдыкта чапкылап алыска барып келем. Ошондой эле, интернеттин тилин абдан жакшы билем, тактап айтканда "хакермин" деп койсом да болот. - Алдыга койгон максаттарыў
менен бєлїшє кетпейсиўби? - Алдыда кєптєгєн жакшы максаттар бар. Эў негизгиси Кыргызстанга таанылган эмес, Кыргызстанды дїйнєгє тааныткан адам болуу. Адам баласы туура кыялданса баарына жетет деп коет эмеспи, ошондуктан бардык замандаштарыма ийгиликтерди каалайм. - Чыгармачылыкта кимден їлгї аласыў? - Кыргызда улуудан їлгї алып келген. Мен да албетте єзїмєн улуу эже-агаларыман їлгї алам. Албетте, беш кол теў эмес дегендей, бардык эже-агаларымдан їлгї алганга болбойт. Мен башынан эле адамдын жакшы сапаттарын єзїмє сиўирип алууга аракет кылам. Сен канчалык жакшы адам болсоў, сенин айланаўды да жакшы адамдар курчап жїрєт. Анан албетте, Ырыспай Абдыкадыров сыяктуу залкарларыбыздын талантына таазим
кылып, алардын деўгээлине жетїї максатында чыгармачылыгымдын їстїндє алпурушам. Негизи, ырчынын єзї эмес тарыхта анын ыры калат. Ошондуктан, менин ырларым да тарыхта калышын каалайм.
- Тарых жєнїндє кеп козгоп кеттиў, тарыхка кызыгат окшойсуў?.. - Ар бир кыргыз уулу тарых, санжыра дегенге кызыгып, тарыхты билїїсї шарт деп ойлойм. Себеби, алар келечекте бир кичинекей їй-бїлєє деген мамлекеттин башкаруучусу деп билем. Анан албетте, балдарыўа тарыхты, санжыраны айтып берсеў, алар да єз балдарына айтып беришет. Биз тукум улоочубуз. Ошондуктан, кыргыз тарыхын, санжырасын билїїбїз абзел. Самара САЛАМАТОВА
9
ДЕПУТАТ АЙЫМДАР
, р є д з ї ж ы ў а Ж у у д л а у с к е с , у у л у с р а д м ы й а т а т у деп Áóë æîëó Ïàðëàìåíòòèí 6-÷àêûðûëûøûíà êåëãåí æà¢û æ¿çäºð, àæàðëóó, ñåêñóàëäóó, ñóëóó æàíà æàø äåïóòàò àéûìäàð òóóðàñûíäà æàçóóíó òóóðà êºðä¿ê. Äåïóòàò àéûìäàðäûí èøìåðä¿¿ë¿ã¿íº êèéèí÷åðýýê êåíåí òîêòîëóï, àð áèðè ìåíåí êåíåí òààíûøòûðàáûç.
ЛУНАРА МАМЫТОВА ДА КЕМ КАЛБАЙТ
ЭЛВИРА СУРАБАЛДИЕВА СУЛУУ ЖАНА СЕКСУАЛДУУ ЭКЕН
Лунара Мамытова жаш жаўы депутат айым. 1985-жылы Бишкек шаарында тєрєлгєн. 2006-жылы ОшМУнун «Тарых» факультетин, 2009-жылы Юридикалык факультетин аяктаган. КТРКда диктор болуп иштеп жїрїп, «Бир бол» партиясынан депутат болуп келип отурат. Лунара айым да ажарлуу депутат айымдардын катарында. Єў десе єўї бар, сулуу десе – сулуу, «фигурасы» да мыкты Лунарага кыргыз эли ажарлуу жаш депутат айым деп билишет. Эми анын иштеген ишине баа берїїчї учур алыс эмес.
Жыргалбек Сурабалдиевдин чїрєктєй болгон Сурабалдиева Элвира аттуу кызы СДПК партиясынан депутат болуп келди. Атасы каза болгондон тарта «Кудайберген» базарын жетектеп келе жатат. Учурда 36 жашта. 1978-жылы 23-ноябрда Бишкек шаарында туулган. Жогорку билимин Улуу Британиянын Бристоль университетинен алып келген. Ошондуктан англис тилинде тїш жооруйт десек болот. Элвира сулуу «Мерседес» їлгїсїндєгї унааны жактырат. Бош убактысы боло калганда китепти кєп окуйт. Анын сїйлєгєн сєзї, баскан-турганы, кылыктанганынын єзї эле сексуалдуу экен, - деп баа бердик.
АШЭРА ХАЛИКОВА 4 БАЛАНЫН ЭНЕСИ, АЖАРЛУУ ДЕПУТАТ Ашэра Халикова СДПК партиясынан депутат болду. Ашэра айым 4 баланын энеси болгонуна карабастан єзїн мыкты алып жїргєн айымдардын катарында. Ал 1974-жылы Чїй облусундагы Искра айылында тєрєлгєн. Ашэра айым да кээ бир депутат айымдар сыяктуу маркум жолдошунун ишин улантып, 4 баласын єзї тарбиялап келет. Кыргыз Улуттук Университетин аяктаган. «Менин максатым їй-бїлєлїк зомбулукка, тїрдїї кыйноолорго каршы кїрєшїї. Балдар менен аялдардын укуктарын коргоо",- дейт. Єзїнїн жашы кырктан єтїп калса дагы Ашэра айым жаш анан сулуу кєрїнєт.
МАХАБАТ МАВЛЯНОВА ДА ЖАЎЫ ЖЇЗ
АЙСУЛУУ МАМАШЕВА ДЕПУТАТ АЙЫМДАРДЫН ЭЎ КЕНЖЕСИ Турусбек Мамашевдин кызы, «Дасмия» компаниясынын Президенти Айсулуу Мамашева «Ата-Мекен» партиясынан депутат болуп келди. 1988-жылы Фрунзе азыркы Бишкек шаарында жарык дїйнєгє келген. Айсулуу, атына – заты жарашкан айдай сулуу жаш анан жаўы депутат. Самара САЛАМАТОВА
«Республика-Ата-Журт» партиясынын дагы бир сулуу жаш депутат айымы Махабат Мавлянова «Алтын Казына» ресторанынын, «Maryotel» мейманканасынын директору. Єзї Ош шаарында чоўойгон. Учурда 3 кызды тарбиялап жаткан чагы. Махабат айым учурдун эў ийгиликтїї, ишкер айымдарынын бири. Акыркы учурларда Махабатт айымдын супсулуу болгон жїзїн журнал беттеринен байма-бай кєрїп калдык. Єзїн каранган айым дайыма сулуу, дептир бир ойчул. Єзїн дайыма карап жїргєн Махабат айымды бул жолу жаш анан сексуалдуу, сулуу айымдардын тизмесине киргиздик. № 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
10
КО ДНЮ МИЛИЦИИ
МИЛИЦИЯ – НЕ СЛУЖБА, ЭТО СУДЬБА
Милиция… кто-то произносит это слово с содроганием, кто-то с надеждой, кто-то с благодарностью… Что же на самом деле кроется в этом слове? Милиционер – он герой, он бесстрашно идет на встречу к опасности, порой лицом к лицу встречается со смертью и каждый день рискует своей жизнью во благо общественного правопорядка. Милиционер – готов зимой полезть в ледяную воду и пройти под пулями преступников, чтобы спасти жизнь неизвестного ему человека. Не это ли называется патриотизмом? Как известно профессия «милиционер» — это одна из наиболее важных, ответственных и даже самых опасных профессий в мире. При помощи рычагов воздействия, данных милиционеру законом, он должен охранять общественный порядок, задерживая правонарушителей, проводя разъяснительные беседы и, в случае необходимости, прибегая к более радикальным методам. Работа в милиции никогда не была легкой. По праву говоря, быть милиционером на современном языке – это значит быть супергероем, уметь не спать ночами напролет, не знать усталости, холода и зноя, не бояться ничего и никого, и всегда первым приходить на помощь. Впрочем, нельзя отрицать и наличия острых, подчас опасных моментов в жизни оперативной службы милиции. И это говорит о том, что желающий стать милиционером обязан находиться в отличной физической форме, быть решительным, отважным и осторожным. В милицию идут служить по зову сердца, милиционер никогда не спросит «Что для него сделало государство, он скорее спросит, Что он сам сделал для страны». Не зря говорят, что служба в милиции это судьба, ведь решаясь работать в милиции, человек сам добровольно соглашается отдать себя в руки государству. Однако профессия милиционера состоит не только в стрельбе и погоне за преступниками, как полагают многие. Это еще и документальная работа, строгое и скрупулезное выполнение которой необходимо для нормального функционирования всей системы. Так, милиционер обязан сочетать в себе исключительно высокоморальные качества, безукоризненное знание законов и умение защитить себя и других граждан от всяческих опасностей и проблем. Вот, что значит, милиция и что значит быть милиционером. Кыргызстан по праву гордится своей милицией, за последние десять лет в стране произошли события, которые пошатнули авторитет сотрудников правоохранительных органов, это касается не только милиции, но и всех других силовых структур. В наши дни не секрет, что в народе ходят огромное количество слухов о милиции, к сожалению, большинство из них не самые хорошие и именно эти разговоры наносят вред авторитету МВД. Но сегодня в преддверии Дня милиции, мы хотим рассказать о настоящих примерах мужества, героизма и самопожертвования.
ПРИ ПОЖАРЕ СПАСЛИ ВЕТЕРАНОВ В начале декабря 2012 года на пульт дежурного милиции поступает сообщение о
№ 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
том, что на одной из улиц горит дом. Эрлан Атантаев командир специализированного батальона ДПМ со своими сотрудниками незамедлительно направляется по указанному адресу. На месте они обнаружили, что горит квартира в многоэтажном доме, пожарные эвакуировали жильцов, но пробраться в горящую квартиру они не смогли. Соседи рассказали, что именно в горящей квартире живут пожилые люди, они еще добавили, что они не могут самостоятельно передвигаться. - Когда я узнал, что в эпицентре пожара находятся ветераны Великой отечественной войны, а пожарные отказываются их эвакуировать, я принял для себя решение спасти их. Я понимал, что это опасно, но это был мой долг перед Отечеством, - рассказывает Эрлан Атантаев. Тогда он, завязав платок на лицо, первым ринулся в горящую квартиру. Его примеру последовали боевые товарищи. Эрлан Атантаев рассказывает, что вся квартира была в дыму, дышать было уже вовсе нечем. Пройдя по задымленному коридору, в комнате сквозь дым, он увидел двоих человек, которые не подавали признаков
В жизни… всегда есть место подвигам М.Горький на помощь. Преступник решил не медлить и расправиться со своим противником в ту же минуту. - Я почувствовал холод в горле, и чтото теплое хлынуло мне на грудь. Боли не было. Моя задача была задержать преступника, - уже спокойно рассказывает об обстоятельствах той ночи Мирлан. На помощь прибежал младший брат Рыскелдиева. Увидев, что у брата хлыщет кровь из горла, парень явно испугался, но не стал терять самообладания и теперь уже он погнался за преступником. С перерезанным горлом братья Рыскелдиевы догнали и обезоружили преступника, чтобы предотвратить побег они связали ему руки и ноги ремнем. К этому моменту подоспела скорая помощь и опергруппа РОВД. Преступник был передан дежурным милиционерам, Мирлана забрали в больницу. К счастью ранение было не глубоким и нож не задел жизненно важные артерии, но все же следователю пришлось пробыть некоторое время в больнице. Теперь уже спустя столько лет, старший следователь по особо важным делам ГУВД столицы Мирлан Рыскелдиев вспоминает все это с улыбкой на лице, но всем понятно, что в те минуты ему было совсем не до веселья.
Я ОЧЕВИДЕЦ
жизни. Атантаева начал душить угарный газ, у него в запасе было еще несколько минут, чтобы выбраться из огня. В тот момент нельзя было медлить, жизнь двоих ветеранов и его в частности висели на волоске. Он поднял одного ветерана на руки и начал продвигаться к выходу, к этому моменту подоспели его коллеги и помогли вытащить второго. Вынося их из квартиры милиционеры, не знали, живы ли они. На улице ветеранов встретили врачи скорой помощи. К счастью они оказались живы и невредимы. - Моей главной целью было спасти жизнь тех, кто подарил нам чистое и спокойное небо над головой, - этими словами Эрлан Атантаев завершил свой рассказ о героическом поступке.
С ПЕРЕРЕЗАННЫМ ГОРЛОМ СЛЕДОВАТЕЛЬ ЗАДЕРЖАЛ ПРЕСТУПНИКА - Я увидел нож в руке преступника, а через мгновенье этот нож оказался у меня в горле, - говорит Мирлан Рыскелдиев. Следователь Мирлан Рыскелдиев новогоднюю ночь хотел встретить в тихом семейном кругу, но его желание не сбылось, под бой курантов ему пришлось задерживать особо опасного преступника и это задержание чуть не стоило ему жизни. По традиции семья Рыскелдиева сидела за празднично накрытым столом, когда с подъезда начали доноситься крики о помощи. Он, не раздумывая выбежал из квартиры и увидел раненного мужчину, который лежал на площадке, а вниз по лестнице спускался злоумышленник. Мирлан Рыскелдиев скомандовал домочадцам вызвать «скорую», а сам побежал вслед за преступником, крикнув ему «Стоять милиция», настиг он его уже на улице. Между мужчинами завязалась драка, преступники в разы опережал следователя в телосложении и смог повалить его на землю. Неизвестно, чем бы закончилась драка, если бы злоумышленник не увидел мужчину, который бежал к милиционеру
Сколько раз, нам журналистам приходится находиться в горячих точках в прямом смысле этого слова. В таких ситуациях мы воочию наблюдаем за работой сотрудников милиции. На наших глазах происходят перестрелки, погони и задержания, порой нам приходиться отбиваться от преступников, дебоширов и пьяных водителей, которые в последнее время частенько нападают на нас. В такие моменты сотрудникам приходится несладко, перед ними стоят две задачи сберечь и спасти журналиста, а второе не дать уйти преступнику. Недавнее происшествие, которое потрясло все государство, побег террористов из СИЗО-50, когда МВДшники показали свою боевую подготовку в случае чрезвычайной ситуации. Уже с того вечера, когда сбежали террористы, я была на блок посту панорамы, совместно с сотрудниками ДПС и операми Октябрьского РОВД. Всю ночь я наблюдала за их работой, шел дождь вперемешку со снегом, минусовая температура, офицеры проверяют все без исключения машины проезжающие блок пост. Они понимали, насколько это опасно, стоять в безлюдном месте и останавливать машины тем более, когда на них лежит ответственность за журналиста. Необходимо отметить, что всех сотрудников отправили на блок посты прямо из их кабинета, у них не было возможности одеть теплые вещи. Десять часов под дождем и в пиджаках пришлось простоять милиционерам, пока их не сменили товарищи по службе. – Может в машину сядете, - обращаюсь к одному из оперов, который насквозь промок, а с головы струйкой течет дождевая вода. - Нет. Не положено, - строго отвечает мне и вновь идет к остановленной минутой ранее машине. Уже на второй день, точнее на вторую ночь нашей работы совместно с милицией, мы направляемся в район рынка «Дордой». Там, якобы, видели разыскиваемого Азамата Мусуралиева. Полк специального назначения, полный состав дорожно патрульной милиции и несколько десятков рядовых сотрудников милиции направились на проческу домов расположенных в жил массиве Дордой-1. Во время прочески поступила информация, что охранники рынка «Дордой» увидели Алтынбека Итибаева. Незамедлительно
едем туда, со всем руководством МВД во главе с зам министрами Курсаном Асановым и Алмазом Орозалиевым. Может ктото и не поверит написанным мною словам, но руководство не стало стоять в стороне, отправив подчиненных в неизвестность на встречу к террористу лицом к лицу. Они одними из первых пошли туда, где видели Итибаева. Было неизвестно есть ли у террориста оружие или нет, но не смотря на это руководители пошли первыми на его поиски. Мне запомнились слова Алмаза Орозалиева, - Ребята, берегите себя. Будьте предельно осторожны! Нам важно, чтобы вы были живы и здоровы!, - сказал замминистра в напутствие бойцам. В эти минуты, когда стоишь ночью, одна по среди контейнеров, «Дордоя» в то время как совсем неподалеку гуляет особо опасный преступник не знаешь, что произойдет в следующую минуту, то на своей шкуре испытываешь, на сколько может быть опасно и страшно иметь дело с преступным миром. В ту ночь поиски беглого Итибаева не увенчались успехом, поэтому нам пришлось возвращаться в жил массив и вместе с операми ходить на прочески местности. Все эти 10 дней, мы вместе с милицией поднимались на крыши заброшенных домов, спускались в канавы по колено измазавшись в грязи и пробирались через густые заросли камышей с одной только целью, найти преступника. С полком специального назначения побывали в самых опасных и темные районах Дордоя, Энесая, Беш-Кунгея, Кок-Жара и панорамы. За это время я узнала, что с виду грозные, непоколебимые бойцы спецназа могут быть совершенно другими не такими, какими мы привыкли их видеть во время службы. Спецназовцы такие же люди, как и мы, но по видимому у них отсутствует один единственный инстинкт и это «страх». В одной из ночей я, от холода свернувшись калачиком, заснула в машине. Сквозь сон чувствую, что кто-то укрывает меня чем-то теплым. Слегка приоткрыв глаза, вижу, что один молодой боец спецназа, сняв с себя бушлат, старательно укрывает им меня, а сам остается в одной футболке. Чувствую на себе пристальный взгляд, но упорно делаю вид, что сплю, и он почти шепотом произносит, - «Эх девочка, устала, совсем замоталась» и осторожно проводит рукой по волосам. После этого я на самом деле заснула, а проснувшись, оставила в машине бушлат и ушла, до сих пор для меня остается загадкой, кто же это был… Самая опасная ночь была в микрорайоне «Достук», когда беглый Итибаев на протяжении четырех часов отстреливался из окон квартиры жилого дома. Тогда на самом деле милиция показала хорошую работу по борьбе с терроризмом. Многие говорят, что можно было сработать иначе, что можно было обойтись без жертв мирных граждан, каждый выдает свой вариант спецоперации, который был бы без жертв и без шума. Да, так можно писать в комментариях сидя на удобном диване, рассуждать о спецоперации за чашкой горячего кофе. Но будь-то эти люди там, в момент штурма квартиры, то они писали бы совсем другое. Начнем с того, что спецназовцы эвакуировали людей из квартир, прикрывая их своими телами, хотя в любой момент в них мог выстрелить преступник. Патрульно постовая служба стояла плотным кольцом по периметру территории, где проходила спецоперация. Во время перестрелки, СОБР потерял одного из лучших бойцов. Спецназ сражался с особо опасным террористом, который прошел мощнейшую подготовку и был профессиональным снайпером. Все руководители силовых структур находились на месте происшествия, отдавали приказы своим бойцам, все в те часы
11
КО ДНЮ МИЛИЦИИ
ПРОФЕССИОНАЛЫ О СЛУЖБЕ В МИЛИЦИИ Заместитель начальника ДПС МВД КР Омурбек Бейшекеев: - Расскажите, пожалуйста, одну из историй из вашей милицейской практики. - Когда я только пришел в систему ГАИ. В городе Нарын произошло страшное по тем временам преступление, была обнаружена семья, которую разрубили топором. Весь личный состав ИссыкКульской области и нынешней Нарынской области начали работать в усиленном режиме. С города Каракол прибыло все руководство, по периметру выезда с города Нарын были расставлены блок посты. И на одном из них стоял я и мой напарник. Рано утром я заметил вдалеке фигуру мужчины, который увидев патрульную машину, резко развернулся и побежал в противоположенную сторону от нас. Заподозрив что-то неладное, мы побежали за ним, догнали, задержали, как положено, привезли в РОВД города Нарын. Там же все руководство разрабатывала план перехвата особо опасного преступника. Я подошел к операм и спросил, - А что вы так раздуваете это преступление? - Ну, раз ты такой молодец, тогда иди и сам задержи его, говорят мне опера. - А я его уже задержал, вон он лежит в машине. Тогда все руководство и все сотрудники были в полнейшем шоке, от того, что мы вдвоем с напарником голыми руками задержали убийцу. Во время задержания убийцы, оказывается, я даже не подумал, о своей безопасности, для меня главное было выполнение своих служебных обязанностей.
меня выйдет не плохой милиционер и я ступил на тот путь по, которому шагал мой отец.
- Ваши пожелания ко Дню милиции. - Всем своим коллегам в наш профессиональный праздник хочу пожелать, во-первых крепкого здоровья, успехов, карьерного роста, с каждым днем улучшайте свои профессиональные качества. А молодым сотрудникам милиции я хочу пожелать терпения и выдержки, ведь работа в милиции всегда и опасна и трудна. А тем более на сегодняшний день милиция работает в особо опасное время, когда увеличивается количество различных видов преступлений - это не только убийства, грабежи и мошенничество, появились новые виды преступлений как кибер-преступность, угроза терроризма и экстремизма. Но несмотря ни на что любите то, что вы делаете, любите Родину, тогда у Вас все получится, - сказал Омурбек Бейшекеев в своей поздравительной речи. Он добавил, что только любовь к Родине и своей работе продержали его на службе уже более 30лет. Он прошел все ступеньки системы ГАИ, а начинал он когда-то с сержанта.
Дмитрий Федоров, полковник милиции в отсавке: Милиция Кыргызстана по праву гордится страницами своей истории. Примерами мужества, героизма и самопожертвования. Страна гордится теми, кто достойно служит в органах внутренних дел и выполняет свой служебный долг. Сегодня праздник тех, кто стоит на страже законности и правопорядка. От их профессионализма и ответственности зависит защищенность граждан, спокойствие и согласие в обществе, авторитет самого государства. Служба в милиции никогда не была легкой. Но настоящим испытанием стали последние годы. Проявления мирового терроризма, новые формы преступности с особой жестокостью вторглись в нашу жизнь. Но и в этот тяжелый момент милиция не дрогнула. В этот день, День Кыргызской милиции хочется пожелать всем сотрудникам, чтобы ваша жизнь была наполнена радостными событиями, а деятельность отмечена признанием и уважением людей. Примите искренние пожелания здоровья и мира! Благополучия вашим семьям, верных вам
ходили по лезвию ножа. Одно неверное решение и могли пострадать несколько десятков мирных жителей. Милиция все сделало правильно, уничтожив террориста. Если бы МВД во время не среагировало, то тогда жертв могло бы быть гораздо больше
Начальник ГУВД Чуйской области полковник милиции Капар Батырканов:
- Не жалели? - Было порой тяжело, особенно в начале 90х, когда зарплата хватала только на один день. В те годы многие уходили в бизнес и у меня тоже появлялась такая мысль, но все же я не ушел из системы, ведь мой отец тоже был милиционером. Да и не жалел, потому что у меня напарники были хорошие, а в нашей работе это немаловажно.
- Сколько лет вы работаете в милиции? - Я уже более 30 лет работаю милиционером. Начинал я с постового милиционера, на сегодняшний день я стал начальником целой области. Вообще-то я никогда не думал, что буду милиционером, хотя мой отец был милиционером. Отец не тоже не сильно желал, чтобы я пошел по его стопам, но когда я пришел с армии, то отец понял, что из
- Что хотели бы пожелать своим сотрудникам и коллегам в ваш профессиональный праздник? - Во-первых, хочу поздравить наших уважаемых ветеранов, пожелать им здоровья. Поблагодарить их за то, что они, работая в совете ветеранов, постоянно встречаются с молодыми сотрудниками, делятся своим опытом. А своим коллегам хочу пожелать терпения, ведь в милицию обращаются разные люди не с самыми хорошими проблемами и чтобы выслушать и помочь им от сотрудников требуется колоссальное терпение. А так же везения и чтобы каждый день они приходили с работы домой в хорошем настроении, чтобы весь груз психологической нагрузки на работе не отражался на семье. С праздником!
Начальник Аламединского РОВД Нурлан Сагыналиев полковник милиции: мечтает стать генералом».
друзей и удачи в делах! Поздравления и членам ваших семей, особенно - женам и матерям, которые с тревогой провожают вас каждый день на службу. Всем, кто служит, и ветеранам, отдавшим свои лучшие годы наведению правопорядка в стране, желаем достойной жизни и истинного признания их заслуг! Дай вам Бог удачи! Еще раз здоровья, стойкости, понимания и любви в семье. Пусть как можно меньше было горестей, зла и преступлений на нашей земле.
и неизвестно, какие бы трагические события произошли у нас в стране. Я была очевидцем всех десяти дней поисков беглых преступников и для себя сделала вывод, что выражение «Моя милиция меня бережет» зародилось не просто так.
- Самый интересный случай из вашей милицейской жизни? - Милицейская работа она интересна каждый день. Один день не похож на другой, одна история в точности не повторится дважды. Почти ежедневно различные события происходят в милицейской жизни. Один случай укрепил во мне уверенность в выбранной мной профессии. В конце 90х, когда я еще работал оперуполномоченным в Ленинском РОВД, то мы поехали на задержание особо опасной банды преступников. Во время задержания, один из злоумышленников попытался пырнуть в меня ножом, но так как я был подготовлен этот номер у него не прошел, я сумел его задержать. И именно этот случай был для меня толчком дальше упорно работать в милиции и бороться с преступностью. - За двадцать четыре года службы в милиции я ни разу не пожалел, что выбрал именно эту профессию. Я всегда знал, что быть милиционером – это настоящая мужская работа, работать во благо народа во все времена считалось почетно. Стремление достичь высот всегда удерживала меня, не зря же говорят «Плох тот сержант, который не
- Ваши пожелания коллегам к 91ой годовщине Кыргызской милиции. - В этот знаменательный день своим коллегам желаю крепкого здоровья, финансового благополучия, оперского фарта и азарта, карьерного роста и звезды на погоны.
Была очевидцем и подготовила страницу Карачач ШАКИРОВА № 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
12
ЖЫЛДЫЗДАРДЫН ЖАШООСУНАН
АБАКТЫН ДААМЫН ТАТКАН ДЇЙНЄЛЇК ЖЫЛДЫЗДАР Ä¿éíºë¿ê æûëäûçäàðäà áèçãå îêøîãîí àäàìäàð. Áèðîê, áèç àëàðäû áèð êàëïòà æ¿ðãºí, ý÷ ê¿íººñ¿ç æ¿ðãºí àäàìäàð êàòàðû êºðºá¿ç. ʺðñº àëàðäûí àðàñûíäà àòàê-äà¢êû áîëãîíó ìåíåí ìûéçàìäû áóçóøóï àáàêòûí äààìûí äà òàòêàíäàð äà áàð ýêåí. Àíäà ýìåñå ñèëåðäèí íàçàðû¢ûçäàðãà àáàêòûí äààìûí òàòêàí 9 ä¿éíºë¿ê æûëäûçäàðäû òàðòóóëàìàê÷ûáûç.
биргелешип иш алып барып жана жалган кєргєсмє бергендиги їчїн бир жыл бир кїн абакта отуруп чыккан. Мындан тышкары ал 50 000 доллар айып тєлєп 3 жылга шарттык тїрдє жазаланган. Мындай чечим Lil’ Kimди 20 жылдык абактан сактап калган экен.
8. ДЭННИ ТРЕХО
3. УЭСЛИ СНАЙПС
1. МИШЕЛЬ РОДРИГЕС Уэсли Снайпстын кимдер гана тааныбайт. Бул жылдыздын атын укканда эле элесибизге “Блэйд” деген кино тартыла тїшєт. Бул каарманыбызда абактын даамын таткан. 2010-жылдан баштап 2013-жылга чейин Пенсильвания абагынын ичинде кїн єткєргєн. Абакта кїн єткєрїшїнїн себиби мамлекеттке налог тєлєбєгєндїгїнєн 3 жылга кесилген. Абак Уэсли Снайпска жакшы тарбия бергенби, абактан чыккандан кийин налогду єз учурунда тєлєп турат экен жана тартиби да жакшы нукка бурулган. Баарыбыз кызыгып кєргєн “Форсаж” деген кинонун бардык бєлїгїнє катышкан жана “Аватар” жана башка белгилїї кинолордо катышкан Мишель Родригес мас абалында машина айдап Лос-Анджлестин абагына 180 кїнгє кесилген. Єз учурунда бул абакка Линдси Лохан жана Николь Ричида отуруп чыгышкан экен.
бир себеп болуп берди десек жаўылышпасак керек. Роберт Дауни 1999-жылы наркотик колдонгондугу їчїн 3 жыл абактын даамын татып чыккан.
адамды жаракат кылат. Винс Нил адам єлтїрїї жана мас абалында машина айдагандыгы їчїн сот алдында жооп берип 30 кїн абакка кармоо чечимин чыгарат. 30 кїндїн 15 кїнїн абактан єткєрїп, жаракат алган жана кайтыш болгон 24 жаштагы Раззлдын їй-бїлєсїнє 2,6 млн доллар тєлєп берип 5 жылга шарттык тїрдє жаза алган.
6. ПЭРИС ХИЛТОН
4. ПОЛ МАККАРТНИ Дїйнєнї єзїнїн сулуулугу менен багындыра алган айымдардын катарында жїргєн Перис Хилтон 2007-жылы мас абалында машина айдагандыгы їчїн 45 кїнгє аялдардын жаза єткєрї мекемесине камалган.
2. LIL’ KIM
Американын атактуу кинолрунун кєбїндє роль жараткан Дэнни Трехо да абактан кур калган эмес. Ал атактуулука жеткенче Калифорниянын бир топ абактарында кїн єткєргєн экен. Денни Трехо наркотик менен кїн єткєрїп жана мыйзамды дайыма бузгандыгы їчїн абактан башы бошогон эмес. Элге таанымал болуп калагандан кийин жоопкерчилиги кєбєйгєндїгїнєнбї єзїн жакшы жолго салып жакшы баланын каарманы болуп калган.
9. МАЙК ТАЙСОН
7. РОБЕРТ ДАУНИ-МЛАДШИ
Англиялык поп музыкант жана продюсер Пол Макартни 1980-жылы Токионун аэропортунан марихуананы жанына алып жїргєндїгї їчїн бир жумадан ашык абактын даамын таткан.
5.ВИНС НИЛ Реп жанрындагы ырды жактыргандарга белгилїї Кимберли Денис Джонсон каймана аты Lil’ Kimда абактын даамын таткан жылдыздардын арасына кирет. Lil’ Kim 2005-жылы кылмышкерлер менен
№ 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
“Motley Crue” группасынын музыкантты Винс Нил 1984-жылы мас абалында машина айдап бара жатып, жолдо келе жаткан машинаны сїзєт. Машинасынын ичиндеги єзїнїн группасындагы Реззл аттуу 24 жаштагы барабанщик кайтыш болот жана сїзїлгєн машинадыгы эки
“Темир адам”, “Шерлок Холмс” деген кинолору аз убакыттын ичинде коомчулуктун сїйїктїї кинолору болууга жетишти. Анткени, башкы каармандын образын жакшы аткарган Роберт Дауни бирден-
Бокс дїйнєсїндє эў таанымал адам жана бокс падышасы атыккан Майк Тайсон дагы абактын ичин кєрїп чыккан жылдыздардын катарын толуктайт. 1992жылы “Американын кара мисси” деген наамды утуп алаган Дезире Вашингтонду зордуктады деген кїнєє менен 10 жылга кесилген. Бирок, эки жылдан кийин, убактысынан эрте абактан чыккан. Мындан тышкары кєптєгєн мыйзамсыз жолдор менен да сот алдында жоопко тартылган. Рахатбек РЫСАЛИЕВ
13
СПОРТ МАЕК
Элзар БОЛОТБЕКОВ, Нарын облустук балдар-уландар спорт мектебинин машыктыруучусу:
«НАРЫН ШААРЫНДА ХОККЕЙДИ ЄНЇКТЇРЇЇ ЇЧЇН МУЗ АЯНТЧАСЫН КУРДУРТУП ЖАТАБЫЗ»
Íàðûí øààðûíà çàìàíáàï ìóç àÿíò÷àñûí, àãàñû «Àëà-òîî - Íàðûí» ñïîðò êëóáóíóí, «Àëà-òîî - Äîðäîé» õîêêåé êëóáóíóí Ïðåçèäåíòè Òàøáîëîò óóëó Íóðáåê ìåíåí áèðäèêòå ºçäºð¿í¿í àê÷àñûíà êóðäóðòóï, Íàðûí æàøòàðûíûí õîêêåéãå áîëãîí ñ¿é¿¿ñ¿í îéãîòóï, õîêêåéäè ºí¿êò¿ð¿¿ãº ñàëûì êîøóï æàòêàí Ýëçàð ìûðçà ìåíåí ìàåê êóðäóê. Ýëçàð Áîëîòáåêîâ Íàðûí îáëóñòóê áàëäàð-óëàíäàð ñïîðò ìåêòåáèíèí ìàøûêòûðóó÷óñó, Íàðûí îáëóñòóê Õîêêåé ëèãàñûíûí Ïðåçèäåíòè, Àëà-Òîî-Äîðäîé êîìàíäàñûíûí ìàøûêòûðóó÷óñó, ÊÐíûí õîêêåé êóðàìà êîìàíäàñûíäà äàðáàçà÷ûñû.
- Элзар мырза, Нарын шаарына заманбап муз аянтчасын курдуртуп жатыпсыздар. Муз аянтчасын салуу туурасындагы демилгени ким кєтєрїп чыкты эле? - Демилгени байкем экєєбїз кєтєрїп чыкканбыз. Нарындагы хоккейди єнїктїрєлї, Нарын шаарына да заманбап хоккей аянтчасы болсун деген максатта Нарын
хоккей лигасын ачып, Ала-ТооДордой командасын тїзїп, хоккей боюнча демилгени кєтєрдїк. Бул аянтча єзїбїздїн демилгебиз менен жалаў єзїбїздїн акчабызга салынып жатат. 1 миллион 400 миў доллар. Мамлекеттен, эч жактан жардам болгон жок, жардам сураган да жокпуз. Бардык жїктї єзїбїз кєтєрїп, єзїбїз салып жатабыз.
- Сиз айтып жаткан 1 миллион 400 миў доллар оўой сумма эмес. Акчаны табууда кыйынчылыктар болдубу? - Акча табуунун єзї кыйын да. Айрыкча муз аянтчасын салууга жер маселеси боюнча бир топ кыйынчылыктар болду. Жанагынча инвестиция алып келип жаткандан кийин жерди алдык. 67 миў долларга проект жазаттырдык.
- Чоў суммага инфраструктура салып жатыпсы здар. Кайра кетирген сумманы кайрып ала албай калам деген коркуу болгон жокпу? - Биз башында кандай кылып салсак болот деп ойлонгонбуз. Бишкекке салалы, ал жактан киреше тїшєт деп да ойлонуп кєрдїк. Биздин эў башкы максатыбыз киреше табуу эмес. Нарын жергесинде хоккейди, муз їстїндє бийлєєнї дїйнєлїк деўгээлде єнїктїрїї. Машыктуруучулар менен да сїйлєшїїлєр жїрдї. Муз аянтчасын абдан жакшы иштеткен кїндє 15 жыл дегенде гана єзїн актайт экен. Єзїбїздїн атыбызды тарыхта жакшы издер менен калтырып кетели деген гана ой. Биздин тоолук жаштарыбыз да хоккей менен муз їстїндє бийлєєнї жогорку деўгээлде їйрєнїп алса деген изги тилек болуп жатат. Азыр он кїндїн ичинде Россиядан бир фирма келип їстїн жапканын баштайт. Коммуникациясы кирген, фундаменти куюлган. Анан муз тоўдуруп машыга баштайбыз. - Бокс залын салганга бел байлап жаткан турбайсыздарбы. Ал боюнча да маалымат берип кетсеўиз? - Нарын облусунда чындыгын айтканда спорт абдан тємєндєп кетти. Аябай кызыгып иштеген кишилер да аз болуп жатат. Спортко каралашалы деп аракет кылып жатабыз. Спорт залдын проекти бїттї. Жерин сїйлєшїп жатабыз. Тыйыны деле муз
аянтчасына караганда азыраак 25 миў доллар болот экен. Азыр сїйлєшїїлєр болуп жатат.
- Єзїўїз хоккейди канча жашыўыздан баштап ойной баштагансыз? - Хоккейди кийин эле ойноп баштадым. Ашып кетсе 6 жыл болду. Мени хоккейге атам Бектемишов Болотбек Жабуевич Кыргыз Республикасынын Хоккей боюнча эмгек сиўирген машыктыруучусу алып келген. Дарбаза тосконго киши жок болуп жатат деп атамдын єтїнїчї менен дарбаза тосуп калдым. Башында коньки тепкенди деле билчї эмесмин. Эки жыл ичинде хоккейди їйрєндїм. Азыр буюрса жакшы ийгиликтерди багынта алдык. 2011-жылы Казакстнада єткєн 7-кышкы Азиялык оюндарда Премьер-Лигада чемпион болдук. Андан келип, Азия чакыруу кубогунун кїмїш медалын алдык. 2015жылы апрелде Кувейтке барып келдик. Ал жактан коло медалдын ээси болдук. Азыр мен машыктыруу жагына басым жасап жатам. Ала-Тоо-Дордой курама командасында 18 бала ойнойт. Биздин команда профессионалдык деўгээлде 2 жолку Кыргыз Республикасынын чемпиону болду. Жогоруда машыктыруучулукка басым жасап жатам деп айтып єтпєдїмбї. Машыктыруу боюнча Финляндияга барып окуп 3-даражадагы сертификат, Кореядан 2-даражадагы сертификат алып келдим. Буюрса дагы окууларга барып сертификаттарды алып келсем, дипломдуу машыктыруучу болуп калам. - Дарбазаны тосуп турганда хоккейдин шайбасы менен чекеге жеген кїндєрїўїз болду беле? - Андай учурлар толтура болот. Шайба чекеге тиймек турсун, шайба башка тийгенде эсимди жоготуп 2-3 мїнєт уктап калган убактар да болгон. Айла жок тосуш керек болот. Колу-бутуў менен тососуў, аргаў кеткенде башыў менен тосконго туура келет. Башка шайба менен кєп эле жедим. Биздин балдардан жакшы балдар бар. Апрель айында Азия чакыруу кубогу Кыргызстанда болот. Азия боюнча 7 команда ат салышат. Андан ары 2017-жылы Японияда Азия оюндары єтєт. Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА № 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
14
СЕРИАЛ
Эртеси чакыртып ийиптир. Барбаска болбойт. “Эмне кылар экен?” деп ар нерсени ойлоп туруп акыры болору болгондур деп шарт кирип барды. Чынында мурда эле Миша жєнїндє ар нерсе угуп жїргєн. “Эмнеге чакырды экен?” деп кооптонгону да ошондон. Чакырып барган балдар сыртта калып калышты. Кирип барса Миша жалгыз олтурган экен. баштан-аяк сыдыра карап турду. Тиктеше тїшкєндє Кимбилет кєзїн ала качкан жок. Тетирисинче “болору-болгондур” деп жалтанбай тик карады. Негедир кайра биринчи Миша алып кетти кєзїн. Олтур дегендей їстєлдї кєзї менен кєрсєтїп, банкеге чай куюп келди. Май, бир буханке ак бєлкє нан койду. Ак май аралашкан колбасадан кесип: - Довай, курсакты тойгуз,-дейт. Кимбилет алдына коюлган тамакты тартынбай жеди. - Тойдуўбу? - Тойдум. -Тогда, отдыхай. Кимбилеттин жай ала олтурганын кєрїп єзї тамеки чегип калды. Аны кєрїп Кимбилет да чєнтєгїнєн чылымдын тїбїн алып кїйгїзгєнї жаткан. - Бери “Казбек”,-деп калды. А кезде “Казбекти” райкомдор, аткомдор гана чекчї. Миша сунуп турган “Казбектен” алганы жатып: “бу мени сынап атат го. Колумду сындыра чабар бекен?” деген ой да келбей койгон жок. Ойлонуп турса кайрадан: “Бери, бери” дейт. Баары бир тобокел деди. Сунулган тамекиден алып, ширеўкесин да алып шашпай жандырып, шашпай тартты. Тартканда да тїтїндї мурдунан бурулдата чыгарып, куштарлана тартты. О кыйлага чейин улам тиктешип коюп їндєбєстєн гана тамеки тартып олтурушту. Бир убакта: - Кайтасыўбы?-деди. - Кайтайын,-деди Кимбилет. - “Казбек” аласыўбы же “Беломорканал” аласыўбы? - Беломор.... - Жок, “Казбек” ал.- Ошентип да бир пачка “Казбек”, бир кїкїрттї кошо карматты. А тиги махоркадан каалашыўча ал. – алдына махорка салынган чоў баштыкты таштап койду. Кимбилет андан чо-оў чеўгелдеп алып чєнтєгїнє шыкады. Колбасадан чоў кесип ороду. - Теперь иди. Еще встретимся,-деди узатты Миша. - Ладно, встретимся, деп бєлмєсїнє жєнєгєн Кимбилетти балдар жолдон тосуп турушкан эле. Анан ал мээсине мыктай кадалган баягыл єч алуунун єртїнє тїшїп, чагарак куйрук чаяндай касын, анан єзїн єзї єлтїрїїнї кєгєрє кєксєй берди. Чегине турган, жазыла турган тїрї жок, кекенгени кек алдырып тынчудай. Анткен менен ал ушуларга бушайман болуп жатып, єзїнєн єзї бошоно албай, кандайча кайкы мээ болуп калганына тїшїнє албай, ажырыктын тамырындай бу санаага туткундалганына дилинен кылдай каршылык таба албай, руханий байлыгынын кутун учуруп алганына айран-таў болуп баратты. «Башкалар їчїн жанын да аябаган адам элем. Азырчы? Кудай безери болуп кеттим го? - деп тїйшєлїп алды. Єчкєн от болгон єч алуу дегенди кайрадан жаратып алдым, базар идеологиясы мени итке ыргытар сєєк кылды... Социалисттик башкаруудан базар їстємдїгїнє туш келдик, мунун мыйзамына макул болбосон сурап-тескеп отурбайт, єлтїрїп салышат. Турмуш закону ушундайбы, анда мени єлтїрєт деп отура бербе, андан мурда озунуп єлтїрїп кет. Базар жашоосунун суроосуна жалгыз гана жооп ушул». Ал єзїн єзї ушинтип жемелеп, єзїнє єзї акыл, шылдыў айтканы менен карайган дилин агартып кїнєє-айыбын моюнуна алган жок, суроого жалгыз гана жооп болот, ушул туптуура деди. Бир тарабын єндїр талашкан ээн талаа мейкининде Кудай унуткан дал єзїндєй безерлер менен жана да Кудайды унуткан дагы єзїндєй макулуктар топтолушкан шири кийгизме жердей улам алыстап, анан эў башкысы жансерек маданияттын темир тїрмєсїнє Айданасын азгырып алып кетип, ага жеткирбей койгон карадил шаарды бир эмес їч мертебе каргыш алсын деп, андан качкан адамдай куйругун тїйїп баратты. Анткен менен шаар аны єзї ойлогондой таптакыр коё берген жок, улам кайра чєнтєк телефон аркылуу кууп жетип, бир нерселерди сурап тынчын ала берди. Мындай учурларда ал жол жээгине токтоп, жайынча шашпай жооп берип жатты. Антпесе болбойт эле, шаардан телефон чалгандардын
№ 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
(Сандан санга)
“Берчи, берчи”-деп жабалактап махорканы да, нанды да, колбасаны да талап кетишти. “Казбек” менен кїкїртї гана калды Кимбилеттин. Анан ошо бойдон кєпкє жайына коюшту. “И-и, унутуп калса керек” деп жїргєндє бир кїнї кечки тамактан дагы жалгыз баратса, бир бала энтигип чуркап келди. “Сени Миша чакырып атат” деп. Барса, Миша бу жолу жалгыз эмес экен. жанында тєрт бала турат лакыйган. - Довай, бїгїндєн баштап Коляны бийге їйрєтєсїўєр,- дейт Кимбилетти ошолорго табыштап. - Хоп,-деп алып кетишти.
Ошондон тартып кїнїгє айла жок бийге барат. Кєўїлї деле чаппай жїрїп он тєрт кїн дегенде бутун арыбери шилтегенди араў їйрєндї. Анан он бешинчи кїнї Мишкага келди. Адатынча “Казбегин” бурулдатып олтурган экен. жанында їчєє-тєртєє кошо олтурушат. Кирип барып эле айтты: - Миша, я не хочу танцовать. Миша берки жолдошторуна айтып аткан сєзїн токтотуп, сыртка чыгарып жиберди. Кимбилет да кєзїн ала качкан жок. Миша кєзїн албастан туруп башын чайкады. Анан їн катты: - Коля,.. твои глаза горят как огонь, как глаза бешенного волка. Ты не боишься ничего. Даже смерти. Ты силен как медведь. И неуклюж как медведь. А я хочу сделать из тебя молнию. Ты понял?!.. - Танец-это гибкость. Танец это –быстрота. Танец-это точность удара. Ты понял?!.. Кимбилет “понял” же “не понял” деп жооп бергиче эле бирдеме “шуу” деп жаагын жанып єткєнсїдї. Ал Мишка Белоусовдун їнї эми заардуу чыкты. - Это-удар молнии. Молня-дважды небьет... Ты увидел только подошвы моих сапог. А мой кулак куда летел даже не видел... Ты должен танцевать... Ты будешь танцевать... Если хочешь чтобы все перед тобой танцевали, ты сам должен танцевать хорошо. Понял?! Кимбилеттин жообун кїткєн да жок. Аны бийге коштоп алпарчу тєртєєнї чакырды. Заматта жетип келген аларга: “Эгер мына бул бала бийлегенди їйрєнбєсє мага таарынчу болбогула!” деген гана сєз айтты. “Жарайт” деп жарыша жооп берген тєртєє Кимбилетти ээрчитипчыгып кетишти. Ошондон баштап Кимбилет їчїн кызык да, кыйында кїндєр башталды. Кызыгы ушул. Мишка Белоус дайындаган тєрт бала аны кїнїгє экиден болуп алып алмак-салмак шаардагы бий єтчї жерге алып барып келишет. Бийге барганда келишкен сулуу кыздарды чакырып туруп “Мына, бул жигитти бийге їйрєтєсїў” дешет. “Мунуўар бийлей албайт экен” деп Кимбилетти бийлегенге їйрєтїїдєн баш тарткандар болсо “Ты, так не говори. Он может танцевать! Он должен танцевать!” дешип жаакка-жаакка чабышат. Кыйыны кїнїгє эркин баскандын ордуна мына жарым жылдан бери-кеч кїздєн жаздын кулпуруп турган учуруна чейин. Кудайдын куттуу кїнї кечте бий башталгандан бїткєнчє баягы тєртєє тїк токтотпостон жан терин чыгара бийлетишет.
ЧЫЎГЫЗ АЙТМАТОВ (Сандан санга)
Тоолор кулаганда (КЫЗКАЙЫП)
Роман
кєпчїлїгї редакциялардан эле, макулдашкан макала-маектер жєнїндє, аларды качан алып келери туурасында болду. Аларды кантмек, кийинкиге жылдыртты, шартына тїшїнбєгєн, теле- берїїнїн программасын тїзїп жаткан єжєр редакторлор кїйїп жатышканын айтышып, кыйла кыжыўмужуў болушту. Аларга їч жумага чейин шаарга келбесин айтып, айтор, калаанын капканынан аран бошонду. Чєнтєк телефону аны дагы бир ирет токтотту, антпесе болчудай эмес, мунусу талаш чыгарчудай тїрї бар, экинчиден, тикедентике єзїнє тиешеси бар экен. Арсен Саманчин басма сєз менен теледе коомдун кєйгєйлїї маселелери боюнча айткан ой-пикирлерине, айтылган сындарга карата єз кєз карашын, далилдїї аргументтерин билдирип келчї, талаш-тартыш болчу. Азыр да ошондой кырдаал тїзїлдї. Жеринен болгондо
иш башка эле, эми минтип сапар їстїндє, телефон аркылуу пикир алмашууга туура келди. Арга жок, машинасын жол четине токтотту да, «Новый путь» гезитинин башкы редактору Кумаш Байсалов экен, ачык сїйлєштї. Кумаш єз киши, єз дегени ушул, ал экєєнї далайдан бери журналисттик иш байланыштырып келет. - Эмне мынча шашылыш, Кумаш? - Арсен туталана їн катты. - Мен деген жолдомун, сага айтпадым беле? Кайра келем, ошондо сїйлєшєбїз. - Арсен, мен сени тїшїнїп турам, сени билип кой деп жатам, баягы медиафорумдагы конференцияда сїйлєгєнїў эсиўдеби? Ошол боюнча. - Эсимде эмей. - Эсинде болсо ошондогу сєзїў боюнча биздин дин кызматкерлери ачык кат менен кайрылышыптыр. Мусулманы да,
христианы да, баптисти да, айтор, баары бар. Мен сага айтпа- дым беле, Арсен, сен дайыма аша чаап, аарынын уюгун козгоп сїйлєйсїў деп. Ошондой болду. - Аларга эмне жакпай жатыптыр? Башта аларыў бирин бири колдомок тїгїл кол алышчу эмес эле, эми аларды кайсыл Кудай бир тууган кылып ийиптир? - Сен да эл алдында Кудайды тандын, Жаратканды да єз «Сєзїўє» кєз каранды кылып койдун. Тигилер ушинтип элге жарыя айтты, Кудайга шек келтирди деп жазышыптыр. - Бул эмнеси экен? Дєєдїрєшкєн го? Менин сєзїмє кєз каранды болуп калса анын эмнеси Жараткан? Келжирешет! - Жєн эле билмексен боло бересиўби, Арсен. Сен бїт бардыгын билесиў. Алар сени бул менин байкабай жанылганым эмес, чындыкты атайылап бурмалап бузганым деп гезит ар- кылуу кечирим сурасын деп жазып жатышат. - Чындыкты качан бурмалаптырмын? - Алматыдагы медиафорумда чыгып сїйлєгєн сєзїўчї?! - Аа, эстеп жатам. Май айында беле? - Ооба, майдын аягында, 25инен 27сине чейин... - Анан эмне болду? - Угуп тур, алардын катынын негизги жерин сага окуп берейин. - Окусан оку. - Азыр. Телефонун отуруп калбайбы? - Кам санаба. - Анда окуймун, жакшылап ук: «Биз, дїйнє элдеринин жергиликтїї диний борборлорунун єкїлдєрї, белгилїї журналист Арсен Саманчиндин коз карашын талкуулап чыгып, бир пикирге келдик жана ал боюнча єзїбїздїн кеўешип чечкен оюбузду билдиребиз. Анын «Евразия» медиафорумунда Кудайга акарат келтирип сїйлєгєнї бизди єтє нааразы кылды. Ал тарыхтын кєчмєн мезгилине таандык, маани-маўызы кєчмєн элдердики демиш болуп, «Сєздїн» философиясы жєнїндє мисал келтирди.
СКАНВОРД
15
№ 152 • 30-октябрь, 2015-жыл
16
ЖАРНАМА КУТТУКТОО
КУТТУКТОО
Кесиптешибиз
Мирбек Асаналиев менен Бактыгїлдїн баш кошушу менен “Айбат” газетасынын жалпы жамааты куттуктайт! Сїйїїнїн кушу консун їйїўєргє, Суктансын далай жаштар экєєўєргє, Бакыттын кушу болгон символундай, Жаўырсын бала їнї їйїўєрдє!
КУТТУК АЙТАМ КУЛБАРАКОВ ИНИМЕ! Кулбараков менен Жумгал эли сыймыктанат жана жакшы кєрїшєт. Бир гана Жумгал, Нарын эмес Кыргызстандын жети дубанына аты тарай баштаган кыргыздын чыгаан мырзаларынын бири десек болот. Кєпчїлїктїн колунда барлардын колунан келбеген жардамды Кулбараков иним єз элине, жерине жасап жатканы мени кубанычка бєлєп турат. Ушул алдыдагы чоў жоопкерчилик жолуўду бир кудайым колдоп, ойлогон ой- максаттарыўа жетип, кыргыздын намысы їчїн кїйє турган депутаттарынан бол иним. Кулбараковко арнап ыр саптарын жаздым эле: Кудайым Кулбараков инимди, Эл кишиси кылып жаратты. Ден-соолугун карап элинин, Больница куруп салдыртты. Эл їчїн деп соккон жїрєгїў, Сого берсин ар дайым. Алдыдагы баскан жолдоруў, Гїлдєп турсун кїн сайын. Пенсионер эжеў Гїланда Исабекова Кєк-Жар айылы
№ 152 • 30-октябрь, 2015-жыл