Айбат гезити №141 by bekturb VIB

АЙБАТ ПРЕСС

Дастан САРЫГУЛОВ, коомдук ишмер, тарыхчы:

Айнуру АЛТЫБАЕВА, Жогорку Кеўештин депутаты:

“ПРЕЗИДЕНТТИН МЕМОРИАЛДЫ КУРУУ БОЮНЧА ЖАРЛЫККА КОЛ КОЮУСУ ЖАКШЫ ЖЫШААН” баарын биз кийинки урпактарга жеткиришибиз керек. “Ата-Бейитте” мемориалында кыргыздын куту сакталып жатат.

- Алмазбек Атамбаев Бишкектин четиндеги “Ата-Бейит” кєрїстєнїндє 1916-жылкы їркїндє курман болгондорго арналган мемориалдык комплексин куруу боюнча жарлыкка кол койду. Президенттин мындай чечими туура эле болдубу? - Албетте бул иш чаранын мааниси биз їчїн єтє чоў. Ар бир улут єзїнїн тарыхын тереў билїї, изилдєє аркылуу кєз карандысыздыгын камсыздайт. Президенттин бул мемориалды куруу боюнча жарлыкка кол коюусу єтє жакшы жышаан. Ошондуктан бул иш чара башталып жаткандыктан жакшы маани берип, жакшы уюштуруп алышыбыз керек. Ал жерде кандай гана ой сакталган, саясат жаткан, ошонун

- Жарлыкта белгиленгендей, 2016-жылы боло турган Кыргыз Республикасынын эгемендигинин 25 жылдыгын майрамдоого байланыштуу кыргыз мамлекеттїїлїгїн калыптандыруудагы эў маанилїї тарыхый окуяларды эсибизден чыгарбай тїбєлїккє сактоо маселеси єзгєчє мааниге ээ экени белгиленген. Їркїндїн 100 жылдыгына карата бийликтин жасап жаткан иштерин кандай баалайсыз? Бул окуянын негизи кыргыз элине тийгизген терс таасири єтє чоў. Ошол кездеги эки тараптуу келишпєєчїлїктїн айынан миўдеген кыргыздар курман болушту. Убакыт єттї, мунун баары артта калды. Ошону биз урпактарыбызга кантип айтып, кантип эскерип кетишибиз керек. Президентибиз мындай аракеттерди жасап, кєтєрїп жаткандыгы эў туура. Ошондуктан биз бул эскерїїнїн негизги маанисин туура сактап, жакшы уюштуруп алсак болгону.

Казат АКМАТОВ, Кыргыз эл жазуучусу:

“ТАРЫХТЫН УРУНТТУУ ОКУЯЛАРЫ ЭЛДИН АЎ-СЕЗИМИНИН ТУУ ЧОКУСУНДА БОЛУШУ КЕРЕК” - Казат мырза, єлкє башчысы Алмазбек Атамбаев Бишкектин четиндеги “Ата-Бейит” мемориалдык комплексинде 1916-жылкы їркїндє курман болгондорго арналган мемориал куруу боюнча жарлыкка кол койду. Президенттин мындай чечимин колдойсузбу? - Бул чечкиндїї кадам деп эсептесек туура болот. Анткени “Ата-Бейитте” биздин аталар жатат. Ал эми 1916-жылкы окуяда биздин ата-бабалар курман болгон. Баардыгын бир кылганы жакшы жышаан. Ошондуктан чечимди туура деп баалайм. - Жарлыкта белгиленгендей, 2016-жылы боло турган Кыргыз Республикасынын эгемендигинин 25 жылдыгын майрамдоого байланыштуу кыргыз мамлекеттїїлїгїн калыптандыруудагы

эў маанилїї тарыхый окуяларды эсибизден чыгарбай тїбєлїккє сактоо маселеси єзгєчє мааниге ээ экени белгиленген.Їркїндїн 100 жылдыгына карата бийликтин жасап жаткан иштерин кандай баалайсыз? - Биз 25 жылдык мааракебизди белгилешибиз менен тарыхый окуяларыбызды унутпашыбыз керек. Анткени 1916-жылы биздин аталарыбыз, апаларыбыздын кандары тєгїлгєн. Ушул окуяны айрыкча жаштар унуткансыйт. Мына ушундай шартта эсибизге салганы жакшы жєрєлгє. Ушул майрам менен тарыхыбыздын урунттуу окуяларын унутпай, майрамдын негизги мазмуну кылганы жакшы. Азыркы жаштар “Улуттук боштондук їчїн кїрєш” же 1916-жылкы окуя эмне экенин билбей калышты. Ошол їчїн мындай окуялар элдин аў-сезиминин туу чокусунда турушу керек.

"Айбат Аймак" коомдук фонду Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

- Саясий маданияты эрте калыптанган єлкєлєрдє саясый кїрєш 2-3 партиянын гана ортосунда жїрєт. Биздин єлкєдє да бара-бара 2-3 партиянын ортосундагы шайлоо їчїн кїрєш жїрєт деп ойлойсузбу? Азырб олсо 34 партия парламенттик шайлоого баруу ниетин билдирди. Буга сиз кандай карайсыз? -Азыр биздин єлкє жаўы саясий этапты баштады десек болот. Тарыхта биринчи жолу парламенттик башкарууну биз мисал кылып келген Россиядан да эрте баштадык. Бул байкалбаганы менен єтє чоў бурулуш деп айтсак болот. Тай-тай басып кетїї їчїн да мындай мезгилде сабырдуу болушубуз керек. Американы мисал кылып айтсак алар биздин баскан жолду мындан 2 жїз жыл илгери башынан єткєрїштї. Ошондуктан бир элдин

Президенттик Аппараттын башчысынын орун басары Сапар Исаков Башкы прокуратурага кайрылып, “Кєчмєндєр оюнуна” чыгымдалган каражаттарды тыкыр иликтеп чугууну суранды. Ал аталган иш-чарага бєлїнгєн каражаттын кандай сарпталганы, чыгашалар кайда жумшалганын тыкыр текшерип чыгууну башкы кєзємєл органынан суранган.Белгилей кетсек, буга чейин “Темир Канат” ишка-

насынын башчысы Э. Мергенбаев Президенттик Аппараттын башчысынын орун басары Сапар Исаковду “Кєчмєндєр оюнуна” бєлїнгєн каражатты єз кызыкчылыгына жумшаган деп айыптап чыккан. Ал эми 11-августта Чолпон-Ата шаарындагы ат майданды оўдоого катышкан бир катар мекеменин жетекчилери Э. Мергенбаевдин айткандарын маалымат жыйынында жокко чыгарды.

“ЭМИ ИШКЕРЛЕРГЕ ЖАГЫМДУУ ШАРТ ТЇЗЇЇ ЗАРЫЛ” - Айылчы мырза, кечээ кыргызказак чек ара бекеттери ачылып, Кыргызстан ЕАЭБге толук канду мїчє болуп кирди. Чек аралардын ачылышын сиз кандай баалайсыз? - Негизи бул дїйнєлїк процесс. Азыр дїйнєнїн чар тарабында мамлекеттер ушундай уюмдарды тїзїп биригип жатат. Мисалы, Америкада, Араб мамлекеттеринде, Европада мындай интеграциялык уюмдар бар. Кыргызстан да ушундай уюмга кирип, глобалдык процесс менен баратат. - Буга чейин чек аралар жабык туруп ишкерлер бир топ жапа

Жооптуу редактор:

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Акинай АЙДАРОВА Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА Дамир ЭСЕНГУЛОВ Мирбек МАМБЕТОВ

- Бизде азыр парламенттик система жаўыдан гана кирип баштады. Акырындык менен партиялар ирилениши керекпи? -Ал мыйзам ченемдїї кєрїнїш, убакыттын єтїшї менен баары єз ордуна келет. Биздин Адилет министрлигибиздеги катталган партиялардын саны 200гє жакын. Бул биз їчїн жакшы кєрїнїш бул элибиздин келечекке кайдыгер эмес экендигин билдирет. Анын баары азыр шайлоого чейинки аракеттер кєрсєткєндєй биригишип баштайт.

Айылчы САРЫБАЕВ, экономика илиминин доктору:

Редактордун орун басары: Карачач ШАКИРОВА

Редакциялык жамаат:

маданиятын басып єткєн жолун башкалардын мисалына салыштырып айтууга такыр болбойт. Саясий єнїгїїнїн жїрїшї менен биздин єлкєдє да баары 2-3 партияга биригет. Учурдагы биздин саясаттагы учурду саясий курулуу доору деп айтууга болот.

САПАР ИСАКОВ БАШКЫ ПРОКУРАТУРАГА КАЙРЫЛДЫ

Коммерциялык директор: Бектур БАЙМОЎОЛОВ Тел. (0772) 16 11 00

Гезит ээси:

“БУЛ ЭТАПТЫ САЯСИЙ ПАРТИЯЛАРДЫН КУРУЛУШУ ДЕП АТАЙТ”

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

чегип келген. Эми чек аралардын ачылышы алардын ишин илгерилете алабы? - Негизи эле Кыргызстан-Казакстан, Кыргызстан-Єзбекстан чек араларынын жабык турушу жасалма жол эле болчу. Анткени, чек араны кайсы мамлекеттер жабууга кызыктар болгонун жакшы билебиз. Эми кыргыз-казак чек арасынын ачылышы товарларды єткєрїїнї албетте жеўилдетет. Бирок, мамлекеттин башында тургандар таза иштебесе, чек ара менен эле экономиканы кєтєрїї кыйын. Ошондуктан ишкерлерге да жагымдуу шарт тїзїп, коррупция менен аёсуз кїрєшїї зарыл.

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер. Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу. Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде катталган, Каттоо № 1853 Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды Гезит келишим баада.

Буйрутма №2049

Нускасы: 1500

КЕЛЕЧЕК

КЫРГЫЗСТАН ЕАЭБге КИРИП ЭКОНОМИКАГА ЧОЎ ЖОЛ АЧЫЛДЫ Òîêòîãóë Êàê÷åêååâ, ñàÿñèé ñåðåï÷è:

“ЭКИ ЭЛДИН БООРДОШТУК МАМИЛЕЛЕРИНЕ БИР ТОП ЖАКШЫ ТААСИР БЕРЕТ ДЕП ОЙЛОЙМ” Їстїбїздєгї жылдын 12-августунда Кыргызстан кєптєн кїткєн Евразиялык экономикалык биримдигине толук кандуу мїчє болуп, кыргыз-казак чек арасында бажы посттору ачылды. Бул салтанаттуу иш-чарага президент Алмазбек Атамбаев жана Казакстандын президенти Нурсултан Назарбаев Чолпон-Ата шаарынан телекєпїрє аркылуу кєз салып, эки єлкєнїн єкмєт жетекчилерине кыргыз-казак чек арасындагы бажы кєзємєлїн алууну тапшырды. Президент А.Атамбаев кыргызказак чек арасынын ачылышы тарыхый окуя болгонун белгилеп, мындан ары эки єлкєнїн ортосундагы товар алмашуу эле єспєстєн эки элдин карым-катнашы да бекемделерин кошумчалады. Ошондой эле мамлекет башчысы кыргыз-казак эли бир тууган эл экенин айтып, бул мамлекеттердин ортосунда тыгыз кызматташтык мындан ары да єнїгїшї керектигин кошумчалады. “Казак менен кыргыз эли – бир тууган, ошондуктан биздин єлкєлєрїбїздїн ортосунда бажы, тосмолор жана чек ара болбошу керек”, - деди Атамбаев. Ал эми казак лидери Назарбаев єз билдирїїсїндє мамлекеттик чек аранын кыргыз-казак участкасындагы бажы контролунун алынышы эки мамлекеттин ортосундагы товар жїгїртїїнїн кєлємїнїн єсїшїнє єбєлгє болоорун белгиледи. “Бажы контролунун алынып ташталышы Кыргызстан менен Казакстандын ортосунда бизнести, сооданы жандандырууга тїрткї берет. Евразиялык экономикалык бирликтин алкагында жетишкен келишимдин шарттарын аткаруу менен биз мындан ары дагы алдыга жылып, бул иштин жакшы жыйынтыктарын кєрєбїз”, - деди Назарбаев. Кєпчїлїк эксперттер кыргыз-казак чек арасынын ачылышы биринчи кезекте кыргыз экономикасына зор таасирин тийгизерин айтууда. Муну менен кыргызстандык фермерлер, дыйкандар, ишкерлер єндїргєн товарларын Казакстан эле эмес уюмга мїчє болгон башка мамлекеттерге да кеўири экспорттой алат. Ал эми Кыргызстандын жарандары Россия, Казакстан, Беларусь жана Армения єлкєлєрїнє каалагандай кирип-чыгып, ишкердик менен да алектене берсе болот. Дагы бир жагымдуу шарт кыргызстандын дипломдору ЕАЭБдин чегинде таанылат.

Êóñåéèí Èñàåâ, ýêîíîìèêà æàíà ôèëîñîôèÿ èëèìäåðèíèí äîêòîðó:

“ТАРЫХЫЙ МААНИСИ АБДАН ЧОЎ” -Кыргызстандыктар кєптєн кїткєн кыргыз-казак чек ара бекеттери эки президенттин жеке кєзємєлїндє ачылды. Бул кїндї тарыхый кїн катары атасак болобу? -Тарыхый мааниси абдан зор. Анткени эзелтен бери кыргыз-казак чек арасыз эле ээн-эркин жашап, кыз алышып, беришип

Îðîçáåê Ä¿éøååâ, ñàÿñèé ñåðåï÷è:

Áåêáîñóí Áºð¿áàøåâ, ñàÿñàò òààíóó÷ó:

“ЭКОНОМИКАНЫН ЖАЎЫ БАСКЫЧЫ АЧЫЛДЫ”

“ЭКОНОМИКАБЫЗДЫН ЄНЇГЇШЇНЄ ШАРТТАР ТЇЗЇЛЇП КАЛДЫ”

- Орозбек мырза, 11-августта казак президенти Нурсултан Назарбаев Кыргызстанга иш сапары менен келип Чолпон-Ата шаарында президент Алмазбек Атамбаев менен жолукту . Ал эми 12-августта кыргыз-казак чек арасы ачылды. Эки єлкєнїн чек араларынын ачылышы кыргыз ишкерлери їчїн кандай шарттарды тїзєт? -Аракетибизге жараша биздин алдыбызда жаўы экономикалык баскыч ачылды. Мындан биз сырткы саясатты жакшы жолго коюп, экономикалык бир топ жаўы келишимдер менен элибиздин экономикалык саясатын жакшы баскычка кєтєрїїгє мїмкїнчїлїк пайда болду. Албетте бул аракеттерибиз бизге эле эмес, кошуна єлкєлєргє да бир топ жакшы пайдасын тийгизет деп ишенем. Андыктан Президентибиздин бул аракетин жакшы баалоого болот.

- Бекбосун мырза, 12-августта кєптєн кїткєн кыргыз-казак чек ара бекеттери эки президенттин жеке кєзємєлїндє ачылды. Бул иш-чаранын мааниси Кыргызстан їчїн канчалык? - Товарлар єйдє-тємєн, ээн-эркин єткєнгє шарт тїзїлдї. Эми Кыргызстандын экономикалык жактан єсїїсїнє шарттар болот. Мисалы, айыл-чарба азыктарын, Кытайдан келген товарларды кайра алып чыксак болот. Ошондуктан Кыргызстан їчїн экономикалык єсїш жана чоў тарыхый окуя болду. Айта турган болсок, буга чейин экономикалык єсїїбїз тємєндєп кеткен. Президентибиз Алмазбек Атамбаев буга чейинки бийликтерибиз начар болуп келген деп моюнуна алды. Андыктан мына ушундай тарыхый окуянын болушуна чоў салымын кошкон президентибизге рахмат айтышыбыз керек. Эми, экономикабыздын єнїгїшїнє шарт тїзїлїп калды.

- Кыргызстан менен Казакстандын чек арасынын ачылышы кыргыз-казак достугуна оў таасирин тийгизеби? -Эки єлкє ортосундагы карым-катнаш менен бирге эле биздин ишкерлерибиздин Россияга чыгуусуна да жакшы шарт тїзїлїп жатат деп ишенимдїї айтууга болот. Мындан улам биздин єлкєнїн жарандары эми эч тоскоолдуксуз Казакстанга барып иштей алат. Мындан сырткары ишкердїїлїктєгї тажрыйба алмашуу да бир топ жогорулайт десек болот . Эки єлкєнїн президенттеринин жолугушуусу тарыхта кала турган чоў маанилїї жолугушуу. Кудай буйруса Кыргызстан ЕАЭБке кирди. Эми мындан ары ал биримдиктеги єлкєлєр менен кызматташуу кеўейет, жакшырат. келген калк. Бїгїнкї кїндє эски менталитетибизге кайткандайбыз. Президент Нурсултан Назарбаев да єз сєзїндє жакшы кептерди айтып кетти. Эки єлкє эми чек арасыз деле жашай берсе болот. Иш чара биз їчїн абдан маанилїї жыйынтыгын берди.

- ЕАЭБге кошулабыз деп бир канча жылдан бери аракеттенип акыры кошулдук. Эми уюм бизге кандай жеўилдиктерди жана жагымдуу шарттарды алып келет? - Документтерге кол коюлуп такталды. Бизде улуттук экономика калыптанып калган. Ушул улуттук экономикабызды єнїктїрїї їчїн карым-катыш керек эле. Негизинен ЕАЭБге кошулушубуз єндїрїмдїї кєрїнїш. Кєп жылдан бери єнєктєшїбїз Казакстан менен Орусия. Мына жакынкы арада Єзбек мамлекети газ маселеси боюнча, чек ара маселеси боюнча кєйгєй жаратты. Ошол їчїн бизге єнєктєштїк керек. Жакшы эле жеўилдиктер болуп калды десем жаўылышпайм...

- Токтогул мырза, ЕАЭБге кошулабыз деп бир канча жылдан бери аракет жасап мына кече кошулдук. Эми уюм бизге кандай жеўилдиктерди алып келет деп ойлойсуз? - Бул окуяны тарыхый чоў окуя катары кароого болот. Анткени биздин экономикалык абалыбыз бир эле учурда Россиянын, Казакстандын тенденциясы менен эриш-аркак жашап баштайт. Албетте бул жакшы жышаан, жакшы кєрїнїш. Муну мындай критерийлер менен далилдєєгє болот: 1)Ушул кезге чейин чек арадагы, соода сатык иштериндеги экспортто ветеринардык кєзємєлдєр болгон болсо, анын баары тоскоолдуксуз жїргїзїлє баштайт. 2) Ишкерлердин ар кандай бизнес иштеринде документациялык иштеринде жеўилдиктер каралып бир топ оўой болот. Бул да биздин экономикабызга жакшы пайда алып келет. 3) Жаштарыбыздын билимин жогорулатууда кошуна єлкєлєрдє окууга тоскоолдуктар жоюлуп, бул жактагы аттестат ал жакта кабыл алына баштайт. Андан тышкары ЕАЭБге кирген єлкєлєрдє биздин эмгек китепчебиз кабыл алынып иштеп баштайт. 4) Эгер машинаўды саткыў келсе, кошуна єлкєлєргє айдап барып сатсаў да болот. Ушул сыяктуу бир топ жеўилдиктер менен кыргыз жарандарына жакшы жеўилдиктер болот. - Мына кече кыргыз-казак чек ара бекеттери эки президенттин жеке кєзємєлїндє ачылды. Бул кїндї тарыхый кїн катары атасак болобу? Деги эле бул иш чаранын маанилїїлїгї Кыргызстан їчїн канчалык? - Албетте бул тарыхый кїн. Муну жогоруда да айттым. Казак президенти Нурсултан Абишевич жана биздин президент Алмазбек Шаршенович атайын барып чоў иш-чара менен чек ара бекеттеринин ачылышын телекєпїрє аркылуу кєзємєлдєп турушу эки элдин кошуналык жана боордоштук мамилелерине бир топ жакшы таасир берет деп ойлойм. Ошондуктан бул кїн тарыхта айтылып кала турган кїндєрдїн бири болот десек жаўылышпайбыз.

кєрє жатабыз. Буга чейин экономикабыз жакшы болбой келген. Эми жакшы натыйжа берет деп ойлойм.

-ЕАЭБге кошулабыз деп бир канча жылдан бери аракеттенип акыры кошулдук. Эми уюм бизге кандай жеўилдиктерди жана жагымдуу шарттарды алып келет? -Теория жактан алып караганда жакшы жагын берет. Бирок эми баарын алдыда

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

АЗАТТЫК

ИШЕНИМ КЕБЕТЕДЕ ЭМЕС, КЄКЇРЄКТЄ Акыркы кезде дин жолуна, ыйман жолуна тїшкєн адамдардын саны кєбєйїп баратканы жакшы жышаан. Элибиз эзелтен ислам динин тутуп, анын ишениминде жашап келген. Ар бир адам динге болгон ишенимин биринчи кезекте кєкїрєк тазалыгы, ыйман тазалыгы, пейил тазалыгы менен бирдей карап, исламдын кєкїрєк агарткан жол-жобосун сактоого, жашоодо таза ниетке, нукура аруулукка умтулат. Ошону менен бирге эле ар бир эл єзїнїн тїпкї маданий дєєлєттєрїн, салт-санаасын, дїйнє таанымын, улуттук єзгєчєлїгїн бапестеп келет. Менден эгер сенин ишенимиў эмне десе мусулманмын, улутум кыргыз деп жооп берер элем. Ислам дини єзїнїн табиятында тынчтыкты, адам менен адамдын таза мамилесин жактаган пакиза дин. Адам эў оболу дин ишенимин жандїйнє ишеними менен бекем байланыштырып, исламдын дєєлєттєрїн бекем сактоого аракет кылат. Кыргызда “Чала молдо дин бузар” деген накыл кеп бар. Бул ата-баба сєзї да бекеринен айтылып калбаса керек. Диндин канондору менен жашоо эў оболу

адамдын ички диний маданияты менен тыгыз каралат, дегеним, акыркы кезде шаар-кыштактарда ислам динин чаламоўол тїшїнгєн адамдар, ашкере жолжосун кїтїп, келбетине жарашпаган чокчо сакалдарды коюп, кыргыз табиятына туура келбеген узун кєйнєктєрдї, баш кийимдерди кийип “динчилбиз” дешип дин кадырын кетирип жатканын ачык эле айтып коюуга туура келет. Мен деле кудай деген адаммын, баарыбыз деле мусулман баласыбыз. Аны жарыя кылуунун дале кажети жок, анткени, динибиз ар бир адамды сабырдуу болууга, ыйман жолунда жасаган ишин жалпыга жарыя кылып, шардана кылууга жол бербейт. Анткени Ыйык Куранда да адамдын жасаган изги ишин Алла Таала кєрїп турат, Алла Таала баарын билет, Алладан єткєн эч ким жок деп айтылат. Жараткан кєрїп турган ишти кайра эле шаўдануучуулук менен жарыя кылуу туура эмес болсо керек. Коомчулукта динге карата мамиле таза болушу їчун, эў оболу єзїбїз таза болушубуз керек. Адам єзї таза болмоюн,

диндин тазалыгын сактай албайт. Ислам дининде тазалык деген тїшїнїк ички жана сырткы тазалык, кєкїрєк тазалыгы. Кєкїрєгїбїз ислам, кєєдєнїбїз кыргыз болгондо гана биз, динибизди да, улуттук дєєлєттєрїбїздї да бекем сактап калабыз. Бир жолу єлкєбїздїн єкмєт башчысы Темир Сариев єтє чучукка жеткен, туура сєздї айтты. Бул сєз эл арасында кеўири айтылып келет. Бирок, єкмєт башчыбыз аны ачык айтып, ак сїйлєдї. Анын сєзїнїн маўызы, ишеним эў оболу кєкїрєктєн, жїрєктєн башталат деген маанини туюндурат... Жїрєктєн башталган ишеним гана чыныгы ишеним... Ал эми “динчилбиз” деп бутуна кепичти илип, їстїнє узун кийим кийип, ээгине чокчо сакал койгондор эле ашкере дин туткан адам катары баалана бербейт, себеби Жаратканыбыз да ошол ишенимди ар бирибиздин кєкїрєгїбїзгє салган. Кєкїрєк ишеними баарынан жогору, баарынан бийик. Кубан Кадыралиев, Бишкектин тургуну

ТАМЧЫ КАБАР Ïðåìüåð-ìèíèñòð ÈÈÌ ìåíåí Ý.Êàïòàãàåâãå Ûñûê-Êºëäºã¿ æà¢æàëäû ÷å÷¿¿ òàïøûðìàñûí áåðäè *** Ò.Ñàðèåâ Î.Ïàíêðàòîâãî ºëêºí¿í ÷åê àðà òåêøåð¿¿ ïóíêòòàðûíäàãû àáàëäû êºçºìºëãº àëóóíó òàïøûðäû *** ªêìºòò¿í òîêòîìó ìåíåí ÊÐ ÈÈÌäèí ëèöåéè à÷ûëäû *** Êûðãûçñòàíäûí êàëêûíûí ñàíû 5 ìëí 955 ìè¢ àäàìäû ò¿çä¿ *** ×. Æóìàòàåâ: “Êûðãûçñòàíäûí ÅÀÝÁãå êîøóëóøó ôåðìåðëåðäèí èøèí áèð òîï æàêøûðòàò” *** ÁØÊ: ïàðòèÿëàð øàéëîî ôîíäóíäàãû êàðàæàòûíà ñúåçääåðäè ºòêºð¿ø¿ êåðåê ***

КЇПЇЛДЄГЄН ТАШИЕВ ЖАЛГЫЗДЫК ЫРЫН КАНДАЙЧА «ЫРДАП» КАЛДЫ? Элибизде эў сонун ташка тамга баскандай, безге сайгандай учкул сєздєр айтылып келет. Ал сєздєр кылымдарды карытып, эчен сыноолордон єткєн. Мисалга, «Жакшы болуш аста-аста, жаман болуш бир паста», «Жаманды мактасаў, жардан алыс учат», «Билими кїчтїї миўди жыгат, билеги кїчтїї бирди жыгат». Айтор, мындай учкул кептерди санай берсеў єтє эле кєп. Бардыгы турмуш чындыгынан алынган. Мындай сєздєр мындан бир нече кылымдар мурун эле ээсин таап келген, азыр да таап келет. Маселен, мурдагы «Ата журт» аттуу партиянын тєрагасы, азыркы тапта «Республика - Ата журт» партиясынын теўтєрагасы Камчыбек Ташиевге куп гана келишип туру. Ал 2012-жылдын 3-октябрдагы жосунсуз жоругу аркылуу алаасын Ак їйдїн тосмосуна «тилдирсе», саясаттагы кадыр-баркын да «жыртылган алаадан» чыгарып алды. Анын артынан бирде ойду, бирде тоону сїйлєп атып 2 жыл ичинде топтогон аброюн биротоло чачып, партиясында коколой башы гана калды. Албетте, парламентте «Ата журт» фракциясы дагы деле бар. Бирок, андагы депутаттар алдыдагы парламенттик шайлоодо ар кайсыл партиялардын этегин кармап кетишти. Андыктан Ташиев жалгыз башына «Ата журт» партиясынын жєн гана жазуусун «кийип» алып, «Республика» партиясына барып кошулду. Камчыбек мырза мындай кырдаалга кантип тушукту? Ага ким кїнєєлїї? Эмнелер себеп болду? Бир саресеп салып кєрєлї. Канкор Курманбек Бакиевдин маалында ЄКМ министри болуп, ал бийликтин камчысын катыра чаап келгени менен Ташиевдин жылдызы анда анчалык жанган эмес. Ал эми 2010-жылдагы парламенттик шайлоонун жыйынтыгынан кийин анын саясаттагы салмагы бир топ аша тїшкєнїн жашыруу кыйын. Эйфорияга алдырган Камчыкебиз бир ордуна отура албай калды. «Юбкаўа, тоюс, шымыўдын «размерине» карап кадамыўды ташта» дегендерди уккусу келбей, кандай маселе болсо деле муштуму менен чечип койчудай жулунуп басып жїргєнїн ким танат? Акыры анын аягы эмне болду? Президент болом деди. Президент болуш їчїн кєкїрєктї єйдє кєтєрїп, кєз карашты сїрдїї кылып койсо эле жетиштїї эмес эке-

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

нин аўдабады. Билим, анан сабырдуулук, акылмандык керек экен кєрсє, андай жогорку кызматка. Бирок, Камчыкебиз «жыгылган кїрєшкє тойбойт» болуп шайлоо жолу менен болбосо, башкача жол менен бийликти алам деп шымдын «размерине» карабай чоўураак кадам таштап алып эмне болду? Мына ошондон улам дагы Камчыбек мырзага «район деўгээлиндеги лидер» деп «Бїтїн Кыргызстандын» лидери Адахан Мадумаров таасын баасын берген экен деп ойлоп турубуз. Бирок, тосмодон секирїї райондун деўгээлинен деле ылдый болушу керек. Баса ушул жерден дагы кошумчалай кетели. Бир єлкєнї башкарууну кєздєгєн адам адегенде єзїнїн партиясын жєндєп башкара алышы керек беле? Керек болчу. Ал эми азыркы тапта Камчыбек Ташиев башкарып турган партия эмне болду? Чилдей тарады. Эгерде анын колуна Кыргызстан деген мамлекеттин тагдырын тапшырып койгонубузда азыр эмне болот эле? Партияны башкарууга караганда бїтїндєй єлкєнї башкаруу алдаканча олуттуу дагы, салмактуу дагы, жоопкерчиликтїї дагы жумуш экендигин эске алганда, єзїнїн партиясын башкара албаган Ташиевдин колуна мамлекет тагдырын карматып албагыныбызга шїгїр дешибиз керек го… Канчалык Камчыбек Кыдыршаевичке оор тийсе дагы айтышыбыз керек. Анткени биздин айтканыбыз анын келечеги їчїн сабак болот. Ал єзїнїн 2010-жылдан бїгїнкї кїнгє чейин жасаган кадамдары, сїйлєгєн сєздєрї аркылуу саясатка жаўыдан эле баш баккан балапан саясатчылардан да артта калганын кєрсєттї. Эў башкысы ал Ак їйдїн тосмосуна кантип алаасынан «илинип» калганынын сырын дагы деле тїшїнбєй жїрї. Биз аны билебиз. Андыктан айтып койсок ашыкча болбос. Биринчиден, Камчыбек мырза акыл-эске караганда кєбїрєєк эмоцияга алдырат. Кол алдында иштегендерге кыйкырып, сєгїп турганды адатка айлантып алганын кєргєнбїз. Анын жасап аткан ар бир ишине сын айтып, «мунуўуз туура эмес болуп калды, кичине башкачараак кылбайлыбы» деп кеўеш айткан эч ким жок болду. «Кыргызстанда менин алдымдан бетме-бет чыгып мушташа ала турган эч ким жок» дегенде да ага эч ким акыл

айтпады. «Сиз журт башчысы болом деп жїргєн адамсыз. Антип сїйлєбєўїз» деген эч ким болбоду. Аны мактап гана турушту. Сєгїп койсо деле «жакшы сєгїп атасыз» деп жылайып турушту. Ток этерин айтканда мактап-мактап жїрїшїп, жардан алыс ыргытышты. Азыр ошол мактап жїргєн кадрлары анын жанында жок. Кєшєгє артында сындап жїрїшєт. «Башчыбыз ойдутоону сїйлєй бкерип уят кылмай болду» дешип «Ата журт» аркылуу парламентке келишкен мурдагы кесиптештери азыр ар кайсыл партиянын этегине эрмешип кетишти. Эгерде Ташиев татыктуу жетекчи болгондо эч кимиси кетпейт эле. Азыркы тапта бир убактагы партияны чогуу тїзїшкєн «кан достору» Камчыкенин жанында эмес. Садыр Жапаров Варшавада жатып алып «Мекенчил» партиясын сїрєп турат. Коррупцияга шектелген досу Акматбек Келдибеков кєшєгє артында «Бир бол», "Азаттык" партияларын колдоп туру. Мыктыбек Абдылдаев, Марат Султанов єўдїї лєктєрї да «Бир болдун» катарын толукташкан. Ташиевди катуу колдогону їчїн Ташиевдин єзїнєн куугунтук жеген мурдагы фракция лидери Жылдыз Жолдошева «Аалам» партиясына барып конду. Дастан Жумабаеков, Улан Чолпонбаев аттуу экспартиялаштары «Кыргызстанга», Улукбек Кочкоров, Азиз Суракматов, Нургазы Айдаров аттуу їзєўгїлєштєрї «Єнїгїї-Прогресстин» короосунда жїрєт. Ташиев менен чогуу «Республика» партиясына кошулган салмактуу бир да саясатчы жок. Коколой гана башы менен кирип барды. Ал эми 2010-жылдагы парламенттик шайлоодо эл жалгыз гана Ташиев їчїн добуш бербегенин эске алсак, анда Бабанов мырза аны кошуп алуу менен тїштїк аймагынын добушун алам деген ою жєн гана кыялдануу болуп калат. Албетте, кыялданууга эч ким тыюу салбайт дечи. Ага жолтоолук кылбайбыз. Болгону азыркы тапта Ташиевдин жанында жїрїп саясый упай топтоо мїмкїн эместигин айтып койгубуз келет. Кедергисин гана тийгизет. Ал эми мурдагы "Ата журт" партиясы талкаланыпжоголгонун билген тїштїк чєлкємїндєгї шайлоочулар "Республика - Ата журт" партиясын жээрири турган иш. Ємїрбек Токтогуловичке ушул керек беле? Дамир ЭСЕНГУЛОВ

Ìîñêâàäà àëãà÷êû êûðãûç æàøòàð ìàäàíèé áîðáîðó à÷ûëäû *** Òàæèê îïïîçèöèÿ÷ûñû êûðãûç æàðàíäûãûí àëãàíäûãû òàêòàëäû *** Áîðáîð àçèÿëûê æàøòàð îðêåñòðè Êûðãûçñòàíäà êîíöåðò êî¸ò *** Æ¿ðã¿í÷¿ òàøûãàí óíààëàð áèð æóìà áîþ òåêøåðèëåò *** Îø øààðûíäàãû ìåêòåïòåðãå ïàðòàëàð àêûñûç òàðêàòûëóóäà *** Ûñûê-Êºë: ïàíñèîíàòòàãû ÷ûðäàí áèð æàðàí íàáûò áîëäó *** Èìàìäàð ñîöò¿é¿í ñàáàêòàðûíà êàòûøóóäà *** Àëà-Àð÷àäà îðóñèÿëûê àëüïèíèñò êóòêàðûëäû *** Æåòè àé è÷èíäå Êûðãûçñòàí ÈÄÏñû 7 ïàéûçãà ºñò¿ *** ÅÀÝÁ æºí¿íäº òîëóê ìààëûìàòòû êûðãûçñòàíäûêòàð Ñàëûê êûçìàòûíûí âåá-ñàéòûíàí àëà àëûøàò *** Òàëàñòà êûøêà äàÿðäûê êºð¿ë¿ï, 1 òîííà êºì¿ð 4200 ñîìäîí ñàòûëóóäà *** Ê¿÷¿êîâ: Êûðãûçñòàíãà àëûíûï êåëãåí áàëûêòàðäûí ñàïàòû øåêòåí¿¿ æàðàòàò *** Ê¿ðò ñîãóø÷àíäàðû Ò¿ðêèÿíûí àñêåð áåêåòèíå êîë ñàëûøòû *** Èðàí-Ïàêèñòàí ñîîäà àëàêàñûí æàêøûðòóó æîëäîðóí èçäåø¿¿äº *** ÈÌ Áàãäàä áàçàðûíäàãû êûðãûí ¿÷¿í æîîïêåð÷èëèêòè ºç¿íº àëäû *** Êûòàé: Òÿíöçèí ïîðòóíäàãû æàðûëóóäàí 44 àäàì êóðìàí áîëäó ***

БАБАНОВДОН АЙЫМДАРДЫН КЄЎЇЛЇ ТЕКЕБАЕВДИН ЖАРЫМ ЖЫЛАЎАЧ КАЛЫПТЫР КЫЗ МЕНЕН ТЇШКЄН СЇРЄТЇНЇН АНЫКТЫГЫН КЕСИПТЕШИ ТАСТЫКТАДЫ

"Республика - Ата журт" партиясынын теўтєрагасы Ємїрбек Бабановдон аялдардын кєўїлї "їч кєчкєн журттай" калганы белгилїї болду. Жєнєкєй мисал. ЖоКедеги "Республика" фракциясындагы їч айым: Чолпон Султанбекова, Роза Акназарова менен Элмира Жумалиева жолбашчысына єлє таарынып, бєлєк партияга єтїп кетишти. Эл єкїлдєрї бул кадамы тууралуу жакынкы аралыкта кенен маалымат беришет чыгар. Ошентсе да, Бабановдун "алдар кєсєєлїгїн" эми айымдар тїшїнє баштаганы эле анын лидер катары бышып жетиле электигин ырастайт эмеспи. Дагы тереўдетип айтсак, бир партияны биримдикте жєндєп башкара албаган, аял затынын - энелердин назарына калган адамдын келечегин элестетиш кыйын болуп туру.

КЭДП "АТА-МЕКЕНГЕ" "ТАЛАК" БЕРДИ Буга чейин эле айтканбыз, дегенбиз: «Депутаттык мандатка байланган «баш кошуулар», «їлпєт тойлор» узакка барбайт» деп. Айткандай эле боло баштады. Мисал керек болсо, аны да келтирели. Стратегиялык кызматташтык кылалы деп келишим тїзгєндєрїнє али бир ай боло элек жатып КЭДП менен «Ата-Мекен» партиясы эки башка жолго тїштї. Дагы тагыраак айта турган КЭДП «Ата-Мекен» менен тїзгєн келишимди бир тараптуу бузду. Албетте, Артур мырза «Ата-Мекенге» эмнеге їч «талакты» бириктирип бир берип салганын ачык айткысы кел-

ген жок. Бирок желип-жорткон маалыматтарга таянсак, Ємїрбек Текебаев менен Артур Медетбеков шайлоого карата партиянын алдыўкы жыйырмалыгына тизме тїзїїдє чарт –чурт эте тїшїшкєн экен. «Берген убадаўа азыртадан турбасаў, эртеў таптакыр эле карабай коюшуўуз мїмкїн тура» деп шаабайы сууган Медетбеков Текебаевден єз алдынча кетїїнї туура тааптыр. Єтє кызыл бат оўот демекчи, бириге элек жатып эле Мырзакматовду «март жигит» деп Текебаев мырза катуу мактап атыры эле. Эми ошол биригїїнїн аягы эмне болор экен?

Буга чейин “Ата мекен” партиясынын лидери Ємїрбек Текебаевдин тїнкї клубдардын биринде жарым жылаўач кыз менен тїшкєн сїрєтї жарыяланып кетип, коомчулуктун катуу сынына кабылган. Муну "ата мекенчилер" адатынча четке каккан жайы бар. Бирок, Текебаевдин мындай жоругун кесиптеши, учурдагы “Кыргызстан" партиясынын мїчєсї Нурбек Алимбеков маалымат каражаттарынын бирине тастыктап берген. Анын айтымында, аталган сїрєт Кытайда тартылган. Алимбеков депутаттар Кытайга болгон иш сапар учурунда жергиликтїї жаштардын кандай жашап жатканы менен таанышканын айткан. Бул сїрєттї дал ошондо депутат Ємїрбек Бакиров тартып алыптыр. Кєпчїлїк Текебаевдин жарым жалаўач кыз менен тїшкєн сїрєтїн кескин айыптап жатканда, анын айрым тарапташтары муну “эркекчилик” катары да кєз жаздымда калтыргысы келїїдє. Бирок, адамдарга морал окуп жїргєн саясатчынын мындай жоругу моралдык жактан таптакыр туура эмес. Ак никелїї аялы, бала-чакасы бар киши ушундай їлгї кєрсєтїп жатса, жаштар кайда барат? Ємїкебиз айт намазга катышып, дин жолуна тїшкєндєй тїр жаратып атты эле, "молдонун айтканын кыл, кылганын кылба" болдубу?

Æà¢û êîíóøòàðäàí äîáóø àëñàì äåï

«Ата-Мекен» соттолгондор менен толукталып, мыйзамсыз иш-аракеттерди «мыйзамдаштырабы»?

Спорттун кандай тїрї болбосун, анын єзїнїн ыкмасы, талылуу жерлери болот эмеспи. Маселен, мушкер єзїнїн атаандашын кайсыл жерге таамай урса жеўишке жетишээрин жакшы билет. Саясатта деле ошол сыяктуу. Элдин добушун алуу їчїн кандай маселе кєтєрїш керек жана аны кайсыл убакта кєтєрїш керек экендигин жыйырма жылдан ашуун убакыттан бери саясый «рингден» тїшпєй келаткан «АтаМекен» партиясынын лидери Ємїрбек Текебаев єтє мыкты єздєштїргєн. Буга анын акыркы жасап аткан кадамдары тирїї мисал. Мисалга, мындан бир нече ай мурун Текебаев шайлоонун камын эртелеп кєрїп, Бишкек шаарынын тегерек-четиндеги жаўы конуштардын жашоочулары менен жолугушууларды єткєргєн. Ошондой жолугушууларда ал эмнелерди убада кылган дебейсизби? Демократияны ээнбаштык деп тїшїнїп алган жарандарыбыз айрым жаўы конуштардагы бош жаткан жерлерди єзїм билемдик менен басып алышкан. Андан бери бир топ жылдар агылып єттї. Ал жерлерге турак-жайларды салып жашап алгандардын саны єтє кєп. Айрымдары кимдир-бирєєлєргє алданып документи жок жер тилкесин сатып алган болсо, айрымдары жєн эле басып алган. Мына ушул мыйзамсыз басылып алынган жерлерди мыйзамдаштырып берїїнї Текебаев жаўы конуштардын тургундарына ооз толтура убада кылып берген. Ошол убадасынын єтєєсїнє чыгыш їчїн Жогорку Кеўеште мыйзам долбоорун

токуп, кабыл алдырууга да аракет жасады. Бирок эл єкїлдєрї Ємїкебиздин кытмыр планын абдан жакшы тїшїнїшїп, аны 1-окууда эле четке кагышты. Эми ошол жаўы конуштардын ар биринде «Ата-Мекен» партиясынын кєздєй кишилери иш жїргїзїп, эл менен партиянын ортосундагы карым-катышты жакшыртуу аракеттерин жїргїзїп келишет. Албетте партия эл менен иштеш керек. Бирок андайда мамлекеттин кызыкчылыгына каршы келе турган убадалар аркылуу эмес, чыныгы мыйзамдын жолу аркылуу кызматташуу зарыл эмеспи? Бул биринчи жагы. Экинчи жагынан алып караганда, азыркы тапта «Ата-Мекен» алдынан ким чыкса эле «баш кошуп албайлыбы?» деген сунушун киргизип жаткандай элес калтырууда. Соттолду беле, соттолгон эмес беле, мурда кимдин «куйругу» эле, эч айырмасы жок. Эў башкысы «Ата-Мекен» їчїн добуш топтоп берсеў болду. Мисал келтирели: Муктар Айткулов аттуу буга чейин Ленин районунун акиминин орун басары, Бишкек мэриясынын бир бєлїмїнїн башчысы сыяктуу кызматтарды ээлеп келген жаран азыркы тапта мына ушундай єзїм билемдик менен жерди басып алгандардын бириккен штабынын тєрагасы. Ал акимдин орун басары кызматын аркалап жїргєн кезеўинде бир нече токтомдордун кєчїрмєсїн фальсификациялоого барганы маалым. Мисалга ТЭЦ-2, АкОрдо, Арча-Бешик, Кривоносова, АйниМуромск кєчєлєрї, Мурас-Ордо жаўы

конуштарындагы айрым жер тилкелеринин документтерине байланыштуу токтомдорду. Мындан улам ал бир эмес, бир нече жолу кызмат абалынан кыянаттык менен пайдалануу, алдамчылык фактылары боюнча кылмыш жоопкерчилигине тартылган. Мына ушундай таржымалы бар адам азыркы тапта «Ата-Мекен» партиясынан Талас облусу боюнча депутаттыкка ат салышканы туру. Ал эми анын шоопуру Матаев Самат атуу жаран дагы «Ата-Мекен» партиясы їчїн кызмат кєрсєтїїдє. Тагыраак айта турган болсок бу жигит Ак-Ордо жана Мурас-Ордо конуштарындагы жер басып алгандардын лидери. Анын «шефи» Муктар Айткулов Ленин районунун акиминин орун басары болуп турганда 2005-жылдын 11-майындагы аталган райондук администрациянын токтомун жасалма жол менен жасоо аркылуу Ак-Ордо конушунан 364 жер тилкесин бєлдїргєн. Эми ошолорду «аш кылып» кетїїнїн амалын кєрїп келишет. «Ата-Мекенге» кошулган дагы бир эрендин мыйзамсыз ишмердїїлїгї мындан бир нече жыл мурун эле ашкереленген. Жакында эле кайрадан коомчулуктун эсине салынды. Ал мурда «Ак жол» партиясы аркылуу Жогорку Кеўештин депутаты болгон, Бишкек мэриясынын бир бєлїмїнїн башчысы болуп иштеген Бейшенбек Абдрасаков. Бишкек шаардык кеўешине да депутат болгон. Ал Лев Толстой кєчєсїндє бїгїнкї кїндє «Боорсок» соода борбору

жайгашып турган жер тилкесин ага чейин башка адамга 49 жылга ижарага бергени бар. Бирок, кийин ошол эле жер тилкеси башка адамдарга да берилип, ал жерге «Старый город» аттуу оюн-зоок борбору курулган. Ал жерди биринчи ижарага алган ээси азыркы кїнгє чейин Абдрасаковдун мыйзамсыз ишинен улам жоготкон чыгымдарын кайтарып ала албай келет. Эске сала кетсек, Бейшенбек мырза дагы буга чейин сот тарабынан кїнєєлїї деп табылып, шарттуу кесилген. «Ата-Мекен» партиясы ар бир жаўы конушка жер басып алуучулардын лидери кылып дайындаган адамдардын тизмесин карасан, арасында мурда кылмыш жоопкерчилигине тартылгандардын саны саналуу гана эмес экендигин байкайсыў. Биз жогоруда болгону їчєєнї гана мисал кылдык. Эгер ар бирин мисалга тарта берсек, анда макалабыз єтє эле узарып кетиши мїмкїн. Жаўы конуштардагы мыйзамсыз жер тилкелерин, турак-жайларды мыйзамдаштыруу аркылуу "бир ок менен эки коен атууну" кєздєгєн Є.Текебаевдин айлагердигине баш чайкайсын. Мындай жол менен кїздєгї парламенттик шайлоодо арбын добуш жыйноону пландаса, экинчиден, ошол убагында мыйзамсыз жер тилкелерин саткан шылуундарды актап, аларды керек болсо депутаттык креслого отургузууну кєздєгєнїн карабайсыўбы! Акинай АЙДАРОВА

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

БАЖЫ БИРИМДИГИ

Жумакадыр АКЕНЕЕВ:

“КЫРГЫЗСТАНДА ЕАЭБтин ТАЛАПТАРЫНА ЫЛАЙЫК ЛАБОРАТОРИЯЛАР БАР” Кыргызстандын ЕАЭБке кирїїсї жана бїгїндєн баштап бажы тозотторунун алынышы боюнча Экономика илимдеринин доктору, эксперт Жумакадыр Акенеев кеўири маалымат берди.

биримдигине кирїїбїз менен убактылуу кыйынчылыктар болушу мїмкїн. Мисалы Россия Европадан келген продукцияларга чекит коюлуп, эми єздєрї єндїрє баштады. Їч жылдын ичинде Россия 40 � продукцияны єзї єндїрє алды.

- Кыргызстандын ЕАЭБке кирїїсї менен кандай мїмкїнчїлїктєргє жол ачылат? - Бїгїнкї кїндєн баштап “Акжол” бажы тозоту ачылат. Чек ара тозоттору кала берет. Себеби мурда бажы аткарган милдеттердин айрымдары чек арачыларга жумшалат. Ары-бери єткєн жїктєр текшерилбейт. Алдын ала тиешелїї документтер айдоочуда же ишенимдїї кишиде болушу шарт. Болгону эмне ташып баратканы туурасында кагаз толтурат. Кыргызстандан эмне чыгып эмне кирип атканы туурасында маалыматты улуттук статистика комитети алып турат. Советтер союзу убагында Кыргызстанда киши башына тєрт миў долларлык продукция єндїрїлчї. Союз тарагандан кийин мамлекет єзї єндїргєн продукцияларды унутуп, чет мамлекеттен продукциясын ташый баштады. 70� продукция импорттоо жолу менен келет. Єзїбїздун колубуздан келе турган экономикалык тармактар жоголду. Бїгїнкї кїндє тейлєє тармагы 59 �, айыл чарба тармагы 18�, єнєр жай 23 � тїзєт. Кыргызстан єндїрїї тармагын єнїктїрмєйїнчє экономикалык жактан єнїккєн мамлекет боло албайбыз. Бажы

- Кыргызстан кайсы тармактарды єнїктїрїїгє жана кандай продукцияларды єндїрїїгє аракет кылуусу керек? - Кыргызстан айыл чарба тармагын жєнгє салып, чийки азык-заттарды иштетїїнї їйрєнїшї керек. Чыгарылган продукцияны бажы биримдигинен башка мамлекеттерге дагы экспорттосо болот. Экинчиден энергетика тармагын жакшыртуубуз керек. Энергетиканы 3-4� кєтєрїїгє мїмкїнчїлїк бар. Нарын, СарыЖаз дарыяларында кичи-чакан ГЭСтерди жандандыруу чоў маселе болуп жатат. Жакында Парижде болгон чоў саммитте, Американын президенти Барак Обама “Кємїр, газ аркылуу электр энергия чыгарчу мекемелерди кыскартып, суу менен иштеген мекемелерди кєбєйтєбїз” деп айтты. Бул экологияны таза сактоого болгон аракеттер. Їчїнчїдєн тоо кен тармагынын 3-5� мїмкїнчїлїгїн пайдаланып жатабыз. Кийинки Туризм тармагын дагы єнїктїрсєк, экономикабызга чоў салым болот. Аталган тєрт тармак ишке кирсе биз кошулуп жаткан Россия, Казакстан, Белоруссияны ички дїў продукциясына (ИДП) жакындайбыз.

Токтогул КАКЧЕКЕЕВ, саясий серепчи:

“ЭКИ ЭЛДИН БООРДОШТУК МАМИЛЕЛЕРИНЕ БИР ТОП ЖАКШЫ ТААСИР БЕРЕТ ДЕП ОЙЛОЙМ”

пайда алып келет. 3) Жаштарыбыздын билимин жогорулатууда кошуна єлкєлєрдє окууга тоскоолдуктар жоюлуп, бул жактагы аттестат ал жакта кабыл алына баштайт. Андан тышкары ЕАЭБге кирген єлкєлєрдє биздин эмгек китепчебиз кабыл алынып иштеп баштайт. 4) Эгер машинаўды саткыў келсе, кошуна єлкєлєргє айдап барып сатсаў да болот. Ушул сыяктуу бир топ жеўилдиктер менен кыргыз жарандарына жакшы жеўилдиктер болот.

- Мына кече кыргыз-казак чек ара бекеттери эки президенттин жеке кєзємєлїндє ачылды. Бул кїндї тарыхый кїн катары атасак болобу? Деги эле бул иш чаранын маанилїїлїгї Кыргызстан їчїн канчалык? - Албетте бул тарыхый кїн. Муну жогоруда да айттым. Казак президенти Нурсултан Абишевич жана биздин президент Алмазбек Шаршенович атайын барып чоў иш-чара менен чек ара бекеттеринин ачылышын телекєпїрє аркылуу кєзємєлдєп турушу эки элдин кошуналык жана боордоштук мамилелерине бир топ жакшы таасир берет деп ойлойм. Ошондуктан бул кїн тарыхта айтылып кала турган кїндєрдїн бири болот десек жаўылышпайбыз.

- Бїгїнкї кїндє Кыргызстанда анча-мынча єндїрїлгєн продукциялар ЕАЭБтин талаптарына жооп береби? - Бизде продукциялардын сапатын текшерген лабораториялар бар. Ємїр бою эле ошолорду пайдаланып келе жатабыз. Бажы биримдигине кирген мамлекеттердин кошумча техникалык, ветеринардык регламенттери бар. Биз ошол талапка туура келгидей кошумча жабдыктар менен камсыз кылуубуз керек. Талаптарга ылайыктуу баардык мамлекеттерге жарактуу сертификат берїї керек. Бирок бул иштер аткарылып жатат. Эгер мындай шарттар Кыргызстанда жок болсо келишимге кол коюлмак эмес. Мындан улам Кыргызстан бажы биримдигинин баардык шарттарына даяр десек болот. Бїгїндєн баштап продукцияларды чек арадан тиешелїї сертификат менен алып єтїшєт. - Бажы постторунун ачыктыгы аткезчиликке кандай шарт тїзєт жана мамлекет їчїн канчалык кооптуу? - Коопсуздук сєзсїз сакталышы керек. Аткезчилик ББга мїчє болбогон кїндє деле болуп келген. Кїйїїчї майлоочу майларды, спирт, кийим-кечелерди контрабандалык жол менен алып єткєндєр ачыкталган. Эми кийим–кече тиккен ишканалар тиешелїї документтери менен ачык эле чек аралардан алып єтїшсє бо-

лот. Чек ара аркылуу єтпєй турган товарлар аткезчилик жолу менен ташылып кетиши мїмкїн. Бирок Казакстан менен Кыргызстандын ортосундагы аткезчилик 95� азаят деген ишеним бар.

- Бажы пункттары алынганы менен тышкы чек ара кандай чечилет? - Тышкы чек аралар ачылбайт. Тескерисинче мурдагыга караганда бекемделет. Бажы пункттарынын баардыгы тышкы чек арага барып орнотулат. Бїгїнкї кїндєн тартып Кытай тараптан келген жїк ташуучу автоунааларды таразага тартып салмагынын эсебинен тєлємдєр болбойт. Кытайдан кандай товар кирбесин тиешелїї тєлємдєрїн тєлєшєт. Мындан мурдагыга салыштырмалуу эки эсе кєп акча тїшєт. Булак: "Марал" радиосу

Тєрєбай ЗУЛПУКАРОВ, Жогорку Кеўештин тєраганын орун басары:

“АР КАНДАЙ САЯСИЙ КЫЗЫКЧЫЛЫКТАРДЫ ЭМИ КОШУНА ЄЛКЄЛЄР МЕНЕН ЧОГУУ ЧЕЧЇЇГЄ КИРИШЕБИЗ” - ЕАЭБге кошулабыз деп бир канча жылдан бери аракет жасап мына кече кошулдук. Эми уюм бизге кандай жеўилдиктерди алып келет деп ойлойсуз? - ЕАЭБге кирген соў баары бир учурдан баштап бейиш башталат деген тїшїнїк болбошу керек. Азыр ааламдашуу мезгилинде биз канча мамлекет менен жакшы болсок, ошончо жакшы. Биримдикке кирїї менен кээ бир товарлардын кымбатташы кїтїлєт, бул мыйзам ченемдїї кєрїнїш, анткени бизде єндїрїлгєн товарларды ЕАЭБге кирген мамлекеттерге жеткирїїнїн оўой жолдору тїзїлїп баштайт. Биздин негизги максат да ушул болчу. Эми Кыргызстанда єндїрїштї кїчєтїї зарылдыгы турат. Бизде ошол эле ЕАЭБге кирген мамлекеттерге караганда ыўгайлуу шарттар бар. Аларды атап єтсєк салык ,электр энергиясы,жумушчу кїч проблема эмес. Негизинен мамлекетибизде стабилдїїлїк керек,туруктуу жакшы иштеген єкмєттї тїзїї зарылдыгы турат. Негизинен Кыргызстан башка биримдике кирїїгє, мисалы Евросоюзга мїмкїнчїлїгї жок ,чегаралаш дагы эмеспиз. Ошондуктан ЕАЭБге кирїї бизге эў туура болот. Бул жакта Кыргызстанда єндїрїлгєн продукциялардын негизги бєлїгї Кумтєрдї кошпогондо кайсыл мамлекеттин базарына сатылып жатат? Ага

да маани беришибиз керек. Албетте негизинен Россия, Казахстанга чыгарылат.

-Мына кече кыргыз-казак чек ара бекеттери эки президенттин жеке кєзємєлїндє ачылды. Бул кїндї тарыхый кїн катары атасак болобу? Деги эле бул иш чаранын маанилїїгїгї Кыргызстан їчїн канчалык? -Бул канткен менен тарыхий кїн катары айтылып калат. Анткени ааламдашуу саясаты кїчєп турган бул учурда биздин мындай кадамдарыбыз туура болду деп ойлойм. Ар кандай саясий кызыкчылыктарды эми кошуна єлкєлєр менен чогу чечїїгє киришебиз. Саясий жагынан алганда да биз утушка ээ болдук десек болот.

КОМПРОМАТ

Бакыт БАКЕТАЕВ:

ОЖИДАЮТСЯ СКАНДАЛЬНЫЕ ПОРНО ФИЛЬМЫ ОТ ДЕПУТАТОВ Вся страна в ожидании Парламентских выборов – 2015, кандидаты в депутаты нервничают, народ ликует перед выборами в ожидании 5 сентября, начала агитации, как дополнительного вида заработка, но и потирает ручки в ожидании «шоу» и компроматов от кандидатов в депутаты. Безусловно, эти выборы будут самыми горячими и дорогими в истории современного Кыргызстана. Наша редакция решила узнать мнение известного политолога Бакыта Бакетаева, которого в народе называют «Бакыт кєзї ачак», что означает ясновидящий. Бакыта Бакетаева не зря называют ясновидящим, ведь он точно сумел предсказать победу Алмазбека Атамбаева на президентских выборах, мало того он смог назвать точное количество кыргызстанцев, которые пришли на выборы. И сумел безошибочно распределить баллы среди конкурентов ныне действующего президента. Ну, вот чем не ясновидящий? Скорее он не только ясновидящий, но и яснослышащий и ясномыслящий!

Но далее планируем расширить это перечень и другими представителями избирательного марафона, а также чаще обновлять полученные нами данные.

- В вашем индексе первое место занимает партия «Республика – Ата журт», хотя многие говорят, что несомненным лидером на выборах будет партия СДПК, а в вашем индексе СДПК на восьмом месте. - По моим расчетам партия «Республика – Ата Журт» будет лидером на этих выборах и вполне возможно, что они выиграют эти выборы. Омурбек Бабанов показал всем какой он дипломат. Он пожал руку своему врагу Ташиеву, сумел наладить с ним общий язык и даже сделать его своим партнером. Не у каждого получиться заставить своего врага работать на себя! И большую половину голосов прекрасной половины кыргызстанок Бабанов возьмет своим обаянием.

- Мы знаем, что Вы вывели индекс предвыборной активности наиболее сильных партий страны. - В преддверии парламентских выборов я со своей командой таких же региональных политологов разработал индекс предвыборной активности наиболее сильных партий Кыргызстана. Я действовал по принципу известного индекса Доу-Джонса. Но опка эта методика является экспериментальной, и ранее не пользовалась в подобных целях. Данный индекс – примерный показатель победы среди кандидатов, если бы выборы состоялись сегодня. Он вычисляется достаточно сложным математическим путем, и эти расчеты мы держим в тайне, пока в тайне! - подчеркнул Бакетаев. - Откроете ли вы нам тайну ваших вычислений, отчего вы отталкивались? - Этот индекс составлялся с учетом количества штабов, наличия новых и старых депутатов в партиях, их влияния и авторитета, выгодных или невыгодных слияний, мнения независимых экспертов из регионов и различных слухов. Ведь предвыборная гонка - подобие некой фондовой биржи, и, следовательно, эта цифра будет меняться в зависимости от активности кандидатов и близости к самой избирательной дате. На сегодняшний день, мы сделали расчет только по 10 основным партиямкандидатам. Процесс вычисления достаточно трудоемкий и занимает много времени. Поэтому мы взяли только основные партии.

- Расскажите о всех партиях в вашем индексе подробнее. - На втором месте у нас расположилась партия «Эмгек», это одна из самых мощных партий Кыргызстана, потому что у них есть свое государство «Дордой». На «Дордое» работают более 60 тысяч человек, там есть и крупные бизнесмены, арендаторы и продавцы. Всем им работу дал Аскар Салымбеков, не было бы его идеи построить этот рынок, то и этой огромной массы не было бы работы. На третьем месте «Бир бол» потому что там сидит практик по парламентским выборам Акылбек Жапаров, который не раз сам проходил в ЖК, продвигал туда

другие партии. Жапаров он менеджер, он очень хороший организатор, можно сказать, что он своего рода «Пропуск в парламент», ведь он когда то выиграл у самого Усубалиева, протолкнул в ЖК такие партии как СДПК и Ар-Намыс. Да и вообще в партии «Бир бол» сильная команда, они работают сплоченно, каждый за всех и все за одного, наверное. Партия Онугуу – Прогресс, они уже взяли голоса в периферии создав для них МТС. В сельской местности, самый уважаемый человек – это тракторист, который вспахивает землю всему селу, так вот, Онугуу создав МТС, обеспечив народ сельскохозяйственной техникой, партия стала самой уважаемой во всех селах страны. А для городских жителей они просто вкрутили лампочки, которые не могла вкрутить Мэрия. «Ата – Мекен» – это откровенно оппозиционная партия, а оппозицию народ любит, этим все и объяснятся. В партии «Кыргызстан» собрались одни менеджеры, у них мощнейшая пиар компания, они знают, что такое выборы и у них есть все шансы пройти на этих выборах. Они назвали партию очень громко и члены партии должны понимать, что на них лежит огромная ответственность в первую очередь за авторитет партии. Партия называется Кыргызстан, а флаг у них напоминает Казахстанский, не сходится это, не красиво! Закалённый Генерал Феликс Кулов и его команда Ар – Намыс на седьмом месте в моем индексе. В этой партии старые волки, там сейчас Омурбек Абдрахманов, Равшан Жээнбеков и хитрый лис Байболов. Видимо партии нужны были прозападные люди, вот они и набрали их.

- Вот мы и добрались до восьмого места СДПК. Почему они не на первом месте? - Партия СДПК не проходит на первое место, потому что они отправили свою старую гвардию в другие партии и набрали совершенно новых людей, которых сейчас никто не знает. Приведу пример, приедет в одно из сел какой-то области Жылдызкан Джолдошева и приедет никому не известный журналист, который баллотируется в депутаты. Естественно, люди пойдут к более известной Джолдошеве, а не к журналисту каким бы он чистым и хорошим не был. У СДПК не хватает уважаемых личностей, из старых у них остался только спикер и Чыныбай Турсунбеков, вот и все. На девятом месте у нас расположилась партия «Аалам» и это не случайно, потому что в этой партии есть кыргызская Жириновская Жылдызкан Джолдошева! Она может протащить партию своим авторитетом среди граждан Кыргызстана. А на почетном десятом месте партия «Конгресс», почему эта партия оказалась в десятке до поры до времени будет оставаться в тайне. Это большой секрет. – подчеркнул Бакыт Бакетаев. - Чего можно ожидать от предстоящих выборов?

- Несомненно, эти выборы будут самыми дорогими в истории Кыргызстана. Страшно представить сколько денег потратят в пустую. Если на этих выборах один голос будет стоить 100 долларов - это 6 000 сом, если на выборы придут больше половины кыргызстанцев, то это будет приблизительно 120 млн долларов, а в сомах это больше 7,5 миллиардов сомов. На выборах будет все! Это, начиная от коррупционных деяний кандидатов, заканчивая их грязным постельным бельем. Возможно, что некоторые кандидаты для того, чтобы набрать как можно больше голосов могут пойти на крайне рисковые меры агитации, которые в последующем могут дестабилизировать обстановку. Хотелось бы, чтобы они не пересекали эту границу.

- Что бы вы посоветовали кандидатом? - Дорогие товарищи кандидаты в депутаты! Помните, на выборах будет война компроматов. Если у вас есть скелеты в шкафу, лучше не идти на выборы, об этом обязательно узнает народ. С уверенностью могу сказать, что во время агитации будут всплывать интимные подробности многих депутатов. - Вы имеете в виду, что будут скандалы подобные скандалу с фильмом Текебаева? - Да. Ожидаются порно – фильмы с участием кандидатов в депутаты. Будут всплывать подделки документов, скандальные разоблачения и многое другое. На фоне этих скандалов, видео подобное Текебаевскому будет самой малостью. - Видимо эти выборы будут не только самыми дорогими, но и самыми скандальными. Что вы посоветуете кандидатам, как вести себя в подобных ситуациях? - Черный пиар – это тоже пиар. Поэтому советую всем кандидатам сохранять спокойствие и не нервничать. Если ктото ставит вам подножки нельзя в него стрелять, времена убийств уже прошли. Пусть будет пиар, потом сам народ разберется кто прав, а кто лжет. - И, пожалуй, самый главный вопрос нашего интервью: На кого будет работать Бакыт Бакетаев во время выборов? - Я буду помогать всем партиям. Я буду работать на народ. – утвердительно сказал Бакетаев. На прощание политолог сказал нам, что к следующему номеру газеты он расскажет нам о скандальных подробностях некоторых партий, которые идут на выборы 2015. Что ж будем ждать с большим нетерпением. Беседовала Карачач ШАКИРОВА № 141 • 14-август, 2015-жыл

"МАСКЄЄДЄ" ЭМНЕ КЕП?

АКАЕВДИН АКЧАСЫ МЕНЕН “ОЎОЛУП” АТКАН КЕСИПТЕШИБИЗДИН “ОБОНУ” Кыргызда “мурдун балта кеспейт” деген кеп бар. Бул учкул кеп кєбїнесе єзїнїн гана камын ойлогон, башка бирєєнїн кайгы-капасы, жетишпестиги менен эч кандай чатагы жок адамдарга айтылат. Єзїнїн карды ток болсо болду, жашоо майрам. Андайлардын ички жан дїйнєсї тїз эле бетине, анан кєздєрїнє тээп чыгат. Манчыркап калат, єздєрїн гений эсептейт. Ашынган акылдуу санайт. Ал эми турмуш чындыгында алардын казанбактай башы жєн гана дене-тїзїлїштїн формасын сактап турган болот. Ичи ашкабак. Аргасыздан ушинтип айтууга туура келет. Болбосо биздин бул 100 килограмм салмагы болгону менен 100 граммчалык эч кандай тармакта кадыр-баркы жок бала тууралуу жазып деле убара болгубуз келбейт эле. Ачыгын айтканда калемдин сыясына деле татыбайт. Бирок бу жолу 5 сомдук калемдин сыясын аябай эле коюуну эп кєрдїк. Сєз ким тууралуу болуп атканын макаланын темасынан деле байкасаўыз керек. Бу жигит каадалуу басканды, анан каадалуу кєрїнгєндї гана укмуштуудай єздєштїрїп алганы болбосо, кийим саткан дїкєндєрдєгї маникендерден айырмасы деле жок. Баарына кайыл. Иши кылса анын чєнтєгї толуп турса болду. Мамлекетиў эмне болуп атат, эл эмне кылып тирилик кылып атат ойлонуп чачын агарткысы келбейт. Демек, анда жїрєк да, акыл да, дагы тагыраак айтсак мээ да жок. Булардын баары жок болгондон кийин кайдан патриот чыкмак эле? Маникен эле бекен? Кептин ток жерин айталы. 12-август кїнї Кыргызстандын тарыхында маанилїї тарыхый окуя

болду. Єлкєбїздїн Евразия экономикалык биримдигине киргенине байланыштуу кыргыз-казак чек арасындагы бажы пунктары алынып салынды. Бул тарыхый окуяга Казакстандан атайын Нурсултан Назарбаев єзї келип, президент Алмазбек Атамбаев менен биргеликте Чолпон-Атада чек аралардын ачылышына кєз салып турушту. Мына ушунда Алмазбек Атамбаевдин Нурсултан Назарбаевге берген жогору баасына айрым кесиптештерибиз асылып жатып калышты. Качкын ажо Аскар Акаевдин “адвокаты” болуп акча таап жїргєн кесиптешибиз социалдык тїйїндєрдїн бириндеги єзїнїн баракчасы аркылуу “Бизде Назарбаевдей президенттин жоктугунан эмес, Атамбаевге окшогон президенттин келип алганынан єнїкпєй атабыз” деп жазыптыр. Эми жакшылап талдап кєрєлї. Бу кесиптешибиз єзї ушул кїнгє чейин Кыргызстан їчїн эмне жасады? Жалаў негатив материалдарды чалмалап койгондон башка тыйынчалык пайда алып келген жок. Эгерде анын ашкабактай башы жетпей жаткан болсо айтып койгонубуз туура болор: Кыргызстандын 20 жылдан ашуун убакыт єнїкпєй бир ордунда да турбай артка кетип келгенине азыркы тапта ал “адвокаттык” кылып аткан качкын президент Аскар Акаев кїнєєлїї. Мына ушул академик Кыргызстанды кїлїп-жайнап жїрїп жайлап кетти. їй-бїлєлїк башкарууну пайда кылып, коррупция дегенди ажыдаарга айлантты. Кыргыздын жерлерин бир четинен сатып баштаганда єз элинен куулду. Эгерде 2005-жылдагы революция болбогондо азыр кайда жашап атат элек табышмак болмок. Андан кийин келген Курманбек Бакиев Акаевдин 15 жылда жасаганын 5 жылда эле “ашыра” жасап, їй-бїлєлїк

башкаруунун классикалык їлгїсїн кєрсєттї. Єз элин мал катары санады, тезек “тердиртти”. Мына ошол эки качкын президенттин чалып кеткен “боткосун” оўдоп-тїзєє милдети бїгїнкї бийликтин мойнуна жїктєлдї. Коррупцияга каршы кїрєш катуу жїрїїдє. Мурдагыдай їй-бїлєлїк башкаруу жоюлду. Оппозициянын парламентте єз трибунасы пайда болду (аны оппозиция кандай колдонуп атканы башка кеп). Мамлекеттик жооптуу кызматтарга жаштар кєбїрєєк тартыла баштады. Татыктуу жаштар иштеп атканын кєрїп атабыз. Акча їчїн Маскєєдє “бєгїп” жаткан качкын Акаевдин їйїндє жатып алып китеп жазып атканын жарнамалаган да єзї. Акаев берген акчага їй-бїлєсї менен Питерди кыдырып сайран курган сїрєттєрїн жарыялаган да єзї. Бекер тамак иче берип, 10 килограммга толуп кеткенин мактанып айтып жїргєн да єзї. Акаевдин дасторконунда єтє кымбат тамак-аштар гана тураарын деле эч ким сурабаса деле єзї айтып жїргєн. Кечкисин качкын президент менен стакан кагыштырып коюп атканын, “ал стакандын ичиндеги шараптын баасын айтсам чоочуп кетесиў” деп мактангын деп анын оозун ким тырмады эле? Тырмаган эмес. Бардыгын єзї эле айтып жїргєн. Ошентип жїрїп келгенине деле кєп болду. Же жазган китеби жок, же он килограммга “шишип” кеткен курсак “натыйжа” бербейт. Андыктан “сєздєн жаўылган турбайт” деген сєздї эсине салгыбыз келет. Бїгїн биз тазалануу жолундабыз. Коррупционерлер четинен камала баштады. Эл кимдин-ким экенин даана тїшїндї. Саясатчылардын бет каптары сыйрылды. Азыр кооз сїйлєгєндєр эмес, татыктуу иштегендерди баалаган заман. Мына ушундай єзгєрїїлєр азыркы

президенттин башчылыгы алдында жасалууда. Азыр да буга чейинки жасалган иш-аракеттердин жемиши толук байкала элек, жакынкы 2-3 жылда буюрса жетишээрлик байкалып калат. “Жакшы тилек - жарым ырыс” дейт элибиз. Элибиз азыр тынчтыкта, стабилдїїлїктє єнїгїїнї гана кєксєп турат. Ынтымакта болсок баардык жакшылыктар, ийгиликтер алдыда.

ШОУ-БИЗНЕС ДЇЙНЄСЇНЄН

ГУЛЖИГИТ КАЛЫКОВДОН «ТААРЫНБА» АТТУУ ЖАЎЫ КЛИП Óøóë àïòàäà Áèøêåê øààðûáûçäàãû ðåñòîðàíûí áèðèíäå, êûðãûçäûí øîó ä¿éíºñ¿íäº àòòûí êàøêàñûíäàé òààíûìàë ìûðçàëàðûíûí áèðè, êûðãûç ýëèíèí ñûéìûãû áîëãîí Ã¿ëæèãèò Êàëûêîâäóí ðåïåðòóàðûíà òààíäûê “Òààðûíáà” àòòóó ûðûíà êëèï òàðòûï àíûí áåò à÷àðû áîëóï ºòò¿. Áóë êåðåìåò¿¿ êå÷åãå Ã¿ëæèãèòòèí ñàõíàëàø äîñòîðó Ãóëüíóð Ñàòûëãàíîâà, Îìóðáåê Àíäàðáåêîâ, Îìàð, Èëüÿç Àíäàø, Íýíà, Êàíûêåé, Þëèÿ Ðóöêàÿ, Èñà Îìóðêóëîâ æàíà áàøêàëàð êåëäè. Ìûíäàí òûøêàðû æà¢ûäàí æûëäûçû æàíûï, øîó ä¿éíºäº ºç îðäóëàðûí òààï áàøòàãàí æàíà êûðãûçäûí æ¿ç¿ áîëãîí æàø ûð÷ûëàð Àÿíà Êàñûìîâà, Àéûìà Àéèë÷èåâà æàíà «Àéëóí» òîáó êåëèøòè. Æàëïûëàï àéòêàíäà æà¢û êëèïòèí áåò à÷àð êå÷åñè æàêøû àòìåñôåðàäà ºò¿ï, Ã¿ëæèãèòòèí “Òààðûíáà” àòòóó ûðûíà òàðòûëãàí êëèï êîíîêòîðäóí êóïóëóíà òîëóï, ìàêòîîëîðóíà àðçûäû. Áèçäèí æàìààò äà áóë áåò à÷àðãà êàòûøûï, æà¢û êëèáèíå ê¿áº áîëäóê. Ã¿ëæèãèòêå ÷ûãàðìà÷ûëûê èéãèëèê êààëàéáûç.

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

УЛУТТУК КОЛОРИТ

“Кыргыз кийими мен їчїн эў кымбат, баа жеткис сезимдерге ээ”

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

РАЗОБЛАЧЕНИЕ

Коррупционные дела Джаныбека Бакчиева и его интересная связь с Максимом Бакиевым ПЕРЕД ВЫБОРАМИ ВСЕ ТАЙНОЕ СТАНОВИТСЯ ЯВНЫМ! Народу уже известно, что такое «тендер»! Если говорить со слов народа, то можно сказать, что тендер может выиграть только тот, у кого есть влиятельные знакомые в тендерной комиссии. У нас в стане с тендером всегда большие проблемы, почти все остаются недовольными, конечно кроме тех, кто его выиграл. Все тайное, когда-то становится явным так вот, в январе 2012 года Генеральная прокуратура КР возбудила уголовное дело по фактам злоупотребления должностным положением и осуществлением госзакупки вопреки интересам государства должностными лицами ГРС при Правительстве КР (уголовное дело №150-1216). Был привлечен к ответственности один из заместителей Джаныбека Бакчиева, тогда он работал Председателем ГРС. И как у нас принято, его зама в скором времени, по слухам, «отмазали» за 200 тысяч долларов США! В прокуратуре, как нам известно, не мелочатся. Сам Бакчиев отделался легким испугом, потому что, лично ничего не подписывал по двум известным причинам; вроде как он нигде толком не учился и раньше уже отсидел за подделку диплома. Проведя некоторое время за решеткой он получил оть жизни хороший урок, как оставаться на стороне. Это уголовное дело отфутболивалось, то в ГКНБ, потом в МВД и в конечном счете, сейчас оно находится в МВД, где оно, судя по всему, после выборов потихоньку будет спущено на тормозах. Чтобы не утомлять читателя ненужными деталями, хотя они немаловажны для следствия, перейдем к сути самого дела.

ДЖАНЫБЕК БАКЧИЕВ И ОСОО «АТЛАС КРИПТ» В сентябре 2009 года Джаныбек Бакчиев создает ОсОО «Атлас Крипт», которое до поры до времени ничем не занимается. Постепенно он входит в доверие к Максиму Бакиеву и с его помощью 31 марта 2010 года выигрывает тендер на изготовление водительских удостоверений и соответствующей бланочной продукции. Причем «Атлас Крипт» был единственным участником тендера и поэтому он обязан был стать победителем. Тем более, что главным негласным учредителем являлся и является Максим Бакиев. После апрельских событий 2010 года Временное Правительство итоги тендера призвало несостоявшимися и объявило новый тендер 4 августа 2010 года. Бакчиев, остававшийся на некоторое время Председателем ГРС, вполне понятно, что вновь попытался протащить свою компанию. В этом тендере все 9 видов бланков он через своих членов тендерной комиссии выставил одним лотом, а не по каждому отдельно. В тендере приняли участие два претендента: ОсОО «Атлас Крипт» и ОсОО «Континент». Не смотря на то, что у оппонентов «Атлас Крипт» были на порядок ниже цен, предлагаемых «Атлас Крипт» победу присудили бакиевско-бакчиевской компании. А тендерная комиссия обосновала это тем, что ОсОО «Континент» не представило образец национального водительского удостоверения, отсутствием оборудования по персонализации национального водительского удостоверения, кроме того, качество продукции ОсОО «Континент», согласно заключению специалиста ГЦСЭ при Министерстве юстиции не отвечала

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

представленным техническим требованиям тендерной документации. Однако, следствием было установлено, что и документация ОсОО «Атлас Крипт» абсолютно не соответствовала требованиям тендерной документации. Так, согласно тендерной документации, все участники тендера должны соответствовать квалификационным требованиям, а именно: наличие опыта предоставления аналогичных по характеру и объему услуг в течении последних трех лет, иметь годовой объем услуг не менее 5 млн.сом за последние три года и иметь оборудование для изготовления и заполнения бланков. А этого всего у ОсОО «Атлас Крипт» не было. Согласно акту выездной внеплановой налоговой проверки ГНС при Правительстве КР от 16.02.2012 года экономическая деятельность ОсОО «Атлас Крипт» в 2009, 2010 года не осуществлялась, доходов не было. Таким образом, при проведении данного тендера должны были быть отклонены предложения обеих претендентов. Один из друзей Бакчиева А.Каравай 28 марта 2011 года увольняется из системы МВД КР и сразу назначается генеральным директором ОсОО «Атлас Крипт». И 12 апреля 2011 года по истечению восьми месяцев с момента объявления победителя тендера Директором ДРТС при ГРС А.Дюшалиевым (он, кстати принимал участие в разработке тендерной документации по тендеру от 31.03.2010 года и входил в состав тендерной комиссии при проведении тендера от 04.08.2010 года) и ОсОО «Атлас Крипт» в лице генерального директора А.Каравай (принимал по указанию Бакчиева, не смотря на то, что участник тендера не имеет права этого делать, участие в разработке тендерной документации по тендеру от 31.03.2010 года) был подписан рамочный контракт о производстве и поставке специальной бланочной продукции. Согласно акту Счетной палаты КР от 29.07.2011 года тендерная заявка действительна в течении 30 дней, т.е до 04.09.2010 года в течении этого периода заявки остаются в силе. До истечения действия тендерных заявок закупающая организация может просить поставщиков продлить этот срок на конкретный период времени, однако сектором закупок не был продлен срок действия тендерной заявки. И с июля 2011 года ОсОО «Атлас Крипт» начало поставку в ГРС всех 9-ти видов бланков и продолжает поставки до настоящего времени. При этом установлено, что только 5 видов бланков они получают с Германии и Болгарии. А остальные 4 вида бланков они приобретают у местного производителя – ОсОО «ST.Art Ltd» по завышенным ценам. Таким образом установлено, что ОсОО «Атлас Крипт» занимается перепродажей 4 видов бланков по завышенной стоимости в 5 – 10 раз и за все это, естественно платим мы с вами уважаемые читатели и водители. На лицо чистой воды и мошенничество, и хищение в особо крупных размерах у населения. Только по этому эпизоду уже есть законченный состав преступления и дело можно передавать в суд, а по остальным фактам продолжать расследовать, хотя все в основном уже известно. Но Бакчиев через Госцентр судебных экспертиз при Министерстве юстиции КР получил, не понятно как, заключение о том, что его образцы бланочной продукции соответствуют требованиям, а образцы ОсОО «Континент», наоборот – не

соответствуют. И эти заключения были представлены членам тендерной комиссии. А когда следователем ГКНБ была назначена экспертиза, то согласно заключению судебного эксперта ГСЦЭ при Министерстве юстиции за №;1194/02 от 20.03.2012 года оказалось, что представленные на исследования образцы бумаги принадлежащие ОсОО «Атлас Крипт», идентичны, образцам специальной бумаги принадлежащих ОсОО «Континент», которые были представлены на исследования, являются частями одного и того же вида специальной бумаги! Согласно письму Министерства финансов КР от 03.04.2013 года квалификационные критерии ОсОО «Атлас Крипт» не соответствовали требованиям тендерной документации. Кроме этого, ГРС не имела права заключать какой любо контракт после истечения срока действия тендерных заявок, так как к моменту заключения договора, тендерная заявка ОсОО «Атлас Крипт» не была действительной! После всего, добиться правды ОсОО «Континент» так и не смог. Но через 5 лет один из его руководителей все же не стал молчать и выступал на коллегии ФУГИ с большой разоблачительной речью. Нам стала доступна стенограммы той самой речи!

СТЕНОГРАММА ЗАСЕДАНИЯ КОЛЛЕГИ ФУГИ 20.07.2015 Г. БИШКЕК. (ЧАСТИЧНО) Выступление О.В.Победова : Добрый день уважаемые гости и члены коллегии! Меня зовут Олег Победов и я являюсь генеральным директором ОсОО «Континент Принт». Необходимо отметить, что на сегодняшний день процесс изготовления практически всех бланков документов государственного значения пущен на самотек, цены на изготовление бланочной продукции заведомо завышаются и соответственно разворовываются посредством различных коррупционных схем. Так в качестве примера приведем ситуацию с бланками ГАИ – это перечень из девяти документов, реальная себестоимость которых значительно ниже утвержденной и разница оседает в «карманах» коррумпированных чиновников. Достаточно рассмотреть только одну линию ГАИ и их перечень документов: бланк удостоверения международного образца, временное водительское удостоверение, свидетельство о регистрации транспортного средства, пластиковые водительские права. Рассмотрение только одного примера по документам строгой отчетности по линии ГАИ, государство теряет около 340млн сом, и эти деньги просто оседают в Европе в кармане у Максима Бакиева. Перед выборами в Жогорку Кенеш, которые будут проводиться осенью текущего года большая часть из 340млн сом уже направлена на предвыборные дела Джаныбека Бакчиева, который вполне понятно, не может не действовать без санкции Максима Бакиева. Поэтому не случаен его вход в партию Бир-бол, где Бакчиев стал одним из руководителей предвыборного штаба. За пол года до выборов он по всей стране, но в первую очередь на севере, организовал различные пышные тои, празднества, спортивные мероприятия с крупными призами, вплоть до автомашин. Когда в одном из отделов Правительства попытались внести предложение одному из Вице-премьеров о проведении нового тендера на параллельное изготовление водительских удостоверений наряду с ОсОО «Атлас Крипт» на конку-

рентных и более выгодных для наших граждан условиях, тот категорически запретил это делать. А предложение было очень разумное. Если мы так боимся разрывать контракт, то тогда можно было бы выпускать параллельно другие водительские удостоверения и население само бы решало, у кого их приобретать и оба вида были бы действительны на территории нашей страны. Это простые истины почему-то в правоохранительных органах никто не хочет замечать. Коррупция? Или кто-то давит и прикрывает сверху?

ОТКУДА СТОЛЬКО ДЕНЕГ У ГОССЛУЖАЩЕГО? Следствие МВД не желает глубоко копать по другому факту: Бакчиев практически каждые десять дней получает из Швецарии переводы на 10 – 15 тысяч долларов, но не на свое имя, а на фамилии своего водителя и помощника. В попытке хоть как-то легализовать «нетрудовые доходы» Бакчиев заключает в 2010 году липовый контракт с ОсОО «Time tour» на получение займа в сумме 101 000 евро. Руководителем этой фирмы является ближайший родственник Бакчиева – Искандер Токтосунов. Теперь рассмотрим расходы бывшего госслужащего Джаныбека Бакчиева (это только те, которые установило следствие): в 2009 году Бакчиев положил на счет в «Казкомерцбанке» 70 тысяч долларов, в 2012 году пополнил счет еще на 40 тысяч долларов, в 2013 году добавил еще 10 тысяч долларов, в 2014 году еще 10 тысяч долларов. Он был вынужден «раскрыться», так как, часть этих денег направлял на обучение сына за границей. В СМИ примерно 2 года назад всплыла информация о том, что прокуратура Свердловского района начало расследование по факту незаконных действий чиновников Мэрии г.Бишкек, которые выделили земельный участок рядом с ЦУМом для строительства торгового центра «Red center» принадлежащего фактически Бакичеву и, где он разместил свой офис. Много всего накопали следователи, за эти несколько лет расследования. Понадобится еще несколько статей, чтобы все описать, но как у нас принято, периодические «замазывания» и ссылки пальцем вверх, заставляют тянуть с расследованием, при этом находя различные отговорки типа «запросы посылаем, но ответа почему-то нет». Народ наш в это время продолжает терпеливо переплачивать за водительские удостоверения, а некоторые люди наживаются и никто, ничего сделать не может. А когда Бакчиев придет депутатом и возглавит Комитет по борьбе с коррупцией, сами понимаете, что будет дальше. Лучше бы Бир –болу на время следствия избавиться от сомнительных личностей и не портить и без того подмоченную репутацию. А следователям и Министру МВД Мелису Турганбаеву взять это дело под свой личный контроль и пожелать не бояться ссылок на всяких там «рулевых» имеющих якобы доступ на самый – самый верх. Пример с Нарынбаевым неужели ни о чем не говорит? А может быть это единственный пример для устрашения, когда посадили человека от которого ничего не возьмешь? Три года ведется следствие, все преступные факты на лицо, но почему-то и Генпрокуратура, и ГКНБ и Правительство не могут довести до логического завершения это затянувшееся уголовное дело… Айлун Даур, www.aibat.kg

ЖЕРГИЛИКТЇЇ ЖАЎЫЛЫКТАР «АТА МЕКЕНДИН» АРДАКТУУ МЇЧЄСЇ А.САСЫКБАЕВА ЧЇЧЇКУЛАКТЫН АЙЫНАН ТИЗМЕНИН АРТКЫ САБЫНА ИЛИНИП...

Т.САРПАШЕВ ПАРЛАМЕНТТИК ШАЙЛОО БОЮНЧА ЖЕРГИЛИКТЇЇ БИЙЛИК АСТЫНДА ТУРГАН НЕГИЗГИ 3 ТАПШЫРМАНЫ БЕЛГИЛЕДИ 12-августта биринчи вице-премьер-министр Тайырбек Сарпашев парламенттик шайлоону уюштуруу боюнча жергиликтїї бийликтин астында турган эў негизги їч тапшырманы баса белгиледи. Биринчиси – операторлордун тизмесин тактоо. Экинчиси – жалпы тестирлєєнїн экинчи этабын сапаттуу єткєрїї жана кимдин кайсы жерде шайлай тургандыгы тууралуу арыздарды чогултуу, ошондой эле Борбордук шайлоо комиссиясынын тутумдук администраторлору менен тыгыз иштєє.

«Ата Мекен» партиясы депутаттыкка талапкерлерди чїчїкулак кармоонун негизинде тандаарын расмий жарыялады. Маселен, «Ата Мекендин» ардактуу мїчєсї Асия Сасыкбаева чїчїкулактын айынан тизменин арткы сабына илинсе, кечээ гана горизонтто пайда болгон Аида Салянова алдыўкы бештикке кирди, деп жазат "Айкын Саясат" гезити 13-августта чыккан санында. «Буга жини шакардай кайнаган Асия Айтбаевна: «Бул эмне деген шермендечилик?! Мени шылдыў кылганыўарбы? Єлсєм да Саляновага орун бербейм» таризинде албууттанып, экс-башпрокурордун айласын алты кетирип жатканын эшиттик. Билесиўер да, айымдардын «разборкасы» кандай болоорун. Кудай єзї бир сактаса болгону…», - деп жазат басылма. Баса, «Ата Мекен» партиясынын катарына 5-чакырылыштагы парламентке КСДПдан Кєл єрєєнїнєн депутат болуп шайланган Эркингїл Иманкожоева дагы кошулуп жаткандыгын уктук. Ал дагы кимдин ордуна минээр экен? Айтор, атамекенчилердин катарын деле, калдайган караандар толуктап жатканына караганда, бул шайлоо кыргыз тарыхында парламенттик шайлоонун єзгєчє орун алмашуулары менен жазылып калат єўдєнєт, - деп кошумчаланат.

ЖЕРЇЙДЇ ИШТЕТЇЇГЄ 50 ЖЫЛ МОРАТОРИЙ ЖАРЫЯЛОО — ЄЛКЄНЇН КЕЛЕЧЕГИНЕ ШАЛААКЫЛЫК МАМИЛЕ, ДЕПУТАТ

Їчїнчїсї – шайлоо єтє турган тилкелерде тийиштїї шарт тїзїї. «Бул жолку шайлоо єзгєчє болгондуктан мониторлорду койгонго, комплекттерди орнотууга кеўири жай болуусу керек. Тар жай болбошу керек жана шайлоо кїнї бардык тилкелер жарык менен толугу менен камсыздалышы зарыл», – деди Сарпашев.

МУРДА МАЙ КУЮЧУ ЖАЙ ЖАЙГАШКАН ТЫНЧТЫК ПРОСПЕКТИ - ТЇШТЇК МАГИСТРАЛДАГЫ ПАРК ЗОНАСЫ АТАТЇРК ПАРКЫНА КОШУЛАТ Мурда май куюучу жай орун алган Тынчтык проспектиси менен Тїштїк магистралдын кесилишиндеги парк зонасы жашылдандырылып, «Ататїрк»

КЫЛМЫШ ЖАНА КЫРСЫК ТАЛАСТА КАРА КУУРАЙ ЄСКЄН ТАЛАА ТАБЫЛЫП, ЖОК КЫЛЫНДЫ

Жыйналган кара куурайдын жалпы салмагы 1,8 тоннаны тїздї. Чек ара кызматынан билдиришкендей, муну атайын єстїргєн болушу мїмкїн, анткени талаа сугарылып, жакшы каралган. Талас облусунун Манас районундагы Мундуз-Сай капчыгайынан мыйзамсыз айдалган кара куурай талаасы табылганын Мамлекеттик чек ара кызматы билдирди. Чек арачылар Баўги заттарды кєзємєлдєє кызматынын єкїлдєрї менен бирге 0,45 гектар жерге мыйзамсыз айдалган кара куурай талаасын табышкан. "Чогултулган кара куурайдын жалпы салмагы 1,8 тоннаны тїздї", — деп айтылат билдирїїдє. Чабылган кара куурай орулуп жана єрттєлдї. Чек ара кызматынан билдиришкендей, кара куурайды кимдир бирєєлєр єстїргєн, себеби талаа абдан дыкат каралган. Учурда аны кимдер єстїргєнїн аныктоо їчїн аракеттер кєрїлїїдє.

паркынын аймагына кошулат. Бул тууралуу 13-августта Бишкекте КСДП партиясынын шаардык 15-конференциясында Бишкек шаардык кеўештин тєрагасы Марат Аманкулов билдирди. Анын айтымында, курулушу бїтпєй калган бул АЗС кєп жылдан бери биринчи жолу тїрттїрїп салынган объект болуп калды. «Бардыгы болуп бїгїнкї кїндє Бишкекте жашыл аймактарга, парк зоналарына жана эл кєп топтолуучу жерлерге жакын жайгашкан 116 май куюучу жай бар. Шаарда чоў бензовоздор жїрїшєт, булар тобокелдиктерди гана алып келбестен, жаратылышка кесепетин тийгизишет. Ушуга байланыштуу биз борбор калаада АЗСтердин курулушуна мораторий киргизїїнї сунуштадык», - деди ал.

КАРАКЧЫЛЫК КЫЛГАН ЭЖЕ-СИЎДИЛЕР КАРМАЛДЫ Эже-сиўдилер чала тааныш аялдын їйїнє барып, анын колу-бутун таўып, баалуу буюмдарын уурдап кеткен. Бишкек шаарынын Ленин РИИБдин кызматкерлери каракчылык кылган эже-сиўдилерди кармаганын шаардык милициядан билдиришти. Маалыматка ылайык, 27-июнда кїндїзгї саат 10:00дєр чамасында эже-сиўдилер чала таанышынын їйїнє барып, кїч колдонуп аялдын буту-колун байлап, їйїндєгї алтын буюмдарын жана чєнтєк телефонун уурдап кетишкен. Келтирилген

чыгым 50 миў сомду тїзгєн. Аталган факты боюнча Ленин РИИБдин тергєє бєлїмї Кылмыш жаза кодексинин 168-беренеси (Каракчылык) боюнча кылмыш ишин козгогон. Иликтєє иш-чараларынын негизинде аталган кылмыш ишине шектїї делип, 34 жана 24 жаштагы эже-сиўдилер кармалган. Тергєє иштери жїрїїдє.

Жерїйдї иштетїїгє 50 жыл мораторий жарыялоо — єлкєнїн келечегине шалаакылык мамиле, деп эсептейт КСДП фракциясынын лидери Чыныбай Турсунбеков. Ал бул тууралуу 13-августта Бишкекте КСДП партиясынын шаардык 15-конференциясында билдирди. «Биз Жерїйдї иштетїїгє 50 жылга мораторий жарыялоо жєнїндє кєп жолу уктук, бирок мындай чакырыктар - єлкєнїн келечегине шалаакылык мамиле. Ушундай чакырыктар менен чыккан адамдарды кєп кєрдїм. Алар, биздин балдарга, неберелерге бир нерсе калышы їчїн мораторий жарыялоо керектигин айтышат, мен силерге айтып коеюн, бул адамдар биздин урпактар жєнїндє ойлогондор катары кєрїнбєйт. Алар керек болсо єздєрї тууралуу ойлонушпайт», - деди ал. Парламентарий, алардын артында келечек муун тууралуу ойлонбогон кїчтїї саясатчылар турганын белгиледи. «Кыргызгаздын» сатылышы жєнїндє айтып жатып, Ч.Турсунбеков, мурда Кыргызстан коўшулардан тизе бїгїп, газды

жеткирїї жєнїндє келишимди узартууну сурап жїргєнїн, азыр болсо калк газ менен їзгїлтїксїз камсыздалып жатканын билдирди. «Бизди кимдер гана кїнєєлєгєн жок. Єлкєнїн дєєлєтїн болгону 1 долларга сатып жиберди деп жїрїштї, эми азыр убакыт кєрсєтїп жатат алар эч нерсе дей алышпайт. Бул (газдын сатылышы) биздин єлкєнїн келечеги, анын єнїгїшї, кєз карандысыздыгы їчїн гана болду», - деди Турсунбеков.

БИШКЕКТЕ ЖУМУШСУЗДАРДЫН САНЫ 6 МИЎ АДАМДАН АШАТ

2015-жылдын 1-июнунда туруктуу жашаган калктын саны 946,6 миў адамга жетти. Алардын ичинен 391,3 миўи иш менен камсыз болсо, 40,8 миўи жумушсуз болуп саналат. Июлдун аягында жумуш камсыздоо кызматынын тизмесинде 8 миў 891 адам турганы аныкталды. Алардын 6 миў 299 жумушсуз макамында. Жумушсуздардын 4 миў 116сы аялдар, 1698 адам жаштар. Бишкектеги катталган жумушсуздуктун деўгээли 1,5� тїзєт.

ГКНБ СООБЩАЕТ

ПОДПОЛКОВНИК МИЛИЦИИ ВЫМОГАЛ ВЗЯТКУ И ПОПАЛСЯ Сотрудники АКС ГКНБ совместно с УСБ МВД в процессе реализации оперативно-розыскных мероприятий по выявлению и пресечению коррупционных проявлений в органах внутренних дел выявлен факт вымогательства взятки сотрудниками Управления уголовного розыска ГУВД Бишкека. По факту вымогательства взятки был задержан подполковник милиции «К.Б.» и майор милиции «Р.М.». Сотрудниками ГКНБ было установлено, что подполковник «К.Б.» вымогал у гражданина «И.З.» 8 тысяч долларов, под угрозой «подброса» наркотиков и привлечения к уголовной ответственности. И вот в тот самый назначенный день, 11 августа текущего года, когда «И.З.» передавал взятку в размере 1 тысячи долларов, чекисты задержали начальника отдела по борьбе с преступлениями против личности и заказными убийствами УУР ГУВД и майора милиции «Р.М.». Во время досмотра машины, на которой приехали «вымогатели в форме» на место преступления, дабы получить деньги от невинного человека, сотрудники ГКНБ обнаружили и изъяли из машины порошок белого цвета со специфическим запахом уксусного ангидрида. Предположительно это был героин, вес героина составлял 1,8 грамм, а найденное еще одно вещество темно-зеленого цвета со специфическим запахом конопли весил 1,3 грамма. И эти 3 грамма, могли решить судьбу гражданина «И.З.» или решить судьбу кошелька сотрудников милиции. Но чекисты подоспели вовремя и смогли предотвратить преступные деяния вышеуказанных сотрудников. Хотя остается открытым вопрос, сколько еще граждан попали в руки недобросовестных офицеров? По данному факту Следственным управлением ГКНБ возбуждено уголовное дело по признакам преступлений, предусмотренных статьями 304 «Злоупотребление должностным положением» и 313 «Вымогательство взятки» Уголовного кодекса. Задержанные водворены в ИВС СИЗО ГКНБ, ведется следствие.

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

БАЖЫ БИРИМДИГИ

Бекбосун БЄРЇБАШЕВ, саясат таануучу:

Орозбек ДЇЙШЕЕВ, саясий серепчи:

“ЭКОНОМИКАБЫЗДЫН ЄНЇГЇШЇНЄ ШАРТТАР ТЇЗЇЛЇП КАЛДЫ” - Бекбосун мырза, 12-августта кєптєн кїткєн кыргыз-казак чек ара бекеттери эки президенттин жеке кєзємєлїндє ачылды. Бул иш-чаранын мааниси Кыргызстан їчїн канчалык? - Товарлар єйдє-тємєн, ээн-эркин єткєнгє шарт тїзїлдї. Эми Кыргызстандын экономикалык жактан єсїїсїнє шарттар болот. Мисалы, айыл-чарба азыктарын, Кытайдан келген товарларды кайра алып чыксак болот. Ошондуктан Кыргызстан їчїн экономикалык єсїш жана чоў тарыхый окуя болду. Айта турган болсок, буга чейин экономикалык єсїїбїз тємєндєп кеткен. Президентибиз Алмазбек Атамбаев буга чейинки бийликтерибиз начар болуп келген деп моюнуна алды. Андыктан мына ушундай тарыхый окуянын болушуна чоў салымын кошкон президентибизге рахмат айтышыбыз керек. Эми,

экономикабыздын єнїгїшїнє шарт тїзїлїп калды.

“ЭКОНОМИКАНЫН ЖАЎЫ БАСКЫЧЫ АЧЫЛДЫ” - Орозбек мырза, 11-августта казак президенти Нурсултан Назарбаев Кыргызстанга иш сапары менен келип Чолпон-Ата шаарында президент Алмазбек Атамбаев менен жолукту . Ал эми 12-августта кыргыз-казак чек арасы ачылды. Эки єлкєнїн чек араларынын ачылышы кыргыз ишкерлери їчїн кандай шарттарды тїзєт? - Аракетибизге жараша биздин алдыбызда жаўы экономикалык баскыч ачылды. Мындан биз сырткы саясатты жакшы жолго коюп, экономикалык бир топ жаўы келишимдер менен элибиздин экономикалык саясатын жакшы баскычка кєтєрїїгє мїмкїнчїлїк пайда болду. Албетте бул аракеттерибиз бизге эле эмес, кошуна єлкєлєргє да бир топ жакшы пайдасын тийгизет деп ишенем. Андыктан Президентибиздин

бул аракетин жакшы баалоого болот.

- Кыргызстан менен Казакстандын чек арасынын ачылышы кыргыз-казак достугуна оў таасирин тийгизеби? - Эки єлкє ортосундагы карым-катнаш менен бирге эле биздин ишкерлерибиздин Россияга чыгуусуна да жакшы шарт тїзїлїп жатат деп ишенимдїї айтууга болот. Мындан улам биздин єлкєнїн жарандары эми эч тоскоолдуксуз Казакстанга барып иштей алат. Мындан сырткары ишкердїїлїктєгї тажрыйба алмашуу да бир топ жогорулайт десек болот . Эки єлкєнїн президенттеринин жолугушуусу тарыхта кала турган чоў маанилїї жолугушуу. Кудай буйруса Кыргызстан ЕАЭБке кирди. Эми мындан ары ал биримдиктеги єлкєлєр менен кызматташуу кеўейет, жакшырат.

ТУРМУШ

Курбу кызымды колдонуп жїрєт, кантип жардам кылсам? Бул турмушта эў жакын, бир тууганымдай кєргєн менин курбу кызым – Мээрижан. Бишкектин бир мектебинде чоогу окуп, чоогу бїткєнбїз. Єтє жакшы окуйт, же начар окуйт деп айта албайм, “эл катары эле” дегендей. Атасы эрте жашында эле кайтыш болуп, чоў энеси баккан. Энеси талашып жїрдї, бирок кїнїгє мектепке, їйгє келгени менен, чоў энеси берген жок. Онду бїтїп жатканда эле чоў энеси да кєз жумуп, акыры єз энесинин колуна тїштї. Бирок ал кезде энеси башка кїйєєгє тийип, башка балдарды тєрєп алган эле. Єгєй атасы “кызым” дегени менен, баары бир тїпкїрїндє єз кызы эмес экенин билет да, мамилеси єгєйлїгїн кєргєзїп жатты. Мындай ойго келгеним, єгєй атасы курбу кызымды “кїйєєгє кетпейсиўби, жашыў келип калды” дей берчї, болбосо ал араў он сегизге чыгып, мектепти жаўы бїткєн. Анан энеси деле “кызым” дегени менен, жаўы їй-бїлєсї жакын болуп калганбы, айтооор єгєй атасынын сєзїнє кєнїп, Мээрижанды кїйєєгє бермей болду. Бергенде да Ирактан келген бир жигит экен... Менеджер. Жергиликтїї бир фирмаларда иштейт. Бою-башы келишкен, єзїн жакшы карап, таза жїргєн жигит экен. Мээрижан кафелердин биринде иштеп жїргєндє кєрїп, жактырып калган имиш. Бир-эки жолу чоогу сейилдеп калганда сынамыш болдум, сырткы келбети жакшы болгону менен, тїпкїрїндє жакпай турду. Мээрижанга сырткы келбети да жаккан жок. Бирок энесин эмне кылып кєндїргєн билбейм, курбу кызымды кїйєєгє берди. Бишкектин бир четинде, эки бєлмєлїї батирде турушту. Башында мени да коно-

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

ко чакырып, кїйєєсїнїн достору менен чоогу отуруп, ойноп-кїлїп, жыргай берчїбїз. Мээрижан бактылуу экенине сїйїнїп да жїрдїм. Бирок бул кїндєр бат эле єтїп кетти... Мени коноко чакырмак тїгїл, курбу кызымды батирден чыгарбай камап, єзї достору менен тойлоп кетип калмай адатка айланды. Энесине айта албай, мага чалып далай ыйлап жїрдї. Акыры мен чыдабай, баарын энесине айтып бердим. “Кїйєєдєн чыккан” деген жаман сєз деп, энеси Мээрижанды кєндїрїп, ал байкушум кїйєєсї менен жашай берди. Кїндєрдїн биринде баягы кїйєєсї дагы камап кетип, таў атып калганда келиптир. Мас болгону аз келгенсип, жанына бир сойкуну ээрчитип алыптыр, “гарем кылмакчымын” деп коет дейт. Ошол жерден Мээрижан чыдабай качып чыгып, энесине да барбай, менин їйїмдє жашап жїрдї. Чоогу жашап калганыбызда байкушум кээде ызаланып ичип алып жатты. Тагдырдын жазганын карачы, татынакай кыз эч жака батпай, бактысыз калгансып, тентип кетейин деп араў жїрдї. Мен єзїм башынан жетим єскєм, жалгыз “бир тууганым” Мээрижанды эч жака кое бербей, кармап жїрдїм. Кїндєрдїн биринде Мээрижан ичинде жїргєн сырын айтты. Кєрсє тигил жигит энесин алдап эле кетиптир. Калыўын тєлємєк тїгїл, ал жигиттен башка эч бир жакын тууганын кєрбєптїр. “Булар кудаўар болот деп, болгону сїрєттєн кемпир-чалды кєргєзгєн”, – дейт. “Жазында алып барам, жайында алып барам”, – деп, кычыраган їйдє тїшкєн жалгыз сїрєттї эле кєргєзїп жїрїптїр. Калыўына беш килограмм алтын бермек

экенин уккан байкуш энеси акылынан ажыраган го, эки жыл ичинде бир дагы тууганын кєрбєптїр. Улуттук коопсуздук кызматында иштеген жигит менен таанышып калгам, сураштырсам, тигил ирактык жигит Кыргызстанда убактылуу документ менен эле жїрїп, Мээрижан їйїнєн кеткенден кийин кєп узабай, чет єлкєгє чыгып кетиптир. Баарынан кызыгы Москвага барып, башка кыргыз кызын экинчи аял кылып алыптыр. Байкуш курбу кызым документ менен тастыктап, ЗАГСта никеси бар деп жазылган, ажыраша албай дагы бир топ убакыт сотто жїрдї. Талагын смс менен жиберип коюп, єзїнєн дайын жок, ал эми ЗАГСыў смсти эсепке албайт экен да! Айтоор бул окуяны кєп кыздар окуп, сабак алса экен дейм. Себеби чет жактан келген жигит, эч качан боордош болбойт, кордоп жїрїп єтєт. Деги эле бул заманда адамга ишениш кыйын го, антсе да чет єлкєлїк ушундай жигит сєрєйлєр, кыздарды колдонуп туруп, таштап кетет! Бирок Мээрижаным сабак алган жок... Тагдыр аны талкаладыбы, билбейм, мїмкїн бактылуумун деп жїрєбї, айтоор ал окуядан кийин азыр бир жигит менен жашап жатат. Мейли, бактылуу болсун дейт элем, бирок ал жигит аны жєн гана колдонуп жїрєт.

Себеби баягы эле окуя: нике кыйдык дегени менен калыўын тєлємєк тїгїл, кайын журтун кєрє да элек. Баткендин бир айылынан экен, Бишкеке келе албай жатышат сымал... Биринчи кїйєєсї жок дегенде документтештирип, Мээрижанды ЗАГСка алып барса, мунусу менен “граждандык никеде” имиш. Макул, баардык шартына тїшїнєйїн десем, курбу кызымды окутуп алгандай – Мээрижан бел кїчїн аябай кїн-тїн базарда иштеп жїрсє, жолдошу їйдє чалкалап, “пиво ала келчи” деп коюп жатат. Батирдин акысын, свет, суу жана башкаларды бїт Мээрижан тєлєйт. Тамак-ашы менен кийим-кечегин айтпай эле коеюн! Бир жарым жылдан ашты, ортодо бала да жок... Эмне кылаарымды билбей, сиздерге кайрылдым, курбу кызымды колдонуп жїрєт, кантип жардам кылсам? Урматтуу туугандар, эгер сиздерде дагы кандайдыр бир баштан єткєн окуя болсо, бизге жазып жибериўиз, эў кызыктуусун гезитке басып чыгарабыз. e-mail: aybatkg@mail.ru

ПАЙДАЛУУ КЕЎЕШ

ЖИБЕК ЧАЧКА ЭЭ БОЛУУ ЖОЛДОРУ Илгертен эле адамдар чачка єзгєчє маани беришкен. Чачтын абалы менен анын ээсинин дїйнє таанымын, ден-соолугун, єзїнє болгон ишенимин жана материалдык жагдайын аныкташкан. Бул кєрїнїш азыр деле уланууда. Ошол себептен, адамдар, єзгєчє аялзаты чач жасалгасы жана анын абалынын оўолушуна аз эмес убакыт жана каражат коротуп келет. Боеп, єстїрїп, кесип, ар кандай косметикалык, химиялык каражаттарды колдонуп, тїздєп, тармалдатып дегендей. Бїгїн чачты элдик медицинанын жардамы менен кантип оўдоо туурасында сєз болмокчу.

ЧАЧТЫН ТЇРЛЄРЇ Абалын жакшыртыш їчїн алгач чачтын кайсы тїргє кирерин аныктап алуу керек. Алар кургак, майлуу, аралаш жана нормалдуу болуп бєлїнєт. Эгер чачыўыз

Нормалдуу чачка Нормалдуу чачка маска жасоо їчїн 100 грамм алмурут, бир жумуртка, суу май жана бир нече тамчы лимон ширеси талап кылынат. Алгач майдаланган алмурут менен жумуртканы аралаштырып, їстїнє лимон ширеси менен суу майды куясыз. Даяр болгон боткону башка сїйкєп, 15 мїнєт аралыгында жумшак укалап турушуўуз керек. Андан соў жылуу жана муздагыраак суу менен алмак-салмак чайкап салыўыз.

ЧАЧТЫ КАНЧА КЇНДЄ ЖУУШ КЕРЕК? Бул ар бир адамдын єз каалоосуна жараша болот эмеспи. Бирок, нормалдуу жана кургак чачтарды 8-10 кїндє бир гана жолу жууган оў. Ал эми майлуу чачты 3-5 кїндє жууп турган жакшы. Тилекке каршы, чачына ар кандай косметикалык каражаттарды (гель, мусс, лак, тїздєєчї, тармалдатуучу каражаттар ж.б.) кїнїгє колдонгондор башын сєзсїз кїндє жууганга мажбур. Анткени, аталган каражаттар чачтын дем алуусуна тоскоол болуп, тїзїлїшїн бузат. Чачты єтє ысык же єтє муздак суу менен жууганга болбойт. Суунун орточо жулуулугу 35-45 градус болуусу шарт. Чач канчалык майлуу болсо ошончолук муздагыраак сууга жуулган жакшы.

шампунду 2-3 жыл катары менен колдонуу да туура эмес.

ТАРОО Узун чачтарды тїбїнєн тарта, ал эми кысканы учунан чатышын кетирип туруп, анан тамырынан тароо керек. Суу чачты тарабай эле койгон туура. Эгер єтє зарыл болсо, желим тарак колдонгонуўуз жакшы.

КАКАЧ

ЧАЧТЫН ТЇШЇШЇ Эгер бир кїндє 30-50 чач тїшсє, бул кадыресе кєрїнїш, ал эми 70-90 тал чач болуп кетсе, тынчсызданууга себеп бар. Чачтын тїшїї себептери - зат алмашуунун бузулушу, катуу толкундануу, катуу коркуп калуу, организмдин жалпы алсыздануусу, анемия жана кєпкє созулган сасык тумоо.

ШАМПУНЬ

жуугандан кийин бир топ кїн бозорбой, жылтырап, оўой таралып турса анда, сиздин чачыўыз нормалдуу. Ал эми майлуу чачтар жуугандын эртеси эле майланышып, жалпайып калат. Эгер бат-баттан какачтап, учтары ачакейленип кетсе, анда чачыўыз кургак. Тїбї майланышып, учу кургак болсо, чачыўыз аралаш тїрїнє таандык.

Майлуу чачка Эгер чачыўыз майлуу болсо, жумуртканын агы менен сарысын аралаштырып чалып, башка сїйкєп, целлофан пакетти кийип алып 15-20 мїнєткє кармаўыз. Бул маска айына 2-3 жолу кайталанышы абзел. Ушул эле маскага коньяк кошуп да колдонсоўуз, оў натыйжасын берет.

Дарылоочу шампунь менен бир жолу жууганда 3-4 жолу шампунь колдонуу керек. Анткени, анын кїчї экинчи ирет жуугандан кийин гана башталат. Эч качан самын менен жуубаўыз. Ал чачты кургатып, кїчїн жоготот. Анткени, анда шампунда кездешїїчї чачка керектїї элементтер кездешпейт. Шампунду тандоодо рекламадан кєргєн жаўы шампунга азгырылбаўыз. Андан кєрє єзїўїздїн чачыўызга жарай турганын табууга аракеттениўиз. Ал їчїн анын сыртын жакшылап окуп кєрїї керек. Бир

їчїн элдик медицина жардамга келет. Айтсак, жєнєкєй, їй шартында жасала турган маскалар бар. Мисалы, кадимки аткулактын 100 грамм тамырын пахта майына чылап эки кїн коюп койосуз. Андан соў, жай отко 15-20 мїнєт кайнатып, эки кат сїзгїчтєн єткєрїп алуу керек. Даяр болгон суюктукту чачты жуур алдында бир саат мурун башка сїрїп коюу зарыл.

Бул чач проблемаларынын эў орчундуусу. Ал кайдан пайда болот? Адистердин айтымында какачты пайда кылуучу мите адам баласынын терисинде дайым жашайт. Качан гана ыўгайлуу шарт тїзїлє калганда єз каалоосун ишке ашырат. Мындай шарт ага адам стресс болгондо, иммундук системасы бузулганда, туура эмес тамактанганда, ичеги карын оорулары єрчїгєндє тїзїлєт. Какач кургак жана майлуу болуп экиге бєлїнєт.

КАКАЧТЫ КАНТИП АЛДЫН АЛСА БОЛОТ? Жогоруда айтылгандай какач кєбїнесе кургак чачтарда кездешет. Ал эми аны болтурб о о

ЧАЧТЫ КАНТИП САКТАП КАЛСА БОЛОТ? Чачтын тїшїїсїн токтотуучу касиетке кастор майы ээ. Аны ысык сууга жылытып алып башка эски тиш жуучу щетка менен сїйкєш керек. 5-6 сааттан кийин аны жууп салса болот. Муну 1-2 ай бою жумасына бир жолудан кайталаўыз. Бул каражат чачтын тїшїшїн жєн гана токтотуп койбой, анын тез єсїшїнє шарт тїзєт. Ошондой эле чалкан дагы тїшкєн чачка даба боло алат. Єзгєчє гїлдєп кете элек, жаш чалкан тапканга аракет кылыўыз. Аны кайнатып алып, муздап баратканда жуулган чачты чайкаса болот.

ЧАЧТЫ ЄСТЇРЇЇ Чачтын єсїшїнє єгєй эне-єз эне менен чалкандан кайнатылган суюктук эў сонун шарт тїзєт. Ошондой эле чачты бат-баттан тарап же кїнїгє жатаар алдында башка манжалар менен чачты аралата массаж жасап турсаўыз, чачыўыздын мурда болуп кєрбєгєндєй тез єсїп атканын байкайсыз.

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

ДЕН СООЛУК

Сууну туура ичїї Ооба, суунун организмге канчалык пайдасы бар экендигин дагы бир ирет эскертїїнїн кажети жок, себеби бул нерсени баарыбыз эле билебиз. Суу- бардык нерсени жандандыруучу касиетке ээ экендигин мектептеги биология сабагына эле їйрєнїп, билип баштаганбыз. Бирок, сууга байланыштуу маселе башкада. Анткени организмди бир калыпта эрежеге ылайык кармап туруу їчїн сууну да туура иче билїї маанилїї.

АЧКАРЫН СУУ ИЧКЕН ПАЙДАЛУУБУ? Туура, бул эў пайдалуу, андыктан муну кєндїм адатка айландырып алган жакшы. Организм тїнкї уйкуда керектїї нымдуулукту жоготот, ал эми эртеў менен дароо бир стакан таза суу ичип койсоўуз, орду дароо толтурулат. Организмдин нымдуулугу сєзсїз эле ысык абада, же жакшы аба кирбеген бєлмєдєн пайда болбойт, дем алуу органдары аркылуу деле жогото берет.

ТАМАКТАНЫП ЖАТКАН УЧУРДА ИЧИЛГЕН СУУ ЗЫЯНБЫ? Жок, зыян эмес. Биздин организмибиз орто эсеп менен алганда 60 пайызы суудан турат. Тамактанып жаткан учурда зат алмашууга зыяндуу газдалган, таттуу, жасалма жол менен тїс берилген, кофеин кошулган суусундуктарды кабыл алууга Мурда врач-терапевт эле, азыр ит багат, Орто Азия тукумундагы овчаркаларын кармайт, Европага, кєбїнчє Германияга сатат. Кардарлары кара таандай кєп. Иттерине документ камдаганды билет, анан ошолордун акчасы менен жашайт. Бир кыз, эки уулу бар, їчєє теў мектепте окуйт, аялы Гїлнара башта медсестра эле, азыр кїйєєсїнїн жардамчысы. Айтор, булар базардын кєзїн жаўылбай таап кетишти. «Ит- тердин жардамы аркылуу базар менен кєнїшїп калдым», деп калат Ардак тамаша-чыны аралаш. Шаар четинде короосу менен їйї бар, ит баккан жайы да ошерде. «Жигулиси» турат. Ардак тїз жїргєн, бирєєгє жамандык санабаган, мээнеткеч, кєп окуган адам. Болгону тигил Туюк-Жардагы туугандары ушунчадан ит бакканы эмнеси, ал їчїн мына биз уят болуп жатабыз дешет, айтор, анын бизнесин жактырышпайт. Жогорку билимдїї врач болсо, диплому чєнтєгїндє турса, анан мунун кєрїнгєн жерде ит сатканы эмнеси деп нааразы болушат. Айрыкча буга айылдагы Кадича эжеси туталана намыстана берет да, Ардактын иши жєнїндє кеп башталса эле чыдабай кетет. Чын-чынында ит сатат деген сєз айылдагылардын кєбїн айраў калтырат. Мындайды бир да жолу кєргєнуккан эмесмин, короосу толо ит, кааласаў тандап ала бер, койдой эле багат экен, эми мышыктарды, анан келемиштерди багып сатабыз деп калышат анын їйїнє барып келгендер. Чын, бул айылдагыларды жака кармата турган иш. Ушундан улам айылда уу-дуу кеп, а Ардак болсо аларга тїшїнєт, чыдайт, ошол їчїн айылга кемде-кем барат, болбосо жок. Агасы катары Арсендин бой жїргєнїн жактырбайт, сєз удулу келгенде канчага чейин жалгыз жїрє бересиў, тезирээк їйлєнбєйсїўбї деп калат. Ылайыктуу кызкелин шаарда эле эмес, айылда да толтура. Болуптур, єткєн єттї, кеткен кетти, алдыў,

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

караганда суу ичсе пайдалуу. Эў жакшысы тамактанаардан жарым саат мурун жарым стакан таза суу ичип койсоўуз, ашыкча тамактанып алуунун алдын алган болосуз.

МАШЫГУУ УЧУРУНДА ЖЕ АЯКТАГАН СОЎ ДАРОО СУУ ИЧСЕ БОЛОБУ? Албетте, машыгуу учурунда жана машыгууну аяктаган соў дагы суу ичкен пайдалуу. Спорт менен алектенїїдє организм ачкачылыкты жакшы сездирбейт, андыктан ар бир 15-30 мїнєттїн аралыгында бир ууртамдан ичип туруу маанилїї. Мындан сырткары, машыгуудан кийин организмдин жоготкон кїчїн калыбына келтирїїчї атайын даярдалган сууларды ичїї зарыл. Курамында минералдык- витамин жана бир аз жер- жемиштин маўызы кошулган суу жакшы.

БИР КЇН АРАЛЫГЫНДА 2 ЛИТРДЕН АШЫК СУУ ИЧЇЇ КЕРЕКПИ? Ар бир адамдын бир кїндїк суу кабыл алуусу ар кандай єлчємдє болот. Ал, салмагыбызга, метаболизмага жана физикалык кїч жумшоого карата талап кылынат. Эки литр суу ичиш керек деп негизинен орто эсеп менен айтылат. Бул орто салмактагы адамдар їчїн ылайык келет. Негизинен нымдуулукту суудан сырткары, жашылча- жер- жемиштерден жана суюк тамак ичїїдєн дагы бир аз алабыз. Андыктан бир кїндє 3 литрге жакын суу кабыл алуу пайдалуу болот. Сууну аз ичкендер 3 литрге чейин ичип кєрїї сунуш-

талат. Бир апта ичсеўиз, єзїўїздї жакшы сезип калгандыгыўызды дароо эле байкайсыз. Ошондой эле абасы кургак, ысык кеўседе иштегендер їчїн дагы 2 литр аз болуп калат.

турасына ылайык келгени дурус. Бирок, кїн ысып турган маалда муздаткычтан алып эле ичїїгє каалоо болот. Буга деле тыюу салынбайт, болгону аз – аздан ичсеўиз зыянын тийгизбейсиз.

БИР КЇН АРАЛЫГЫНДА КАНЧА СУУ ИЧЇЇ КЕРЕК?

СУУ АЧКА БОЛУУНУ СЕЗДИРБЕЙ, АРЫКТООГО СЕБЕПЧИ БОЛУП ЖАРДАМ БЕРЕ АЛАБЫ?

Эў жакшысы аз- аздан ууртап жїргєн пайдалуу. Бєтєлкєгє ар дайым суу куюп ала жїрїўїз. Жумушта, унаада, дїкєндє же кєчєдє айырмасы жок. Болгону суу ичїїнї каалаган мезгилде жаныўызда болушу шарт. Анткени организм суюктукту бир калыпта кармап, ден- соолугуўузга оў таасир тийгизет. Маанайыўыздын кєтєрїўкї жїрїшї, ишке болгон жигердїїлїк, тамак- сиўирїї органдарынын калыпка келип калганын сєзсїз сезесиз.

Эў эле жакшысы бєлмєнїн темпера-

Ооба, жардам берет. Бирок, негизинен арыктоо їчїн организмди туура азыктандырып, керектїї суюктук менен камсыз кылуу маанилїї. Андыктан спорт менен алектениўиз. Бир гана ачкачылыкта отуруп алып арыктоону кїткєн жарабайт. Денени кыймылга алып келип, жигердїї спорт менен алектенїї маанилїї. Албетте, суу диеталык каражат эмес, ал организмге керектїї баштапкы муктаждык болуп эсептелет. Бирок, мындан башка да организмге кичи элементтер, витаминдер да керек болот эмеспи...

дейсиўби?.. Кокус бир нерседен шекшип калса, анда иштин бїткєнї. Тїн жарымынан ооп калган кезде ушуларды ойлонду. Аны болсо терезеден асмандагы жылдыздар карап турду. Жайындасы жылдыздар кєбєйїп кеткендей кєрїнєт. Ушулардай жарык чачып, кєйгєйїў жок жашасаў, аттиў... Эртеў менен аны безилдеген телефон ойготту. Ордунан туруп барып телефонду алганча чок баскан тооктой чырылдак басылып калат деп ойлоду ал таттуу уйкусун таштап басып кеталбай. А чалган адам кєшєрїп туруп алды. Бир чети ага ушул жакшы болду, дил-кыялдын чындык дегенге жакындашпаган ой жїгїртїїлєрїнєн, ишке ашпаган тїштєрїнєн кийин ал чыныгы турмушка келди, аде-

генде эле телефондон издегендер башталды. Бул ыракматы атасынын бир тууган иниси Бектур аке экен. Канткен менен ал кыйышпас жакын тууганы эмеспи, телефонду кєп чалчу. Бїйрє адам, элди билчї, кечээ жакынга чейин, алардын чарбасы тараганга дейре, ал ошо Туюк-Жар колхозунун башкармасы болуп келген. Андан кийин да бош калган жок, кырдаалга туура келер деп эч кимдин башына келбеген мергенчиликти таба койду. Ошентип, Їзєўгїлєш тоолорунан аў уулоочу «Мерген» фирмасын тїздї, иштин жїрїшїп кетиши їчїн ар кандай бизнес-пландарды, сунуштарды жасап, анан ошонун аркасы менен акыркы жылдары буга келгендердин саны кєбєйдї, чет єлкєлїктєрдїн изи суубай турган болду. Чет єлкєлїк мергендерди чакыруу документтерине, жанагыл жарнама дегенине Арсен Саманчин да кєп жардам берди. Акыры иш ойдогудай болду. Телефон билгендей эле безилдеп ийген экен, болбосо биротоло кєшєргєн оюн єзї жеўе алгыс, ишке ашары да арсарына айланып кычашын салган, экинчиден, мындай коркунучту ишти - киши єлтїрїї, анан єзїн єзї атып салуу деген канкордукту Кудайынан тилеп, жандїйнєсїн жай кылбай жаткан террорчулукка баруу акыры ага эмне берерин, кандай болорун эч бир жан билмек эмес. Телефон мына ушундай маалда чыркырап ийди. Жагдайы жанды жеген абалдын таасиринен улам ал ким болсо да сїйлєшкїсї келген жок, кайдыгер барды, демейдеги коёндой окшош їндєрдї угам деген, а бирок Бектур Саманчиндин тааныш їнї жаўырганда башкача боло тїштї, жолугалы дейт, анда эмне жєнїндє сїйлєшєрїн билип, тїшкє жуук кездешїїгє аракет кылды. Анткени ал акыл пештеп, єзїнє келип, демейде айтып жїргєндєй жандїйнєсїнїн сейсмикалык абалын токтотуп алышы керек эле. Андан кийин...

СУУНУ КАНДАЙ ТЕМПЕРАТУРАДА ИЧЇЇ КЕРЕК?

ЧЫЎГЫЗ АЙТМАТОВ (Сандан санга)

Тоолор кулаганда (КЫЗКАЙЫП)

Роман

ажыраштыў, анан эми ємїр бою эле аялы жок жалгыз жїрє бересиўби? Билем, сен европалыктардай ой жїгїртєсїў, алардын тилдерин да билесиў, элге белгилїї журналистсиў, кєз карандысызсыў, бардык жер чакырып турат, тапканыў єзїўє деги жетет, кежиринен кетпеген кечил болбогондон кийин їйлєнїш керек, жалгыз бойдун єксїгїн єлїмдєн башка эч нерсе толтура албайт деп калчу. Бул жагы ушундай, а куралга келгенде иш кыйынына оойт, эмне їчїн тапанча керек, аны сен эмне кыласыў, кимди атасыў деп такып сурашы бышык. Врач дегендериў так, тыкан болот эмеспи, бул да ошондой, кээде эле ичип койгону болбосо прокурор мїнєз, анан ушундай зарыгып турган кезде андан бир нерсе чыгат

СКАНВОРД

№ 141 • 14-август, 2015-жыл

АБАК АРТЫНДА

ТЕМИР ТОРГО КАМАЛБАГАН ЄНЄР Бишкекте 12 август- жаза аткаруу кызматкерлеринин кесиптик майрамына карата уюштурулган Кыргызстандын абактарында єндїрїлгєн продукциянын кєргєзмєсї єтєт. Т.Абдымомунов атындагы кыргыз улуттук драма театрында мекеменин тарыхын баяндаган музейдин экспонаттары коюлуп, кєргєзмє уюштурулду. Жаза мєєнєтїн єтєп жаткан жарандар єндїргєн сїт, эт, нан, жашылча продукция коюлду. Азыркы тапта жаза аткаруу системасында 4 миўдей киши иштейт, алардын 1,5 миў аскерге чакырылган солдаттар. 1 тїрмє, 11 жабык, 14 жатак, 4 тергєє абагында жазасын єтєп жаткандардын жалпы саны 15 миў адамга жетет.

№ 141 • 14-август, 2015-жыл