Айбат - коомдук-саясий гезити №116 by bekturb VIB

www.aibat.kg

Стал АСАНАЛИЕВ, Баткен согушунун ардагери: “ЖЕРИБИЗДЕ СОГУШ КАЙТАЛАНБАСЫН!"

10-бет.

№116

20-февраль, 2015 ж.

Гезит 2010-жылдын 27-августунан бери басылат Баасы келишим түрдө.

АЛМАМБЕТ АНАПИЯЕВДИН АТЫП ӨЛТҮРҮЛГӨНҮ КАБАРЛАНДЫ

Уулдарынын камын көргөн "Бульдозер" 2-бет.

Эсенгул Исаков, ЖК депутаты: "Гарем деп өздөрү элди бөлүп жатат" 5-бет.

Равшан Жээнбеков, Өмүрбек Суваналиев, Кубаныч Кадыров, Бектур Асанов жана Бегаалы Наргозуев

2-бет.

– ОКШОШПОЙ ТАБЫШКАНДАР

Бир-бирине кол сунган Келдибеков-Акаев ортомчулукту катыра аткарып аткан Айтикеев 5-бет.

"Өнүгүү" колдоону сырттан издейт 6-бет.

3-бет.

БАТИРДИ БОШОТЧУ, БАЙБОЛГУР! Камчыбек Ташиевдин артынан Ак үйдүн тосмосунан секире коём деп депутаттык мандатынан ажыраган Талант Мамытов алигиче өзүн депутат эсептеп жүрөт окшойт. БШКнын 2013-жылдын 20-августундагы №139 токтомунун негизинде Т.Мамытовдун депутаттык ыйгарым укугу токтотулганына карабастан, борбор калаадагы Таш-Көмүр көчөсүнүн №2/1 үйүнөн кызматтык батирди өткөрүп бербей жүрөт. Ага батирди бошотчу, байболгур деген жан чыкпайт же өзү уялып бошотуп бербейт. «Уялбагандан өзүң уял» демекчи, солдойгон эле жигиттин бул кылыгы көпчүлүккө күлкү болот экен. Деңгээли ушул да, болбосо Ак үйдүн тосмосунан акыл-эси жайында адам секирмек беле?!

Руслан Абылов, ырчы: "Келечектен үмүтүм чоң"

8-бет.

Милан Турпанов, КР шахмат федерациясынын президенти: "Сапарыбыз жемиштүү болду" 9-бет. ИГИЛди АКШ түптөгөн. 10-бет.

АЙБАТ ПРЕСС

ЖОГОРКУ НАРЫН ГЭСин КУРУУ ЖАНДАНДЫ Нарындагы шаар куруу кеўеши Жогорку Нарын ГЭС каскадынын курулушу їчїн архитектуралык жана инженердик долбоорду колдоп берди. Бул тууралуу аталган мекеменинин маалымат кызматынынан кабарлады. Мамлекеттик курулуш жана архитектура агенттигинин жетекчилеринин айтымында, аталган долбоорду тездетїї жана ишке киргизїї жергиликтїї бийликтин, элдин жана коомдук уюмдардын аракетинен кєз каранды. Аткаминерлер белгилегендей, инвесторлор менен жергиликтїїлєр канчалык тез тил табышса ГЭСти куруп бїтїї да ошончо тездейт. Жогорку Нарын ГЭС каскадынын курулушунун долборун тїзгєн, «Ленгидроп-

роект» ААКнын єкїлї Александр Макаров ГЭСтерди куруу їчїн кєп маселелер чечилип калганын айтат. Ал аталган долбоордо экологиялык жана техникалык талаптар кылдат иштелип чыкканын билдирди.

УУЛДАРЫНЫН КАМЫН КЄРГЄН «БУЛЬДОЗЕР» Кыргыз саясатында «Бульдозер» каймана аты менен таанымал Азимбек Бекназаров оппозициянын жыйындарына катышпай калды. Буга бир чети ден-соолугу себепкер. Жакынкы аралыкта Тїркиядан жїрєгїнє операция жасатууну пландоодо. Бат сакайып кетсин дейли. Бирок бул оппозициядан четтетилишинин башкы себеби эмес. Биринчиден, уулу Русланды «Респубика – Ата журт» партиясынын атынан депутат кылуунун камын кєрсє, экинчи жагынан жакында эле аттестациядан єтїп, Башкы прокуратурага жумушка орношкону жаткан уулу Э.Бекназаровго зыяным тийбесин деп кадамын жайлаткан кези. Таўкєрї-ї, уулдарынын камы їчїн опурулуп обу жок сїйлєгєнїн

КЕЛДИБЕКОВГО УЧУРАШКАНЫ КЕЗЕККЕ ТУРГАНДАР КИМДЕР?

“КСДП” ФРАКЦИЯСЫНЫН ЛИДЕРИ Ч. ТУРСУНБЕКОВ КАНАДАНЫН КЫРГЫЗСТАНДАГЫ ЭЛЧИСИ Ш.СТАЙЛ МЕНЕН ЖОЛУГУШТУ

Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеўешинин КСДП парламенттик фракциясынын лидери Чыныбай Турсунбеков бїгїн, 17-февралда Канаданын Кыргыз Республикасындагы атайын жана толук ыйгарым укуктуу элчиси Шон Стайлды кабыл алды. Фракция лидери Ч.Турсунбеков Кыргызстандагы коомдук-саясый кырдаалга токтолуп, Кыргызстан демократиялык єнїгїї жолуна тїшкєндїгїн баса белгиледи. Ошону менен катар Жогорку Кеўеш, анын фракциялары, парламенттик кєпчїлїк коалициясы, тармактык комитеттер тууралуу учкай кеп кылды.

Элчи Ш. Стайл тоо-кен иштетїї боюнча тажрыйбасы мол Канада бул тармактын єзгєчє орду бар экенин, бул багыттагы стратегиялык программасын жаўылагандыгын маалымдады. Ошондой эле, канада тарап “Кумтєр” долбоору менен алдыдагы парламенттик шайлоолорго маани бере тургандыгын билдирди. Мындан сырткары, Кыргызстан менен экономикалык кызматташуу жаатында инвестиция тартуу маселелерин кошумчалады. КСДП фракциясынын лидери “Кумтєр” долбоору єлкє їчїн єзгєчє маселе экенин, коомчулук ар дайым бул маселеге кєўїл буруп турарын белгиледи. Ага жараша башталган иш аягына чыгарылаарына, эки тарап бир бїтїмгє келе аларына ишеним артаарын айтты. “Ал эми парламенттик шайлоолор алдыўкы технологиялардын жардамы аркылуу биометрикалык маалыматтар базасын тїзїї менен ачык-айкын єткєрїлєт”,- дейт Ч.Турсунбеков. Жолугушууда тараптар парламенттер аралык кызматташуунун мындан ары дагы єркїндєтїї маселелери талкууланды. Жогорку Кеўештин Басма сєз кызматы

КСДП ДЕПУТАТТАРЫ ЕККУнун ЭКСПЕРТТЕРИ МЕНЕН ЖОЛУГУШУШТУ КР нын КСДП депутаттык фракциясынын лидери Чыныбай Турсунбеков, фракция депутаттары Ирина Карамушкина, Токтогул Тумановдор 17-февралда Европа коопсуздук кызматташтык уюмунунун (ЕККУ) менен БДИПЧ тин Бишкектеги кеўсесинин жана Европадан келген эксперттери менен жолугушушту. БДИПЧ/ ЕККУ нун укуктук колдоо бєлїмїнїн баш-

чысы Элис Томас баштаган топту парламенттик башкаруу жолуна кадам таштаган Кыргызстандагы мыйзам жаратуу табияты кызыктырды. Эксперттик топту мыйзам долбоорун демилгелєє, аларды талкуулоо учурунда жарандык коомдун катышуусу, корутундулар кызыктырды. Эки тарап мыйзам чыгаруу жаатында жакшыртуу боюнча кенен пикир алышышты. Коммерциялык директор:

Гезит ээси:

"Айбат Аймак" коомдук фонду Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

Ден соолугун шылтоолоп Германияга учуп кетип, бирок Малайзиядан кайтып келген Акматбек Келдибеков келген кїнїнєн бери карай їйїндє экс жана эмки аткаминерлерди, саясатчыларды «прием» кылып отуру. Алардын арасында кадимки экс-«акжолчу» депутат Улугбек Ормонов, экс- «ата журтчу» депутат Талант Мамытовдор бар. Ырас буларды жакшы тїшїнєбїз. Ормонов мырза Бакиевдердин маалындагы

май талкан жашоосун азыр тїшїндє кїнїгє кєрїп, ошол маалда чогуу иштешип калгандарды кєргїсї келип турат. Колунан келсе, кайрадан ошол заманды кайтарып келгиси бар. Талант Мамытов болсо Камчыбек Ташиевдин жанында жїрїп, анысы Ак їйдїн тосмосунан ашып тїшкєндєн бери карай бир позицияны кармай албай, бирде оппозициясынын «короосуна» ашып тїшїп, бирде бийлик тараптын «короосуна» баш бага калып жатканынан кайда бараарын билбей башы катып туру эле. Андыктан кандай болсо дагы эски партиялашым эмеспи деп, ал-акыбалын сураганы барганы жєндїї эле. Бирок бир гана таў калтырганы Келдибеков келди дегенди угуп, шаша-буша жетип баргандардын арасында «Бїтїн Кыргызстан» партиясынын лидери Адахан Мадумаров дагы болуп жатканында болууда. Кєгїлтїр экрандын бетинен: «Бизде бир дагы оппозиция жок, жалгыз эле мен бармын» деп акылдуусунган Мадумаров Келдибеков келгенде «кел-кели» келгендей сїйїнїп чуркап барганы неси?..

САРЫГУЛОВГО ИШЕНГЕН «КЕМПАЙЛАР» Убагында Аскар Акаевди жандап жїрїп, «Кумтєр» алтын кенин куруткан кадимки Дастан Сарыгулов кийинки айда борбор калаада, андан соў жер-жерлерде элдик курултайды уюштурууну пландоодо. Ал БОКтун лидери Равшан Жээнбеков, КККчы Ємїрбек Суваналиев, экс-«ак жолчу» Бегалы Наргозуев, Кубанычбек Кадыров, Уран Ботобеков, Бектур Асановду биригїїгє чакырып, алардын жардамы менен їлкєн акцияларды єткєрїї аракети кїч. Эгер оппозиция лидерлери Сарыгуловдун сунган колун суутпай колдоо кєрсєтїшсє, анда бийлик «абысыўдарынын» кєшєгє артындагы кожоюну Аскар Акаев болуп калабы? Себеби Дастан мырза Аскар досу менен жылуу мамиледе жїргєнїн билебиз.

Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Редакциялык жамаат:

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: redactor@aibat.kg

Акинай АЙДАРОВА Рахатбек РЫСАЛИЕВ Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА Дамир ЭСЕНГУЛОВ Мирбек АСАНАЛИЕВ

токтото алат экен. Бирок, жалпы элдин камы їчїн неге ушундай кадамга бара албай келди десеўиз?

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Аскар Акайычтын атайын Дубайга барып, Акматбек Келдибековго жашыруун жолукканынын тїпкї тамыры ушунда болуп жїрбєсїн, ыя?

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер. Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу. Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде катталган, Каттоо № 1853 Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды Гезит келишим баада.

Буйрутма №398

Нускасы: 1500

ЖЇЗЇЎДЇ АЧЧЫ, ОППОЗИЦИЯТАЙ!

342 ОБЪЕКТИНИ МЕНЧИКТЕШТИРГЕН Р.ЖЭЭНБЕКОВ, 0,1%ДЫК Є.СУВАНАЛИЕВ, БИЗНЕСМЕНДЕРДИН «ДУШМАНЫ» К.КАДЫРОВ ЖАНА БАШКАЛАР… Бириккен оппозициялык кыймыл (БОК) 12-февралда жыйынга чогулуп, бир катар маселелерди талкуулашты. Жазында митинг єткєрмєкчї болушту. Кїздєгї парламенттик шайлоого бир туунун астында баралы деп кїпїлдєштї. БОКтун лидери Равшан Жээнбеков Акматбек Келдибековго гарант болом десе, Кубанычбек Кадыров менен Ємїрбек Суваналиев арасынан «саткындарды» издеп убара болушту. Ал эми экс-губернатор Бектур Асанов митингди Таластан баштайлы десе, экс-«ак жолчу» Бегалы Наргозуев радикалдуу кадамдарга баруу зарылдыгын баса белгилептир. Айтор дешти. «Атамбаев кетсин!» деген ураандын алдында оппозициялык кїчтєрдїн кеўири фронту менен кїрєштї улантабыз деп кыйкырышты. Эми булардын мындай ураан-чакырыктарынан, ат жїрїштєрїнєн кандай майнап чыгарын убакыт кєрсєтєр. Биз ага чейин ысымы аталгандардын айрымдарынын бейнесине саясый боек сїртїп кєрєлї дедик. БОКтун лидери Равшан Жээнбеков 45 жашта. 2 жогорку билими бар, илимдин кандидаты. 1997-жылы президенттин аппаратына катардагы референт болуп жумушка орношуп, президенттин жардамчысы, президенттин иш башкармалыгынын жетекчисинин орунбасарлыгына чейин жеткен. Элдин эсинде калган «эмгектери»: 2001-2004-жылдар аралыгында мамлекеттик мїлк фондун жетектеп, жалпы жонунан 342 объектини текейден арзан баада пулдап, жеке колго єткєрїїгє кол кабыш кылган. Равшан Бабырбековичтин арты менен ондогон бала бакча, тєрєткана, оорукана, мектептердин имараты жеке колго єтїп, анын кесепетин алигиче тартып атабыз. Саясаттагы жїрїштєрїнєн: Туруктуу эмес. 2005-жылдагы март ыўкылабынын алдында этегине корголотуп жїрїп єстїргєн апчеси Майрам Акаева менен жездеси Аскар Акаевди сатып, оппозицияга ооп кеткен. Кийин санаалашы Курманбек Бакиевге оппозиционер болуп чыга келди. Натыйжада эки жылдан ашуун убакыт океандын ары жагында жашады. Эгер апрель окуясы жїз бербегенде дагы деле Америкалап жїрмєк.

МАКСИМГЕ «КЫЗЫККАН» НАРГОЗУЕВ

2010-жылдагы парламенттик шайлоодо «Ата мекен» партиясынын атынан мандат алып, адатынча «ойнооктугун» карматып Ємїрбек Текебаевге оппонент боло калды. Ошондон бери оппозиция жээгинде, сындагандан бєлєк жарытылуу сунуш айта элек. Идеал тутканы: АКШ демократиясы. Бирок ички жандїйнєсїндє авторитардык режимди самайт. Буга былтыр кошуна авторитардык єлкєлєрдїн башчыларына жасаган кайрылуусу тирїї мисал. Кулк-мїнєзї: Єтє куу, адамдарды керек учурда пайдаланып, «кумары» кангандан кийин «тряпкадай» таштап кетїїнї кєнїмїшкє айландырган. Бийликке жетиш їчїн мекенин сатып жиберїїдєн да кайра тартпачудай тїрї бар.

«СЕКИРЧЭЭКТИН» МАСТЕРИ 55 жаштагы милициянын отставкадагы генерал-майору Ємїрбек Суваналиевди кимдер билбейт. 1981-жылы улук оперликтен эмгек жолун баштаган Ємїрбек мырза ички иштер министрлигине чейин жетти. Карьералык єсїшїнєн: 2005-жылдын 24-мартында Бишкек шаардык ички иштер башкармалыгынын жетекчилигине дайындалган. Ошол эле жылдын 13-майында ички иштер министрлигинин орунбасарлыгына дайындалып, 35 кїн єтїпєтпєй ошол кездеги режимге каршылык иретинде отставкага кеткен. Анын туруксуз позицияны кармаганын ушундан билиўиз: 2005-жылдын ноябрында

ИИМдин орунбасарлыгына кайтып барып, бир жылдан кийин министрликтин «эки тизгин, бир чылбырын» колго кармаган. Элдин эсинде калган «эмгектери»: Дээрлик жок десек жаўылышпайбыз. Анын саясаттагы туруксуздугу 2010-жылкы парламенттик шайлоодо ашкереленди. Алгач «Ата журт» партиясына кирип, андан соў «Республикага» секирип, «айныкейи» кармап кеткенде «Содружествого» єтє качты. Жыйынтыгы нєл, «эки тоонун чєбїн эўсеген эчки арам єлєт» болду. 2011-жылы президенттик шайлоодо 0,1� добуш жыйнай албай уятка калса, 2012-жылдагы Бишкек шаардык кеўешине «Ар-намыстын» желеги астында катышып, маарага акыркылардан болуп келди. «Жыгылган кїрєшкє тойбойт» демекчи, Каршылык кєрсєтїї кыймылын (ККК) тїзє салып: «Президент бийликти узурпациялап алды, биз ага жол бербешибиз керек» деп айкырып чыкты. Дооматы суу кечкен жок. Тескерисинче, анын биртуугандары мамлекеттик бажы кызматы, салык кызматы сыяктуу жогорку посттордо жетекчинин орунбасарлыгын аркалап жїргєнї ырасталды. Баса, 2010-жылдагы июнь коогалаўында Оштогу кырдаалды жєнгє салгандын ордуна артын карабай качып баса бергенин ал кездеги президент Роза Отунбаева жар салган. Анын айтымында, Є.Суваналиев єзїнїн милдетин аткара албай, коркконунан качып баса берген. Ошондой эле єгїнї: «Эмне коррупционерлер тїштїктєн эле чыга береби? Эмнеге тїндїктєн чыкпайт?» деп элди экиге бєлгєнї

коомчулуктун кескин сынына кабылды. Коррупция менен кїрєш жерлигине, тууган туушкандыгына карабай тургандыгын Ємїрбек мырза билбейт єўдєнєт. Же ал туулгандан эле жердешчилик «оорусу» менен ооруп келатканбы? Кулк-мїнєзї: Эмоционалдуу, єзїн гана кыйын сезет. Жада калса оппозициядагы санаалаштарын теўине албайт. Буга БОКтун 12-февралдагы жыйынында: «Акматбек Келдибеков да бийлик менен тымызын сїйлєшїїлєрдї жїргїзїп жатканы тууралу маалымат бар. Ошондуктан ал да єз позициясын элге ачык жарыяласын. Оппозицияга кошулабы же бийлик менен тымызын тил табышып кетеби? Кийин ал да Ташиевчесинен тескери сийип жїрбєсїн?» деп А.Келдибековду «сийгич» атаганы далил.

ОРГУ-БАРГЫ, ЄЗЇНЄН БАШКА МЇЧЄСЇ ЖОК ПАРТИЯ ЛИДЕРИ КАДЫРОВ Ысык-Кєлдїн кулуну Кубанычбек Кадыров чоў саясатта 2008-жылдан бери жїрєт. 2009-жылдагы президенттик шайлоодон кийин Швейцарияга качып кетїїгє аргасыз болгон. Элдин эсинде калган «эмгектери»: Жок. Апрель окуясынан кийин аз убакытка ИИМдин орунбасарлыгын аркалап, бир катар бизнесмендерди «сааганы» їчїн кызматтан айдалган. Мына ушуну «эмгек» деп атаганыбыз туура болбой калат го, ыя? Кулк-мїнєзї: Оргу-баргы. Кїпїлдєп сїйлєгєнї Нурлан Мотуевге окшош.

«Ак жолдун» убагында Курманбек Бакиевден дагы анын уулу Максим Бакиевди жата калып мактаган Бегалы Наргозуев азыр оппозицияда. Элдин эсинде калган «эмгектери»: Мурдагы бийлик тушунда «Эсен эйр» авиакомпаниясын тїптєп, эпсиз байыды. Карапайым калктын кыйналганын кєрїп турса да ханзаада Максим Бакиевге жїгїнє кызмат кылып, аны болочоктогу президент атаганы элдин эсинде алигиче сакталуу. Парламенттин мурдагы чакырылышында Турдукан Жумабекова, Дамира Ниязалиева сындуу «аялдар отрядын» башкарып, гезиттерге ушак таркатуу жагынан алдына ат салдырган эмес. Кулк-мїнєзї: Єтє куу. Кан досу Є.Суваналиевдин жанынан чыкпайт, чамасы, ал президент болуп калса «серый кардиналдыкты» аркалайм деп кыялданып жїргєн го. Бир кемчилиги – «кыз-келинди кєргєндє, кереге-уук алдынан жорголоп кирип бармайы» бар.

«ЖАРЫЛАЙЫН» ДЕП ТУРГАН АСАНОВ Апрель окуясынан кийин Жалал-Абад губернаторлугун аркалап, ээрден шыпырылаары менен оппозиция жээгине єтє качкан Бектур Асановду бири «ата мекенчи» Ємїрбек Текебаевдин «агенти» дешсе, дагы бири Мелисбек Мырзакматовдун «чабарманы» дешет. Кимисини болсо ошонуку болсун, бирок, анын дагы кїпїлдєгєн мїнєзї бар. Июнь коогалаўын иликтеген комиссиянын отчету парламентте угулуп атканда Бектур акабыз: «Мен бомба жарам» деди эле, бирок жара албады. Ошондо Алтынбек Сулайманов: «Жарылчудай семирип калыптырсын» деп Асановду «келекелегенин» бїткїл эл уккан. Ошол «жарылчудай» неме БОКтун катарын калыўдатты. Дагы эмнени жараар экен? Июнь окуясы демек, ошол коогалаўдын алдында кадимки Кадыржан Батыровду жандап чогулуштарга катышып, анын сєзїн кубаттап коштогонун тастыктоочу тасмалар интернетте кенири жайылган. Айрым саясатчылар июнь окуясы їчїн Б.Асановду дагы кїнєєлєп чыгышкан. К.Батыров менен кандай маселелерди талкуулаганын так айта албайбыз. Балким єзїнїн абийири ойгонсо бул тууралуу кенен кеп салып берер. Акинай АЙДАРОВА

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

КЕЧЭЭ

Аждар КУРТОВ:

“КЫРГЫЗСТАНДЫН АЗЫРКЫ БИЙЛИГИ АКАЕВ МЕНЕН БАКИЕВДИН РЕЖИМИНЕН БАШКА” “Кыргызстандын азыркы бийлиги канчалык сындалса да Акаев менен Бакиевдин режиминен такыр башка жана аларга окшобойт. Канткен кїндє да учурдагы бийлик эл їчїн иштеп жатат”, - мындай оюн “24.kg” порталына орусиялык белгилїї саясат таануучу, Орусиянын стратегиялык изилдєєлєр институтунун директору Аждар Куртов билдирген. А.Куртов буга карабастан белгилїї факторлор аркылуу Кыргызстанда тєўкєрїш жасоо аракети болорун айтат. “Учурда тиешелїї факттардын негизинде, “Кыргызстанда їчїнчї мамлекеттик тєўкєрїш даяр болуп калды” деген пикирлер чогу-

луп калганына карабастан, мен жакынкы жазда боло турган тєўкєрїшкє сын кєз-караш менен карайм. Бардык мїмкїнчїлїктєр жана аракеттер ишке ашпайт”, - дейт ал. Анын айтымында, азыркы бийлик єз

ишин татыктуу аткарууга жєндємдїї жана оппозициянын республикадагы реалдуу маселелерди чечїїгє кудурети жетпейт. “Канткен менен мамлекеттеги саясий кырдаалды курчутуп жиберїї коркунучу бар. Себеби, алсыз оппозиция сєзсїз тїрдє єз аракеттерин деструктивдїї жолдор менен башташы ыктымал. Єздєрї колунан эч нерсе келбесе же калктын калыў катмары колдобосо бийлик їчїн ушундай кадамга барышы мїмкїн”, - дейт ал. “Кыргызстанда тынчтык болушу коомдун ызы-чууларга карата мамилесинен кєз каранды. Эгер эл кан тєгїїлєрдї жана трагедиялык окуяларды каалабаса буга жол бербейт. Биздин баамыбызда кыргыз элинде мындай иммунитет бар”, дейт А.Куртов.

ТАМЧЫ КАБАР Êûðãûçñòàíäà 7 ìè¢äåí àøóóí ïàñïîðò ìûéçàìñûç áåðèëãåíè àíûêòàëäû *** «Êóðìàíæàí Äàòêà» ôèëüìèí èíòåðíåòêå æàéûëòóóãà øåêòåëèï 4 àäàì êàðìàëãàí. Ìóãàëèìäåðäèí ïñèõèêàëûê ñàëàìàòòûãû òåêøåðèëåò *** Òààëàéáåê Àéäàðàëèåâ: “Ìàëäû èäåíòèôèêàöèÿëîîäî êàðæû áóëàãûí ê¿ò¿ï æàòàáûç” *** Íàðûíäà ìåäèêòåð àðäàãåðëåðäèí äåí ñîîëóãóí òåêøåðèï ÷ûãûøòû *** Êàðàêîëäî óðóêñàòñûç äààâàòêà ÷ûêêàí òîãóç êèøè êàðìàëäû ***

КЇЙЇЇЧЇ МАЙДЫН БААСЫ 50 ТЫЙЫНГА КЫМБАТТАСА КЫЙКЫРГАНДАР 10 СОМГО АРЗАНДАСА УНЧУКПАЙТ Кечээ, 19-февралда республиканын тїндїгїндє АИ-92, АИ-95 жана АИ-98 маркасындагы бензиндин баасы дагы 1 сомго арзандады. Бул тууралуу КРдин нефтетрейдерлер ассоциациясынан маалымдашты. Ал эми тїштїк облустарда АИ-92 бензининин баасы 2 сомго, АИ-95 маркасындагы бензиндин баасы 1 сомго арзандаган. Мындан тышкары Баткен областында АИ-80 маркасындагы бензиндин жана кїйїїчї майдын баасы литрине 1 сомго арзандаган. "2015-жылдын башынан бери 6 сомдон 9,5 сомго чейин арзандаган. Акыркы айларда байкалып жаткан баанын арзан-

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

*** Íàðûíãà ¿é êóðãàíãà èíâåñòîð áàð, æåð æîê áîëóï æàòàò *** Æàëàë-Àáàääà òºðò æàðûì áàëëäûê æåð òèòèðåäè

дашы Россиянын мунайды кайра иштетїїчї заводдорунун мунай єндїрїмдєрїнє карата дїў баасын арзандатып жатканы себеп болууда", -деп кабарлашты ассоциациядан. Бензиндин баасы 50 тыйынга кымбаттаганда айрым оппозиционерлер кыйкырып чыгышканын кєргєнбїз. Жыл башынан бери кїйїїчї май 10 сомго чейин арзандады. Негедир баягы «бакырчактар» тилин жутуп алгансып унчугушпайт. Жок дегенде ушундай жакшы саамалыктарды колдоп коюшпайбы. Же алар кемчиликтен кынтык издеп, ошондон упай топтоону адатка айландырып алышканбы?

*** Íàðûí îáëóñóíäà æàøûë÷à, æåìèø, ýò, ñ¿ò æàíà æóìóðòêà ºíä¿ð¿¿÷¿ëºð ýë àðàëûê êîëäîîãî ýý áîëîò *** Áàòêåíäå êóðàë ñàòêàí ä¿êºíäºð êºáºéä¿ *** Àò Áàøûäà áèð òóðãóí ºç àòàñûí ñàáàï ºëò¿ðä¿ *** Ê¿é¿¿÷¿-ìàéëîî÷ó ìàéäûí áààñû äàãû òºìºíäºä¿

ИЛИМДЕГИ "ПЛАГИАТ ДОКТОР" ЖАНА "ЄЗЇМ БИЛЕМ" ЖЕТЕКЧИ АИДА ТОКТОМАТОВА Кыргыз элинде «атыў чыкпаса, жер єрттє» деген кеп бар. Анын сыўары кадимки коррупция беренеси боюнча мойнунда кылмыш иши бар экс-спикер Акматбек Келдибековдун жубайы Аида Токтоматованын аты дагы адегенде эле жакшы жагынан чыккан жок. Эгемен Кыргызстандын тарыхында ал «Журналисттердин бардыгын тизелетем» деген «учкул» сєзї менен кала турган болгон. Бирок, биз жаўылыптырбыз, кєрсє анын элге белгисиз «эмгектери» дагы толтура экен. Анын баары бир четинен белгилїї боло баштады. Маселен, бїгїн борбор шаарыбыздагы маалымат агенттиктеринин биринде Аида айым жетектеген репродуктивдїї ден-соолук илимий борборунун кызматкерлери маалымат жыйынын беришип, анын медицина илимдеринин доктору деген жогорку илимий даражаны кандайча алгандыгын шардана кылышты. Эгерде анын кїйєєсї Келдибеков пенсионерлердин пенсиясын єзїмдїк кылганды жакшы єздєштїргєн болсо, Токтоматова єзї башка илимпоздордун эмгегин єзїмдїк кылууга маш экен. Жыйынга катышкан акушер-гинеколог Фатима Мукаеванын айтымында Аида айым илимдин докторлугун Эл аралык академиянын Борбор Азиялык филиалынан

ÊÒÐÊ æåòåê÷èëèãè ¿÷¿í áèð êèøè àðûç áåðäè

алган. Бирок ал эмгекти Кыргызстандын жогорку аттестациялык комиссиясы бекиткен эмес. Буга бир нече себептери бар. Биринчиден, Токтоматова жазган докторлук диссертациянын жарымына чукулу башка илимпоздордун материалдарынан алынган. Норма боюнча башка эмгектерден колдонуу илимий иштин 10 пайызынан ашпашы керек. Мына ушундан улам Токтоматованын эмгегин плагиаттык эмгек катары бааласак болчудай. Бул туурасында Борбор Азиядагы Америка университетинин президенти Эндрю Вахтель мындай дейт: «Мен бул Токтоматова жазган илимий диссертацияны жасалма деп баалайм. Андыктан ал алдыда боло турган Калифорниядагы аттестациядан баш тартуусун єтїнєм». Ошондой эле ал Токтоматова иштеген мекеме адам ємїрїн сактай турган жоопкерчиликтїї медициналык мекеме экендигин эске салат. Ырасында эле медицина илими адам ємїрї менен тїздєнтїз байланыштуу. Кичинекей бир гана жаўылыштык, адам ємїрїнє коркунуч туудурушу толук мїмкїн. Адам ємїрїн кайра калыбына келтирїї - бул башка бирєєлєрдїн эмгегин уурдап кєчїрїп жазып ала тургандай жеўил-желпи иш эмес. Андыктан аталган борбордун кызматкер-

леринин Токтоматованын кызмат ордунан кетишин талап кылып жатканы толук жєндїї деп айтсак болот. Бул айтылгандар анын илимий жаатка жасалмалуулук, уурулук негизди салып атканы тууралуу гана болду. Экинчи жагынан ал «єзїмдї єзїм билем, єтїгїмдї тєргє илем» деген жетекчи болуп жатканында болууда. Ошол эле акушер-гинеколог Фатима Мукаеванын айтымында Аида Токтоматова жетекчи болуп келгени борбордогу тажрыйбалуу, дасыккан профессионал дарыгерлерди эч себептери жок эле жумуштан айдап турган. Кыязы ал дарыгерлерди дагы журналисттерди тизелеткендей тизелетем деп ойлосо керек. Анын жетекчи катары чабалдыгын далилдеген дагы бир факты – бул аталган борбордогу ЭКО бєлїмїнє 17 миллион сомдук жабдууларды сатып алып, бирок ал азыр музейге айланып турганында болууда. Себеби ал жабдуулар менен иштей турган азырынча ал мекемеде адистер жок. Андай адистерди тартууга кыязы Токтоматованын кадыр-баркы дагы жок окшойт. Ошондо 17 миллион сомду жєн гана музейге айлантып койгон жетекчини кандай жетекчи деп айтсак болот?.. Акинай АЙДАРОВА

*** Àéäîî÷óëàðäûí æîë ýðåæåñèí áóçóóñóíàí áþäæåòêå 225 ìëí ñîì ò¿øêºí *** Æîë êûéìûëûíûí ýðåæåëåðèí áóçãàíäàðãà æàçà ê¿÷ºò¿ëä¿ *** Àìåðèêàëûê ñíîóáîðä÷óëàðäûí ñàïàðû Êàðàêîëäî óëàíóóäà *** Îðóñèÿ÷ûë æèê÷èëäåð Ìèíñê êåëèøèìèí áóçäó äåï ñûíäàëóóäà *** Íàçàðáàåâäè ò¿áºë¿ê ïðåçèäåíò øàéëîî æàðàÿíû ê¿÷ºä¿

*** Óêðàèíà ÁÓÓäàí òûí÷òûê àñêåðëåðèí ñóðàéò

*** Áàðàê Îáàìà: Áèç èñëàìãà ýìåñ, ýêñòðåìèçìãå êàðøû ê¿ðºø¿ï æàòàáûç

*** "Èñëàì ìàìëåêåòè" Åâðîïàãà Ëèâèÿäàí êåëèøè ì¿ìê¿í

*** Øâåöèÿäà ºçáåê æàðàíäàðû ÈÌ òîáóíà êºìºêòºøêºí¿ ¿÷¿í êàðìàëäû

САЙ-САТ Эсенгул ИСАКОВ, ЖК депутаты:

Нурбек ТОКТАКУНОВ, юрист:

“ГАРЕМ ДЕП ЄЗДЄРЇ ЭЛДИ БЄЛЇП ЖАТАТ”

- Эсенгул мырза, Каршылык кєрсєтїї кыймылынын лидери Ємїрбек Суваналиев оппозициянын жыйынында “партиялардын кєбї “Замандаш”, “Ата-Мекен”, “Ар-Намыс”, “Ата-Журт”, “Республика”, “Бир бол”, “Єнїгїї”, “Эмгек”, “Бїтїн Кыргызстан”, “Улуттар биримдиги” Атамбаев менен сїйлєшїп алышып парламентке келїїгє аракет кылып жатышат. Ошондуктан булардын баарын Атамбаевдин гареминдеги атамбаевчил партиялар деп ачык эле аташыбыз зарыл”, - деген оюн билдирген экен. Сиз мындай пикирге кандай жооп айтат элеўиз?

- Муну айтып жаткандар єздєрї гаремди алып жїргєн эркектер болсо керек. Гарем деп жатса єздєрї элди бєлїп жатат. Чынын айтканда Аида Салянованы да ушундай адамдар президентке каршы тукуруп, ары жактан карап турат. Мунун баары эл арасына алдын ала от жагуу болуп саналат. Мамлекетти уурдап, жеп жїргєндєр кайра бийликке келгиси келип ушундай сєздї айтып жатат. Эгер алар кыйын болсо “биз мына Акаев, Бакиев маалында чоў кызматтарда отурдук бирок элге эч нерсе кыла албадык, эми шайласаўар бир нерсени кылып беребиз” деп айтып кєрсїн. Бирок, антип айта албайт. Жамандабай туруп эмне кылып оўдошубуз керек деп айтпайбы. Биз Карганбек Самаков менен єз алдынча чыгып таза адамдар менен эч кимди жамандабай туруп элдин турмушун жакшыртуу їчїн аракет кылалы деп жатабыз. Ал эми “Ар-Намыс” партиясын бийликтин гареминдеги партия дегенине кошулбаймын. Биздин партияда демократия бар.

- Шайлоонун таза єтпєй турганы тууралуу айтканларына кандай карайсыз? - Алмазбек Шаршеновичтин демилгеси менен калктын биометрикалык маалыматын чогултуу иши жїрїп жатат. Эгер бул аягына чыгып калса шайлоону таза єткєрїїгє єбєлгє болот. Биз ушул багытта ишти илгерилетип, элге жакшы тїшїндїрїї иштерин жїргїзїїбїз зарыл.

БИРИККЕН ОППОЗИЦИЯЛЫК КЫЙМЫЛДАГЫЛАР ЭМИТЕДЕН ЭЛЕ ЭКИ АЧА СЇЙЛЄЙ БАШТАШКАНЫ КАНДАЙ? Эске сала кетсек, кече жакында эле, тактап айтканда 12-февралда Бириккен оппозициялык кыймыл жыйынын єткєрїп, анда алдыдагы жазгы саясый жїрїштєрїн «Атамбаев кетсин!» деген ураандын алдында жасоону чечишкенин маалымдап чыгышкан. Чындыгын айтканда мындай ураанды бийликтеги биринчи адамга карата ичинде ич кїптїсї бар Ємїрбек Суваналиев кєтєрїп чыгып, аны дагы бир таарынычында чек жок болуп жїргєн Бектур Асанов колдогондугу маалым болгон. Анан жалпы жонунан жыйынга катышкандар бардыгы баш ийкемиш болуп, ушул ураандын алдында чыгабыз дегендей таркашкан эле. Бирок, БОКтун лидери Равшан Жээнбеков маалымат сайттарынын бирине курган маегинде Суваналиев тарабынан сунушталган бул ураан жалпы колдоого алынбагандыгын ачыктап чыкты. Кыязы, жалгыз адамдын таарынычы менен саясый кїрєшкє аттануу єздєрї їчїн эле оўтойсуз абалды тїзїп коерун тїшїнїшкєн окшойт. Равшан мырзанын айтымында алар эми «Кризис жана аны чечїїнїн жолдору» аттуу ураандын алдында саясый жїрїштєрїн жасашат экен. Бирок муну менен эми Суваналиев, Асановдор макул болобу, же баштарын чайкап, Равшан мырзага далыларын салып коебу, кєрє жатарбыз. Мына ушунакай, «биригебиз» деп бийликти кєксєгєн оппозициячыл саясатчылардын сєздєрї эми-

теден эле эки ача чыга баштады. Мындай жїрїш менен булар шайлоого жетпей эле сай-сайлап кетишет окшойт… Баса дагы бир айтып коюучу жагдай бир топко биригебиз деген оппозициячылдар ошол жыйындын жїрїшїндє эле бири-бирин «поктоп» алышты. Башкача айтканда жыйынга катыша албаган Келдибеков менен Мырзакматовду каратып туруп эле капталдата соккондорун кєрїп, оозубуз ачылды. Чыўырган калпты айтып эле басып жїргєн «Чындык» партиясынын тєрагасы Кубанычбек Кадыров «Улуттар биримдиги» партиясынын лидери Мелис Мырзакматовду кагазга ороп туруп «саткын» деп атады. Ал Мырзакматовдун учурда бийлик менен жеў ичинен сїйлєшїї жїргїзїп атканын айтып, «ал оппозицияга кошулбай турганына 100 пайыз кепилдик берем» деп билдирди. Эми кєрє жатарбыз. Берген кепилдигин аткара алабы, же адатынча танып кетеби? Ал эми Ємїрбек Суваналиев болсо, алыскы єлкєлєрдїн биринен жаўыдан гана кайтып келген Келдибековдун «заара ушатышы башкача болуп калыптыр» дегендей кыйытты. «Ташиевчесинен тескери сийип жибербейби, Келдибеков? Ошону такташтырыш керек» деди ал. Мына ушундайча эмитеден эки ача сїйлєшїп, эмитеден бири-бирине «тескерисинен туруп сийип» баштаган оппозициячылдар канча кїнгє чейин чогуу болот экен?..

“УЛУТТАШТЫРУУДАН КИЙИН КАНАДА МЕНЕДЖМЕНТИ КЕТИП, КЫРГЫЗ МЕНЕДЖМЕНТИ ИШТЕЙ БАШТАСА, ТАЛАП-ТОНОО ОШОНДО БАШТАЛАТ” - Нурбек мырза, «Кумтєр» алтын кенин улутташтыруу демилгеси дагы деле парламент депутаттары тараптан чыгып калууда. Бул кадамдын Кыргызстан їчїн кандай таасирлери болушу мїмкїн? - Учурда «Кумтєр» ишканасы канадалык инвесторлордун менеджменти менен иштеп атат. Анын негизинде ал жакта тартип катуу сакталат. Тартип катуу сакталгандан кийин, иш жїрєт, айлык акылар єз убагында берилет. Єндїрїштїн иши бир калыпта, бюджети ачык-айкын болуп келет. Эгерде улутташтыруу кадамынын арты менен алтын кенин иштетїї биздин колго єтсє эмне болот? Бизде коррупция деген мойнубузга чейин оролуп алган, бюджеттин ачык-айкындуулугу жок. Анан даана талап-тоноо ошондо башталат. Ысык-Кєлдєгї «Витязь» пансионатынын бїгїнкї кїндєгї абалын билесиздер да?.. Ал улутташтырылганга чейин кандай сонун иштеп атты эле? Улутташтырылгандан кийин кандай болуп калды? Абалы єтє начар. Ошол сыяктуу эле азыр биз «Кумтєрдї» улутташтырсак, анда аны да талап-тоноп алып, «Кумтєрсїз» калабыз. Єзїбїздїн эле ууру, коррупционерлерибиз аны жок кылып тынат. - Айрым саясатчылар ““Кумтєр” улутташтырылса деле

анын єндїрїшї калыбынан жазбай иштей берет” деп айтышууда. Бул реалдуу нерсеби? - Ошол улутташтыруу демилгесин кєтєрїп аткандар ушинтип айта беришет. Бирок биздин єзїбїздїн улуттук менеджментибиз кандай экенин жакшы билебиз да? Бардыгы «кыргызча» болот. «Кыргызча» бизнес иштей баштайт. «Кумтєр» коррупциянын чордонуна айланат. Анан акырындык менен жок болот. Азыр ал жакта канада менеджменти иштеп аткан їчїн бюджетибизге акча тїшїп атат. Ал акча дагы тїшпєй калат. Андыктан мен улутташтырууга каршымын. Бизде азыр бир гана туура жол турат. Ал жанагы 5050 пайыздагы биргелешкен ишкана тїзїї келишимин кїчїнє киргизип, иштетїї.

БИР-БИРИНЕ КОЛ СУНГАН КЕЛДИБЕКОВ-АКАЕВ ОРТОМЧУЛУКТУ КАТЫРА АТКАРЫП АТКАН АЙТИКЕЕВ

Коррупцияга шектелип камакка алынаары менен “катуу ооруп” калган Акматбек Келдибеков ден-соолугун шылтоолоп Германияга учуп кетип, бирок Дубайда катыра эс алып келгенин абдан жакшы билет эмеспизби? Ал Дубайда да жєн жатпай єзїнє карата козголгон кылмыш иштеринен кантип кутулуп кетїїнїн жолдорун издештиргени маалым болду. Бул багытта ал ортомчулук милдеттерди жакшы аткарып, ошонун арты менен кїн кєрїп жїргєн журналист чалыш Адилет Айтикеев аркылуу Кыргызстанды коррупциянын сазына малып салып качып кеткен Аскар Акаевге жолукканы тууралуу маалымат каражаттары жазып чыгышкан. Малайзиядан кайтып келгенине бир жумадан ашып калган Келдибеков бул маалыматты тєгїнгє чыгарган жок. Унчукпагандык макул дегендин белгиси экендиги чын болсо, демек алар Акаев экєєнїн жолукка-

ны дагы чын. Бирок, ал ортодо ортомчулук аркылуу акчага маарып аткан Айтикеев алыскы Маскєєдєн їн салып, “Келдибеков менен Акаев жолуккан эмес” деп бир кыйкырып алды. Ал канчалык кыйкырбасын, чындык деген кашкайып чыга берет турбайбы? Акаев менен Келдибековдун жолугушуусунун бири-бирине кандай пайдасы болушу мїмкїн деген суроо туулат. Экєєнє теў абдан сонун пайдалуу. Биринчиден, Аскар Акаев бїгїнкї бийликтин тушунда Кыргызстанды канчалык сагынып, кусаланбасын кайтып келалбайт. Себеби биринчиден эл алдында эмне деп жооп берем деп коркот. Экинчиден, кандайдыр бир кылмыш иштерин илештирип аламбы деп этияттанат. Демек, ал їчїн Кыргызстанга кызыл килем менен тосуп алып, адегенде аны эл алдында толук актап, колдон келсе кєкєлєтє мактап тосуп ала турган бийлик керек. Ал эми Келдибековго болсо мойнуна илинип аткан кылмыш жоопкерчилигинен кутулуу кажет болуп турат. Ал їчїн Акаев тараптан финансылык колдоо керек болот. Бийликти кїч менен басып алууну самап отурушкан оппозициячылдар їчїн Акаев тараптан келе турган финансылык колдоо абадай эле зарыл. Кєрдї�їзбї, эки тараптуу кызыкчылыктын шайкеш келип турганын? Ал эми Адилет Айтикеев дегенге акча гана керек. Анан далыга таптап мактоо керек. Ошого эле курсант... Дамир ЭСЕНГУЛОВ

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

ИШЕНЕСИЎБИ?

Марат ЖААНБАЕВ:

ОППОЗИЦИЯ ЧОЎ КЇЧКЄ БИРИГИШИ КЫЙЫН Кыргызстандагы оппозициялык кїчтєр жана саясатчылар биригїї боюнча кеўешїїлєрдї жїргїзїїдє. Бул быйыл єтїїчї парламенттик шайлоо алдындагы камылга экендиги айтылууда. Саясий жараяндар жана оппозициянын биригїїсї боюнча серепчи Марат Жаанбаев "Азаттыктын" суроолоруна жооп берди.

- Марат мырза, єткєн жуманын соўунда оппозициялык саясатчылар жыйынга чогулуп, биригїї жєнїндє сєз кылганы, негизги ураан катары "Атамбаев кетсин" деген чакырыкты тандап алганы айтылууда. Ушундай ураан менен чыгуу азыр канчалык жїйєлїї, дегеле азыркы жагдайга канчалык туура келет, сиздин оюўузча? - 2005 же, 2010-жылдарга салыштырмалуу азыр абал бир кыйла башкача. "Президент кетсин" дегенге учурда фун-

деманталдуу себеп деле жок деп ойлойм. Мурдагы президенттердей їй-бїлєлїк башкаруу жок. Маселен, 2010-жылды алсак, їй-бїлєлїк башкаруу чокусуна чыгып, Бакиевдер жада калса уюлдук байланыштын ар бир мїнєтїнє чейин алтымыш тыйындан отуруп албады беле. Чындап эле элдин турмушуна оорчулук алып келген кадамдар болуп, элдин массалык нааразылыгына алып келген жагдайлар орун алган. Оппозиция ошого негизделген аракеттерди жасаган. Азыр болсо жалпысынан алганда экономикалык маселеде дїйнєлїк тенденция болуп атат, Орусияга каршы санкциялар да кесепетин тийгизїїдє. Эми муну жалпы объективдїї терс тенденция десек болот. Бирок бул Атамбаевдин же Оторбаевдин кїнєєсї дегенден алысмын.

- Демек "Атамбаев кетсин" дегенге эч кандай себеп жок деп ойлойсузбу? - Бул эми субъективдїї себептер. Бизде жазында, же кїзїндє саясий активдїїлїк

кїчєйт эмеспи. Эми президент Атамбаев бийликке їй-бїлєсїн аралаштырып, мурдагы президенттерге салыштырмалуу одоно ката кетирген жок. Албетте саясий кїн тартибинде турган орчундуу маселер бар, бирок бизде парламенттик башкаруу болгондон кийин, фракциялар аны ачык-айкын чечкенге аракет кылып жатканы кєрїнїп эле турат.

- Оппозициялык саясатчылар алдыдагы шайлоого кайсы бир партиянын туусу астында барууну да караштырып жатыптыр. Сиздин оюўузча, ал кайсы партия болушу мїмкїн? - Менин оюмча, жаўы тїзїлгєн партия болушу мїмкїн, же ошол эле “Єнїгїї” партиясы да болушу мїмкїн. Бул жерде геофактор да роль ойнойт. Экинчиси, “Бїтїн Кыргызстан” партиясы кайра оппозициялык маанайда чыгышы мїмкїн. “Улуттар биримдиги” тууралуу айтсак, анын лидери Мелис Мырзакматов єлкєдєн чыгып кетип, ага издєє жарыялан-

УШАКТЫН УУСУНАН ЧУУСУН КЄП КЫЛГАН АШПОЗЧУ НАРГОЗУЕВ “ЖАЎЫ КИЛЛЕР” АТЫКТЫ

Ыраматылык Мелис Эшимканов аркылуу дагы бир ырааматы болгур Медет Садыркулов менен Максим Бакиевге кайта-кайта кирип, Бакиевдик “Ак Жол” партиясынан депутаттык мандатка жетишкен Бегаалы Наргозуев учурда єздїк сайты аркылуу жалаў “жаренный ушактар” менен коомчулукту уулап бїтмєй болду. Жазмакердик ныпым таланты жок, кино тармагына аралашып жїрїп же кыйратып тарткан бир киносу жок бул жигит акыркы учурда Таалай Асанов деген псевдонимге жашынып алып, Суваналиев экєєнє жакпаган кишилердин баарын жамандап, ал тургай кашайган калптарды єрдєккє айландырып учурганды єнєкєткє айлантты. № 116 • 20-февраль, 2015-жыл

Бейиши болгур Мелис Эшимканов Ємїрбек Суваналиев экєєнї тааныштырып, окшоштуруп жетелештирип койбогондо азыр Бегаалы мырза эки кабат їйїндє авиа билеттерин сатып тынч оокатын єткєрїп жїрє бермек окшойт. Бегаалы Наргозуев элдин же оппозициянын атынан жалган маалымат тараткыдай деги єзї ким экенин азыр унутуп калса керек. “Кыргыз фильмде” сокур сому жок жїрїп, кийин ишкер Турусбек Мамашев аркылуу бизнеске кирип, алгачкы капиталын авиа бизнестен тапкан. Кытайга, Тїркияга авиа билеттерди кымбат сатып, жєнєкєй ишкерлердин жонунан кайыш тилип отуруп, биринчи бизнесин баштаган. Кийин кандайдыр бир жол менен Акаевдердин тегерегиндеги эў жакын адамы Кубанычбек Жумалиевдин кєлєкєсї менен “Эсен Эйр” авиа компаниясын тїзїп, сырттан келген жараксыз делип иштетїїдєн чыккан самолётторду Кыргызстандын ички каттамдарына кийирип, элдин коопсуздугу менен ойноп, чєнтєгїн кампайтып алган. Андан тышкары бир эле кыргыз жарандарынын чєнтєгїн какпастан Баткен шаардык аэропорту тарабынын тажик жарандарын Їрїмчїгє, Россияга ташып бизнесин гїлдєтїп, акыры ал кирешесин криминалдык элементтер бууп койгону кєпчїлїккє жашыруун. Бизнеси гїлдєбєй, ити чєп жебей калганда Суваналиевди ээрчип, Нарындын тоолорунда аўчылык кылып, азыркы ажо Атамбаевге кирип, Транспорт жана коммуникация министрлиги алдындагы жарандык авиация департаментин сурап кирїї боюнча сєз жїргїзїшєт. Ал тургай ортого да киши салышат. Президенттен “Мен Максим Бакиевдин оту менен кирип, кїлї менен чыккандар менен иштешпейм” деген кескин сєзїн уккандан кийин азыркы президентти кєрдєн алып жерге, жерден алып кєргє уруп жаткан кези.

Эмнеге Наргозуевди президент жанына жакын жуутпайт? Анткени ал бир эле учурда бир нече фронтко ойноп, ал тургай депутат кезинде эле кесиптештеринин баскан тургандарын эў биринчи журналисттерге шыбырап турчу “живой жучок” болгон. Ал гана эмес моралга каршы келген сїрєттєрдї да гезит бетине бастырып, Максим жана Жаныш Бакиевге жата калып кызмат кылганын азыркы саясатчылар унутпаса керек. Ошондон улам эч бир саясатчы ал кишини жанына жакын жуутпай койгондо Суваналиевдин колтугунан баш паанек тапты. Суваналиев даярдап келген калптарды сайтына жазып отуруп азыр ушактын да кунун кетирип жатат. Буга Аида Салянованын єлкєдєн чыга качты деген маалыматы кїбє. Ал эми кудайындай кєрїп, Суваналиев президент болот деп, тїшїндє акталган таруу жеп жаткан Бегаалы мырзанын досу Тїштїктїн жигиттери коррупционер деген маанидеги маегин азыркы саясатчылар не дешет болду экен. Ошол эле отурган жеринде мактап жаткан Мелис Мырзакматовдун тарапкерлери Субаналиев-Наргозуев кылыгын кантип тїшїнєт? Азырынча Мырзакматовду подстава кылышып, аны мактап, далыга таптап, каражатын алышып оппозиция обонун созуп жїрїшєт. Бирок, качанкыга чейин? Антип оппозиция чепкенин жамынбай андан кєрє мурда кийин иштетип, ден соолугун талкалаган журналисттериўиздин айлыгын берип, алар жазгандай “кєз жашына карабай" убалына калганбы? Бир учурда шынаарлаша калган вице-премьер министр Дамира Ниязалиеванын ишине тоскоолдук жаратпасаўыз кандай болот? Качанкыга чейин “Бизге бирикпегендин баары биздин душман” принцибин тутунасыз. Айтсак, жазсак кєп эле быкый-чыкый бар, болгону кагазга убал...

ган. Шайлоого, же чоў саясий акцияга аттаныш їчїн партия лидери Кыргызстанда болуш керек. Менимче, ага азырынча андай саясий ресурс, карт-бланш бериле элек.

- Буга чейин Кыргызстанда оппозиция чачкын болуп, бириге албай жатканы, чоў бир кїчкє айлана албай жатканы тууралуу кєп сєз болуп келди. Мындан ары эми оппозиция бирдиктїї бир саясий кїчкє айлана алабы? - Бул абдан чоў маселе. Эгерде оппозиция бир ураан, бир туунун астына биригем десе платформалык негизде бириксе болмок. Азыр ар кайсы лагерден чогулган кїчтєрдєн биригїї бар, бирок алардын идеологиялык, платформалык биригїїсї кєрїнбєйт. Программасын карасак, сєзсїз президент кетсин, же азыркы бийликти кетириш керек деген эле маанай. Муну эми перспективалуу эмес, жєн гана бийликке келїї максаты деп эсептесек болот.

«ЄНЇГЇЇ» КОЛДООНУ СЫРТТАН ИЗДЕЙТ

«Єнїгїї» партиясынын лидери Бакыт Тєрєбаев Германияга жол тарткан атканы кабарланууда. Германиядан ары АКШда сапарын уламакчы. Ишенимдїї булагыбыздын кабарлашынча, Бакыт Эргеш уулу Батыштагы тааныш саясатчыларына жолугуп, колдоо кєрсєтїїсїн єтїнмєкчї. Колдогон кожосу Жантєрє Сатыбалдиевден їмїтїн їзїп, тандемдеши Мелисбек Мырзакматовго «талак» берген Тєрєбаев Батыштагы досторуна ишенбей, элдин ишенимине киргенди ойлонбойбу!

СУВАНАЛИЕВГЕ «КОРООЛОШТОРУ» ДА ИШЕНБЕЙБИ? Сыртынан караганда биригїїгє ниеттенгендей тїр жаратканы менен ич ара ынтымагы ыдырап бараткан БОКчулар (Бириккен оппозициялык кыймыл) Ємїрбек Суваналиевден шек санай башташты. Аны убагында оппозициядагы санаалаштарын сатып, ички иштер министрлигине кетип калганын эске салышып: «Бул жолу да Ак їйдїн «устуканына» алданып, «кидайтетип» кетпейби?» деп кооптонушууда. Оппозициянын да, элдин да ишениминен ажыраган Ємїрбек Исаакович кєнгєн адатынча аў улоочулук менен шугулдангандан бєлєк аргасы деле калбады окшойт. Дамир ЭСЕНГУЛОВ

ШАЙЛОО “ШАЙТАНДАРЫ”

ПАРТИЯЛАРДЫН ШАЙЛООГО КАРАЙ АРЫШЫ АКСАП ЖАТАБЫ? Кыргыз бийлиги Жогорку Кеўешке 10 пайыздык барьерди киргизїї демилгесин кєтєрїп, мыйзам менен бекемдєє иш-аракети башталганы шайлоо жакындаган сайын саясый партиялардын тїн уйкусун ала баштады. Мындай кадам старт алганы айрым партиялар бири-бири менен “никелешип” баш кошушууга єтїштї. Текебаевдин тузагына илинип калган Бабановдун “Республика” партиясы Ак їйдїн тосмосуна секире калам деп алаасынан айрылып кала жаздаган Ташиевдин “Ата-Журт” партиясы “никелешти”. Андан кєп єтпєй “Бїтїн Кыргызстан” менен “Бир Бол” биригип, кечээ жакында кайрадан ажырашты. Ал эми учурда “Эмгек”, “Єнїгїї” партиялары биригїї ниеттерин билдиргени угулууда. Азыртадан эле шайлоого болгон даярдыктар дуулдап баратышы эмнеден кабар берет? Шайлоо алдындагы шайтан оюндардын аягы эмне болот? Бул суроолорго жооп издеп кєрєлї...

“БЇТЇН КЫРГЫЗСТАН” + “БИР БОЛ”: АЖЫРАШУУНУН АРТЫНДА НЕ ТУРАТ? Буга чейин “Бїтїн Кыргызстан” менен “Бир Бол” партиясы ымаласы жакшырып, эч ажырагсыздай коомчулукта тїр кєрсєткєн. Андан кєп узабай кайрадан ажырашып кетишине бири-биринин идеясы тєп келбей калганы айтылууда. Баш кошкондон кийин эле Адахан Мадумаров “Бїтїн Кыргызстандын” жїз пайыз идеясын колдосоўор биригем деп Алтынбек Сулаймановго тиш кайраган. Ошондон кийин эле “бирболчулардын” “Бїтїн Кыргызстанга” болгон сїйїїсї сууп, тескери баса баштаган. Бирок, айрымдар бул ойду четке кагып, “Бир Бол” тиги партияны теўине албай, єзїнїн їстємдїгїн кєрсєтє баштагандыктан аргасыздан Адахан Мадумаров жергиликтїї ЖМКлардын бирине жогорудагыдай позициясын билдирген деп ак эткенден, так этишїїдє.

“РЕСПУБЛИКА АТА-ЖУРТТУ” КАРА БУЛУТ КАПТАЙ БАШТАДЫ... Эмки кезек “Республика Ата-Журтка” келгени калды окшойт. Себеби, “АтаЖурт” партиясы Камчыбек Ташиевге, Садыр Жапаровго жана Ахматбек Келдибековго таандык болгону коомчулукта белгилїї болсо, эми партиянын ээлери чыга баштады. Жакында эле “Ата-Журттун” чыныгы ээлеримин деп Базарбай Темишов, Талантбек Алмаматов, Сїйїн Кадыров, Клара Тыныбекова дегендер кайрылуу жасап чыгышты. Алардын айткандарына ишенсек, партиянын ээлери ушулар экен. Ташиевдерге 2015-жылга

чейин партияга ээлик кылуу вазыйпасы берилгендиктен быйыл партия жогорудагы кишилерге таандык болушу керектиги айтылат. Мындай билдирїїлєрдїн артында Ахматбек Келдибеков турушу мїмкїн деген жоромолдор чыга баштады. Келдибековдун планы боюнча , “АтаЖурт” партиясында Ташиевдин коколой эле башы турат. Артында кадыр-баркка ээ эч кимиси калбай калган. Эгерде, партия мыйзамдуу ээлерине єтїп кетсе, анда автоматтык тїрдє “Ата-Журттан” Ташиев айрылат. Ташиев їчїн гана бириккен Бабановдун партиясы эмне кылмак, кайрадан ажырашууга бараары турган иш. “Республика” партиясында да Бабановдон башка кишиси калбай калган, чачырап ар кимиси ар кайсы партияга кирсе, айрымдары єзїнчє партия ачып кетти. Лидерлеринен бєлєк эч кимиси жок “Республика Ата-Журт” партиясы кайрадан экиге бєлїнїп кетїї коркунучунда турат.

“ЄНЇГЇЇ”. “ЭМГЕК”. “БИР БОЛ” Партияларда мындай ажырашуу башталып жатса, дагы бир эки партия биригїїгє камданып жатканы угула баштаган. “Республикадан” качып “Єнїгїї” деген партия тїптєп кеткен Бакыт Тєрєбаев Аскар Салымбековдун “Эмгек” партиясына кошулуу боюнча сїйлєшїїлєр болгону саясий чєйрєдє уу-дууну жарата баштаган. Бирок, кєп єтпєй алкымы чоў Бакыт Тєрєбаев ЖК депутаттык тизмесинде 120 орун болсо, анын 70 орунун сураптыр. “Єнїгїїчї” депутаттардан парламентте эки-їчї турат. Алардын деле калкка кадыр-баркы єткєн эмес. Мындай жагдайды эске алган “Эмгек” партиясы Тєрєбаевдин талабын четке каккан єўдєнєт. Себеби, “Эмгек” партиясы курамын жалаў демилгечил жаштардан курады. Андан сырткары Салымбековдун канчалаган иш каналарында канчалаган жумушчулар эмгектенет. Анын їстїндє Аскар мырза саясат жагынан да экономика жагынан да менеджер эмеспи?.. Бирок, баары бир бир партия менен биригїїсї убакыттын талабы болуп турат. Тїштїктє “Эмгек”, тїндїктє “Бир Бол” партиясы кїчтїї, демек, эки партия бириксе элдин колдоосуна ээ болчудай...

АЛМАМБЕТ АНАПИЯЕВДИН АТЫП ЄЛТЇРЇЛГЄНЇ КАБАРЛАНДЫ Бул тууралуу маалыматты Кыргызстандын Улуттук коопсуздук кызматына Беларустун атайын кызматтары билдирген. Анапияевдин сїрєтї чапталган Шакиров Алмазбек Мийзамовичтин (24.04.1974) атына берилген Орусиянын паспортунун жана канжалаган адамдын денесинин сїрєтї Кыргызстандын атайын кызматтарына Минскиден жиберилгенин “Азаттыкка” ишенимдїї булактар билдирди. Булак: Азаттык

БАТЫШТАН СОККОН ТАРИФ КЄТЄРЇЇ САЯСАТЫ – ЄЛКЄ ИЧИНЕ БУДУЎ-ЧАЎ САЛУУНУН ЫКМАСЫ Ансыз да єткєн жылы болуп єткєн тєўкєрїштїн айынан 3-4кє бєлїнїї коркунучуна кептелип, экономикасы талкаланып, элинин социалдык абалы таптакыр муўкурап калган Украинада жакынкы убактарда электр энергиясына болгон баа тарифи 66 пайызга, жаратылыш газына болгон баа тарифи 280 пайызга кєтєрїлє турган болду. Мындай маалыматты Украинанын Улуттук банкынын башчысы Валерия Гонтарева билдирди. Бул кєтєрїлє турган тарифтерге дагы болжолдонуп жаткан инфляцияга байланыштуу дагы 7-8 пайыз кошулушу мїмкїн экендигин дагы эскертет. Мындай єтє кескин тарифтердин кєтєрїлїшї Эл аралык валюта фондунун талабы боюнча жасалууда. Эл аралык валюта фонду бул америкалык уюм экендигин дїйнє жїзїнє маалым. Алардын мындай талабын аткарбай коюуга учурда Украина бийлигинин чамасы чарк. Себеби алардын мамлекеттик казынасы муўкурап тургандыгына байланыштуу Эл аралык валюта фондунан 2015-жылдын аягына чейин 8,5 миллиард доллар алууну пландаштырышкан. Тариф кєтєрїї сунушун Украина бийлиги кабыл албаса анда аталган ири суммадагы каражатты дагы ала алышпайт. Эми элестете бериўиз, ансыз да айлалары кетип турган Украин эли мындай кескин кєтєрїлгєн тарифтерди кєтєрє алабы? Алардын басымдуу бєлїгї азыркы тапта сырттан келген гуманитардык жардамдардын жардамы аркылуу жашап аткандарын маалымат булактары аркылуу кєрїп эле атпайбызбы? Анан кантип электр энергиясына жана газга мындай жогорку тарифтеги баа менен тєлєй алышат? Же Америка Украинада дагы бир революциянын болушун камсыздап жатабы? Эми биздин єзїбїздїн Кыргызстанга келели. Эске сала кетсек, Бїткїл дїйнєлїк банк менен америкалык єкмєттїн агенттиги болгон ЮСАИДдин єкїлдєрї

Кыргызстандагы электр энергиясынын тарифин кєтєрїї зарылчылыгы эбак келгендигин буга чейин эле билдиришкен. Алардын берген маалыматы боюнча Кыргызстанда 1 кВт-саат электр энергиясын єндїрїї їчїн 1 сом 20 тыйын сарпталат экен. Ал эми анын сатылышынын орточо баасы 0,88 сом. Демек, єз баасынан да тємєн. Андыктан алар кыргыз єкмєтїнє электр энергиясынын тарифин кєтєрїїнї сунушташкан. Туура, электр тарифи биздин єлкєдє башкаларга салыштырмалуу кыйла арзан экендиги, аны кєтєрїп, энергетика тармагын оўдоо зарылчылыгы бар экендиги ансыз да тїшїнїктїї. Бирок, кеп башкада болуп атат. Эл аралык валюта фонду, Бїткїл дїйнєлїк банк, ЮСАИД єўдїї америкалык уюмдар єздєрї адегенде ушундайча башка єлкєлєрдє тарифтерди кєтєрїї талабын коюп алышып, кайра аны єздєрїнїн кызыкчылыгына курал катары колдонуп атышканы билинди. Бул биздин єлкєдєгї болуп жаткан саясый жїрїштєрдєн ачык эле кєрїнїп турат. Маселен, Американын «ырын» ырдаган УОК лидери Равшан Жээнбеков башында турган оппозициячылдар учурда электр тарифин бийликке жетїї їчїн башкы курал кылып колдонушууда. Ал їчїн азыркы бийликти кїнєєлєп, ал эми ооздорунан Американын жїргїзїп аткан саясатын мактоо тїшпєйт. Эми баамдай бериўиз, ким оппозиция їчїн негиз таап берип, кайра аны каржылап атат? Албетте, Америка. Бирок, кыргыз бийлиги америкалык уюмдардын коюп аткан талаптарына карабай, электр тарифи боюнча саясатты єз алдынча жїргїзїп атат. Кечээ эле 18-февралда президент Алмазбек Атамбаев энергетика министри Кубанычбек Турдубаевди кабыл алып, калкыбыз їчїн 70 тыйындык социалдык тарифти сактап калуу талабын койду. Эми америкачыл оппозиционерлер эмне дешер экен?...

КЇЙЄЄСЇ ПЕНСИОНЕРЛЕРДИН ПЕНСИЯСЫН УУРДАГАН КОРРУПЦИОНЕР, ЖУБАЙЫ ПЛАГИАТ ИЛИМПОЗ БОЛСО, АЛ КАНДАЙ ЇЙ-БЇЛЄ? Бїгїн борбор шаарыбыздагы маалымат агенттиктеринин биринде адам репродукциясы Кыргыз илимий борборунун кызматкерлери маалымат жыйынын єткєрїштї. Бул жыйынга катышкан акушер-гинеколог Фатима Мукаеванын айтымында борбордун директору Аида Токтоматова башынан эле документтерди берїїнї тартибин бузган жана эч кандай илимдин докторлугу даражасына ээ эмес. «Ал медицина илимдеринин доктору даражасын Эл аралык академиянын Борбор азиялык филиалынан алган. Бирок биздин жогорку аттестациялык комиссия (ЖАК) анын илимий даражасын бекемдеген эмес» дейт ал. Ошондой эле ал 17 миллион сомго жабдуулар сатылып алынган ЭКО бєлїмї азыркы кїнгє чейин иштебей турганын, себеби адистер жок экендигин да айтып єттї. Ал эми ЖАКнын тєрага орун басары Бакыт Тыналиев Аида Токтоматованын илимий ишинин 47,8 пайызы башка материалдардан алынгандыгын, ЖАКтын стандарты боюнча андай материалдар илимий иштин болгону 10 пайызын гана

тїзїшї керек экендигин билдирди. Кєрсє Аида айым илимдин доктору болуш їчїн башка илимпоздордун материалдары менен єз илимий ишинин дээрлик жарымысын толтуруп алган экен. Мындайды плагиат деп коет эмеспи? Деги бул їй-бїлє єзї кандай тїзїлгєн деген суроо жаралат? Аида Токтоматованын кїйєєсї Акматбек Келдибеков бир убакта пенсионерлердин пенсиясын кымырып отуруп, Кыргызстандагы алдыўкы байлардын катарына кошулган эле. Эми ал кылмыш ишинен кутулуп кетїї їчїн ден-соолугун шылтоолоп сот процессин созуп жїрєт. Ошол эле убакта кїйєєсїнє болушуп, бїткїл Кыргызстандын журналисттерин тизелеткиси келген жубайы Токтоматова болсо плагиаттык жол менен илимдин доктору болуп алыптыр. Ачуу чындык айтыла баштаса эле, аны саясый куугунтук катары айып чыгышчу эле, бирок бул жерде бардыгы факты менен болуп жатпайбы? Балким Аида айым єзї дагы бир аз уялып, жок дегенде илимди таза коер деген ишенимдебиз…

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

8 Кїн тоо кучагына кирип асманга жайнаган жылдыздардай биздин кыргыз эстрадасында да жылдыздар кєбєйїп кээ бирєєсї єз ордун таппай єчїп калгандары да жок эмес. Бїгїнкї биздин коногубуз ошол жылдыздардын арасында єз ордун таап, єчпєй єзїнїн деўгээлин кармап жана ал деўгээлин єстїрїїгє аракет кылып, кєптєгєн кыздардын жїрєгїнє чок салган ырчы жигитибиз Руслан Абылов менен маегибиз.

- Арыбаўыз Руслан мырза “Туулган жердин топурагы алтын” демекчи єзїўдїн кичи мекениў жєнїндє айта кетсеў? - Оба чындыгында туулган жериўе эч бир жер теў келбес. Мен кыргыздын кєркї болгон, кєз мончоктуу Ысык-Кєлдїн Жети-Єгїз районуна караштуу БозБешик деген айылда 1988-жылы жарык дїйнєгє келгем. - Бул дїйнєдє биз їчїн кїйгєн бул биздин ата-энебиз жана бир туугандарыбыз болушат эмеспи. Єзїўдїн жан дїйнєўє жакын адамдарыў жєнїндє айта кетсеў? - Мен 5 бир тууганмын, 4 эжем бар. Мен їйдїн кенжеси жана эрекек эркеси десем да болот (кїлїп). Ал эми менин кымбат адамдарым болуп саналган атам Кумтєрдє иштеген азыркы тапта ардактуу эс алууда, ал эми апам болсо 30 жыл мектепте мугалимдик кызматын єтєп азыр ал да эс алууда. - Ал эми таланттыўа орун берсек. Бул ырчылык єнєр жєн эле келе бербейт эмеспи, адамга же тайларынан же туугандарынан кан кууп келет деп коёт го. Дегеле сага ырчылык єнєр ким аркылуу келди? -Чындыгында бул єнєр кан кууйт экен, менин тайларым ырдашат, кошуна єлкє Казакстанга чейин барып ырдап жїрїшєт, мындан тышкары апамдагы ырдайт. Єз убагында апамдын їнї элде сейрек кездешкен їнї бар болчу экен. Єнєрїн тартуулап Москвага чейин барып келиптир. Менин таланттым да мына ушул адамдардан єтїп калса керек деп ойлойм. -Кыргыздын чоў сахнасынын казанында канча жылдан бери кайнап келе жатасыў? -Чоў сахнанын оту менен чогу кирип гїлї менен чогу чыгып жатканыма быйыл 4 жылдын жїзї болот экен. 2011-жылдан баштап ушул чоў сахнада ырдап такшалып жатам. Негизинен мен єзїм окуп жїргєндє эле ырдап жїрчїмїн, їйдє барабаным жоктугуна байланыштуу мискейлердин капкактарын алып колумдагы таяк менен аларды чапкылап ырдай берчїмїн. Ал мискейлерим менен мектепте линейка, конкурс учурларында Бек байке менен Сыймык байкебиздин ырларын ырдап калдым. 10-11 класста Жети-Єгїздїн борбору Кызыл-Сууга келип калып ал жерден рэп, хип-хоп жанрындагы ырлар мода болуп калгандыктан биз ошол жаатта ырдап да жїрдїк. Ошентип жїрїп ырчылыкка болгон кызыгуум артып баштады. -Єзїўдїн репертуарыўда канча ыр бар жана ырларыўды ким № 116 • 20-ферваль, 2015-жыл

ШОУ МАЕК жазып берет? -Єзїмє таандык ырлар кєп эле мисалы “Сїйїї азабы”, “Сени сїйєм”, “Башка жанга чалба” жана башка ырларым бар. Эми мен бул ырлардын арасынан кєбїнїн сєзїн єзїм жазгам, башкалардыкы да бар. Сєзї, обону єзїмє таандык ырларым азырынча жок. - Азыркы учурда баардык ырчылар ыры чыгары менен клибин артынан эле тарттырып калышпадыбы. Сенин канча клибиў бар жана аларды кимге тарттырасыў? - Ооба азыр клиптин сапатына аябай кєўїл буруп калышкан. Ыр биздин жан дїйнєбїз болсо, ал эми клип бул биздин жїзїбїз деп койсом да болот. Анткени, клибиў канча сапаттуу жана маўыздуу болсо сенин ырыўдын угумдуусу да ошончо кєтєрїлєт. Менин азыркы учурда жалпысынан 5 клип анын ичинен 4 єзїмє таандык, 1 клип бул Добр экєєбїздїкї болуп саналат. Эў биринчи клипти биздин мыкты клипмейкерибиз Эрнист Сыдыков тарткан, андан кийинкисин Санжар деген дагы бир єз ишин мыкты билген балабыз тарткан. Андан кийинкилеримди Бек Борбиев байкебиздин студиясынан тарттыргам. - Азыр ырчыларды продюсерсиз элестетиш кыйын жана ансыз иштеш да бир топ оорчулукту жаратса керек. Сиз продюсер менен иштешесизби? -Ушул сахнанын босогосун аттаганымдан баштап продюсер жок эле иштеп келе жатам. Азыр єзїмдїн жумуштарыма єзїм эле жетишип

Руслан АБЫЛОВ, ырчы:

Келечектен їмїтїм чоў жатам. Келечекте кїчтїї продюсер болсо иштешемго деген ойдомун.

- Продюсер жок иштеш кыйынбы же жеўилби? - Продюсер жок иштеш оор эле, продюсер сенин кєп жумуштарыўды бїтїрєт жана концерттерге сїйлєшєт. Эми мындайча айтканда продюсер бул сенин жардамчыў, крышаў, маторуў сыяктуу эле да. Продюсери жок деле иштесеў болот бирок кыйынчылыктар кєп болуп кыйналып каласыў. Мен продюсерим жок кєптєгєн концерттерден, кечелерден калып калам. Азырынча єзїм эле єзїмє продюсермин анан калганын убакыт кєрсєтєт. -Адам алдыга максат койуп жашабаса анда ал бул жашоодон адашат дегендей. Алдыдагы максаттарыў? - Алдыда кєптєгєн максаттарым бар, алыс кетпей жакындатып айтайын. Кудайым буюрса быйыл же эмдиги жылы

жеке тушоо кесїї концертимди берсемби деп жаткам. Ага да азыртадан даярдыктарды баштаганбыз. Жаўы ырлардын, жаўы клиптердин їстїндє иштеп жатабыз. Алдыдагы, жакынкы арадагы чоў ой тилегим ушу тушоо кесїї концертимди берип алсам анан калганын кєрє жатарбыз. Андан тышкары март айларынын этегинде Ысык Кєлгє гастролго чыгып келсем деп жатам.

- Руслан мырза биздин газетабызга келип кызыктуу маек куруп бергениўизге чоў рахмат. Алдыдагы максаттарыўыз орундалып, кыргыз элине аттын кашкасындай таанымал адамдардын катарында болуўуздар. - Алкыш жана каалоо сєздєрїўїздєргє чоў рахмат. Силерге да ишиўерге ийгилик, эл їчїн кызмат кылып жїрє бериўиздер. Маектешкен Рахатбек РЫСАЛИЕВ

ИШ САПАР

Милан ТУРПАНОВ, Кыргыз Республикасынын шахмат федерациясынын президентти:

САПАРЫБЫЗ ЖЕМИШТЇЇ БОЛДУ Акыркы кїндєрї кыргыз шахматында алгылыктуу иштер жїрїп, кєзгє толумдуу жыйынтыктар болуп жатканы баарыбызга маалым. Кыргыз шахматын єнїктїрїїгє бар кїчїн жумшап жаткан дагы бир кыргыздын атуулу, кыргыздын келечегине кїйгєн Кыргыз республикасынын шахмат федерациясынын президенти Милан Турпанов бизде конокто

-Ассалам Алейкум Милан мырза! - ВА Алейкум Ассалам. - Милан мырза мына жакында эле Араб эмираттарына барып келиптирсиз, эмне максатта барып келдиўиз? - Шахмат федерациясынын тарыхында биринчи жолу иш сапар болуп жатат. Буга негиз болуп Тромсо шаарында (Норвегия) єткєн дїйнєлїк шахмат олимпиядада жолугушу болду. Азиялык шахмат федерациясынын президенти Султан Шейх Бин Халиф Аль-Нахаян менен жолугуп шахмат боюнча кєп жагдайлар жєнїндє сїйлєшїлєр жїрдї. Ошонун негизинде барып келдик. - Сапарыўыздар кандай болду? - Сапарыбыз байсалдуу, жемиштїї болду десек болот. Урматтуу Султан Шейх Бин Халиф Аль-Нахаян оз резиденциясында кабыл алды. Биз долбоор даярдап аны Султан Шейхке тааныштырдык. Дол-

ошонун єтїлє турган кїнї белгиленсе чакыруу жиберебиз.

хы боюнча, каада салттары, маданияты боюнча англис тилинде китеп чыгыптыр аны менен бирге кыргыздын кооз келген шырдагын да ала барганбыз. Биздин белектерибизди Шейх Султан жактырды, ыраазы болду.

- Долбоор деп калдыўыз, ошол жєнїндє айтып кетсеўиз? - Биздин долбоор абдан чоў долбоор болуп саналат. Аны азырынча сыр бойдон калтыра турайын. Эгер Кудайым буйруп Шейх Султан макулдугун берип колдоп берсе анда шахмат коомчулугуна, мамлекетибизге чоў салымын кошот деп эсептейм. - Кыргызстан жєнїндє кандай пикирде экен? - Биз жєнїндє жакшы ойдо экен. Биздин мамлекеттеги кырдаал менен кабардар экен. Шахматыбыз єнїгїп жатканын кєрїп баамдап жатышыптыр. Негизинен

боорду негизинен жактырып, деталдуу тїрдє изилдеп ана жообун берейин деди. Андан сырткары Аль-Аиндеги, Шаржадагы чоў-чоў шахмат клубдарына бардык. Шаржадагы шахмат клубу дїйнєдєгї эў чоў шахмат ордосу болуп эсептелет экен. Жылына шахмат ордосу 1 миллион 200 миў долларга каржыланат экен. Жалпы шахматтын єнїгїшїнє 6 миллион доллар бєлїнєт экен. Мындан сырткары тажрыйба алмашуу, ой бєлїшїї болду. 20 жашка чейин Азиялык чемпионатты октябрь айларында єзїбїздїн жерибизде єткєрїїгє мїмкїнчїлїк алдык, бул ишибиз бир айдын ичинде чечими чыгып калат. Эгер биз єткєрїп калсак анда борборубуз Бишкекте же Ысык-Кєлдє єткєрєбїз. Биз Султан Шейх Бин Халиф Аль-Нахаянды Кыргызстанга расмий чакырдык, Кудай буюрса быйыл президенттин кубогу єтєт

Кыргызстанды таза, жакшы кєрсєтїш биздин колдо. Мына ушуларды кєрсєтє алсак анда Араб єлкєлєрїнєн бизге чоў инвестициялар келет.

- Шахмат федерациясында канча мїчє бар? - Федерацияда 500 мїчє бар. Жалпы шахмат ойногондордун саны 10 000ге жетет. Биз азыркы тапта машыктыруучулардын, калыстардын базасын тїзїп єзїнчє иретке келтирип жатабыз. - Милан мырза мындан ары дагы Кыргызстан їчїн шахмат жаатына чоў салымдарыўызды кошо бериўиздер. Биз менен бул жемиштїї делген сапарыўыздар менен бєлїшкєнїўїз їчїн тереў ыраазычылык билдиребиз. Маектешкен Рахатбек РЫСАЛИЕВ

- Ушул сапарга барган жол кирени ким кєтєрдї? - Кудайыбыз буйругу менен демекчибиз. Негизи сабыр, ниет жана аракет болсо, мїмкїнчїлїктєр табылат. Жол киребизди єзїбїз федерациядан кєтєрдїк. Жол киребиз кєп тїйшїк жараткан жок. Ачыгын айтсам жол киребиз барып келгенге эки кишиге 570 долларды тїздї. Жатаканасын, кабыл алуусун тосуп алгандар кєтєрїп беришти. - Тарыхта биринчи жолу деп айтып калдыўыз, мындай учурда сиздер кур барбасаўар керек ээ? - Ооба биз кур барган жокпуз, єзїбїздїн кыргыздын атынан, шахмат федерациянын атынан улуттук чепкенибизди, биз сыймыктанган ак калпагыбызды андан тышкары Кыргызстандын тары№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

КУДАЙ САКТА!

ИГИЛди АКШ ТЇПТЄГЄН

Æàêûíäà ÖÐÓíóí ìóðäàãû êûçìàòêåðè, Æàêûíêû ×ûãûø áîþí÷à àëäû¢êû àíàëèòèê Ãðýì Ôóëëåðäèí êûçûêòóó ìàåãè áàòûøòàãû áåëãèë¿¿ áàñûëìàëàðäûí áèðèíå æàðûÿëàíäû. Àòàëãàí ìàêàëà “ÈÃÈËäè ÀÊØ ò¿ïòºãºí” äåãåí òåìà ìåíåí áàñûëãàí. Áóë ìàêàëà áîþí÷à àìåðèêàëûê ëèíãâèñò, ñàÿñèé ïóáëèöèñò, ôèëîñîô æàíà òåîðòåòèê Íîàì Õîìêñêèé «Jacobin» ãåçèòèíå îé áºë¿øêºí. Ноам Хомский ИГИЛди АКШ колдоп жатканы тууралуу кептер кєп эле айтылып келгенин белгилеп мындай сєз ЦРУнун кызматкери, болгондо да Жакынкы Чыгышты тереўден билген адистин оозунан чыгып жатканына єзгєчє баа берген. “Бул жерде мындай кепти айткан таптакыр башка булак болуп жатат. 2003-жылы да АКШ менен Британия Иракка кол салып чоў кылмыш жасаган. Азыр да Британиянын парламенти єкмєткє Иракты бомбалоого команда берип жатат. Бул Иракты экинчи жолу муунтуу менен барабар. А чындыгында Ирак бїгїнкї кїндє талкаланып бїттї”, - дейт ал. Ноам мырза учурда АКШ бир катар єлкєлєрдї жерден жексен кылып жатканын айтат. “Булар бїтїндєй бир коомду талкалап диктаторлордун бийлигин кїчєттї. АКШ Иракты бомбалаганда жїз миўдеген адамдар єлїп, миллиондогон адамдар жашаган жерин таштап качууга мажбур болгон. Бул кыргында нечендеген тарыхий баалуулуктар талкаланды”, - дейт ал. “Акыркы кезде коом жана диндер арасына от жагуу планы ишке ашып жатат.

Мындай планды Жакынкы Чыгышта сынап кєрїїдє. Аны Иракта АКШ їчїн татыктуу иш аткарган Пол Бремер ойлоп тапкан. Анда мусулмандардын суннит тобун шейиттерге тукуруп, шейиттерге сунниттерди жаман кєрсєтїї каралган. Бул жакынкы эки жылда кызуу ишке ашып, мыкаачылык менен коштолгон кан тєгїїлєр орун алат”, - дейт Ноам Хомский “2002-жылы Ирактын бобору Багдад шаарында сунниттер менен шейиттер жанаша эле жашап, бири-биринен кыз алып тыгыз каттышып турган. Алар керек болсо кимдин шейит кимдин суннит экенин да билишкен эмес. Ал эми 2006-жылы чыр чыгып бїтїндєй аймакты кучагына алды. Бїгїнкї кїндє эмне болуп жатканын єзїўєр кєрїп жатасыўар”, - дейт аналитик.

Íîàì ìûðçà ÀÊØ æàíà Áðèòàíèÿ ÈÃÈËäè Ñàóä Àðàâèÿ àðêûëóó êîëäîï æàòêàíûí îðòîãî ñàëãàí. Àíûí àéòûìûíäà ÀÊØ ìåíåí Ñàóä Àðàâèÿíûí ìàìèëåñè æàêøû. “ÈÃÈËäè áàé àðàïòàð, êóâåéòòèêòåð ìàòåðèàëäûê æàêòàí êîëäîï êåëåò. Àëàðãà ÀÊØ ìåíåí Áðèòàíèÿ êºìºê êºðñºòºò”, äåéò àë. Єздєрїн Ислам мамлекети (ИГИЛ) деп жарыялап келген топ Ирак менен Сириянын бир канча аймагын басып алып, нечендеген адамдары мыкаачылык менен єлтїрїп келет. Булардын жасап жатканы туура эмес экенин дїйнєнїн бир катар Ислам аалымдары айтууда. Ал эми АКШ кылар ишты кылып коюп тымпыйып отурат. Карапайым элдин канына забын болгон АКШнын мындай ыплас саясатын токтото турган барбы? Кош стандарттуу саясат жїргїзгєн расмий Вашингтонго Кыргызстандын азыркы бийлиги да бир аз жакпай турат. Анктени, алардын базасын чыгууга аргасыз кылды. Бирок, айрым оппозициялык саясатчыларды пайдалануу менен биздин єлкєдє да тополоў уюштуруусу мїмкїн. Буга ар бир Кыргызстандык жол бербеш керек. Ал эми АКШнын саясатын айга-кїнгє теўеп жїргєн саясатчылардын кооз сєздєрїнє ишенїїнїн кереги жок.

АМЕРИКАЛЫК ЇЙ-БЇЛЄЄДЄ ПИТБУЛЬДУ ГИГАНТ КЫЛЫП БАГЫШТЫ АКШнын Нью-Гэмпшир штатында дїйнєдєгї эў чоў иттердин бири жашайт. Бир жарым жылдык Халк деген питбуль 78,5 кг. Башка питбудльдардай эле анын милдети – їй кайтаруу. Їй ээсинин айтшы боюнча ал мыкты кароолчу. Ананчы! Мындай зор иттин сага кол салганын элесттишь да кыйын.

Баткен согушунун ардагери С. АСАНАЛИЕВ:

"БАТКЕН СОГУШУ КАЙТАЛАНБАСЫН!" Элибиздин бейпил турмушуна бїлїк салган Баткен окуясынын болгонуна он тєрт жылдын жїзї болсо да, андагы апаат кїндєр элдин жїрєгїндє кара тамгалар менен жазылган тарых болуп кала берди. Районубуздагы Предтеченка айылынан барган жердешибиз, маркум Мирдин Тїгєлбаевдин кырчын кезинде Баткен согушунда курман болушу – ошол апааттын айыккыс жарасы, орду толгус жоготуусу. Баткен согушунун ардагерлери журтчулук менен бирге ар жылы 26-октябрда ошол апаат кїндєрдї, курман болгон жоокерлерди эскерип турушат. Райондун борборунда жакында єткєн ушуйдай эскерїї кїнїндє Баткен согушунун ардагерлеринин райондук бєлїмїн жетектеген ардагер Стал Асаналиев менен маектештик. - Бїгїнкї кїндє биздин райондо Баткен согушунун 47 ардагери бар. Алар учурда ар кандай тармактарда їзїрлїї эмгектенип жатышат. 21-октябрда єткєн салтанатта алардын ичинен тогуз ардагер "Где мы, там – победа" медалы менен сыйланышты. Дагы тєрт ардагер райондук мамлекеттик администрациясынын Ардак грамотасын алышты. ... 1999-2000-жылдары Садовое айылындагы Єзгєчє кырдаалдар министрлигинин № 81-497 аскердик бєлїгїндє кызмат єтєп жаткан жаш жоокер издєє-куткаруучу ротадагы атайын даярдыктан єткєн 12 жоокердин арасында согуштук аракеттер жїрїп жаткан Баткен жерине жєнєп кетишкен. Адегенде, Баткендеги КызылЖол айылындагы ЄКМнин батальонуна, кийин вертолет менен "Летний Каравшин" ашуусундагы чек араны бузуп кирген душман-моджахеддерди алгачкылардан болуп каршы алуучу блок постко тїшїрїлдї. Бул жерде подполковник Артур Темирович командалык кылган "Скорпион" батальонунда, прапорщик Карабаевдин взводунда кызмат єтєй башташты. Алардын милдети аска-зоолордун арасында жол жоктугуна байланыштуу жоокерлерди суулардан, бийик тоолордон аркан менен єткєрїп, чыгарып туруу болгон. Ошондо-

гу блок постко барган биринчи кїнї бир канча ондогон душмандар менен тїнї бою атышып чыгышканы жаш жоокердин эсинен тїк кетпейт. Тилекке жараша, ал тїнї биздин жоокерлердин арасынан окко учкандар, жарадар болгондор болбоду. Бирок, ошол атышуу чыныгы жанкечти душмандар менен бетме-бет келишкен жаш жоокерлерге аскердик чоў сабак болду – дейт ардагер. Стал Асаналиев эки жылдан бери баткенчилердин райондук коомун жетектеп жатып, Мекен сакчыларынын бїгїнкї кїндє кездешїїчї ар кандай маселелерин чечїї, жаш єспїрїмдєрдїн патриоттуулугун єстїрїї максатын кєздєп, куралдаштары менен биргеликте иш алып барышууда. Убагында Президенттин Ардак грамотасы менен сыйланган, тєшїнє Коргоо министрлигинин 20 жылдык юбилейлик медалын жана "Кызыл Жылдыз” орденин тагынган Баткен согушунун ардагери Стал Асаналиев жаштардын эл алдындагы, Мекен алдындагы милдетин жигердїїлїк менен аткарышын каалайт жана ошого аларды тарбияласак деген максатта.

АЙНУРА САРАЛИНОВА СВЕРДЛОВ РАЙОНУНУН СУДЬЯСЫ КЫЗМАТЫНАН БОШОТУЛДУ Кыргызстандын президенти Алмазбек Атамбаев 17-февралда Саралинова Айнура Меровнаны жергиликтїї сот кызматкери кызматынан мєєнєтїнєн мурда бошотту. Маалым болгондой, ал Бишкектеги Свердлов районунун судьясы болгон. Медициналык комиссиянын чечимине ылайык, анын ден-соолугунун абалы кызматын аткарууга жол бербейт. Президенттин басма сєз кызматы маалымдагандай, буйрукка Соттордун кеўешинин сунушу менен кол коюлду. Буйрук кол коюлган кїндєн тарта кїчїнє кирет.

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

ЖЕРГИЛИКТЇЇ ЖАЎЫЛЫКТАР ЖОГОРКУ КЕЎЕШ ЄЛКЄНЇН УКУК МИНИСТРИ КЫЗМАТЫНА Ж.МАМБЕТАЛИЕВАНЫН ТАЛАПКЕРЛИГИН ЖАКТЫРДЫ

буш берїїгє єтїїнї сунуштайм», - деди Бекматов. Добуш берїїнїн жїрїшїндє Ж.Мамбеталиеванын талапкерлигин жактырууга 72 депутат «макул» добушун берсе, экєє – «каршы» болду.

Спикер А.Жээнбеков:

2014-ЖЫЛЫ МАМЛЕКЕТТИК ТИЛ БОЮНЧА ПРОГРАММАЛАРГА 270 МЛН СОМ КАРЖЫЛЫК КОЛДОО БЕКИТИЛДИ 18-февралда Жогорку Кеўештин депутаттары КРнын укук министри кызматына Жылдыз Мамбеталиеванын талапкерлигин карашты. Вице-премьер-министр Абдырахман Маматалиев талапкердин ємїр баяны менен тааныштырды. Ж.Мамбеталиева 1971-жылы Бишкекте тєрєлгєн. «1993жылы Кыргыз мамлекеттик улуттук университетинин юридикалык факультетин ийгиликтїї аяктап, прокурор, башкы прокурордун жардамчысы, юрист-консультант, 1996-жылдан баштап єкмєттїн юридикалык бєлїмїндє референт болуп иштеген. 2002-жылга чейин эксперт-консультант болуп иштеп, єкмєттїн сектор башчысына чейин жеткен. 2008-жылдын 8-октябрынан тарта азыркыга чейин укук министринин орун басары болуп келет», деди А.Маматалиев. Сессиянын жїрїшїндє депутат Абдыжапар Бекматов («Республика») суроо-жоопторду токтотуп, добуш берїїгє єтїїнї сунуштады. «Ж.Мамбеталиева бул кызматка ракета менен учуп келип, парашют менен жерге конгон жок. Талапкердин жетиштїї иш тажрыйбалары бар. Ал консультанттан баштап министрдин орун басарына чейин жетти. Суроо берїїнї токтотуп, до-

АК-ТАЛААНЫН КАШКА-СУУ ЖАЙЛООСУНА ЖЫЛКЫ АЙДАП КЕЛЇЇ ЇЧЇН ЧЫККАН 2 ТУРГУН КАР КЄЧКЇНЇН АЛДЫНДА КАЛЫП КАЗА БОЛДУ Нарын облусунун Ак-Талаа районундагы Жерге-Тал айылынын Кашка-Суу жайлоосуна жылкы айдап келїїгє кечээ, 18-февралда Жерге-Тал айылынын 5 тургуну чыгып, кар кєчкїсїнє кабылды Анын кесепетинен 2 адам каза болду, деп билдирди бїгїн, 19-февралда Єзгєчє кырдаалдар министрлигинин басма сєз кызматы. Кар кєчкїнїн астында калган 2 адамдын жансыз денелери жанындагы адамдар тарабынан кардын астынан казылып алынды. Учурда каза болгон адамдардын жансыз денелери Жерге-Тал айылына алынып келе жатат.

2 ЖАШАР ИБРАГИМДИ САБОО ЖАНА ЗОРДУКТОО ФАКТЫСЫ БОЮНЧА КЫЛМЫШ ИШИНИН МАТЕРИАЛДАРЫ МАРТТА СОТКО ЄТКЄРЇЛЇП БЕРИЛЕТ

2 жашар Ибрагимди сабоо жана зордуктоо фактысы боюнча кылмыш ишинин материалдары алдын ала маалыматтар боюнча марттын башында сотко єткєрїлїп берилет. Бул тууралуу АКИpress

Жогорку Кеўештин отурумунда спикер Асилбек Жээнбеков єткєн жылкы жетишкендиктерди белгиледи. «Башка жетишкендиктерден тышкары, мамлекеттик тилди колдоону белгилесе болот. Мурда деле мамлекеттик тилди єнїктїрїї боюнча программалар, концепциялар кабыл алынган. Бирок финансылык каржылоо, конкреттїї жумуш болгон эмес. Былтыр Жогорку Кеўеш бюджетти бекитип, бул жаатта 270 млн сомдон ашуун каражат бєлїнгєн. Быйыл мамлекеттик тилди єнїктїрїї боюнча конкреттїї жумуш башталды», - деди ал. Бул маселе ачык болушу керек, анткени КРнын ар бир жараны кыргыз тилин, кыргыз элинин тарыхын билиши керек, деди А.Жээнбеков.

ШААРДЫК РЕАБИЛИТАЦИЯЛЫК БОРБОР ЯПОНИЯДАН ДЭЭРЛИК 26 МИЎ ДОЛЛАРЛЫК ЖАБДУУГА ЭЭ БОЛОТ Ден-соолугуна байланыштуу мїмкїнчїлїгї чектелген жарандардын реабилитациялык борбору «Чєп тамырлары жана адам коопсуздугу» программасынын алкагында Япониядан 25 миў 907 АКШ долларына жабдуу жана техника алат. Япониянын КРдагы элчилиги маалымдагандай, грант-контракт эки єлкє ортосунда тїзїлїп, анын негизинде шаардык реабилитациялык борбор «Газель» NEXT кичи автобус, стимуляция жана электротерапия аппараты, дарсонвализация аппараты, УЗТ терапия аппараты, фитнес їчїн гантели бар тїркїк, 3 гимнастикалык мат, швед шатысы, кол кабы менен болгон бокс кабын, пресс їчїн отургуч, басуу їчїн машыктыргычка ээ болот. Мэр К.Кулматов єз кезегинде Японияга кызматташтык їчїн ыраазычылык билдирди. «Чєп тамырлары жана адам коопсуздугу» гранттык программасы Кыргызстанда 1996-жылдын бери ишке ашырылып, адамдын негизги муктаждыктарын камсыз кылууга багытталган. Бул мезгил аралыгында Кыргызстанда 7 млн 619 миў 848 долларга 117 долбоор ишке ашырылды.

ЄЗЇНЇН 2 БАЛАСЫН ЄЛТЇРГЄНГЄ ШЕКТЕЛИП ЖАТКАН №44 МЕКТЕПТИН МУГАЛИМИ ЛЕНИН РАЙОНУНУН АКИМИНИН ОРУН БАСАРЫНЫН СУНУШУ МЕНЕН ЖУМУШКА АЛЫНГАН Єзїнїн 2 баласын єлтїргєнгє шектелип жаткан №44 мектептин мугалими Ленин районунун акиминин орун баса-

КЫЛМЫШ ЖАНА КЫРСЫК агенттигине 19-февралда облус башкармалыгы билдирди. Билдирїїгє ылайык, чуулгандуу окуя болгондугуна байланыштуу Чїй облустук ички иштер башкы башкармалыгынын иликтєє башкармалыгына єткєрїлгєн. Облустук милициядан маалым болгондой, учурда сексуалдык мїнєздєгї зордуктоо аракеттери фактысы боюнча айып тагуу їчїн материалдар толукталып иштелїїдє. Бул бєлїгї толук иштелип чыккан соў материалдар єткєрїлїп берилет», - деп маалымдайт ведомство.

КАРАКОЛДОН «ХИЗБ УТ-ТАХРИР» ДИНИЙ-ЭКСТРЕМИСТТИК УЮМУНУН АКТИВДЇЇ ЛИДЕРЛЕРИНИН БИРИ КАРМАЛДЫ ИИМдин 10-башкы башкармалыгы Ысык-Кєл ОИИБнын кызматкерлери менен биргеликте кечээ, 18-февралда Каракол шаарынан «Хизб ут-Тахрир» диний-экстремисттик уюмунун активдїї лидерлеринин бирин кармашты. ИИМдин басма сєз кызматы, 19-февралда маалымдагандай, Нарын облусунда тєрєлгєн 51 жаштагы А.Э.нин жашаган жерин тинтїї учурунда «Хизб ут-Тахрир» диний-экстремисттик идеяларын камтыган 18 китеп, 3 барак жана DVD диск табылды. Маалым болгондой, кылмышка шектїї адам буга чейин бир нече ирет экстремисттик ишмердїїлїгї їчїн кылмыш жазасына тартылган. Аталган факт боюнча тергєє амалдары жїрїїдє.

ПРЕЗИДЕНТКЕ «ЖИХАД» ЖАРЫЯЛАГАН Б.ДАУТОВДУН ТУУГАНЫ АНЫН ПСИХИКАСЫНЫН ЖАБЫР ТАРТКАНЫН АЙТЫП, СОТТУН ЧЕЧИМИНЕ НААРАЗЫ Бахтияр психикалык жактан жабыр тартканына карабастан аны 8 жылга колонияга камакка алышты. Бул тууралуу президент А.Атамбаев Манаска сыйынгандыгы їчїн ага жихад жарыялаган Бахтияр Даутовдун байкеси Аблиз Даутов билдирди. «2013-жылдын 24-августунда УКМК Бахтиярга карата кылмыш ишин козгоо чечимин кабыл алган. Менин инин диний кєз карашы боюнча «туура Куранды» їйрєткїсї келет. Бул видеодо Бахтияр президенттин Алла Таалага сыйынышы керектигин айткысы келген. Бахтиярдын оюу боюнча президент Манастын эстелигин коюп, ишенимин бузду», - деп билдирди ал. Аблиз Даутовдун айтымында, Республикалык психикалык ден-соолук борборунда соттук-медициналык экспертиза дайындалган. «2012-жылдын 24-сентябрында Республикалык психикалык ден-соолук борбору Бахтияр шизотипикалык бузулуу формасындагы тубаса оорунун белгилери бар экендигин жана анын негизинде жасаган иштерине жоопкерчилик ала албастыгы тууралуу бїтїм чыгарган. Психикасы бузулгандыктан Бахтиярды зордоп кїчєтїлгєн кєзємєл астында Чым-Коргонго дарыланууга жиберишкен», - дейт агасы. Бирок ал белгилегендей, 2012-жылдын 11-октябрында кайрадан амбулатордук

11 рынын сунушу менен жумушка алынган. Бул тууралуу 19-февралда Бишкек шаардык кеўешинин Социалдык маселелер боюнча туруктуу комиссиясынын отурумунда Бишкек мэриясынын Билим берїї башкармалыгынын башчысы Сауле Мейрманова билдирди. Анын билдирїїсїндє, №44 мектепке келгенге чейин Бишкек жана Кант шаарларынын 3 мектебинде, ошондой эле, мектеп-гимназияда да иштеген. Ал мугалимдер жумушка кирерде психикалык ден-соолугу тууралуу маалымдама кєрсєтїїгє милдеттїї эместигин кошумчалады. «2007-жылдын январь айында Аймира Ибраева Бишкектеги мектепке кабыл алынып, 1,5 жыл иштеген. Андан соў турмушка чыгып, жашаган жерин алмаштыргандыктан №64 мектеп-гимназиясына орношуп, анда 1 жыл иштеген. Кийин Кант шаарына кєчїп кетип, ал жерде 5 жыл жашаган жана мектепте иштеген. 2014-жылдын октябрь айында №44 мектепке кабыл алынган», - деп билдирди С.Мейрманова.

МОСКВА ШААРЫНДА ЄТЧЇ УЛУУ ЖЕЎИШТИН 70 ЖЫЛДЫК ПАРАДЫНА КЫРГЫЗСТАНДАН АРДАГЕР Р.АБДУВАЛИЕВ БАРЫП КАТЫШМАЙ БОЛДУ Каракол шаарынан Россия Федерациясынын Москва шаарында єтїїчї Улуу Ата Мекендик согуштагы Жеўиштин 70 жылдык мааракесине Рафкат Абдувалиевди жиберїї тууралуу Каракол шаардык мэриясы сунуш кетирди. Бул тууралуу Каракол шаардык социалдык коргоо башкармалыгынын башчысы Чынара Аблабекова билдирди, деп маалымдайт аймактык кабарчы. Маалыматка ылайык, Москва шаарына областтан 3 ардагер барат. Рафкат Абдувалиев учурда 89 жашта. 3 баланын атасы. Улуу Ата Мекендик согушка 1944-жылы аттанган. соттук-психиатриялык экспертиза дайындалган. «18 кїндєн кийин Бахтиярдын жїрїмтуруму тууралуу маалымат берилбегендиги їчїн кайрадан экспертиза жїргїзїлгєн. Эксперттер чечимин єзгєртїп, Бахтияр жихад жарыялаган учурда акыл-эси жайында болгондугун билдиришкен. Эмне їчїн кайрадан экспертиза дайындалды? УКМК тарабынан дарыгер-экспеттерге басым болдубу? деген суроо жаралат. Бахтиардын акыл-эси жайында эмес деген ошол эле эксперттер 18 кїндєн кийин акыл-эси жайында деп табышты», - деп белгиледи А.Даутов. Ошондой эле, соттолгон адамдын тууганы Дин иштери боюнча улуттук комиссия тарабынан теологиялык экспертиза жїргїзїлїп, Б.Даутовдун видеокайрылуусу бийликти кулатууга, конституциялык тїзїмдї жоюуга чакырык таштап, диний-идеологиялык мїнєзгє ээ, улуттар аралык, расалык жана диний душмандыкты кїчєтїїгє багытталган деп табылгандыгын кошумчалады. А.Даутов билдиргендей, 22-сентябрда Дин иштери боюнча улуттук комиссиядан катка жооп келип, анда теологиялык экспертиза боюнча соттук экспертизанын компетенттїїлїгїнїн тастыктамасы берилбегендиги айтылган. «Ошондой эле, Дин иштери боюнча улутук комиссиянын катында Юстиция министрлигине караштуу Улуттук соттук медицина борборунда да, башка соттукэксперттик уюмдарда да диний экспертиза жїргїзїлбєй тургандыгы маалымдалат», - дейт ал. 18-февралда Бишкек шаардык сотунун соттук коллегиясы Жаўыл Мамбеталынын жетекчилиги менен Биринчи май райондук сотунун Б.Даутовду 5 жылга шарттуу соттоо чечимин жокко чыгарып, колонияда 8 жыл жаза єтєє чечимин чыгарган.

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

КАТ КУРЖУН

РАВШАН ТОП БУЗАРЛАРДЫН ЛИДЕРИ

Эки жылдан бери кээ бир селсаяк депутаттардын бєйрєктєн шыйрак чыгарып президентке жана єкмєткє жєнї жок асылгандары мени бушайман кылды. Булар жєнїндє кайсы газетага жазсам деп жїргєм. Сиздердин газетаўарды алып окусам жанагы “Єз башындагы тєєнї кєрбєй, бирєєнїн башындагы чєптї кєргєн популист саясатчылардын талуу жерлерин чукуп жазганыўарды окуп, аябай моокумум канды. Ошентип сиздердин окурманыўар болуп калдым. Кээ бирєєлєр ойлобосун президентке же єкмєткє кошомат кылып жатат деп, мен бир чор тамандардын бирєєсїмїн. Мен болгону мамлекетибизде тынчтык болсо, элибиз тынч жашаса єнїккєн мамлекет болобузго деген їмїт бар. Качан гана элибиз бир жакадан баш, бир жеўден кол чыгаралы деген девиз менен

жашасак жаркыраган заман келери алыс эмес деп ойлойм. Оппозиционермин деген саясатчылар дегеле мамлекетибиздеги жылыштарды кєргїсї жок, єзгєчє Равшан Жээнбеков мырза. Менин айтайын дегеним, бул Равшан мырза эки жылдан бери эле дайыны жок кыйкырып келе жатат, кандай кылып элдин кєўїлїн єзїнє буруунун айласын таппай. Равшан мырзаны Азаттык радиосунан жана сыналгыдан тїшїрбєй лидер кылып алды. Азаттык деген атына жараша ак жерден жапа чеккен, акыйкаттыкты таппай жїргєн жарандарга жардам берет деп ойлоочу элем андай болбой эле кээде кайдагы эл бузаарлардан интервью алышат. Равшан мырзаны кантип биз эл їчїн, мамлекет їчїн кїйїп бышкан адам деп айта алабыз. Каякта ызы-чуу чыккан жерде коомдук тартипти бузгандарды колдойт. Єзїўїздєргє белгилїї 2014-жылы Саруудагы тополоўго жардам берип коюп, барып алып облустун жетекчисин барымтага алып, башынан ылдый бензин куюп єрттєйбїз деген ээнбаштарды колдогон адамды эл їчїн чуркап жїрєт деп айтканга ооз барбайт. Эл їчїн эмес мамлекетке бїлїк салганга аракет жасаган адам десек жарашат. Ойлогону эле кантип президентти алып тїшсєм, мамлекетке тополоў салгандын айласын таппай убара. Эптеп айласы кетип “Жаўымуун” “Бириккен оппозиция кыймылы” дегендерди тїздї эле аларынан эч жыйынтык чыкпасына, элдин колдосун таппасына кєзї жетип жержерлерге барып 20-30 кишини чогултуп жыйынтык чыкпаганда жергиликтїї элге, милиция кызматкерлерин кїнєєнї жаба салып кайтып келди. Келээри менен, парламентте маселе кєтєрїп “бизди

жумуртка менен урду, бийлик уюштурду” деп шылтоо таппай турган депутаттарга жага бербей бир саат талкуулашты, аны бийлик эмес, элдин Жээнбековго кєрсєткєн сый урматы деп тїшїнсє болот. Айласы кеткенде дїйнєгє да кєрїнїп коёюн деп Украинага да барып майданды да колдоп келди. Менин оюмча дїйнєлїк масштабдагы топ бузаарлардын лидери болуусу келет окшойт. Равшан мырзанын дагы бир ойлоп тапканы президент бийликти бир колго топтоп алды дегени эч ким туура кєрбєйт деп ойлойм. Диктатор болсо Бакиевдин убагындай. Мен азыркы бийликте такыр эле кемчилик жок дегенден алысмын, бирок мурдагы бийликке караганда кєп єзгєрїїлєр, жылыштар бар десек болот. Мурдагы бийликтин убагында ичип жеген чинов-

никтер бирин-бири колдоп келишкен (азыркы депутаттардай) бир чиновник соттолду беле?. Ал эми азыркы президентин коррупцияга каршы кїрєшкєнїн єзїбїз деле кєрїп жатабыз. Урматтуу калайык калк мен муну айтканымдын себеби мамлекетибиз єнїксїн, єсєлїк десек ушундай жєнї жок мамлекеттин єсїшїнє тоскоолдук кылгандарды колдоп анча-мынча тыйынга алданбай митинг, пикет дегенден алыс болсок деп замандаштарымдан суранар элем. Эл журтта тынчтык болсо мамлекетибиз єсїп єнїгїп кетїїсїнєн їмїтїм чоў. Бишке шаарынын тургуну Иманалиев Д.

й а д а р а Дин . . . а д н а ч адам Динара Акулованы кимдер гана билбейт. Жаш кезегинде жолдошу экєє “кош жылдыз” болуп ырдап жїргєнїн, кичинекей кызы болуп ырдагандары эсимден кетпейт. Жаркылдап їчєє ырдаганда элдер суктануу менен кєрїшчї эле. Негизи ырдаган ырчылар кєп эле, анын ичинен мен жакшы билгенимди айткым келип жїрєт. Динара єзї аябай боорукер адам экенин кароосуз балдарга, кары-картаўдарга жардамын аябай майрамдарда, мындай кїндєрдє деле жардамын берип тураганынан байкадым. Ошол сапаты менен менин купулума толуп жана анын ырларында баамдап укчумун. Эл айтып калат “ал байда, ошондуктан жардам берип жатат” деп. Эгер, акчасы болуп бай болсо кана башка байлыгы тоодой їйгєндєр № 116 • 20-февраль, 2015-жыл

жардам бергени, Динарадан да єткєн байлар жїрїшєт їйдїн їстїнє їй, машинанын їстїнє машина алып. Алар гана Динара Акуловадай кылганы? Булар менен эмнени айткым келип жатат Динарадай болгондор колдун манжасы менен санаса болот. Мен ушул биздин ырчы Динара Акуловага ушул сапатынан жазбай эл, жер деп жїрє берсин жана Динарага арнап ыр жаздым эле Динарка атыўа затыў жарашкан, Суктанып сени бары карашкан. Ырдасаў ырларыў кулака угумдуу, Мааниси жан дїйнєгє жугумдуу.

Мукамдуу булбул їнїў бар, Элге жагымдуу жїзїў бар. Кайрымдуу жазап сен элге, Кызматыў єтє берсин мекенге. Кєк-жар айылынын тургуну Гїлянда

ПАЙДАЛУУ КЕЎЕШ

Эс тутумду жакшыртуу ыкмасы ШАЛФЕЙ КАЙНАТМАСЫ Шалфей адамдын ишке болгон жєндємдїїлїгїн арттыруу менен бирге эс тутумду кїчєтєт. Ал їчїн 1 аш кашык майдаланган шалфей менен 1 аш кашык жалбызды аралаштырып термоско салып, їстїнє 2 стакан кайнак суу куюп оозун жаап коюу керек. Эртеў менен аны сїзїп алып 50 граммдан бир кїндє 4 жолу тамакка жарым саат калганда ичип жїрїї шарт. Бул ыкманы кїнїгє бир ирет бир жума кайталап, андан соў бир жума тыныгуу жарыялаган соў кайра бир жума ичїї керек.

БАЛ Дїйнєгє белгилїї дарыгер Авиценна эс тутумду калыбына келтирїї менен бирге жаштыкты сактап калуу їчїн балды сунуштаган. Кїнїгє 1 чай кашык балды таза сууга аралаштырып ичип жїрїїнї адатка айлантыўыз.

ХРЕН АРАЛАШМАСЫ 5-6 хрен жалбырагы менен 3 даана лимонду майдалап туурап, андан соў аларды 3 аш кашык балга аралаштырып, банкага салып 3 жума муздаткычта сактоо керек. Тамактанарга жарым саат калганда кїнїгє эки ирет бир чай кашыктан жеп туруу зарыл. Хрен аралашмасы эс тутумду жакшыртуудан тышкары кєздїн кєрїїсїн да жєнгє салат.

АЛТЫН СУУ 2 стакан сууга ташы жок алтын шакексєйкєлєрдї салып, аны суу жарымынан болуп калганча їстї жабык абалда кайнатуу керек. Андан соў бул алтын суудан кїнїгє 3 ирет тамактанарга 20 мїнєт калганда ичип туруу зарыл. Бул ыкманы эки жума катары менен кайталаўыз. Алтын суу эс тутумду жакшыртуу менен бирге жїрєк булчуўдарын бекемдейт.

КАЙРЫЛУУ!!! Саламатсызбы! Менин сизге кайрылуумдун себеби – эки бутумдун тизесине операция кылууга жардамга муктаж болуп жатам. Мен єзїм 12 жылдан бери ооруйм. Коюлган диагнозум: Ревматоидный артрит, полеартрит серопозитивный, медленно прогрессирующее течение ФК4стадия, жана 1-чи группасынын инвалиди болом. 3 жылдан бери єз алдымча баса албастыгымдан балдак менен басам. Мага жасай турган операция 6000 АКШ доллар турат экен. Бул санды мага 4-чї гор.больницанын врач-хирургу Джумабеков Садырбек Артисбекович айтты. Єзїмдїн социалдык жана финансалык каражаттарым жетишпегиндиктен кайрылып жатам. Бул диагноз менен тез операциялык жардам керек экендигин мед. изилдєєлєргє барганда билдим. Єзїм ооруп калгандан бери иштебей эле, їйдє отурам жана 2 кичинекей кыздарым бар, жолдошум азырынча иштебейт. Тилекке каршы єзїм керектїї каражатты табууга шартым болбой жатат. Жашаган квартирабыз дагы биздики эместигинен, ай сайын квартплатасын тєлєйбїз. Ар бир жардамыўарга чоў ыраазычылык билдирем! Байланыш телефондорум: 0-702-703414; 0-771-714447 Салтанат Жанчороева ОАО “ФОАО “Российский инвестиционный банк – Бишкек” Для зачисления на счет №1360373002541728 (номер счета клиента, в KGS (сом)) Жанчороева Салтанат Калысбековна

Кєздїн чарчоосун жазуу УКРОП 1 чай кашык укропту жарым стакан кайнак сууга 10 мїнєт демдейсиз. Аны марлядан сїзїп жиберип, эки идишке бєлїп куюп кечке чейин тыныктыруу керек. Уктаар алдында бирин муздак абалында калтырып, экинчисин ысытып аласыз. Анан марляны бир ысыгына, бир муздагына малып алып алмак-салмак 10 мїнєт тынымсыз кєзїўїздїн сурмасына баса бересиз. Муну жумасына 3 жолу жасоого болот.

ИТ МУРУН Ит мурундун 2 даана жаўы бышкан мємєсїн бир стакан кайнак сууга демдеп, жай отто 5 мїнєт кайнатасыз. Муздаган соў аны марлядан сїзїп салып, жарым саат тыныктыруу кажет. Анан єтє чоў эмес тоголок формадагы кебездерди ага нымдап, эки кєзїўїзгє 15-20 мїнєт басып жатасыз.

ПАКЕТТЕГИ ЧАЙ Бир жолу колдонулуучу пакеттеги чайды колдонгондон кийин жылуу же муздак абалында кєздєрїўїзгє басып жатсаўыз болот. Бул їчїн кадимки кара жана эч

кандай даамдар кошулбаган чайды пайдалануу зарыл.

КАРТОШКА Кєздїн чарчоосун жазууга картошка дагы жакшы жардам берет. Ал їчїн алгач 2 даана чийки картошканы алып, кабыктарын аарчып кыргычтын майда тишинен єткєрїп аласыз. Анан массаны марляга ороп алып эки кєзїўїзгє 20 мїнєт басып жатууўуз керек.

КАЙЫЎ Кайыўдын жашыл жалбырактарын блендерде майдалап, їстїнє бир стакан муздак суу куюп 10 саат тыныктырасыз. Ага кебездерди нымдап, аларды кєздєрїўїзгє басып 15 мїнєт жатасыз. Бул чарчоону жазуу менен катар шишикти кетирет жана кєздєрдї балбылдатып кєрсєтєт.

ПЕТРУШКА Эки кабат болгон марлянын эки кесиндисинин ичине майда болуп тууралган петрушкаларды салып оройсуз. Аларды кайнак сууга 30 секундга салган соў бир аз муздатып 10 мїнєткє сурмаларыўызга басып жатууўуз зарыл.

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

14 КУЛАК САЛ ×ûíäû àéòàì êûç êåëèíäåð êóëàê ñàë, Ìåíäå äåëå êàðûíäàø áàð, ýæå áàð. Àäàøïàñàì áààðûí ÷ûäàï îêóï êºð, Áóë æàøîîäî àäåï áàð äà óÿò áàð.

Êûç êåëèíäåí ûéìàí àçûð êåòêåíáè? Æàí êåéèòòè êûçäàð ÷ûëûì ÷åêêåíè. Áàë êûìûç äåï ýíå ñ¿ò¿í ýìèçãåí, Êàéðàí êûðãûç ýíåëåðäèí ýì÷åãè... Ýñè¢ áàðäà ýòåê æàïêûí äåãåíäåé, Êûçäàð æ¿ðºò àíû òàêûð êåíåáåé. Àòà-ýíåñèí ñûéëàáàñòàí æ¿ð¿øºò, Áóë ä¿éíºãº àéäàí ó÷óï êåëãåíäåé. Ê¿íäºð ºòººð áèð êåçäåðäå ºê¿íºð, Àçàï òàðòûï êºçäºí æàøû òºã¿ëººð. Êîø àéòûøûï æàðûê æàøîî êàëñà äà, Îî ä¿éíºäº ñóðàê áîëîò áóë ê¿íäºð. Æàìàí êºðã¿í à÷ûê ñºçä¿ àéòàìûí, ªç¿í áèëäè¢ òóðìóø æîëóí òàíäàäû¢. “Ìàñêâà”-äåï îéíîï êåòèï êºï êûçäàð, Òºðºò ¿éäº êàëûï æàòòû áàëäàðû¢. Ìàêóë îéíî àçûð ñåíèí æàø ÷àãûí, Áèðîê, áèëãèí ýòèêàíû ñàêòàãû¢. Àðàì èøòè ñåçáåé æàñàï æ¿ðºñ¿¢, Á¿ã¿í òàæèê, ýðòåñèíäå áàøêàíûí

Эмне буерге мен кайыр сураганы кириптирминби? Кєзїмє кєрїнбєй жогол! Тїшїндїўбї? Рестораныўа да, сенин єзїўє да тїкїрдїм. Оозуўду ачпай официантыўды чакыргын, бир тыйынын калтырбай тєлєп туруп анан гана кетемин. А сен болсо кєзїмє кєрїнбєгїн! Бїттї! - Болуптур, єз ишиў. Азыр келет. Андан кийин мен айткандай болсун! - деп эскертти да, Ошондой ордунан жай козголо єйдє туруп, бука моюнуп андан буруп басып кетт. Ушул жерден сиркеси суу кєтєрбєй турган Арсен Саманчин арты єкїнїч бир каталык кетирди, каканак болуп жарылганы турган жанжалга шибеге сайып жиберди. - Эй, бери карагын! — Столдон кетип бараткан Ошондойду кайра чакырды да, ал ага бурулган кезде бурк эте: - Сен мени желкеден алып кубалап чыктым дебегин, бул кылганыўды ушу бойдон калтырбайм. Менин да єз билгеним бар. Мен деген журналистмин, кєз карандысыз журналистмин. Билип койгунуў! - деди. Анын бул сєзї Ошондойдун жарасына камчы чапкандай болду: - Билип койгондой сен ким экенсиў деги? Сїйлєгєнїн кара. Ким болмоктон ошол бол, тїкїрїп да койбоймун. Сенден азыр аялдар да качып калыптыр. - Сенин ишиў эмне? - Менин ишим ошол, сен єзїўдї билип жїр. Азыр журналист дегениў жугунду ичкен иттерден айырмасы жок, кандай тойгузсаў ошондой їрїшєт. Тїшїндїўбї? Эми сен беш мїнєттєн кийин бул жерден жоголбосоў анда, таарынба, єз убалыў єзїўє, айбан. Кїч колдонуп кууп чыгамын. Бїттї! Оозуўдан бир сєз чыкпасын! Ошентти да ал кєк канчыктын кєзїндєй заары чыккан кєзїнєн кєз айнегин жулуп алып, кєчєдє калган аялдар да карап койбогон «кєз карандысыз журналисттин» жер тепкилеп чакырганына бир кайрылып койбостон аксак аюунун аяк салышындай эки жагына алмак- салмак оой басып кетип калды. Арсен Саманчин болсо бул окуянын аягы эмне менен бїтєрїн божомолдоп биле албай дел болуп турду. Кашына официант келген экен: - Кечиресиз, эсеп мына, - деди. Али да болсо єзїнє єзї келелек, ачууга алдырып, алкымын муунткан ызадан чыгалбай турган Арсен Саманчин алакан-

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

, р є к п у к о п а д ы ч н ы р а а б м . а р с а а б п т ш я а у а д Ад р а б п е д а о д о о ш а ж л у Б ЫР САПТАР

!!! ОЙЛОН ЭРКЕК , ñ áîëñî ºç¿¢äº Êàíà ýðêåê íàìû ººðñ¿¢ ñºç¿ìº. ¿í Êº¢¿ë áóðóï ò¿ø ë êûçäû äåáå÷è, ãè òè óì Àëäàï êîéä áàðãî ºç¿¢äº. å¢ ýæ , û¢ àø íä ðû Êà û, àò áîëóï òóðàá Àçûð çàìàí íààë áàëäàð êûçäàðäû. ò Áóçóëäó äåï àéòà òïàé àëäàøêàí, àé û? Àíû áóçãàí àêûë îë ýëå áàëäàðá Àëàð êèìäåð îø óï, íåí îéãî òîêòîë Îéëîï êºð÷¿ êå ¢ êûðãûð æîê áîëóï. òå Êåòïåéñèçáè ýð îò? å¢ ñàãà êèì áîë óï. ýæ , û¢ àø íä ðû Êà îë ¿ðãºíä¿ã¿¢ êîðä Êààëàéñû¢áû æ , êûçäû àëäàéñû¢ é ëà äà û¢ êñ ìà Æîê àê ñû¢. äàï æîëãî ñàëà ï, Êå÷èðãè¢ äåï àé äå èç íºì äåï êûç Àíàí ýðòå¢ ¿éëº áåéì äåï àéòàñû¢. åí Òàçà êûç æîê èø

КЫРГЫЗ БОЛСУН СЇ ЙГЄНЇЎ Ñóðàíàìûí Òàæèê ìå íåí æ¿ðáº÷¿, Ñóðàíàìûí ñàñûê ªç áåê ñ¿éáº÷¿. Ñóðàíàìûí êûìûç æû òòóó êàðûíäàø, Ýðòå¢ ê¿í¿ ûéëàï ñû çäàï æ¿ðáº÷¿. Ñóðàíàìûí Àçåð ìåíå í Àíäàí êºðº Êûðãûç áî æ¿ðáºã¿í, ëñóí ñ¿éãºí¿¢. Àëà-Òîîäî êîé àðòûíà í æ¿ðñº äà, Àêûðåòòå îøîë áîëñ óí ñ¿éãºí¿¢. Áèëåì àê÷à áóçóï æà òàò Áàëàñûí äà àê ñàêàëä áààðûñûí, óó êààðûñûí. Àäåï, ÷ûíäûê, óÿò äå ãåí æîãîëóï, Àÿë, ýðêåê êàëáàé êà ëäû íàìûñû¢. Êºç ñàëáà ºçáåê, òàæè ê áàëàñûíà, Êûçûêïà îðóñòàðäûí êàëààñûíà. Ýãåðäå, ñåí ÷ûäàáà é áàðàòñà¢, Òèéèï àë÷û êåäåé äû éêàí áàëàñûíà! Óÿò áîëñî êûçäûãû¢äû áåêåì ñàêòà, Óÿò êûëûï àòà-ýíå¢äè , ¿é Òóðìóø ìåíè áóçóï ñà äºí êà÷ïà. ëäû áàéêå äåï, ª÷ºø¿ï ºç äåíå¢äè ïóëãà ñàòïà.

ЧЫЎГЫЗ АЙТМАТОВ (Сандан санга)

Тоолор кулаганда (КЫЗКАЙЫП)

Роман

дай эсеп кагазы салынган тарелканы четке какты: - Сен адегенде арак алып кел. - Арак?.. -Ооба, арак. Кыргызча тїшїнбєсєў водка! - Азыр алып келемин. Канча керек? - Канчаны алып келалсаў ошончо керек! Тез апкел! - Жарайт. Официант арак алып келгени буфет тарапка шыпылдай кетти. Арсен Саманчин болсо ушу тапта негедир азабойдо таш болгон жинине чыдабай айлананы карады. Аны менен эч кимдин иши жок. Ресторан єзїнїн кечки турмушу менен: эл жыкжыйма, балкондон бери кєчїк басар орун жок. Кєпчїлїктїн уу-дуусу, кїлкї, бокалдардын назик шыўгыры... Дубалдын боору менен ары-бери чуркаган ар тїркїн жарык нур менен зал шаўына куюлушкан оркестрдин музыкасы кєўїлдї кєккє учуруп, дилкайгыдан арылтып турду. Мына ушул кїр жайлоонун тєрїндєй кєўїл ачкан жайда жалгыз гана ал єзї суутумшук болуп чыкты. Тилегени таш болуп, ошол иштин айынан башы айланып, жер кєчїп, жїрє-

гї сыздап жатты. Ошончодон дал мына ушу бїгїн эл кєзїнчє кагуу жеп, каўгыган кейбир саналып, куттуу жерден кубаланып калам деп їч уктаса да тїшїнє кирген эмес. Мындай баш тебелеген балээни ким чыгарып жатканын так билсе кана, а балким, Айдананын єзїбї, же анын айдама адамдары чыгарып жатабы? Кантип эле ошондой болсун, ал аны душмандарына сатып жиберїїгє дити баттыбы, ал экєєнїн ортосунда гана ка- тылган сырды алар чын эле билип алыштыбы? Экєєнїн жеке иштерине тигилер неге кийлигишет? А кокус жолбунду кубалагандай бул жорук Айданадан чыгып жатсачы? Андай болсо ал деген кыттай ант уруп, айкары ашкан кайкы мээ. Капырай десеў, эл катары эс алып отурган жеринен желкеден алып жерге чаап кубалагандай ал кандай иш кылды эле? Ооба, бир мертебе, мына жакында эле, кырдаалыў сыртын салган кез болгон, не экенин єзї да жакшы биле албайт, айтор, алардын мамилелери салкындап, кездешмей кездер кечеўдей берни, акырында ар нерсени шылтоолоп жолугушуудан баш тарта баштаган. Ошондо да ал кол сумкасын колунан тїшїрбєй бул жерге келген,

атайын эстрадага жакын, дал анын маўдайында турган. Турганда да бир ирет кєчїк баспай, тигини кєз оту менен туткундап, тикесинен тик туруп ошол кечти карыткан. Улам-улам ал тигиге: «Эй, жалтырак-жултуракка маарыган сулуулардын Кудайы, эсиўе качан келесиў?! Жалгыз гана бир сени жылдыз чачкан жїзїў менен, жалгыз гана бир сенин кубулжуган жылаажынды єчїрєр їнїў менен сахнада жашай турган «Кызкайыпты» биротоло єлтїрїп басып кеттиўби? Ошо «Кызкайыпты» ушу сен касыўдай кєрїп какшатып сатып жиберип, адеп-абийирин акчага гана алмашкан инсандардын таборунда тайрандап жатасыўбы, же сени жин-шайтан уруп кеткенби?!» - деп жер жаргысы келген. Бїткєн боюн бїгїлтїп, бїк тїшїрєр какшык айтып, мындай кезде киши уккус сєздєр єзїнєн єзї чыга берет эмеспи, ошонун баарын кыйкыра бергиси келди, а бирок негедир анте алган эмес. Ал ошондо аны жєн гана каккан казыктай карап тура берген, анткени єзї ушундай болот деп, а бирок келер кези кечигип жаткан, азырынча аны бир да жан кєрїп билелек талашсыз улуу чыгарма саатын кїтїп, багы ачылар кїндї самап сумкасында жаткан. Ал кїн качан келип, качан коёт, муну менен бир да адамдын иши жок. Бир болсо ушу кыздыкы гана болор... Ошо маалда эстрада дегениў сурайылдай їн салып, безбелдектей безеленген музыка кулакты жара чыкты да, анан анын тула бойду туткундаган алай-дїлєй жаўырыгына жанын берген ырчы кыз жалын болуп кубулуп, андагылардын алдында кєз кєрїнєє делебени козгогон дене кыймылдарын жасап, музыка ыргактары менен жан кумарына тїшїп, карап тургандардын аладеўгилдерин аял коюнуна сала коюп, аларды азыр эстен танар абалга алып барып, а єзї болсо мунун баарын акча їчїн жасап, акча їчїн тагдырын байлап, жер сїзїп ыйынган бульдозердун їнїндєй бол- гон музыкага периштедей сулуу кыздын кїнї тїшїп, їнї менен тал чыбыктай денесин берип салгандыгы їчїн арманы ашып жатканын бирєє сезип, бирєє да ойлоп койгон жок. А тигил болсо отургандарга жан кумарына тїшїп ырдоо менен каны дїргїп, баарына кайыл болгондордун ызы-чуу тїшкєн кол чабууларынын алдында каккан казыктай тик турган Арсен Саманчинди коё бер- бей, каалаганын жасап жатты.

СКАНВОРД

№ 116 • 20-февраль, 2015-жыл

16 ЭМНЕ ЇЧЇН АНАЛИЗГЕ КАНДЫ АТЫ ЖОКТОН АЛЫШАТ?

Колдун манжаларынын учтары кан тамырларга бай. Андыктан кысып, кан чыгарууга ыўгайлуу. Ал эми аты жоктун териси башка манжалардыкына караганда жука. Нервдер да аз жайгашкан. Ушуга байланыштуу кан алганда оорутуу да азыраак сезилет. Эске алчу нерсе, аты жок билек менен тыгыз байланышта, андыктан кокус инфекция кирип кетсе, сезгенїї билекке чейин тарайт.

ЖАШООГО ЫЛАЙЫКТУУ МИЛЛИАРД ПЛАНЕТА БАР Калифорния жана Гаваи университеттеринин окумуштуулары биз жайгашкан Саманчынын жолу галактикасынын єзїндє эле эў аз дегенде миллиард планетада жашоого шарттар бар деген тыянакка келишти. Астрономдор Саманчынын жолунда 400 миллиарддай биздин Кїн сыяктуу жылдыз бар экенин божомолдоп жїрїшєт. Анын ичинен беш миллиард жылдыздын айланасында биздин Жерге окшогон бир миллиард планета айланып жїрєєрї анык болду. Бул ачылышты Калифорния университетинин студенти Эрик Петишура жасады. Анын айтымында, жашоого шарты бар планеталар айланып жїргєн жылдыздарды Жерден телескопсуз эле кєрсє болот. Алардын эў жакыны бизден 120 триллион чакырым. Белгилей кетчї нерсе, бул Саманчынын жолундагы Лира жан Ак куу топ жылдыздарындагы гана планеталардын саны.

АСМАНДА МАШИНЕ АЙДААРЫБЫЗГА АЗ КАЛДЫ Эгер уча турган машине алгыўыз келсе, аны 2021жылдан тарта сатып алсаўыз болот. Адистердин айтымында, 2030-жылдан тарта айрым єлкєлєрдє канаттуу машинелер кадимки кєрїнїш болуп калат. Ал ортодо астрономдор жашоого ылайыктуу бир миллиард планета бар деген тыянакка келишти. Ал эми тамекини таштайм дегендерге банан кємєктєшє алаарын америкалык илимпоздор аныкташты. Машине менен уччу кїн алыс эмес Белгилїї америкалык автомобиль куруучу Генри Форд 1940-жылы учак менен машинени айкалыштыры-

КЫЗЫКТУУ ФАКТЫЛАР лып, асман жиреген машинелер пайда болоорун айткан. Албетте, Форддун сєзїн ал учурда эч ким олуттуу кабыл албай, шылдыўдашкандар да болгон. Арадан 70 жыл єтїп, азыр бир эмес, канаттуу машинелердин он чакты тїрї пайда болду. Алардын эў акыркысы "АэроМобиль– 3тїн" бет ачары 2014-жылы Словакияда болот. Словак инженери Штефан Клайн "АэроМобиль–2.5" їлгїсїндєгї учма машинени жакында эле баштапкы сыноодон єткєрдї. Учма машиненин бет ачары Канаданын Монреаль шаарында єттї. Бул "флайиў кар" же "скай кар" деп аталып жїргєн канаттуу машине эки жїргїнчїгє ылайыкташтырылып, саатына 200 километрге чейин ылдамдыкта 700 чакырым аралыкка учууга кудуреттїї. Аталган учма машине бир саатта 15 литр бензин сарптайт. 1965-жылы белгилїї француз актёру Луи де Фюнес тартылган "Фантомас жинденди" кино тасмасындагы учуучу машине кичинекей Штефанды абдан таасирленткен. Ошондон кийин ал канаттуу машинени курууга далалаттанат. Фантастика кино тасмаларындагы учма машинелер анык иш экени талашсыз. Бирок канаттуу машинелер кєп талаш- тартышты да жаратты. Биринчиден, учуу коопсуздугу жана аэронавигация адистери учуучу машинелер учактарга жолтоо болоорун жана канаттуу машинелер асманда жїрїїчї так аба жолдор жоктугун эскертти.

Алардын айтымында учуучу машинелер кайсыл бийиктикте, кандай ылдамдыкта жана кайсыл багытка учаарын тактоо зарыл. Ал эми жарандык авиация адистери канаттуу машинелерди чакан мини-учак катары сертификациялоо керек деп жатышат. Кандай болгону менен, адистердин болжолунда, 2030-жылдан тарта айрым єлкєлєрдє учма машинелер кадимки кєрїнїш болуп калаары кїмєнсїз деген тыянакка келишти. "АэроМобилден" тышкары, "Экс Хок" жана "Моллер СкайКар М400" канаттуу машинелери тийиштїї сыноодон кийин єз кардарларын табат деген їмїт бар. Ал эми ток жана бензин менен жїрїїчї "Террафуга ТФ- Экс" гибриддик учма машине 2021-жылдан баштап сатылаарын "Террафуга" компаниясы маалымдады. Тоолуу Кыргызстандын шартында да капчыгы чоўдордун арасында канаттуу машинелер єз ордун тапчудай. Учма машинелердин учурдагы орточо баасы 280 миў доллар. Бара-бара канаттуу машинелер массалык тїрдє чыгарыла баштаганда баасы тїшєт деген божомолдор бар. Жашоого ылайыктуу миллиард планета бар.

УРМАТТУУ ОКУРМАН! "АЙБАТ" гезитине жазылуу жїрїп жатат!

Жазылуу почта кызматын кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын - 3 айга – 148 сом 50 тыйын - 6 айга – 297 сом 00 тыйын Жазылуу республиканын, бардык почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СЇЙЇКТЇЇ ГЕЗИТИЎИЗГЕ ЖАЗЫЛЫЎЫЗ!

Жазылуу индекси: 68546 № 116 • 20-ферваль, 2015-жыл

КИРПИЛЕР Денесинин узундугу – 20-30 сантиметр. Салмагы – 700-800 грамм. Ийнелеринин узундугу 3 сантиметр жана алардын арасында ичке, єтє суюк єскєн жїндєр бар. Ийнелеринин ичи кєўдєй, аба толуп турат. Чоў кирпилердин ийнесинин саны 6000 даанага чейин жетсе, жашыраактарыныкы 3000дин тегерегинде болот. Жаз же кїз айында тїлєшєт. Ийнелери 12-18 айда єсєт. Жаратылыш койнунда кирпилер 5-7 жыл жашаса, колдо багылгандар 8-10 жылга чейин жашашат. Буттары 5 манжалуу, учтуу тырмактарга ээ. Тиши – 36 даана. Мурду узун жана дайыма нымдашып турат. Кєпчїлїк тїнкї жаныбарлар сыяктуу эле кирпинин кєрїїсї начар. Бирок анын жыт сезїїсї жана угуусу жакшы єрчїгєн. Кыймылы тез. Секундасына 3 метр аралыкка чейин чуркайт. Бийиктикке секирип, ал гана эмес, сууда да сїзїїнї билишет. Жеўиш ШЕРИПБАЕВ