Айбат - коомдук-саясий гезити №137 by bekturb VIB

9-бет

АЙБАТ ПРЕСС

АКШ А.АСКАРОВГО СЫЙЛЫК БЕРИП КЫРГЫЗСТАНГА ТЇКЇРДЇБЇ”? АКШ єзїн дїйнєдє демократияны туу туткан єлкє катары кєрсєткєнї менен кєшєгє артында укмуш ыплас иштерди жасап жїргєнї айтылып келет. Акыркы кездери айрым мамлекеттердин ички ишине тїздєн-тїз кийлигишип, эки тарапты чагыштырып, от жакканды кїчєттї. Расмий Вашингтон мындай аракетин Кыргызстанда да жандантканы байкалууда. Айрыкча Россия менен болгон тыгыз байланышыбыз булардын уйкусун бузуп жатса керек. Жакында дал ушул АКШ Кыргызстанда эў оор кылмыш кылып, канчалаган мекендештерибиздин канына забын болгон кылмышкер Азимжан Аскаровго адам укугун коргоо жаатындагы сыйлыгын ыйгарды. Билгенге бул Кыргызстандын сотторуна тїкурдїм дегендей эле мамиле. Сеператисттик кїчтєрдїн башында туруп, мамлекеттик коопсуздукка чоў коркунуч туудурган Азимжанга мындай сыйлыктын берилиши албетте єкїнїчтїї. Аскаровду сыйлаган Мамдепартамент деле мындай аракетин нечен ойлонуп, толгонуп туруп жасаган. Демек, алар Кыргызстандын ичинде улут аралык чырды козутууга

кызыктар. Бул боюнча Кыргызстандын дипломатиялык кызматы сєзсїз турдє реакция жасашы керек. Эгер Кыргызстан АКШ террорист же экстермист атаган жарандарга сыйлык берсе алардын реакциясы кандай болор экен. Эмне улуу деражава болсо эле майда мамлекеттерди тебелеп-тепсей береби. Кыргыз бийлиги АКШнын мындай копол мамилесине тийиштїї чара кєрїп жок дегенде БУУ сыяктуу уюмдарга кайрылышы керек.

Кайрат ОСМОНАЛИЕВ:

«АЗИМЖАН АСКАРОВ КЫЛМЫШ КЫЛГАН, АЛ МЫЙЗАМ ЧЕГИНДЕ ЖООП БЕРИШИ КЕРЕК»

«Азимжан Аскаров кылмыш кылган жана ал мыйзам чегинде жооп бериши керек», - деди УКМКнын алдындагы коомдук байкоочу кеўештин мїчєсї Кайрат Осмоналиев «Взгляд» сайтына. Анын айтымында, эки нерсени бєлїп кароо зарыл: А.Аскаровдун 2010-жылга чейинки жана июнь коогалаўына катыштыгын. «Мїмкїн, ал Америка тарап ыйгарган мартабалуу сыйлыкка татыктуудур. Ошон їчїн, мен мындан єзгєчє нерсени кєргєн жокмун. Бирок, эге радам кылмыш жасаса, ал мыйзам чегинде жооп бериши керек», - дейт К.Осмоновалиев. Ошондой эле ал тийиштїї органдар тарабынан анын массалык башаламандыкка катыштыгы далилденгендигин белгиледи. «Мен бул сыйлыктын ага ыйгарылышы сот єкїмїн кайрадан карап чыгууга жол берет деп ойлобойм. Ошентсе да, бул жерде чоў саясаттын элементтери бардыгын жокко чыгарбайм», - деп баса белгиледи юрист.

Юристтин айтымында, бир катар укук коргоочу органдар бул кишинин тегерегиндеги кырдаалга мониторинг кылып турушат. «Аскаров президентке кайрылышы ыктымал. Президент ємїр бою эркинен ажыратуу чечимин 30 жылдык эркинен ажыратууга алмаштырганга укугу бар», деди ал. К.Осмоналиевдин белгилешинче, укук коргоочуну боштондукка чыгаруу эгер сотко жана тергєєчїлєргє белгисиз жагдайлар ачыкка чыгып, ишти тїп тамырынан єзгєртїїгє жол ачуучу элементтер болсо жол ачылышы ыктымал. «Ал эми мындай шартта укук коргоочунун массалык баш-аламандыкты уюштурууга катыштыгы бардыгы далилденген», - деди ал. Кечээ жакында АКШнын Мамлекеттик департаменти адам укугун коргоо жаатында Азимжан Аскаровго сыйлык ыйгаруу чечимин чыгарганы белгилїї болду. Азимжан Аскаров 2010-жылдын 13-июнунда Базар-Коргон районундагы улуттар аралык жаўжалды уюштурууга катышкандыгы, ошондой эле, райондук милиция бєлїмїнїн кызматкери Мыктыбек Сулаймановду єлтїрїїгє катышкандыгы їчїн ємїр бою эркинен ажыратылган. 2010-жылдын 10-июнунда Ошто кыргызєзбектер ортосунда жаўжал оту тутанып, 13-июнга чейин Жалал-Абад облусунун Сузак жана Базар-Коргон райондоруна чейин тараган. Дээрлик бир жумага чейин созулган согуш 400 адамдын ємїрїн алып, ондогон адам дайынсыз жоголгон.

"Айбат Аймак" коомдук фонду Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

«2010-ЖЫЛДАГЫ ИЮНЬ ОКУЯЛАРЫНДА АЗИМЖАН АСКАРОВДУН КИМДИР-БИРЄЄЛЄРДЇ КОРГОГОНУН ЖАНА БИРИМДИККЕ ЧАКЫРГАНЫ ТУУРАЛУУ УККАН ЖОКМУН» «2010-жылдагы июнь окуяларында Азимжан Аскаровдун кимдир-бирєєлєрдї коргогонун жана биримдикке чакырганы тууралуу уккан жокмун», - деп билдирди «Сезим» кризистик борборунун жетекчиси Бїбїсара Рыскулова. Б. Рыскулова июль окуялары маалында жеке єзї ал жакка барып адамдарга жардам кєрсєткєнїн белгиледи. Анын кризистик борборунун кызматкерлери трагедиянын биринчи саатынан тарта телефон чалууларды кабыл алды. «Биздин кризистик борбордон тїштїккє 4 психолог жана мен бардык. Биз єтє курч жерлеринде болдук. Ал учурда мен бул адамдын элди биримдикке чакырганын, же кимдир-бирєє-

Парламенттеги «ээн-эркин» депутат Равшан Жээнбеков шайлоо алдында элдин кєўїлїн єзїнє бурдуруу аракетин катуу жасап атканын жакшы эле кєрїп турубуз. Ал єзї тїзгєн БОК (Бириккен Оппозициялык кыймылы) кайрылууларды жазгандан башка эч кандай колунан иш келбей жатканын деле жакшы тїшїнїп калды окшойт. Анын їстїнє ал жактагы «кагаз ташыгыч» кызматынан кулап калгандан бери карай аталган кыймылга кєп каттабай койгонун билебиз. Кыязы кайрадан «Ата-Мекен» партиясынын босогосун сагаалашы мїмкїн деген божомолдор айтыла калып жїрєт. Мына ушул эренибиз «Шайлоого карата Кыргызстанда улуттук антикризистик комитет тїзїш керек» деп кыйкырып чыкты. Анын ою боюнча мындай комитетке аттуу-баштуу адамдар кирип, шайлоо маалында жана андан кийин конфликттерди жоюп турат экен. «Бийлик шайлоого даяр. Албетте соттор акты кара дешет, КТРК башкача ойлонгондорду эл душманы кылат, милиция нааразы болгондорду таркатат, БШК биометриянын жардамы менен каалаган результатын тартып чыгат. Мына ушунун бардыгы єтє катуу кризистин фонунда, жумушсуздуктун кїчєшї менен болот» дейт ал. Албетте, Равшан мырзадан мындан башкача ой жїгїртїїнї деле эч ким кїткєн эмес. Равшан Жээнбеков сыяктуу батыштын ырын

Редактордун орун басары: Карачач ШАКИРОВА

Жооптуу редактор:

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Редакциялык жамаат: Акинай АЙДАРОВА Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА Дамир ЭСЕНГУЛОВ Мирбек МАМБЕТОВ

нї коргогонун кєргєн жокмун», - дейт ал. «Аны укук коргоочулар коомчулугунда бириктирїїчї фигура эсептешет. Ал бардык этностордун єкїлдєрїн жана калктын катмарын бириктирип жаткандай. Бул єтє катуу айтлыган сєз. Мен бул фраза менен таптакыр макул эмесмин», деп эсептейт Рыскулова. Борбордун жетекчисинин ою боюнча бул адамга мындай сыйлыкты берїї, же бербей коюу АКШ Мамдепартаментинин укугу. «Мен 2010-жылдагы июнь окуясына чейин мындай адам тууралуу таптакыр уккан эмесмин. Мен башка Тєлєйкан Исмаилова, Азиза Абдрасулова єўдїї укук коргоочуларды билем», - деп кошумчалады ал.

РАВШАН ЖЭЭНБЕКОВ АНТИКРИЗИСТИК КОМИТЕТ ТЇЗЇП, КОНФЛИКТЕРДИ КЇЧЄТКЇСЇ КЕЛЕБИ?

Коммерциялык директор: Бектур БАЙМОЎОЛОВ Тел. (0772) 16 11 00

Гезит ээси:

Б. РЫСКУЛОВА, «Сезим» кризистик борборунун башчысы:

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

ырдагандар їчїн «Бейєкмєт уюмдары тыўчы экен», «гейлерге, лесбиянкаларга жол жок» деген сєздєрдї айтсаў эле, «аа сен бийликтин адамы экенсиў» деп кыйкырып чыгышат. «Бийликти конкреттїї сындасаўар боло, жєн эле шалпылдата бербей» десеў деле бийликчилсиў. «Силер єзїўєр эл їчїн эмне иш кылдыўар эле?» деген суроо узатсаў деле «бийликчил» болуп каласыў. Айтор, сєздїн чынын булар уккусу келбейт. Андыктан єзї айтып аткан антикризистик комитетке булар жалаў аштан-кєчтєн калгандарды, бийликке таарынычы барларды топтоп алаары аштан бышык. Анан ошондой комитет конфликттерди жоебу, же тескерисинчек кїчєтєбї? Дамир ЭСЕНГУЛОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер. Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу. Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде катталган, Каттоо № 1853 Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды Гезит келишим баада.

Буйрутма №1820

Нускасы: 1500

АЙБАТ ПРЕСС

Азимбек БЕКНАЗАРОВ, коомдук ишмер: ИНТЕРПОЛ АРКЫЛУУ ЭЛ АРАЛЫК «ЭГЕР БОТОБЕКОВ ИНТЕРВЬЮДА ИЗДЄЄДЄ ЖЇРГЄН КЫРГЫЗСТАНДЫН АЙТКАНДАРЫНА ИШЕНСЕ ДАЛИЛДЕП ЖОГОРКУ КЫЗМАТТА ИШТЕГЕН БЕРСИН. ЭГЕР ДАЛИЛДЕЙ АЛБАСА КЕЧИРИМ ЭКС-АТКАМИНЕРЛЕРИ Tazabek басылмасы: Interpol (International Criminal Police Organization — Кылмыш иликтєє полициясынын эл аралык уюму) тарабынан издєєдє жїргєн Кыргызстандын экс-жогорку кызматтагы аткаминерлеринин тизмесин тїздї. Ином Эргешевич Абдурасулов Айыптоо: алдамчылык. Кошумча маалыматтар: Жогорку Кеўештин депутаты болгон. Тойчубек Касымович Касымов Айыптоо: кызматтык абалынан кыянаттык менен пайдалануу, мамлекеттик каражаттарды мыйзамсыз пайдалануу. Кошумча маалыматтар: 2004-жылдын февралынан 2005-жылдын мартына чейин КРнын экс-президенти Аскар Акаевдин администрация жетекчиси болгон. Максим Курманбекович Бакиев Айыптоо: кылмыш жасоого аралашуу, кызматтык абалынан кыянаттык менен пайдалануу, мамлекеттик насыяларды туура эмес пайдалануу. Кошумча маалыматтар: КРнын єнїктїрїї, инвестициялар жана инновациялар боюнча Борбордук агенттигинин (ЦАРИИ) экс-жетекчиси. Андрей Григорьевич Силич Айыптоо: алдамчылык, коммерциялык уюмдун єкїлїнїн бийликти кыянаттык менен пайдалануусу. Кошумча маалыматтар: «Альфа Телеком» ЖАКтын экс-башкы директору. Садриддин Мухидович Джиенбеков Айыптоо: коррупция. Кошумча маалыматтар: Дїйнєлїк Банктын КРдагы аткаруучу директорунун экс-кеўешчиси. Айбек Эмильбекович Шабданалиев Айыптоо: коррупция. Кошумча маалы-

маттар: Бишкек шаардык мэриясынын материалдык-техникалык камсыздоо башкармалыгынын мурдагы жетекчиси.

Ениже Гюркан Айыптоо: ишенип берилген каражаттарды менчиктєє, коммерциялык уюмдун кызматкери тарабынан бийликти кыянаттык менен пайдалануу. Кошумча маалыматтар: «Систем Мюхендислик Иншаат ве Тижарет А.Ш.» тїрк компаниясынын єкїлї болгон. Хусей Сулейманович Маянху Айыптоо: акча каражаттарды мыйзамсыз ээлеп алуу, коммерциялык уюмдун кызматкери тарабынан бийликти кыянаттык менен пайдалануу, документтерди жасоо жана жасалма документтерди колдонуу. Кошумча маалыматтар: Бишкек шаардык кеўешинин экс-депутаты. Алексей Юрьевич Ширшов Айыптоо: ишенип берилген мїлктї менчиктеп алуу жана чыгымга учуратуу. Кошумча маалыматтар: «ТНК «Дастан» ишканасынын директорлор кеўешинин тєрагасы болгон, ошондой эле «Электр станциялары» жана «Тїндїк электр» ААКтардын каржы боюнча экс-директору. Елена Теодоровна Белковская Айыптоо: коррупция Кошумча маалыматтар: Премьер-министрдин аппаратынын юридикалык бєлїмїнїн экс-башчысы. Николай Тимофеевич Танаев Айыптоо: коррупция Кошумча маалыматтар: 2002-жылдын 30-майынан 2005-жылдын 24-мартына чейин КР премьер-министри болгон. Данияр Токтогулович Їсєнов Айыптоо: КР мыйзамдарын бузуп, жеке жана юридикалык жактарга менчикке же убактылуу пайдаланууга мамлекеттин же муниципалдык тїзїлїштєгї жерлерди берїї менен бийликти кыянаттык менен пайдалануу. Кошумча маалыматтар: КРнын экспремьер-министри.

СУРАСЫН, ЭЛДИ КЫЙНАЙ БЕРБЕШ КЕРЕК»

Айрым бир маалыматтарга ылайык, Уран Ботобековдун кєрсєтмєсїнїн негизинде «Тайфун» планы, Азимбек Бекназаровду камакка алуу жана жергиликтїї тургундарга ок чыгаруу жїзєгє ашкан экен. Убада кылынгандай, Аксы районундагы Жаўы-Жол айылында БОКтун мїчєсї Уран Ботобековду коргоо акциясы єттї. Активисттер Ботобеков боюнча сот єкїмї адилеттїї болушун талап кылышууда. Маалыматтарга караганда, митингге 100гє чукул адам катышты. Чогулгандар мамлекетти калыс башкарбай, Уран Ботобеков сындуу саясатчылардын сот ишине кийлигишти деп президентти айыптап, анын отставкасын талап кылышты. Ботобековду коргоо боюнча комитеттин єкїлїнїн ММКга билдиришинче, коюлган талаптар аткарылбаса, 21-июлда район борборунда кайрадан митинг болмокчу. Анда алар «Жерїй» маселеси боюнча єтїїчї таластыктардын митингине кошулушмакчы. Аксы районунун акими Медетбек Айдаралиевдин ММКга кабарлашынча, акциянын катышуучуларынын талабы жалпы район калкынын пикирин билдирбей жана ал кандайдыр бир саясый кызыкчылыктарды кєздєйт. Эске салсак, Бишкектин Свердлов райондук соту президенттик аппараттын мурдагы орунбасары Икрамжан Илмияновдун Уран Ботобековдун айткандары боюнча доо арызын канааттандырып, арнамысына жана абийирине доо кетиргени їчїн 1,8 млн. сом бєлїї чечимин чыгарган эле. Сот єкїмїнє ылайык, бул каражатты тєлєш їчїн У.Ботобековдун кыймылсыз мїлктєрїнє арест салынган. Митингде айтылган сєздєр, коюлган талаптарда жаўы нерселер жок. Саясатчылар, аткаминер-

лер єздєрїнїн мыйзамсыз кызыкчылыктары їчїн кєзкарандысыз активисттерди тартуу єнєкєткє айланып калды. Ал турсун, ажаан аялдардан куралган «ОБОН» тобунун кызматын колдонуу практика ийгиликтїї жїзєгє ашып келген. Бирок, бир кызык маселе бар: аксылыктар кимди коргоп атканын билишер бекен? Себеби, дал ушул райондун тургундары їчїн алар коргогон саясатчынын єткєнї сабак болушу керек эмеспи. Уран Ботобеков 2001-жылы ошол кездеги президенттик администрациясынын жетекчиси Аманбек Карыпкуловдун жардамчысы болуп дайындалган. Анын оў колу болгон. Ал эми 2002-жылдагы Аксы окуясында ага кїбє болгондордун айтымында, Ботобековдун кєрсєтмєсїнїн негизинде «Тайфун» планы жана Азимбек Бекназаровду камакка алуу операциясы ийгиликтїї жїзєгє ашкан. Анын кесепетинен митингге чыккан карапайым жергиликтїї тургундарга ок атылганы белгилїї. Ошого карабастан, У.Ботобеков єзїнїн єткєнї, тагыраагы, акаевдик єткєнї тууралуу маалымат берїїдєн тайсалдап жїрєт. Ошондой эле айрым бир маалыматтар боюнча, А.Бекназаров У.Ботобеков тууралуу нааразычылыгын айтып, аны Аксы окуясына катыштыгы бар деп айыптайт экен. «Вести.kg» сайты бул маселе боюнча Азимбек Анаркуловичке кайрылып, пикирин укту. - Ботобеков элге єзїн кимдир бирєє саясый куугунтукка алып аткандай маанайды жеткирїїдє. Мен буга кошулбайм. Мен мындай позицияда турам: эгер сен бир нерсе айтсан, ага жооп беришин керек. Ал интервьюда айткандарын далилдеп берсин. Эгер далилдей албаса, кечирим сурасын. Элди кыйнай бериштин кажети жок, - дейт ал. Экс-башкы прокурор єз сєзїндє ал тууралуу канча жылдан бери ММКлар тїрдїї кептерди жазып келатканынын азабын тартып атканын билдиди. Бирок, Азимбек Анаркулович бирєєсїн дагы сотко бербегенин, эл кимдики калп, кимдиги чын экенин таразалап алат деген пикирин билдирди. Ал эми Ботобековдун Аксы окуясына катыштыгына токтолгон Бекназаров кєп нерсени билээрин, бирок, азыр эч нерсе айтпай турганын кошумчалады. Булак: Vesti.kg сайты

ЄЗБЕК МААЛЫМАТ АГЕНТТИГИ КЫТАЙ ПРЕЗИДЕНТИНИН "БОЮН КЫСКАРТТЫ" Єзбекстандын Улуттук маалымат агенттиги ШКУ саммитиндеги президенттердин сїрєтїн жарыялап жатып Кытай тєрагасы Си Цзинпиндин боюн кыскартып, Ислам Каримовдун боюна теўдеп койду. Єткєн жумада Уфа шаарындагы саммиттеги эстелик сїрєткє тїшїї учурунда эки мамлекет башчы катар туруп калган. “Азаттыктын” єзбек кызматы такта-

ган маалыматтарга ылайык, Си Цзинпиндин бою 180, Каримовдуку 170 сантиметр. Алардын ортосундагы айырманы байкатпоо їчїн Photoshop программасында Кытай лидеринин бою кыскартылган. Буга чейин аталган маалымат агенттиги 77 жаштагы Каримовдун сїрєттєрїн жарыялоодон мурда бетиндеги бырыштарды тегиздеп коюуну адат кылган. Бирок башка мамлекет президентинин боюн Каримовго ылайыкташтыруу алгач ирет болду. Акинай АЙДАРОВА

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

КЄРЄГЄЧТЇГЇН КАРАСАЎ...

КЫЙКЫМЧЫЛАР КЫР АШЫРГЫСЫ КЕЛБЕЙТ Саясатчылардын сары изине чєп салмайлар акыркы убакта кїчєп бараткандай. Айрыкча Адахан Мадумаровдун кыймыл-аракетине їзбєй саресеп салгандар таракандай бири-бирин тебелешет. Алардын ар бири “уникалдуу” чукугучу менен бирдемкени илип алууга куштар. Мунун жєнї жєнєкєй, болгону єздєрї ылым санаган кожоюндарына “даамдуу” тили менен жаккысы, кымбат белегине маарыгысы келет. Себеби, ар бир ыкчам, таамай жеткирилген жаўылык чоў кадырлоого татыктуу болот. Маселен, дем алыш кїнї тїнкїсїн кєрсєтїлгєн “Дил маекке” ошолор єтє катуу иликтєє жїргїзїптїр. Чынында окуу жайлардан келип суроо берген студенттерге

Адахан мырзанын узаткан жооптору єзгєчє ишенимди жаратты. Катышып отургандар да аягында дил маек максатына жеткенин ачык айтышты. Чынында башка каармандарга караганда Мадумаров мээге барамык каккандай элес калтырды. Аттиў, а бирок кыйкымчылар ушу кєрсєтїїдєн да єєн таап алганына кудуўдап сїйїнїштї. “Фабулага” чыккан (№50саны) “Акча менен тилдин биримдигиби же таймашыбы” аттуу материал буга айкын кїбє. Чымындын канатындай болгон материалга булардын биринчи беттеги сїрєтї дал келбегени оркоюп кєрїнїп турат. Адаханды мактанчаак, амалкєй экендигине басым жасашыптыр. Баягы эле Бакиевдин дооруна чапташып сєйкєнїп єткєнї жаўылык деле эмес. Эў колдогу кєзїр картасы – Салымбеков менен бириккени – алардын пики-

ринде туура эмес экен. Деги булар эмнеге эле Аскар мырзанын байлыгына ичи ачышат? Же єздєрїнїн билермандарына кошулбай калганына айла таппай жатышабы? Алты он жылдыкты тарых бїктємїнє бїктєп койгон лидер акыйкатына келсек чычканга кебек алдырбайт. Ал бекер жерден Мадумаровду тандаган жок. Себеби, Адахандын ашынган жемкорлугун, тайыздыгын, эки жїздїїлїгїн кєргєн эмес. Чыкыйга дал кадалган курч сєздї кєрїнгєн эле саясатчы андай кылып элге жеткире албайт. “Ал адамдын капчыгынан менин тилим алда канча кымбат турат” – деген сєздї абдан кооздоп жибергенине баракелде дебеске арга жок. Тилекке каршы алдын-ала бири-бирин тыкыр изилдеп, туура чечимге келген эки лидердин мындан кєўїлдєрї айнып кетпеди. Демек, атылган жебе бутага тийбей калды.

ТАМЧЫ КАБАР Êûðãûçñòàí ìåíåí Êàçàêñòàí òàáèãûé êûðñûêòàðäû òºìºíäºò¿¿ áîþí÷à áîðáîð ò¿çºò *** Êûðãûç Ðåñïóáëèêàñû ìåíåí Àçèÿ ºí¿êò¿ð¿¿ áàíêûíûí îðòîñóíäàãû Ãðàíòòûê ìàêóëäàøóó ðàòèôèêàöèÿëàíäû *** Êûðãûçñòàíäûê ìóøêåð Ðîññèÿäà "ìûêòû" äåï òàáûëäû *** Êûðãûçñòàí ìåíåí Ò¿ðêìºíñòàí îðòîñóíäàãû êîø ñàëûê ñàëóóãà æîë áåðèëáåéò *** Ðåñïóáëèêàëûê æóãóøòóó îîðóëàð îîðóêàíàñûíà ê¿í¿íº 250äºé æàðàí êàéðûëûï æàòàò *** Ò¿ðêèÿíûí ÒÈÌ áàø÷ûñû ðàñìèé èø ñàïàðû ìåíåí Êûðãûçñòàíãà êåëåò ***

"АГЫЛДА ТУРУП ЭЛИРГЕН, АТ КИМДИКИ ДЕДИРГЕН"

Кыргызда бир эле сєз кээде бир нече маанини билдирет. «Агыл” деген сєздїн биринчи мааниси - тїштїктє мал короону “агыл” деп коет. Мисалы, “Агылда туруп элирген, ат кимдики дедирген” дейт. “Агыл” сєзїнїн тїштїктєгї дагы бир мааниси “агынды” же “агыл таш”. Суу агызып келген нерселерди ушинтип атайт. “Агыл” сєзїнїн їчїнчї мааниси “Бул суу агылды” дейт. Же “Форумга” чогулган эл эми Ак їйдї карай агылды” дейт. “Агылга” деген да сєз бар. “Агылга” деген сєздї да колдонбой жїрїп маанисин унутуп калдык. “Агылга” деген “тынч

жай” дегенди тїшїндїрєт. Мисалы: “Атты шамалдан агылга жерге байлап келгиле” дейт же “Агылга жерге барып кїтїп туралы” дейт. “Агылгала” десе, бул сєз “Байкагыла, жакшылап карагыла, билгизбей, байкатпай аўдуу салгыла” дегенди тїшїндїрєт. Мисалы, “Элден агылгалап туруп сїйлєшїп кєр, эмне дээр экен?” дейт. Эми “арка” деген сєзгє келели. Бир маанисинде “арты” дегенди да билдирет. Мисалы: “їйдїн арты”, “Тоонун арты”. “Арка чачы бир тутам” дейт. Мында єрїлгєн чачты айтып аткандагысы. Илгери Тїндїк жана Тїштїк кыргыздарды “Анжиян-Арка” деп эле атаган. “Аркалык кыргыздар” же “Арка кыргыздары” десе тїндїк кыргыздарды, “анжиян кыргыздары” десе тїштїк кыргыздарды тїшїнгєн. “Шабдандын ашына Анжиянарка кыргыздары тургай Иле казактарынан бери чогулуп келбедиби” дейт. “Сары Арка” деген казактагы жердин аталышы. Казактын улуу кїїчїлєрїнїн бири Курмангазынын “Сары Арка” деген атактуу кїїсї да бар. “Арман” деген сєзгє келсек. Бул иран тилинен кирген сєз. Кєксєгєн максат,

эўсеген ой, жетпей калган єксїк, ишке ашпай калган тилек арман болот. “Акыры кєксєгєн арманыбызга жеттик” дейт. “Дїйнєдєн арманда єтїп кетпедиби” дейт. Ушул эле “арман” сєзї коўшу казак туугандарда “кыял” дегенди тїшїндїрєт. “Арман” иран тилинен кирсе “кыял” араб тилинен кирген. “Куру кыял” десе “куру фантазия” дегенди тїшїнєбїз. “Арсар” деген да сєз бар. Чечкинсиз, батынбай, туура эмес болуп калабы деп туруп калган учурду “арсар” дейт. “Кетээр, кетпеси арсар” дейт. Кийинки кездери “ачыкталды” деген сєз пайда болду. Кыргыз баласы минтип сїйлєгєн эмес. Мисалы: “Анын кылмышкер экени ачыкталды” деп сїйлєчї болду журналисттер. “Анын кылмышкер экени айгинеленди, ачыкка чыкты” деп айтылышы керек эле. “Айгине-тїшїнктїї, ачык, кєз кєрїнєє” деген эле тїшїнїк. “Баары эле айгине болуп турат” дейт. “Тумандатпай айгине сїйлєгїлє” дейт. “Бардык кїдїк иштер ачыкталды” эмес, “Бардык кїдїк иштер айгине болду” деп айтыш керек же жазыш керек. Шайлообек ДЇЙШЕЕВ, Эл акыны

Àòàìáàåâ Àáäðàèìîâãî øàéëîî æîãîðêó äå¢ãýýëäåãè äàÿðäûê ìåíåí ºò¿ø¿ êåðåêòèãèí àéòòû *** Ïðåìüåð-ìèíèñòð Ò. Ñàðèåâ: “Áèëèì áåð¿¿ ñàïàòûí êºòºð¿¿ãº êåñêèí ÷àðàëàðäû êºð¿¿ êåðåê” *** Òåìèð Ñàðèåâ: ìå÷èòòåðäèí ñàíû ìåêòåïòåí àøêàíû êîîïòîíäóðàò *** 9 ìëí. äîëëàðãà ×¿é îáëóñóíäàãû àéûëäàðäûí æàøîî øàðòû æàêøûðòûëàò *** «Ìåéêèí Àçèÿ» ïîïóëÿðäóó ìóçûêàíû àòêàðóó÷óëàðäûí ôåñòèâàëû Ûñûê-Êºë æýýãèíäå ºòºò *** Áûéûë ºëêº áîþí÷à 44 ìåêòåï êóðóëàò *** Áþäæåò ÷ûãàøàñû 18,5 ìëðä. ñîìãî êºáºéä¿ *** Ûñûê-Êºëäº òóðèñòòåðäèí ñàíû áûëòûðêûäàí 40% àç *** Ìè¢-Êóø àéûëûíûí æàøîî÷óëàðûíà 150 òîííà óí áåðèëäè *** Àêèìäåðãå ýñ àëóóãà òûþó ñàëûíäû

ПАН ГИ МУН:

***

ААЛАМ СПИДДЕН АРЫЛА БАШТАДЫ

"Êàðà òèçìåäåãè" àéðûì æàðàíäàð 20-èþëäàí òàðòà Îðóñèÿãà êèðå àëàò

БУУнун Баш катчысы Пан Ги Мун дїйнєдє ВИЧ илдетине чалдыккандар саны азая баштаганын билдирди. Мындай пикирин 14-июлда Аддис-Абеба шаарында айткан Баш катчы 15 жыл мурункуга салыштырмалуу илдетти жуктургандар 35 пайыз азайганын белгиледи. СПИДден

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

єлгєндєр саны да 41 пайыз тємєндєгєн. Расмий маалыматтарга ылайык, 2000-жылдан бери 30 миллион адам ВИЧ жуктурганы аныкталды. 8 миллионго жакыны ушул дарттан улам дїйнєдєн єттї. Кыргызстанда ВИЧ илдети менен 6 миўдей адам каттоого алынган.

*** Ýêè êûðãûç ìèãðàíò êóðóëóøòà êàçà áîëäó *** Ãðåê ïàðëàìåíòè êàðæûëûê æàðäàì áîþí÷à êåëèøèìäè æàêòûðäû *** Áóóäàéäûí 1 êèëîãðàììû 16,50 ñîìäîí áîëóøó äûéêàíäàð ¿÷¿í æàêøû æà¢ûëûê

БОЖОМОЛ

РЕСПУБЛИКА-АТА-ЖУРТ АЛДЫН АЛА СУРАМЖЫЛООДО ШАЙЛООЧУЛАРЫНЫН ЖАРЫМЫН ЖОГОТТУ

“КЫРГЫЗСТАН” САЯСИЙ ПАРТИЯСЫНЫН КЫРГЫЗ ЭЛИН ОРОЗО АЙТ МАЙРАМЫ МЕНЕН КУТТУКТООСУ УРМАТТУУ КЫРГЫЗСТАНДЫКТАР! КАДЫРЛУУ МУСУЛМАНДАР! Сиздерди жалпы мусулмандардын ыйык Орозо айт майрамы менен куттуктайбыз! Рамазан айы бейпилдиктин, сабырдуулуктун, ынтымак – ырашкерликтин, єз ара тїшїнїїнїн, кечиримдїїлїктїн ыйык айы. Ыйык Рамазан айында жалпы мусулмандар орозо кармоо менен кєкїрєк агартып, тунук ниеттерди тилек кылып, єз ишенимин бекемдеп, руханий жактан аруулануунып келген. Ыйык Рамазан айы, Орозо-айт майрамы жалпы элди ынтымакка чакырып, бир туугандыкта, достукта жашоого їндєп, єз ара урматтоого чакырган.

УРМАТТУУ АГАИН-ТУУГАНДАР!

Сурамжылоону SIAR Research&Consulting компаниясы жїргїзгєн. Сурамжылоо Кыргызстандын бардык аймактарында ушул жылдын 10-февралынан 5-мартына чейин жїргїзїлдї. Методу – респонденттин їйїндє жеке интервью. Кыргызстандын 18 жаштан жогору жана шайлоого укуктуу 1500 тургуну. Катачылык 2,5� ашпайт. Эскерте кетсек Республика жана Ата-Журт партиялары 2014-жылдын 20-октябрында Опера

жана балет театрында єткєн биргелешкен курултайда “Республика Ата Журт” деген аталыштагы жаўы саясий партия тїзїлгєнїн расмий жарыялашты Эскерте кетсек Республика жана АтаЖурт партиялары 2014-жылдын 20-октябрында Опера жана балет театрында єткєн биргелешкен курултайда “Республика Ата Журт” деген аталыштагы жаўы саясий партия тїзїлгєнїн расмий жарыялашты

Кєкїрєк тазалыгынын, аруулугунун айы болгон Рамазан айында ар бир їйбїлєгє Жаратканыбыз береке, ырыс алып келсин. Жамандыктан арылып, жакшылыкка канат байлап, таза ниет менен кармаган орозоўуздар кабыл болсун. Ыйман нуру ар бир мекендешибиздин жїрєгїнє жарык берип, жакшы тилекниеттерди ыроолосун. Рамазан айында жасаган соопчулук, кайрымдуулук, боорукерлик ишиўиздер мындан ары да улана берсин! Ар бир бїлєгє ачык асман, кут береке, токчулук, бардар турмуш каалайбыз! Ылайым кыргызстандыктардын мындан ары да єрїшї артып, ырысы оошуп, пейили кеўейип, дили агара берсин!

ОРОЗО АЙТЫЎЫЗДАР МААРЕК БОЛСУН! “Кыргызстан” саясий партиясынын тєрагасы Канатбек Исаев

ПАРТИЯЛАР МАРШЫ… КИМДИН КАНДАЙ ДАЯРДЫГЫ?..

Ýãåðäå ñàÿñûé ïàðòèÿëàð ìåíåí ñàÿñàò÷ûëàðäûí áàðäûãû øàéëîî àëäûíäàãûäàé ê¿æ¿ëäºï èøòåï áåðñå, Êûðãûçñòàí äåãåí ìàìëåêåòèáèçäè áàò ýëå áóòóíà òóðãóçóï êîåò áåëåê äåãåí îéãî êåëåñè¢. Ûðàñûíäà ýëå îøîíäîé áîëìîê. Ýãåìåíäèê àëãàíäàí áåðè êàðàé êàí÷à øàéëîî áîëñî, îøîíóí áààðûíäà óêìóøòóóäàé óáàäàëàð áåðèëèï, àíàí äàãû ýëãå æàñàëãàí êàìêîðäóêòàð áîëóï êåëåò. Àëäûäà áîëóó÷ó ïàðëàìåíòòèê øàéëîîíóí øà¢û äàãû ýðòåëåï ýëå áàøòàëäû. Дээрлик беш жыл бою парламент трибунасы менен їйїнєн, эс алуучу жайлардан алыстабаган эл єкїлдєрї дагы эл кыдырып, жер кыдырып баштады. Айылдарда жаштар їчїн спорт залдарын куруп аткандары бар, жаштардын башын бириктирип кєк бєрї, кїрєш, баскетбол, волейбол, футбол єўдїї спорттун тїрлєрїн уюштуруп байгесин коюп аткандары бар.

Эзели їч уктаса тїшїнє кирип койбогон карылар їйїнє баш багып аткандары дагы жок эмес. Ал гана эмес, мыйзамсыз жер басып алгандарга да барып, «коркпогула, мен бул жерлдерди мыйзамдаштырып берем» дегендери чыгып атат. Айтор, кайрадан парламентке келип, дээрлик беш жыл бою мамлекеттин эсебинен жакшы маяна алып, жакшы машине минип, кол жоорутуп, бел оорутпай жашоо їчїн кїрєш жїрїп атат. Эми ушундай тапта саясый партиялардын бедели канчалык болуп туру? Албетте, жєндїї суроо. Єткєн 2010-жылдагы парламенттик шайлоодо маарага алдыўкы болуп келген «Ата-Журт» партиясы азыр жок. Ал «Республика» партиясынын койнуна кирип кеткен. Эске сала кетсек, «Республика» дагы єткєн шайлоодо маарага алдыўкылардын катарында чыгып келген болчу. Андай ийгиликке жетиш їчїн карапайым дыйкандардын, карапайым адамдардын кулагы н сїйїнтє турган толтура убадаларды беришкен болчу. 7 пайыздык кредит, электр энергиясынын єз баасында берилиши сыяктуу. Бирок, андай убадалардын аткарылганын кєрє албадык. Убадалары аткарылганча эле «Республика» партиясы ичинен ыдырап, «канатбутактарын» жайып кетти. «Жєжєлєп» жиберди. Толтура партияларды «басып» чыгарды – «Єнїгїї», «Бир бол» жана башкалар. Алары «жумурткадан» чыгары менен эле «энесине» тап берип чыкты. Айласы кеткен «Республика» торолуп эле калган, бирок ал дагы ичинен ыдырап, аябай жїдєп калган «Ата-Журтту» «асырап» алды. Ошентип эки бакыр, бир тукур болуп парламенттик шайлоого аттанабыз деп турушат. Бирок, Ак їйдїн

тосмосуна илинип калган «авторитет» менен аткарылбай калган убадалар бул «сїйїшкєн» партиялардын (же партия эле болуш керек) маарага баштап барчу жолун бир топ эле таштак кылып койчудай болуп туру. Єткєн парламенттик шайлоодо єзєзїнчє чуркашса да артынан чаў ызгытып келишсе, бу саам коюу чаўдын ичинде кала берїїлєрї толук мїмкїн. «Ата-Мекен» партиясы дагы кїтїлбєгєн кадамдарды жасай баштады. Албетте анын 20 жылдан ашуун убакыттагы кадыр-баркын эске албай кое албайбыз. Мына ушунча жылдан бери парламент партасынан алыстай элек. Бирок, бу саам бул партиянын да абалы чатак сыўары. Себеби алар єткєн шайлоодо «биз парламентке келсек, криминалдардын сазайын колуна карматабыз» деп кыйкырышкан. Бирок, єздєрїнїн партиясынын арасынан ошондойлордун башы кєрїнє калып, элди бир топ ирээнжитип алгандай болду. Анан дагы такталбаса дагы «мародер» деген жабышкан ат бир топ кадыр-баркка кєлєкє тїшїрїп туру. Бул партиядан беделдїї саясатчылардын чыга качып атканы да бир топ терс таасирин берчїдєй. Мына ушундай оор абалды эске алган Ємїрбек Текебаев мурда єзї «Оозуна келгенди оттой берет, Бакиевдин «куйруктары»» деп сындап жїргєн Мелис Мырзакматовдун «Улуттар биримдиги» партиясын кошуп калды. Муну айрымдар партиясы кїчтєнтїп алды дешсе, айрымдары тескерисинче айтып келет. Себеби Мырзакматовдун Ош шаарын жетектеп турган маалында мамлекетке миллиондогон зыяндарды алып келгенин билгендер, ал єзї гана эмес агасы Кеўеш Мырзакматов да инисинин

бийлигин кыянаттык менен пайдаланып Ош коогалаўынан жапа чеккендерге арналып салынган їйлєрдєн батир алып берем деп 30дан ашуун адамдан 5-6 миў доллардан алып койгонун уккандар эми мунун кара кєлєкєсї «Ата-Мекенге» да тийиши мїмкїн деп туру. «Бїтїн Кыргызстан» партиясынын лидери Адахан Мадумаров «Ач бала менен ток бала ойнобойт» деп жїрїп «ток бала» Аскар Салымбековдун «Эмгек» партиясы менен бирикти. Бирок бул биригїї узакка созулбашы мїмкїн экендиги эмитеден айтыла баштады. Буга толтура мисалдар бар. Маселен, эки партиянын лидерлери чогуу чакырылган жерге Салымбеков барганы менен Мадумаров барбай койгону, анан дагы Адахан мырзанын «Салымбековдун капчыгына караганда менин тилим кымбат» деп єзїн-єзї мактаганы бул тандемдин узакка барышынан кїмєн жаратат. Феликс Куловдун «Ар-Намысы» да бїгїнкї кїндє кайда бараарын, кимдин колун кармаарын билбей башы маў болуп туру. «Замандаш» партиясы катуу чыгып келатты эле, акыркы айларда катарынан бир катар аттуу-баштуулар чыга качып партиянын бедели бир топ тїшїп кетти. Ал эми «КСДП» партиясына кошулууну кєздєгєндєр єтє кєп. Бирок, азырынча бул партиянын эч ким менен биригїї ниетин байкай элекпиз. Бир калыпта келе жатат. Айтор, шайлоонун шаўы жакындоодо. Ал ортодо айрым партиялардын чыныгы жїзї ачылып, айрымдарынын колтугундагы котур таштарынан єйдє кєрїнє баштады. Эл тараза, эл сынчы эмеспи? Кандай болгон кїндє бардыгына эл гана баасын берет… Акмат РААТКАН

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

САЙ-САТ

ЖоКенин ТЄРТ ЧАКЫРЫЛЫШТАН БЕРКИ ИШМЕРДЇЇЛЇГЇНЇН АЯГЫ ТЕМИР ТОРГО АЛПАРГАН КОРКМАЗОВ

100 миў доллар пара алып жаткан жеринен кармалган «ата журтчу» Хаджимурат Коркмазов парламенттин 4 чакырылышынан бери депутат. Тємєндє «алкым азабын тартчу» депутаттын ємїр баянын сунуш кылабыз. Коркмазов Хаджимураттын Зулкарнаевич 1953-жылдын 26-октябрында Чїй областынын Аламїдїн районундагы Васильевка жїзїмчїлїк совхозунда туулган. Жогорку билимдїї. 1985-жылы СССРдин 50 жылдыгы атындагы Кыргыз мамлекеттик университетин “юрист-укук таануучу” адистиги боюнча бїтїргєн. 1971-1972-жылдары Кант районунун Киршелк кыштагындагы Фрунзе айыл чарба техникумунда окуган. 1972-1974-жылдары Советтик Армиянын катарында кызмат єтєгєн. 1975-жылдары Фрунзе айыл чарба техникумун бїтїргєн.

Эмгек жолу кандай десеўиз, мындай: - 1975-жылы Москва районундагы "Заветы Ильича" колхозунда зоотехник болуп иштєєдєн баштаган, андан кийин Сїт-товар фермасынын башчысы болуп иштеген. - 1979-1981-жылдары ушул колхоздун комсомол уюмунун катчысы болгон. - 1981-1994-жылдары Кыргыз Республикасынын ИИМнин Сокулук райондук ИИБсинде оперуполномоченный, бєлїмдїн начальниги болуп иштеген. - 1994-жылы Кыргыз Республикасы-

нын Жогору Кеўешинин Президиумунун Аппаратынын укук бєлїмїнїн улук консультанты, Укук коргоо жана мыйзамдуулук маселелери боюнча бєлїмдїн улук консультанты болуп иштеген. - 1995–2000-жылдары — Кыргыз Республикасынын I чакырылыштагы Жогорку Кеўешинин Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты болгон. 1998-2000-жылдары Мыйзам чыгаруу жыйынынын Соттукукуктук реформа боюнча комитетин жетектеген. - 2000-2005-жылдары — Кыргыз Республикасынын II чакырылыштагы Жогорку Кеўешинин Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты; - 2005-2007-жылдары — Кыргыз Республикасынын III чакырылыштагы Жогорку Кеўешинин депутаты; - 2006 – 2007-жылдары Жогорку Кеўештин Укук тартиби жана коррупцияга каршы кїрєшїї боюнча комитетин жетектеген. - 2007-2010-жылдары – Кыргыз Республикасынын IV чакырылыштагы Жогорку Кеўешинин депутаты. - 2007-2009-жылдары Жогорку Кеўештин Коргонуу, коопсуздук, укук тартиби жана сот-укук реформасы боюнча комитетинин тєрагасынын орун басары, 2009 – 2010-жылдары Жогорку Кеўештин Коргонуу, коопсуздук, укук тартиби жана сот-укук маселелери жана коррупцияга каршы аракеттенїї боюнча комитетинин тєрагасынын орун басары. - 2011-жылдын сентябрь айында "АтаЖурт" саясий партиясынын тизмеси боюнча V чакырылыштагы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеўешинин депутаты болуп келген. Жогорку Кеўештин Экономикалык жана фискалдык саясат боюнча комитетинин мїчєсї. Алган сыйлыктары: "Кїжїрмєн кызмат єтєгєндїгї їчїн" I даражадагы медалы (2001-ж.) менен сыйланган. Мамлекеттик кызматтын II класстагы мамлекеттик кеўешчиси. Милициянын генерал-майору деген атайын наамы бар. Їй-бїлєлїї, бир баланын атасы.

Марат КАЗАКПАЕВ, саясат таануучу:

«ТЇЛЕЕВДИН ТУУГАНДАРЫНЫН АРАКЕТИ ТУУРА ЭМЕС, БУЛ ЖОЛ МЕНЕН АБАКТАН КУТУЛУП КЕТЇЇ АРАКЕТИН ЖАСАБАШ КЕРЕК» кир айтуу кыйыныраак. Туура, Коркмазов депутат. Бирок, ал Нариман Тїлеевдин ишине жардам бере алгыдай таасири деле жок болсо керек эле. Ал эми Тїлеевдин туугандарынын да аракети туура эмес. Азыр коррупцияга каршы кїрєш жїрїп атканда мындай аракет менен абактан кутулуп кетїї аракетин жасабаш керек.

- Марат мырза, экс-депутат Нариман Тїлеевдин туугандарынан 100 миў доллар акча алып жаткан жеринен эл єкїлї Х. Коркмазов кармалды. Ар кимге акча барып, эптеп абактан кутулууну кєздєп аткан Тїлеевдин аракетин кандай баалайсыз? - Бул боюнча азырынча бир жактуу пи№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

- Коркмазовдун кармалышы коррупцияга каршы кїрєштїн токтобой жїрїп атканын кєрсєтїп турабы? - Ооба, коррупцияга каршы кїрєштїн жїрїп атканын кєрсєтїп турат. Бирок, тилекке каршы соттун чечими менен чоў чиновниктердин камалганын кєрє элекпиз. Маселен, Келдибековдун соту дагы деле аягына чыга элек. Албетте УКМКнын антикоррупциялык кызматы иштеп атат.

КАНКОРДУН ЖАКЫНДАРЫН ЖАНДАГАН ТЕКЕБАЕВ АПРЕЛЬ ОКУЯСЫНЫН БААЛУУЛУКТАРЫН ТЕБЕЛЕП-ТЕПСЕП ЖАТАБЫ? Шайлоо жакындаган “Ата Мекен” партиясынын лидери Ємїрбек Текебаев тїрдїї “трюктарды” кєрсєтїїдє. Алгач эле эзели келише албаган Мелис Мырзакматов менен кол кармашканын жарыялап, аны байдын кызындай мактап баштады. Эсиўиздерде болсо, дал ушул Ємурбек мырза Мырзакматовду “хан” атап, мамлекетте бийлик вертикалы болушу керек деп катуу сындаган эле. Эми болсо Оштон кєп добуш алам дедиби, айтор, “тїшпєс хан” атыккан “душманын” колтугуна тартты. Негизи Мырзакматовго кылмыш иши козголуп издєєдє жїрєт. Текебаевдин аны менен Тїркиянын мейманканаларынын биринде чайлашып, узак убакыт сїйлєшкєнї да кєптєгєн шектенїїлєрдї жаратат. Эми 15-июнда Ємїрбек Чиркешович кадимки Максим Бакиевдиндин «Василий Ивановичи» атыккан Артур Медетбековдун «Кыргызстан элдик демократиялык» («КЭД) партиясы менен бириккенин шардана кылды. Эсиўиздерде болсо 7-апрель окуясынан кийин Максим Бакиевдин агасы Жаныш Бакиев менен биргеликте

контрреволюция жасоо боюнча телефон сїйлєшїїсї ачыкка чыккан. Анда негизги кїчтї дал ушул Артур мырза жетектей турганы божомолдонгон эле. Ал эми Текебаев болсо шайлоо деп жалаў Бакиевчилер менен биригип баштады. Эгер “Ата Мекен” шайлоодон озуп чыкса бул кетишинде кайрадан Курманбек акесин кайтарып келчїдєй. Анда 90дон ашуун адам эмне їчїн єлдї? Текебаев апрель окуясын ушунтип тепсей береби?

«ТИТАНИК». РОУЗ. ЖЕК

Эгерим «кайнаса каны кошулбаган» Ємїрбек Текебаев менен Мелисбек Мырзакматовдун Тїркиядагы «Титаник» мейманканасында «баш кошкону» коомчулуктун кызуу талкуусуна жем таштады. Кыргыз журналистикасында «Карышкыр» каймана аты менен белгилїї Сабыр Муканбетов «Азия-Ньюс» гезитине жазган макаласында муну жаман жєрєлгє катары баалап, «жаш жубайлардын» тагдыры акыры «Титаник» фильминдей кейиштїї аяктабайбы дегендей божомолун ортого салыптыр. «Карышкырдын» логикасын кууп жїрїп ээрчисек, мындай картина жаралат:

«Титаниктеги» башкы каарман Роуз – Мелисбек Жоошбаевич, ал эми аны жигитинен кєз кєрїнєє тартып алган Жек – Ємїрбек Чиркешович. Роуз, ой, «тїшпєс хан» кадимки Жаныш Бакиевдин кєздєй кишиси болгону, аны менен алигиче тымызын байланышта жїрєрї айтылып келет. Жаўы тандемдешїїнїн єўїтїнє караганда, Ємїке Мелисбек мырзаны жигитинен, тоюс, Ж.Бакиевден таламандын тал тїшїндє тартып алган болобу? Мунусуна караганда Текебаев накта жигитчилигин кєрсєтїптїр дейли. «Ремени» жок эле тартып алыптыр да. Бирок бир «но» бар деп туруў. «Титаник» фильминин аягында Жек Роузду сактап калам деп атып єзї чын дїйнєгє аттанат эмеспи. Роуздун жигити да аман калат. Эгер С.Муканбетов макаласында божомолдогондой, бу тандемдин аягы кєркєм тасмадай кейиштїї аяктаса, Жек Текебаев «саясый єлїккє» айланбайбы кокуй?! Жыйырма жылдан ашык убакыттагы кадыр-барк Роуз Мырзакматовдун айынан «музга» тоўуп калбас бекен, ка-аап…

КОРРУПЦИЯГА ТЇРТКЄН ТЇЛЕЕВДИ ДА ЖООПКО ТАРТУУ КЕРЕК Бишкектин мурдагы мэри Нариман Тїлеев мамлекеттин миллиондорун сугунуп алып темир тор артында отурат эмеспи? Бул киши ал жакта да жєн отурбай уурдап алган акчаларын ар кимге берип, сотторду да коррупцияга тїртїп жатканы ачыкталды. Албетте, пара алган кызматкер жоопкерчиликке тартылат, бирок ири суммадагы жашылбайларын кєрсєтїп мамлекеттик кызматкерлерди азгырган Тїлеевдин да жоопкерчилиги болушу керек да. Чындыгында акыркы кездери коррупцияга каршы кїрєш катуу жїрїп келет. Дал ушул Тїлеевдин 200 миў дол-

ларына кєзї кызарган депутат Хажимурат Коркмазов мурда кїнї кылтакка илинди. Кандай болгон кїндє да Коркмазов жазасын алары турган иш. Ал эми бул окуяда Наримандын да кандайдыр бир деўгээлде кїнєєсї бар. Элдин мїлкїн “оптом” мїлжїп алып, эми кайра анын жоопкерчилигин тартууга келгенде, башкаларды да коррупцияга тїртїп атканы туура кадамбы? Акыйкаттыкты акча менен издеген заман артта калганын тїшїнїшїбїз абзел. Бїгїн биз коррупцияга каршы айыгышкан кїрєш ачып, єлкєбїздї мындай єнєкєт оорулардан арылтуу жолунда баратабыз.

ЭМГЕГИ ЭЛДИН ЭСИНДЕ

«Єлкєдє оор мезгил болгондо стабилдїїлїктї орнотуу їчїн жанымды берїїгє даярмын». Мухтарбек ЄМЇРАКУНОВ

ЗАМАНДАН АЛГА ОЗГОН ИНСАН Бул анын жалгыз ийгилиги эмес, бул анын – саясатка баруусуна алгачкы кадамы болгон. Ага дейре (1990- 1995) «Їмїт» кооперативинин тєрагасы, «МЭНС» жоопкерчилиги чектелген уюмдун директору (1995—2001), Кыргызстанда єндїрїлгєн текстил продукцияларын Россия менен Казакстанга ташый турган транспорттук-логистикалык эў алгачкы КыргызРоссиялык «Биек-Карго» компаниясынын генералдык директору (2001—2003) болуп эмгектенген. Демек, ал аткарган иштеринин бардыгында «пионер» (жол салуучу) болгон.

Îîø-êûéûø çàìàíäàðäû áàøûíàí ºòêºð¿ï, áèðäå æå¢èøòèí óðààíû àëäûíäà ìà¢äàéû æàðûëà êóáàíóó ìåíåí, áèðäå æå¢èëèøòèí ûçàñûí äà òàòûï êºðãºí êûðãûç ýëè áàéûðòàí ìåêåíäèí êàäûðûí áèéèê òóòóï, ìåêåíäè ñàêòàé òóðãàí àçàìàòòàðäûí òºðºë¿ï, àçàìàò áîëóï òàðáèÿëàíûøûíà ºòº çîð ìààíè áåðèï êåëãåí. Îøîíäóêòàí óóë òºðºëñº òàáóëàï, «æîîêåð» òºðºëä¿ äåï æàð ñàëûøêàí. Æàà àòòûðûï, àò ¿ñò¿íäº îéíîòóï, ÷ûíûãû ìåêåí÷èëäè òàðáèÿëîî êàäèìêè ýìãåêêå àéëàíãàí. Àíû ìåíåí áèðãå «Æûëóó ñºç æûëàíäû äà èéèíäåí ÷ûãàðàò», «Áèëåãè ê¿÷ò¿¿ áèðäè æûãàò, áèëèìè ê¿÷ò¿¿ ìè¢äè æûãàò» äåï, æåêå ìåêåí÷èë æîîêåðëèêêå ãàíà ýìåñ, ÷å÷åíäèêêå äà òàðáèÿëîî áîëãîí. Àëáåòòå, áóë êûðãûçäàðäûí æîîêåð÷èëèê çàìàíäàãû òàðáèÿñû. Àçûðêû òûí÷ çàìàíäà îøîë òàðáèÿíûí ºçºã¿ ñàêòàëûï, áèðîê øàðò áèð àç ºçãºðñº äà, «àòàäàí êåì óóë, àòàãà òå¢ óóë æàíà àòàäàí àðòûê óóë» äåãåíãå ºçãº÷º ìààíè áåðèëèï êåëåò.

шондой «атадан артык тєрєлгєн уулдардын» бири, «жарк» этип бир кєрїнїп, бирок ошол жарк эткен кыска убакыт ичинде миўдеген адамдар їчїн баса турган чыйыр жол салып, жїрєктї їмїткє толтуруп, келечекке жаркын кєз караш менен кароого їндєп кеткен адам - коомдук ишмер Мухтар Ємїракунов болду. Анын «Мекен їчїн бир бололу, замандаш!» деген чакырыгы бардыгыбызды бир тилек, бир максатка байлап койду. Адамдарга жараша заман болот, заманга жараша адам тарбияланат дегендей, жоокерчилик мезгилде уулга болгон тарбия єзгєчє болуп, тїрдїї ыкмалар колдонулса, азыркы ааламдашуу доорундагы тарбия башкача болуп калды. Мухтар аганын єз-

гєчєлєнгєн адилет, мекенчил болушуна тїрдїї себептер таасир эткени белгилїї. Бала кезинен адилеттикти бекем тутуп, айылында жаман сапаттары менен эмес, їлгї болорлук жакшы сапаттары менен «атаман» аталган жигит, классташтарынын, жалпы эле айылдаштарынын кадырына, сыйына ээ болуп, ошол учурда эле урматтын даамын татып, ошол багыты, ошол аракети ийгиликке алып келерлигине кєзї жетсе керек. Албетте, анын тарбиясына ата-эненин, їй-бїлєнїн да таасири зор экендигин танып кете албайбыз. Ошондуктан, анын эгемен жылдардагы алгачкы ишмердигинде бири-биринин колуна кол, бутуна бут болушкан апасы – Жумагїл апанын да эмгеги єзїнчє сєз кылууга татырлык.

йтылуу Садыр аке: «Тирїїчїлїктє бетке кєє сїйкєнбєй, адамга тик карап, ак жїргєндєн артык нерсе болчубу?» деп айткандай, ємїрїн жалаў актыкка арнаган Мухтар аганын мекенчилдик сапатынын артышына дал ошол эгемендиктин алгачкы жылдарындагы окуялар кошул-ташыл тїрткї берди. М.Горькийдин: Коомдо жашап туруп, андан сырткары боло албайсыў – деген сєзї бар. Ошол сыўары, єз киндигин єзї кесип, єз тагдырын єзї чечкен доордун башталышы менен, жумушсуздук миўдеген адамдын башына тїшїп, ар ким колунан келген иш менен кїнїмдїк нан таап жегенге баш уруп, кєпчїлїгї жакынкы жана алыскы чет єлкєлєргє иш издеп кетип жатышты. Мындай кєрїнїш Мухтар аганын да башында турганда, колунан кєєрї тєгїлгєн Жумагїл апанын жардамы менен тигїїчїлїк менен алектенишип, аны соодалоого єтїї менен, чет жердин оош-кыйыш азабын кєргєн Мухтар ага ошондо да, єзїн гана ойлобостон, єзїнє окшоп азап чегип жїргєн кыргыз жарандарынын тагдырына кїйїп, «бармак башка, билек бир» деген накылдын маанисин тереў тїшїнїп, ошол чет жерлердеги мекендештерди укуктук жактан коргоо максатында ири уюм «Замандаш» Ассоциациясын тїзїїгє бел байлаган.

ыргыздар байыртан «Атадан бала артык тєрєлбєсє, акыр заман болот» деп жоруп келишкен. Укугун коргой албай жїргєн мекендештерибиздин кєйгєйїн чечїїгє белбайлаган Мухтар агабыздын бул чечкиндїї кадамы акыр замандын алдын алуусуна татырлык иш экендигин эч ким танып кете албастыр.

2005

-жылдан тарта Кыргызстандагы «Легпром» жеўил єнєр жай Ассоциациясынын башкармалыгында, 2004-2006-жылдары Россия Федерациясынын Урал федералдык округунда Кыргыз Республикасынын соодасатык боюнча єкїлї, 2006-2007-жылдары Кыргыз Республикасынын миграция жана эмгекке орноштуруу боюнча мамлекеттик комитетинин статс-катчысы болуп эмгектенїї менен бирге эле 2004-2008-жылдары Бишкек шаардык кеўешинин депутаты болгон.

лбетте, Мухтар аганын єзї айткан «…туруктуу єнїккєн єлкєлєрдї байкасак, аларда сєзсїз саясий элитасы бар. Алар сєзсїз тїрдє бийликте турбайт. Бирок, мамлекеттин турукташтырууга єбєлгє болуп, анын єнїгїїсїнє чоў жол ачат экен» деген пикири бар. Ошондон улам болсо керек, бийликте турбаса да, Кыргызстанды єнїктїрїї багытында жогоруда атап кеткен ири ишкана - уюмдарды тїзїїгє, алар аркылуу элдин ынтымагын бекемдєєгє, Кыргызстандын экономикасын чыўдоого аракет кылган. «Кыргыздар Кыргызстанда гана бактылуу боло алышат, чет жердеги мекендештерибиздин билимин єз мамлекетибиз їчїн колдонушубуз керек, ал эми аларды Кыргызстанга кайтарып келишибиз їчїн жогорку айлык акылуу жумуш орундары менен камсыз кылышыбыз керек» деген ниетте тїн уйкусун бєлїп, ири долбоорлорду иштеп чыккан, алардын айрымдарын ишке ашырган. Канчалаган адамга, їй-бїлєлєргє жардам берип келген.

ухтар аганын денесинде улуттун таза каны, жїрєгїндє Манастын жалыны жашап келген. Белгилїї Талып Молдо Байболот уулунун XIX кылымдагы кыргыздардын сапаты тууралуу айтканы бар: «Ал кезде элдин кылык-жоругу, адаты бузулбаган табигый абалда эле. Жалган сєз айтуу, бирєєгє кыянат кылуу, убадасын бузуу, бузуктук иш кылуу, уурулук кылуу єлїмдєн жаман. Эл куулукту билчї эмес. Ал убактагы журттун бай-жардысы, кары-жашынын баарысынын барга-жокко канагат кылуусу. Бир кишинин буйругунда ынтымактуусу. Кєчсє, консо бїтїн журт бїт козголуп, киши, кишинин чычкак улагын таштабай чогуу алып жїрїшї. Жарды-жакырга жардамдуусу. Конокко, мусапырга сыйлуусу. Зарыл болгондо колдо барын аябай жоомарттыгы. Ырчыга тогуздап бергени. Ачкага аш, жылаўачка тон, жєєгє ат аяба деп, четтен жєє келген календер болсо да тїшїп атын бергени.

Жоого єлгєнчє кайраттуу эрдиги. Элдешкен журтка бир туугандай ынтымагы. Бузук кылганды тыйганы. Чын сєздїїсї». Демек, ушул табиягый, таза сапаттардын бардыгын алып жїргєн инсан Журт башчысы болууга татырлык болмок!

ттиў дїйнє, не деген тилектер, не деген долбоорлор ишке ашпай калды! Ойлоп кєрсєк, Мухтар ага заман менен кадамдаш болбой, андан озуп жашаган инсан болгон тура! Албетте, анын камкордугу тилектештерине, сапарлаштарына мурас катары таанылып, азыркы кїнгє чейин уланып келїїдє. Аны да тана албайбыз… Ак эмгеги, адилет мїнєзї, камкор тилеги менен эл оозуна алынып, колдоо таап баштаганда ажалга тарттырып ийдик! Мухтар аганы эстегенде кєзїнє жаш тегеренбеген бир да кыргызды жолуктура албайбыз. Учкундай ємїрїндє улуу иштерди аткарып, кїркїрєгєн кеў келечекти кєз алдына элестетип, бактылуу элдин дєєлєттїї карыясы болууну самагандыр?! Ааламды сызып учуп, айга конууга акылы жеткен адамдар, бир муштумга биригип, бир кенедей мамлекетти єнїктїрє албай жаткан себебин издегендир?! Ошондон улам єнїккєн мамлекеттердин тажрыйбасына сереп салып, элдик бийлик гана адилеттик орното аларына кєзї жетип, альтернативдик єкмєт жана парламент тїзгєндєрдїн бири болгондур?

айталанбас чиркин ємїр жандуу менен жансызга бирдей эле берилет. Бирок аны жашап єтїї сапаты ар бир инсандын єзїнєн. Ємїр мезгил менен сыналып, аткарган эмгектери менен саналат тура! Мухтар ага ошо аткарган эмгектери менен азыркыга чейин эл оозунан тїшпєй, анын тилектештеринин бири Сапарбек Асанов агабыз айткандай: «азыркы кїнгє чейин анын санаалаштары, деги эле бардык тилектештери анын илеби менен жашап келе жатышат».

амлекеттин амбициясы экономикалык жактан кїчтїїлїгїндє гана эмес, анын жаўычыл мїнєздєгї идеяларды жаратып, ишке ашыра алышында экендигин жакшы тїшїнїп, идеяларды жарата турган билимдїї интеллегент жаштарды айланасына топтогон эле. Балким, єзї тирїї болгондо канчалаган кєз жарбай калган идеялар кєз жарып, бутактамырлап, гїлдєгєн мамлекеттин бакубат жашоосуна жол ачылмак…

алким… балким… дей беребиз. Бирок, уучу кур эмес, Мухтар аганын. Анын идеясын улап, ишин мурас катары жїргїзїп жаткан тилектештери бар. Ошол тилектештери бїгїнкї кїнї Мухтар аганын жаркын элесине таазим этип, жїрєктєрїн титирете ыйлатып, єзї жок болсо да сїрєтїн маўдайга илип, 50 жашын белгилеп, куран окутуп жаткан чагы…

из ар бир адамдын жїрєгїндє, ар бир жарандын тилинде, жана ар бир їйдїн тєрїндєсїз!

Бурулсун БАБАШЕВА, Ж.Баласагын атындагы КУУнун ага окутуучусу № 137 • 17-июль, 2015-жыл

КООМДУК ИШТЕР

СДПКнын КОЛДООСУ МЕНЕН УЮШУЛГАН КАРАКОЛ ШААРЫНДАГЫ ЭКОЛОГИЯЛЫК БАЛДАР ЛАГЕРИ ИШИН АЯКТАДЫ

Каракол шаарындагы “Бугу-Эне” зоопаркынын базасында їч жумалык мєєнєткє уюшулган балдардын экологиялык лагери 12-июлда ишин аяктады. Лагерде 8-12 жашка чейинки элїїдєй бала їч нєємєттє эс алышты. Зоопарктын кызматкерлери аларга кошулуп ойноп, бизде жашаган флора жана фаунаны таанып-билїї боюнча конкурс єткєрїшїп, спорттук мелдештерди уюштурушту. Эколагерге балдарын алып келип, иш-чараларга єзїлєрї кошо катышкан ата-энелер уюштуруучулардан бул демилгени кийинки жылы мындан да кенен-чонон єткєрїїнї єтїнїштї. Эколагердин демєєрчїсї болгон СДПКнын активисттери балдардын тамак-ашы, чатырларды, канцелярдык буюмдар менен инвентарь єўдїї бардык нерселерди сатып беришти. Зоопарк менен партиянын активисттеринин келишим тїзїп, кызматташуусунун демилгечиси болгон СДПКнын республикалык штабынын жетекчиси Данияр Аттокуров партиялаштары быйылкы жылы балдардын жайкы эс алуусуна єзгєчє кєп кєўїл буруп жатканын баса белгиледи. “Биздин партиялаштарыбыз бїгїн эс алуусун аргасыз шаар-

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

да єткєзїп жаткан балдар їчїн атайын акция - “Ынтымак бакчасын” Бишкекте, Ошто єткєрїп жатышат. Мындай маанилїї окуядан Каракол шаары да четте калбаганы кубандырат. Биз бул долбоорду кызматташуунун алгачкы кадамы деп эсептейбиз жана зоопарк менен мындан ары да иштешїїнї ойлонуп жатабыз”, деди Аттокуров.

“ДЕН СООЛУК КЕРБЕНИНИН” ДАРЫГЕРЛЕРИ ТАЛАС ОБЛАСТЫНЫН БАКАЙ-АТА РАЙОНУНУН ЖАШООЧУЛАРЫН ТЕКШЕРЇЇНЇ БАШТАДЫ 13-июлда, “Ден соолук кербенинин” дарыгерлери Талас областынын Бакай-Ата районунун жашоочуларын медициналык текшерїїдєн єткєрїїнї баштады. Айылдыктар акушер-гинеколог, невропатолог, кардиолог, педиатр, терапевт, хирург, офтальмолог, стоматолог, ЛОР врач жана УЗИ адисинен медициналык кароодон єтїї мїмкїнчїлїгїн алышты. Ошондой эле, врачтар зарыл учурда электрокардиограммага да тартышат. СДПК партиясынын саясый кеўешинин мїчєсї Гїлкан Молдобекова “Ден соолук кербенинин” ишин ачып жатып, бул керектїї жана маанилїї долбоор экендигин белгиледи. “Адам їчїн эў башкы нерсе – бул єзїнїн, жакындарынын жана туугандарынын ден соолугу. Аймактарда, айрыкча алыскы айылдарда врачтардын жетишпегендигинен улам, жарандар єз убагында медициналык текшерїїдєн єтпєй калып жатышат. Ал эми “Ден соолук кербени” долбоорунун башталышы менен, айылдыктар мындай мїмкїнчїлїк алышты”, - деди ал. Г.Молдобекова ошондой эле “Ден соолук кербенинин”ишинин жїрїшїндє 60 миў кыргызстандык текшерїїдєн єткєнїн билдирди.

Талас областынын Бакай-Ата районундагы “Ден соолук кербенинин” ишинин мєєнєтї: 13.07.2015. – Бакай-Ата айыл єкмєтї 14.07.2015. – К.Акназаров айыл єкмєтї 15.07.2015. – Шадыкан айыл єкмєтї 16.07.2015. – Кеў-Арал айыл єкмєтї 18.07.2015. – Єзгєрїш айыл єкмєтї 20.07.2015. – Ак-Дєбє айыл єкмєтї 21.07.2015. – Миў-Булак айыл єкмєтї 22.07.2015. – Боо-Терек айыл єкмєтї 23.07.2015. – Оро айыл єкмєтї

УЧУР МАЕК

Канатбек МУРАТБЕКОВ, “Кыргызстан” саясий партиясынын саясий кеўешинин мїчєсї:

"ЖУМГАЛ ЭЛИНЕ ЭКОЛОГИЯНЫН КЕРЕГИ ЖОК, БАШКА АЙМАКТАРГА ЭКОЛОГИЯ КЕРЕКПИ?" Ата журт кыйын кїнгє кабылганда, Айлансын ар бир уулуў чагылгангадемекчи, ар бир кыргыз эли єзїнїн жери, эли їчїн кїйїп бышып, кол алышып, бийик ийгиликтерге жетїїгє жол ачып берсе ошондо гана кыргыз жери, эли оўолот. Бирок, аттиў ай, азыр бизде акчалуу адам кєп, бирок ал адамдардын адамдык сапат аз болуп турган учур. Акчадан биринчи адамдык сапатты биринчиликке койгон, эл кыйналып турганда, єз маўдай тери менен иштеп тапкан байлыктан эл менен бєлїшкєн адамдар чанда гана кездешет. Андай адамдарды, азыркы биздин мезгилде “баатыр” деп атоого болот. Ошол баатырларыбыздын бири, элдин кыйын турмуш кечирип жатканын кєрїп, єзїнїн жардамын элден аябай жардам берип келген, иштеген жеринде ак, так иштеп єз ысымын элдердин жїрєгїнє жаза алган, Жумгалдын кулуну, элибиздин сыймыгы болгон Канат Муратбеков агабыз бизде конокто.

- Ассалоому алейк ум Канат мырза! - Алейкум ассалоом! - Сиз кыска убакыт Нарын облусунун губернатору болуп иштеп эл оозуна алынып, сїймєнчїлїгїнє арзыдыўыз, эмне себептен деп ойлойсуз? - Менин оюмча, менеджерлик артыкчылыгым менен элдин ишеничине кирип, колдоосун алдым болуш керек. Анткени, азыр єзїўєр билесиўер азыркы убакытка чейин эски система менен иш жїрїп келе жатат. А мен болсо, башка система менен иштегендиктен, мурдагыдай “сен мага тийишпе, мен сага тийишпейм” деген тїшїнїктї алып салып, облусту алдыга жылдыралы, єнїктїрєлї деген максат коюп, ошол максаттын негизинде иш алып бардым. Мїмкїн мурда мамлекеттик жумуштарда иштеп, анан губернаторлукка барсам, балким кєз карышым башкача болмок, башкача иш алып бармакмын. Мен жаўыча кєз караш менен бардым. Барганда облустун бардык жери уктап жаткандай сезилди, анын їстїнє да оор жана кыйын учурда барып иштеп калдым. Анткени ал учурду билесиўер 7-апрель окуясы болуп єткєн, элдер бирин-бири укпай, аткаруу бийлигине эл ишенбей да калган. Менин эў алгачкы максаттарымдын бири элдин ишеничин алуу болчу, эл ишенсе ишиў жїрєт, ишенбесе ишиў жїрбєйт экен. Мен менеджерлик жєндємїм менен иш алып кеттим. - Жаўы губернатор болуп барганда Нарын эли кандай кабыл алды? - Жана жогоруда айтып кеткендей эл, аткаруу бийлигине ишенбей жаткан учурда бардым. Барганда эле элдер чогулуп алып, анын арасынан менден улуу адам, менден сурап жатат. Сен єзїў бизнесмен болсоў, биздин айылдын элин, жерин, чарбасын тїшїнбєйсїў, кантип иш алып барасыў? Дегенде эле мен ал кишиге суроо иретинде кайрылдым. Сиз сакмалга бардыўыз беле, кой кыркып, чєп чємєлєп, трактор айдадыўыз беле, жер айдап, тїшїм чогулттуўуз беле десем ал киши, жок мен шаарда жашайм деп бардык су-

роолорума жок деп жооп берди. Анда сиз мага караганда тїшїнбєйт турбайсызбы, мен мына булардын баарын иштеп кєргєм. Мен айыл жергесинде єсїп чоўойгом, ушул жумуштардын артынан мен бул дїйнєнї таанып, жашоого чыйралгам деп жооп кайтардым. Чындыгында мен айылдын жашоо шартын, чарбачылыгын жон терим менен сезип, айылдын жашоо даамын татып калгам. Мен барган убакта элдин бийликке болгон ишениши жок эле. Мен элдин бийликке болгон, сууп калган ишеничтерине єзїмдїн ишимдин жыйынтыгы аркылуу татыйын дедим. Негизинен Нарын облусунда эки эле жол менен жашашат, биринчиси мал чарбачылык, экинчиси дыйканчылык.

- Нарын дотациядагы облустардын бири, сиз барганда Нарындын бюджети канча эле жана сиз кетерде канча деген кєрсєткїчтєргє ээ болуп кеттиўиз? - Мен барганда Нарын областы 92� дотацияда болчу жана облустук бюджет 700 миллион сомду тїзчї. Ал эми мен кетип жаткандагы жыйынтык боюнча дотация 83�га тїштї. Анткени, мен барганда 80 миў тонна эле кємїр чыгарчы, мен иштеп жатканда 400 миў тоннага чыгардык, єткєн жылы 600 миў тоннага жетти. Бул да болсо жылыш, жетишкендик болуп жатат да. Мен барганда салык жыйноо 250 миллион сомдун тегерегинде болсо, андан кийин бул кєрсєткїч 100 миллионго кєбєйдї. Жалпысынан мен кетип жатканда 380 миллион сомду тїздї. Мен жумушумдан кетип жатканда бюджеттин кєрсєткїчї 1 миллиард 600 миллион сомду тїзгєн. Бюджетибиз ушунча кєрсєткїчкє кєбєйгєндєн кийин дотация 10�га тїшїп жатат. Анткени, дїў продукциясы да кымбаттап єсїп жатты да. Бул кєрсєткїчтєгї бюджетти толтурууга дагы биздин кереметтїї жаратылышыбыз болду. Анткени биздин керемет, кооз жерлерибизди кєргєнї келген туристтин саны кєбєйдї. Сан менен айта кетсем биринчи жылдары 5 миў туристти тїзсє, андан кийинки жылы 25 миўге чейин чыккан. Анын ичинен чет мамлекеттен келген туристтер 5 миўден 10 миўге чейин, ал эми калганы ички туризм, бул жергиликтїї туристтер болуп саналат. Экотуризм Нарын областында абдан єнїгїп, єсїп жатат. Биз бир гана мал чарба, дыйканчылык деп кете бербестен туризм жаатында жєнгє салдык. Мындан тышкары адамды билим менен камсыз кылган мугалимдер менен ден-соолукту чыўдаган дарыгерлердин айлык маянасы кєтєрїлгєн. Мисалы, дарыгерлерге бир айда 14 миллион сом берилсе, кєтєрїлгєндєн кийин 34 миллионго чыкты. Мугалимдерге 27 миллион бир айда берилсе, кийин 74 миллионго жетти. Бул жалпы мугалим, дарыгерлердин бир айлык айлыгын эсептегенде. Мен бул кыска убакытта алдыма койгон чоў иштеримди ишке ашырып жетиштим. Убакыт кыска болуп калып дагы чоў иштерим калып калды. Мен элдин жаркын жашоосу їчїн кичине болсо да кїрєшїп, элдин бийликке болгон ишенишин кайтара алдым деген ниеттемин. - Сиз мїчєлїк кылган “Кыргызстан” саясий партиясынын келечеги жана пландары кандай? - Биздин партиябыздын курамын ийгиликке жетишкен ишкерлер, кызматкерлер, кыргыз элине єз иштери менен таанымал

инсандар тїзїшєт. Партиянын ар бир мїчєсї єз элине, жерине єздєрїнїн кызматы, иштеген иштери, кємєк кєрсєткєндїгї, жардам бергени менен эл алкышына татыган адамдардан куралган. Алардын ичинен белгилеп айта кетсем азыр 10 миў кишибизди иш орду менен камсыз кылган Абдыкеримов Шаршенбекдей адамдарыбыз бар. Мына ушул сыяктуу биздин мекенибиздин келечегине кам кєргєн адамдарыбыз биздин партияны тїзїп отурат. Муну менен эмнени айткым келип жатат, биздин партиянын эў биринчи максаттардын бири, иш каналарды куруп, жумушсуз жїргєн жарандарыбызды жумуш орду менен камсыз кылуу. Жумуш ордун тїзсєк, эле анын артынан кєптєгєн маселелерибиз чечилет эле. Мисалга алсак жакырчылык, акчанын айынан ажырашкан їйбїлєлєрдїн саны, мына ушундай нерселер кыскарат эле. Бир маселе менен кєп маселени чечип жатабыз. Мындан тышкары да жеўилдетилген насыялар чарбачылыкка берилип элдин жакшы шартта жашоосуна салым кошуп жатат, мына ушундай жеўилдетилген насыяны єнєр жайларга берсек деп жатабыз. Себеби, єнєр жайларыбыз иштеткенге акчалары жок жана сыртка экспорттоо начар болгондуктан иштебей турушат. Жеўилдетилген насыяларды берсек єнєр жайларыбыз иштеп кетмек. Бизде бюджетибизден 10 миллиардды социалдык тармакка жумшап жатабыз, мектеп, бала бакча курулуп жатат. Булардын салынып жатканы жакшы. Бирок бюджетти кєбєйтїї жагына акча каралбай жатат. Мисалы 10 миллиардды 7 аймакка бєлїп ишкана салсак, ал ишкана киреше таба баштайт. Мына ошол кирешеге тїшкєн акчага мектеп, бала бакча жана башка аймакты єнїктїрє турган нерселерди салса болот да. Биз дагы ушул жаатындагы маселени кєтєрєбїз деп жатабыз. Ар бир аймакты єзїн камсыз кылып, єнїктїрє ала турган нерсе куруп беришибиз керек. Биз кудайым буюруп єтє турган болсок да, єтпєсєк да максаттарыбызды орундатабыз. Биз шайлоого биздин буга чейин кылган иштерибиздин жыйынтыгында жана сунуш менен келебиз.

- Кыргыздын кендерин иштетїїгє кандай кєз караштасыз? - Ар бир кен, кандай кєрїнїштєгї кен болбосун ал элдин жаркын келечеги, элдин кызыкчылыгына иштеши керек. Кумтєр, Жер їйдєгї ызы чуулар эмнеден келип жатат. Албетте, мурунку ажо башчыларыбыз элдин эмес, єз кызыкчылыгына иштетип алган. Анын кесепетин эми биз тартып жатабыз. Чындыгында мен тоо кен иштерин токтотуш керек дегенге мен каршымын. Эгер, андай болсо анда кємїр кени дагы казылбасын, мына 600 миў тонна бир эле Жумгал районунда чыгып жатат. Ал жерди барып карасаўар бактар кыйылып, суулары кара тїстє болуп, ал суудан Жумгал элинин мал жандыктары ичип жатат, ал жердин жаратылышы, экологиясы бузулуп жатпайбы. Жумгал району республиканы кємїр менен камсыз кылып, бюджетибизди толтуруп да жатат, эмне Жумгал элине экология кереги жок башка региондорго экология керекпи, андай болсо анда кємїрдї казууну

да токтотолу. Ошондуктан кендерди иштетиш керек, бирок ал элдин, мамлекетибиздин кызыкчылыгына иштеши керек.

- Сизди жетимдер їйїнє, колунда жокторго деги эле элге жардам берип жїргєнїўїзгє кыргыз эли кїбє болуп келїїдє. Депутат болуп калсаўыз бул адамдык сапатыўыздан тайбайсызбы? - Кудай сактасын, мен бул иштерим менен мактангым келбейт. Кыйналып жаткан адамдардан, кароосуз калган жетим балдарыбыздан эч нерсемди аябайм. Ал иштеримди мен силерге бирден санап, мактанган киши болгум келбейт, элим билсе эле болду. Негизинен, биздин колунда бар адамдарыбыз, жыл сайын ар бир жетим їйїбї, карылар їйїбї же бир жакырчылыктын кїнїн кечирип жаткан адамгабы жардам берїїнї салт же адат кылып алса жакшы болот эле. Биз бири-бирибизге кол сунуу менен бул кыйынчылык аўынан чыга алабыз. Улуу жазуучубуз Чыўгыз Айтматов атабыз айткандай “Адамга кїнїгє адам болуу кыйын” дегендей. Адам акчалуу болсун, бийликке келсин, бирок, аларды биринчи коюп элди кєзїнє албай айбан болгуча, элдин кыйынчылыгын жїрєгї менен сезип, аларга жардам берип адам бойдон калган артык деп ойлойм. - Мына орозобуз аяктап, орозо айтта болуп калды. Элге каалоо тилегиўизди айта кетсеўиз - Ушул ыйык орозо айында кимде ким орозо кармаса орозолору кабыл болуп, тилеген дубалары кабыл болсун демекчимин. Кимде ким ар кандай себептер менен кармай албай калса алардын ниеттерин кабыл кылсын жараткан кудайым. Жараткан кудайым бардык кыргыз элиме жаркын келечек, ынтымак, ар бир їйбїлєгє бактылуулук, жїрєктєргє ыйман тартууласын. Орозо айт майрамыўыздар менен куттуктайм. Рахатбек РЫСАЛИЕВ № 137 • 17-июль, 2015-жыл

КЕП ЧЫНЫНАН БУЗУЛБАЙТ

ТЕМИР БЕКЕМ ТАРТИПТИ ОРНОТО АЛАБЫ?

Єлкєнїн кадырын керек учурда айбаттуу кєрїнїп, сай-сєєккє жеткире кеп айта алган журт башчылар кєтєрєт. Муну кызматка келген Темир Сариев эки айдын ичинде аныктап койду. Премьер- министр болуп иштеген кыска мєєнєттє ал єлкєнї кыйма- чийме кыдырып конок болуп сый кєрїїнї эўсебей,конкреттїї иштерге саресеп салууну биринчи орунга койду. Ар бир олуттуу маселеге ордунан сын пикирин айтып,жетекчилерге айкын тапшырмаларды берди. Мєєнєтї келгенде текшерип аларын ачыктады. Демек, убакыт єтсє бул иш унутулат деген ой жашабайт. Маселени батыл чечип, зарылчылыкты байкаса каражатын бєлїштїрїп берїїнї колго алган Єкмєт башчынын кыймыл аракетине ыраазы болгондор четтен чыгат. Минтпесе жергиликтїї бийликтин уйкусу ачылбашын ал кєп жылдык эмгектик тажрыйбасынан билет. Чын ниетин койгондо гана абал єзгєрєєрї кимге болсо да тїшїнїктїї. Башканы коюп Талас облусуна барган-

да бийликтин гана эмес,сереўдегендердин да анын чечкиндїїлїгї жїрєгїнїн їшїн алып койду. Мамлекеттин байлыгын меники дегиси келген “азаматтардын”ким экенин эл алдында ашкерелеп койгону кєпчїлїктїн ишенимин арттырды. Керек болсо тейреўдегендердин мурдуна мыйзам чегинде чїлїк салуу колдон келерин билдирди. Ал эми мунун жыйынтыгын жанында турган генералдардан талап кылып аларын айтканда катышып тургандар козголо тїштї. Бир “фокусту” даярдап, кєрсєтєбїз деген эргулдар пландарын єзгєртїїгє аргасыз болушту. Туура качанга чейин бир ууч уюшкан топ єз талабын элдин атынан сїйлєп чыгара берет? Деги алар эмне їчїн мамлекеттин жїргїзгєн иштерине тоскоол болушат? Єлкєнїн маселесин чечїїгє буларга ким укук берди? Ушул соболдорго Темир мырза толук жооп бергендей тїр кєрсєттї. Акыйкатында Таластагы эл менен жолугушуу єзгєчє маанайга татыды десек болот. Эгерде кашайып бїгїнкї жолугушууда Жоомарт Оторбаев болгондо кїўк- мыўк этип сереўдегендердин алдына чєк тїшїп бермек. Чоўу антип отурса жанындагылар анын башын аттап єзї билемдигин балээни кєрсєтєбї? Бышмыйып оозунан токочун алдырган баладай болуп артка кайтышмак. Тескерисинче єкїм сїйлєп, аргументтерди кыл жылдырбай кармап сыпааттады эле баардыгы муюп калышты. Анча- мынча баш кєтєрєйїн дегендердин кєзїн заматта тазалап таштаганы мамлекеттин укуругу узун дегенден кабар берди. Ошентип Єкмєт башчы кездешїїдєн майтарылган жок. Ооба, кыргыз журтчулугу башынан эки ыўкылапты єткєрдї. Ал тургай экинчи жолку бийлик алмашуунун очогу Таластан жїз берген. Аны эч ким жокко чыгара албайт.Бирок ошол нерсеге жамынып алып,

биз каалаганыбызды жасайбыз деп оолуккандын єзї туура эмес. Карышкырдын “терисин” тескери каратып жамынгандар бирєєлєрдїн куралы болбошу керек. Ириде карапайым калктын кызыкчылыгы башкы орунда турушу кажет. Тилекке каршы айрым учурда керт башынын дартын элдикине чаптагысы келгендер бар. Маселен, “Жерїй” алтын кенинин айланасындагы чууларды дайыма таанымал бир топ кєтєрїп чыгууда. Эмне їчїн булар башка тургундардын пикири менен эсептешпейт? Талас элинин атынан опурулуп сїйлєгєнгє буларга ким укук берди? Жооп жок. Анткени алардын ишине кєпчїлїгї маани бербейт. Митинг болуп жатса :- А-аа баягы жаны тынбагандар жїргєн турбайбы –деп коюшат. Кайдыгерлик мамиле ушундай чыгууларга жол ачып койду. Саресеп салып кєрєлїчї? Мурдагыдай жеў ичинен бїткєрїлгєн маселени азыр кєрїї кыйын болгону ырас. Бардык иштер мыйзамдын чегинде жїргїзїлїп жатат. Кылт эткен туура эмес кадам жасалса дароо чуу кєтєрїлєт. Себеп катары бутага алынган экология маселеси катуу кєзємєлдє экенин сокур адам сезип турат. Эгерде бул кенди иштетїїгє шарт тїзїлсє ири кєлємдєгї каражат Таластын элине пайдасы тиерин жалпы журт баамдап турганы да чын. Ондогон кїнєсканалар, жашылча сактоочу жайлар курулса,тєє буурчакты иштетїїчї цехтер пайдаланууга берилсе элдин турмушу да оўолгон жатпайбы? Анан калса “Жерїйдє” иштеген миўдеген жумушчуларга керектїї болгон азыктар- эт, сїт, картєшкєнї, алманы жергиликтїї тургундар єндїрїп сатса жетишкендик болбойбу? Же єзїнїн курсагын эптеп тойгуза албагандар силердин кемкаржыўарды жолго салып береби? Таш балакетти да булар чече албайт. Анткени калкты камсыздоочу ры-

АК СЄЗ АЙТСАК БОЛОБУ?

АКЧАГА БАЙЛАНГАН АКИМДИН КЕРЕГИ БАРБЫ? Демократиянын жолуна тїштїк дегенибиз менен шоруна тїшкєнїбїздї да калыстык иретинде айта кетпесек болбостур? Анткени оўуна караганда тескериси тез эле тамырлап кетип бараткандай. Айрыкча райондордун акимдерин шайлоодо тїркїн “кызыл кулактыкка” кеўири жол ачылганын байкадык. Маселен мен єзїм кезинде Токтогул посёлкалык єкмєтїнїн башчысы болуп кызмат єтєгєн адаммын. Андан кийин райондун акимдигине талапкер болуп “мелдешке” катышып кєргєм. Мына ошондуктан акимди кантип шайлаганынан бир аз да болсо кабарым бар. Башка жерлерде кандай экенин толук жоруй албасам да Кетмен-Тєбє єрєєнїндє болуп єткєн акимди шайлоого саресеп салып кєрєлї. Негедир кийинки кезде акимдик орундун таасири тємєндєгєнїнє карабастан бул кызматка келїїнї эўсегендер кєбєйїп кетти. Бир орунга алты-жетиден талапкер катталып эрегишкен кармашуулар болгону ырас. Мурдагы жылы шайланган аким єз арызы менен иштен кеткен соў кайрадан бул орунга бир топ мырза ат салышты. Тилекке каршы таалайлуулардын таламын талашкандардын їчєєсї гана сунуш алышты. Арийне, бул жолку таймашта їч жылдан бери карай акимдин орун басары болуп иштеген Майорбек Сатымкуловдун ташы оордук кылат. Анткени ага “ставка” алда качан коюлуп калган. Экинчиден, ал кантсе да эмгек єтєп койду. Демек, аким болуп иштєєгє

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

акысы бар десек болот. Калган эки талапкер жєн гана “караан” болгонун жакшылап саресеп салгандар байкап турат. Ушул жолу акча чачууга жол берилбеди. Бул жакшы жышаан. Болгону депутаттар куру жалак калышты. Эми аны тагдырынан кєрїшсїн. Негизи айтаар кеп башкада. Аким шайлоодо кєптєгєн негативдїї кєрїнїштєр каптап кетти. Шайлоо укугуна ээ болгон жергиликтїї Кеўештин депутаттары кадимкидей соодалашууга барып калышты десем чычалагандар болбостур? Маселен ишенимдїї добуш алуу їчїн болбоду дегенде жїз депутаттын тилин табуу керек. Аларга добуш бергени їчїн сомду сойлотуу зарыл. Ошондо бир добушка он миў сомдон бєлгєндє миллиондун башы кетет. Капыстан атаандашыў капчыктуу, жээк-жааты кєп болсо берилїїчї “карызды” беш миўге кєбєйтїп салары бышык. Анткени кур намыс їчїн шайлоодо жеўиш гана талап кылынат. Топ-топко бєлїнїп жеў ичинен сїйлєшїїлєр болуп келген, боло берет. Ошентип акчанын курмандыгы болгон депутаттар акыркы мезгилде шайланчу акимдин байлыгына кєз каранды экени талашсыз. Демек, акимдин акыл-кєрєўгєсїнє, жєндємїнє кєўїл бурулбай калып жатпайбы. Анан ошол аким депутаттарга каршы сїйлєй алабы? Бирдемке десе убагында мен сага добушумду бергенимди эсиўден чыгардыўбы деп шермендесин чыгарат.

Илеў-салаў болуп, устукан гана жегенди билген акимдин элге кереги барбы? Жок. Ошондуктан “улак тартыш” кылбай райондун акимин Єкмєт башчы дайындашы мезгилдин єктєм талабы. Депутаттарды тытыштырбай, саясаттын оюнуна айлантпай коюш їчїн жоболоўдуу шайлоону кан буугандай токтотуу керек. Бизге бєлїп-жарган ыкманын кымындай пайдасы тийбейт. Эгерде чыныгы демократияны коомчулукка киргизсек акимдин аброю бийик кєтєрїлмєк. Райондун калкынын мїдєєсїн орундатууга жараган акимди ордуна койбосок биз жарыбайбыз. Буга кєпчїлїк макул болоруна шегим жок. Аким деген райондун барометри. Ошондуктан аныа зоболосун кєтєрїїгє мезгил келди. Антпесек бир орунда быкшып тыгыла берерибиз анык. Токтомурат ЧОРМОШОВ, Токтогул району

чагдар мамлекеттин гана колунда. Ушуну неге тїшїнбєйбїз? Негизи азыр илим менен техниканын жетишкен кези. Ар кандай кїмєндїї маселеге алар тыкыр изилдеп жыйынтыгын чыгарып берет. Кантип эле єкмєттє элдин тагдырын ойлонууга чегерилген кызматкерлер калкына душмандык кылсын? Илгерки жеп- ичерлер ошондой жаман пикирди жаратып кеткенин танбаганыбыз менен азыркылардын кенен ой жїгїртїп иштєєсїнє мїмкїнчїлїк бергенибиз адилеттїї болмок. Урган сайын кєз чыга бербесин моюндашыбыз абзел. Кыргызстандын байлыктары жалпы элдики экенин аў- сезимибизге сиўиришибиз кажет. Албетте, андан тїшкєн каражат оболу ошол жердин тургундарына сарпталарын журт башчылары тастыктап жатпайбы? Демек, аларга тийиштїї ырыскыны эч ким талашпайт, бир ишке жараса эсеп. Ошондуктан жакшылап башты иштетип, майнаптуу ой баксак бакубат жашоого жол ачылат. Биз бир кїн менен жашабай келечекке кеўири карашыбыз зарыл. Муну єкмєт башчыбыз Темир Сариев да єткєн жолку Таластыктар менен жолугушуусунда далилдїї тїшїндїрїп кетти. Акыйкат кепти ашказанына сиўиргендер андан туура жыйынтык чыгарат деген ниеттебиз. Айрым бир ичи таза эмес саясатчымын дегендердин буйругун аткарып, курсагын челдейткендер бизге сокур тыйынчалык пайда келтирбейт. Мындан ары Бишкектен темир казык жерге кагылганда єлкєнїн кыйырына таасири тийсе бийликтегилер солк этип катуу тартип орноорун, єлкєнїн багыты тїз болорун журтчулук баамдап турат. Мыйзамдын буйтактабай туура иштеши мамлекеттин башчыларынын кудуретине жараша болорун да кыстара кетпесек калыстыктан четтеп кеткен болобуз.

СТАЛЛОНЕ ТЕРРОРИСТТЕР МЕНЕН СОГУШАТ

Актёрдун айтышы боюнча анын Иракта жана Сирияда командалары бар. 69 жаштагы актёр жана режиссёр Сильвестр Сталлоне бир нече мамлекеттердин алы келбеген террористтер менен єзї жалгыз согушат. - Биздин Иракта жана Сирияда командаларыбыз бар, жергиликтїї тургундар менен иштешип жатабыз – дейт Сталлоне. Мындай пикирин ал Рэмбо тууралуу жакында тарта турган киносу жєнїндє айтып жатат. Бешинчи болгон бул бєлїк “Рембо: Акыркы кан” деп аталып, анда актер єзї башкы ролду ойнойт экен. Айта кетсек мурунку бєлїктєрїндє супер солдат Рэмбо Афганистандан баштап Вьетнамга чейин, дїйнєнїн бир топ кырдалдуу бурчтарында террористтер менен согушуп, аларды жеўип келген. Кино тууралуу расмий такталуулар чыкканы менен анын релизинин датасы тактала элек. Акыркы “Рэмбо” 2008-жылы чыккан, ал эми калганы алыскы 80-чи жылдары эле тартылган.

КРИМИНАЛ ДВОЙНОЕ УБИЙСТВО В ЧУЙСКОЙ ОБЛАСТИ

Целая детективная история получилась у нас пока раскрывали дело о подделке документов. – говорит опер зам ГУВД Чуйской области Нурбек Абдиев. На самом деле история мутная, двойное убийство, три трупа, наркотики и один свидетель, но как упоминалось выше все началось с подделки документов на квартиру, в которой уже несколько лет никто не живет. 11 мая текущего года в ГУВД Чуйской области поступило сообщение о том, что в водостоке села Камышовка найдет труп мужчины азиатской национальности, с явными признаками насильственной смерти. Очень интеллегентный труп На место происшествия незамедлительно выехала оперативная группа с экспертом, который в последующем установил, что труп пролежал в воде более 6 месяцев. Выловили из пруда тело мужчины примерный возраст 30 – 35 лет, азиатской национальности с признаками удушенья, руки были связаны, а к ногам привязаны камни. Оперативникам сразу стало ясно это преднамеренное убийство, от трупа пытались избавиться, но не получилось, труп через пол года выплыл на ружу. Оперативники признаются, бомжом его назвать трудно, на нем была очень дорогая одежда, стильная прическая, которую не каждый может себе позволить.

Пролежав столько времени в воде одежда не испортилась. – Фирменная одежда была, сразу видно интеллегент, - говорят менты. Именно эти фирменные вещи, позже, помогли найти убийцу владельца одежды. Милиционеры подняли все архивы безвести пропавших, которые хоть как-то подходили по описанию на убитого, сотрудникам пришлось проверить 32 человека, но среди пропавших безвести в Кыргызстане его не было. Тогда руководство МВД взяло дело под свой контроль. Министерство внутренних дел Кыргызстна связавшись со своими коллегами со всего СНГ начали вести активную работу по опознанию личности. Но было подозрительно то, что никто на территории СНГ не объявлял похожего мужчину в розыск. Это говорило о том, что его могли убить родные, а возможно и члены семьи. Казалось все зашло в тупик. Но 7 июня в том же самом месте оперативники обнаружили еще один труп неизвестного мужчины, который был убит аналогичным способом, что и первый. Им оказался 64летний Александр, житель села Новопокровка, тоже ранее судим за распространение наркотиков и мошеничество. Силами сотрудников ГУВД Чуйской области было раскрыто это преступление, убийцей обоих мужчин оказался Теразини отец первого убитого мужчины, который позже во воремя следствия повесился в собственной квартире. Что как было знает один лишь человек, который на сегодняшний день дает показания.

Продолжение следует. О подробностях данного дела читайте в нашем следующем номере газеты.

ПРЕВЫШЕНИЕ ДОЛЖНОСТНЫМ ПОЛОЖЕНИЕМ В “АЙЫЛ БАНКЕ”

В ходе проведенных оперативнорозыскных мероприятий сотрудниками Пятого отдела УВД Иссык-Кульской области было выявлено, что в феврале месяце 2014 года кредитный специалист Ананьевского отделения банка «Айыл Банк» воспользовавшись служебным положением оказала пособничество своему односельчанину в получении льготного кредита в размере 300 тысяч сомов по проекту «Финансирование сельского хозяйства» Правительства Кыргызской

Республики. За оказанную услугу работник данного банка получил от кредитора 120 тысяч сомов. В ходе разбирательства также выяснилось, что кредитный специалист путем обмана получила от кредитора его личные денежные средства в размере 415 тысяч сомов, тем самым материальный ущерб пострадавшего кредитора составил 535 тысяч сомов.

В ИССЫК-КУЛЬСКОЙ ОБЛАСТИ ГЛАВА АЙЫЛЬНОГО ОКРУГА НЕЗАКОННО ВЫДАВАЛ ЗЕМЛИ

Сотрудниками Пятого отдела УВД Иссык-Кульской области по поступившей оперативной информации была осуществлена проверка деятельности Каракольского айыльного округа Ак-Суйского района. В ходе проверки было выявлено, что 45-летний житель села Каракол АкСуйского района являющейся главой айыльного округа в марте месяце 2012 года злоупотребляя служебным положением, незаконно выдал односельчанину 0,05 га земли внутри села, для строительства и использования частной бани. По данному факту материалы переданы в прокуратуру Ак-Суйского района для дачи юридической оценки.

ПРОСНЕТСЯ ЛИ СОВЕСТЬ У ПРЕСТУПНИКОВ В ФОРМЕ? В ДТП с участием сотрудников правоохранительных органов пострадала маленькая Аруужан. Травмы полученные в результате аварии, превратили абсолютно здорового ребенка в инвалида. Однако виновные до сих пор не наказаны, материальный ущерб семье пострадавшей малышки так и не возмещен. Мы не ошиблись назвав сотрудников правоохранительных органов “преступниками в форме”, ведь тот кто садиться за руль в нетрезвом состоянии он преступник! В нашу редакцию обратилась мама Аруужан, Гулжан Сатылганова, она отчаялась обвивать пороги всего начальства МВД, дабы добиться справедливости. – А что делать? Пришла к Вам в газету, чтобы через Вас хоть как то повлиять на виновника аварии, с надеждой, что в нем проснётся совесть. – говорит Гулжан Сатылганова. В сентябре прошлого года Гулжан с маленьким ребенком, которому ещё нет года с мужем Рамилем ехали в город Каракол Иссык – Кульской области, по пути взяли с собой пассажиров, но до Каракола они уже вместе не доехали. При въезде в город на повороте в Пристань они заметили черный внедорожник, который выехал на встречную полосу, Рамиль старался избежать столкновения, но не успел. На огромной скорости джип врезался в бок минивэну, в котором находилось пять человек. По словам Гулжан, джип влетел в минивэн именно с той стороны, где сидела она с ребенком на руках. Она потеряла сознание, дальше она рассказывает все со слов супруга. - Когда муж вытаскивал нас из машины, я была вся в крови, а дочка не подавала признаков жизни. Супруг кричал, просил вызвать “скорую”, пассажиры, что ехали с ними были в шоковом состоянии и не могли еще понять, что произошло. С джипа в тот момент вышли трое нетрез-

вых мужчин и девушка, вместо того, чтобы помочь нам, они начали рассматривать на сколько повреждена их машина. – рассказывает пострадавшая Гулжан. После происшествия двое из мужчин и девушка скрылись с места ДТП, остался только водитель. Гулжан и ее ребенка привезли в областную больницу, там они более суток пролежали без сознания. У Гулжан был сломан таз и 6 ребер, у маленькой Аруужан закрытая черепномозговая травма, ушиб головного мозга тяжёлой степени, закрытый перелом остистогоотростка, закрытый перелом верхней локтевой кости. Как позже выяснилось, виновниками аварии оказались сотрудники каракольского управления специализированной службы охраны (ГУССО МВД). В этот злосчастный день компания отдыхала, после решили поехать дальше на природу, джип мчался в сторону пристани... По словам потерпевшей, виновники ДТП навещали их в больнице. В недельный срок они восстановили машину, оплатили лечение и транспортировку Гулжан и малышки в столицу. Взамен того, чтобы Осмонакуновы не писали заявление в правоохранительные органы, стороны нотариально заверили соглашение, в котором говорится, что виновники дорожнотранспортного происшествия готовы возместить материальный ущерб, который пойдет на дальнейшее лечение ребенка. Но позже родители услышали из уст врачей страшную новость о том, что рука у их дочери не восстановиться, ребенку установили инвалидность. Правая рука Аруужан висит, рука теплая, растет, но не чувствует ничего, ни боли, ни тепла, ни холода... Сотрудники виновные в искалеченной судьбе ребенка, свободно гуляют на свободе, не думая даже узнать как сейчас ребенок, в каком она состоянии. Начальник отдела охраны Таалай Жумамудинов сейчас перевелся с Каракола в Бишкек, всю вину повесив на своего экс-водителя

Александра Лущенко. На просьбу помочь с лечением ребенка, они ответили, что ничем помочь не могут и сказали, чтобы родители обращались куда им вздумается.

НАДЕЖДА НА ВЫЗДОРОВЛЕНИЕ Родители Аруужан в надежде вылечить свою дочь обращались во всевозможные клиники не только Центральной Азии, но и Европы. Врачи Кыргызстана отказались делать операцию ребенку, соответствующего оборудования нет. Но отозвались врачи с Турции, которые готовы сделать операцию девочке по восстановлению функций руки. Однако, той суммы в 10 тысяч долларов, у родителей Аруужан нет. - Эта самая доступная цена на операцию, в других странах подобные операции делают не менее за 20 – 30 тысяч евро. Но у нас таких денег нет, время поджимает. – еле сдерживая слезы говорит Гулжан Сатылганова. – Я обращаюсь ко всем Кыргызстанцам, прошу помогите моему ребенку стать полноценным человеком. Нам жизненно необходима эта операция. – в заключении добавила она. Мы и сами встретились с Аруужан, про таких детей как она говорят, солнечный ребенок. Она всем приветливо улыбается, совершенно не боится незнакомых людей, ко всем тянет ручку, чтобы обнять. Уже сейчас в возрасте 1,5 годика она понимает, что с ней что-то не так. Ее улыбка в миг пропадает, когда она видит детей, которые могут играть, бегать, на берегу Иссык-Куля строить замки из песка. Тогда она просто отходит подальше от людей и начинает теребить правую ручку в надежде на то, что она заработает, а порой как признается ее мама, она может прокусить руку до крови и не чувствовать боли. Это трагедия, когда болеют дети, но когда есть шанс на выздоровление это дает силы, те силы, которые толкают родителей совершать подвиги и сделать невозможное возможным.

Подарим улыбку маленькой Осмонакуновой Аруужан Рамильовне, которая нуждается в поддержке взрослых. Каждый сом отправленный на ее счет еще на один шаг приблизит ее к нормальной полноценной жизни, не оставайтесь в стороне, помогите Аруужан. Банковские реквизиты: ЗАО “Кыргызский Инвестиционно-Кредитный Банк” KICB Счет: 1280016019142153 БИК: 128001 Получатель: Сатылганова Гулжан Акматбековна – мама Аруужан. Контактный телефон мамы: 0702 21 41 41 – Гулжан. Карачач Шакирова

Сюжет о маленькой Аруужан вы можете посмотреть на нашем сайте WWW.AIBAT.KG Страницу подготовила Карачач ШАКИРОВА № 137 • 17-июль, 2015-жыл

ФЕЙСБЕТ

“АТА” ДЕГЕН КИМ ЄЗЇ? АТА ушундай зат, анын бут кийими чоў болгонуна карабай кийип кєрєсїў. Бирок ал сага чоў болгон їчїн, узагыраак жїрє албайсыў. Ошентсе да сен ал бут кийимди кийип, дал ошол инсанга окшошууну каалап, аракет кыла бересиў. Анын бардык буюмдарын кармап, жада калса айдап жїргєн унаасын да башкарып кєргїў келет. Анын жїрїм – турумун, айтор ага таандык нерсенин баарын жасап, ага окшошууга аракет жасайсыў. АТА ушундай зат, кїн бою эмгектенип, акча таап, сенин курсагыўды тойгузуп, окутуп, адам катарына кошуу їчїн тынбай аракетте болгон мээнеткеч инсан... Ал кїн бою мээнет кылат. Кайсы учур болбосун ал дайым тоодой тїйшїктєр менен жїрєт. Сени багам деп иштеп жїрїп, ар кандай кагуу-силкїї, кєўїл їшїтєєрлїк сєздєрдї да укпай койбойт. Жетекчисинен катуу сєз угуп эле калбастан, айрым адамдар менен пикири келишпей, кєўїлї чєгїп калышы да мїмкїн. Бирок ал мунун баарын кєтєрєт. Анысы аз келгенсип, їйгє бара жатканда кєўїл ооруткан сєздєрдїн баарын сыртка калтырып, ар дайымдай дїкєнгє кирип, сен їчїн шириндиктерди алып келген да АТА...

Жашоо тїйшїктєрї анын жїзїн нечендеген бырышка бєлєгєн болсо да, ал сенин ар бир кїлкїўє , кубанычына шерик болуп биргеликте кїлє ала турган инсан да АТА ... Сени кучактап бардык тїйшїктєрїн, кыйынчылыктарын унутат. АТА ушундай адам, жумуштан келе жатканда шашылып, сен їчїн момпосуй албаганын билген соў, эшик босогосуна жеткенин карабай, кайра дїкєнгє барып, сен їчїн шириндик алып келет. Бирок ал бул нерсе їчїн зерикпейт, эч качан сен їчїн кылган нерселерин милдет кылбайт. Эгер сен телефон чалып калсаў, кандай жумуш менен алек болбосун, аларды четке сїрїп, сени угууга даяр. Эгер бир нерсе сурасаў, колунан келишинче ошол суранычыўды аткарууга аракет жасайт. Аткарат дагы! Эгер табыў кайтып сыркоолоп калсаў, ата байкуш єзїн коёорго жай таппай калат. Жада калса сен їчїн жанын да берїїгє даяр. Жоро-жолдошторунун жанында, сенин бар экендигиўди айтып мактанат. “Бул менин уулум, жєлєгїм, кеўешчим, менин бар дїнїйєм”,- деп айтат. Атаў байкуш сенин бар экендигине кубанат.

УУЛ Сен ошол атанын уулусуў. Убагы келип сен да чоўоюп бойго жетесин. Качандыр атакеўдин бут кийимин кийїїгє болгон каалооў канчалык бийик болгон болсо,

бойго жетип, чоўоюп, акыл кирген сайын, дал ошол бут кийимди колун менен кармап, ары жылдырып коюуда жийиркенип баштайсыў. Анткени аны эски, керексиз буюм катары кєрєсїў. Анын кийип турган кийими, минип жїргєн машинасы дагы эч ким суктанбагандай буюм катары кєрїнє баштайт кєзїўє. Караган сайын мурдуўду чїйрїйсїў. Анын жїрїм - турумунан, єзїн алып жїрїїсїнєн уяла баштайсыў. Досторуў менен чогуу турганда, маўдайыўдан чыгып калуусун, ал атаў экендигин алар сезип калышын эч каалабайсыў. “Ие атаў ушулбу?”, -деген суроодон коркосуў. Бирок сени досторуўан кем болбосун деп, єзї эски купайкеде жїрсє да, сага кымбат баалуу кийимдерди сатып берген го. Сен кымбат баалуу кийимдерди кийип алып, курдаштарыўа мактанып койгонсуў. Эгерде алар сенин ким экениўди атаўдын кийип жїргєн кийимдеринен, жїрїм-турумунан, кебетесинен билип кала турган болсо, алар сени жек кєрє баштайт. Сенин чыныгы жїзїў билинген соў, алар сени єздєрїнїн катарынан таптакыр четтетип коюшу дагы мїмкїн. Сен мына ушул нерседен коркуп, “Атаў ушулбу?”,- деп таўдана сурагандарга , сен: “Жок, бул байке бизге жакын жашайт, коўшубуз болот. Эми жєн гана мени эркелетип уулум дей берет”,- деп коюудан да тайбайсыў. Эгер атаў телефон чалып калса, эптеп шылтоо таап, анын чалуусун

албоого аракет кыласыў. Анткени дагы бир кєйгєйїн айтып, же акча сурайт деп ойлойсуў. “Жумушта же чогулуштамын, азыр бош эмесмин” деп SMS жазып жиберишиў да мїмкїн. Эгер атаў сыркоолоп бир жери ооруп калса, чынчыл адам болгонсуп, бир туугандарыўды издеп чалып чыр чыгара баштайсыў. Анысы аз келгенсип аларга “Атамды баарыбыз теў карашыбыз керек. Сен тамак - ашын кара, мен дары – дармегине жардам берейин. Сен бир кїн, мен бир кїн жанында бололу”, - деп буйрук бере баштайсыў. Чын чынына келгенде, эртеден кечке атаўдын жанында болууга сенде убакыт деле жок. Дары - дармегин алып берген соў, жанында болушум шарт деле эмес деп ойлойсуў. Бирок АТА байкуш сенин дары – дармегиўе эмес, сенин кємєгїўє, мээримиўе муктаж болот. Ал сен аркылуу кїч - кубат алат. Атакеў сен їчїн кылган нерселердин, сен бирєєсїн да ал їчїн кыла албасаў деле, ал сенин жїзїўє салып, эч качан милдет кылбайт. Сенин жаман жоруктарыўды унутуп, кымыўдай кылган жакшылыгыўды тоодой кабыл алган инсан бул, албетте АТА. Эгер Кудай бизге оомат берсе сїйїнїп, азап берсе бизден мурда кїйїнїп, эх аталар ушунчалык кїчтїїсїўєр дегим келет. Ата сен катуусун, сїрдїїсїн кїзгї сымал... сага баары каранып, таалим - тарбия алышат. Аталар аман болсун! Бактылуу кїндєргє таазим!!!

«СЇЙЇКТЇЇМДЇ ЗОРДУКТАШТЫ, БИРОК МАХАБАТЫБЫЗДЫ ЄЛТЇРЄ АЛЫШПАДЫ» «Окуянын болуп єткєнїнє кєп жыл болду. Андан бери жараатыбыз айыкты. Тагдырдын сыноосуна туруштук бердик. Мен бул окуяны жаштарга тарбия болсун деген максатта айтып берип жатам» Айылдаш кошунамдын кызы Турсун борбордон жогорку окуу жайды бїтїп келген эле. Убакыт дегениў сааттын жебеси менен кошо айланып, билинбей єтє берет тура. Кечээ эле так секирип ойноп жїргєн кыз бїгїн кер маралдай керилип чыга келди. Ары-бери єткєн сайын анын терезесин карай берчї болдум. Мен канчалык єтїмдїї болоюн десем да, анын сулуу чырайы мени сїрдєтєр эле. Бир орунга тура албай, жїрєгїм элеп-желеп болуп, аны эстегенде машина айдап бара жатканымды унутуп, жолдон чыгып кеткен кїндєрїм да болду. Ата-энем мал багып, айылдан 50-60 чакырым алыс жайлоодо турушчу. Бир кїнї аларга учурашып келейин деп жетекчимден эки кїнгє уруксат сурап, жайлоону кєздєй сапар тарттым. Жете келип эшиктин алдына тїшсєм, отунга деп араалап койгон дєўгєчтїн їстїндє отурган ата-энем сїйїнє мени кучактап калышты. Атїгїл єзїм багып чоўойткон кара ала кїчїк да шыйпаўдап, бутума ороло эркелейт. Эўкейип башынан сыласам, бетимди жалап-жуктап кєпкє кетпей койду. Апам кїйпєлєктєп, каткан таттууларын алып чыгып, дасторконун жайнатып кирди.

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

Берерге ашын таппай, сїйїнїп жїргєнїнє ичим жылып, бирок байкамаксан боло, оор басырыктуу кєрїнїп, атам менен маек куруп отурдум. Чай ичилип бїткєндє атам: – Ээ, балам, аскердик милдетти аткарып келдиў. Биз минтип карылыкка моюн сунуп баратабыз. Турмуштун ачуу-таттуусун тїшїнїп, єзїў деле їй-бїлє кїтїп, очор-бачар болууну кєкїрєгїўдє самап жїргєндїрсїў. Элдин балдарын карачы, єзїнчє тїтїн булатышып, «баланчанын балдары» дедиртип оокат кылып жатышат. Сенин алардан эмнеў кем? Энеў экєєбїз сандыкка каткан кийимдерибизди кийип, «уулубуздукуна баратабыз» деп эл кєзїнє кєрїнїп, компоюп їйїўє барып, келинге чай куйдуруп ичип, сыйын кєрсєк кандай сонун болор эле, балам. Биздин деле єсєрїбїз калган жок, ордубузду басчу сенсиў. Небере жетелеп, наристе жытын искеп калбайт белек?..- деди. Атамдын айткан сєздєрї мени катуу ойлонтту. Жїрєгїм элепжелеп болуп, Турсунду эстеп, таўдын атмагы азап болду. Акыры таў да атып, Турсунга оюмду айтууну эўсеп жолго чыктым. Келе жатканда кырсыкка кабылып, машинам менен ала салып кетиптирмин. Кєзїмдї ачсам ооруканада жатам. Дагы жакшы, башымдан жаракат алып, калган жерлериме залал келбептир. Ооруканада жатканда оюмдун баары эле Турсун боло бер-

ди. Кайсы кїн экени эсимде жок, керебеттен турайын деп жатсам Турсундун карааны уруна тїштї. – Сизге эмне болду, агай? Жакшы болуп калдыўызбы? Кудай чоў сактаптыр. Эмне болуп авария болдуўуз?- деди мени кїттїргєн мээримдїї їн. – Сени эстеп келатып рулда экенимди унутуп коюптурмун,дедим. Чындыгында эле Турсунду ойлоп келе жаткам. – Тамакка караўыз, агай...деди ал жылмайып. Ошол кїн менин эў бактылуу кїнїм экен. Кєпкє сїйлєшїп отурдук. Сезимдерибиз тууралуу сїйлєшїп, їйлєнїї жєнїндє да сєз кылдык. Терезени карасак, кїїгїм кирип, кєз байланып калган экен. Турсунду бир топ жерге узатып барганымда ал «эми єзїм эле кетем, агай, суукка урунбай кете бериўиз» деди. Анын «келип турам» деген сєзї їмїтїмдї жандандырды. Бирок, тилекке каршы, анын келишин кєпкє кїтїп жїрдїм, келген жок. Биздин сєз бекиткенибиз тууралуу мен апамдарга айтып, алар да тойго камдана башташкан эле. Ооруканадан чыгып келе жатсам, Турсундун апасы менен жеўеси алдымдан чыгып калышты. – Жакшы болуп калдыўбы, айланайын?- деп апасы жер карады да, обочороок басып кетти. Жеўеси менен учурашып, Турсунду сурадым. – Шаарга кеткен,- деди ал мукактана.

Жеўесине жалдырап, Турсунду кайра-кайра сурап жибердим. Ал мага боор ооруп карап турду да, акырын їн катты. – Биздин кыз сага барган кїнї кечинде аны їйїўє жеткирип коёбуз деп ой-боюна койбой райондун борборунан бир топ бала машинага салып кетишиптир. Бечара Турсунду мазактап, зордуктап, ара жолго таштап кетишиптир. Караўгы болгондуктан, алардын бирин да тааныбайт,- деп ыйлап жиберди. Башыма бирєє оор нерсе менен уруп жибергендей болуп туруп калдым. Андан аркысы эсимде жок, кыязы, жеўеси менен коштошконго да жарабадым окшойт. Андагы абалымды эч ким сїрєттєп айтып бере албайт эле. Эртеси Турсундун дарегин алып, иштеген жерине бардым. Байкушум мени карай албай, кєздєрїн ала качып жатты. – Мага мындан ары келбеўиз!- деген сєзїн укканда де-

немди муздак тер басып кетти. – Турсун, мен баарын уктум, тїшїнєм, баарына мен кїнєєлїїмїн!- деп кучактап калдым. Кучагымда дирилдеп турган алсыз денесин ємїр бою коё бергим келбеди. Ал да энтигип ыйлап, токтоно албай жатты. Менин кєз жашым да токтобой, экєєбїздїкї биригип кетти. Эч нерсеге карабай їйлєнмєй болдук. Ошентип, биз кїткєн той да келди. «Єткєн ишти эске албайлы, жабылуу аяк жабылуу бойдон калсын» деп бири-бирибизге ант беришип, баш кошуп, бирге тїтїн булатып калдык. Андан бери кєп жыл єттї. Эки уул, бир кыздын эне-атасы болуп, эсен-аман турмуш кечирїїдєбїз. Мен куру намыс деп бактымдан баш тарткан жокмун. Жаштар, жїрєгїўєрдї угуп, жан дїйнєўєр каалап турганды туура деп тапсаўар, эч качан андан кайтпагыла. Сїйїїўєрдї сактап калгыла!

ДУБА

ААЛЫМ МЕНЕН ААБЫДДЫН (ЖЄНЄКЄЙ АДАМДЫН) АЙЫРМАСЫ [ИЛИМ АЛУУ АДЕБИ - ИЛИМДИ КИМДЕН АЛУУ КЕРЕК] Пайгамбыр айтты: “Аалымдын аабыддын їстїнєн артыкчылыгы-толгон айдын башка жылдыздардын їстїнєн артыкчылыгындай” Аабыд-ибада кылган, бирок илимсиз адам. (Ат-Тирмизий) Токсон тогуз кишини єлтїрїп, анан тооба издеген киши тууралуу хадисти баарыбыз эле билебиз, туурабы? Бул хадистен тємєндєгїчє пайдаларды алсак болот: 1. Тооба кылайын дегенде “эў илимдїї адамды издеди”: киши єлтїргєн жахил болсо да, бул мыкаачы, дин тууралуу фетваны эў илимдїї адамдан гана алыш керек экендигин сезди. 2. Тооба кылуу ниетинде адамдардан “ким эў илимдїї?” деп сурады. Элдер ага аабыдды (монахты), б.а. кєп ибадат кылган жєнєкєй кишини кєрсєтїштї. Эмнеге? Элдер илимдїї деп сырткы кебетесин гана карашат, илим бул узун процесс экенин билишпейт. Кєп ибадат кылганынан, сырткы кийиминен, кооз сїйлєгєн сєзїнєн, элдин арасындагы авторитетинен эле карап илимдїї экен деп ойлой беришет. 3. Бирок монах аалым эмес, ал жєн гана єз алдынча ибадат кылып жаткан адам. Ал илимдїї деп айтылбайт. Ошондуктан Пайгамбарыбыз айтат: “Аалымдын аабыддын їстїнєн артыкчылыгы – толгон айдын башка жылдыздардын їстїнєн артыкчылыгындай”. Жылдыздын нуру єзї їчїн, ал эми айдыкы бардыгына пайда берет. Адам єзї їчїн такыба болушу мїмкїн, бирок элдерге фетва берїїгє укугу жок. Имам Малик айткандай: “Мединада жетимишке жакын такыбалыгында эч кемтик жок адам бар болчу. Кимисине болсо да Байту-ль-Малдын (мамлекеттик казына) ачкычын тапшырсаў аманатка турушмак. Бирок илимди алардан алууга жарактуу эмес кишилер болушчу”. Себеби илим Куран тууралуу сїйлєгєн ар бир эле адамдан алына бербейт. Илим берїїнїн талаптарына, шарттарына жооп берген гана киши элдин алдына чыгып, сабак єтїп, фетва бериш керек. 4. Монахтан илим издеп фетва сурашса ал дагы “менин илимим жок” деп айтпастан дароо фетва бере баштайт -“сениў тообаў кабыл эмес” деп. Себеби ал акылы менен калчап “99 адам єлтїрсє бул чоў кїнєє кылыптыр, анын тообасын Аллах кабыл кылбайт” деп ойлойт. Бул сєздї уккан мыкаачы жини келип монахты да єлтїрїп салат. Кайран монах. Єзїнїн тилинин балээсинен єзї жабыр тартты. Аллах балээсин бул єлтїргїчтїн колу менен ага берип койду. Балким канча деген бул кїнєєкєр адамга окшош тооба издеп келген адамдардын тообасын тосту болду экен. Эми жазасы башына тийди. Ошондуктан акысы жок туруп дин тууралуу сїйлєє – чоў кїнєєлєрдєн. 5. Адамдар аалым менен жєнєкєй ибадатчыл адамды айырмала алышпайт. Бирок кєпчїлїк учурда ошол ибадатчыл адамдар да єзїн аалымсына берет, єзїн илимдїї кылып кєрсєтєт. Ага келген кишилерди “менден фетва сурабагалы” дегендин ордуна, аларга диний маселелерин чечип бере баштайт, сїйлєгєн сєзїндє, кийиминде, кылыгында аалымдарга окшошо берет. 6. Киши єлтїргєн мыкаачы тообасын токтотпой чыныгы аалым кишини издейт. Аалым кишиге барганда ал суроосуна туура жооп берди - “тообаў кабыл болот” деп, андан тышкары да кїнєєсїнїн себе-

бин кошо кєрсєттї - “сениў айланаўдагы адамдар бузуку экен” деп, анан їчїнчїдєн бул кыйынчылыктан кутулуу жолун кошо кєрсєттї - “ал жерден кетишиў керек” деди. Илимдїї адам ушундай. Чыныгы аалымдын пайдасы кєп. 7. Тооба кылчу киши авторитет, дос, дїйнє бардыгын таштап тооба кылуучу жолго чыкты. Жана ушул жолдо єлдї. Аллах анын тообасын кабыл кылды. [1] Имам аль-Бухари жана Муслим келтирген, Абу Саид ал-Худрий ривая кылган хадисте Пайгамбарыбыз айтты дейт: «Силерден мурда жашаган элде токсон тогуз кишини єлтїргєн бир киши болгон. Бир кїнї ал жер бетинде эў билимдїї инсан жєнїндє сураганда, ага ибадатты кєп кылган инсанды (монахты) кєрсєтїштї. Монахтын алдына келип єзїнїн токсон тогуз киши єлтїргєнїн айтып, бул кылган ишине тооба кылса болобу деп сурады. Монах: «Жок, бул нерсеге тооба жок» -деп жооп берди. Ошондо ал монахты да єлтїрїп аны менен жїздї толуктайт.

айтты: «Эки жердин ортосун єлчєгїлє, кайсыл айылга жакын болсо, єлїк ошонуку болсун,» -деди. Периштелер эки айылдын аралыгын єлчєштї, ибадат кылган элдин айылы тарапка жакын экенин кєрїштї. Ибадат кылган элдин айылына жакын болгондуктан мээрим периштеси аны алып кетти

КУРАН ОКУУНУН ПАЗИЛЕТТЕРИ (КУРАНДЫН ПАЙДАСЫ, СООПТОРУ) “Силердин эў жакшыўар-Куранды їйрєнїп жана аны їйрєткєндєр (Бухарий) Аллахка мактоолор болсун! Аллах Таала улук пайгамбарыбызга, анын їй-бїлєсїнє жана сахаабаларына чексиз мээримин тєксїн! Куран – бул Аллах Таалнаын Сєзї болгондуктан, анын башка сєздєрдєн улуулугу Аллах Тааланын башка макулуктардан улуулугу сыяктуу. Ал эми аны окуу тил сїйлєгєн сєздєрдїн эў жакшысы.

ражадагы Бейишке кєтєрїлєсїў» деп айтылат. Ким Курандын бардыгын жаттаган болсо, Бейиштеги эў бийик даражага жетип барат. Ким бир бєлїк жаттаган болсо, жаттаганына жараша даражага кєтєрїлєт. Жаттаган аяты тїгєнгєндє сыйлыгынын даражасы дагы тїгєнєт» Пайгамбарыбыз айтты: «ким Куран окуса, їйрєнсє жана аны менен амал кылса, кыяматта ата-энесине нурдан болгон таж кийдирет. Анын нуру кїндїн нурундай жаркын! Жана ата-энесине дїйнє байлыктарынын бардыгынан кымбат эки кийим кийгизилет. Алар (таў калып) «булар эмне їчїн?» деп сурашканда, «балаўар Куранды толук жаттаганы їчїн» деп айтылат» (Хааким) Пайгамбарыбыз айтты: «Куран окугула! Анткени, ал кыямат кїндє жаттаган адамына шапаатчы болот» (Муслим) Дагы бир хадисинде мындай деген: «Орозо менен Куран кыяматта пендени шапаат кылышат» (Ахмад, Хааким) Пайгамбарыбыз айтты: «кайсы бир коом Аллахтын їйлєрїнєн биринде чогулуп, Анын китебин тилават кылса (окушса) жана єз ара дарс (сабак) кылып окушса, аларга (Аллах тарабынан) тынчтык-бейпилдик (ас-сакина) тїшєт. Аларды (Аллахтын) ырайымы жана периштелер ороп турат. Анан Аллах Таала аларды Єзїнїн алдындагы (эў жогорку) жамаат алдында эскерет» (Абу Дауд)

КУРАН ОКУУНУН АДЕПТЕРИ

Андан кийин дагы жер бетиндеги эў билимдїї инсан жєнїндє сурайт. Ага бир аалым кишини кєрсєтїшєт. Ал аалымга єзїнїн жїз киши єлтїргєнїн айтат да "эми мен тооба кылсам болобу?" -деп сурайт. Аалым ага: «Ооба болот» -дейт да, сени менен тообанын ортосун ким тосот, -деп кошумчалайт. Анан, Аалымал жїз киши єлтїргєнгє,“ушундай болгон бир жерге бар, ал жерде жалгыз Аллах Таалага ибадат кылган эл бар, ошолор менен сен да ибадат кыл, єз жериўе кайтпа ал жаман жер” -дейт. Ал аалым айткан айылга кетип баратып жолдун ортосуна жеткенде єлїм периштеси келип анын жанын алат. Ал єлгєндєн кийин мээрим жана азап периштелери келип, биринчиси бул мен жакка деп экинчиси мен жакка баруусу керек деп талаша башташат. Мээрим периштеси болсо: «Бул тооба кылып чын жїрєгї менен Аллахка кайтты,» -деп айтса, азап периштеси болсо: «Ал эч кандай жакшылык кылган жок» -муну мен алып кетем деп талашты. Ошентип экєє талашып жатканда алардын алдына адам сїрєтїндє бир периште келди. Ал экєє аны кєрїп экєєнїн талашын чечип беришин сурашты. Ал, адам сыпатында келген периште мындай деп

КУРАН ОКУУНУН ПАЗИЛЕТИ, АРТЫКЧЫЛЫГЫ ТУУРАЛУУ ХАДИСТЕР Пайгамбарыбыз айткан: «силердин эў жакшыўар – Куранды окугандар жана окуткандар» (Бухарий) Пайгамбарыбыз айтты: «ким Аллахтын китебинен бир тамганы окуса, ага он эсе кєп сооп болот» (Термизий) Пайгамбарыбыз айтты: «Куранды толук бойдон жаттап, андан кийин окуган адамдын мисалы улуу-пакиза периштелердин жамааты менен болгон сыяктуу. Ал эми, аны окууга єзїнє убада берип, ар канча кыйынчылык менен болсо да окуган адамга эки эсе сооп болот» (Бухари, Муслим) Дагы бир хадисинде мындай деди: «Куран жаттаган адамга (Бейишке тїшкєндє) “окуганыў даражасында (Бейиштин бийик даражаларына) кєтєрїл! Аны дїйнєдє кыраат менен окугандай оку! Сенин ордуў окуган акыркы аятыўдын алдында (єтє бийикте) болот!” деп айтылат». (Тирмизи). Бул хадистин тїшїндїрмєсїндє Хаттабий айтат: «Асаарларда келишинче, Куран аяттарынын саны Бейиштеги даражалардын саны менен барабар экен. Ошондуктан, Куран жаттаган адамга «Куран аятынын канчаны жаттаган болсоў, ошончончу да-

Аллама Ибн Касир Куран окуу адептеринен кээ бирлерин тємєндєгїчє келтирген: • Куранды даарат менен гана кармоо жана окуу. • Тилаават кылуудан мурда тишин мисвак менен тазалоо. • Эў таза кийимдерин кийип, андан кийин тилават кылуу. • Кыбылага бурулуп окуу. • Тутканак (акыл-эс жоготуу) менен ооруган адамдар аны окубай туруу. • Аны сєз менен бєлбєй окуу. Єтє зарыл сєз болсо гана токтотсо болот. • Зээнин берип, ойгоо жїрєк менен окуу. • Убада (Бейиш) аяттар келгенде Аллахтан ошону суроо. • Ал эми коркутуу (Тозоктон) фаяттары келгенде Аллахтан коргоо тилєє. • Куранды ачык таштабоо жана їстїнє бир нерсе койбоо. • Каарылар кыйкырып окуп, бири-бирине тоскоол болушу да дурус эмес. Базарларда жана башка ызы-чуу жерлерде окубаган жакшы. • Анастан (разияллоху анху) пайгамбарыбыздын кандай Куран окуганын сурашканда мындай деп жооп берген: “Созу-у-п окуган. Эгер «бисмиллахир-Рахмаанир-Рахиймди» окуса, «бисмилланы» дагы, «АрРахманды» дагы, «арРахиймди» дагы созгон.” (Бухарий) Ар бир адам эгер Аллах їчїн калыс Куран окуса, ага сооп болот. Ал эми, бул окуу зирек жїрєк менен, маанилерине тїшїнїї менен болсо, анда сообу он эседен баштап жети жїз эсеге чейин кєбєйєт. Пайгамбарыбыздын сахаабалары ар кїн сайын белгилїї єлчємдє Куран окууну адат кылышкан эле. Бирок, эў тез катым кылганы жети кїндє окуп чыккан. Катымдын эў аз (тез) мєєнєтї їч кїн. Пайгамбарыбыз їч кїндєн аз мєєнєттє Куран катым кылуудан кайтарган. Булак: “Курани Каримдин акыркы 3 бєлїгїнїн тафсири” китеби

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

ДЕН-СООЛУК

Накыл сєздєр

Ýðêè ìåíåí êóë áîëãîíäîí àðòûê êîðäóê æîê. Кенже СЕНЕКА.

Социалдык кыйынчылыктар, їй-бїлєлїк, биртуугандык талаш тартыштарды , коллективдик чыр чатакты жєнгє салат. Тибет медицинасынын ыкмасы менен Ян Инди аныктайт, тамыр аркылуу диагноз коюп, Кыргызстандык бийик тоолорунан жыйналган чєптєрдїн 200 тїрї менен дарылайт.

ªç¿í áàøêàðà àëáàãàí àäàì º¢ãºëºðä¿ áàøêàðà àëáàéò. Уильям ПЕНН.

ªç¿íº ºòº ûðààçû àäàì - ºòº òààðûí÷ààê êåëåò. Юзеф КРАШЕВСКИЙ.

• Карып бараткан беттеги бырыштарды жазат.

ªòº ñûé÷ûëäûê - êîøîìàò÷ûëûêòûí ºòº êóïóÿ, ºòº ñûïàéû ò¿ð¿.

• Тери оорулары: писариаз, экзема, аллергия, буттагы грибок, чакалай, баштагы дермобайт безекти чернес.

Уильям ШЕНСТОН.

• Бронха астма, ангина, кєк жєтєл, туберкулез, ларингит, гаймарит, радикулит, куяў, белдеги грыжа, ич катуу.

Ñàãà áèðººí¿ æàìàíäàãàí, ýðòå¢ ñåíè æàìàíäàéò. Дени ДИДРО.

Ñåíèí ìóøó¢à æîîï áåðáåãåí àäàìäàí ñàêòàí.

ìàêòîîäîí êîðê. ГОРАЦИЙ.

Бернард ШОУ.

Ñîðãîêòîí ºçäºð¿íº òèøè ìåíåí êºð êàçàò. Анри ЭТЬЕН.

Ñ¿éëºé àëáàñà¢ - óêêàíäû ¿éðºí.

Óáàäà - ìàêîîëîð ò¿øêºí òîð. ГРАСИАН.

Óí÷óêïàãàíäûê - êåëåñîîëîðäóí êåìåíãåðëèãè. Публилий СИР.

Марцелл ПОМПОНИЙ.

Òåç æûéíàãàí ä¿í¿éº - òåç æîãîëîò. Шарлотта БРОНТЕ.

Ò¿ëê¿ òåðèñèí æàìûíãàí Тїгєнбєйт, кайра айткан сайын кайра кызый берем, ал анткени бу кошокто бїт дїйнєнї багынтып, бїт мезгилди карытып, ємїрдєн ємїргє улам кайра жаралып єтїп турган жан дїйнєнїн азабы менен дил муку жана да ак сїйїїнїн арылбас болгон арманы бар, ак менен каранын, чындык менен жалгандын кармашы бар. Ошондуктан ашык болгон ал экєє бирин бири тапмайынча алардын трагедиясы улам кїчєп улана берет. Адам сїйїїдєн жаралган, ошол їчїн адамдар єз ємїрї єткєнчє ал экєєнї аяй беришет. А театрда болсо муну ого бетер кїчєтсє болот. Мына, сахнанын бир четинен агып турган дарыя да ырдайт. Опера єнєрїндє мындай кєрїнїш дегеле болгон эмес, карап турсаў кызды сактап калган албуут дайрага тил бїтїп, ал капыстан минтип ырдап жиберет: Мен аскадан бой таштаган дайрамын, Кыяматтан сактайм, жаным, єзїўдї. Арам ойлуу душмандан калкалап, Коюнума катып алам єзїўдї. Мен дайрамын кучагыма бой ургун Кайдасыў деп мен да сендей курудум. Кыяматтан сактайм, жаным, єзїўдї. Ушул кєрїнїштє сахнанын артындагы єзєндїн шаркыраган доошу коштогон хор ырдалат, бул аркылуу жаратылыштын да адилеттїїлїккє чаўкап турганы айтылат. Эгерде, ушулар кїчтїї симфониялык музыка менен коштолсо, ага кубулжуган таза, назик їн, сенин гана їнїў куюлушуп турса, ой-боой, лида Кызкайыпты кєктєн асман угуп, ай угуп, жылдыздан бери кошулуп ырдашмак. Элестетсеў Айа, анда эмне гана болмок?.. Таў калып турам, мен мындай бїт аалам чогуу кошкон кошокту биринчи жолу угушум, - деди Айдана. - Дарыя ырдайт, бир керемет! Ырчы дайра. А сен, Арсен, бул кошоктун бїт баарын билесиўби? Билем. Бала чагымда Кызкайыпка жагылган тїнкї оттордо кєп болгом. Ырчылар ырды тєккєндє кєзїбїздї чылк жумуп, бїт дилибиз менен укчубуз. Оо, алар андай тїндєрдє таў агарып атканча

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

¯éäºí ÷ûêïàñ êîíîêêî - êàðûç àê÷à áåðå ñàë. Бенджамин ФРАНКЛИН.

¯é¿íäº - àðñòàí, ñûðòòà ò¿ëê¿. Гай ПЕТРОНИЙ.

• Кыз келиндер оорусу: эрозия, мастапатия, истит, миома, фиброма, менструалдык бузулуулар, климакс, лейкопенения, зарасын кармай албагандар. • Прастатит аденома, энурез, геморой, релатизм, колтуктагы колоўсо, буттагы шыбоо, коўурук ж.б. • Гепатит А, Б, С. давление тїшїрєт, кант диабети. • Бєйрєктєгї, табарсыктагы сезгенїїлєр ж.б. у.с. • Нерв илдеттери: эпилепсия, стресс, коркоктук, шизофрения, тырышуу, арак ичкендер, тамеки тарткандар, наркомания. • Шишик (опухоль), рак, эмчектеги метостаза клеткаларынын єсїшїн токтотот.

ЧЫЎГЫЗ АЙТМАТОВ (Сандан санга)

Тоолор кулаганда (КЫЗКАЙЫП)

Роман

ак тїтєк болуп, єз ємїрїнїн арманындай ырдашчу. Анан кайдасыў боорум Кызкайып деп, аны буркурап-боздоп чакырышчу. Алар їчїн мына сен сахнага чыгасыў ошондой эле нерсе. Тїгєнєт десе кїчєгєн, бїт баарын токтолбой да, такалбай да тєккєн ырчыларды тєкмє ырчылар дешет. Бир жолу менден тєкмє ырчылар орусчага кандай которулат деп сурашты. Ырды гана эмес, жан дїйнєнї тєккєн барда дегем. Акындар їчїн окуя-ишти билген угармандар болyшу керек, ошондо гана алар бїт дїйнєнї асыл сєзгє айлантып бир єзїн алгыр куш сезет. Билем, билем, - деди Айдана. - А эл кылмергенди кай жакта деп айтышат? Тирїї дешеби? Эмнеге кабарын айтпайт? Мунун дагы буга чейин жообу жок, балким, тїбєлїк, жоопсуз калгандыр. Анын кайда экенин, эмне болгонун эч ким билбейт. Анткен менен аны бир кїнї келип

калат деп азыр да кїтїп жїрїшєт. Анткени алар аны єз тагдырына, єз махабатына бїт ааламга таарынып, бир да жан жетип кєрє элек жерге кеткен дешет. Єзїнєн єзїн унутуп, Тибеттеги кечилдердин їўкїрлєрїндє кїнї-тїн тынбай дуба окуп, безерман кечил болуп калган деп айтышат. Болсо болгондур, а бирок ал жанагы кыздын кєзїнє чєп салып кетти деген чаян сєз айтылган соў, чуусуна чыдай албай кєздєн кайым болгон го. Аныгын билген адам жок, кайра жангыс єкїнїчтєн карышып, канжар мизин кармаган тагдыр тапты да. Кыйын иш, империясын тарттырып ийген император деле мынчалык жанын кыйнабайт, демек, бул жерде жєнєкєй жашоо эмес, дїйнєдєгї жашоо кылмерген їчїн ак сїйїїдєн жаралган. Кызкайып жєнїндєгї уламанын маўызы, аўыз кептин философиясы мына ошол жєнїндє. Ошо махабат баяны, адилет-

• Ички органдагы, денедеги курттарды тїшїрєт. Аскарида, ламбилёз, тумхоланда, кене, демодекс, токсокара, дизбактериоз, митоз ж.б. • Толуп кеткендерди арыктатып жел кабызды чыгарат. • Оорулардын шыпаасын касиеттїї чєптєрдєн тапса болот. Сакайбаган оору жок. Ар кимдин ден соолугу єзїнїн колунда! Ахунбаева кєчєсї №90 (Онкологиялык больницанын жанында, болжол менен Абдрахманв кєчєсї менен кесилишкен жерде). Тел: 0772850673 тик ыры жєнїндєгї улама-философиянын єзєктїк каарманы Кызкайып, ооба, Кызкайыптын эки дїйнє биригип жеўе албаган, чындык из деген сїйїїдєн тапкан жазасынын азап эрдиги. Адам дїйнєсїнєн биротоло баш тартып, алардын карасанатайлыгы менен кїнєє ишине каршы болуп, аруулук менен чындыкты тагдыр кылып, а аруулук менен чындык деген ар дайым жалгыз болорун айкындап кетти, а кыз болсо ошол адамзат дїйнєсї їчїн, карєзгєйлїк менен кастык їчїн тїбєлїк кечирим сурап кайып болуп жатат, анткени анын сїйїїсї менен кїйїтїнїн жер чыдагыс кїчї мына ушунда. Ошондуктан сїйїїгє жеткен да, жетпей калган да бактылуу, ал эми сїйїї їчїн тїбєлїк жаза тарткандар тїбєлїк бактылуу, тїбєлїк єлбєс, тїбєлїк сїйїїгє, тїбєлїк бактыга айланган адамдар болуп саналат. Кызкайыптын жалдыраган жалгыз махабатын жер їстїнєн жан їрєп издеп табалбай азап тартканы бїт ааламдын айыкпаган оорусу. Кєўїл бурсаў, Айа, Кызкайыптын кєзгє кєрїнбєс образында, дегеле ушул эпосаўызда ажырашуунун тїбєлїк тїгєнбєгєн арманы, адам дїйнєсїндєгї кастык бар. Бу жалганда жамандыктын азабын жакшылык гана тартат деген эч ким жокко чыгаргыс чындык мына ушундан жаралган. Ошондон улам Кызкайып карасанатайлык менен кєралбастык єртїнєн коркпой, сїйгєн адамын тїбєлїк азап зынданынан куткарып, жашоо чындыгына, турмуштун єзїнє алып келїїгє чечекейи чеч боло аракет кылат. Ушундан улам ал, тилсиз жоо сактап калган кыз, убакыт менен мейкинге баш ийбеген, бїт мезгилге Кызкайыптын ыйык образына айланды. Ал азыр биздин жаныбызда, анткени экєєбїз ал жєнїндє сїйлєшїп жатпайбызбы, ушундай болот, аны эстесеў да, ал жєнїндє ойлонсоў да сенин жаныўа келет, ал муну сезет. Кандай, Айа, оозеки чыгармачылыкка жасалган саякат сени он сегиз миў ааламдагы сїйїїгє алып кеткен жокпу?

СКАНВОРД

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

АК ДИЛДЕН БААРЛАШУУ

Азиза АЛЫКУЛОВА, куудулдун жубайы:

“БАКТЫЛУУ ЖЫЛДАРДЫН КЫСКА БОЛГОНУ ЄКЇНДЇРЄТ” Убакыт деген зымырык куш турбайбы? Зыпылдап эле ээ-жаа бербей єтїп кетет экен. Журтчулуктун жїрєгїнє кїлкї єндїргєн сїймєнчїктїї куудулу, пародисти Жаныбек Алыкуловдун бизден алыстап кеткенине туура бир жыл болуп калыптыр.”Шорпону” муздак жерге нары карап ыйлап туруп бербедик беле? Катуу аптапка карабай ошондо кадимкидей чыйрыкканбыз. Анткени элдин оозун дайыма жалжайтып кулагына жеткире кїлдїргєн Жакебиз эки метр жерге сулап жатып калган. Куран окулуп бїтїп баратканда:Токтогула,мен єлгєн жокмун, тамашага тїшїнбєй калдыўарбы-деп кыйкырып Жаныбек бизди кубалап келчїдєй артка кылчактаганбыз. Аттиў, бирок андай сыйкырдуу кєрїнїшкє чулганган жокпуз. Анан кырк ашы болгондо жанда жок кїлдїргїч Алыкуловду эскердик, їшкїрдїк, тїтїнї жок тїтєдїк, ачуубузду бастык, жоктодук. Ушуну менен турмуш токтоп калбады. Ысык- суугуна кайыл болуп, азабын,кубанычын кошо тарткан жубайы сыздады,боздоп ыйлады. Артынан кєлєкєдєй ээрчип жїрїп,атасынын єнєрїн соолутпай улантууну кєздєгєн уулу Манас сахнанын кудуретин багынтууга аттанып баш оту менен сїўгїп кирип кетти. Мындай батылдыгы журтчулукту, айрыкча “Шорпонун” даамын татып калгандарды єтє курсант кылды. Сахнага Манас чыккан сайын томполоўдоп кєзгє жугумдуу кєрїнгєн Жакемди элестетерибиз айдан ачык. Атанын аманатын болгондо да татаал кесипти- куудулдукту элге сиўирїї жооптуу милдет. Бул тууралуу єзїнчє кеп кылууга арзыйт. Ошондуктан ток этер жерине єтєлї. Кептин нугун турмуштук арабаны куудул менен чогуу айдашкан Азизага бурсак.

- Сєздїн туурасын айтканда “Єлгєндїн єзїнїн шору” дегенди єз жон териў аркылуу єткєрбєдїўбї? Деги турмуш абал кан-

№ 137 • 17-июль, 2015-жыл

дай, кєєдєнїўдє эмне сєзїў бар? - Тимеле дал чукугандай суроо бердиўиз. Негизи єлгєндїн артынан эч ким кошо кетпесин турмуш єзї тастыктады. Жомокто эле биринин артынан экинчиси кетпесе жашоодо андай болбойт экен. Ошентсе да оор жоготуудан нес болуп калаарыў ырас. Мен да Жакемен ажырагандан кийин кєпкє чейин эсиме келе албай жїрдїм. Баары бїттї, эми кантип кїн кєрєбїз деген ой санаамды санга бєлдї. Кырк ашы єткєн соў жакындардын кебине кулак тєшєп балдарым їчїн тике туруу керектигин сездим. Бїк тїшїп жата берсем турмуштук тажрыйбасы жок уулдарым кантет деген ой мени чыйралтты. Атанын да, эненин да жїгїн кєтєрїї мага берилгенин танууга болбойт эле. Эшиктин алдында, їйдїн ичинде басып жїргєндє ар качан Жакем азыр чыга калчудай элеўдей берчїмїн. Андай ойлор келгенде жїрєгїм болк деп кетер эле. Муну сєз менен жеткирїї кыйын. - Албетте, ачуу- таттуу кїндєрдє кол кармашып бирге жїргєн опол тоодой адамдан айрылуу абдан оор. Ошентсе да сєздїн нугун “жылуу” тарапка бурсак кантет? - Мунуўуздун жєнї бар. Жаныбек бул турмушка келген єзгєчє конок сыяктуу сезилет мага. Бир да жолу андан кєўїл каларлык кеп уккан жокмун. Боорукерлиги жанда жок экенин мен эмес аны жакшы тааныгандар да билет. Бирєєнїн єтїнїчїн єзїнїкїнєн беш бетер аткарганга ашыкчу. Дегеле жакшылык кылууну баарынан бийик койчу. Ошондон уламбы, жаш куудулдар анын жанында

жабалактап жїрє берчї. Туугандарын да єзї чогултмайын кєўїлї тынчу эмес. Айтор анын жакшы сапаттарын айта берсем убакыт аздык кылат. Баарынан да элдин купулуна толуп, кїлкї тартуулаган улуу инсандан їч алмончоктой уул таап алганыма Кудайга миў мертебе ыраазымын. Менин сан жеткис байлыгым- Жаныбектен калган ушул уулдарым десем болот. Эгерде булар болбосо кандай кїнгє туш болмокмун? Апаалап турушканы эле мен їчїн чексиз дєєлєт! Жанарым чарбалык иштерге башкача маани берет. Биздин кем-каржыбызды ал толуктап турат. Спортко аралашып, ушул єўїттє билимин єркїндєтїп жїрєт. Кичїїбїз Гїлжигит деле аракетчил жигит. Азырынча ага баа берїї эртелик кылат го дейм. Мага Манасым башкача туюлат. Кудум атасы аны кол менен жасап алгандай кєрїнєт. Атасынын артынан калбай жїрїп анын кулк- мїнєзїн, єнєрїн єзїнє оодарып алды. Кийинки мезгилде атасы да буга агынан жарылып, болгон сырын ага айтып калган. Кєрсє кургур алдынала сезсе керек. (Тымтырс) Мына эми Манас атасынын “камчысын” єз колуна алып, бизди багып жатат. Жакем да бизди єнєрї менен эч нерседен кем кылбай багып келгенин эмнеге жашырайын? Бул ыйык єнєрдї Теўир ар кимге эле ыроолой бербейт да? Туурабы? Ошол сахнанын касиети бизди коргоп жїрбєдї беле? Демек, Манасымы атасынын алдын-ала берген батасы колдосун. Аттиў, эми мени ким

сахнага эркелетип чыгарып ырдатмак эле? Жакем бар кезинде мен эл алдына чыгып ырдап жїргєнїмї эстесем ...Кайран ємїр бир келип анан жылт этип жоголот турбайбы? Жок дегенде азыр сахнадан Манасымы кєргєндє єзїмчє каниет кылам. Болгону эми маўдайы тердеп чай ичерде бизди таштап кеткен Жакеме ичим ачышат.

- Ємїр єтєт, жылдыз єчєт –деген ачуу чындык бар. Муну эч ким тана албайт. Анан баягы достору, туугандары кабар алып турушабы? Кимдер менен байланышып турасыўар? -Жакасы бєлєктїн жаны бєлєк дегендей ар кимдин єз тїйшїгї бар. Кээде эски достор кабарлашып калат. Їзїлїп тїшкєн бир гана єзїбїзбїз. Ага капа деле болбойм. Мурда очор- бачар болуп турган базар азыр жок. Кєрсє їйдїн куту, берекеси Жакем экен. Мунун айкын экенин мен ачык сездим. Минтип бозоруп калам деп менин їч уктасам тїшїмє кирген эмес. Башка салганды жеўе билїї єз колубузда. Учурда уучум кур калбаптыр. Уулдарымы медер тутуп турмушту жеўїїгє чечкиндїїмїн. - Сапар карып бараткандай. Эми акыркы соболумду жолдоюн. Жакемин жылдыгын бергени жатсаўар керек? Анткени сыртта байланып турган жылкыны кєзїм чалды? - Кудайга шїгїр, уулдары керекке жарап калды. Бул жылкыны балдар мал базардан сатып келишти. Буйруса 18- июлда “Сенатор” деген кафеде Жакемин жылдыгын єткєрєлї деп турабыз. Кантсе да ал киши элдин кєзїнє кєрїнїп калбады беле? Жакын туугандар, тели-теўтуштар, єнєр адамдары чакырылган. Курандан башка колубуздан эмне келет? Ушул чоў милдеттен кутулуп алсак калганын кєрє жатарбыз. Жора СУЛАЙМАНОВ