Айбат - коомдук-саясий гезити №128

Памир кыргыздарынын жашоосу National Geographic'дин объективинде

2

АЙБАТ ПРЕСС

МУРАТБЕКОВ СЭЗ БИШКЕККЕ, КУРТКАЕВ “ОТПАДАЕТ”?

Алманбет Шыкматов деген экс министр бар эмеспи бир ушактын айынан жумушунан кеткен. Нарынга барып алып Канатбек Камбарбекович келе жаткан парламенттик шайлоого “Замандаш” партиясынан барбай калды мага єзї айтты деп ал гана эмес бара турган жерин дагы айтыптыр жарыктык киши “СЭЗ Бишкек” деп. Нарындык туугандардын кыйла добушун “маркетолог экс -губернаторубуз” алып кетмек экен Алманбет мырза айт-

паганда. Себеби азыркы “чубакабра” атка конгон Аманбай Кайыпов агабызга караганда Муратбеков элге “доступный” эмес беле. ”Замандаш” партиясы эмне їчїн тарынтып алды экен. Эмгек” партиясынан ат салышам деп жеў тїрїнє кирген кочкор райкеўешинин тєрагасы Таалай Курткаев парламенттик шайлоого барбай калганын эшиттик. Бул ордумдан эле кудай айтсын деген го жигиттин гїлї.

Шайлоо шаўы

“АССОРТИ” ТАЛАПКЕРЛЕР КЕЛЕ ЖАТАТ Келе жаткан парламенттик шайлоого жапырт партиялар аттанышып жер жерлерде активдїї иштерин башташты. Кээси калктын ден-соолуктарына кам кєрїшсє, калганы ардагерлерге ат мингизип, автоунаа белекке берсе, калганы улак тартыш, кїрєш єткєрїп элдин ишенимине кирип жатышат. Мурун убада берип келгендер бул жолу деле ошол убадаларын єзгєртїїсїз “сагызганча” шакылдашып башташты. Батыш, Россия мамлекеттери кы-

йыр тїрдє партияларга колдо кєрсєтїшїп келишкен болсо, келе жаткан шайлоодо Кытай, Араб єлкєлєрї партияга эмес талапкерге колдоо кєрсєтїїлєрї тымызын айтылууда. Себеби депутаттыкка талапкердин шайлануу аймагында кен байлыктары барларга азыртадан куда тїшє баштагандай. Эмне демекчибиз башка улут менен эсептешкенче єз элин менен эсептешсеў утат белеўер?

КОРРУПЦИЯ МЕНЕН "ДОСТОШКОН" АКОС

Коррупцияга каршы кїрєшїїнї максат кылган АКОС уюмунун ичинде жемкорлукка байланышкан чыр чыкты.

2011-жылы тїзїлгєн коррупцияга каршы кємєктєшїї уюму жемкорлукка каршы турган расмий органдар менен меморандумдун негизинде иш алып барат. Бирок учурда АКОС деген кыска ат менен белгилїї болгон бул коомдук бирикме єзї коррупцияга белчесинен батканын уюм мїчєлєрї айтып чыгышты. АКОСтун мурдагы аппарат жетекчиси, азыркы эсепчиси Чынара Тургуналиева 2 миўден ашык жаранга уюм мїчєсї экенин тастыктаган кїбєлїктєр 6 миў сомго чейин сатылганын айтууда.

- Башында кїбєлїктєр 300 сомдон эле болчу. Былтыр миў сомдон сатылган. Быйыл болсо 6 миў сомго чейин сатылган кїбєлїктєр боюнча фактылар бар. Биздин эсеп боюнча 1,5 миў кїбєлїк берилген, мындан сырткары 500дєйї кеўседе жатат. Жалпысы эки миўден ашат. Їч жыл бою иштеген бухгалтер мїчєлїк акылар жана кїбєлїктїн акчасы боюнча бир да жолу отчет берген эмес. Тургуналиева ал эсепчи болуп иштеген 3 айда уюмдун мїчєлїк акысынан жана кїбєлїктєрдєн 117 миў сом пайда тїшкєнїн кошумчалады. Бирок аталган уюм мамлекетке бир да тыйын салык тєлєбєйт жана буга чейин эч бир расмий органга чогулган каражаттардын эсепчотун берген эмес.

КЇБЄЛЇГЇН БЕТКЕ КАРМАГАН “БААТЫРЛАР”

АТЫ УЛУК ЗАТЫ СУПСАК УЮМДУН КЕРЕГИ БАРБЫ? Кыргызстанда “Коррупцияга каршы коомдук кємєктєшїї” деген уюм бар. Бул уюм 2011-жылдан бери иштеп келет. Бирок, тїзїлгєнїнє 4 жылдан ашса да булардын бир иш жасаганын кєрє элекпиз. Кєрсє мындай аты улук, заты супсак уюмду анын жетекчилери каалагандай пайдаланып, бизнеске айлантып алган экен. Алар 2 миўден ашуун адамдарга кїбєлїк жасап, аны 6 миў сомго чейин пулдап жїрїптїр. Муну да уюмдун башкармалыгынын мїчєсї Ишенбек Осмонов билдирип чыкты.

Кїбєлїк алган адамдар аны пайдаланып айрым мамлекеттик кызматкерлерди коркутуп жїргєнїн кандай тїшїнсє болот? Биз билгенден бул уюмдун жетекчиси Кубан Шаршенбаев буга чейин кїпїлдєп сїйлєп, акыйкатты гана оозанып келген. Мынтип “дєєдїрсїнбєй” бекер бериле турган кїбєлїктї эмнеге сатат десеў? Ансыз да єлкєдє уюмдар толуп жатканда бул уюмду жаап салса эле пайда болчудай. Же бир иш кылбаса, єздєрї мыйзамды сыйлабаса. Кандай дейсиз?...

Коомдук бирикменин башкаруу мїчєсї Ишенбек Осмонов АКОС коррупцияга каршы кїрєшпєй эле кїбєлїк саткан уюмга айланды деген пикирде. Айтымында, уюмдун кїбєлїгїн сатып алгандар ишканаларды текшерип, ишкерлерден коркутуп-їркїтїп пара талап кылышат, МАИ жана башка мамлекеттик кызматкерлерге кїбєлїктєрїн кєрсєтїп маселелерин чечишет.

- АКОСтун иши баштагы максатынан тескери кетти. Себеби булар уюмдун кїбєлїгїн ар кимге сатуу менен гана элек. Болбосо биздин максат жемкорлукка каршы туруу жана жарандардын укугун коргоо болчу да. Мында тєрага Шаршенбаевдин да салымы чоў. Анткени ал ооруканага жатып алып, уюмду жетиштїї деўгээлде башкара алган жок.

Коммерциялык директор:

Гезит ээси:

"Айбат Аймак" коомдук фонду Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

Бектур БАЙМОЎОЛОВ Тел. (0772) 16 11 00

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Редакциялык жамаат:

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru

Акинай АЙДАРОВА Рахатбек РЫСАЛИЕВ Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА Дамир ЭСЕНГУЛОВ Мирбек АСАНАЛИЕВ Мирбек МАМБЕТОВ

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Анткен менен уюмдун тєрагасы Кубанычбек Шаршенбаев жогорудагы дооматтардын баары суу кечпейт деп ишендирип жатат. Ал кїбєлїктєр сатылганын танбайт, бирок аны сатууга катыштыгы бар деп жогоруда аты аталган адамдарды айыптады.

- Кїбєлїктєр сатылып жатканы тууралуу маалымат бизге мындан бир ай мурда тїшкєн. Азыр ички териштирїї жїрїп жатат. Їч жигит кїбєлїктєрдї дал ошол Чынарадан 6 миў сомдон сатып алгандыгы тууралуу тїшїнїк кат жазып беришкен. Анын бизди кїнєєлєгєнгє акысы жок. Чынаранын кїбєлїк сатканы билинип калып бизге каршы чыгып жатат. Єзї эки айдан бери отчет бербей качып жїрєт. Уюмдун тєрагасы жасалма кїбєлїктєр тууралуу дооматтарды да тєгїндєдї. Бирок азыркы тапта АКОСко канча адам мїчє экенин так кєрсєтє алган жок. Бир туруп мїчєлєрдїн саны 200, бир туруп миў экенин айтты. Уюмдун жобосу боюнча кїбєлїктєр бир жылдык мєєнєткє каалоочулардын баарына берилет. Коррупцияга каршы кїрєшчїлєргє катаал деле талап жок экен. Маселен, єзїн Їсєн деп тааныштырган студент да АКОСтун кїбєлїгїн 4 миў сомго сатып алганын “Азаттыкка” ырастады.

- Мен АКОСтун кїбєлїгї їчїн 3-4 миў сомдой акча бердим. Казакстанда жїргєндє тууганым алып берген. Машинени токтоткондо кїбєлїк менен парковкага акча тєлєбєйсїў дешкен. Бирок колдонгон деле жокмун. Тиги тууганым деле уюмдан эчак чыгып кетиптир.

БЕЙРАСМИЙ КЄЗЄМЄЛЧЇЛЄРДЇ РАСМИЙЛЕР КОЛДОЙБУ? АКОС уюму єкмєт, Башкы прокуратура жана Улуттук коопсуздук кызматы менен тїзїлгєн меморандум негизинде иш жїргїзєт. УКМКнын маалымат катчысы Рахат Сулайманов ортодо келишим бар экенин тастыктады. Анын айтымында, АКОС деген кїбєлїктєгї жазууну АКС деп оўдоп, тагыраагы коррупцияга каршы кызматтын єкїлї деп жасап алгандар да катталган.

- Ушул кезге чейин АКОС уюмунун атын жамынып алып, ар кимди коркутупїркїткєн эки факты катталган. Учурда тергєє иштери жїрїп жатат. Шылуундар єздєрїн коррупцияга каршы кызматтанбыз деп тааныштырышкан. Алар жасалма кїбєлїк менен ишкерлерден акча єндїрїїнї кєздєшкєн. Буга чейин АКОС уюмунун жасалма мїчєлєрї “Дан” аттуу ишкананы текшерип, чуу чыкканы белгилїї. Кыргызстанда расмий органдар менен тїзїлгєн меморандумга таянып, ишканаларды єз алдынча текшерген уюмдар АКОС менен чектелбейт. “Кыргыз чоролору” коомдук бирикмесида ушундай эле жол менен ишмердик жїргїзїп, коомчулук сынына кабылып келет. Ошол эле учурда жарандардын єз ыктыяры менен тїзїлгєн уюмдар мыйзамсыз иштерге каршы турууда салымы чоў дегендер да аз эмес Булак: “Азаттык”

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер. Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу. Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде катталган, Каттоо № 1853 Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды Гезит келишим баада.

Буйрутма №1242

Нускасы: 1500

3

"ЖАТЫП ИЧЕРЛЕР"

АМЕРИКА ГРАНТЫН «ЖЕГИЧТЕР» КЫРГЫЗ ЖУРНАЛИСТИКАСЫНА «САБАК» ЄТЄБЇ?

Айлаў кеткенде бардыгына «чын жїрєктєн баары бир» деп кол шилтеп койгуў келет. Бирок, биздин Кыргызстан деп аталган сїйїктїї єлкєбїздїн тагдырына кол шилтей албайт экенсиў. Биздин кеў пейилдигибиз, меймандостугубуз, акыр аягы єтє эле жооштугубуз айрым бир Американын казанынан аш аўдыгандардын асмандан издеген «бактысы» болуп чыга келип жатпайбы? «Вечерний Бишкек» басма їйїнїн тегерегиндеги талаш-тартыштар тууралуу деги эле ооз ачкым деле келбей калды эле. Чокчолой баатырдай кєрїнгєн Александр Кимге эле «Уялбагандан єзїў уял», «Осурган кыз осурбаган кыздын бетин тырмайт», «Уурусу кїчтїї болсо, ээсин доого жыгат» деген учкул кептерди эсине салып койгум келген. Акыл-эси болсо, мына ушул таасын кептердин таржымалына жакшылап тїшїнїп алып, келген ээсинин бээсин берип коет беле дегем да. Антчїдєй эмес. Антїїнїн ордуна кайра єзїнїн катарына айрым ЖК депутаттарын, анан дагы Американын «бакма балдары» болгон бейєкмєтчїлєрдї тарта баштабадыбы? Алар тїз эле кыргыз журналисттерине журналисттик стандарттан «сабак» єтєбїз деп чыгышты. Американын «А» тамгасына кыл жугузгусу келбеген бул жергиликтїї

«американецтер», т.е. «грант жегич» кыргыздар 2-3 кїн мурун эле Александр Кимди катуу коргошуп, КТРК, «Пирамида», «Бешинчи канал» єўдїї телеканалдарды «Американын стандартын бузуп жатасыўар», ой журналисттик стандартты бузуп жатасыўар деп кыйкырып чыгышты. Мына ушинтип кыргыз журналистикасынын короосуна таш ыргытып аткан жергиликтїї «американецтердин» кесипкєйлїгїн караштыра келсек, арасынан бирєє да журналистика жаатынан билим алышпаган болуп чыкты. Анан журналисттерге караганда стандартты укмуштай билишет экен да… Кыргыз журналистикасына алар «Силер мындай жазгыла, андай жазгыла» деп дирижерлук кылып туруулары керек имиш. Баракал-ла! Башыўар башпы, же батыштан келген акчалар ташка айлантып койдубу деген суроону узаткан киши жок. Єздєрї эки сїйлємдїн башын кошуп жаза албай, анан журналисттерге стандартты їйрєткєндї ким койду десеў ээ? Сєздї кыскарта чапсак, мына ушул жергиликтїї «индеецтер», оп-пей «американецтер» А. Ким башында турган топту мындайча колдоп чыгышты: «Май айынын башында КТРК, «Пирамида» жана «Бешинчи канал» телеканалдары «Алдамчылыктагы бизнес» «Вечерний Бишкек» гезитинин «чарбалык талашы» жана анын ээлеринин «истерикалык реакциялары» деген видеосюжетти айлантышты. «Институт медиа полиси» коомдук фонду бул телеканалдар аркылуу таркатылган фактыларга бушайман болгонун билдирди… Бул материалда журналисттик стандарттар одоно бузулган, бир тараптуу болуп калган», деп жазылат анда. Таў кєрї! Кайсыл кесип боюнча адис экендиктери белгисиз АКШ Мамдепинен «азыктангандар» бизге эмнени жазып, эмнени жазбаш керек экенин їйрєтїп атышкандарын карачы! Эмнеге бул жерде алар «Сєз эркиндиги болушу керек экендигин» эстен чыгарышты. Эки сєз сїйлєшсє, анын экєє теў ушул темада болуп келген бул «эксперттер» їчїн Аме-

риканын обонун «чойсо» гана сєз эркиндиги болобу? Стандарт тууралуу ооз ачышат. Андай болсо, «Вечерний Бишкек» бир тараптуу эле президенттин администрациясын айыптап, фактысы жок эле кєєлєп атканда неге журналисттик стандарт тууралуу кеп козгошподу? Же алардын стандарты – эки багыттуубу? «Вечерка» каалагандай шыбай берсе болот, болгондо да бир тараптуу гана, ал эми «Вечерканын» туура эмес кадамдарын сынга алып башкалар жазышса, сюжет кєрсєтїшсє, ал бир тараптуу болуп, журналисттик стандартты бузуп калабы? Баш иштейби деги? Же аны жєн эле сулуулук їчїн кєтєрїп жїрїшєбї? Же алкымдан ары кете албай турган кайсы бир «грантты» «сиўирїї» процесси жїрїп атабы? Жергиликтїї «американецтер» жергиликтїї кыргызстандыктардын тынчтыгына кол салгылары келип атабы? От менен ойнобош керек го, акыры! Биз тїшїнгєн бир нерсе бар. Бул коомдук бирикменин єкїлдєрї «Вечерканын» учурдагы эмгек жамааты менен бир дарактан «мємєлєгєндєр». Ал дарак – «бакиевдер» деп аталат. Бакиевдер заманы тууралуу алар бир «жїрєктєн» «оорушат». Александр Ким убагында Бакиевдин жардамы менен 49 пайыз їлїшїн 100 пайыз кылып алган болсо, сєз болуп жаткан «эксперттер» Бакиевдин режиминде алар менен бирге болгон. Мисалга Шамарал Майчиев. Ал єз кесиби боюнча юрист болуп туруп, Бакиев маалында башкы медиа-эксперт болуп аталган жана ММК менен бийликтин ортосундагы єз ара карым-катыштын мыйзамдуулугун кєзємєлгє алышы керек болгон. Айтору, Майчиев ал убакта май чайнаган да… Анан ал убакта айрым маалымат булактарына карата кылмыш иштери козголгондо жардам сурап баргандарга «Мен ага аралашкым келбейт» деп акырын гана баш тартып койчу. Эгерде муну калп десе, фактыны алдына жайып беребиз. Менимче калп дей албайт го. Ага ашыкча фактынын не кереги бар эле? Майчиев ошентип май чайнаган ке-

зеўин сагынып, «Вечерканын» обонун созуп атса, «жарандык активистпиз» деген бири «сїрєтчї», экинчиси улуу актер Никулинчесинен соо колун бинт менен тагып алганды жактырган эки жаш жигиттер (Адиль Турдукулов менен Тимур Саралаев) «медиаэксперттер журналисттик стандарттардын одоно бузулганын таап чыгышты. Мына ушуга чара кєрїп коюўуздар» деп ММКга даттанууну карай турган комиссияга кайрылышты. Ал эми бул комиссияны ким кєзємєлдєйт дебейсизби? Ошол Майчиев да… Кызык бекен? Чынжыраны атайын тїзїп жатышпайбы? Єздєрї жем ыргытат да аны «жарандык активисттер» аркылуу кайра єздєрїнє жем катары алып келишет. Эгерде Турдукулов менен Саралаев билишпесе эскертип коелу, алар кайрылып аткан комиссияда эч кандай укук жок. Майчиев єзї Бакиевдин убагында сєз эркиндигине камкордук кєрє албагандан кийин бїгїн ооз ачпай деле койсо болот. Андыктан азыр ал комиссия кайсы бир маалымат булагына барып муштумун кезей турган болсо, аябай «эротикалык» сєгїштї журналисттерден єз кулагы менен угат. Чучугуна жете тїшєт. Майчиедин «стандартынын» кыргыз журналистикасына кереги жок экенин ошондо чындап андайт. Америкадан келген акчага Майчиевге окшогондор май чайнап атканы менен, анын арты менен элдин курсагы тоюп жаткан жок. Тескерисинче элдин тынчтыгына бїлїк гана салынып атат. Мына ушуну «эксперттер» туура тїшїнїшї керек эмеспи? Баса, айтып коелучу, сєзїбїздї анчалык чое бербей. Жогоруда биз айтып єткєн кєрїнїштєрдєн улам АКШнын Мамдепинин «жугундусун» ичкен кыймылдардын кыймылдап атканын биздин УКМК кичине кєзємєлгє алып коюшу керек го? Болбосо булар калп эле кимбир-бирєєгє кїйїмїш болуп, укугун коргомуш болуп эле Кыргызстандын мамлекеттїїлїгїнє доо кетирчїдєй болуп атышат… Акинай АЙДАРОВА

КУЙТУЛАРДАН КУТУЛБАСАК БОЛБОЙТ

КЕРТ БАШЫН ОЙЛОГОНДОР КОРКУНУЧТУУ

Алты миллион калкы бар биз эмес їлкєн державалардын туу башында турган Россия да єкмєттїк эмес уюмдардын кадамдарына бєгєєт коюуну чечти. Кєрсє тынчтыкты болтурбоого тырышкан айрым батыш єлкєлєрїнїн чириген кєпєстєрїнїн эсебинен тайраўдагандар тескери гана єўїттєгї шектїї иштерди жасоого кызыктар экен. Алар-

дын алаканына тїшкєн жашылбайлар эч убакта элдин жыргалчылыгына сарпталбашы керек тура. Ошентип иликтеп чыгышып, кандай кесепети тийерин туйганда гана коомчулукка коркунуч туудурган єнєкєттїї ооруну токтотууга туура келгени калп эмес. Азыр батыштын камчысын чапкан Гарри Каспаров, Михаил Ходорковский сыяктуу суук тум-

шуктар бїлїк салууга аракеттенишїїдє. Бирок, баштагыдай каражат оўбогурлардын капчыгына оўой тїшпєйт. Анын жашыруун жолун табуу дымактары жаралганы деле тїшїнїктїї. Мындай сабактын пайдалуу экенин баамдаган кыргыз бийлиги да эбактан бери тїптєлїп келген “ишмердиктин” сары изине чєп салууну кєздєгєнї чуу жаратты. Азуулуу “кєк жалдар” тимеле ачуу кыйкырыкты салып бул демократияга карата жасалган муунтуу дешти. Ким эле он тєрт саат эркелеп уктаган, кээде гана тополоў салып коюп каалаган нерсесин жасоону кєздєбєсїн? Ошол эле Тєлєйкан Исмаилова, Азиза Абдрасулова, Динара Ошурахунова, Токтакуновдордун итин ким кет деп їркїтїїгє жарады эле. Булар дале болсо демократиянын терисине жамынып бийликти кїнєєгє батыргысы келип жатпайбы. Алардын жолоюна тїшкєн жаш НПОчулар сабагынан алыс болот деп ким кепил бере алат. Коомчулук булардын уюмуна

тїшкєн каражат кайда жумшалаарынан кабардар болбогондуктан анчалык маани бербегени ырас. Тилекке каршы тїз бараткан багытты ылайлагысы, батыштын ырын ырдаткысы келген єкмєттїк эмес уюмдардын єлкєгє кереги барбы? Айрым батыштын таасиринен башы айланган депутаттар да кыргыз улутуна кемсинткен кептерди жабыштырганы ээн ооздук эмей эмине? Алардын пикири боюнча маданиятты ошолордон їйрєнїп жатыптырбыз. Биздин улуттук дєєлєттєр буларга сокур тыйынга арзыбайт имиш. Баракелде, парламентте отуруп алып, мамлекеттин казынасынан маянага арзыган Абдрахмановго окшогон депутаттын бизге пайдасы канчалык? Эгер Америка жакса тїйїнчєгїн тїйїп алып кете бербейби. Барып алып билген намазын тескери карап окуй берсин. Бейєкмєтчїлєрдїн маселеси парламентте каралгандан бери алардын иши солгундай тїштї. Ичи тызылдаган “тыў чыкмалар” туш тарапты ызылдатып турга-

ны бекеринен эмес. Айрымдары гейлердин укугун коргоого, кээ бирлери абакта камалган Азимжан Аскаровго жан тартып элдин жинин кашайтууда. Булар їчїн кыргыз єлкєсїнїн кызыкчылыгы жїрєгїнєн чийилип ташталган. Єз керт баштарынын ырахаты їчїн гана жашап келишет. Анан кайдагы мекенчилдик тууралуу сєз кыласыў? Айрым билермандар Кыргызстанды орустардын таасиринде калды деп керкейип турушат. Ошол билермандар кїчтїї делген Россияга оорчулук келтирип жатса, биз кайда калабыз? Тїркїн тїстєгї тєўкєрїштєрдїн болушуна ушулардын кємєгї тийбеген деп ким коомчулукту тынчтандыра алат? Кїздє болуучу шайлоого да булар бут тосууда. Муну Чолпон Жакупова деген айым шардана кылды. Ал ким экен шайлоону болтурбай койгон? Айтор коркунучка кептєєгє єзїбїздєн чыккан “кыйындар” кызыкдар. Анан кантип ушуларга жан тартууга болот? Ж.Улукшер

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

4

ЖОГОРУ КАРАЙ

КОЧКОР ЖАШТАРЫНА БЕЛЕК Кочкор районунун жаштарына Жогорку Кеўештин депутаты Т.Ибраев фото аппарат белек кылды. Мындай маалыматты Кочкор райондук жаштар кеўешинин мїчєсї Нурлан Шаршенкул уулу билдирди деп маалымдайт аймактык кабарчы Анын айтымына караганда буга чейин Жогорку Кеўештин депутаты буга чейинки жолугушууда жаштарды ар тараптан колдоорун баса белгилеп єткєн эле. Ошонунун жыйынтыгы менен бїгїн жаштардын ишине салым катары фото аппарат белек кылды ошону менен бирге келечекте дагы да болсо жардам кєрсєтєєрїн баса белгилеп єттї.

*** Êûðãûçñòàíäà ÅÀÝÁíûí áàøêà ºëêºëºð¿íº ñàëûøòûðìàëóó ýêîíîìèêàëûê àáàë æàêøû *** Êûðãûçñòàíäà êàëêòûí 86%û ºëêºí¿í ÅÀÝÁãà êèð¿¿ñ¿í êîëäîäó *** Êûðãûçñòàíäà 590 ìè¢ãå æàêûí ïåíñèîíåð æàøàéò *** Êûðãûçñòàí "òå¢ãå-òå¢" ïðèíöèáè áîþí÷à îêóòóóãà 1 ìëí. äîëëàð àëàò

КЫРГЫЗСТАН ЕАЭБке КИРГЕНДЕН СОЎ ЭКСПОРТТУК ПОТЕНЦИАЛЫ 20-25 ПАЙЫЗГА КЄТЄРЇЛЄТ Дээрлик акыркы эки жылдан бери карай талаш-тартыштын чордонуна айланып келаткан Кыргызстандын Евразия экономикалык биримдигине кирїї маселеси акыры бир єўїтїнє чечилгени маалым. Тактап айтканда Улуу Жеўиштин 70 жылдыгынын алдында 8-май кїнї Кыргызстан аталган биримдикке кирди. Ал їчїн мамлекет башчылары тиешелїї документтерге кол коюшту. Эми ал келишим парламенттерден ратификацияланышы керек. Мына ошондон кийин Кыргызстандын экспорттук потенциалы бир топ жакшы-

ТАМЧЫ КАБАР

раары эмитеден эле айтыла баштады. Маселен РФ Мамдумасынын илим жана илим сыйымдуу технологиялар комитетинин тєрага орун басары Алексей Чепа «Бизнес жана ЕАЭБ: чакырыктар жана перспективалар» деп аталган форумда «Кыргызстан ЕАЭБга кошулгандан кийин мамлекеттин экспорттук потенциалы 20-25 пайызка кєтєрїлєт» деп билдирди. Анын айтымында Кыргызстан айыл-чарба продукцияларын, текстилдик єнєр-жайды єндїрїї жана экспорттоо жаатында атаандаштыкты пайда кылышы мїмкїн. Кыргыз товарларын

сатуу рыногунун кеўейиши экономикага узак мєєнєттєгї инвестицияларды тартууга стимул тїзєт. Маселен, энергетика, агросектор, транспорттук-логистикалык комплекс тармактарында. «Боолгоолоп эсептєєлєр боюнча Кыргызстан ЕАЭБга кошулуу менен мамбюджетин байкалаарлык кєтєрє алат. Бажы пошлиналары жана НДС аркылуу Кыргызстандын бюджети болжол менен 1,5 эсеге кєтєрїлєт», - деп баса белгиледи Алексей Чепа. Демек, биз бул биримдикке кирїї менен эў туура кадам жасаган болобуз.

*** Êûðãûçñòàíäûê ñòóäåíò Àçåðáàéæàíäûí ýêñ-ïðåçèäåíòèíèí êóáîãóíóí æ墿¿÷¿ñ¿ áîëäó *** GFP: Êûðãûçñòàí àñêåð êóáàòû áîþí÷à 78-îðóíäà *** Áèøêåê – Îø æîëóíäà êàçà áîëãîí òàæèê æàðàíäàðûíûí ñººã¿ ìåêåíèíå àëûíûï êåòòè *** Áèøêåêòå îðóñ òèëèí êîðãîîãî ÷àêûðãàí ìèòèíã ºòò¿ ªçãº÷º êûðäààëäàð ìèíèñòðëèãè ñåëäèí êåñåïåòòåðèí æîþóãà æàðäàì áåðåò *** Íèÿçàëèåâà: êûðãûç èëèìèíäå æàëãàí îêóìóøòóóëàðäûí ïàéäà áîëóøóíà æîë áåðèëáåéò Òàøèåâäèí ñîòòîëãîíäóãó á¿ã¿íäºí òàðòà ðàñìèé æîþëäó ***

КЫРГЫЗСТАН 166 ТОВАРДЫК ПОЗИЦИЯ БОЮНЧА 5 ЖЫЛДЫК ЖЕЎИЛДИК АЛДЫ Бул тууралуу єкмєт башчысы Темир Сариев 14-майдагы жыйында билдирди. Анын айтымында, атайын эксперттик тєрт Кыргызстандын тышындагы бекеттерди текшерип, алар Бажы биримдигинин талабына жооп берет деген чечим чыгарышкан. “Ошол эле маалда Евразиялык экономикалык комиссия 6 жолу фитосанитардык багытта текшерген. Акыркы этап бир айдын аралыгында єтїшї керек, анан система ЕАЭБ талабына жооп берет. Биз жол картасында маселелерди аягына чыгарышыбыз керек, бїгїн мен тийиштїї тапшырма берем. Єткєєл мезгилге карата протоколго кол коюлду”, - деди Т.Сариев.

Æóñóï Áàëàñàãûíäûí "Êóòòóó áèëèìè" áèð íå÷å ÷åò òèëäåðãå êîòîðóëìàê÷û *** ×àòêàëäûêòàð æàðûêñûç êàëóó êîðêóíó÷óíà êåïòåëäè *** Æàëàë-Àáàä îáëóñóíäàãû 5 ìåäðåñå 1 èíñòèòóò òåêøåð¿¿ãº àëûíûï æàòàò *** Æàøòàð äèíèé ýêñòðåìèçì, ÷åê àðà ìàñåëåëåðèí òàëêóóëàøàò *** Îøòî áàëäàðäû ìàññàëûê ñ¿ííºòêº æàïûðò îòóðãóçóó áàøòàëäû *** Ìóãàëèìäåðäèí ìàÿíàñûíûí àçäûãûíàí èøêå áîëãîí êûçûãóó òºìºí áîëóóäà ***

Азыранкулов:

Ýòíèêàëûê êûðãûçäàðãà æàðäàì ÷îãóëòêàí áèðèêìå à÷ûëäû

ПАТЕНТ СИСТЕМАСЫ ДОКУМЕНТТЕР РАТИФИКАЦИЯЛАНГАНДАН КИЙИН ЖОЮЛАТ Бул тууралуу эмгек, миграция жана жаштар министри Айбек Азыранкулов маалымат жыйынында билдирди. Анын айтымында, Евразия экономикалык аймагына кирген єлкєлєрдїн парламенттери документтер топтомун ратификацияласа, мигранттардын патент, экзамен тапшыруу єўдїї маселелери жоюлат. Ошондой эле Кыргызстандагы окуу жайлардын дипломдору ЕАЭБге кирген єлкєлєр ичинде жарактуу, биримдиктеги № 128 • 15-май, 2015-жыл

башка элдер Орусия жарандары сыяктуу эле ишке орношо алышат. Мындан тышкары биримдикке кирген єлкєлєргє 30 кїн эч кандай уруксат кагазы жок эле кирип чыгууга мїмкїнчїлїк берилет. “Учурда документтерди май айынын аягына чейин колдоп берїїнї Жогорку Кеўештен да, биримдиктеги єлкєлєрдїн парламенттеринен да єтїнїп жатабыз” деди Азыранкулов. Кыргызстан ЕАЭБге 2015-жылдын 8-майында расмий кирген. Булак: «Азаттык» радиосу

*** Ñâåðäëîâ ÐÈÈÁè 8 ÷åò ýëäèê æàðàíäû Êûðãûçñòàíäàí ÷ûãàðãàí *** Êîîðäèíàöèÿëûê êå¢åø Áèøêåêòå æàðûêòàíäûðóó òàðìàêòàðäû æà¢ûëîîíó æàêòûðäû *** Âàòèêàí Ïàëåñòèíàíû ìàìëåêåò êàòàðû òààíóóãà äàÿðäàíóóäà *** Êàáóëäàãû ÷àáóóëäà ºëãºí 14 àäàìäûí àëòîî ÷åò ýëäèêòåð *** Ìàëàéçèÿ áèéëèãè 500äºí àøóóí êà÷êûíäû êàéòàðäû

5

ТИЛДЕН ЖЫГЫЛГАНЧА БУТТАН ЖЫГЫЛ

КЫРГЫЗ ТИЛИН БУЗУП ЫРДАГАН БЕК БОРБИЕВ КЫРГЫЗ ТИЛИНЕ КЇЙЄБЇ? Кыргыз эли байыртадан сєз сыйлаган, ага єтє маани берип, орундуу сїйлєгєнгє аракет жасаган эл экени белгилїї. Сєздїн маанисин кетирбей, ага єтє этият мамиле жасаган. Тилекке каршы кыргыз искусствосуна эстрада жанры зымырык куштун ылдамдыгы менен кирип келгенден бери кыргыз сєздєрїнїн кадыры кетти. Мурда «Мен сени сїйєм» дегенди образдуу чагылдырып, керемет сєздєр менен шєкєттєп ырдасак, азыр тїз эле ырдай турган болуп калдык. Мындай темп менен бара берсек, жакында тєшєк маселесин деле ачык эле ырга айлантууга єтсєк керек. Бул тууралуу айта берсек, албетте єзїнчє узун сабак сєз. Биздин айтайын дегенибиз ошол жеўил-желпи ырлардын тексттеринде айрым сєздєрдїн мааниси бурмаланып, кээде таптакыр кыргыз лексиконунда жок сєздєрдїн пайда болуп кеткенинде болууда. Мына ушундай «жаўычылдыгы» жагынан эстрада ырчысы Бек Борбиев алдыўкы сапта турат. Маселен, анын «Єзїўє

єзїм за-ар, кєздєрїўє кєздєрїм за-ар» деген саптары бар ыры ырдалып келет. Биз тїшїнїп атабыз – ал «зар» деп айткысы келип атканын. Бирок, ырдалып атканда мааниси башкача кетип атканын кайда жашырабыз? «Заар чачып» атпайбы? Дагы бир мисал, анын акыркы ырларынын бири – «Уулуў мага окшогон, мен да ага окшоном» деген саптары менен «шєкєттєлєт». Эми «окшоном» деген сєздї кайсыл тилден алып кошуп койгонун эч ким билбейт. Жєн эле уйкаштык кубалап ырдай берсе болобу? Мына ушундайча кыргыз тилин бузуп ырдап аткан ырчы кыргыз тилине кїйїп аткандай тїр кєрсєтсє кїйбєгєн жериў кїл болот экен. Жакында эле ал «Мегаком» компаниясынын єзбек тилинде да тейлєє кызматын жїргїзїп атканына каршы акция уюштура турган болуп, кайра анысынан баш тарткан. Бирок, анын фейсбук баракчасына жарыя кылган билдирїїсї кеўири талкууланып, улут аралык араздашууга себеп тїзє тургандай кырдаалды

жаратты. Эгерде кыргыз тилине кїйсє, анда Бек мырза адегенде єзї кыргыз тилин бузбай ырдашы керек. Андан кийин башкаларга акыл їйрєтсє жарашат. Бул бир. Экинчиден, башка тилдерде кызмат кєрсєтїї Кыргызстанда эле эмес, башка мамлекеттерде деле бар. Маселен, Россияда уюлдук компанияларда тажик тилинде кызмат кєрсєтїї бар. Бирок, ага орустар каршы чыгып деле убара болушкан жок. Бул жєн гана кызмат кєрсєтїї. Ал эми єзїбїздїн мамлекеттик тилибизди єнїктїрїї їчїн биз адегенде маданият тармагындагыларды тарбиялашыбыз керек. Ошолор кыргыз тилин бузбай ырдашса, салмактуу чыгармаларды жаратышса, келечек муунга тарбия бере тургандай болсо, анан тилибиз єнїгєт. Бек мырзанын алдыдагы парламенттик шайлоого «Бир бол» партиясы аркылуу аттанууну кєздєп атканын жакшы билебиз жана тїшїнєбїз. Бирок, элге жагынуунун мындай ыкмасы мамлекетибиздин стабилдїїлїгїнє гана доо кетирет.

ЫРЧЫ БЕК БОРБИЕВ КИМДИН БУЙРУТМАСЫН АТКАРЫП ЖАТАТ? Кыргызстандагы ири уюлдук операторлорунун бири MegaCom компаниясынын кардарларды тейлєє тармагындагы єзбек тилиндеги билдирїїнї алып салуусун талап кылган кыргыз ырчысы Бек Борбиев жалпы элди 15-майда компаниянын башкы кеўсесине чогултаарын жар салган. Бирок кєп єтпєй ал акциясынан кайтканын билдирген.

5-май кїнї кыргыз эстрада жылдызы Бек Борбиев єзїнїн фейсбуктагы жеке баракчасына Кыргызстандын мамлекеттик уюлдук оператору болгон MegaCom компаниясынын, тейлєє тармагындагы єзбек тилин алып салбаса, компанияга каршы акция єткєрєєрїн жазып чыккан. Ал тейлєє тармагындагы єзбек тилин алып салууга убакыт берип, эгер аткарбаса 15-майда элди MegaCom компаниясынын башкы кеўсесине чогултаарын билдирген. Кєп єтпє компания тарабынан жооп болуп, Кыргызстандагы кєп улуттун ичинен єзбек улутундагы Кыргызстандын жарандарынын кєп экенин эске алуу менен, улут ортосундагы келишпестикке алып келе тургандыгын билдиришкен. Каарданган ырчы бїткїл Кыргызстандын аймагынын элин кєтєрїп MegaCom компаниясына каршы акция єткєрєрїн билдирген. Кєп єтпєй эле акцияны токтоткондугу тууралуу маалымат билдирїї берген Бек Борбиев мырзанын бул ишин кєпчїлїк тїшїнбєй маў. Ал эми жарыяланып кайра артка алынган жарыяны ырчы улуттар аралык кагылышууга алып келгени жатат деген ушактар жїрїп кеткендигине байланыштуу алып салдым десе, айрымдар бул ишти кадимки атаандаштык тапшырык менен чыгарылышы мїмкїн деген пикирлерин билдиришїїдє. Албетте казанчынын єз эрки кайдан кулак чыгарса дечи бирок, ырчынын бул кадамы колдоого аларлык беле же тескерисинче кече жакында эле басаўдаган улуттар ортосундагы кагылышууларга жол ачып бермекпи аны айтуу кыйын. Дагы бир кызык жагдай 5-май Кыргыз Республикасынын Конституциясынын кабыл алынган кїнї. Мына ушул кїндє тактап айтканда ошол эле конституцияда тил боюнча тємєнкїдєй мыйзам жазылган. «Кыргыз Республикасы демократиялык мамлекет болгондуктан улуттар аралык биримдик-

ти чыўдоо максатында, башка улуттун тилдерине шек келтирїїгє жана алардын тилин басмырлоого, кемсинтїїгє мыйзам жол бербейт. Себеби жалпы улуттун укугу бирдей сакталышы керек» Бул жобону ырчы окуганбы же жокпу аны айтуу кыйын. Жалпысынан алып караганда Бек мырза компаниянын кардары болсо болбой коюууга укугу бар эмеспи, бирок анын ишмердїїлїгїн жєнгє салууга эч кандай укугу жок болчу керектигин эсинен чыгарса керек. Коммерциялык тармакта иштеген ишкана эмес жеке соодагер болсо да, анын негизги максаты соода кылуу - бюджетке кєбїрєєк салык тєлєє, ал їчїн кардарына ынгайлуулуктуу тїзїп берїїгє ишкана милдеттїї, мындай эреже менен MegaCom компаниясы да иштеп келет. Ал эми тейлєєнї жакшыртып кардарлардын купулуна толу їчїн кєп тилде кардарларына кызмат кєрсєтїї, Кыргызстанда MegaCom эле эмес, башка компаниялар да тээ илгертен эле кєргєзїп келишет. Анткени бизнес бар жерде атаандаштык деген болуусу абзел. Абоненттерге уюлдук оператор маалыматты сага ушул тилде кызмат кєрсєтєбїз деп зордобойт, кайсыл тилде тейлєєнї кааласа, ошол тилде маалымат алууну абонент єзї тандайт. Бирок талапка жараша, ишкана кайсыл тилде кардарына кызмат кєрсєтїїнї єзї тандайт. Бул дїйнєлїк практика. Мисалы кєптєгєн мейманканалар, авиакомпаниялар, уюлдук операторлор, бир нече тилде кызмат кєргєзїшєєрїнє баарыбыз эле кїбє болуп келебиз. Андыктан бул жагын да эске алуу керек. Башкасын айтпаганда да кыргызга аттын кашкасындай таанымал ырчы эў жєнєкєй ушул маселени ушунчага кєтєрїп чыгышына эмне себепкер болду абдан таўкалыштуу. Ал эми анын мындай кадамына укук коргоочулар кандай карайт деген сурообузга жооп издеп да кєрдїк.

Азиза АБДРАСУЛОВА, «Кылым шамы» укук коргоо борборунун жетекчиси:

«БЕК БОРБИЕВГЕ БУЛ ЫРДЫ ЫРДАБА, ТИГИ ЫРДЫ ЫРДА ДЕП ТАЛАП КОЕ АЛБАГАНДАЙ ЫРЧЫ КОМПАНИЯГА ДА ТАЛАП КОЕ АЛБАЙТ»

- Ырчы Бек Борбиевдин талантын сыйлайм, албетте ар бир адамдын тынчтык пикет митингине чыгуу укугу бар. Бирок талап негиздїїбї же негизсизби эў башкысы болуп эсептелинет. Себеби ырчынын чакырыгы єзїнїн конституциялык укугу болгону менен башкалардын укугун тебелеп жаткандыгын эске алыш керек. Анткени бул улут аралык дискриминацияга жол бербєє зарыл. Ал эми MegaCom компаниясы бул соода сатык ишин англис тилинде жїргїзєбї же орус тилинде жїргїзєбї бул єз иши. Маселен мен Бек Борбиевдин концертине барып калсам, ага бул ырды ырдаба, тиги ырды ырда деп талап кое албайм анткени башка бирєєлєргє мага жакпаган ыр жагышы толук мїмкїн. Демек мына ушул сыяктуу эле ырчы бул жаатта жєн гана койсо болмок. Жакпаса башка мобилдик операторду тандап ала берсе маселе чечилмек. Дагы єз убактысында тїшїнїп сєзїн кайра артка алганы їчїн сиздердин гезит аркылуу мен ыраазычылык билдирем.

- Ырчы Бек Борбиевдин мындай кадамы єтє опурталдуу маселе, эгер ырчы убагында токтотпогондо улуттар аралык кагылышууга алып келиши толук мїмкїн эле. Мыйзамда MegaCom компаниясынын тейлєє тармагы кыргыз тилинде гана жазылыш керек деп жазылса анда башка кеп. Анан коммерциялык багытта иштеп жаткан компанияга элди минтип тукуруусу жакшы эмес. Ырчы аны коюп Белоруссияга барып элдин канын тєккєн Бакиевдердин тоюна эмнеге барып ырдаганына жооп берсин. Туура кимге ырдайт ал єз иши. Бирок мамлекеттик сыйлыкты алган соў мамлекеттин кызыкчылыгын да ойлошу керек. Анын сыўары компаниянын ишине да кийлигишпесин.

Турсунбек АКУН, «Адам укугу» партиясынын лидери, укук коргоочу:

«БИРОТОЛО 15 КЇН АЧКАЧЫЛЫК ЖАРЫЯЛАП КОЙСО БОЛМОК»

Єндїрїш ТОКТОНАСЫРОВ, укук коргоочу:

«ЫРЧЫ АНЫ КОЮП БАКИЕВДЕРДИН ТОЮНА ЭМНЕГЕ БАРЫП ЫРДАГАНЫНА ЖООП БЕРСИН»

- Талантын сыйлайм а бирок кичи пейил жигит эмес. Ал эми анын бул чыгарган жарыясын окубаптырмын. Бул маселе анчейин кооптуу эмес бирок, ал маанилїїбї же маанисизби мына ошондо. Токтотуп койгон экен, митингден кєрє биротоло 15 кїн ачкачылык жарыялап койсо болмок. Кичинекей мен деле эч нерсе болбогон кєлємдїї Бек бир нерсе болмок беле. Ачкачылык жарыяласа мен барып акыбалын сурап кетмекмин. Бирок алар жарыялабайт да. Акмат РААТКАН

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

6

БЕЙИШ ЭНЕНИН ТАМАНЫНЫН АСТЫНДА

Гїлшайыр САДЫБАКАСОВА, Кыргыз Эл артисти:

“ЭНЕЛЕР КЇНЇН КУБАНУУ МЕНЕН МАЙРАМДАЙБЫЗ” - Гїйлшайыр эже, ушул айдын акыркы жекшембисинде Кыргызстанда Энелер кїнї белгиленгени турат. Бул майрамды кандай тосойун деп жатасыз?

- Чынын айтканда президент Алмазбек Шаршеновичтин демилгеси менен белгиленип жаткан бул майрамды кубануу менен майрамдайбыз. Буга чейин апам тирїї кезинде дал ушул майрамда єзгєчє сый кєрсєтчї элек. Дастаркон жайып, тєргє отургузуп, белек берип дегендей. Негизи эле энелерди майрамдатуу, аларды сыйлоо єтє жакшы иш.

- Бул жылы да аталган майрам єзгєчє шаў менен єткєнї турат. А.Атамбаевдин жеке демилгеси менен Орусиянын белгилїї жылдыздары концерт тартуулайт экен. Мындай аракет менен тїгєнбєгєн тїйшїктїї айымдардын бир аз да кєўїлїн алып коюуга болобу?

- Мен Ошто жашагандыктан бул окуядан кабарым жок экен. Бирок, президент демилгелеген бул иш-чараны жогорку деўгээлде єткєрїї керек. Анткени, Москвадан єнєр адамдары келгенден кийин катардагы эле концерттердей болуп калбашы зарыл. Ал їчїн уюштуруучулар жакшы сценарийлерди ойлоп таап, энелердин кєўїлїнє жага турган тамаша тартууласа.

Чолпон СУЛТАНБЕКОВА, ЖК депутаты:

“ЭНЕЛЕРГЕ ДАЙЫМА СЫЙ КЄРСЄТЇП ТУРУШУБУЗ КЕРЕК” шембиси энелер кїнї деп жарыяланган. Бул саамалыкка пикириўиз кандай?

- Мен мындай демилгени колдоймун. Энелердин кїнїн май айынын їчїнчї жекшембисине белгиленгени жакшы жышаан. Биз мындай ишти колдошубуз керек. Жеке єзїм да Энелер кїнїнє карата 19-майда Кадамжайда майрам уюштуруп жатам. Анда энелер катышып ырдап-бийлеп, жаштарга єз кеўештери жана тажрыйбалары менен бєлїшїїгє шарт тїзїлєт. Учурдан пайдаланып баардык Кыргызстандагы апаларды бул майрамы менен куттуктаймын.

- Чолпон айым, президент Алмазбек Атамбаевдин демилгеси менен май айынын акыркы жек№ 128 • 15-май, 2015-жыл

- Буга чейин Кыргы зстанда 8-мартта гана айымдарга кєўїл бурулуп келгени белгилїї. Президенттин жарлыгы менен май айында энелер кїнїн белгиленишин кыргыз аялдары кандай кабыл алып жатат?

- Негизи апаларга жана жалпы эле айымдарга кїндє майрам тартууласак да аздык кылат. Бейиш энелердин таманынын астында дегендей эле энелерге дайыма сый кєрсєтїп турушубуз керек. Менин оюмча бул майрамды ар бир эле аялзаты кубануу менен кабыл алса керек.

Меўди МАМАЗАИРОВА, Кыргыз эл акыны:

«АЯЛДАРДЫ, ЭНЕЛЕРДИ ОЙЛОГОН БИЙЛИК БАР ЭКЕН ДЕП КУБАНЫП КАЛАБЫЗ» - Президент Алмазбек Атамбаевдин демилгеси менен май айынын акыркы жекшембиси энелер кїнї деп жарыяланган. Бул саамалыкты сиз колдойсузбу?

- Албетте, колдойм. Бул боюнча єткєн жылы дагы телевидениеге єз оюмду айткан болчумун. Негизи азыркы биздин заманда турмуштун оор тїйшїгї кєбїнесе аялзатына тїшїїдє. їй тиричилигинде да, базарга чыгып соода кылууда да аялзаты алдыўкы орунда болуп атат. Мамлекеттик жумуштарда да аялдардын єзїнїн татыктуу орду бар. Негизи эле турмуштун арабасын тартууда энелердин орду чоў. Андыктан атайын энелердин кїнї белгилеп, аларды сыйлап койгону кубанычтуу кєрїнїш.

- Бул жылы да аталган майрам єзгєчє шаў менен єткєнї турат. А.Атамбаевдин жеке демилгеси менен Орусиянын белгилїї жылдыздары концерт тартуулайт экен. Мындай аракет менен тїгєнбєгєн тїйшїктїї айымдардын бир аз да кєўїлїн алып коюуга болобу?

- Энелердин тїйшїгїн албетте азайта албайбыз. Бирок, кєўїлїн кєтєрє алабыз. Эненин кєўїлї кєтєрїлсє, маанайы жаркып турса, тынчтыктын, бакубатчылыктын белгисиндей болот. Тїйшїгїбїздї азайтышпаса да, кєўїлїбїздї кєтєрїп коюшса, энелерди ойлогон дагы бийлик бар экен деп кубанып калабыз да...

7

ДИКТАТОР

"Бизге саясатчылардын кереги жок, аткаруучулар керек!" Сталин, Иосиф Виссарионович Генералиссимус, ССРСтин фактикалык башкаруучусу:

ЄМЇРЇ ТАРЖЫМАКАЛЫ Иосиф 1879-жылы 21-декабрда Тифлис губерниясынын Гори шаарынын Диди Лило айылындагы єтїкчї, аракеч Виссарион Ивановичтин їй-бїлєсїндє Иосиф Джугашвили аттуу ымыркай жарыкка келген. Кичинекей Иосифти Сосо деп эркелетишип, Сосонун бала чагы ата-энесинин чыр чатагы менен коштолгон. Ал тургай Сосо энесин коргоо їчїн бир нече жолу бычак менен атасына каршы турган. 10 жашында Виссарион кєчєдєгї аракечтердин мушташынан каза болот. Ушундан баштап Сосо кєчєдєгї «Гори» аттуу бейбаш балдардын тобуна кошулат. Энесинин аны бир нече жолу чиркєєгє окутам деген тилегин таш капкан. 1886-жылы Христофор Чарквиани аттуу кечилден орус тилин їйрєнїп, Горий православдык дин таануу кесиптик окуу жайына тапшырган. Бул окуу жайга энеси Екатерина Георгиевна жєнєткєн..туулган. 1894-жылы Тбилисиде дин таануучулардын курултайы болуп, ага катышуу укугуна ээ болот. Мына ушундан тартып анын аў сезими таптакыр єзгєрїлїп, марксизм тууралуу тїшїнїк киргенден кийин 1895-жылы Закавказьенин жашыруун марксиздер тобуна катталып, иштеше баштаган. Вано Стуруа аттуу революциячыл адамдан сабак алып, темир жол бекетинде иштегендерди марксизмге їгїттєє иши Сосого тапшырылган. Єзїнїн ишенимдїї сїйлєєсї менен адамды бат тарткан жигит Месаме Даси социалдык демократтар тобуна кирип, эми ачыктан ачык марксизмди пропагандалоого єткєн.

1899-жылы 29-майда аны окуу жайдан айдап жиберсе 1900-жылы 23-апрелде Тбилиси шаарынын темир жолчуларын жана темир, жыгач усталарын чогултуп 500гє жакын адам менен митинг єткєрїп, ачык биринчи жолу кайрылуу жасаган. Уюштурулган митинг кєп адамды єзїнє тарткандыктан, бир топ адам камакка алынып, Иосиф издєєгє алынган.

1901-жылы «Кїрєш» гезитин негиздеп, 1903-жылы большевиктердин катарына кошулган. Ошол эле жылы митингдерди уюштуруп, элдин тынчтыгын бузгандыгы їчїн деген айып менен 4 жылга Грузиянын Кутаисс тїрмєсїнє кесилген. Тїрмєгє тїшкєнї менен Иосиф абактагы адамдарды большевиктик системага єтїїгє їгїттєй баштаган. Ал Александр Казбегинин «Атасын єлтїргєн» романындагы революциячыл Коба аттуу жигиттин атын тїрмєдєгї адамдар Иосифке ыйгарган. Ошондон тартып Коба деген ат Грузияга желдей тараган. 1905-жылы тїрмєдєн бошонуп чыккан Коба большевиктердин Кавказдагы агенти болуп бекиген. Ошол эле жылы В.И.Ленин менен большевиктер партиясынын мїчєсї катары жолуккан.1906-жылы Екатерина Сванидзе менен баш кошуп Яков аттуу уулду болушуп, бирок тилекке каршы 1907-жылдын кїзїндє келинчеги оорудан кєз жумган. 1913-жылы бийлик-

ке каршы чыккандыгы їчїн экинчи жолу Енисей губерниясынын Турухан аймагындагы тїрмєгє кесилген. Тїрмєдє да єз активдїїлїгїн жоготкон эмес. Ал тургай ал жактын жазылбаган мыйзамдарын мыкты билген. 1917-жылы Россияда граждандык согуш башталганда бошонуп чыккан Коба Владимир Ильич Лениндин эмиграциядан келгичекти Петербургдун большевиктер партиясын жетектєєгє жетишкен. Лениндин келиши менен Аскердик-революциялык комитетин, андан соў Петербургдун аскер комиссариатынын элдик комиссары болуп эмгектенген. Граждандык согуш учурунда Царыцынский фронту жетектєєгє алып, 1922-жылы ошол учурдагы эў бирден бир даражалуу политбюро болуп шайланган. Бул учурда В.И.Ленин ооруга байланыштуу саясаттан четтеп калып, Зиновьев, Каменев аттуу саясатчылар менен бирдикте Коба бириккен їчилтик тїзєт.

1923-жылы Ленин большевиктер партиясына жашыруун кат жолдоп, катта «менин жеке пикиримде Коба мыкты талапкер» деген билдирїї болгондугу туурасында аўыз бар. Бирок, чындап эле Лениндин кєзї єткєндєн кийин, Иосиф Джугашвили каймана аты Кобаны ЦК КПССтин биринчи секретары болуп шайланган. Бул сырдуу псевдонимдин ээси дїйнєгє белгилїї Иосиф Виссарионович Сталин эле.

1953-жылы 5-мартта дїйнєдєн кайткан.

КЫЗМАТЫ 1922-жылы апрелдеги БКнын Пленумунда КПСС БКнын Генеральнын секретарлыгына шайланып, ал кызматты ємїрїнїн акырына чейин иштеген. Улуу Ата Мекендик согуш жылдарында СССРди коргоо менен милитаристтик Японияны талкалоого жетекчилик кылган. Ал жаўы совет єкмєтїнїн эл чарбасын калыбына келтирїї жана андан ары єнїктїрїї эл аралык позициясын чыўдоого, дїйнє элдеринин коопсуздугун жана тез зор иштерди иштеген. Бирок, Сталиндин иш-аракетинде жакшы иштєє теориялык жана саясий каталар орун алгандыктан Сталиндин мїнєзїндєгї улам, анын керт башына сыйынуу калыптанып, ал социалисттик законуна келген. Ушунун кесепетинен 1937-1938-жылдары кїнєсїз кєп адамдар КПСС БКнын 1956-жылы 30-июндагы «Жеке адамга сыйынуу жєнїндєгї» токтомунда жеке адамга сыйынууну катуу сынга алынган.

СТАЛИНДИК МЕЗГИЛ

СТАЛИНДИН УЧКУЛ СЄЗДЄРЇ

(1924-1953) Сталиндик мезгил — ССРСтин фактикалык башкаруучусу И. Ф. Сталин болуп турган, ССРС тарыхындагы мезгил. Бул мезгилдин башы ВКП(б) XIV съезди менен ВКП (б)дагы укуктук опозицияны кыйратуу (1926-1929) ортосундагы убакыт аралыгына туш келсе; аягы 1953-жылдын 5 марттындагы Сталиндин єлїмїнє туура келет. Формальдуу тїрдє 1923-1940 жылдар аралыгында аткаруучу бийлик структурасында эч кандай кызмат ордун ээлебесе да, бул мезгилдин ичинде Сталин фактикалык тїрдє чоўдогон бийликке ээ болуп турган. Сталиндик мезгилдин пропагандасы бул мезгилди[25] «Сталиндин доору» деп атачу.

Бизге - саясатчылардын кереги жок, аткаруучулар керек. Социализимге - жакындаган сайын душмандардын каршылыгы кїчєп, кїрєш курчуйт. Бир - жолу кабыл алынган чечимди єзгєртпєш керек. Сиздин - жоро-жолдошторуўуз эле кєп экен. Жамандан - жаан жасаса болот. Єткєн - иш бир кудайга таандык. Кєрїстєндє - гана талаш-тартыш болбойт. Калпка - муюп, чындыкка ишенишпейт. Кагылышта - канєлєт. Душмандарды - єз жеринде талкалаш керек. Депутат - элдин кызматчысы. Большевиктер - ала албас чеп жок. Кадрлар - баарын чечет. Техника - баарын чечет. Тїшїм болсо - эгин болот. Тушум болбосо, эгин болбойт.

СОГУШКА ЧЕЙИНКИ УБАК (1923-1941) Негизги макалалар: ЖЭС, Коллективдештирїї, ССРСти индустриялаштыруу, ССРСтеги ачкалык (1932-1933) 1923-жылдын кїз мезгилинен баштап, єзгєчє В. И. Лениндин єлїмїнєн кийин, мамлекеттин жетекчилигинде бийлик їчїн болгон курч саясий кїрєш башталат. И. В. Сталин бир инсан башкарган бийликти тїзїїдє колдонгон авторитардык ыкмасы бекитилет.

1920-жылдын жарымынан баштап жаўы экономикалык саясатты козголтуу, анан - индустриялаштыруу[26] жанаколлективдештирїї башталат. 1932—1933 жылдары мамлекетте 7 миллиондон ашык советтик жарандын[27] єлїмїнє алып келген массалык ачкачылык чыга тїштї.

1930-жылдардын аягына, каардуу фракциялык кїрєштєн кийин Сталиндин жактоочулары башкаруучу партиянын бїткїл тїзїлїштєрїн єзїнє баш ийдиришет. Мамлекетте талаптуулук менен борборлоштурулган, тоталитаритардуу коомдук тїзїм тїзїлєт. Ушул убактан баштап, алгач бийликтеги мурунку теўтайлашуучулардын сїргїнгє айдоого жана алардык жок кылууга, ананавторитаритардык системаны[28] бекитїї їчїн, жарандык массаларды жоюууга[28], падышанын башкаруучулук даражасын абсолютизмге жеткирїїгє[28], кандайдыр сепараттык кєўїлдордї жоюуга[28] жана бїткїл жердик диктатураны орнотуу їчїн[28]сталиндик репрессиялардын[29] тїзїмї ишке кирет.

АЛ ТУУРАЛУУ АР КЫЛ БААЛАР Шолохов: «Кїлє багып караганы менен, кєзї жолборс Бухарин: «Маркстан окуган Чынгыз-хан". Кретинский: «Жолборс кєзїї бул адам далай кайгыны билет" Симонов: «Сталин саясий гроссмейстер болгон».Черчилль: «Сталин эў ири саясатчы». Твардовский: «Ал улуу бирок, коркунучтуу киши>. Адатта И. В. Сталин кимдир-бирєє жазаланган кагаздарды жетекчилерге жїктєп койчу экен.

АГА БОЛГОН МЇНЄЗДЄМЄ Жемелев: Рокоссовский тїрмєдєн бошоп, 1941-жылы дивизияга командир болуп жїргєндє, ага чоў кызмат сунуш кылмак болуп, фронттон чакыртат. - Германиянын согуштук доктринасын жакшы билесизби? - Жок, жолдош Сталин.

- Герман армиясынын тїзїлїшї менен курал-жарагынчы? - Жок, жолдош Сталин. Акыркы жылдары тїрмєдє олтурдум да.

- Кан кїйїп жатса тїрмєдє отуруп алганын карап кой! деген экен.

СЫЙЛЫКТАРЫ ЖАНА НААМДАРЫ Иосиф Сталинге Соцалисттик Эмгектин Баатыры (1930), Советтер Союзунун Маршалы (1943), Советтер Союзунун Генералиссуму деген наам берилген. 1-даражадагыСуворов ордендери жана медалдар менен сыйланган. Рахатбек Рысалиев

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

8

ШОУ МАЕК

Єктєм Сапар уулу, ырчы:

“Менин максатым элге жакшы концерт тартулоо”

Кыргыз эстрада жылдыздары ырдап жїргєн ырларынын аранжировкасын жазап, ырга жазылган сєздєргє жан киргизген обончу, кино тасмаларда мыкты каарман болуп берген актер ким болду экен деп кызыгып жатсаўыздар ал кєп кырдуу талантка ээ болгон, биздин жылдыздарыбыздын арасынан орун алган, кыргыз элине аттын кашкасындай таанымал Єктєм Сапар уулу бизде конокто.

-Концерттиўизге даярдыктар кандай болуп жатат?

-Концертке даярдык жакшы буюрса. Концертибиз 17- майда Каба уулу Кожомкул атындагы Спорт ордосунда єз талантымды кыргыз элиме тартуулайын деп жатам. Мындан тышкары ушул эле концерт 23-24- май биздин экинчи борборубуз болуп саналган Ош шаарынын тургундары менин талантыма кїбє боло алышат. Ал эми, 25-майда жаштардын шаары Жалал-Абадда концертимди тартуулайм.

-Ар бир ырчы єзїнїн концерттин максат менен коет, сиздин же бул концертин максаты?

-Ар бир концертке келип кєрїп кеткен кишилерибиз, кєрбєй угуп жїргєн кишилерибиз концертти ырчылар акча топтоп жогултуу їчїн койсо керек деп ойлошсо керек. Чындыгында концерт берип акча топтой албайбыз. Бардык ырчылардан № 128 • 15-май, 2015-жыл

маттуу биздин кыргыз элинин энелери жана єзїмдїн энекем, сиздерге кааларым аманчылык, ден соолук, бакубат турмуш каалайм. Силер бар бул жашоонун кєркї, маўызы биз менен жашап келет.

-Сиз акыркы кїндєрї сын алгыдан кєп кєрїнбєй калдыўыз, кїйєрмандарыўыз їчїн клип, ыр даярдап жаттыўызбы?

-Оба, ырчылардын милдети єз кїйєрмандарын жаўы ыр, жаўы клип менен кубантуу болуп саналат эмеспи. Мен дагы єз жумушумду аткарып жаттым десем жаўылышпайм. Кїйєрмандарымды 4 жаўы ыр, 3 клип менен кубандыра алам. сурап кєрсєўєр, биз 2 же 3 сааттык концерт бериш їчїн канча кїн чуркайбыз, канчалаган акчалар сарптайбыз бул эмгекибиздин бир эле максаты бар, ал биздин элге жакшы концерт тартулоо болуп саналат. Менин бул концерттимдин да, менин да максатым ушундай.

- Концерттиўиздин єзгєчєлїгї эмнеде?

-Концерттин єзгєчєлїгї, биздин кыргыз эстрадасында башы кєрїнїп, эмгектери сиўген, биз сыймыктана ала турган кєп ырчылар менен дуэт ырдайм. Аларды айта кетсем Алтынай Нарбаева, Динара Акулова, Роза Шакирова, Добулбас тобу, Нурлан Насип жана башка талантуу ырчылар менен ырдайм.

-Концерттиўиз 16-май энелер кї-

нїнє тийиешеси барбы? айтайын дегеним эмне їчїн 17-майды тандап алдыўыз?

-Албетте, бирден бир себеби бул 16май биздин ак элечектїї, ак жолукчан апаларыбыздын кїнїнє тийешеси бар. Бул кїнгє карата концерт бериш да єзїнчє керемет. Айта кетмекчи менин алтындай болгон энекем концертиме айылдан келет. Эгер уруксат берсеўиздер убакыттан пайдаланып энелик мээримге ээ, боорукер, сабырдуу, кайрымдуу болгон апаларыбыздын келе жаткан майрамы менен чын жїрєгїмдєн куттуктайм. Жогорудагы алкыш сєздєр апаларыбыз їчїн аздык кылат. Тоодой алтынды алып келип таразага койсок дагы, энелерибиздин мээрими барыбир ордук кылат. Ур-

-Кыргыз элине болгон каалоо тилегиўиз?

-Ак калпактын, Ак элечектин, Кара жорго бийинин жана башка керметїї нерселерге ээ болгон кыргыз элим, ак мєўгїлїї, аска зоолуу, керемет жерге ээ болгон менин Кыргызстаныма тынчылык,токчулук эки нерсе гана каалайм. Ушулар кабыл болсо анда бизде бары жакшы болот.

- Бизге келип маек куруп бергениўиз їчїн тереў ыраазычылыгыбызды билдиребиз. Алдыдагы концертиўиз сиз ойлогондой деўгээлде єтсїн демекчибиз.

- Чоў рахмат, силердин ишиўерге да албан-албан ийгиликтерди каалайм. Рысалиев Рахатбек

МЕЗГИЛ

9

СССР учурунда орто айлык маянага эмнелерди ала алчык элек Óëóó ìóóíäóí êèøèëåðè ÑÑÑÐ ó÷óðóíóí ýñòåãåíäè æàêøû êºð¿øºò ýìåñïè. ×î¢ àòà, ÷î¢ àïàëàðûáûç ÑÑÑÐ ó÷óðóíäà àäàìäàðäûí ïåéëè, æàðàòûëûøòûí òàçàëûãû æàíà àë óáàêòàãû àäàìäàðäûí àéëûê ìàÿíàñû áààðäûãûíà æåòèøèí àéòêàíäàðûí áàðûáûç ýëå ºç îîçäîðóíàí óãóï äà êàëãàíáûç. Ñèëåðäèí íàçàðû¢ûçäàðãà ÑÑÑÐ, 1975-1985 æûëäàðäàãû àð êàéñû êàòåãîðèÿäàãû ýëäåðäèí àéëûê àêûñû æàíà òîâàðëàðäûí áààëàðûí, îðòî àéëûê ìàÿíàãà ýìíåëåðäè àëãàíãà áîëî òóðãàíäûãûí òàðòóóëàéáûç.

ТОВОРЛАРДЫН БААЛАРЫ

3 тыйынга трамвайга тїшє алышкан же болбосо бир стакан квас иче алышкан. СССР убагында 1 тыйынга да соода кыла алышкан. 1 тыйынга бир стакан газировка суусундугу же бир ширенке сатып ала алышкан.

10 тыйынга болсо морожный же 1 кг картошка ала алышчы.

70 тыйынга бир пачка тамеки

16 тыйынга жарым литир пакет сїтї же буханка кара нанын сатып алганга болот эле.

АР КАЙСЫ КАТЕГОРИЯДАГЫ ЭЛДЕРДИ ОРТО АЙЛЫ К АКЫЛАРЫ: • 40 ðóá. – Èíñòèòóò òóê ñòåïåíäèÿ; • 70-130 ðóá. – æàø ñïåöèàëèñòåð; • 200 ðóá.- ºëêº áîþí ÷à îðòî àéëûê; • 300 ðóá. - Àñêåð êûçìàòêåðè Ïîëêîâíèêòåðäèêè; • 450 ðóá. - îáëóñòóê ïàðòèÿíûí êàò÷ûëûê òûí • 600 ðóá. - ìèíèñòðä èêè

2 рубль 15 тыйынга калыў конвертеги пластинка.

4 рублга 60 минуттук ырды камтыган кассета же ресторандан тамактанышкан.

Ошол кезде элитный машина болуп саналаган ГАЗ-24 “Волга” – 9000 рубль турган.

“Кубик Рубика” 10 рубль турган

1970-жылдары 5000 миў рублга Москвич-412 турса, бир бєлмєлї квартиралар 3-4 миў рубль турган.

“Cremon” гитарассы – 70 рубль турган. “Орленок” велосипед – 39 рубль турса ошол кездеги модный “Салют” велосипед болсо 84 рубль болгон.

670 рублдга Мотоцикл “Иж-Планета-3" же тїстїї сыналгыны сатып алганга мїмкїн эле.

155 рубль акчага “Электроника 302� магнитофонун сатып ала алышкан.

Рахатбек РЫСАЛИЕВ № 128 • 15-май, 2015-жыл

10

ЭЛ ИЧИ ЄНЄР КЕНЧИ

КЄЎЇЛЇНЄ ТЄП КЕЛГЕН ОБОНЧУ КЕРИМБАЕВ ЭКЕН Бул турмушта билинбеген єнєрлїїлєр толтура. Айрыкча жашы єтїп калгандар талантын єзгєлєргє окшоп єргє чаба албай тынч жашоого кєўїлїн бурат. Ошентсе да аны тааныган, билгендер єз тойлоруна чакырып, ырын угуп жарпын жазышат. Айрыкча элет жеринде ыр жандуулар кєп жїрєт. Аларды айылдаштарынан башка эч ким тааныбайт. Учурда кеп кылчу жигит Назарбай Ашыралиев да ошолордун бири. Бирок мен аны чейрек кылымдан бери тааныйм. Союз кезинде алоолонуп жанып ыр жазып чокко кїйїп обон созуп калчу. Жакында ага жолугуп калып ал-жай сураштык. Албетте илгерки єнєрїнє да кызыктым. Сєздєн-сєз чыгып отуруп былтыр кымбат баада аккордеон сатып алганын айтты. Кєрсє кєкїрєгїндє уюп жїргєн обондорун кээде сатып алган аккордеон менен коштоп созолонтуп калат экен. Ошентип экєєбїз жашаган короого баш бактык. Орустун эски жарым їйїнє дарбаза тургузуп жашоого ыўгайлаштырып алышыптыр. Бул їй бир тууган карындашыныкы экенин, береги жеринде

жайгашкан чакан батирди башпаанектеп жїргєнїн да жашырбады. Турмуш єзї борборго жетелеп келиптир. Жїздєгєн мекендештерибиз сыяктуу колго эмне тийсе ошону тээк кылып жашоо їчїн кїрєшїп жатыптыр. Ал эми єнєрїнє келсек ал бир гана аккордеондо ойнобостон улуттук аспап комузда да кол ойнотуп жїрїптїр. Айрыкча Асанкалый Керимбаевдин ырларын кусалануу менен берилип аткарып жатты. “Сендей мага”, “Кайдасын”, “Сулууга” деген ырларын тєгїп алды. Албетте анын ырларын укмуш деп кєкєлєтїп жибербесек да анча-мынча єгєєлєп, тїздєп койсо дурус болуп калаарын айта кетели. Эў башкысы – эзелки єнєрїн таштабай єзї менен кошо алып жїргєнїнє каниет кылдым. Буйурса єнєрїмдї Асанкалый агабыздын 65-жылдык мааракесинин єткєрїшїндє кєрсєтєм. Керимбаев мен їчїн єтє чоў обончу катары жїрєгїмдє сакталат. Эми катуу даярдык кєрєм, фонд уюшулганына жетине албай турам деп ал агынан жарылды. Залкар обончунун сїйїїчїлєрї бар экенине сыймыктана жолумду кєўїлїм кєтєрїлє уладым. С.ЖОРОЕВ

ЇСТЇБЇЗДЄГЇ ЖЫЛЫ КОММЕРЦИЯЛЫК БАНКТАР ТАРАБЫНАН 3 537 АЙЫЛДЫК ТОВАР ЄНДЇРЇЇЧЇГЄ КРЕДИТ БЕРИЛДИ Кыргыз Республикасынын Єкмєтїнїн 2015-жылдын 11-мартындагы №113 токтомуна ылайык Кыргыз Республикасынын Финансы министрлиги 6 банк: «РСК Банк» ААК, «Айыл Банк» ААК, «Росинбанк» ААК, «КИКБ» ЖАК, «КБ КЫРГЫЗСТАН» ААК жана «Бакай Банк» ААК менен кызматташуу тууралуу меморандум (2015-жылдын 23-марты, №19-05/18) тїзгєн. Аталган Меморандумдун негизинде Кыргыз Республикасынын Финансы министрлиги 5 банк: «Айыл Банк» ААК, «РСК Банк» ААК, «КБ КЫРГЫЗСТАН» ААК, «Бакай Банк» ААК жана «КИКБ» ЖАК менен “2015-2016-жылдарда субсидияларды берїї тууралуу” макулдашууларды тїзгєн. Ушул Макулдашуулардын негизинде коммерциялык банктар тарабынан берилїїчї кредиттик каражаттардын болжолдуу кєлємї тємєнкїдєй болмокчу: • «Айыл Банк» ААК – 2 000 000,0 миў сом; • «РСК Банк» ААК – 500 000,0 миў сом; • «КБ КЫРГЫЗСТАН» ААК – 200 000,0 миў сом.

• ОАО «Бакай Банк» – 175 000,0 миў сом.

• «КИКБ» ЖАК – 200 000,0 миў сом.

2015-жылдын 29-апрелине карай «Айыл банк» ААК жана «РСК Банк» ААК жана «Кыргызстан» ААК тарабынан 3 537 айылдык товар єндїрїїчїгє 1 млрд. 277 млн. 146,34 миў сом суммасында кредит берилди. № 128 • 15-май, 2015-жыл

Калган банктар билдирмелерди кабыл алуу боюнча иш жїргїзїп жатышат. Эске сала кетсек, “Айыл чарбасын каржылоо – 3” долбоору “Фермерлерге жеткиликтїї кредиттер – 1, 2” жана “Айыл чарбасын каржылоо – 1, 2”

долбоорлору тїрїндє Кыргыз Республикасынын Єкмєтї тарабынан жїзєгє ашырылуучу республиканын агроєнєржай комплексин єнїктїрїїгє кємєктєшїї боюнча мамлекеттик саясаттын уландысы болуп саналат.

ЗАЛКАР ОБОНЧУНУН АТАЙЫН ЭСЕБИ АЧЫЛДЫ Илгери ата-бабаларыбыз ак таўдай, сєзї курч, элдин кєкєй кестисин сай-сєєккє жеткире айткандарды ырчы деп аташчы. Маселен бїткїл дїйнєгє даўкы угулган Токтогул Сатылгановду калайыккалк ушинтип атаганын мурунку муундун єкїлдєрї тандырбастыр? Совет мезгилинин шарапатына єткєн соў акын, композитор, обончу деген сєздєр турмушубузга киргизилди. Кадимки Рыспай Абдыкадыровго мамлекет тарабынан КР Эл артисти деген наам берилбеди. Антсе да ал элдин элегинен єткєнї їчїн кыргыз калкы аны абдан жогору баалайт. Ал эми орошон обончу Асанкалый Керимбаев андай ырыскыдан кур калбай республиканын Эл артистине жетишти. Эч кандай амбициясы жок жалаў єнєрдї туу туткан агабыз жїрєк ыйлаткан, кєпчїлїк учурда жан жыргаткан ырларды чексиз токуду. Денебойду чалкыткан кереметтїї обондору теребелди бийлетип турду. Ємїрї ырдабагандарды да кыўылдатып, ободо каалгытып койгонун кантип танабыз. Мына ошондой касиети аркылуу обончу топ жара алган. Быйыл А.Керимбаев 65 жашка чыкканын, бирок арабызда анын жоктугу чоў арман экенин мен талыкпастан айтып келатам. Фонд ачуу боюнча демилгенин башында єзїм тургандыгыма, акырында тилегим орундалып жатканына чексиз бактылуумун. Негизи булактын кєзїн ачууда биринэкин гана кїйгєн адамдар тураарын айта кетсем эч ким таўкалбайт болушу керек. Кєзї єткєнїнє он беш жыл болгончо ким эстеди, кайсыл адам чындап кїйдї эле? Негедир андайды байкаган жокмун. Эми гана Асакемин ооматы келгендей. Коомдук фонду ачылып, атайын эсеби банктан катталды. Мындан ары анын жаркын элесине, чыгармачылыгына арналган саамалыктар єз максатына жетет. Керимбаевдин кереметтїї обондорун аткаруучуларга, сїйїїчїлєргє муну кулак кагыш кылып койдук. Калганын эмкиде сєз кылабыз. Сунуш-пикирлер болсо редакцияга кайрылгыла, жообун беребиз. Эсеп-реквизиттери: ОАО”РСК банк” Бик 129001 Р!э 1299003270076749 Асанкалый Керимбаев атындагы Коомдук фондуна

ЖЕРГИЛИКТЇЇ ЖАЎЫЛЫКТАР АТАЛЫШЫ ОДОНО ЖАНА АДЕПСИЗ СЄЗДЄРДЇ КАМТЫГАН ЮРИДИКАЛЫК ЖАКТЫ КАТТООДОН БАШ ТАРТЫЛАТ Президент Алмазбек Атамбаев “Юридикалык жактарды, филиалдарды (єкїлчїлїктєрдї) мамлекеттик каттоо жєнїндє” КР мыйзамына єзгєртїїлєрдї жана толуктоолорду киргизїї тууралуу” кол койду, деп билдирди президенттин басма сєз кызматы. Мыйзам Жогорку Кеўеш тарабынан 2015-жылдын 9-апрелинде кабыл алынган. Мыйзамдын максаты - практикалык коолдонууда бири-бирине каршы келген ченемдерди жана кайталанган тїшїнїктєрдї, Мыйзамдагы кемчиликтерди жоюу, ошондой эле субъектилерди каттоо тартибин жєнєкєйлєтїї. Мыйзамда, киргизилген толуктоолорго ылайык, Конституция менен аныкталган мамлекеттик бийлик органдары юридикалык жактардын укуктук жєндємдїїлїгїнє ээ жана каттоого жатпайт; юридикалык жактын иш-аракети токтогон учурда эсепти (эсептерди) жана жоюу балансы жабылгандыгы тууралуу банктын маалымкатын каттоочу органга берилїїчї документтер тизмесинен алып салуу; акционердик коомдун иш-аракети токтогон учурда баалуу кагаздардын рыногун жєнгє салган ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын жазуу жїзїндєгї макулдугун талап кылган ченемди жоюу; кредиторлор жок болгон учурда юридикалык жак каттоочу органга алардын жок экендиги жєнїндє реорганизацияга кабылган юридикалык жактын жетекчисинин колтамгасы коюлган гарантиялык катты тапшыруу жєнїндє ченем; юридикалык жактар банкрот болгондо (соттук жана соттон тышкары тартипте) иш-аракетин токтотууну каттоо тартибин киргизїї; юридикалык жактын, филиалдын (єкїлчїлїктїн) аталышы жыныстык белгилери, расасы, тили, майыптуулугу, этноско таандыгы, туткан дини, курагы, саясий жана башка ынанымдары, билими, теги, мїлктїк же башка абалы боюнча кодулоо элементтерин, ошондой эле одоно жана

адепсиз (уят) сєздєрдї камтыса, каттоого тыюу салуу жєнїндє соттун чечими болгондо юридикалык жакты, филиалдарды (єкїлчїлїктєрдї) каттоодон баш тартууга жол берилїїчї толуктоолор белгиленген. Мыйзам расмий жарыяланган кїндєн тартып 15 кїн єткєндєн кийин кїчїнє кирет.

ДЕПУТАТ Ф.КУЛОВ «КУМТЄР» МАСЕЛЕСИ БУЛ ЧАКЫРЫЛЫШТА ДЭЭРЛИК ЧЕЧИЛДИ, ДЕП ЭСЕПТЕЙТ

«Кумтєрдїн» маселеси бул чакырылышта дээрлик чечилди, деп билдирди депутат Феликс Кулов («Ар-Намыс») 14-майда Бишкектеги маалымат жыйында. «Кумтєр» маселеси бул чакырылышта дээрлик чечилди. Коалициянын чечими болду, анда, улутташтыруу азыркы шарттарда максаттуу эместиги жазылган. Бул бизге да, жєнєкєй акционерлерге да пайдалуу эмес. Бул «Центерранын» жетекчилигине пайдалуу», - деди ал. Куловдун айтымында, Кумтєрдєгї алтындын запастары тїгєнїїдє, акырындык менен алтын казуу токтойт. Муну менен катар депутат, компанияда кен чыгуучу дагы 2 жер бар экенин жана ал жактан кетїї туура эместигин белгиледи. «Центеррада» калыш керек. Биздин ал жакта 32� акциябыз бар. Канаданын мыйзамдары бизге мажоритардык акционерлер деп аталууга мїмкїндїк бербейт, бирок жакынкы кїндєрї мыйзамдар акцияларды ири кармоочуларга карата болот жана Кыргызстан белгилїї бир укуктарды ала алат», - деп кошумчалады ал.

ЖАЛДА КУРАЛЧАН 5 АДАМ КАРМАЛДЫ, - ИИМ

ИРКУТСКТА КЫРГЫЗСТАНДЫК 21 ЖАШТАГЫ ЖИГИТТИ БЫЧАКТАП ЄЛТЇРГЄН 3 ЖИГИТ КАМАЛДЫ

«Аалам» партиясы, «Ата Мекен» партиясына 2010-жылдагы шайлоодо бергенбиз деген 60 миў доллар акчасын доолап жатат. Бул тууралуу 13-апрелде АКИpress агенттигиндеги маалымат жыйында «Аалам» партиясынын єкїлдєрї билдиришти. «Аалам» партиясынын жетекчисинин орун басары Манас Эсенамановдун билдиришинче, алар «Ата Мекен» партиясы менен алардын курамында шайлоого барууну макулдашышкан. «Бул їчїн алар бизден 50 миў АКШ долларын сурашты. Андан кийин дагы 10 миў доллар сурашты. Бизге 33-орунду бєлїп беришкен. Бирок бизге кийин ротация болорун айтышкан. Бирок ротация болгон жок. Биз аларга биздин акчаны кайтарып берїїнї айттык. Бирок эч нерсе дешкен жок. Биз Текебаевдин єзїнє бир нече жолу кайрылдык. Бирок унчукпай жатат. Биз «Ата Мекен» партиясы 60 миў доллар акчабызды кайтарып беришин талап кылабыз», - деди ал. «Аалам» партиясынын єкїлї Бакытбек Малабаевдин белгилешинче, эгер эки партиянын лидерлери єзїлєрї кїбєлєрсїз жолугушушса бул маселе мурда эле чечилмек. «Бирок мындай болбой жатат. Балким Текебаевге жанындагылар туура эмес маалымат берип жатышса керек», - деди Малабаев. Ал буга катар эле «Аалам» партиясы «Ата Мекен» партиясы

Иркутск облустук соту, улутчулдук жек кєрїїнїн негизинде 21 жаштагы кыргызстандык жигитти єлтїрїшкєн 3 жигитти айыптаган чечим кабыл алгандыгын 14-майда «Альтаир» сайты маалымдады. Анын маалыматы боюнча, соттолгондордун биричи Вячеслав Егоров 16 жылга, калган эки шериги Кирилл Гулевский менен Михаил Дмитриев 15 жылга камалышты. Сайтта 2014-жылдын январь айында аталган 3 жигит башка улуттун єкїлїн єлтїрїї боюнча кылмыштуу макулдашууга барышкандыгы жазылат. «Алар тїндє Кыргызстандын тургунуна кол салып, катуу сабашып, андан кийин бир нече жолу бычак менен жаракат келтиришкен. 21 жаштагы кыргызстандык жигит алган жаракаттарынан улам кылмыш болгон жерде каза болгон. Кылмышты жасагандар 2014-жылдын май айында гана кармалышты», - деп жаза «Альтаир» сайты.

ЖАСАЛМА ПАСПОРТ МЕНЕН КЕТЇЇГЄ АРАКЕТ КЫЛГАН КР ЖАРАНЫ КАРМАЛДЫ

Иркутскта улутчулдук жек кєрїїнїн негизинде кыргызстандык адамды єлтїргєн 3 жигит 15 жана 16 жылга соттолду.

60 миў доллар акча берїїдє эч кандай квитанция албагандыгын, келишим тїзїлбєгєндїгїн айтты. Малабаев акчаны «Аалам» партиясынын лидери Арстанбек Малиев єзї бергендигине ишендирди. Бирок Малабаев журналисттердин Малиев акчаны кимге бергендиги тууралуу суроосуна, «жанында чырак кармап турган эместигин» жана ал кимге бергенин билбей турганын айтып жооп берди.

СОТТОРДУ КОМПЛЕКСТИК ОКУУ ПРОГРАММАСЫ МЕНЕН ТААНЫШТЫРУУГА БИР КАТАР ЭЛ АРАЛЫК УЮМДАР КАТЫШТЫ

КЫЛМЫШ ЖАНА КЫРСЫК ча, кармалган К.М., уюшкан кылмыштуу топтун активдїї мїчєсї болуп саналат. Азыркы учурда иликтєє иштери жїрїп жатат. Куралдар экспетизага жєнєтїлдї. Кармалгандардын Бишкекте жана башка аймактардагы кылмыштарга катыштыгы бар же жок экендиги такталып жатат.

ИИМдин уюшкан кылмыштуулукка каршы кїрєшї кызматы куралдуу адамдарды кармоо боюнча атайын операция єткєрїп, анын жїрїшїндє ок атуучу куралдар менен октор алынды. Бул тууралуу 14-майда АКИpress агенттигине ИИМден маалымдашты. Министрликтин маалыматы боюнча, 13-майда Жал кичирайонундагы Тыналиев кєчєсїндє ыкчам-иликтєє иш-чараларынын жїрїшїндє «Тойота Прадо» їлгїсїндєгї автоунаа токтотулган. Унаадагы 1989-жылы туулган, мурда соттолгон Чїй облусунун тургуну М.К., текшерїї учурунда баштыгынан номуру єчїрїлгєн тапанча жана 2 ок табылган.

«1990-жылы туулган, мурда 2 жолу соттолгон Талас облусунун тургуну болгон башка жїргїнчї Н.У., текшерїїдє номуру єчїрїлгєн Макаров тапанчасы 7 огу менен табылды», - деп билдирди министрликтен. Мындан тышкары жогоруда аталган унаанын 3 жїргїнчїсї кармалды. Уюшкан кылмыштуулукка каршы кїрєшї кызматынын маалыматы боюн-

«ААЛАМ» ПАРТИЯСЫ, «АТА МЕКЕН» ПАРТИЯСЫНА ШАЙЛООДО БЕРГЕНБИЗ ДЕГЕН 60 МИЎ ДОЛЛАР АКЧАСЫН ДООЛАП ЖАТАТ

11

14-майда «Ош-Стамбул» аба каттамын текшерїїдє «Ош-аэропорт» кєзємєл-єткєрїї жайынын чек арачылары жасалма паспорт менен мамлекеттик чек араны кесип єтїїгє аракет кылган Кыргызстандын жаранын кармашты, деп билдирди Мамлекеттик чек аранын басма сєз кызматы.

Судьялардын Окуу борборунда сотторду Комплекстик окуу программасы менен тааныштыруу боюнча жолугушуу болду, деп билдирди 13-майда Жогорку соттун басма сєз кызматы. КР Жогорку сотунун атынан Жогорку соттун тєрайымынын орун басары Аманалиева Бактыгїл сєз сїйлєдї. Жолугушууга, USAID/IDLOнун Кыргыз Республикасындагы сот тутумун бекемдєє боюнча Программасы; Европа реконструкциялоо жана єнїктїрїї банкы; «Кыргыз Республикасында укуктун їстємдїгїн бекемдєєгє кємєктєшїї» Европа Бирлигинин долбоору; «Борбордук Азия єлкєлєрїнє укуктук мамлекеттїїлїккє кємєк кєрсєтїї» GIZ Программасы; АКШнын Кыргызстандагы элчилиги; БУУ Борбордук Азия їчїн Адам укугу боюнча жогорку комиссарынын башкармалыгы, Эл аралык миграция уюму, БУУнун Кыргыз Республикасындагы Аялдар тїзїмї катышты.

1979-жылы туулган кыргызстандык жаран Х.Д.нын документин текшерїї учурунда паспортто жасалма бар экендиги – паспорттун баракчалары тигилген жип бекитилген їлгїгє дал келбегендиги аныкталган. Тиешелїї документтер толтурулган соў кармалган жаран УКМКнын аймактык башкармалыгынын кызматкерлерине єткєрїлїп берилди.

НАРЫНДА «ЛЕКСУС» УНААСЫ МЕНЕН БАРА ЖАТКАН АЙДООЧУ 5-КЛАССТЫН ОКУУЧУСУН СЇЗЇП КЕТТИ

Нарын шаарындагы Ленин-Тоголок Молдо кєчєлєрїнїн кесилишинде бара жаткан унаа 5-класстын окуучусун сїзїп кетти. Нарын ОИИБдин басма сєз кызматы аймактык кабарчыга билдиргендей, кечээ, 13-майда саат 09:45 чамасында Ленин кєчєсї аркылуу «Лексус RX 300» їлгїсїндєгї унаасы менен батыш тарапты кєздєй бара жаткан жергиликтїї тургун Є.Э. 12 жаштагы кызды сїзїп алган. Андан улам окуучу кыз денесинен жаракат алып, Нарын облустук бириктирилген ооруканасына жаткырылды.

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

12 Афганистандагы кыргыз кєчмєндєрї Жер шаарынын бийик тоолуу райондорунун єзїнчє бєлїнїп калган аймагында кїн кечиришет. National Geographic журналынын фотографы Matthieu Paley кыргыздар тозоктогудай шартта жашашат деп эсептейт.

Limon.KG анын Кичи Памирге жасаган саякатын эске салууну сунуш кылат. Сїрєттєр бир нече жыл мурун тартылган. Анын каармандары єзгєрїштї, кїйєєгє чыккан кыздар балким азыр эне болуп калышты. Бирок жалпы жонунан шарттары єзгєрбєгєн боюнча эле. Памир кыргыздары мурдагыдай эле оор шартта жашашат.

КЄЧМЄНДЄР

ПАМИР КЫРГЫЗДАРЫНЫН ЖАШООСУ NATIONAL GEOGRAPHIC ОБЬЕКТИВИНДЕ

Ал Памирге бат-баттан барат жана жергиликтїї кєчмєндєрдїн турмушун сїрєткє тїшїрїп алат.

«Мына ушул Кичи Памир деп аталган тоолуу єрєєндє жашап кетїї малдан кєз каранды. Кызыл мантиячан кыздар койлорду сааш їчїн кармап жїрїшєт. Ошол эле учурда кык дубалдын їстїндє кургатылып турат. Аны отун катары пайдаланышат. Койлор, эчкилер, топоздор жана тєєлєр сїт, эт, жїн менен камсыз кылышат. Ал гана эмес валюта катары да кызмат жасай алышат. Бир койго бир мїшєк ун алмашууга болот».

«Кышкысын соодагерлердин кербени єрєєндїн тємєнкї жагын карай кеткен чыккынчы жолдон єтїш їчїн топоздорго жїктєлєт. Кичи Памирде кыш мезгили 8 айга созулат. Жайдын кїнї деле кар жаап коюшу мїмкїн».

«Кайруддин ата ырым-жырым жасап атат. Ал баласынын чачын кырып атат, чачты болсо дарыяга тоўдурат. Ал мындай ритуал баланын ар дайым башы оорусунан куткарат деп ишенет. Негизи кыргыздар мусулман-сунниттер болуп саналат, алардын ритуалдары башка байыркы салттарды чагылдырып турат. Алар каардуу духтар ден-соолукка кєп кєйгєйлєрдї алып келет деп ишенишет».

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

«Кыз эки улакты єздєрїнїн энелери менен тїндє бир болуусу їчїн кєтєрїп баратат. Єзгєчє суук кїндєрї алсыз жаш жандыктар малчылардын жаман їйїндє багылат. Кыргыздар аларда кыш єтє каардуу экендигин айтышат».

«Кыргыздар єздєрїнїн жыл сайын болуп туруучу тоолуу мекенинен жакынкы Пакистандын соода айылдарына жасаган саякатында їўкїрлєрдєн башпаанек издеп атышат. Єтє суук мезгилдеги базар 5 кїнгє созулат. Алар єздєрїнїн малын чайдан тарта телевизорго чейинки бардык муктаждыктарына алмашышат».

Кєчмєндєрдїн боз їйї кийиз менен капталган. Бул портативдїї їй сезондук миграцияга ылайыктуу чогултулат. Адамдар аны менен кезектеги кєчїп баруучу жерге даярданышат».

«Кєчмєндєр муктаждыктын айынан: кыргыздар тоют менен камсыз кылыш їчїн єздєрїнїн малын бир жерден экинчи жерге айдоого аргасыз болушат».

«Хандын иниси адамдын терисине олуттуу зыян алып келе турган муздак шамалдан коргонуу їчїн бетине бет кап (маска) кийип жїрєт».

«Афган-тажик чек арасына жакын аймактагы хандын кышкы лагеринде бала оюнкараактык менен мышыкты абага ыргытып атат. Кыргыздардын жашоосу алардын айбанаттарынан кєз каранды, бирок айрым учурда алар менен ушинтип ойношот».

«Бул Хаджи Рошан Хан. 32 жашта. Ал аялы качан їйгє келет деп кїтїп турат. Аялы єтє суук кїндє суу алып келгени кеткен.

2010-жылы Хаджи Рошан Хан єзїнїн атасы Абдул Рашид Хандын орун басары болуп калган. Ал Афганистандагы Вахан коридорунда жашаган 1100 кєчмєн кыргыздардын уруу башчысы болгон».

«Кыргыз кыздары пластик идиштер менен їйлєрїнє суу ташып баратат. Эркектер малды карашат жана базарга барышат. Кїнїмдїк оор жумуштардын кєпчїлїк бєлїгїн аялдар жасашат».

«Ооздо камчы. Бул адам єзїнїн атын Бузкаши оюнга карай багыттоодо. Бул оюн поло оюнуна окшош, болгону топтун ордуна башы алынган улактын денеси колдонулат. Бузкаши Афганистанда улуттук оюндардын бир тїрї. Кыргыздар аны «улак тартыш» деп атайт».

«Єспїрїм Биби Зохра жакын арада аялдын ак баш кийимин кийип жїрє баштайт. Ал єзїнєн эки эсе улуу адамга турмушка чыгат жана коркунучтуу чындык менен бет келет. Тєрєт учурундагы кыргыз аялдарынын єлїмї дїйнєдєгї єнїккєн єлкєлєргє караганда 500 эсе жогору».

«Икбал аттуу кызды турмушка берип жатышат. Бїгїн ал аял болот. Азырынча ал апасы менен коштошууда».

ПАЙДАЛУУ КЕЎЕШ

13

КЕНЕ ЖЄНЇНДЄ ЭМНЕ БИЛЕСИЎЕР Жер жїзїндє кенелердин 40 миўден ашык тїрлєрї бар. Ал эми биз чоочуркаган кичинекей желмогуздар иксодовалык кан соргучтар группасына кирет. Бул мителер табияттын шарттарына бат эле кєнїп, адамдардын жана жаныбарлардын каны менен тамактанат. Жана ошону менен бирге булар ар кандай адам ооруларынын козгогучтарын да алып жїрєт, мисалы: кене энцефалити, боррелиоз (Лайма оорусу), тиф, туляремия жана башкалар. Кенелер апрель айында пайда болуп, курсагын тойгузуу жана тамак запасын чогултуу максатында анчылыкка чыгышат. Жай мезгилинин аягында ал запасы тїгєнєт.

КЕНЕЛЕР КАЙДА ЖАШАШАТ? Кенелер бак-дарактарда жашабайт, жана дарактардын жалбырактарынан тїшпєйт, бирок анча чоў эмес бадалдардан кийимге жабышып калышы мїмкїн. Ошондой эле кайындарда да жашабайт, бирок кайын токойлорунда кєп болот. Булар кызыл карагай токойлорун да жакшы кєрїшєт, ийне жалбырактуу дарактар буларды качырат деген имиштер болушу мїмкїн, ал андай эмес! Бирок, негизинен булар чєптє, жыгылган дарактардын бутактарында, дїмїрлєрдє болушат, ошондуктан эс алуу максатында дїмїрлєргє отурбагыла. Эгер табиятка саякат кылып чыксанар, палатка орнотуучу жерди тандоодо тапталган, чєп чыкпаган жерди танданыз. Эс алууга чыкканда кичинекей эксперимент жїргїзсєўєр да болот, жїз арчыўарды алып, чеке териўерди сїртїп, ал жуз арчы менен чєп їстїнєн жїргїзїп єтсєўєр, эгер ал жакта кене болсо, ал сєзсїз жїз арчыга жабышып калат.

КАНТИП АНЧЫЛЫК КЫЛЫШАТ? Кєбїнчє кенелер чєптїн учуна чыгып алып, колдорун ойдо карай кєтєрїп, оўго, солго кыймылдатып турат. Ошону менен бирге абаны жыттайт, анткени булардын жыт сезїї органдары дал ошол колдорунда жайгашкан. Ал эми аўчылык максатын кєргєндє, ага кєз ачып жумганча жабышып калат, жабышканда да, атайын чапташуучу илмектери менен абдан бекем жабышат. Демек кенелер секирип же учуп барып жабышпайт, жєн эле уйгак сыяктуу жабышып калат. Аўчылыкка эркектери да, ургаачылары да чыгышат, личинкалары коркунуч кєп жаратпайт. Эркек кененин бїт далысын катуу калкан жабып турат, ургаачы кененикин болсо алдыўкы жагында гана калканы болот. Ушунусу менен ургаачы кан соргондо эркегине караганда кєп ичет. Ошондой эле личинкаларын да чоўойтуш керек, ошондуктан ургаачы кенеге тамак кєп керек болот. Эркек кенелер болсо тез чагат, ошондуктан кээде адамдар булардын чакканын сезбей калат. Ал эми ургаачы кенелер болсо илинип алып, адам канын бир нече кїн бою соруп жата берет. Дене терисине кирип алган кене ал жаракатка шилекейин агызып, биринчи шилекейи тери менен кененин мурдун цемент сыяктуу бекем чаптайт. Бул цемент ошондой эле ар кандай ооруларга жугуштуу болот, ошондуктан кенени териден арылтууда анын экиге бєлїнїп калуусунан абайлаш керек. Адамга жабышаары менен кенелер 5 мїнєттєн 1 саатка чейин (чагууга ийгиликтїї жерди канчалык тез табаарынан кєз каранды) ылдыйдан єйдє карай жылып отурат, бул убакта аны байкап, кармап алууга болот. Кун ачык кезде аларды ысыктык жана кургактык шалдыратат, ошондуктан булар эртен менен (8-10 сааттарда) жана кечки тєрттєн кийин кыймылдай башташат, бирок бул кїн ысыкта кененин адамга жабышпайт дегенди тїшїндїрбєйт. Абдан жакын болуп, жана кєлєкє кылып турсанар ал силерди жєн койбойт. Ысыктын кїнї кенелер

нымдуу чєптє активдїї болот. Жана эгер жылуу жана нымдуу болсо, алар тїн ичинде да аўчылыкка чыга беришет. Кїн бїркєк кезде тескерисинче буларды нымдуулук жана муздактык алсыздандырат, жана аба кайсы жерде кургагыраак жана жылуураак болсо, алар ошол жерде активдїї болушат. Єзгєрмє аба ырайында кенелердин алып жїрїїсїн айтуу кыйын. Кенелердин жазгы активдештирїїсї (тамактанып, жан сактоо мезгили), шартка ылайык качан температура 7-15°С болгондо, май айынын башында жана июнь айынын ортосуна чейин созулат. Июндун аягында, июлдун башында кичине активдїїлїк азаят (кенелер тоюп алып, аба ырайын жакшыруусун кїтїп жатат) жана бул учур август-сентябрь айына чейин созулушу мїмкїн (Аба ырайына жараша). Кїзгї активдїїлїк (Кыштын алдында тоюнуп алуу) сентябрдан тартып ноябрдын башына чейин созулат. Кенелер ысык кїндєрї да, нымдуу жаанчачын кїндєрї да анчылыкка чыга албайт. Ошондуктан, эгер жай мезгили нымдуу жана салкын болсо, жазгы "анчылык" узакка созулат, а эгер жай мезгили кургак жана ысык же тескерисинче жаан-чачындуу болсо анда кыска болот. Кыштан кийинки ойгонуу убактысы биринчи ала-телек жердин кєрїнїшї жана єгєй эне єсїмдїгїнїн чыгышы менен туш келет. Кенелердин массалык активдїїлїгїнїн башталышы бїчїрлєрдїн чыгышы, кайындын жаўы жалбырактарынын чыгышы менен коштолот.

КЕНЕЛЕРДЕН КАНТИП КОРГОНУУ КЕРЕК? Эў негизги коргонуу бул ыўгайлуу кийим жана єз убактысындагы кийимди кароо. Саякатка чыгуу менен колдон келишинче денени жакшылап бекиндирїї керек: колдун жана буттун тыгыз кармалышы. Футболканы шымга шымдап, шымды наскиге кыстарып алуу зарыл. Чєпкє жата калууну жактырган адамдар, кененин жакасына жабышып калуусуна коркунуч жаралат, ошондуктан жака ачык болбоосу шартталат. Тажрыйбалуу саякатчылар жендерин жана шымдарынын багалектерин резинка менен кыстарып алышат. Мындай учурда каалаган резинкалар пайдалуу, акча карматкан резинка эў жакшы вариант. Баш кийимдерден болсо бандана же тыгыз отуруучу шапкелерден кийїї зарыл. Бийик єскєн чєптєрдєн, бадалдардын алыс болгула, жыгылган бактарга да отурбагыла. Бири-биринерди 15-20 мїнєт сайын кенеге текшерип чыккыла. Єзгєчє кєўїлдї дененин ар кандай бїгїлїштєрїнє, чач баскан моюндарга кєўїл буруу абзель. Ошондой эле кенелерге каршы каражаттарды да колдонсонор болот. Мындай каражаттар негизинен їч группага бєлїнєт: репелленттїї - кенелерди качырат, акарицидтїї - кенелерди єлтїрєт, инсектицидтїї - репелленттїїлєр - кенелерди єлтїрєт жана качырат. Биринчи группага "диэтилтолуамидти" камтыган каражаттар кирет. Буларды денеге жана кийимге сїртїп, себип же сыйпап алса болот. Мындай каражаттарда кантип жана кайсы учурда колдонуу жєнїндє толук маалыматтар єзїндє болот. Экинчи группага "перметринди" камтыган каражаттар кирет. Буларды териге же кийип жїргєн кийимге сїртїп, себип же сыйпап алууга болбойт. Буларды кийимге гана колдонуу керек. Башкача айтканда кийимди чечип туруп, обработка жасап (жендерин, жакасын, багалек), кургатып, андан сон гана кийїїгє болот. Анткени бул каражаттар уулу заттардан даярдалат, ошондуктан кийип алып колдону такыр болбойт. Їйгє кайтып келїї менен кийим-кечек, жол-кап, алып келинген арча же гїл болобу, деги эле колдонгон нерселердин баарын туш келди їйгє ыргытпагыла, же башка кийимдер менен аралаштырып салбагыла. Биринчи эшикке алып чыгып бардыгын карап чыгуу керек, андан сон кийим-кечек-

терди кїїп, кїн тийген жакка жайып койсоўор эў жакшы. Эгер Сиз менен чогу їй жаныбарлары саякатка чыгып келсе, аларды кармалап, балдар менен ойнотуп же їйгє киргизбегиле, тыкаттык менен текшерип, кене болсо андан арылтып андан сон гана бош коюуу зарыл.

ДЕНЕДЕГИ КЕНЕНИ КАНИП АЛЫП САЛУУ КЕРЕК? Канчалык эртерээк алсаўар ошончолук жакшы, эгер оорусу болсо Сиздерге жугузуп албаганга мїмкїндїк кєбєйєт. Шарт мындай: вирустун аз єлчємдєгї кєлємї менен Силердин организм єзї эле кїрєшїїгє мїмкїндїгї жетет, ал эми вирус кєлємї кєп болсо, анда организмдин кїчї жетпей калат. Аптекаларда атайын кенени денеден арылтуучу илмектер сатылат, же каалаган башка каражаттарды да колдонсонор болот, мисалы: пинцет, катуу жип. Бирок эсинерде болсун, кенени пинцет менен катуу мыкчыбагыла, андай учурда жараланган жерге кененин вирусталган шилекейи дагы кошул-ташыл кирип кетет. Ал эми жипти болсо, кененин мурду жагына алып келип, учтарын кошо байлап, єз осьунда тегеретїї менен чыгаруу зарыл. Жип менен кененин башын їзїп алып, кошумча бактериаларды киргизип, башы денеде калып калбоо їчїн, кїч кубатты сууруп алууга эмес, тегеретип чыгарууга жумшоо керек, жана кичинеден гана тартуу абзель. Ошого карабастан башын їзїп алсанар, жараланган жерди спирт менен обработка кылып, андан соў кененин башын тикенек сыяктуу ийне менен алып салуу шартталат. Маанилїї! кенени териден арылтуу учурунда дене тїздїгїнє перпендикулярдуу кылып тартабыз. Кенени май менен шыбап, кїйгїзїп, анын єлїп калуусуна єбєлгє кылбагыла, анткени єлїп баратып, теридеги жаракатка ар кандай уулу заттарды, ал гана эмес инфекциаланган шилекейин чыгарып жибериши мїмкїн. Май менен сїйкєгєндє кимдир-бирєєлєр айтышы мїмкїн, кене майланышып, териден бат арылат деп. Бирок тажрыйба кєрсєткєндєй, мындай майлоо-сїттєєлєр кенеге барыбир жана эч бир таасирин тийгизбейт. Эгер кенени єзїўєр арылтууга мїмкїнчїлїгїўєр жетпесе, медицина кызматкерлерине кайрылыўыздар.

АНДАН КИЙИН ЭМНЕ КЫЛУУ ЗАРЫЛ? Эгер Сиз энцефалит оорусуна каршы эмделбеген болсоўор, кене чаккандан кийин эки жума єткєн соў, антителолорго кан анализин тапшырсаўар болот, эгер эмделген болсоўор анализ тапшыруунун кажети жок. Кунт коюп єзїўєрдїн абалыўарды байкагыла. Лайма оорусуна каршы анализди кене чаккандан кийин їч жума єткєн соў тапшырат. Кандай гана болбосун, кене чаккандан кийин жакынкы медициналык мекемеге канынарды текшертїїгє кайрылгыла.

КЕНЕНИ АНАЛИЗГЕ КАНТИП АЛЫП БАРУУ КЕРЕК? Кенени айнек идишке нымдалган кебез же кездеменин кесими менен салып, идишти жабып коюуу керек. Микроскопиялык диагностика жїргїзї їчїн кенени жакынкы лабораторияга тирїїлєй жеткирїї шартталат. Эгер кенени анализге тез арада алып барууга

мїмкїндїк жок болсо, аны муздаткычтын ичинде сактасанар болот, бирок эки кїндєн ашык эмес. Кенени изилдєє жыйынтыгы кандайдыр бир абсолюттук тїрдє кабыл алынбоосу шарт, анткени кенеге вирус жуккан болсо да, адамга жукпай калышы мїмкїн. Кене коркунучсуз болуп, ал эми адам ооруп калышы да мїмкїн, анткени аны бир нече кене чаккан болуп чыгышы мїмкїн. Ошондуктан диагнозду кенеге эмес адамга коет. Анализдер оў чыкса да єзїўєрдїн абалынарды байкап жїргїлє.

КЕНЕЛЕР КАНДАЙ ООРУЛАРДЫ АЛЫП ЖЇРЄТ? Кене энцефалити. Вирустук оору. Инкубациялык мезгил: 3-25 сутка. Температуранын кєтєрїлїшї, баштын оорусу, дененин же колу буттун тырышып калуусу менен шартталат. Бул оорунун коркунучтуусуна карабастан, кээ бирєєлєрдє бул оору єзгєчє оорчулуксуз єтєт. Бирок негизинен олуттуу оорчулуктарды, єрчїшїп кетїї пайызы абдан чон. Лайма оорусу. Бактериалдык оору. Жараланган жерди тырмап атып, адамдар денеге боррелияны киргизип алышат. Ошондуктан чаккан жерди сєзсїз тїрдє жакшылап жууш керек. Бул оору антибиотиктер менен даарыланып, азыркы кезде бул ооруга вакцина жок. Инкубациялык мезгил: 1-20 (кєбїнчє 7-10) сутка. Негизги белгилер: 7-10 кїндєн кийин чаккан жердеги так жайылып чоўоет, адам єзїн начар сезип, баш ооруп, окшуу сезими келет. Лайма оорусу энцефалиттен коркунучтуу эмес, ал гана эмес тескерисинче, анткени адам баласы вируска караганда, бактериялык инфекциялар менен кїрєшїїнї їйрєнгєн десек ашык болбос. Вирусу же инфекциясы бар кенелер єзїлєрїнїн таза бир-туугандарынан шартка ылайык эч айырмаланбайт. Эў башкысы паникага берилбегиле. Мындай паниканы прививкалардын жана репелленттердин чыгаруучулары абдан курчутат. Жєнєкєй адамга жашоодо маркетологтор тарабынан "жугузулган" кєптєгєн мифтер менен кезигїїгє туура келет. Ансыз деле биз массалалык тїрдє дисбактериоз, целлюлит, кан басым жана башка оорулар менен ооруйбуз. Паникалык маанай жаш энелердин форумдарында жакшы билинет. Эгер жаш эне бир жашка чейинки баланы "кене" зонасында кароосуз 15 мїнєт же андан ашык калтыра турган болсо, анда энеге эмдоо жїргїзїї зарыл.

КЕНЕЛЕР ЖАНА БАЛДАР Балдар кенелер їчїн эў даамду жана таттуу тамак, анткени балдар кенелерге абдан жакын болот. Ал эми бала жытычы? Ммм... кенелердин курсагы ачып турганда, алар мындайга чыдабайт го. Ысык кїндєрї кенеден коргоо максатында баланы жалынач чечинтип салуу абзель, анткени жыланач денеде кенени кєрїї оўой. Же эгер, кїн салкыныраак болсо, ачык тїстєгї кийимге кийинтип, башына капюшон жана бандана кийгизип койсоўор жакшы. Эгер териге кирип алган кенени кєрсєўєр, єйдєдє жазып єткєн шарттарга ылайык денеден арылтууга аракет жасагыла да, тез арада жакынкы медпунктка кайрылгыла.

Tyup.Net

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

14

ДЕН-СООЛУК

Накыл сєздєр

Àäàìäûí óëóóëóãóí áîþ àíûêòàáàãàíäàé ýëå, ýëäèí óëóóëóãóí ñàíû àíûêòàáàéò.

Социалдык кыйынчылыктар, їй-бїлєлїк, биртуугандык талаш тартыштарды , коллективдик чыр чатакты жєнгє салат. Тибет медицинасынын ыкмасы менен Ян Инди аныктайт, тамыр аркылуу диагноз коюп, Кыргызстандык бийик тоолорунан жыйналган чєптєрдїн 200 тїрї менен дарылайт.

Виктор ГЮГО

Àäàìçàò ý¢êåéèøêå àêêàí äàðûÿ, àíû àðòêà àãûçà àëáàéñû¢. Антуан РИВАРОЛЬ

Àäèëåò ñîòòóí êûëû÷ûíäà êûí æîê.

• Карып бараткан беттеги бырыштарды жазат.

Жозеф МЕСТР

• Тери оорулары: писариаз, экзема, аллергия, буттагы грибок, чакалай, баштагы дермобайт безекти чернес.

Àê÷à - ñîãóøòóí êûéìûëäàòêû÷ ê¿÷¿. Марк ЦИЦЕРОН

Àêûéêàòñûçäûê ºê¿ì ñ¿ðãºí æåðäå - ýðêèíäèê æîê, ýðêèíäèê æîê æåðäå - àêûéêàòñûçäûê ºê¿ì ñ¿ðºò. Иоган ЗЕЙМЕ

Àêûéêàò÷ûë àäàì - áàêòûëóó àäàì. Жан Жак РУССО

Àêûëäóó æàíà òóóðà ñàÿñàò æ¿ðã¿ç¿ø ¿÷¿í ýë òààíûãàí àçäûê êûëàò, ýëäè ñ¿éº áèëèø êåðåê. Артуро ГРАФ

Àëû æîê àêûéêàò - áå÷àðà, àêûéêàòñûç êàðà ê¿÷ - çóëóìäóê. Блез ПАСКАЛЬ

Àð êà÷àí ºç ïàðç ìèëäåòè¢äè Айдана менен жаны кошо кеткенсип анын артынан: «Аа-й-аа! Аа-й-аа! Экєєбїздїн кызыбыз капа!» деп кекиртеги жарылганча кыйкыруунун не зарылы бар эле? Апенди да. Ал ошондо Кєк асмандан: «Эй, айтканынан кайтпаган, акмак! Кєк бет!» - деген жекїї сєз укту. Болору болду деп басып кетсе болмок. Арсен Саманчин канчалык билимдїї болсо да, акыл- эс менен турмуштун єзїн батыл басып келаткан азыркы шоу-бизнеске берер жообу белен эмес эле, санаага бата баштаган. Анткени ал єзїнїн єлбєс деген идеялары менен дагы эле жашап, анын туткуну болуп, ошону менен ушу азыр ар кандай тоскоолдуктарга тушугуп, ошонун айынан мурдагы кумар кызыткан кызыкчылык- тары менен айга учурган эргїї-кыялдары барган сайын негедир жашоосунан сїрїлїп, Айа менеп «Кызкайыптан» башкасы бїгїнкї кезде кєрпенделик бир нерсе болуп калгандай. Ал эми єзї ишене бербей! келген массалык маданият барган сайын даулдап алган єрт болуп, дїйнє жїзїн бїт каптап, ошол эле мезгилде кєк мухиттин аска уратар кубаттуу толкуну менен аны тоголото ура берди. Ушундай кырдаалдардан улам, ал ар дайыма ааламдык массмедианы Кудайындай санаган массалык маданиятты атай турган жаўы сєз тапты, анысы жансерек маданият. (Айта берсин, ага массалык маданият кирпигин ирмеп да койбойт!) Кечээ жакында эле шаардын 250 жылдыгына арналган шоу-концертте ал єзїнїн жаўы терминин ойдогудай тапканына дагы бир жолу ишенди. Тїн таяп калган кеч эле, кара таандай жыйылган элге стадион жарылып кетчїдєй болуп жаркырап турду. Єчїп-жанган жарнамалар, кызыл-тазыл афишалар мени кара дегенсип кєйрєўдєнєт. Келгендердин кєбї жаштар экен, тоо тараптан келген кечки сыдырым алардын маанайын кєтєргєндєй. Бардыгына кєўїл ачар, эў эле узак созулган оюн-зоок керек эле. Ал кїнї ошондой эле болду. Кулакты жарып аза бойду солкулдаткан музыка андагыларды азыткыдай арбап, стадиондун їстї жагынан жаўырды, сахнада болсо бийдин бардык тїрї — балеттен баштап, колу-бутун шалкылдатып,бою-башын калчылдатып

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

• Бронха астма, ангина, кєк жєтєл, туберкулез, ларингит, гаймарит, радикулит, куяў, белдеги грыжа, ич катуу.

àòêàðóóãà àøûê, î¢óíàí ÷ûêïàãàíûí àäàìçàò ºç¿ êå÷èðåò. Томас ДЖЕФФЕРСОН

Àøûíãàí èíäèâèäóàëèçì êîîìãî êîðêóíó÷ òóóäóðàò. Анатоль ФРАНС

Áàíêèð - áóë ñàãà ê¿í òèéèï òóðãàíäà êîë ÷àòûð áåðèï, ê¿í æààï êåëãåíäå êàéðà àëûï êîéãîí àäàì. Марк ТВЕН

Á¿ã¿íê¿ áèð ñààòû¢ ýðòå¢êè ýêè ñààòêà òåòå. Томас ФУЛЛЕР

• Кыз келиндер оорусу: эрозия, мастапатия, истит, миома, фиброма, менструалдык бузулуулар, климакс, лейкопенения, зарасын кармай албагандар.

• Прастатит аденома, энурез, геморой, релатизм, колтуктагы колоўсо, буттагы шыбоо, коўурук ж.б.

• Гепатит А, Б, С.ўдавление тїшїрєт, кант диабети.

• Бєйрєктєгї, табарсыктагы сезгенїїлєр ж.б. у.с.

• Нерв илдеттери: эпилепсия, стресс, коркоктук, шизофрения, тырышуу, арак ичкендер, тамеки тарткандар, наркомания.

• Шишик (опухоль), рак, эмчектеги метостаза клеткаларынын єсїшїн токтотот.

ЧЫЎГЫЗ АЙТМАТОВ (Сандан санга)

Тоолор кулаганда (КЫЗКАЙЫП)

Роман

бийлегенге чейинки ар кандай шапар тебїїлєр биринин артынан бири боло берди. Дагы башка оюндар... Ошондо элди дїр-р эттире жандандырган Айдана Самарсва болду. Бул асман, жерди бириктире жаўырган концерт анын таанымал талантын дагы бир тастыктап, чыныгы жылдыз экенин таанытуу максатында эле. Ошондой эле болду, ачык стадиондо миў кубулжуп асманга кєтєрїлгєн тереў коўур-назик їнї, келишкен шыўга боюна жарашык кошуп, кайра андан жагымдуулук алып турган нур тєгїлгєндєй болгон тал чыбыктай солкулдаган денеси, ошондой эле аны кєптєгєн татына сулуу кыздар менен жигиттердин жанаша турушуп делебе-сезимди козгогон кыймыларакеттери, айтор, сахнадагы болгондун баары Айданага биригип, Айдананын їнї болуп жатты. Стадионду кєтєрїп кетчїдєй болгон эл сахнага чыгып Айдана менен бир болуп, Айдана менен Айданадай ырдагылары келди. Жалгыз гана ал: «Операнын су-

луулук Кудайы утурумдук таанымалдуулукка айланды!» - деп ойлой берди. Мындайда аны менен кимдин иши болмок. Эл деген эл экен, «Лимузин» ырын эркек ырчы менен ырдап калды эле, айта кєрбє, кєрєрмандар кєз кєрїнєє жинди болуп кетишти. Ал ыр єзбектердин ооздон тїшпєгєн ыры болчу, єзбек тилинде, обон ыргагы менен дене кыймылы ширелише аткарылды. Кыргызчасы мындай: аны «Сен мени сїйєсїўбї? Сен мени сїйєсїўбї? Жаныма келесиўби, «Лимузин» бересиўби?» Кыз ушинтип айтат. Ага эркеги: «Мен сени сїйєм, жаным. Мен сени сїйєм, жаным» - дейт. Ушундай сєздєр. А стадион болсо дубана болуп ак уруп, оолукмадпп оолугуп: «Ли-му-зин эй, Ли-му-зин!» - деп колдорун кєккє булгалап, делбетап болуп ээлигип жатты. Стадиондун тєрт жагына орнотулган эбегейсиз чоў, тєрт телеэкрандан сахнадагы тигил экєє баш кошкондор тїшє турган лимузин жеўил, кооз, оюнчуктай тантына

• Ички органдагы, денедеги курттарды тїшїрєт. Аскарида, ламбилёз, тумхоланда, кене, демодекс, токсокара, дизбактериоз, митоз ж.б.

• Толуп кеткендерди арыктатып жел кабызды чыгарат.

• Оорулардын шыпаасын касиеттїї чєптєрдєн тапса болот. Сакайбаган оору жок. Ар кимдин ден соолугу єзїнїн колунда! Ахунбаева кєчєсї №90 (Онкологиялык больницанын жанында, болжол менен Абдрахманв кєчєсї менен кесилишкен жерде). Тел: 0772850673 жеўил машинада - салону ачык кабриолотте дїйнєдєгї жалгыз бактылуу тїгєй жар болуп отурушат. Айдана! Таалайын тапкан тїгєйї да Айданадан кем эмес экен. Рулга алмак-салмак отуруп, бирде жарнаманын кєз жоосун алган жерлерин аралап, бирде кар баскан аска тоолорду этектей, кайра мелмилдеген кєк деўизди бойлой, анан шар аккан суунун їстїндєгї шаар келбетин элестеткен кєпїрєдєн єтїп, мейкин талааны аралап, эки дене, бир жїрєк болуп зуулдап келатышты, алардын їстї жагында, бир аз арткараакта, оркестр эрчип учуп алган. Шаар четине келип токтошту, жанына жаны кошулган, бакыт дегендин ченем билбес мээримине бєлєнгєн тїгєйлєрдєй тиги экєє сейил бактын жанына токтогон машинадан тїшїп, эки дене коргошундай эрип кучакташа, жарнамалары жымыўдаша кєз кысып єзїнє чакырып турган ресторанга киришти да, андан чыккан соў кайрадан кайдадыр «.Лимузин» менен жєнєштї. Махабат бактысы деген ушул го! Карап туруп... ооба, жалындап баратканыўды озїў билбейсиў. Кайрадан музыка жаўырат, кайрадан стадион: «Ли- му-зин!» «Ли-му-зин!» «Ай-даа-на! Ай-да-а-на!» деп жерди жара кол чабат. Арсен Саманчин єзїнєн єзїн жоготуп, кирерге жер таппай турду. Агынан жарылган элден артыкпы? Ал деле элге кошулуп... Ооба, жеткен экен, акыры ал да: «Ли-музин! Ай-да-на! Ай-да-на!» - деп жаткандай болду, анысы єзїнє араў угулду. Ушу маалда кїтїїсїз жерден казандай кайнаган элди элейткен бир укмуш кєрїнїш кєзгє сайылды. Тїнєргєн тїндї єрттєгєн жарык чагылгандай жарк этти да, кєккє атылган ракета фейерверктерден бїт аалам алаканыўда тургандай болуп кєрїндї. Бир укмуш! Шаар мэрине миў алкыш! Эрташтын берген акылы го?.. Мейли, фейерверктер демейдегидей шаан-шєкєт єтїп жаткан жерден эмес, шаар сыртынан залп менен атылып турду. Ордо калаа єўїрдєн алган бєксє тоонун чокусунан кубаттуу ракеталар атылып, кєз кызарткан жаркыроолор кєктї кєздєй бирин бири кубалай жылдыз нур чача чыгат. Мындай шумдук керемет мурда-кийин бир да жерде болбогон, муну да ошо Эрташ Курчал балакет тапса керек.

СКАНВОРД

15

№ 128 • 15-май, 2015-жыл

16

КЫЗЫКТУУ СЇРЄТТЄР

КУТТУКТОО

Туулган кїнїўїз менен АПАКЕ!

14-май бизди жарык дїйнєгє алып келген апакебиз

БАРКТАБАСОВА КЕРЕЗдин туулган кїнї жана атам Касмалиев Сїйїндїк экєєнїн баш кошуп, бирге тїтїн булаткандарына 35 жыл болушу менен куттуктайбыз!

Апаке 57 жашыўыз кут болсун! Баарыбызды атам экєєўїздєр єстїрїп, чоўойттуўуздар, эми сый-урмат кєрєєр учуруўуздар. Сизге бекем ден соолук, кажыбас кайрат, узун ємїр каалайбыз! Атам экєєўїздєр ээрчишип алып биздин тойлордо гана жїрїўїздєр. Тєрїбїздїн кєркї, їйїбїздїн куту болуп, дєєлєттїї карылыкта ємїр сїрїўїздєр!

Уул-кыздараўыз, келиниўиз, кїйєє балдарыўыз

КУТТУКТОО

Нарын облусунун Кочкор районуна караштуу, Кара-Тоо айылынын Шарип Абдылдаев атындагы орто мектептин

2005-жылкы бїтїрїїчїлєрїн 10-жылдык бїтїрїї кечеси менен куттуктайбыз!

Мектепти аттаган кїндєн тарта билим, таалим-тарбия берип, туура жол кєрсєткєн мугалим эже-агайларга, ата-энелерге тереў ыраазычылык билдиребиз! Убакыт учкан куш сыўар, мектепти бїтїргєндєрїнє бат эле он жыл болду. Мектепти бїтїргєн ар бир окуучу єлкєбїздїн керегине жараган инсандардан болушту, - десек жаўылышпайбыз. Сиздер тарбиялап чоўойткон уул-кыздарыўыздар бїгїн бир їй-бїлєєнїн башкаруучусу, балдардын атасы, ал эми кыздар бир їй-бїлєєнїн очогун єчїрбєй, отун тутанткан мээримдїї жар, ажарлуу апа наамына ээ болушту. Урматтуу бїтїрїїчїлєр, мындан аркы турмуш жолуўарда жалаў жакшылыктардын кїбєсї болуп, тандаган жолуўардан адашпаган, кыргыз элинин чыгаан инсандары болуп жїрє бериўиздер! Жашооўор жакшылыктар менен курчалсын! Ар бириўер єз їй-бїлєєўєр менен бакубат турмушта ємїр сїрїўїздєр! 10-жылдык жолугуу кечесине классташ кыздарды чакырабыз! Келиндер жамааты

№ 128 • 15-май, 2015-жыл