Culemborgse Courant 150 jaar

R

AA 0J

15 Koninklijke BDU Uitgevers

Hoofdredacteur: Jos Scholten

www.culemborgsecourant.nl I: www.puttenaer.nl

Jubileumeditie

vrijdag 12 november 2010

Jubileumuitgave

Het is deze maand precies 150 jaar geleden dat de allereerste‘ Culemborgsche Courant’ verscheen. Een jubileum dat niet onopgemerkt voorbij mag gaan.

En daar willen we u als lezer graag bij betrekken!

Vandaar dat de Koninklijke BDU, uitgever van de Culemborgsecourant.nl, besloten heeft tot het maken en verspreiden van deze speciale Jubileumuitgave.

Een krant met veel verhalen en foto’s van vroeger, want wat is er nou leuker dan herinneringen aan vroeger ophalen? Zoals deze foto, gemaakt bij drukkerij Verschoor, waar vele jaren de Culemborgse Courant gemaakt en gedrukt werd.

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

3

vrijdag 12 november 2010 pagina

Landelijke persprijs zet kroon op 150 jaar Culemborgs(ch)e Courant Geachte lezer, Het is voor mij als hoofdredacteur van deze krant een voorrecht om een voorwoord te schrijven voor de jubileumuitgave. Want het 150-jarig bestaan van onze oudste BDU-titel, de CulemborgseCourant.nl, is een bijzonder moment dat bijzondere aandacht verdient! Niet alleen voor ons als samenstellers, maar ook voor u als inwoner van de gemeente Culemborg.

Het is namelijk uw krant, uw website! Het nieuws, de verhalen, de aankondigingen, ze gaan over u als inwoner.

Een krant is nog altijd de spil in het democratisch proces, dè informatiebron over het lokale, sociale leven. Wij zijn dan ook bijzonder vereerd met het feit, dat juist in dit jubileumjaar, Yolande van Erp-Deuss en Erik de Bruin namens de CulemborgseCourant.nl de Prijs voor de Nieuwsbladjournalistiek hebben gewonnen. Deze nationale persprijs, waar bijna 400 kranten naar meedingen, werd toegekend aan de vele bijdragen die Van Erp-Deuss en De Bruin hebben geschreven over de spanningen in Terweijde tussen Culemborgers van Molukse en Marokkaanse afkomst. De jury oordeelde de bijdragen als ‘grondig, evenwichtig en gespeend van sensatiezucht’.

Wij hopen nog lang met een dergelijke positief, kritische blik voor en met u deze krant, zowel op papier als digitaal, te blijven maken!

Anderhalve eeuw nieuwsblad geeft ook een prachtige inkijk in de rijke historie van 150 jaar Culemborg. De allereerste krant, van 5 november 1860, omvat twee A3-tjes met voornamelijk binnen- en buitenlands nieuws. Wat dat betreft is er veel veranderd. De ‘Marktberigten’ en de vaartijden van de ‘Stoombootdienst’ zijn niet meer terug te vinden in de hedendaagse krant, de stadsberigten gelukkig nog wel.

Speciaal ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de CulemborgseCourant.nl geeft de Koninklijke BDU een jubileumboek uit met als titel ‘Culemborg zoals het was’. Auteur is Jack van der Winkel. Elders in deze krant kunt u inschrijven en uiteraard bieden we u als lezer van de krant daarbij een aantrekkelijke korting aan.

Zonder andere collega’s tekort te willen doen, wil ik Yolande van ErpDeuss en Jeroen Janssens hartelijk bedanken voor hun niet aflatende inzet voor deze speciale uitgave en de jubileumactie. Verder zijn we veel dank verschuldigd aan Jack van der Winkel, Philip Oosterlaak en Bep van Ee die de pagina’s heeft vormgegeven. Maar vooral een woord van dank aan u, adverteerder en lezer van de CulemborgseCourant.nl. Zonder u is er geen krant!

Jos Scholten Hoofdredacteur Lokale Nieuwsmedia Koninklijke BDU Uitgevers BV

Dicht bij de lezers De Culemborgse Courant bestaat 150 Jaar. Dat kan bepaald niet iedere krant zeggen. Er moet dus iets zijn wat de krant goed doet of waar de krant goed in is. Wat is dat dan? Waarom kan de Culemborgse Courant een dergelijke mijlpaal vieren en een andere krant niet?

realiseerde ik me dat dit niet van toepassing is op de medewerkers van de Culemborgse Courant. Zij bezoeken raadsvergaderingen, gaan de straat op, staan langs de lijn van het sportveld of zitten op de tribune bij sport en cultuurevenementen. Ze staan letterlijk middenin de samenleving en zorgen ervoor dat het Culemborgse nieuws bij de Culemborgers thuis komt.

Met alle nieuwe media die er de laatste jaren zijn bijgekomen, gaat de rol van de krant wel veranderen.

Ik denk dan in de richting van het geven van meer achtergrondinformatie. Daar zijn kranten nu al sterker in dan veel andere media.

Ik verwacht dat dit alleen maar toeneemt.

Bij het bereiken van een mijlpaal wordt vaak teruggekeken. Hoe is het allemaal begonnen en wat is er in de loop der jaren gebeurd. Altijd leuk om te lezen, maar ik vind het belangrijker om te kijken wat de krant in al die jaren heeft bereikt.

Welke plek heeft de Culemborgse Courant nu in de samenleving?

Zelf lees ik de krant met twee petten op; als burgemeester en als inwoner van de stad. Hoewel dat twee verschillende rollen zijn, merk ik dat de Culemborgse Courant voor beide ‘partijen’ interessant is. Dat zegt iets over de veelzijdigheid van het nieuwsaanbod dat wekelijks in de krant is terug te vinden. Want of het nu gaat over harde nieuwsfeiten, een gouden huwelijk, bedrijven, politiek, wegwerkzaamheden of kinderen die geslaagd zijn voor het zwemdiploma; u kunt het wekelijks lezen in de Culemborgse Courant.

Het is bijzonder knap dat het de

redactie elke week weer lukt om vooral het plaatselijke nieuws te verzamelen en in gemakkelijk toegankelijke taal aan de lezers aan te bieden. Dat zegt iets over kwaliteit en betrokkenheid en ik denk dat daar de kracht van de Culemborgse Courant ligt.

In mijn rol van burgemeester vind ik het belangrijk dat de lokale journalisten de kloof tussen burger en bestuur weten te overbruggen met positief kritische verhalen. De contacten met de gemeenteraad en de gemeentelijke organisatie zijn goed en worden gewaardeerd.

Onlangs las ik een artikel met de kop ‘De waakhonden van de democratie komen hun hok niet meer uit’. In veel gemeenten wordt namelijk geklaagd dat de tafels die gereserveerd zijn voor de pers tijdens gemeenteraadsvergaderingen leeg blijven. Toen ik het las,

Colofon

Inhoud Jubileumuitgave Culemborgse Courant

Deze Jubileumuitgave wordt vrijdag 12 november 2010 huis aan huis verspreid in Culemborg en Beusichem.

Voorwoord redacteur Yolande van Erp-Deuss

Druk: Koninklijke BDU, Barneveld.

De allereerste Culemborgse Courant uit 1960 Kuilenburgers blikken terug: echtpaar Vermeulen De Culemborgse sigarenindustrie

Aan deze Jubileumuitgave werkten mee: Yolande van Erp-Deuss, Jack van der Winkel, Philip Oosterlaak, Esther Coumans, Louis van Oort, Jean Lommen, Theo van Dam, Els v.d. Hooff, Hans Deuss, Maja Slagboom, Zwier van der Schagt en Kevin van Tuil en Nico Hoevenaars van het Regionaal Archief Rivierenland.

Interview met Jack van der Winkel

Advertentieverkoop: Jeroen Janssens.

Kuilenburgers blikken terug: echtpaar Stigters

Opmaak: Bep van Ee.

Herinneringen aan oude schoolfoto’s

Culemborgse volksverhalen in de Witte Raaf Oude artikelen/advertenties Kuilenburgers blikken terug: bakker Verheijde Els blikt terug Oude prentbriefkaarten Orgelman Willem Blommers

Voorpagina Culemborgse Courant 1970

Theo van Dam werkt al 48 jaar voor de CC

4/5 6/7 9 10/11 13 14/15 16/17 19 21 22/23 25 27 29 31/32/33 35

Ik wens de Culemborgse Courant een fijn jubileum toe en hoop dat de inwoners van Culemborg nog lange tijd op woensdag de nieuwste editie van de krant in de brievenbus mogen ontvangen.

Gefeliciteerd met deze mijlpaal.

Roland van Schelven Burgemeester van Culemborg

Jeugdherinneringen van een Culemborger Ook het Elisabeth Weeshuis jubileert Kuilenburgers blikken terug: Theo van Sterkenburg Oude artikelen/advertenties Terugblik meubelindustrie Culemborg had vroeger een bioscoop Sportief Culemborg in 1962 Culemborg in 1923 opgeschrikt door dubbele roofmoord Kuilenburgers blikken terug: Jan Brenkman Oude advertenties 150 jaar sport in de CC Verschoor viert 25-jarig jubileum Hoe wordt de Culmeborgse Courant gemaakt?

In 2025 wordt geheime krant verspreid

Culemborgse Courant 1860 - 2010

37 39 41 42/43 45 47 49 51 53 55 56/57 59 61 63

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

150 jaar Culemborgse Courant. Niet de oudste krant van Nederland, maar toch wel een van de oudste regionale nieuwsbladen. Logisch dus dat de Koninklijke BDU, uitgever van de Culemborgse Courant, daar bij stil staat en een extra editie uitbrengt. Het was voor mij al meteen duidelijk dat in deze jubileumeditie veel aandacht moet worden besteed aan ‘ hoe het vroeger was’. En natuurlijk wil ik wel eens door oude kranten spitten. Dus duik ik het Regionaal Archief in Tiel in en neem me voor wat jaargangen van de Culemborgsche Courant (met ‘sch’, zoals zo lang werd geschreven) door te nemen. Heerlijk, door al die oude kranten bladeren. Geweldig om te ontdekken dat de allereerste krant, van 5 november 1860, nog bewaard is gebleven! Deze krant, die uit twee A3-tjes bestaat, mag zeker niet ontbreken in deze extra editie. Ik krijg van de secretaresse van het archief langwerpige witte strookjes die ik bij de artikelen kan steken die ik graag wil laten scannen. Al snel moet ik om extra strookjes vragen…

‘Heerlijk al die oude kranten’

Die allereerste kranten De Culemborgse Courant verschijnt de laatste jaren huis aan huis, maar is vroeger altijd een abonneekrant geweest. Wie zich in 1860 abonneerde voor de krant, betaalde per drie maanden f 0,75. Advertenties tot 5 regels kosten f 0,75. De krant wordt op dat moment uitgegeven door J.C. Gaade en de uitgave heeft plaats ‘elken dinsdagmorgen 8 ure’.

De eerste jaren heeft de krant een aantal vaste rubrieken, zoals het ‘Overzicht der Week’, ‘Buiten-en binnenlandse berigten’, ‘Stadsberigten’, Marktberigten (met hierin de prijzen van onder meer tarwe, rogge, gerst, haver en aardappelen), ‘waterhoogten der rivier’ en ‘Advertentien’. Bij het doorbladeren valt op dat bij sommige kranten een apart velletje papier zit. Zo is er een keer een telegram, een aankondiging van een concert van het Culemborgsch Mannenkoor (Toegang alleen voor Heeren) en zelfs een advertentie voor rundvleesch à 65 cent per pond bij B. Lévie & Comp van de Tollenstraat 70.

Ook toen moest er al geld verdiend worden en ontbreken de advertenties niet. Nog niet noemenswaardig veel, maar toch. Een advertentie die wekelijks terug te zien is, is die

van de Stoombootdienst. Na anderhalf jaar, op 9 februari 1862, gaat de krant van twee naar vier pagina’s en is er sprake van een andere opmaak met ook nu weer veel wereldnieuws, gerubriceerd per stad/ land. Later dat jaar meldt uitgever J.C. Gaade dat zijn boekhandel en boekdrukkerij is overgegaan naar de heer A.J. Blom, die vanaf dat moment de nieuwe uitgever van de Culemborgsche Courant is. In plaats van dinsdag verschijnt de krant nu op zondag en gaat tijdelijk weer over naar twee pagina’s. Opvallend is de start van een feuilleton, dat wekelijks wordt vervolgd en vele lezers aan zich bindt. Ook opvallend is de advertentie van sigarenmakers die ik in de krant van juni 1863 zie. ‘Gevraagd: sigarenmakers, vast werk begeerende, tegen goed loon, vervoegen zich bij Dreeselhuys & Nieuwenhuijsen te Culemborg’. Het is een van de weinige lokale adverteerders die tijd.

In een krant van oktober 1864 valt mijn oog op een advertentie van een lokale winkelier van A. van Rees. Hierin staat te lezen dat de winkel ‘Ordinaire Heeren Laarzen’ aanbiedt voor f 5,50. De uitgever in die tijd heeft ongetwijfeld ook veel geld verdiend aan drogisterijen. Allerlei -dubieuze- middeltjes worden aangeprezen. Leuk is de advertentie zoals te lezen in de CC van 27 november 1864: ‘Geen Kale Hoofden Meer’ waarin een haargroeimiddel wordt gepromoot.

Dan maak ik een sprong naar 1899.

Geen A3-formaat meer maar een slagje groter. De krant verschijnt inmiddels op woensdag en zaterdagavond en heet officieel ‘Culemborgsche Courant Algemeen Nieuws- en

Foto: Raphael Drent

En daar begint mijn speurtocht.

Alleen al over het jaar 1860 doe ik uren. Dat gaat zo niet lukken, dus ik moet mezelf dwingen om snel door de kranten te bladeren en helaas veel letterlijk en figuurlijk naast me neer te leggen. Maar vaak blijf ik steken op leuke, grappige of herkenbare artikelen. Al snel wordt me duidelijk dat de Culemborgse Courant vroeger met name veel landelijk- en wereldnieuws brengt.

Maar er is altijd ruimte voor lokale gebeurtenissen, zoals de notulen van de gemeenteraadsvergadering.

Yolande van Erp-Deuss spit in het Regionaal Archief in Tiel door vele oude kranten.

Advertentieblad voor de stad en omstreken’. Uitgever is Blom & Olivierse en de abonnementsprijs per jaar bedraagt f 2,-.

‘Prijs der advertentiën is van 1 tot 3 regels 30 cent voor iederen regel daarboven 6 cents. Bij driemaal plaatsing ener annonce wordt derhalve slechts tweemaal in rekening gebracht.’

‘Eenig fijn’ De krant telt weer vier bladzijden en er wordt veel aandacht besteed aan wereld- en landelijk nieuws. Nieuwe rubrieken zijn onder meer de trekking ders. van de staatsloterij, er te er v d na kerknieuws, ‘onze dschap aa grijke boo n a el b buurt’, ‘van alles en E wat’ en ‘van de wieg tot het graf’. Ook zie

ik regelmatig de rubriek ‘uit de moppentrommel’ voorbijkomen. Er staan inmiddels veel meer advertenties in de krant. Nog steeds niet zoveel lokale adverteerders maar veel uit Utrecht. De advertenties worden ook langzaam maar zeker wat groter qua formaat. Warenhuis Peek & Cloppenburg uit Utrecht heeft de primeur voor wat betreft een paginagrote advertentie. De winkel adverteert met teksten als ‘werkelijk laagste prijzen’ en ‘eenig fijn’. Rond het jaar 1900 is de krant globaal verdeeld in 2,5 pagina’s redactie en 1,5 pagina’s advertentie. Sommige advertenties staan overigens overdwars geplaatst, waarschijnlijk omdat het anders ‘niet past’.

Uitgever Verschoor De volgende sprong is naar 1941.

Uitgever is A.T. Verschoor, de abonnementsprijs is inmiddels 0,75 cent

Culemborgse Courant 1860 - 2010

per drie maanden en per jaar f 3,-.

De krant verschijnt iedere zaterdag en wie wil adverteren betaalt 90 cent van 1 tot 6 regels en voor iedere regel daarboven 15 cent. Het feuilleton staat nog steeds pontificaal op de voorpagina en ook is inmiddels een strip opgenomen in de krant van ‘Rob de Avonturier’.

Nog steeds veel landelijk nieuws en er is inmiddels ook een kinderrubriek bijgekomen die vaak een halve pagina beslaat. De grappen hebben een eigen rubriek onder het kopje ‘Vroolijk Hoekje’. Nog steeds veel landelijke adverteerders maar de lokale ondernemer weet zijn weg naar de Culemborgse Courant steeds beter te vinden. Nu komt het steeds vaker voor dat een pagina uit alleen advertenties bestaat. Ook staan er wat lokale sportberichten genoemd, zoals de uitslagen van damvereniging Denk & Zet. In de krant van 28 maart 1942 staat uitgever Verschoor stil bij het 25-ja-

vrijdag 12 november 2010 pagina

Dit te

legra

Ook in die tijd al populair: de kermis.

m we

rd bi j

de Cu

5

lemb

orgsc he Co

uran

t vers

preid

.

Rob de Avonturier; wekelijks kijken veel Culemborgers uit naar het vervolg van de strip. rig bestaan van de uitgever. Een paar maanden later doet Verschoor een mededeling aan de lezers dat dit voorlopig de laatste Culemborgsche Courant is. Medio mei 1945 verschijnt in Culemborg een krant onder de naam ‘De Midden Nederlander’ en een week later heet de uitgave ‘Dag-bulletin’. Beide kranten worden uitgegeven door A.T. Verschoor. De ‘oude vertrouwde’ Culemborgsche Courant komt 26 mei 1945 weer uit. Om dit te vieren wordt de krant die dag gratis huis aan huis bezorgd. De redactie van de Culemborgsche Courant laat in deze uitgave weten dat de krant in 1942 werd verboden. ,,Wij wilden de propaganda voor de Duitschers, inclusief de N.S.B., voor hen van zoo groote beteekenis, niet opnemen. De Culemborgsche Courant is er dus weer. Nog voor dit eerste nummer verscheen bleek ons de sympathie op allerlei wijze reeds van velen. De courant is nog klein van formaat en niet zonder gebreken doch... gezond van inhoud en van alle smetten vrij...’’

Revolutie in de Kookkunst Rond 1960 komt de krant elke vrijdagmiddag uit; kost een abonnement per week 17 cents en per kwartaal f 2,15. Advertenties gaan inmiddels per millimeter: 12 cent per millimeter. De krant telt meestal 8 pagina’s en nog steeds veel aandacht voor landelijk en wereldnieuws maar de lokale berichten krijgen steeds meer de

overhand. Toch is de opening van de krant vaak landelijk nieuws.

Zoals in de CC van 4 mei 1962, toen melding werd gemaakt van een ‘Revolutie in de Kookkunst’. Philips was namelijk begonnen met de fabricage van een serie magnetronische fornuizen die rond de 6800 gulden zouden gaan kosten…. Of wat te denken van de voorpaginaopening van 22 maart 1963: ‘President Kennedy van de Verenigde Staten van Amerika heeft het nodig gevonden zijn ambtenaren het advies te geven eens 80 kilometer te gaan wandelen om op die manier hun lichamelijke conditie te verbeteren...’

Wekelijks wordt op de voorpagina beschreven wat de weersverwachting is. De sportverslagen rukken op; vaak zelfs een hele pagina.

Leuk om te zien zijn de sportfoto’s en verslagen. Zo valt te lezen dat Vriendenschaar in januari 1962 een punt verspeelt tegen Vreeswijk maar ook sportverenigingen als SGV, Fortitudo, Olympia en de volleybalvereniging komen langs. Het kinderhoekje is er nog steeds net zoals het feuilleton en de strip. Ook wordt redactioneel veel aandacht besteed aan mode.

In de jaren tachtig en negentig wordt de Culemborgse Courant eigenlijk pas echt een krant met veel lokaal nieuws. Uitgever Verschoor verkoopt de krant in 1994 aan de BDU en de krant wordt een huis-aan-huiskrant. Inmiddels is de oplage 14.500 Sinds kort wordt de krant niet alleen in Culemborg

maar ook in Beusichem bezorgd.

Met deze editie blikt de redactie terug op de geschiedenis van de Culemborgse Courant met onder meer compliaties van oude artikelen en advertenties.

Ook wordt Deze advert een aantal entie van d ‘echte e Veemark t werd vaa Kuilenburk wekelijks geplaatst. gers’ aan het woord gelaten. Groot is onze dank aan Jack van der Winkel, de man achter de site niet ontbreken. Zwier van der ‘Culemborgzoalshetwas.nl’. Een Schagt heeft een aantal van zijn aantal van deze teksten en foto’s prentbriefkaarten beschikbaar zijn door hem beschikbaar gesteld gesteld. Mijn dank gaat ook uit en opgenomen in deze krant. Dank naar Nico Hoevenaars van het ook aan Philip Oosterlaak, die voor regionaal Archief Rivierenland en ons de archieven indook om wat zijn collega Kevin van Tuil voor over de Culemborgse sportgeschiehet scannen van vele teksten uit denis te schrijven. En wat is nu een oude kranten. Tijdens een van mijn Culemborgse Courant zonder een bezoeken aan het archief laat Ella rubriek van Els? Deze keer geen Kok-Majewska weten dat er op dat ‘gedichie’, maar een verhaal over moment hard gewerkt wordt om haar (jeugd)herinneringen. Theo de Culemborgse Courant (van 1860 van Dam, die al 48 jaar werkzaam tot 1950) te digitaliseren zodat deze is voor de CC, mag uiteraard ook kranten straks op de site van het

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Regionaal Archief Rivierenland op te vragen zijn.

Het is moeilijk geweest een keuze te maken uit de vele leuke artikelen die door de jaren heen in de krant hebben gestaan en helaas is het onmogelijk al die oude (sport) verenigingen, instellingen en belangrijke mensen in deze jubileumuitgave een plaatsje te geven.

Maar al met al hoop ik dat u heel wat uurtjes lees- en kijkplezier zult beleven aan deze extra editie!

Yolande van Erp-Deuss

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 6

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina

Culemborgse Courant 1860 - 2010

7

Bekijk ons actuele woningaanbod op www.pimvanveen.nl

Pim van Veen makelaardij feliciteert de Culemborgse Courant met haar 150 jarig jubileum!

Jan van Riebeeckhuis Achterstraat 38 4101 BB Culemborg T (0345) 520 640 info@pimvanveen.nl www.pimvanveen.nl

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 9

Echte Kuilenburgers blikken terug

In de rubriek ‘Echte Kuilenburgers blikken terug’ laat de redactie van de Culemborgse Courant een aantal ‘Echte Kuilenburgers’ aan het woord. Wie zijn ze, waar hebben ze gewoond, welk beroep oefenden ze uit en hebben ze leuke herinneringen aan het Culemborg van vroeger?

‘We zijn zo gek op de Lek’ Jo en Miep Vermeulen zijn van die rasechte Kuilenburgers.

Haar familie gaat zelfs terug tot 1200, vertelt ze trots. Ze hebben vier kinderen: Mary, Esther, Wim en Martin en acht kleinkinderen. Overal in hun huis aan de Goeman Borgesiusstraat hangen foto’s van vroeger en in de kast staan vele fotoboeken. Mooie herinneringen aan vroeger, blijkt al snel.

Jo is geboren in 1928 in de Kloostersteeg, een zijstraat van de Prijssestraat en verhuisde vervolgens onder meer naar de Westersingel, Herenstraat, Kalkhovenstraat en de Voet van Oudheusdenlaan en woont nu al 42 jaar met zijn vrouw in de wijk Terweijde. Hij ging als kind naar de Katholieke Jongensschool en de Stadsschool. Daarna als 15-jarige jongen kwam hij in dienst bij Gispen, waar hij de bedrijfsschool volgde en gereedschapsmaker werd. Later werkte hij zich op als de ontwerper van gereedschap. Hij heeft ook bij een aantal andere bedrijven gewerkt, maar kwam steeds terug bij Gispen. ,,Ik heb het er altijd goed gehad’’, zegt hij. Hij weet nog dat er zo’n 500 man werkte bij Gispen vlak na de oorlog. Toen zat het bedrijf nog aan de Triosingel. Na zijn pensioen is Jo niet stil gaan zitten. Hij heeft klussen in de huizen van zijn kinderen gedaan en heeft zijn zoon geholpen die een zeefdrukkerij begon. Nu doet hij het wat rustiger aan, maar hij geniet nog steeds van zijn grote passie: de Lek. Die passie deelt hij overigens met zijn vrouw. ,,We hebben elkaar ook op de Lek leren kennen’’, vertelt ze. ,,Ik roeide in een bootje en hij stond op de krib. Hij zei toen ‘meisje, je moet wel binnen de krib blijven!’. Ik vond het zo’n leuke jongen en wat bleek: hij woonde maar een paar huizen van ons vandaan!’’

Ze herinnert zich ook nog goed dat ze verkering hadden en een keer samen op de boot zaten. ,,Ik vroeg of ik een keer mocht sturen.

Dat mocht en ik stond vrolijk te zwaaien naar iedereen aan de kant. Toen botste ik tegen de krib en was de boot kapot.’’ Nu kan ze er om lachen, maar toen was ze even bang dat hij de verkering uit wilde maken. ,,Hij was zo boos’’, vertelt ze nu lachend. Het echtpaar

De vader van Jo Vermeulen, Dirk, had vele beroepen Zo was hij ook ijsverkoper.

‘Ik vret er wel zes op!’

Vermeulen is nog steeds veel aan en op de Lek te vinden. ,,We zijn zo gek op de Lek!’’

IJsverkoper Jo vertelt verder. Zijn moeder was huisvrouw en zijn vader heeft verschillende baantjes gehad. Zo was hij sigarenmaker, heeft hij in de meubelindustrie gewerkt maar was hij bijvoorbeeld ook ijsverkoper en haringman. Dat zullen ongetwijfeld nog veel ‘echte Kuilenburgers’ zich nog wel herinneren. Dat hij met zijn handkar langs de straten liep om ijs te verkopen. Ook kwam hij met een emmer haring bij de mensen langs. Dan maakte hij de haring bij je aan de deur schoon. ,,Ik vret er wel zes op’, zei iemand wel eens. Zijn moeder heeft nog bij Fotograaf Ypma gewerkt.

Jo kan zich ook nog goed de Culemborgse Courant herinneren. ,,Die lazen we op de grond.’’ Hij weet

Olympia, waar Miep Vermeulen lid van was, deed ook mee aan voorstellingen in de Plantage. Miep staat op de tweede rij, de tweede van rechts.

zelfs nog wie de krant bezorgde. ,,Zij werd altijd het ‘Zwarte Katje’ genoemd omdat ze altijd van die zwarte vingers had. Dat kwam natuurlijk door het krantenpapier!’’

Dan is het het woord aan Miep.

Zij is geboren aan de Zuiderwal en verhuisde vervolgens naar de Zandstraat, Zonnebloemstraat en Kalkhovenstraat. ,,Daar hadden we vijf slaapkamers!’’ Ze ging als kind naar de Josefschool en volgde daarna de modevakschool. ,,In de Ridderstraat bij de nonnen.’’ Helaas moest ze vroegtijdig van school omdat haar vader jong overleed en ze moest gaan werken. Ze heeft bij verschillende families in huis gewerkt in onder meer Driebergen en Houten. Ook heeft ze nog bij Hotel Veen gewerkt. En bij slager Buur. ,,Daar zorgde ik voor de kinderen. Ik mocht alleen in de slagerij helpen als er net een baby was geboren’’, herinnert ze zich lachend. Ze heeft lang gesport bij gymnastiekvereniging Olympia.

Miep Vermeulen kon vroeger nooit iets wegdoen, vertelt ze. ,,Komt door de armoe. Je had vroeger gewoon heel weinig.’’ Kleren verstelde ze altijd zelf. En door de jaren heen verzamelde ze heel wat kleren en begon ze een kledingverhuurbedrijf wat door haar dochter Esther jarenlang werd gerund onder de naam Kakelbont.

Na het trouwen gingen ze op het Sint Janskerkhof wonen. En betaalden daar een rijksdaalder (2 gulden 50) per week aan huur. ,,We woonden er heerlijk maar na vijf jaar moesten we eruit.’’ Het paar verhuisde naar de Emmalaan en woont nu al 42 jaar in de wijk Terweijde. ,,We wonen hier heerlijk!’’, zo besluit de Kuilenburgse, die nog even laat weten dat ze elke week geniet van de column van Els in de Culemborgse Courant.

Jo Ve de ja rmeulen overk arlijkse begeleid ant e zwem de de w n we z er te edstrijd wemme rug. in de rs tijd e Lek: naar ns de

etet schoolvo pioen bij h l rechts. Op de m a k s la k a zijn ema 1942 met ngens, hel len werd inin de achterste rij jo eu m er V Jo t oi. Jo staa baltoerno d meester Vink. n achtergro

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

Aan het eind van de negentiende eeuw telt Culemborg tientallen sigarenfabrieken en werkt 39% van de arbeidende bevolking van Culemborg in de tabaksverwerkende industrie. Er is er slechts één overgebleven, maar dat is dan ook de enige sigarenfabriek van ons land waar de sigaren nog ambachtelijk met de hand worden gemaakt: Sigarenfabriek Van der Donk. Veel ‘echte Kuilenburgers’ hebben in de sigarenindustrie gewerkt of kennen wel iemand die de sigaren nog met de hand hebben gerold. Reden genoeg dus om in deze jubileumuitgave uitgebreid aandacht te schenken aan de sigarenindustrie van Culemborg. Op verzoek van de redactie schreef Jack van der Winkel een verhaal over deze destijds zo bloeiende bedrijfstak.

Mijn grootvader en zijn twee broers werkten in het begin van de vorige eeuw als sigarenmakers op de sigarenfabriek de Trio. In de jaren twintig van de vorige eeuw besloten zij om zelf sigaren te gaan produceren. Zij startte hun bedrijf in een pand in de Prijssestraat. Het pand staat er nog steeds. Het is te herkennen aan het opschrift: ‘Het Rijtuig Magazijn’. Het merk waaronder de sigaren verkocht zouden worden was al snel gevonden. Het werd ‘Briand’. Eerbetoon aan de Franse politicus Aristide Briand, de eerste politicus die naar een gezamenlijk Europa streefde en winnaar van de Nobelprijs voor de vrede in 1926. Al snel werd het pand in de Prijssestraat te klein en kochten de gebroeders Van der Winkel op de Lange Havendijk de kapel van het Oude Mannen en Vrouwenhuis. Deze kapel lieten zij in 1923 verbouwen. Pas op 20 maart 1929 meldden zij zich bij de Kamer van Koophandel in Tiel om een vennootschap op te richten met als doel: “handel in sigaren en tabak in den ruimste zin”. Hiermee waren zij

toegetreden tot het gilde van kleine sigarenfabriekjes welke Culemborg in die tijd binnen haar muren telde.

Culemborg kende namelijk naast de drie grote sigarenfabrieken, De Trio en Cadena en de sigarenfabriek van Laan, een groot aantal kleine sigarenfabriekjes.

Triowijk Rond 1850 waren er in Culemborg wel al drie tabaksfabrieken gevestigd maar er waren nog maar weinig Culemborgers in deze bedrijfstak werkzaam. Daar kwam verandering in toen in 1853 de twee vrienden Cor Dresselhuijs en Jacob Nieuwenhuijsen op 18-jarige leeftijd hun eerste sigarenfabriekje met de naam “De Jonge Amerikanen” oprichtte. Deze naam hadden ze gekozen omdat Cor Dresselhuijs op 16-jarige leeftijd op een boot van zijn oom naar Amerika was geweest.

De zaken gingen goed voor Cor Dresselhuijs en Jacob Nieuwenhuijsen en in 1873 werd aan de Lange Meent een grote sigarenfabriek

De Culemborgse sigarenindustrie

Arbeiders aan het werk bij Dejaco. De sigaren van Dejaco werden verkocht onder de naam “Cuba Overal”. gebouwd, de Cadena. In 1889 werd door hen aan de Varkensmarkt (achter Maria Regina) nog een sigarenfabriek gebouwd, de Trio.

De sigarenindustrie bereikte in deze jaren zijn hoogtepunt. Dresselhuijs en Nieuwenhuijsen waren gedwongen personeel van buiten Culemborg aan te trekken. Daar waren echter geen woningen voor beschikbaar. Dresselhuijs en Nieuwenhuijsen besloten daarop om aan de Westersingel (tegenover de Westerwal) een groot aantal huizen voor hun personeel te bouwen. De zogenaamde Triowijk.

Bosjesmakers Aan het eind van de negentiende eeuw werkte 39% van de arbeidende bevolking van Culemborg in tabaksverwerkende industrie. In de sigarenfabrieken in Culemborg werkten in hoofdzaak mannen en jongens. De jongens waren meestal

de bosjesmakers. Zij waren in dienst van de sigarenmaker die hen ook moest betalen. Zo was bijvoorbeeld mijn vader de bosjesmaker van mijn grootvader. Bij de drie grote sigarenfabrieken werkten ook een aantal vrouwen en meisjes als ringsters en tabaksstripsters. De vrouwen en meisjes werkten wel gescheiden van de mannen.

Het werken op een sigarenfabriek en dan vooral op de drie grote fabrieken was geen pretje. De sigarenmakers zaten aan lange tafels opgesteld in stoffige ruimten waar maar zelden frisse lucht binnen kwam.

De Sigarenmaker (orgaan van de Nederlandse Internationale Sigarenmakers en Tabaksverwerkersbond, NISTB) schreef regelmatig over de slechte arbeidsomstandigheden bij de grote Culemborgse sigarenfabrieken. Zo maakte het blad onder meer melding van het ontbreken van een goede ventilatie ( ‘s zomers heerste er in de Culemborgse sigarenfabrieken een temperatuur van 35 tot 38 graden Celsius), de slechte verwarming in de winter, het ontbreken van schaftlokalen en geen aparte toiletten voor vrouwen. Door het niet ventileren van de werkruimte ademden de sigarenmakers veel te veel tabaksstof in waardoor de kans op longtering sterk toenam.

Zwijnen

k

et wer

Aan h

.

k -fabrie

Trio in de

In 1891 heerste er dan ook in Culemborg grote onvrede onder de sigarenmakers over de slechte en onmenselijke omstandigheden waaronder ze moesten werken.

Zo had bijvoorbeeld sigarenfabrikant Laan de gewoonte om in de winter de fabriek binnen te komen en ramen en deuren open te zetten en al het personeel uit te maken voor zwijnen.

De sigarenmakers bij Laan waren vooral ontevreden over de slechte kwaliteit van de tabak die zij te verwerken kregen en over de 15 cent contributie die zij per week moesten betalen voor het onderhoud van de fabriek. Intussen hadden zij deze punten ook bij de Nederlandse Internationale Sigarenmakers

Culemborgse Courant 1860 - 2010

en Tabaksbewerkersbond (NISTB) aanhangig gemaakt. Op advies van de NISTB hebben zij toen Laan een brief geschreven waarin zij verbetering van de arbeidsomstandigheden eisten en afschaffing van de gehate 15 cent contributie. Toevallig werkte bij Laan ook ene Wammes, de voorzitter van plaatselijke afdeling van de NISTB. Deze kreeg, nadat de brief was geschreven, door Laan alleen maar slecht werk toebedeeld. Dit betekende dat hij zulke slechte tabak kreeg dat bijna al zijn sigaren werden afgekeurd waardoor zijn verdienste sterk terug liep. De andere sigarenmakers accepteerden dit niet en verklaarde zich solidair met Wammes en wensten dat er betere werkomstandigheden kwamen. Om hun wensen kracht bij te zetten, gingen de sigarenmakers in staking. Laan kwam aan een aantal wensen tegemoet, zo werd bijvoorbeeld de contributie van 15 cent voor het onderhoud van de fabriek afgeschaft.

Het bleef echter broeien in Culemborg. Naar het voorbeeld van de activiteiten van de sigarenmakers bij Laan gingen ook de sigarenmakers bij de andere fabriek brieven met eisen aan directie sturen. De fabrikanten Laan, Dresselhuijs en Nieuwenhuijsen zonnen echter op wraak. Zij lieten een brief uitgaan waarin zij eisten dat de sigarenmakersbond zich niet meer met hun

vrijdag 12 november 2010 pagina 11

bedrijven mocht bemoeien. De sigarenmakers werd duidelijk gemaakt dat zij een “acte van tevredenheid” moesten ondertekenen, zo niet dan werden zij van werk uitgesloten. De bond trachtte nog met de fabrikanten in gesprek te komen maar dat mislukte. Op dat moment brak er in Culemborg een soort volksopstand uit. Bij een grote demonstratie op de Markt werden vele vrijheidsliederen gezongen. De drie grote fabrikanten verplaatsten toen hun productie naar Eindhoven. De Culemborgse politie speelde bij de staking een minder frisse rol. Zij probeerde werkwilligen te werven om in Eindhoven de productie verder voort te zetten. De Culemborgse stakers kregen steun uit België en Duitsland en in het hele land werd er voor de Culemborgse stakers gecollecteerd. Maar uitein-

delijk verliep de staking en hadden de stakers de strijd verloren. Het gevolg was dat heel veel sigarenmakers door de staking werkloos werden en dat de NISTB in Culemborg bijna al haar leden verloor en moest worden opgeheven. Pas aan het eind van de negentigerjaren van de negentiende eeuw lukte het weer een afdeling van de NISTB in Culemborg op te richten. In 1898 waren, aldus Otto de Beus, “bijna alle vakgenoten weer verenigt”. In de daarop volgende jaren waren er nog regelmatig conflicten tussen de sigarenmakers en de fabrikanten. In 1913 was er zelfs nog een grote sigarenmakersstaking die nu echter wel door de stakers werden

De hal van

Dejaco.

gewonnen.

Direct na de Eerste Wereldoorlog bereikte de export van sigaren een recordhoogte Dit had natuurlijk een positief effect op de werkgelegenheid. Rond 1922 begon de uitvoer van sigaren echter weer terug te lopen waardoor ook de werkgelegenheid sterk verslechterde.

Zo werden veel sigarenmakers ontslagen. Een aantal sigarenmakers die op straat kwam te staan begonnen zelf sigaren te produceren. Net als mijn grootvader begonnen die mensen sigaren te maken aan de keukentafel, en als het begon te lopen huurde men een schuurtje. Als het dan nog beter ging verhuisde men, net als mijn grootvader en zijn broers, naar een echte fabriek.

Zo rond 1930 begon een aantal landelijke sigarenfabrieken over te stappen op mechanisatie. In Culemborg was dat maar in zeer beperkte mate. Hier werd de sigaar nog in hoofdzaak ambachtelijk gemaakt. Bij het bedrijf van mijn grootvader heb ik vaak gekeken hoe dit ambachtelijk maken van een sigaar in zijn werk ging. Als de tabak in grote balen het bedrijf binnen kwam werden die op een droge plaats opgeslagen. Voordat de tabak

bewerkt kon worden, moest hij vochtig gemaakt worden. Ik heb dat mijn opa en mijn vader heel wat keren zien doen. Dan namen ze een slok water in de mond en bliezen dat als een nevel over de tabaksbladeren. Daarna werd de tabak omgedraaid en nog een keer beneveld, en dat zo een dag of drie, totdat de tabak vochtig genoeg was om te verwerken. Daarna werd de nerf uit het blad getrokken. Het zogenaamde strippen. Uit sommige bladeren kon je twee sigaren maken en uit anderen slechts een.

Dit werden de buitenste bladeren van de sigaar. Aangeduid als het “Buitengoed”.

Dan werden de tabaksbladeren

voor het “Binnengoed” gevocht, gestript, versnipperd en gedroogd.

Voor dit binnengoed werden verschillende tabakken gemengd om een bepaalde melange te krijgen.

De bosjesmaker drukte daarna dit binnengoed in de vorm van een sigaar en rolde het in het omblad, waarna het bosje een aantal uren in een houten sigaarvorm werd geperst.

Als de sigaar uit de sigaarvorm kwam, was hij goed in zijn model en de sigarenmaker kon dan het dekblad er omheen gaan rollen, maar dat was wel het secuurste werk. Het dekblad moest er mooi strak omheen zitten, zonder zichtbare naden. Dan brandde de sigaar ook veel mooier. Hierna werden de sigaren op kleur gesorteerd en in de droogkistjes gelegen, waarna ze in de droogkamer werden gedroogd. Het vocht moest uit de sigaren en dat duurde wel twee tot drie dagen. Na het drogen werden de sigaren geringd en ten slotte in de sigarenkistjes gelegd en waren ze klaar voor verzending.

Aan de ‘sjouw’ Sigarenmakers werkten dan wel op de sigarenfabriek waarvan de eigenaar de patroon werd genoemd maar zij waren voor een groot gedeelte ook hun eigen baas. De sigarenmaker kreeg betaald naar het aantal sigaren welke hij produceerde. Als de sigarenmaker een dag of misschien wel twee dagen geen zin had om te werken zei daar niemand wat van. Hij kon dan op die dagen geen sigaren maken en verdiende dus minder. Vooral het maandaghouden kwam onder de sigarenmakers nogal vaak voor.

Dan gingen ze ‘aan de sjouw’. Dat betekende dat hij alleen, of met een paar maten, naar het café ging waar nogal flink werd gedronken en gegokt. Als hij aan het begin van de week aan de sjouw was geweest dan moest er op de andere dagen heel hard worden gewerkt om het verlies aan inkomsten weer in te halen. Dit zelf bepalen wanneer je wel of niet werkte was heel gewoon in de Culemborgse sigarenfabrieken. Dat de patroons dit tolereerden, had vooral te maken met het feit dat zij hun vakbekwame sigarenmakers graag binnen hun bedrijf wilden houden. Toen na de Eerste Wereldoorlog de arbeidstijdenwet werd ingevoerd werd het moeilijker om het verzuimde werk in te halen. Maar het gebeurde nog wel. Het bedrijf waar dit absoluut niet getolereerd werd was Dejaco.

Graaf Egbert Toen rond 1920 de export van sigaren sterk terugliep en veel sigarenmakers werkloos raakten zijn de broers Goof en Nico de Jager, net als mijn grootvader, zelf sigaren gaan produceren. De gebroeders de Jager kozen voor de naam “Nederlandse Sigarenfabriek Dejaco”. De sigaren die ze produceerden werden verkocht onder de naam “Cuba Overal”. Nadat het bedrijf op diverse plaatsen in Culemborg gehuisvest is geweest werd het bedrijf in 1932 ondergebracht in een nieuw en modern fabriekscomplex gebouwd op de plek waar vroeger de glasfabriek van de familie Hoytema had gestaan. Rond die tijd werd ook het assortiment sigaren uitgebreid met de merknaam “Graaf Egbert”.

Het nieuwe bedrijfspand werd naar de laatste ontwikkelingen op het gebied van sigarenproductie ingericht. Zo beschikte het bedrijf over onder meer stripmachines, bosjesmachines en ringmachines.

Net voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog produceerde Dejaco een miljoen sigaren per week. Dejaco was op een manier ingericht, zo efficiënt en zo modern, waar de andere Culemborgse sigarenfabriekanten nog geen weet van hadden. Het hele bedrijf was

in afdelingen opgesplitst om de productie zo gestroomlijnd mogelijk te laten verlopen. Waar nodig met behulp van machines. Zo had men bijvoorbeeld geen bosjesmakers meer nodig, dit gebeurde met een machine net als het strippen van de tabaksbladeren. Alleen het opdekken van de sigaar gebeurde nog volledig met de hand en waren de gebroeders de Jager afhankelijk van de vakbekwaamheid van de sigarenmakers.

Het ging het bedrijf steeds meer voor de wind en op het hoogtepunt had men 500 mensen in dienst. Dit succes was onder meer te danken aan het scherp inkopen van de tabak en een goede en efficiënte verkooporganisatie. Logisch is dat een dergelijk modern en efficiënt bedrijf als Dejaco geen behoefte had aan sigarenmakers die kwamen werken wanneer het hun uitkwam. Sigarenmakers bij Dejaco moesten werken van zeven tot vijf, met tussen de middag anderhalf uur schaft. Zij stonden op stukloon, dus de rapste sigarenmaker verdiende het meest. De gemaakte sigaren waren echter vaak van minder kwaliteit dan die bij de andere Culemborgse bedrijven. Dit kwam niet alleen omdat Dejaco vaak goedkopere tabakssoorten verwerkte maar ook omdat de gebroeders de Jager maar heel moeilijk aan vakbekwame sigarenmakers konden komen. Deze hadden er namelijk helemaal geen trek in om in een fabriek te werken waar zulke strakke regels heersten en waar zij sigaren moesten maken van slechte

men en het getik van mesjes en rolletjes op de zinkjes zijn hoorbaar.

Op de verdieping liggen voorraden ruwe tabak in optimale omstandigheden opgeslagen terwijl op de zolder de gesneden tabak in alle rust ligt te drogen. Van der Donk betrekt uitsluitend hoogwaardige ruwe tabakken uit Brazilië, Cuba en Indonesië.

Het bedrijf is in 1919 opgericht door Dhr. R.W. Smits, maar heette destijds echter ‘’Sigarenfabriek Havana’’. J.J. Van der Donk trad op 14-jarige leeftijd in de voetsporen van zijn vader en begon in de sigarenfabriek van zijn pleegvader R.W. Smits. In 1955 werd hij compagnon en in 1965, na het overlijden van Dhr. R.W. Smits nam vader Van der Donk het bedrijf over. Pas midden jaren 70 kreeg de fabriek zijn huidige naam: ‘’Sigarenfabriek Van der Donk’’. Richard van der Donk kwam in 1977 in het bedrijf en is de huidige generatie die de toekomst in wil met dezelfde principes als zijn voorgangers. Dat wil zeggen, kwaliteit en exclusiviteit staan boven in het vaandel. De firma Van der Donk heeft het geluk gehad dat zij een product op de markt hebben kunnen zetten wat kwalitatief in de top kon meedraaien waardoor zij het hebben kunnen overleven.

De sigaren van Van der Donk zijn samengesteld uit de meest exclusieve tabakken. Zo gebruikt men voor het zgn. “binnengoed” tabakken uit Brazilie, Indonesie en Cuba. De Braziel is zoet en zwaar; Havana, helder en zwaar; en Java,

Richard van der Donk aan het werk. tabak. Die goede sigarenmakers zaten liever bij een bedrijf zoals dat van mijn grootvader waar de sfeer gemoedelijk was en ze nog altijd hun eigen tijd konden indelen.

Na de Tweede Wereldoorlog liep de productie van sigaren geleidelijk aan terug, onder meer omdat de mensen steeds meer overstapten op het roken van sigaretten. Door de mechanisatie konden de kleinere bedrijven de concurrentie met de grotere bedrijven niet meer aan en konden zij, in de jaren vijftig van de vorige eeuw, niets anders dan stoppen met het produceren van sigaren. Toen ook het bedrijf van mijn grootvader in 1955 de deuren sloot, kreeg mijn vader van Nico de Jager het aanbod om bedrijfsleider te worden op de dependance van Dejaco in Wijk bij Duurstede. Gezien de malaise in de sigarenindustrie wees hij dat aanbod wijselijk van de hand. Niet onterecht, want in 1963 moest ook Dejaco voorgoed haar poorten sluiten.

Van der Donk In Culemborg staat de allerlaatste sigarenfabriek van ons land waar de sigaren nog ambachtelijk met de hand worden gemaakt. Het bedrijf is al vanaf 1919 gevestigd in de Zandstraat in een twee verdiepingen tellende fabriekje. Er heerst een serene rust en slechts wat stem-

Culemborgse Courant 1860 - 2010

licht en zacht. Deze melange wordt gerold in een tabaksblad uit het Bezoekie- district op Java. Het nu gevormde “bosje” wordt, nadat het geperst is, op de werktafel voorzien van het dekblad. Dit is een zorgvuldig handwerk waarbij het exclusieve “Sumatra”-zandblad wordt verwerkt. Dit is het meest exclusieve tabaksblad wat in de wereld verkrijgbaar is. Niet alle bedrijven verwerken het omdat het veel te kostbaar is. Het “Sumatra”zandblad is een blad met een heel duidelijk smaakpatroon.

De sigaren van Van der Donk zijn tot in de hoogste kringen, zowel nationaal als internationaal, bekend en oogsten grote waardering.

Ambassades en het Koninklijk Huis zijn welbekende klanten. Belangrijke staatslieden zoals Churchill, Tito, Soeharto en Wiegel rookten de sigaren van de firma Van der Donk.

Per jaar maakt Van der Donk zo’n 200.000 sigaren, in veertien verschillende modellen. Van de Mystique (een cigarillo) tot de stoere, pittige Felicidad. De topsigaren uit Culemborg zijn vandaag te koop in zo’n 45 speciaalzaken. Richard van der Donk hoopt nog heel wat jaren door te gaan maar als hij stopt, een opvolger heeft hij niet, is het in Nederland waarschijnlijk gebeurd met het ambachtelijk sigaren maken...

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 13

Jack van der Winkel, de man achter de site ‘Culemborg Zoals Het Was’ Wie geïnteresseerd is in verhalen van vroeger, over hoe het leven in Culemborg er tientallen jaren geleden uitzag, is op de site www. culemborgzoalshetwas.nl op het juiste adres. In deze jubileumuitgave mogen dergelijke verhalen niet ontbreken en dus spreek ik af met de man achter de site: Jack van der Winkel. Een, hoe kan het ook anders, rasechte Kuilenburger.

‘Even’ op de koffie gaan bij Jack van der Winkel om te praten over het Culemborg van vroeger is er niet bij. Het ene na het andere verhaal wordt in geuren en kleuren verteld.

De interesse voor alles wat maar met Culemborg te maken heeft zat er al vroeg in bij Van der Winkel. ,,Als jongen zwierf ik na schooltijd door heel Culemborg; zowel door de stad als door de weilanden.

Ik kende alle hoeken van Culemborg!’’, vertelt hij. Zo’n vijftien jaar geleden is hij begonnen met de site om zijn verhalen een plek te geven.

Inmiddels staat er van alles en nog wat op; links naar radiouitzendingen (wekelijks is hij te gast bij SRC) tot verhalen over bekende Culemborgers; van verhalen over de oude cinema tot de beruchte roofmoord die in 1923 in Culemborg plaatsvond.

Tijdens ons gesprek wordt duidelijk dat hij trots is op zijn site, maar zich ook ongerust maakt wie straks het stokje van hem overneemt en er verhalen op blijft zetten. ,,Ik zoek eigenlijk iemand die net zo enthousiast is als ik over Culemborg en die verhalen over bijvoorbeeld de jaren

‘60 en ‘70 op de site kan zetten. Hoe bijvoorbeeld het uitgaansleven in die tijd was.’’ En dan komt ook de stille wens van Van der Winkel naar boven. Want zou het niet mooi zijn als de verhalen en foto’s op de site in boekvorm worden uitgebracht?

Enthousiast geworden door zijn passie voor het oude Culemborg en zijn site, kaart ik het aan bij de BDU, die naast uitgever van nieuwsbladen, abonneekranten en tijdschriften ook boeken uitgeeft. De BDU is meteen enthousiast en de contacten worden gelegd. Nog dit jubileumjaar verschijnt er een boek met de verhalen van Jack van der Winkel.

Geïnteresseerden voor dit boek kunnen via de bon op deze pagina intekenen voor een exemplaar.

Heel wat uurtjes besteedt Jack van der Winkel aan zijn site.

Wie is Jack van der Winkel?

hij lachend.

Jack van der Winkel is geboren in 1937 en heeft tot 1982 gewoond op de Oosterwal, waar ook zijn dochter is geboren. Zijn ene opa had in de jaren ‘20 een sigarenfabriek en zijn andere opa werkte als glasblazer bij de Van Hoytema’s. Er wonen aardig wat ‘Van der Winkel’s’ in onze stad, ,,en het is allemaal familie’’, vertelt

Na de ambachtsschool is Van der Winkel gaan werken als automonteur. In die tijd telde Culemborg drie garages en Van der Winkel kwam aan het werk bij Van Strien. ,,Elke dag kwamen daar de meubelverkopers langs met lekke banden!’’, herinnert hij zich. Hij heeft er altijd met veel plezier gewerkt, maar moest toen zijn dienstplicht vervullen ,,En helaas was er na diensttijd veel werkloosheid in Culemborg en kon ik mijn baan niet terugkrijgen.’’

Hij kwam uiteindelijk terecht bij de Volvogarage van De Jong. Die garage stond destijds in de Korte Meent, zoals zo veel bedrijven. Het was er altijd een drukke boel, weet Van der Winkel. ,,De oplegger van de truck kon de draai niet maken de Korte Meent in en dus werd er bij wat nu de ingang van tennisvereniging De Doelen is, gewerkt aan vrachtwagens.’’

nst.

e die

r in

nteu

Als

mo auto

air milit

Nadat hij met vervroegd pensioen ging, heeft Van der Winkel niet stilgezeten. Zo werkte hij als vrijwilliger voor de Industriebond in Tiel en heeft daar de ledenservice opgestart. Ook zat hij in het bestuur van de KvK in Tiel en was hij voorzitter van zowel de Industriebond FNV afd. Culemborg als de FNV afd.

In de s

meder

ij van

de am

bachts

Culemborg. (Deze laatste was het toenmalige overkoepelend orgaan van de plaatselijke FNV-bonden.)

De interesse voor Culemborg was er zoals gezegd al van jongs af aan, maar begon pas echt gestalte te krijgen toen hij op verzoek van iemand de archieven in dook om wat over de geschiedenis van zijn familie terug te vinden. Samen met zijn neef Joop heeft hij heel wat uurtjes in het archief doorgebracht. Ze kwamen erachter dat de eerste Van der Winkel’s in 1672 naar Culemborg zijn gekomen. ,,Tsja, en dan

chool.

kom je zoveel leuke dingen tegen over Culemborg. Toen is het balletje gaan rollen.’’ Henk Budde, die net als Van der Winkel in de gemeenteraad zat, gaf hem het advies om een site op te zetten om die verhalen van vroeger te publiceren. Dat is nu zo’n vijftien jaar geleden en inmiddels is de site uitgegroeid tot een vergaarbak van oude verhalen. En binnenkort, als kroon op zijn werk, kan Van der Winkel al die verhalen ook daadwerkelijk vasthouden...

Yolande van Erp-Deuss

Voorintekening Ja, ik maak gebruik van de voorintekening voor het boek Culemborg zoals het was, door Jack van der Winkel.

Verschijning: februari 2011 | prijs €7,50 (in plaats van €9,95) | uitvoering: paperback, 210x165, 176 pag.

Aantal exemplaren Naam: Adres: Woonplaats:

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Stuur deze bon voor 15 december aanstaande in naar BDU Boeken, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, of scan en mail naar m.adelmund@bdu.nl

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

Culemborgse volksverhalen in ‘De Witte Raaf’ Jan van Dillen

De allereerste Witte Raaf die in de Culemborgse Courant verscheen ging over Betje, oftewel Elisabeth Catharina van den Ham.

Ik ben nu bezig de oude mopstenen van de Nederlands Hervormde Barbarakerk in de juiste maat te brengen. Door ze af te bikken en met een mal te controleren, kunnen ze weer gebruikt worden voor de restauratie van de nieuwe kap van de kerk.

Dit zijn flinke knapen.

Ik heb er al honderden klaar gemaakt. Ik ben geen steenhouwer maar De Binnenpoort tijdens de restauratie van 1939 tot 1943, waaraan metselaar. Maar dit werk doe ik ook wel. Het Jan van Dillen heeft meegewerkt. komt erg precies met die mal en een mens wil altijd proberen goed werk te maken.

Ik ben een echte Kuilenburger. Mijn naam is Jan Antonie van Dillen. Ik ben nu achtenvijftig, dus zit ik een drieenveertig jaar in het vak. Ja, ik werk nu al drieënveertig jaar mee aan de opbouw. Toen ik een jaar of vijftien was, had ik al lang bekeken dat je een vak moest leren om aan de kost te kunnen komen. Ik vond bouwwerken prachtig en daarom ben ik metselaar geworden. Ik begon natuurlijk als opperman. Mijn eerste baas was Van Wees. Ik heb trouwens vele bazen gehad. Dat kan ook niet anders, want ik zit niet graag op één plaats. Ik heb veel buitenaf gewerkt. Veel nieuwe huizen gebouwd. In Woensel bij Eindhoven heb ik heel lang gewerkt aan de nieuwbouw voor de fabrieken van Philips. Hele woonwijken. Dat was een mooie tijd. In den Haag heb ik zeven maanden aan de restauratie van het gebouw van de Tweede Kamer gewerkt. Ook een mooie tijd. Ik ken het Haagje wel. Ook werkte ik in Delft en dus heb ik op vele plaatsen in ons land gemetseld. Vaak zat ik in restauratiewerkzaamheden, want dat heeft een speciale bekoring.

Cornelis de Kruijf Kom maar binnen en pak een stoel. Ouwe boel hier!

Ik ben de enige bewoner van het Oude Mannenen Vrouwenhuis hier aan de Lange Havendijk. Of eigenlijk zijn we nog met zijn tweeën. Een paar huizen terug woont nog iemand, maar die is er overdag bijna nooit. Alleen ’s nachts. Ik heb hier de ruimte en voel me op mijn gemak. Het was ooit een fraai hofje, maar het is nu heel erg vervallen.

Kijk, daar in dat huis heeft tegenwoordig een jonge schilder zijn atelier. Hij maakt mooi werk. Grote koppen. Ik kom vaak bij hem, want ik moet in dat huisje water halen. Nee, in deze woning heb ik geen water. Ik ben geboren in Schalkwijk, 78 jaar oud, en ik stam uit een boerengeslacht. Onder dienst ben ik ook geweest en ik was oppasser bij de Blauwe Huzaren in Leiden. Ja, dat was een mooie tijd! Er zijn nu geen Blauwe Huzaren meer. Kon ik er nog maar bij dienen. Ja zeker, ik houd veel van paarden. In Den Haag zou ik het ‘met de lijn’ rijden leren. Dan zat je op een grote bok met de lange lijn in je handen. Maar voor ik de kunst machtig was, moesten we naar Leiden terug. Ook heb ik kans gehad mee naar Indië te gaan. Tot tweemaal toe heeft de officier het gevraagd. Maar mijn moeder zei: ‘ik zie je net zo lief naar het kerkhof gaan’, dus ik bleef in Holland.

Wij waren ondertussen in Culemborg gaan wonen en ik werd knecht bij Dirk Koedam. Dat was een kolfje naar mijn hand. Nu kon ik me weer uitleven bij de paarden. Elke dag rijden en maar kolen sjouwen. Het was een zwart werkje, maar het beviel me best. Wat konden die paarden lopen. Gehold heb ik nooit. Maar het span van mijn maat zag kans er tweemaal op één dag vandoor te gaan! Met de rem op de wagen nog wel! Je liep nog al eens een bor-

Cornelis de Kruijf reltje op als je de kolen bracht bij de mensen.

Och zo’n pierenverschrikkertje kostte toen maar een stuiver. Er ging er nog al eens een achterover.

Want werkelijk, een borreltje kan nooit kwaad. Ik begrijp niet dat er altijd nog mensen zijn die geen slokkie lusten.

‘Ik begrijp niet dat er altijd nog mensen zijn die geen slokkie lusten’ Ik heb ook een rijbewijs voor een auto gehad. Ik moest in Arnhem proefrijden met een T-Ford. We verkochten niet alleen kolen, maar ook hooi en stro. Ook vervoerden we vrachten voor anderen en namen van alles aan. De wagens waren stevig met beslag op de wielen. Getrouwd? Nee, dat ben ik nooit geweest. Ik heb wel verkering gehad. We

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Er zijn heel wat ‘klezoren’ en ‘hengsten’ [soort metselwerk, red.] door mijn vingers gegaan. Hier in de stad heb ik meegewerkt aan de restauratie van de Binnenpoort. Dat was in 1941. Ik was eens boven in de Binnenpoort aan het werk en zat op een ‘korteling’ [dwarsbalk in steiger, red.]. Plotseling schoot dat ding los en ik rolde vier meter naar beneden. Laat ik nou op een zolder vallen en zo goed als niets mankeren. Je moet maar geluk hebben. Voor hetzelfde geld breek je je nek.

Andere ongelukken heb ik gelukkig nooit meegemaakt.

Toch heb ik wel veel moeten klimmen in mijn leven.

Dat werk aan de Binnenpoort was een groot werk, dat lang heeft geduurd. Er stond een heel steigerwerk omheen. Dat was een mooie restauratie. Een geluk dat het toen gedaan is, want vele historische en waardevolle gebouwen zijn deerlijk in verval geraakt. Ook aan de restauratie van het stadhuis hier in Kuilenburg heb ik lange tijd gewerkt. Daar hebben we nog wel eens gelachen. ‘Half onsje’ was mijn opperman. Soms liep het de spuigaten uit. Ik vind restauratiewerk veel mooier dan nieuwbouw. Ik houd nu eenmaal van die oude degelijkheid. Ze waren vroeger ook niet gek, want kijk

‘Laat mij maar bij de moppen blijven’ eens naar die muur. Bijna anderhalve meter dik. In die dagen had men toch echt niet het gereedschap van nu.

Vaak kunnen we er een puntje aan zuigen. Wat denk je van de nieuwe woningen die de laatste jaren worden gebouwd. Laat mij maar bij de ‘moppen’ blijven.

Mijn werk is eigenlijk mijn hobby. Hoeveel stenen ik ongeveer in mijn leven heb verwerkt, zou ik niet weten.

Maar als er een toren van gebouwd zou zijn, zou Jan van Schaffelaar er beslist niet af durven springen.

Culemborgse Courant, 12 juni 1964

werden beiden ziek. M’n meisje stierf in het ziekenhuis. Toen ben ik vrijgezel gebleven.

In 1943 kwam ik hier op het Hofje. Alle huisjes waren in die dagen nog bewoond en alles zag er nog behoorlijk uit. Het was een gezellig buurtje. De vrouwen woonden aan de ene en de mannen aan de andere kant. Toen waren hier mooie foto’s te maken geweest! Als die oude vrouwtjes bij de pomp stonden te kletsen of onder die oude lantaarn. Nu is er niets meer. Alle mensen zijn hier weggetrokken of gestorven.

In de jaren dat ik hier woon, heb ik viermaal iemand dood gevonden. Ja, je zit hier tussen de ouderdom, denk daar wel om! Ik tob wat met mijn been, maar ik ben er gelukkig nog.

Ik denk nog wel eens aan vroeger. Toen gingen we ’s zondags bij Collé gewichtheffen. Dat is een mooie sport. De eerste keer viel het niet mee. Ik kon de stang bijna niet omhoog krijgen, maar later toen ik de slag er van te pakken had, zat het wel goed. Ik heb vaak prijzen gewonnen. Gewichtheffen is een gezonde sport. Je krijgt er sterke spieren van.

Of het hier stil is? Ja, dat wel. Maar ik lees veel en loop er nogal eens uit naar mijn zuster, die daar op de hoek woont. Ik voel me hier als een kasteelheer.

Last van de buren is er niet bij. Hoogstens vliegt er vanaf de wal een bal van de jongens over de muur en die smijt ik dan wel weer terug. Binnenkort wordt dit hofje gerestaureerd. Het zal hier best weer mooi worden, daar ben ik van overtuigd.

[Cornelis de Kruijf kon toen niet vermoeden dat het Hofje nooit gerestaureerd zou worden, maar tot de grond toe zou worden afgebroken om plaats te maken voor de huidige bebouwing aan de Noorderhof, red.]

Culemborgse Courant, 17 april 1964

vrijdag 12 november 2010 pagina 15

Otto de Beus, alias Johan van Redichem, heeft een groot aantal verhalen geschreven over het volksleven in Culemborg in de negentiende eeuw. Deze interviews met‘ Witte Raven’ verschenen in de Culemborgse Courant tussen 1963 en 1965. In 2000 zijn deze verhalen door het Oudheidkundig Genootschap A.W.K. Voet van Oudheusden in boekvorm uitgebracht. Het boekje - 106 pagina’s groot - bevat 37 interviews. Een paar van deze interviews willen we u niet onthouden...

Antonie Bosch Ik ben een echte Kuilenburger, door en door.

Mijn wieg stond in de Vierde Hondsteeg. Daar bracht ik mijn jeugd door in het vrije veld.

Tussen de modder en de boerenkool ben ik De grote zaal van de Trio-sigarenfabriek. groot geworden. Aan mijn schooltijd heb ik goede herinneringen. Ik was echt geen brave Hendrik. Ik kon goed leren, want ik heb alle klassen doorlopen. Wel veel straf gehad. Och, je was jong en er was totaal geen vertier. Ik bleef de hele dag weg. ’s Morgens vertrok ik met een buil brood om m’n nek en pas ’s avonds kwam ik terug. De meeste Kuilenburgers hebben een bijnaam en ze zijn er nog trots op ook.

Op school was er maar een die geen bijnaam had. We hadden een keer tegen een schoolmeester ‘slof’ geroepen en een andere jongen ging ons verraden. Nou, toen we dat wisten, hebben we hem goed getrakteerd. Aan het eind van de Tollenstraat woonde een groentevrouwtje. Dat goeie mensje waste de groenten voor de klanten in een grote tobbe die altijd vol water stond. Daar wachtten wij onze verrader op en toen hij niets vermoedend daar langs kwam, pakten we hem beet en ging hij kopje onder in de tobbe. Het groentevrouwtje kwam ons met een grote koolschaaf achterna. De volgende dag op school woei er worst! We moesten op het matje komen en beiden voor straf een paar uur met de lei omhoog boven het hoofd gaan zitten. Nou, dat is wat hoor. Toen we het een goed half uur hadden volgehouden, gaf mijn kameraad het op en sloeg hij zijn lei op mijn kop aan diggelen. Ik zat met de lijst om mijn nek. Er kwamen vier onderwijzers aan te pas om ons in de kelder te werken. Dat was wel de grootste straf die ze je op school konden geven. We hebben het er geweldig bont gemaakt en zijn uitgebroken. Toen was de boot helemaal aan en we mochten in geen veertien dagen meer op school komen. We vertelden thuis niets en gingen elke morgen opgewekt met de buil brood om de nek van huis. En dan maar een beetje lanterfanten. Schoolverzuim? Daar hoorde

Jo van Kuijk Ik ben Johannes Jacobus van Kuijk, maar ze noemen me altijd Jo, doodgewoon Jo. Ik ben een echte Kuilenburger.

Geboren tegenover het huis waarin ik nu nog woon. We hebben Het brandspuithuisje op de hoek van de altijd in de Goilberdingerstraat gewoond. Rozenstraat tegenover het huis van Jo Ik weet nog als de dag Kuijk. van gister dat wij als schooljongens ’s avonds vaak noten gingen kloken, je weet wel, met zo’n knuppel uit de boom gooien. Ik zat maar te draaien in de bank en keek naar buiten. De meester, een liefhebber van noten, had me al lang door. ‘Van leren komt toch niets terecht’, zei hij, ‘ga jij maar’. De anderen in de klas wisten niet dat ik de meester de helft van de noten gaf!

Ja, dat was een leuke tijd. Mijn vader was koperslager. Dat werk vond ik wel wat zwaar, ik voelde er niets voor en werd leerjongen-bosjesmaker op de sigarenfabriek De Trio. Bij de oude Jan van der Vliet. Maar ook dat werk beviel mij slecht.

Ik verlangde naar de vrije natuur. Ten slotte zijn we bij ons thuis zelf een sigarenfabriekje begonnen. Dat draait nu al 30 jaar. Ik trok vaak met de fiets beladen met sigaren de boer op.

Naar het Gooi, maar ook naar Beusichem.

In die dagen had je een beste sigaar voor 3 cent. Maar denk niet dat die toestand ideaal was. Het kwam vaak voor dat mensen een kwartje voor tien sigaren boden. Ook moest ik wel eens ruilen met wat eieren. Dat waren slechte dagen.

Geen geld en geen vermaak. Wel denk ik altijd met vreugde terug aan de tijd toen ik nog voetbalde bij Vriendenschaar.

Ik heb het driemaal meegemaakt dat we kampioen werden, maar in de promotiewedstrijd ging het telkens mis. Het is eens voorgekomen dat we met vijf broers in het eerste stonden. Dat waren Jan, Wim, Manus, Co en ik. Of we toen gewonnen hebben? Nou, dat zou ik niet meer kunnen zeggen! Wel weet ik nog dat het een fijne wedstrijd was.

Ik ben stapel op vissen. Ik ben dan ook al vele jaren lid van de Culemborgse hengelsport vereniging. Als ik daar van ga vertellen, dan zitten we hier nog wel een paar dagen. Ik

je vroeger nooit over praten. Als het vakantie was, had mijn vader me al verhuurd om te helpen op ‘de Hut’ om flessen te sjouwen.

We speelden als we thuis waren vaak ‘plaieren’. Dat deed je met een paar man. Een knoop tegen een muur gooien en dan met je handen meten hoe ver die van de muur lag. Wanneer je handen groot genoeg waren, dat ze van de muur tot de knoop reikten, had je het gewonnen. Ik heb dat spelletje veel gedaan met Arie van den Ham. Ik had veel grotere jatten dan Arie, dus heb ik heel wat knopen van hem gewonnen. Toen de schooldeuren zich voorgoed achter me sloten, kwam ik op de akker terecht.

Mijn vader had een aardig boerenbedrijfje. En maar werken!

Van de vroege morgen tot de late avond. Maar ja, je wist toen niet beter. Wij hebben nooit gedroomd van een brommer of van een radio in het vestzakje. Nee, dan is het nu gelukkig heel anders. Of ze nu wèl tevreden zijn?

Ik geloof het maar half... Toen ik wat ouder werd, heb ik met de zeis veel gras gemaaid. We begonnen ’s morgens om vijf uur, maar begrijp me goed, dan hadden we soms al meer dan 2 uur gelopen om bij de kamp te komen. ’s Avonds laat weer een paar uur teruglopen. Tot mijn trouwdag werkte ik op de akker. Toen heb ik er de brui aan gegeven en ben ik ander werk gaan zoeken. Zo heb ik jaren bij Van Gend en Loos gereden met paard en wagen. Rienus Zuurmond uit Deil was toen de besteller. Ik moest rijden en op het paard passen. Ja, dat was een mooie tijd. Daarna ben ik op de sigarenfabriek De Trio terechtgekomen. Hier stond ik ’s morgens aan de tweehonderd sigarenmakers die daar werkten, het dek en het omblad uit te delen. Hoe bestaat het dat die hele industrie verdwenen is? Jonge, jonge, er zijn in Kuilenburg wat sigaren gemaakt. Het beviel me prima op De Trio, maar helaas... Er kwam een slechte tijd. Ik dacht, weg wezen voor de bui losbarst! Toen ben ik aan de gasfabriek en de waterleiding geweest. Ik heb heel wat grond verzet

om nieuwe leidingen aan te leggen. Een aardig werk. Je zat altijd onder de mensen en al was iedereen arm, er werd menig kopje koffie geschonken. Maar het avontuur zat me nu eenmaal in het bloed en ik kwam bij de gemeente. In die dienst heb ik in en rondom Culemborg ontzettend veel bomen geplant. Het waren veelal essen en peppels, maar ook wel platanen. Van die essen zijn er veel doodgegaan door het gas. Van de bomen die ik geplant heb, zijn er al veel verkocht en gerooid. Voor mij is het gezegde boompje groot, plantertje dood gelukkig niet van toepassing. Ten slotte kwam ik bij de reinigingsdienst terecht. Ik ben vijftien jaar ‘wagenmeester’ geweest. Dat was in de tijd dat Gijs van Dalum de ‘cadeautjes’ ophaalde. Het was vroeger wel gezellig. Het was wel een arme tijd, maar alles ging gemoedelijker. Ik heb lange tijd de weegbrug van de gemeente bediend en heel wat wagens gewogen. In de bietentijd werden er miljoenen kilo’s bieten aangevoerd. Ook de wagens met hooi en stro moesten worden gewogen. Toen het besluit kwam dat ook de lege wagens moesten worden gewogen (wat een kwartje kostte), liep het aantal klanten terug. De weegbrug is later verplaatst. Ik heb heel wat te doen gehad met dat tonnenstelsel. Toentertijd reden we zo’n 350 emmers per dag bij elkaar. Daar zat heel wat werk aan. Gelukkig zijn het er nu heel wat minder, al zijn het er voor een stad als Culemborg altijd nog veel te veel.

We hebben staan werken met strenge vorst. Dan was het een hele slechte baan. Laat ik daar maar niet meer aan terugdenken. Dat was beschamend slecht. Ze kunnen nooit zeggen dat ik lui ben geweest. Na mijn werk was ik elke avond om kwart over zeven alweer op het station om aan de controle te staan en de kaartjes in te nemen. Ook hielp ik mee bij het rangeren en aan de loods wagens te lossen. Dat heb ik jaren gedaan, want ik had een flink gezin en ze konden heel wat aan. Een dochter van me woont in Australië. Ik heb eens de kans gehad naar Indië te gaan om te werken aan de spoorwegen.

Er zou ook een vrijgezel meegaan. Maar moeder de vrouw had gehoord dat het daar een beetje gevaarlijk was en dat je daar altijd gewapend moest zijn. Ze zei: ‘nee jochie, dat doen we niet, we blijven hier’. We zijn dus gebleven en hebben ons hele leven in dit stadje aan de Lek gewoond.

mag graag hengelen, al doe ik het niet om de vis, maar om de sport. Toch is het wel eens aardig als je wat bijzonders meemaakt. Het is alweer een jaar of wat geleden, ik zat in mijn eentje aan de Vliet te snoeken. Ik had een paar keer beet gehad en een paar ondermaatse snoekjes op de wal gebracht.

Ik denk, Jo, daar schiet je niets mee op. Uit verveling legde ik nog eens in en weer schoot de dobber weg. Weer zo’n haring, dacht ik. Plotseling kwam de dobber terug en gelijk, tjoep, met een vaart weer weg. Ik dacht, dat kan wel eens wat aardigs zijn en de spanning zat er gelijk in. Want dat is wat als je iets groots vangt! Daarvan kunnen alleen mensen meepraten die dat meegemaakt hebben. Ik vergeet het nooit!

Het werd een gevecht van jewelste! Maar gelukkig kwam er net een marskramer langs. Hij zag me zwoegen en stapte af.

Ik zeg: ‘kerel, pak de lat even vast, dan ga ik op mijn buik liggen om de snoek te grijpen’. Ik hoor de marskramer nog vragen of het lang zou duren. ‘Zo verdien ik vandaag geen cent’, was zijn antwoord. Maar plotseling kreeg ik een kans, greep de snoek achter zijn kieuwen en ja hoor, ik kreeg hem op de wal. Het was een kanjer van wel een meter lang! Jonge, jonge, wat een ding.

Voor de kop alleen zou een mens al bang worden. Ik had niet op die scherpe tanden gerekend en hij had me flink gebeten.

Toen de kanjer op de wal lag, hebben we er samen om staan dansen! Daarna bonden we hem vast aan een boom. Laat ie nou even later het touw stuk gebeten hebben! Toen heb ik hem zonder markeren aan mijn fiets gebonden en ging het stadwaarts. De kop van de snoek heeft lange tijd bij Kobus van Zanten in de etalage geprijkt, geprepareerd uiteraard.

In de Rozenbuurt woonde een man die een handeltje dreef.

Er kwam eens iemand bij hem op bezoek, die zo langs zijn neus vroeg: ‘wat verdient u nu zo per week?’ ‘Nou’, blufte het mannetje, ‘minstens zo’n tachtig gulden’. ‘Dat is niet mis’, zei de bezoeker. Naar later bleek was het een belastingambtenaar. Toen de aanslag kwam, dacht ik dat het handelsmannetje stapelgek werd. Hij verdiende namelijk amper droog brood. Ook was er één die altijd vertelde dat hij veel geld

bezat. Hij liep dan ook steevast met een dikke portefeuille rond. Toen hij op een goede dag in mijn winkel stond, zag ik dat er een oude krant in zat...

Och ja, de humor is tegenwoordig ver te zoeken. We zijn allemaal te zakelijk geworden. Man, als ik vroeger ergens binnen kwam en er was een bruiloft of een verjaardag, dan sprong ik op een stoel en begon te vertellen. Het verhaal raakte soms kant noch wal, maar geen nood, we hadden leut!

En dat moet een mens op zijn tijd ook eens hebben. Vroeger was het altijd gezellig bij ons in de buurt. De Rozenbuurt bestond nog en daar was wel het een en ander te beleven.

Daar woonden arme, maar geweldig gezellige mensen. Er zat pit en humor in! De jenever werd er gedronken uit een kopje zonder oor. Dat smaakte goed en er zat meer in dan in een glaasje. Met weemoed denk ik aan die Rozenbuurt terug! Met het verdwijnen van de woningen is een onvervangbaar stuk Culemborg verdwenen. Voorgoed verdwenen... Ook voor de visclub loop ik me het vuur uit mijn sloffen. Elk jaar houden we een hengelconcours en dan sleep ik de prijzen bij elkaar, van leveranciers e.d. Dat is altijd een gezellige middag. Visserslatijn? Nou, daar kan ik van meepraten. Ik stond eens te vissen toen er een stadse mijnheer bij me kwam staan. Een praatje over het vissen en al gauw de vraag: ‘hebt u wel eens wat bijzonders gevangen?’. Ik denk, nou broeder, daar ga je!

Ik aan het vertellen. Ik stond eens te vissen bij Fort Spoel en kreeg beet. Het was een kanjer. Dat kon je wel gewaar worden aan het trekken. Ik haalde op en een enorme snoek zat aan de haak. En, schrik niet, het dier had een eendennest op z’n verweerde kop. En mijnheer, er lagen tien eieren in. Jammer, met het ophalen vielen er drie kapot. Dat was zonde, zei het stadse meneertje en hij stapte op zijn fiets en reed weg.

Mijn kameraad kon het nog beter. Die vertelde dat hij stond te vissen en ook een enorme snoek te pakken kreeg. Hij vocht als een leeuw, maar kon de snoek slechts met de grootste moeite op de wal krijgen. De hengel boog tot aan het water door en plotseling schiet de lat omhoog. Een enorme snoek vliegt door de lucht en ploft in het weiland neer, precies op een klein varkentje. De snoek verslond het varkentje vlugger dan het te vertellen is. Ik zie het nog gebeuren, hij was me te slim af. Laat ie nou de poten van het varken gebruiken om weg te hollen... Tegen zo’n verhaal kan niemand op.

‘Jonge, jonge, er zijn in Kuilenburg wat sigaren gemaakt’

‘De snoek verslond het varkentje vlugger dan het te vertellen is’

Culemborgse Courant, 24 augustus 1964

Culemborgse Courant, 27 maart 1964

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

Culemborgse Courant 1860 - 2010

vrijdag 12 november 2010 pagina 17

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 19 In de rubriek ‘Echte Kuilenburgers blikken terug’ laat de redactie van de Culemborgse Courant een aantal

Echte Kuilenburgers blikken terug

‘Echte Kuilenburgers’ aan het woord. Wie zijn ze, waar hebben ze gewoond, welk beroep oefenden ze uit en hebben ze leuke herinneringen aan het Culemborg van vroeger?

Bakkerij Verheijde: oudste bakkerij in Culemborg ,,Als je in het boek staat, dan ben je een echte ‘Kuilenburger’.

En wij staan in het Wammesboek”, zegt bakker Hans Verheijde trots. In het boek waar Verheijde het over heeft, is de Culemborgse familie Wammes beschreven. Het boek gaat terug tot 1600 en heeft vijf verschillende takken. ,,Mijn moeder stamt af van Wammes en wij behoren tot de vijfde tak.”

De 58-jarige bakker is geboren en getogen in de Zandstraat, waar nog steeds de bakkerij staat. Zijn vrouw Patricia is import, zoals de ‘Kuilenburgers’ het noemen. ,,Mijn ouders zijn hier in 1966 naar toe verhuisd vanuit Zeeuws-Vlaanderen”, geeft ze aan. ,,Mijn vader nam kruidenierswinkel De Arend op de Varkensmarkt over. Hij maakte er een echte zelfbedieningszaak van.”

Patricia kan zich nog wel herinneren dat haar ouders in de Culemborgse Courant adverteerden. ,,Het was toen nog wel een abonnementskrant. En ik weet nog wel dat mijn ouders het vreemd vonden dat er in de zomervakantie dan helemaal geen krant uit kwam. Dan was alles gesloten.” Na acht jaar verkopen haar ouders de zaak en sindsdien zit er een Chinees restaurant in.

De bakker en zijn vrouw hebben elkaar na komst van de familie van Patricia in Culemborg al snel ontmoet. Hoe dat precies is gegaan weten de twee niet meer. ,,Je woont bij elkaar in de buurt en je gaat met elkaar om”, geeft Hans aan. ,,Op een gegeven moment zat zijn zus bij mij in de klas”, zegt Patricia. ,,En we hebben samen op het jongerenkoor gezeten.” Hans lacht: ,,We zijn eigenlijk bij elkaar blijven hangen.

En nu zijn we al bijna vijfendertig jaar getrouwd.” Samen hebben ze drie dochters gekregen. Inmiddels zijn er ook een kleindochter en kleinzoon bijgekomen. De dochters wonen ook alle drie nog in Culemborg. Zij helpen waar nodig in de zaak. ,,Wij hebben echt een super gezin”, vindt Hans. ,,Ondanks alle drukte in de zaak, staan we altijd voor elkaar klaar.”

Patricia en Hans Verheijde in de winkel.

de vrijwillige brandweer. In 2006 werd hij voor al zijn vrijwilligerswerk beloond; hij ontving een lintje tijdens zijn afscheid bij de brandweer. ,,Daar had ik absoluut niet op gerekend, maar ik ben er nog steeds onwijs trots op. Het is toch een klein complimentje en een blijk van waardering voor wat ik heb gedaan”, glundert hij. ,,Mijn vader en mijn opa hebben ook een lintje ontvangen, dus het betekent echt veel voor mij.”

Niet alleen het lintje, maar net als

De voorkant van bakkerij Verheijde in 1986.

Hans vertelt hoe zijn familie in de bakkerij terecht is gekomen. ,,In 1936 is mijn vader, die uit Haarlem komt, in dienst getreden bij de familie Paardenkooper, die hier al jaren een bakkerij hadden. Zijn vader, mijn opa dus, werkte bij de Nederlandse Spoorwegen en maak-

‘Ik moet gewoon elke dag de Lek zien.

En dat doe ik ook’ te ieder half jaar promotie. Zij zijn uiteindelijk naar Sittard verhuisd.

Mijn vader bleef in Culemborg achter om intern bij Paardekooper te blijven. In de oorlog is bakker Paardekooper overleden en na de oorlog bleef mijn vader in de bakkerij werken. Hij heeft de zaak van de weduwe Paardekooper overgenomen en sinds 1948 is het bakkerij Verheijde. Met puntjes op de ij”, laat de bakker weten. ,,Die mogen

e voor erheijd V d r e w d. se week erview de Franourant geïnt s n e d Tij orgse C Culemb

de

niet vergeten worden, want dan is het een Griekse y zeg ik altijd.”

De bakkerij waar Verheijde nu zit, is de oudste van Culemborg. ,,Vanaf 1 mei 1905 is de bakkerij in de Zandstraat gevestigd, eerst aan de overkant en sinds 1926 in dit pand.

Daarvoor zat de bakkerij onder de Binnenpoort. Daar hebben toen minstens twee generaties Ausems ingezeten”, weet Hans. Dat de familie Paardekooper in het huidige pand heeft gezeten is nog goed te zien. Achter de winkel, in het tussenstuk naar de bakkerij toe, zitten nog twee originele gekleurde glasin-lood ramen. ,,In het ene raam zie je het wapen van Culemborg en in het andere raam het wapen van de familie Paardenkoper”, aldus de bakker.

De Zandstraat kent Hans op zijn duimpje. ,,Ik heb veel belangstelling voor mensen, dus het wel en wee ken ik wel van de straat. Als er hier iets gebeurt, dan weet je het.” Zijn jeugd kan hij zich ook nog goed herinneren. Hij zat de St. Willibrordusschool in de St. Janskerkstraat. ,,Dat is nu waar een gedeelte van de huidige Josefschool zit”, laat hij weten. Als hij terugdenkt aan toen, komt gelijk hoofdmeester Beijen in zijn gedachten. ,,Hij was het hoofd van de school. En hij reed elke morgen op de fiets om 8.15 uur door de stad om iedereen naar school te sturen. En dat deed hij ook om 13.00 uur. De Postmaschool zat achter de onze en hij stuurde regelmatig leerlingen van die school naar ons schoolplein. Dat vonden wij natuurlijk heel leuk om te zien”, grinnikt hij.

Zijn vrouw kwam als tienjarig meisje op de Josefschool terecht. ,,Ik had geen moeite met de verhuizing.

Ik was nog jong en maakte snel vrienden.” Na het KWC ging Patricia werken bij uitgeverij Oosthoek in Utrecht. ,,Maar ik werkte op de zaterdagen met mijn schoonmoeder in de winkel. Dat ging eigenlijk zo vanzelf. En al snel daarna heb ik mijn werk in Utrecht opgezegd om

e ijde in d rij Verhe Courant. e k k a b van rgse ertentie Culembo Een adv

fulltime in de winkel te komen. Dat is zo gegroeid.” Het echtpaar vindt het wel prettig om samen het bedrijf te runnen. ,,Ieder heeft zo zijn eigen afdeling”, zegt Patricia.

Naast de bakkerij is Hans in Culemborg heel actief. Hij heeft 19 jaar in de winkeliersvereniging gezeten. ,,Ik was zelfs de eerste voorzitter van het huidige VOC.” Ook heeft hij zich 31 jaar lang ingezet voor

echte ‘Kuilenburger’ betekent de Lek ook veel voor Verheijde. ,,Ik moet gewoon elke dag de Lek zien.

En dat doe ik ook”, geeft hij aan. ,,Je weet maar nooit wat er mee kan gebeuren, dus daarom wil ik de Lek graag zien.” Zijn vrouw heeft die drang iets minder. ,,Ik hoef de Lek niet iedere dag te zien, maar ik ben dan ook geen echte ‘Kuilenburger’”, lacht ze.

Bakker de bur Verheijde sta gerlijke a stand b t in de krant v ijgesch reven. an 1952 bij

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 21

Onze Culemborgsche Courant Natuurlijk mag onze columniste Els van de Hooff niet ontbreken in deze jubileumuitgave. Deze keer geen ‘gedichie’ maar een verhaal over haar (jeugd)herinneringen aan Culemborg en de Culemborgse Courant.

Els van de Hooff.

De wekelijkse uitzendingen in 1976 op TV over Culemborg lieten een dierbaar beeld zien van onze stad, het wel en wee van zijn fabrieken, politie, muziekcorpsen, ziekenhuizen met alle zusters en veel patiënten. Ook de opening van het nieuwe station maar vooral de inwoners van ons stadje brachten spontane beelden op het scherm. Ik zag in die serie de familie Verschoor, in die gezellige huiskamer waar mijnheer zelf de geschiedenis van de krant duidelijk uit de verf liet komen en met veel liefde sprak over zijn vader en het begin van de CC. Hij sprak ook over de bouw van het mooie pand en de stukjes film lieten de drukkerij in werking zien. Ook de jonge baas Arnold, zijn zuster die overal verstand van had en drukkerij-medewerkers zagen we op TV, het waren verrassende afleveringen.

De dvd’s -die een vriend voor mij van die banden maakte - zijn na 34 jaar nog veel leuker om te zien. We verbazen ons steeds weer over iets wat we de vorige keer niet zagen.

Wat het meeste opvalt is dat ieder-

meer werkt moet het toch nog te lezen zijn.

Toen ik de eerste keer in 1994 het ‘jaoroverzich’ zou schrijven ( “maak er maar wat leuks van” zei Evert Scheffer die toen redacteur was) mocht ik de kranten van dat jaar doorbladeren - die op een grote lat gemonteerd waren - en ik de ene na de andere krant inzag om er een terugblik van te maken, dat is voor mij een leuke herinnering aan de Tollenstraat waar de winkel was met Loes als gezellige winkeljuffrouw.

Als ik nu door de Achterstraat fiets en het prachtige pand van de firma Verschoor bekijk dan gaan mijn gedachten ook terug naar de eerste keer dat ik met mijn gedichies bij Evert op het kantoor zat en de gezellige vraag: ‘heb je zin in koffie’ de zenuwen liet varen. Hij nam de gedichies mee naar hoofdredacteur Jur van Ginkel in Barneveld en zo begon mijn ‘loopbaan’ bij de CC. Die koffie-gezelligheid bleef toen de redactie naar de Prijssestraat ging waar wij -de freelancers- onze diskette iedere week gingen inleveren. Zo leerde je elkaar kennen en ontstonden er vriendschappen die tot nu toe nog bestaan. Sinds de e-mail zijn intrede deed is die noodzaak weg, jammer genoeg want het ‘samen CC-koffie drinken’ had wel iets speciaals en Karin v.d. Kar nog wel eens mooie foto’s in mijn brievenbus deed.

Els temidden van haar vier zussen, van links naar rechts Thea (overleden), Henny (nu 92), Els (70), Nel in Canada (87) en Siena uit Everdingen (83). moeite met die leuning- was ik op de trap de meeste suiker al verloren, ah!

Ik denk dat het de Hongerwinter ‘44 was dat we met ons allen -in spertijd- in de voorkamer zaten te

voerden. Plots werd er aan de bel getrokken en ik was zó bang dat ze ons kwamen halen. Ik had waarschijnlijk de verhalen opgevangen van Joodse mensen die weggevoerd waren. Er stond een Duitser voor

De bevrijding was als een droom. De vliegtuigen die met honderden over kwamen om Duitsland te gaan bombarderen waren ‘de goeie’ en zwaaiden we blij vanuit het slaapkamerraam, wat die dag daarvoor nog geblindeerd was. De Culemborgsche Courant zal zeker indrukwekkend verslag hebben gedaan!

Bij alle verhalen die mijn vader en moeder vertelden toen ik klein was, kwam steeds weer het verhaal van ‘de dubbele moord aan de Achterweg’ op 23 december 1923. Een keuterboertje en zijn zus waren daar beroofd van veel opgepot geld en op gruwelijke wijze om het leven gebracht. Dat ik die datum weet komt omdat er steeds werd bij verteld dat in die nacht mijn zus geboren werd.

Het bleef verteld worden als de sagen in Engeland. Daar kwam bij dat er politieagenten achter bleken te zitten, waarvan er een zelfmoord pleegde…

Brood met pindakaas De jaren na de oorlog herinner ik mij als heel fijn, de vrijheid van buiten spelen, eten wat lekker was en vooral brood met pindakaas, het was allemaal als een droom. Ik zal ook nooit de smaak van het heerlijke ‘Zweedse wittebrood met echte boter’ vergeten als eerste boterham na de oorlog.

Oorlog

een rookte, dikke sigaren maar ook sigaretten, zelfs tijdens de raadsvergaderingen op het stadhuis.

De aflevering van het politiebureau op de Markt - vlak naast het stadhuis, met die ronde deur - waar een politieman een proces verbaal zit te tikken op een voorwereldlijke (toen niet) typemachine en weer had iedereen een sigaret of sigaar in de hand of in de asbak liggen en was de ruimte vol rook, waar niemand een hekel aan had. Diezelfde politieagent die aan de jongen (die aangifte deed van diefstal van zijn fiets) een rijtje vragen stelde waaronder deze slimme: “U heeft géén toestemming gegeven om uw fiets aan te raken?”

Markant jubileum Honderdvijfig jaar Culemborgsche Courant is een markant jubileum.

Een lange tijd waarin veel herinneringen zijn vergaard en bewaard worden in de archieven. Dit zal vast niet alleen digitaal zijn -hoop ik- ik want als ooit de elektriciteit niet

Mijn eigen vroegste herinneringen zijn van uit de oorlog, ik werd geboren in 1940 als nakomertje en wist niet beter dan dat er géén lekker brood en géén reep chocola was. Niks was er, alleen het harde zure Duitse brood wat mijn broers weggehaald hadden uit het afval van de soldaten die ons belegerden.

Dat er schimmel in zat daar maakte niemand een punt van want dat werd eruit gesneden en de rest gegeten. Ook een kistje jam en blikjes cornedbeaf waren er eenmalig ‘geregeld’ en smaakten goed op die ‘Duitse kuch’ en werd heel zuinig verdeeld tussen allemaal (vader, moeder, 10 kinderen en ook nog een paar evacués) Voor de kleine kinderen was er -op de bon- 100 gram bruine suiker per week(?) en moeder bewaarde dat in haar nachtkastje waar een slotje op zat want iedereen wist nog hoe zoet en lekker suiker smaakte….Als ik dan met mijn boterham-kuch naar boven ging waar moeder ziek op bed lag kon ik maar net bij de leuning. Dan ontsloot moeder het laatje en uit het puntzakje deed ze wat suiker op mijn brood, zonder boter eronder want dat was er niet.

Als ik dan beneden kwam -weer

en een warm hart had die ‘vijand’.

Ik ben hem nooit vergeten, net als die soldaat die mijn zus en mij een stuk leverworst gaf - toen we op de dijk liepen om bij de boeren te gaan bedelen - ik had nog nooit leverworst gegeten en denk nog weleens aan hem als ik nu leverworst op mijn brood leg en ben hem dan alsnog dankbaar.

De enige foto w het midden. aar Els op staat uit haar sc ho

Zo zal iedereen zijn/haar eigen herinneringen hebben, ook van familieleden die niet meer terugkwamen uit de oorlog en er voor hen een andere beleving was van de vrede. Ook de mensen die ons bevrijdden zijn om nooit te vergeten en de velen die het leven lieten voor onze vrijheid. Daarom vind ik de stille herdenking op 4 mei zo zinvol.

En door alle jaren heen was daar de wekelijkse CC die ons van alle nieuws voorzag, met zijn verslaggevers waarvan er al velen niet meer zijn en ook de heer en mevrouw Verschoor ons verlieten. oltijd; Els staa

zingen terwijl het sneeuwde en soldaten heen en weer op wacht liepen, vlak langs ons raam en ik heel angstig was. “Doorzingen”, zei moeder en de smartlappen klonken tweestemmig als ‘klanken van thuis’ voor die soldaten, die ver van hun eigen huis een ellendige oorlog

t in

de deur die aan mijn vader vroeg of we ‘kein licht’ hadden? ‘Nee en ook geen gas’ zei vader. Die soldaat beloofde terug te komen en ik ondertussen doodsangsten uitstond.

Maar na een kwartier stond hij voor de deur met een doos Goudse kaarsen voor ons. Wat een goedheid

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Ik zou nog willen schrijven over Luxor, De Werkman, hotel Veen en hotel Vulto, de armoe ná de oorlog, over Toon de appelraper en Hansie Verhoef enz maar mijn ruimte is vol al zijn mijn herinneringen nog goed voor 6 pagina’s Mijn wens is dat de CC nog heel lang deel van Culemborg mag zijn!

Els van de Hooff

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

Prentbriefkaarten laten oude glorie herleven ntrum van de t economisch ce

stad; een belang

Wie geïnteresseerd is in de cultuur van het dagelijkse leven, kan eigenlijk niet om de prentbriefkaart heen. Prentbriefkaarten en ansichten uit vroegere jaren laten oude glorie herleven.

Herinneringen uit het verleden komen weer boven drijven bij het bekijken van deze oude ansichten. Zwier van der Schagt uit Culemborg is al vele jaren een verzamelaar van prentbriefkaarten van Culemborg en omgeving en heeft op verzoek van de redactie een paar mooie plaatjes uitgezocht waarin de sfeer van vroeger duidelijk naar voren komt.

rijke schakel

euwen he nds de Middele De Markt is si attegrond. pl tussen stad en

Dresselhuys. uwd door W.B. bo ge lla vi de is Oorspronkelijk g om op de foto te mogen. lin over belangstel De Rijksstraatw van de fotograa eg in het begin van de vori ge eeuw richti f met zijn drie ng Geldermal wielertje. sen. Op de

d niet te klagen

De fotograaf ha

ansicht het zo

ontje

6 kreeg

1 en 189

ssen 189 borg. Tu

m

n Cule Buren e l, ie T n se d. reed tus gebouw tram die n herenhuizen m o o t s e de toen zev .C.-lijn, n de T.B orm, er werden a a g in r ige v inne Een her burg zijn huid r o o V t e h

Hotel en stalho ud rond 1880 gebo erij ‘De Korenbeurs’ van W . Vulto werd uwd op de hoek Begin jaren ta chtig van de vo van de Everwijnstraat-Mar kt. rige eeuw kwam staan. het leeg te

Culemborgse Courant 1860 - 2010

vrijdag 12 november 2010 pagina 23

Geheel re ch borg werd ts de ‘Goedkoop e bazar’, en verkoch waar de t. mo

oiste ansi

chten van

Culem-

is van de nd het hu aarover ro rg o o v e w Op d .-lijn visafslag. n de T.B.C tje van de t de trambaan va w u o eb g et an ts staat h de linkerk geheel rechr een slagerij. Aan r a a m r, . m daa ichtbaa Net niet z oedam, later kwa weg naar de haven K p o id d sm er vo hoef werden ver goederen

Het ope n in 1868. baar vervoer is tijd en inNa ruim 100 ja voor onze stad naar de 1974 kwam e ar voldeed het van groot bela r een nie o n stad. uw stat ude station nie g. Het station ion. De stoomtr t meer aan de werd gebouwd eis am staa t gereed en van de voor ver voer

erse kerk

e Luth tje voor d in le p t e h Vanaf aat.

Herenstr

maakte

aaf deze de fotogr

to fraaie fo

en halve

t. Voor e

isbrand’

u 900 de ‘h oe rond 1olie’. h n ie z e ‘pieter sicht is te Op de an men een kannetj d cent ha

rd getap aatje we v n e e it u

van de Een fraai gaan sta tijdsbeeld uit het an en zelf b s een stee egin van 1900 in kje breien de Katten . straat. Ie

dereen ko

Culemborgse Courant 1860 - 2010

n midden

op straat

CharBeau Lingerie blijft actief!

CharBeau Lingerie bestaat nu 1 jaar en is nu al een begrip in Culemborg e.o. Wij streven naar een hoog klantvriendelijkheidniveau en een goede manier van advies geven. Ons assortiment is ruim en uiteenlopend. Of u voor mooie nachtmode of voor een uitdagend setje komt, wij hebben het in huis. En natuurlijk vergeten wij ook de heren niet. Ons succes hebben wij mede te danken aan het feit dat wij voortdurend actief zijn. Ook voor de maanden november en december hebben wij diverse acties bedacht:

November

De Wereldwinkel feliciteert de Culemborgse Courant

4 & 5: Mannenvoordeelactie: op alle herenmode 10% Korting.

11 & 12: Modeshow.

20: Calvin Klein Fitting Event.

26 & 27: Dubbele spaarpuntenactie: bij besteding van elke â‚Ź 10,00 ontvangt u 2 punten i.p.v. 1.

December

3 & 4: Wie zoet is krijgt lekkers‌.. (een heerlijke Sint verrassing).

10: New Eden geeft gratis kleuradvies voor kleding/make-up.

17 & 18: Kerstballenactie: Grabbel uw eigen kerstkorting.

Voor meer informatie kunt u terecht in onze winkel!

Wij hopen u te mogen begroeten in onze winkel aan de Markt nummer 13 te Culemborg.

Wereldwinkel Culemborg, ’t Jach 34, 4101 CM Culemborg TEL s HTTP CULEMBORG WErELDWINKEL NL

Slagerij de Bruin DÊ Bio slager van Culemborg • • • •

Bio rundvlees Scharrel varkensvlees Biologische kip Lamsvlees

Markt 13, 4101 BW Culemborg, 0345-524150, info@charbeau.nl

LUNCH & DI NERCAFÉ

de

Ve r leiding

Uw adres voor: • Koffie en thee met lekkers • Heerlijk lunchen en dineren • Feesten en partijen • High Tea (Op reservering)

Malse magere Bio runderlappen 500gram

Tollenstraat 2 Culemborg 0345-512762

Tollenstraat 26 – 4101 BE – Culemborg 0345 549222 – www.vofdeverleiding.nl

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 25

‘Telkens weer dezelfde deun’ Veel echte Kuilenburgers hebben ongetwijfeld leuke herinneringen aan orgelman Willem Blommers. Als orgelman maakte Blommers van alles mee maar, zoals uit zijn relaas blijkt, het was ook keihard werken. Willem Blommers is een van de Culemborgers die zijn verhaal heeft gedaan als ‘Witte Raaf’ in de Culemborgse Courant. Zijn verhaal verscheen in de krant van 13 maart 1964.

Willem is geboren in Nieuwwaal.

Toen hij 12 jaar was verhuisde het gezin naar Culemborg. Hier is hij toen op de glasfabriek van de fam.

Van Hoijtema gaan werken. Van ’s morgens zeven tot ’s avonds zeven.

Toen hij 14 jaar werd werkte hij om de 14 dagen in de nachtploeg voor vier gulden per week. Het werd hem op de glasfabriek echter te benauwd en Willem werd knecht bij een binnenschipper. Op 22 jarige leeftijd trouwde Willem en vestigde zich weer aan de wal en ging op een sigarenfabriek werken. Er dienden zich echter slechte tijden aan en Willem werd werkloos. Hij was te trots om naar de steun te gaan. Hij kocht een cilinderorgel en trok met zijn gezin in een woonwagen. Het orgel had drie wielen en ze moesten het zelf duwen.

Willem beschikte op het orgel slechts over negen melodieën, dus telkens dezelfde deun. Als Willem ‘s avonds laat naar bed ging kon hij niet slapen van de melodieën die hem steeds door het hoofd dreunden. Het lopen was echter niet vol te houden. Hij heeft toen een orgel

Een beeld dat veel oud-Culemborgers zich nog wel zullen herinneren: Willem Blommers die met zijn orgel door de straten trok.

‘Kuilenburgers hielden van het orgel’

voor f 600,00 gekocht van een Lunapark uit Breda. Hij heeft dit orgel zelf op een kar gebouwd een hit er voor en rijden maar. De Betuwe in.

Willem verhuurde het orgel ook vaak. Zoals aan de ijsvereniging maar ook luisterde hij met zijn orgel studentenfeesten op De Bol op. Willem Blommers: ,,Weet je wat een typisch verschijnsel is van mensen? Ze horen graag een orgel spelen en kunnen er wel een uur naar luisteren.

Kom je echter met het centenbakje, l. e org dan is de lol er af. op zijn s r e m Blom De deur gaat op m e ll i as W slot en ze gaan trots w m r o n E achter het raam

Uit de ‘Witte Raaf’ Culemborgsche Courant 3 maart 1964 ‘Echte Kuilenburgers hielden van het orgel’ ,,In mijn hart had ik altijd naar een orgel verlangd. Dat zou wat zijn. Ik had er al eens met mijn vrouw over gesproken, maar ja, de centen hè. Waar moesten die vandaan komen? Toch slaagden we er in voor ƒ 300 een cilinderorgel te kopen. Hiermee trok ik met mijn gezin in de woonwagen, waarin wij al enkele jaren woonden, de straat op. Er zaten drie wielen onder het orgel en we moesten het geval zelf duwen. Vele kilometers heb ik ermee gelopen. De eerste keer was erg moeilijk. Je keek de mensen aan hoe ze dat nu wel vonden. Gelukkig was mijn vrouw erg kordaat en die stapte er met de centenbak op af. Ik draaide toen de hele dag met gebogen hoofd door. Onze eerste reis ging naar Breda. Daar was het kermis. Ik wist niet precies wanneer, en we kwamen veertien dagen te vroeg aan.

De kost verdienden we toch wel. Kijk, hier heb ik nog een relaas uit die dagen. Gespeeld te Haaften op maandag, opgehaald ƒ 2,40.

Dinsdag te Vianen gespeeld, ƒ 3,50. Woensdag te Vreeswijk ƒ 2,50.

Donderdag te Buren ƒ 1,60. Vrijdag te Culemborg ƒ 28,50. Zaterdag (geen plaatsnaam) ƒ 7,00. Dat was in de hele week in totaal ƒ 45,60.

De onkosten waren ƒ 16,00, bleef dus over ƒ 29,60 en dat moesten

staan lachen. Dan krijg je zin om de klomp door het raam te slingeren.

Maar och, wat schiet je ermee op, dan ben je je klomp ook nog kwijt, zei mijn vrouw altijd’’.

Op latere leeftijd werd het werk voor Willem te zwaar. Zijn vrouw was inmiddels overleden en de kinderen zochten hun eigen weg.

Toen is hij als hulparbeider in diens gekomen bij de gasfabriek. Zijn werkzaamheden bij de gasfabriek

horen graag een orgel spelen en kunnen er wel een uur naar luisteren. Kom je echter met het centenbakje, dan is de lol er af’

varieerden van kolen lossen en laden tot hulpstoker, lantaarns van de straatverlichting onderhouden en hulp van de gasfitters Bronk en later Verschoor. Willem Blommers is 87 jaar geworden.

‘Ze

Hier staa zijn zoon t Willem Blomme rs Albert Blo mmers en voor zijn orgel m et in rechts Rin us Meijd het midden am.

we dan met drie man delen. Vet zijn we er niet van geworden. We hadden negen stukjes op het orgel, dus telkens dezelfde deun. Als ik dan ’s avonds laat in bed kroop, kon ik niet slapen. De orgelmuziek dreunde steeds door mijn hoofd, terwijl mijn armen bijna lam waren van het draaien. Dat lopen was niet vol te houden. Toen er dan ook een kans kwam om een ander orgel aan te schaffen, sloegen we meteen toe. Ik kocht een orgel voor ƒ 600 van een Lunapark in Breda.

Ik heb het zelf op een wagen gebouwd, een hit ervoor en we reden.

Een hele vooruitgang.

Op verscheidene plaatsen moesten we, voor we een vergunning kregen, het orgel laten voordraaien. Als je nou geluk had dat er een burgemeester was die geen verstand van muziek had, dan kreeg je een vergunning. Vaak hoorden we echter dat we het orgel eerst moesten laten stemmen en dan nog maar eens terug moesten komen. Ik vergeet het nooit. Het orgel was erg vals en ik kon er niet meer mee gaan spelen. Goede raad was duur. Geld om te laten stemmen was er niet. Commissaris Berkel van de Culemborgse politie gaf ons de raad om mijn vrouw geld voor het stemmen van het orgel te laten ophalen. Ze kon het geld dan op het politiebureau brengen, waar het bewaard kon worden. Mijn vrouw ging de stad in. Toen bleek toch wel overduidelijk dat de echte Kuilenburgers van het orgel hielden.

De meeste mensen gaven een kleinigheidje. Maar toen mijn vrouw op een maandag morgen verstek liet gaan (ze moest toch ook de was doen), werd de politie kwaad en moest ik er op uit.

We hebben toen ook een brief aan koningin Wilhelmina geschreven en kregen twintig gulden. Wat was ik daar blij mee. Het orgel werd vakkundig gestemd. Na jaren kwamen er weer gebreken. We moesten weer aan een nieuw orgel. Ik was ondertussen met mijn gezin in een woonwagen gaan wonen, maar had geen geld voor een nieuw orgel. Op een goede dag trok ik de stoute schoenen aan en ging naar een bekende en geachte ingezetene van de stad. Ik vertelde haar van mijn leven en vroeg haar of ik een bedrag van ƒ 800 zou kunnen lenen. Ik zal het nooit vergeten dat deze mevrouw mij wel wilde helpen. We kochten een prachtig orgel met registers dat het bedrag dubbel en dwars waard was.

Maar de kinderen werden groter en daarmee kwamen de woonproblemen in de woonwagen. Het kon zo niet langer. Wij zijn toen met het orgel gestopt en hier in Culemborg in een gewoon huis gaan wonen. Ik ben toen in de werkverschaffing terechtgekomen. Dat waren de donkerste dagen van mijn leven. De overgang was enorm groot.

Ik was van het zwervende leven gaan houden. Maar mijn gezin ging natuurlijk voor. Ik heb wat afgebeuld in de steenoven en met het kolen lossen. De hele dag met een zware zak op je nek, van de boot over een lang stuk straat naar de loods. Mijn laatste baan was bij de gasfabriek. Toen ik 64 jaar was, ben ik ziek geworden. Het lichaam weigerde dienst, ik had teveel gesjouwd. Toen ik 65 werd, kreeg ik aow, een pracht instelling. Wat ik nu in een maand krijg, moest ik vroeger een jaar voor werken. Ik geniet van mijn welverdiende rust.’’

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Culemborgse Courant 150 jaar

Bloemenhuis Terweyde 40 jaar!

Kom en proef van onze heerlijke najaarsartikelen

Al 40 jaar lang dagelijks verse snijbloemen en de mooiste boeketten. Wij houden een feestweek van 8 t/m 13 november met leuke en spectaculaire aanbiedingen. Zaterdag 13 november voor iedere klant een leuke attentie.

• • • • • • • •

Speculaas 250 gram halen, 200 gram betalen

Roomborstplaat

250 gram halen, 200 gram betalen

Fleuropservice Eigen bezorgdienst Rouw- en trouwbloemwerk Voor iedere gelegenheid een cadeau Bedrijfsservice/abonnementen Fair-Trade leverancier Bestellen via eigen website Creditcardservice

iedere klant een leuke attentie!

Roomboter amandelstaaf Geen € 4,50, maar € 3,95

Geldig vrijdag 12 november en zaterdag 13 november

BANKETBAKKERIJ VERHALLEN

Tollenstraat 17, Culemborg tel 0345 512716

Bloemenhuis Terweyde het bedrijf waar service en kwaliteit na 40 jaar nog steeds hetzelfde is.

Bloemenhuis Terweyde Chopinplein 1B Chopinplein

LE A S E L A S E L E A L S MID SEASON A S E L A S LE SALE A S E L A S E L A LE S A S E L A S E L SALE A S E L A S LE SALE A S E L A S E L E A L S A S 2010 E op een deel van A de wintercollectie L S E L LE SANIEUW BINNEN A S E L A S feestkleding van o.a. Name-It E L E L en Outfitters Nation SA A S E L A S C O CO KIDSWEAR E SAL

SALE

25% korting

Tollenstraat 3-4 - 4101 BE Culemborg - Telefoon 0345 - 52 14 62

www.bloemenhuisterweyde.nl info@bloemenhuisterweyde.nl Tel. 0345-514170

From Najaars aanbiedingen with Love

Spang 4407 dikte 1,4 mm, 45 cm lang. € 638,-.

Tevens mogelijk met ankerketting Vanaf 3 gram € 263,-

Hanger H2010 0,17 crt. Normaal € 598,nu (excl. spang collier)

€ 398,-

hanger

hanger

29 € 425,-

Oorknoppen Ok2010 0,16 crt. Normaal € 640,nu

en ud o g at a r ka

19 en ad r sie

zolang de voorraad strekt.

t.nl cla e . w ww

t an am i d Ring R2010 et m 0,25 crt.

14 e oorknoppen v e Alliance ring A603 si u 3 x 0,045 = 0,135 crt. l xc Normaal € 543,Schattige nu € 343,harten! Zilveren z ı n z ı sieraden met Aanbieding geldig schitterende zirconia’s.

E

Vrijdag na 14.00 uur zijn er weer heerlijke oliebollen

www.bloemenhuisterweyde.nl

Normaal € 894,nu

€ 648,-

19

Alliance ring A603 5 x 0,045 = 0,225 crt.

Normaal € 716,nu

€ 458,-

Eventueel ook te verkrijgen tegen inlevering van uw oude goud!

Markt 42 Culemborg Tel (0345) 53 33 24 • Fax (0345) 53 33 42

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 27

Echte Kuilenburgers blikken terug

In de rubriek ‘Echte Kuilenburgers blikken terug’ laat de redactie van de Culemborgse Courant een aantal ‘Echte Kuilenburgers’ aan het woord. Wie zijn ze, waar hebben ze gewoond, welk beroep oefenden ze uit en hebben ze leuke herinneringen aan het Culemborg van vroeger?

‘Huisje boompje bootje’ Nico en Greet Stigters hebben ook veel verhalen over vroeger.

Allebei geboren en getogen in Culemborg en ook hun grootouders komen hier vandaan. Ik spreek bij hen thuis af aan de Triosingel, waar ze nu zes jaar wonen. Al snel wordt duidelijk dat ik hier te maken met echte boot- en waterliefhebbers. ,,Ik zat al sinds 1946 op de Lek’’, vertelt Nico lachend.

Nico is geboren in de oorlog (1941) en heeft tot 1964 op de Korte Meent gewoond. Toendertijd een enorm bedrijvig gedeelte van Culemborg.

Nico herinnert zich dat de brandweerwagenfabriek achter hun huis stond. ,,Bij ons in de straat moesten de pompen nog wel eens getest worden. Het water ging dan rechtstreeks van de slang het riool in. Wij haalden die slang dan uit de put waardoor die door de kracht van het water heen en weer slingerde en het water alle kanten opspoot.’’ Ook op school haalde Nico nog wel eens rottigheid uit, zo vertelt hij. Vooral met inktpotten. Hij zat op de RK Jongensschool en had daar onder meer les van juffrouw v.d. Veer. ,,Een heel lief mens’’, aldus Nico.

Tegenover het huis van Nico stond een noodslachterij. Daar werden bijvoorbeeld koeien gebracht die door de bliksem waren getroffen of kreupele paarden. ,,Ik mocht dan helpen zo’n koe of paard op te hijsen. Vervolgens ging stadsomroeper Manus van Empel de stad door om te verkondigen dat er vlees was.’’ Met de Culemborgse Courant had hij eigenlijk altijd wel een soort band. ,,Ik ben geboren en getogen bij drukkerij Verschoor, waar de krant gemaakt werd.’’ Hij heeft nog foto’s dat hij bij de drukkerij staat. ,,Als ik maar bij de machines vandaan bleef’’, weet hij nog. Zowel bij hem als bij Greet thuis werd de Culemborgse Courant, toen nog een abonneekrant, bezorgd. ,,Door mevrouw van Dalum.’’

De Helling Al vanaf jongs af aan heeft Nico iets met schepen en met de Lek. Niet zo gek, gezien het feit dat zijn vader al vaak op het water te vinden was.

Zijn vader maakte zelf boten en ging geregeld met zijn werkgever Wüst het water op. ,,Dan moest hij varen en zat de heer Wüst achterovergeleund in de boot.’’ Nico’s vader heeft ook zelf boten gemaakt,

die net als zij het heerlijk vinden op het water. Zoon Richard woont ook in Culemborg en zit heel wat vrije uren op het water.

Fonteinen Behalve de liefde voor het water heeft Nico zich ook ingezet om de fonteinen weer terug te krijgen in de Paardengracht en was hij, in samenwerking met de Werkgroep Plantage, een van de initiatiefnemers om de muziektent in de Plantage in ere te herstellen. ,,De fonteinen stonden vroeger al in de gracht, maar gingen kapot en zijn nooit meer gemaakt. Toen wij hier kwamen wonen vond ik het toch wel heel jammer dat de fonteinen niet meer werkten.’’. Hij ging bewoners langs en verzamelde handtekeningen. Uiteindelijk kreeg hij het voor elkaar en zijn de fonteinen weer in beeld. Een prachtig gezicht als je Culemborg via de Stationssingel komt binnenrijden.

Ook de duiventil heeft hij teruggebracht in de Paardengracht, met medewerking van leerlingen van Lek en Linge, die de duiventil hebben gemaakt.

Toen de fonteinen weer pronkten in de gracht, had Nico al plannen om de muziektent terug te brengen in de Plantage. ,,Mede door oudwethouder Wichgers is dit gelukt’’, laat hij weten. ,,We hebben er vier jaar over gedaan maar nu staat-ie er!’’, zegt hij trots. Door zijn bijzondere verdiensten voor de stad Culemborg ontving Nico in 2005 de zilveren stadsspeld.

Greet en Nico voor ‘hun’ fontein in de Paardengracht.

Nico en Greet Stigters beiden aangestoken door het ‘watervirus’ zoals een zinken kano. Van lieverlee kwamen er steeds meer boten in Culemborg en werd, mede door de vader van Nico, watersportvereniging De Helling opgericht. Volgend jaar viert de vereniging het 60-jarig bestaan. ,,We deden alles zelf in die tijd maar hadden weinig geld. Zo gebruikten we oude schoolbanken om vlonders te maken.’’ Hij herinnert zich ook de eerste speedboot die in de haven lag, van Drikus Valk.

Dat zijn vader ook een watersportman in hart en nieren was, viel overigens niet altijd in goede aarde, vertelt Nico. Zo weet hij nog dat zijn vader een keer 100 gulden schonk aan de vereniging. ,,Dat was heel veel geld in die tijd. Mijn moeder was er niet echt over te spreken.

Het huis was te klein’’, zegt hij lachend. Om een extra zakcentje te verdienen repareerde zijn vader naaimachines thuis. ,,Soms stonden er zoveel naaimachines bij ons dat de fietsen naar buiten moesten om plaats te maken!’’

Waar Nico met veel plezier en misschien ook wel weemoed aan terugdenkt is het 20 meter lange schip dat hij, helemaal alleen, heeft gebouwd. ,,Daar ben ik ruim vier jaar mee bezig geweest!’’ Toen het schip af was, heeft het gezin Stigters er veertien jaar mee gevaren.

Inmiddels hebben Nico en Greet een sloep.

Of echtgenote Greet het nou wilde of niet, ook zij werd aangestoken door het ‘watervirus’. ,,Ik had van huis uit niets met boten of de Lek. Ik had niet eens een zwemdiploma!’’ Toch is ze nooit bang op het p zijn zelf o o ic N n va De vader waterfiets. gemaakte

nh

idden va

Greet tem

ga’s bij aar colle

water. Greet is geboren in 1940 in de Kalkhovenstraat. ,,Daar stonden toen de wat grotere huizen.

Wij woonden daar met een gezin met 11 kinderen.’’ Die elf kinderen wonen -op een na die in Beesd woont- nog allemaal in Culemborg. Ze zat op de Josefschool in de Ridderstraat en daarna de Mulo in de Mariakroon. Ze werkte op het Studiecentrum waar ze veel ,,schik had met de meiden’’, vertelt ze. Ze leerde Nico kennen tijdens het dansen bij het KAB (Katholieke Arbeiders Beweging) in de Zandstraat.

In 1963 trouwden ze en was het al snel geen huisje boompje beestje maar huisje boompje bootje. Ruim 39 jaar hebben ze in -hoe kan het ook anders- de Lekdijkstraat gewoond en zijn daarna verhuisd naar de Triosingel.

Ze hebben twee kinderen gekregen

Culemborgse Courant 1860 - 2010

centrum.

het Studie

In 2005 ontving Nico Stigters de zilveren stadsspeld.

Nico en zijn

klasgenootj

es met juffro

uw v.d. Vee

r.

Het team van Jolanda Haarmode feliciteert de Culemborgse Courant met haar 150 jarig bestaan!

Moon City Spa weldaad met zorg

Wij feliciteren de Culemborgse Courant met haar 150 jarig jubileum!

Wilt u zelf ook iemand feliciteren? Of bent u op zoek naar een persoonlijk en bijzonder cadeau voor de feestdagen? Dan is de Moon City Spa cadeaubon precies wat u zoekt! Leuk om te geven en te ontvangen, voor iedereen die zich eens heerlijk wil ontspannen!

Ontvang nu

10% gratis*

op de normale prijs! * De cadeaubon is er in elk gewenst bedrag. Deze actie geldt voor cadeaubonnen vanaf 50 euro (Voorbeeld: koop een cadeaubon van 50 euro en u ontvangt 5 euro extra.)

Moon City Spa Zandstraat 78 4101 EJ Culemborg 0345 752169 www.moon-city-spa.nl

• Knippen zonder afspraak • Gespecialiseerd in extensies zetten • Altijd op de hoogte van de nieuwste trends • Tweemaal per jaar een nieuwe haarmodelijn Haarmode Jolanda

Zandstraat 1

0345-510037

NIEUWE COLLECTIE TOTALE VERNIEUWDE COLLECTIE EN VERNIEUWDE SHOWROOM BIJ M&N DESIGN MEUBELEN ONZE SHOWROOM IS UITGEBREID VAN 750 VIERKANTE METER NAAR 1500 VIERKANTE METER. ONZE COLLECTIE IS VERNIEUWD MET DIVERSE LEDEREN EN STOFFEN BANKSTELLEN VAN HOGE KWALITEIT. SOMMIGE BANKSTELLEN KUNNEN OOK OP MAAT GEMAAKT WORDEN. ONZE BANKSTELLEN EN STOELEN ZIJN VAN ZEER HOGE KWALITEIT. U KUNT OOK REKENEN OP EEN GOEDE GARANTIE. ALLES WORDT GRATIS BEZORGD EN GEMONTEERD ZONDER AANBETALING

Ant. van Diemenstraat 28

4104 AE CULEMBORG

Tel. 0345 - 473 808

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 29

Culemborgse Courant 1860 - 2010

De Culemborgse Courant: net als Theater De Fransche School al jaren veelzijdig, actueel en voor alle Culemborgers!

Gefeliciteerd! www.theaterdefranscheschool.nl Voor verkoop van auto’s, onderdelen, accessoires en vakkundig onderhoud

Voor versterking van ons team zijn wij op zoek naar een: Enthousiaste receptionist(e) 1e autotechnicus met APK Assistent magazijnmedewerker

0345 642054 WWW.KEESDELEEUW.NL

KEES

DE

LEEUW

Service Partner

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 31

Genieten van oude schoolfoto’s Leerlingen van de tweede klas van meester De Lange in het schooljaar 1942/1943. Voorste rij van links naar rechts: Wim Verhoef, Ton Spithoven, Evert Jagers, Hans van Veen. Tweede rij van links naar rechts: Karel Vermeulen, Joop Zielhorst, Kees Blijenberg, Hans van Veen?, Giel van Dillen. Derde rij van links naar rechts: Verhoef, Theo Hulskes, Theo van Gasteren, Theo Wulterkens, Adriaan Valkonet, Wim van Sterkenburg. Vierde rij van links naar rechts: Nico Lampen, broer Scheerhoorn, Ad Andree, Frans van de Kant, Arie Kuppen, Hans van Everdingen. Vijfde rij van links naar rechts: Antoon Kok, Wim van Haaren, Sikkema, Karel van Uden, Ab Blijenberg, Albert Merks. Zesde rij van links naar rechts: Henk van Vuren, Guus van Dieen, Jan Okhuizen, Johan Rink, Jan Ratteman.

Staande van rechts naar links: Antoon Blokland, Adriaan Scheerhoorn, Antoon Pauw, Wil van Kessel, Theo van Sterkenburg, Job Vermeulen, Meester de Lange, Jan Coenmans en Van Helmond.

2e klas W.D. Postmaschool uit 1947. Helemaal boven: Juffrouw de Groot. Bovenste rij v.l.n.r.: Piet Vermeulen, Huib Dubbeldam, Co de Weerd, Ad Jongejan, Frank Oosterhof, Dirk van Buren en Jan van Buren. Tweede rij van boven v.l.n.r.: Helmut Schurgers, Greet Verlaat, Onbekende, Willy Borgstein, Annie Duys en Karel Vermeulen. Derde rij van boven v.l.n.r.: Daan Louws, Arie Mudde, Rinie van Beesd, Marietje Boorsma, Paula Esveld, Riek Kranen, Onbekende, Marinus Sleeuwenhoek en Spijk de Raad. Vierde rij van boven, knielend, v.l.n.r.: Nita Kuyk, Corrie Ansems, Laurens Pompe, Corrie Koops, Tineke Borgstein, Attie van Gelderen, Chris van Renswoude en Cor Borgstein. Onderste rij, v.l.n.r.: Jaap ten Sijthof, Hans Weijsenfeld, Corrie Werkhoven, Rita Kerkhof, Daan Krebs, Corrie van Zanten, Riekie Mouthaan, Lenie Smallenberg en Corrie Vermeulen.

R.K.Jo

ngens

schoo

l aan

St. Ja

nsker

kstra

at.

De Muloschool.

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

Genieten van oude schoolfoto’s School 1, School 2 en School 3. Daar begon het in Culemborg allemaal mee voor wat betreft onderwijs voor kinderen. Er zijn nog vele oude schoolfoto’s bewaard gebleven en ongetwijfeld doen we veel Kuilenburgers een plezier door een aantal van deze oude foto’s te plaatsen in deze Jubileumuitgave.

Misschien staat u erop, of familie van u. Of de buurman of de groenteboer. Herkent u ze nog?

In het begin van de vorige eeuw heette de Laanschool, School 1. De Stadsschool heette School 2 en de school op het St. Janskerkhof heette School 3. Net voor de oorlog zijn de Laanschool en de school op het St. Janskerkhof samengevoegd en werd de Laanschool een, wat men toen noemde, Bewaarschool. De samengevoegde scholen gingen op het St. Janskerkhof verder als Openbare lagere School Nr. 1 en de Stadsschool werd officieel aangeduid als Openbare lagere School Nr. 2.

In de jaren ‘40 en ‘50 waren er in Culemborg zes scholen: de R.K. jongensschool in de St. Janskerkstraat, de R.K. meisjesschool in de Ridderstraat, de Openbare lagere School Nr. 1 op het St. Janskerkhof (later Postmaschool), de Openbare Lagere School Nr. 2 in de Prijssestraat (aangeduid als Stadsschool, in de volksmond de Klompenschool), de Laanschool in de Goilberdingerstraat (ook openbaar) en de Scheffelschool in de Ridderstraat (Protestant Christelijk). Op een gegeven moment was de Stadsschool in de Prijssestraat zo verouderd dat er een nieuwe school gebouwd moest worden, en dat is toen de Witteveenschool geworden.

De Stadsschool stond op de plek waar nu Albert Heijn staat.

In het verleden was het zo dat kinderen van wie de ouders belasting moesten betalen naar de Laanschool mochten, kinderen waarvan de ouders geen belasting betaalden moesten naar de Stadsschool in de

Prijssestraat. Deze school werd ook wel de Armenschool genoemd. In de oorlog waren er nu twee openbare scholen. Eén op het St. Janskerkhof en één in de Prijssestraat. Officieel werd er bij de plaatsing niet meer gekeken naar het inkomen van de ouders maar het imago van armenschool raakte de Stadsschool maar moeilijk kwijt. Dit kwam nog eens duidelijk naar voren toen het stadsbestuur in 1943 besloot de stad doormidden te delen m.b.t. plaatsing op één van deze scholen.

Bijna alle ouders wilden hun kind op de school op het St. Janskerkhof plaatsen. Het gevolg was dat deze school overbezet dreigde te raken.

Het gemeentebestuur nam toen het besluit dat alle kinderen die ten westen van de lijn Zandstraat, Markt, Tollenstraat woonden naar de Stadsschool moesten en alle kinderen die ten oosten van die lijn woonden naar de school op het St. Janskerkhof moesten. Alleen de kinderen die op het Hogedorp en de Veerweg woonden mochten wel naar de school op het St. Janskerkhof. Hevige verontwaardiging brak er toen uit onder de ouders waarvan het kind naar de Stadsschool moest. De Scheffelschool is opgericht in 1863. Deze school werd ook wel aangeduid met: ‘School met de Mulo klas 4 1953. Eerste rij van links naar rechts: Tonnie v.d. Gun, Jan Nijhof. Tweede rij van links naar rechts: Truus v.d. Berg, bijbel.’

Hannie Verbeek, Lenie Heij, Truus Mudde, Riet de Koning, Bea van Zanten, Linda van Dijk. Derde rij van links naar rechts: Jan Nijenhuis, Bert Swaerdens, Ad Pels, Ruurd van Kampen. Vierde rij van links naar rechts: Toon Visser, Daan Spithoven, Joop v.d.

Winkel, Cor de Braaf.

Naast deze lagere scholen was er de MULO-school voor voortgezet onderwijs en de Ambachtschool. Later is er nog een R.K.- Mulo gekomen en een Christelijke HBS.

Openbare School Nr. 1 Deze school was gevestigd op het St. Janskerkhof. Hij stond ook letterlijk op een kerkhof. Namelijk het kerkhof van de voormalige St. Janskerk. Als de kinderen in die tijd door het kleine hek aan de noordkant naar het schoolplein liepen moesten ze via een pad met

aan beide zijde grafstenen van de mensen die in de voorgaande eeuwen waren gestorven. De school was gebouwd in 1916 en omvatte een Lagere School en een Mulo. In de jaren veertig van de vorige eeuw was W.D. Postma de hoofdonderwijzer. Later, na de dood van de heer Postma, kreeg de school de naam: Postmaschool. In de jaren zeventig van de vorige eeuw is het schoolgebouw gesloopt en vervangen door “De Leilinden”. In de jaren veertig waren daar o.a. de volgende leerkrachten werkzaam: Juffrouw Werner (1e klas), Juffrouw De Groot (2e klas, opvolger van juffrouw Donker), Juffrouw Ros (3e klas), Mijnheer Jongkind (4e klas), Mijnheer Van Willigen (5e klas, opvolger van mijnheer De Bruin) en Mijnheer Postma ( 6e klas)

R.K. jongensschool De eerste R.K. jongensschool werd in 1874 geopend en stond aan de Havendijk en heeft dienst gedaan tot 1906. Daar de school te klein was geworden voor het aantal leerlingen werd er aan de St. Janskerkstraat in 1906 een nieuwe school geopend. In 1922 werd de school uitgebreid met twee extra lokalen.

De heer J. Bijen werd het schoolhoofd. Hij zou meer dan 35 jaar de school onder zijn hoede hebben.

Over hoofdonderwijzer Bijen zegt Cor Jansen in het boekje “De Zandstraat” o.a.: ,,Niet iedereen liep met hem weg. Hij was nogal streng.

Tegelijkertijd was het een bevlogen mens, iemand waar je niet omheen kon.” In de oorlogsjaren stonden de volgende onderwijzers en onderwijzeressen voor de klas: Juffrouw Van de Veer (1e klas), Mijnheer De Lange (2e klas, een echte Forti-man), Juffrouw Buizing (3e klas), Mijnheer Herscheid (4e klas), Mijnheer

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Rinkes (5e klas), Mijnheer Bijen (6e klas, hoofdonderwijzer), Mijnheer Bank (7e klas).

De Mulo-school Aan de Fransche School aan de Lange Meent werd voor het eerst in Culemborg openbaar onderwijs in moderne talen gegeven. Kinderen die op één van de openbare lagere scholen in Culemborg zaten, en konden leren, gingen op 10-jarige leeftijd naar de Fransche School.

Leraren: Keemink (hoofd), Meilink, Beenhakker en Van Eupen.

In 1916 is de school verhuisd naar het St. Janskerkhof waar een nieuwe volledige 6-klassige lagere school, met een 3-jarige Mulo-top werd geopend. De school leed vele jaren een kwijnend bestaan en er is zelfs in de jaren dertig meermalen sprake geweest de school vanwege een te gering aantal leerlingen maar op te heffen. Na de Tweede Wereldoorlog nam echter het leerlingaantal geleidelijk toe, zodat door verbouwing een vierde lokaal in gebruik genomen moest worden.

Leraren: Sieders (hoofd), Bruins, Petersen en Van Eupen.

Rijk van Gaasbeekschool In 1953 werd door het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen toestemming verleend om een nieuwe school te bouwen.

Deze nieuwe school aan de A. v.

Lalainglaan, werd officieel geopend op 15 december 1956 en kreeg de naam Rijk van Gaasbeekschool. In 1968 werd de U.L.O. een M.A.V.O. met een 3- en een 4- jarige opleiding. Een aantal leraren: Sieders, opgevolgd door De Waal (directeur), Brouwer, Folkersma, Van de Heuvel, Klarenbeek, Van Slooten en Wiggelinkhuysen.

vrijdag 12 november 2010 pagina 33

Leraren Mulo 1955. Van links naar rechts: A.J. Sieders, A.C. van Hof, D.F. Bruins, M. Petersen.

Eerste Postm Openbare L al ver aschool gen agere Scho g Piet H root. Recht oemd. Hier ol Nr. 1, lat e elmon s de w i d. oning s het schoo r lp van d e conc lein iërge

Examenklas van de Rijk van Gaasbeekschool in 1965.

Tweede kla s Openbare La van de School No. gere 1, jaar 1943. van het De namen voor zover b Onderwijze ekend : frouw Ros, res jufva naar achte n rechts r, v.Meteren, 1. Geerlof ?, lé,?. 2. Ab B Thea ColStreefkerk,? renkman, Pothuizen, , Geertje Le van Buuren endert Wim van d , 3. Chris van Buren,T Kalkhoven,?e Berg. 4. Joost Louwered van Osselen, An de Kok, Jan v. . 6. Cor Vermeulen (n se, Lientje Marx, Gra Hartog, de Hartog, A d. Stroom, Antoon de iet zeker) ,?, Johan ?, da Bakker, Dini Nout lbert Veldt, Cor Borg st Jong (bijna R am: “de mo iek Verkerk, 7. Dini ?, (niet zeker), Nico Jonk ijn, Richter, rechts d aa m p van Pin”) m . De twee m eisje de Jager, 8. mei an, Nico Draaier ,?. rnaast Klaas Eegdem 5. Henk Pel eisjes bij de sje van de an,en s, H Ha deur zijn n iet bekend. m. Rechts van juffro ansje ? Heij, Cor uw Ros sta an Jan

Culemborgse Courant 1860 - 2010

De Culemborgse Courant bestaat 150 jaar!

Profile ‘De Kroon’ viert mee!

Op 12 & 13 november

20 % korting op alle Batavus kinderfietsen!

Zandstraat 45 4101 ED Culemborg 0345-511268

Iedere week bij Fijnbakkerij Bouman: *Een verrassend Broodje van Guus! * Een lekkere verwennerij! * Een voordelig kassakoopje!

Oogyoga ontspant!

Oogyoga helpt uw ogen te ontspannen.

Maar om ontspannen te kunnen zien, is alleen yoga niet voldoende, ook uw gezichtsvermogen moet in orde zijn. Gelukkig kunnen wij u daarbij helpen!

Yogaoefeningen.

Horizontale blikwissel:

Oogcirkels:

Verticale blikwissel:

Kijk eerst naar rechts, dan geheel naar links.

Maak een cirkel met uw ogen in de vorm van een acht.

Kijk geheel naar boven, dan geheel naar beneden.

Als vakkundig optiekzaak adviseren wij om regelmatig het gezichtsvermogen en de ogen te laten controleren.

Kom gerust langs en stel uw ogen zeer ontspannen op de proef.

BAKKERTJES SPAREN = GRATIS SMULLEN! Bij elke besteding van 5 euro krijgt u bij ons een Bakkertje. Hiermee kunt u snel sparen voor GRATIS heerlijke producten!

Graag tot ziens in onze winkel.

Heeft het gewerkt?

Markt 2-4, Culemborg Tel: 0345-520686

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 35

Theo van Dam

Al 48 jaar werkzaam voor de CC Van 150 jaar Culemborgse Courant heeft geboren en getogen Kuilenburger Theo van Dam (1947) er maar liefst 48 jaar mee te maken gehad.

Hij is begonnen als 15-jarige jongen bij drukkerij Verschoor als leerling handzetter, maakte de sportpagina’s van de Culemborgse Courant en heeft er heel wat sportfoto’s voor gemaakt. De laatste zestien jaar is Theo freelancer bij de Culemborgse Courant, of de ‘CC’ zoals hij zelf altijd zegt. ,,Op die manier hou ik ook nog mijn sociale contacten en dat is fijn’’ , aldus Theo. Op verzoek van de redactie heeft hij zelf een verhaal geschreven over zijn tijd bij de Culemborgse Courant.

Ik kwam als jongen van 15 jaar in dienst van drukkerij A. T. Verschoor en Zn. als leerling handzetter.

Mijn ouders vonden dit beter voor mij omdat het bij de grafici goed geregeld was, dat zou ook later blijken. Ik kreeg gelijk de mogelijkheid om kennis te maken met de opmaak van de Culemborgse Courant in lood. Ik mocht zelf het vertrouwde stripverhaal verfraaien met advertenties. Ik ging naar de grafische school in Utrecht voor de cursus handzetter, die ik na vier jaar voltooide met een diploma.

Ondertussen kon ik voor de CC de ‘schreeuwende koppen’ boven de artikelen plaatsen. De krant werd toen gedrukt per twee pagina’s. Een klus van drukken die bijna twee dagen duurde. Nu gebeurt dat binnen het half uur. Ook de afwerking vroeg veel aandacht. Zo gebeurde het wel eens, dat we midden in de nacht nog bezig waren...

Aandacht fotografie

Vrijwilligerswerk Ik heb in de tijd dat ik voor de CC werkte ook veel vrijwilligerswerk gedaan. Zo was ik bezig met de organisatie van het bedrijfsvoetbaltoernooi, waar wij met het team van Verschoor en Amro/ABN kampioen werden. Zelfs zat ik 25 jaar in de organisatie van het bekende bedrijfsvolleybaltoernooi, dat veel deelnemers trok. Thans rijd ik bij Klaartje om senioren te vervoeren naar hun bestemming. Ook help ik senioren bij problemen met de computer via ELK en geef ik les als assistent-docent bij het senior-web. Daarnaast werk ik als vrijwilliger voor de zorgcentra Kulenburg en Beatrix en maak ik een huisblad klaar, waarin nieuws en activiteiten in staan. Ik ben al 16 jaar actief als fotograaf en ben webbeheerder van Focus ‘07, waar ik de ‘vaste huisfotograaf’ ben. Ik sport nog bij KenV in de trimgroep en zwem bij de CRB.

Theo zoals we hem nu veel zien: met zijn camera op de sportvelden.

Van lood naar papier knippen en tenslotte op computer bewerken ik op de zolder een donkere kamer in. Ik leerde de fijne kneepjes van het vak en mocht in 1969 de eerste reportage maken bij een modeshow van het personeel van het Barbara ziekenhuis. Mijn doorbraak kwam toen er een grote brand was bij Gispen. Ik had de eer een foto op de voorpagina te mogen plaatsen van het Gispengebouw dat geheel in de brand stond.

Ik trok veel op met Gradus van der Veer en Janus Mudde. Vooral van laatstgenoemde leerde ik de fijne kneepjes van de sportjournalistiek.

Ik ben sportminded, dus ging ik me daar verder in bekwamen. Na het overlijden van Janus Mudde, nam ik zijn taak over. Ik kreeg twee sportpagina’s te vullen in de CC Sportspiegel. Dat was voor mij geen moeite en al gauw moesten de twee sportpagina’s vergroot opgemaakt

Ondertussen kreeg ik aandacht voor de fotografie en thuis richtte

worden om alle sport te herbergen, daarna werden ze verkleind tot de normale pagina. U begrijpt dat het lood inmiddels uit de tijd was en dat de CC op papier werd klaargemaakt door de tekst op de juiste wijze te plakken.

en familiedrukwerk. Veel mensen dachten die tijd dat ik alleen voor de CC werkte, maar dat was niet waar. Ik deed ook mijn gewone werk bij de drukkerij.

Veel foto’s voor de CC

Ik maakte ook tijdens mijn werk dieptepunten mee. Zoals die keer dat ik bij een boerderijbrand op de Prijsseweg de stoffelijke resten van een verbrand kind voor de politie moest fotograferen. Een ongeval op de A2 met vijf doden en dan niet te vergeten het tragische ongeval bij de Erasmusweg waar een Belgisch paar verongelukte. Ik moest dit allemaal zelf verwerken, maar met mijn vrouw kwam ik er wel uit. De vele grote branden zoals bij de Nijenburg en Young International hebben mij erg aangegrepen. Zo ook de vuurwerkramp in februari 1991.

Hoogtepunten waren dat ik met een Culemborgse deputatie naar het defilé op paleis Soestdijk ben geweest en dat we in de tuin zaten, waar de Koninklijke familie de Culemborgse activiteiten kwam bekijken. Zo kregen de prinsjes klompen aangemeten en kreeg Prins Bernhard een echte Kuilenburgse sigaar. Natuurlijk was het bezoek van de Koninklijke familie aan Buren en Culemborg in 1991 ook een hoogtepunt. Dat was een waar mediaspektakel; daarin kon ik zien dat je een brede rug moet

Ik maakte per week zo’n 30 à 40 foto’s en dat vergde veel tijd, temeer omdat ik naast het maken van foto’s en teksten voor de CC ook bij de drukkerij werkte. Van de gemaakte foto’s ging ik op zondagavond de films ontwikkelen, terwijl de maandagavond was gepland om de foto’s in de donkere kamer af te drukken, waarna ze de volgende dag werden gepresenteerd aan de redactie. Voor de sport zocht ik zelf de foto’s uit. Op de drukkerij ging ik de teksten maken achter de computer en ook de rest van de CC klaar maken. Dat stond gepland op dinsdag en woensdag en dat werden lange dagen van zeker 12 uur.

De andere dagen maakten we op de drukkerij andere periodieken klaar

‘Ik mocht het vertrouwde stripverhaal verfraaien met advertenties’

met de Rotterdam er Jan Blijenr a a n C C de nvad had. mreis van zijn schoo s de jubileu man naast hem is een sigarenfabriek en jd ti eo er e Th D eg t. ro o v o b die se Kuilenburgekende Culemborger berg, een b

Hoogte- en dieptepunten

Vroeger o Goldegg rganiseerde de Cu in Oosten le rijk. In d mborgse Couran eze krant t is een ver wintersportreizen slag van die reis te naar lezen.

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Theo op zijn oude werkplek bij Uitgever Verschoor. hebben om de mooiste foto’s te maken, want de strijd is hoog bij de professionele persfotografen. Dat ondervond ik ook kort geleden in Tiel bij het Koninklijke Fruitcorso.

Ook een hoogtepunt van de CC was het 125-jarig bestaan. Toen liep heel Culemborg uit om met de Kuilenburgse boot af te reizen naar Rotterdam en terug te komen met een echte stoomlocomotief, die heen en weer reed. En niet te vergeten de wintersportreizen met de CC naar Goldegg in Oostenrijk waar Janus de Keizer heel wat keren het brandweerlied liet horen ‘Brand in de Kattenstraat’.

Ook een dieptepunt was dat de CC over ging naar de BDU. Dat betekende namelijk voor mij persoonlijk dat er minder werk voor me was. Ik kreeg weliswaar meer vrije tijd, maar kwam ook in een zwart gat terecht. Ik werkte mij terug en kreeg als freelancer dankbaar werk bij de CC. Toen ik plotseling bericht kreeg dat ik ontslagen werd bij Grafische Industrie Verschoor, stortte mijn leven in. Maar ik ben er sterker uitgekomen en inmiddels vind ik het afwisselend werk om toch nog freelancer te zijn voor de CC. Ik ken de kneepjes van het vak en wat nog fijner is: alles gaat nu digitaal. Je kunt van achter je computer de foto’s bewerken en naar het redactie-adres sturen. Dat is een groot verschil met voorheen, toen alles nog in de donkere kamer gebeurde. Ik hoop daarom nog even actief te blijven voor de CC.

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 37

Jeugdherinneringen van een Culemborger Otto de Beus, alias Johan van Redichem (1873-1959), was een belangrijke man in Culemborg. Zo was hij voor de vakbeweging een zeer waardevol lid. Zijn drijfveer was het verbeteren van het leven van de minst bedeelden in de maatschappij. Ook als raadslid en later als wethouder heeft hij dit doel altijd voor ogen gehad. De Beus had buiten zijn werk voor de vakbond en de politiek een grote liefde voor de geschiedenis en dan met name de Culemborgse geschiedenis. Hij was bijvoorbeeld een van de oprichters van het Genootschap A.W.K. Voet van Oudheusden op 14 oktober 1937. Waar de meeste nu nog levende Culemborgers hem echter van kennen zijn de verhalen die hij heeft geschreven. Verhalen, gelardeerd met komische taferelen, die vooral een beeld geven van het ruwe en armoedige leven in de volksbuurten van het Culemborg in de tweede helft van de 19e eeuw. Deze -28- verhalen verschenen in de periode rond de Tweede Wereldoorlog in de Culemborgse Courant. In 2000 zijn deze verhalen in boekvorm uitgebracht door het Genootschap A.W.K. Voet van Oudheusden. Een van deze verhalen is ‘Jeugdherinneringen van een Culemborger’.

In de Buitenmolenstraat, vlak bij de windmolen, stond een huisje met twee vertrekjes naast elkaar. Een ervan was ingericht als kleermakerswerkplaats. Hier woonde de Mop. Hij zat op een tafel voor het raam, dat met kranten gerepareerd was, te naaien. Op de punt van zijn neus stond een bril, zodat hij gemakkelijk over de brilleglazen heen kon kijken als er iemand voorbij zijn raam kwam.

Er was geen vrouw in huis en alles zag er dan ook vuil en vies uit. De Mop droeg een zije-pet met een rechtstaande klep en zijn haren stonden van achteren omhoog. Net zoals de veren aan de achterkant van een kip staan. Hij had een hond die hij Vik noemde. Als de Mop de deur uitging, moest Vik op het huis passen. De Mop bezat geen huissleutel en Vik lag dan op de drempel.

Als iemand te dicht bij de deur kwam, trok Vik zijn lip op en liet grommend zijn tanden zien. Wanneer de Mop dronken was, zette hij de hele buurt op stelten, met vaak als resultaat dat hij opgesloten

daarnaast een kroeg. De waardin heette Grietje de Groot en droeg een blauw schort. Met ongekamde haren stond ze achter de tapkast.

Mijn vader, die gelukkig geen scheldnaam droeg, zat daar met de Hommel te klassineren. Mijn moeder zond mij naar die kroeg om vader eraan te herinneren dat het eten klaar stond. Op datzelfde ogenblik laveerde Klaasvaar naar binnen, sloeg met zijn hand op de bult van de Tuutpot, die in de

‘Hij vertelde aan iedereen dat hij met de helm op was geboren.

Als hij enige borrels op had, kon hij smakelijk de vroedvrouw vervloeken die zijn helm had verdonkeremaand en voor veel geld verkocht aan een rijke officier, die dan in de oorlog onkwetsbaar was’

werd op het politiebureau. Soms werd hij de volgende dag pas losgelaten, en al die tijd lag zijn trouwe hond zonder enig voedsel voor de deur te waken en te wachten op zijn baas. Als de Mop dan eindelijk weer in aantocht was, stond Vik op en ging zijn staart heen en weer.

De Hommel Dan herinner ik me nog de Hommel. Hij was een zwervende stoelenmatter, die van tijd tot tijd met een bos biezen op zijn rug uit de stad verdween. Hij kon fantastisch liegen. Als hij van een zwerftocht terugkwam, verzamelde hij zijn kornuiten en lokte die mee naar de kroeg, waar hij dan rondjes gaf. Hij vertelde aan iedereen dat hij met de helm op was geboren. Als hij enige borrels op had, kon hij smakelijk de vroedvrouw vervloeken die zijn helm had verdonkeremaand en voor veel geld verkocht aan een rijke officier, die dan in de oorlog onkwetsbaar was. Het enige voorrecht dat hij van die geboorte had overgehouden, was dat hij ‘s nachts

Otto de Beus, alias Johan van Redichem. lijkstaatsies kon zien van mensen die nog moesten sterven. Wie het niet geloven wou, kon zich overtuigen door ‘s nachts tussen twaalf en één uur over zijn linkerschouder te komen kijken. Het spreekt vanzelf dat niemand dat durfde. Als er iemand in de buurt was gestorven en begraven, dan wist de Hommel precies te vertellen dat hij dit al enige nachten geleden had gezien. De mensen zaten dan met open mon-

‘Je krijg een kejakkie van me as ik je met een touw om je nek tussen de koeien aan de lijn mag zette’ den van verbazing te luisteren naar al die geheimzinnigheden waarmee de Hommel bevoorrecht was.

Ook woonde er een klompenmaker, die de Pappelepeut werd genoemd.

Deze man stond in aanzien, want hij beweerde Napoleon III te hebben gezien. Als hij enige borrels gedronken had, kon hij vreselijke vloeken laten rollen met veel rrrr erin. Dan was er de Tuutpot, een gebochelde, die altijd een grote pruim tabak achter zijn kiezen had, waardoor één van zijn wangen zakvormig was uitgezet. Zijn vest was altijd nat, omdat hij zeverde.

De grootste grappenmaker: Klaasvaar oekvorm ichem in b dheusden. ed R n va Ou han len van Jo . Voet van n de verha Genootschap A.W.K ij z 0 0 0 2 In t door het uitgebrach

De grootste grappenmaker was ongetwijfeld Klaasvaar. Hij had een vrolijk uiterlijk en beroemde zich erop dat hij soldaat was geweest en in de petoet had gezeten. Tijdens een aanvalsoefening moet hij tegen de kapitein, op diens bevel halt te houden, geroepen hebben “dat er god-hier-en-gunder gin ho meer aan

was” en met de punt van de bajonet tegen de muur zijn gelopen.

Aan het einde van de Buitenmolenstraat stonden vijf kleine huisjes. In een van die krotten woonde Klaasvaar en naast hem woonde de Lotvink. De Lotvink had een vrouw die zowat de hele buurt regeerde. De huisjes hadden een gemeenschappelijk privaat. Een “tonnenstelsel” was toen in de achterbuurten nog niet ingeburgerd. Op een zondagmorgen kwamen Klaasvaar en de Pappelepeut de straat in zwieren en zagen dat de vrouw van de Lotvink het privaat binnenging. Klaasvaar was een geboren plaaggeest en besliste meteen dat de Pappelepeut, die naast hem woonde, gauw een hamer en een spijker moest halen.

Snel trok Klaasvaar zijn klompen uit, tippelde op zijn kousen naar de deur en sloeg met een paar flinke tikken de spijker boven de klink. De vrouw van de Lotvink begon vreselijk te jammeren en te schelden. De buren kwamen eraan te pas, maar niemand kon de deur open krijgen.

Ook de Lotvink was op het rumoer uit zijn woning gekomen en wist van de prins geen kwaad. Op zijn vraag wat er te doen was, antwoordde Klaasvaar, terwijl hij met zijn vlakke hand de tabakssap van zijn kin veegde: “Je wijf zit in ‘t sekreet”.

Nadat de klink kapot was geslagen, kon zij worden bevrijd; op het moment dat de deur van het privaat openging, steeg er een luid hoera op. Toen de Lotvink aan de Pappelepeut vroeg wie die poets had gebakken, antwoordde deze: “Ik zal doodvalle â ‘k ‘t wit”. Klaasvaar was hem al gesmeerd. Hoewel het een mooie lentedag was, kwamen de Lotvink en zijn vrouw die dag niet meer op straat.

Eens op een dinsdag, het was koemarkt, was Klaasvaar aan de rol. Hij had zijn pet achter op zijn hoofd geplakt en de klep zat bij een van zijn oren. Dit was een teken dat hij wat in zijn schild voerde. Aan de Varkensmarkt, hoek Molenstraat, was een klompenmakerij en

Culemborgse Courant 1860 - 2010

hoek zat te mummelen, en zei: “Je krijg een kejakkie van me as ik je met een touw om je nek tussen de koeien aan de lijn mag zette”. Met een wantrouwende blik keek de Tuutpot Klaasvaar aan. “Ik heb liever twee slokkies dan één kejakkie”, antwoordde de Tuutpot en lichtte werktuiglijk zijn pet op en krabde zijn kop. De bruine zever sijpelde door de stoppels van zijn ongeschoren kin. “Afgesproken”, zei Klaasvaar en veegde met de rug van zijn hand zijn natte neus af. “Je mag d’r voor mij ook een vatte”, riep de Hommel in de richting van de Tuutpot. Onderwijl dat de Tuutpot met jenever gevoerd werd, had Klaasvaar een eind touw gehaald. Het duurde slechts een ogenblik tot de Tuutpot door Klaasvaar uit de kroeg werd geleid en tussen de koeien aan de lijn werd vastgebonden. De naast hem staande koe draaide haar kop om en keek de Tuutpot aan. “Ha broer”, riep de Tuutpot en stak zijn hand uit om de koe te strelen. Het dier trok echter meteen haar kop terug alsof zij zich verheven voelde boven zo’n dronkelap. Er was intussen een volksoploop ontstaan en al spoedig kwam de gemeenteveldwachter, die zich met het geval bemoeide. “Wat moet dat hier?” vroeg hij. Tegelijkertijd had de Hommel zich met zijn ellebogen een weg door de menigte gebaand en vroeg aan Klaasvaar: “Is dat een hokkeling?”. Triomfantelijk herhaalde Klaasvaar de woorden: “Is dat een hokkeling? Ik hoor wel dâ jij gin mieter van koeien wit, kek m’r ‘s n’r z’n kop en n’r z’n uier, ‘t is godsemme ‘n bul”. Nauwelijks had Klaasvaar deze woorden gesproken of de veldwachter knoopte het touw los waarmee de Tuutpot was vastgebonden. Tegelijkertijd pakte hij Klaasvaar in zijn kraag en nam ze samen mee naar het bureau.

Een geweldige sliert mensen volgde dit ongewone schouwspel. ‘s Avonds toen het al schemer was, werden ze losgelaten. In de Molenstraat werden ze verwelkomd. “We hebben allebei een bon”, grijnsde de Tuutpot. “Het is een koei van niks”, grinnikte Klaasvaar.

Johan van Redichem 10 maart 1937

Wij feliciteren

de Culemborgse

Courant met

150

haar

jarig jubileum!

Uw specialist in natuurvoeding Prijssestraat 6, 4101 CR Culemborg, tel 0345 510850

naturijn@wanadoo.nl

www.naturijn.nl

Culemborgse Courant 150

jaar !

Daar moet op geproost worden!

Carignan en Ugni Blanc

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 39

Elisabeth Weeshuis viert 450-jarig jubileum Evenals de Culemborgse Courant, viert ook het Elisabeth Weeshuis dit jaar een jubileum. Het weeshuis is 450 jaar geleden gesticht met gelden uit de nalatenschap van de Vrouwe van Culemborg, Elisabeth. Vanaf 1560 tot 1952 werden weeskinderen in het weeshuis opgenomen en verzorgd.

Ter gelegenheid van de 450ste sterfdag van Vrouwe Elisabeth, 5 jaar geleden, heeft Machiel Bosman een boek geschreven over de geschiedenis van het weeshuis.

In de periode dat de Culemborgse Courant werd opgericht, deden in het weeshuisbestuur nieuwe verhoudingen zich nadrukkelijk gelden. Drie mannen hebben het aanzien van het weeshuis in de 19e en 20ste eeuw bepaald: Cornelis Willem Dresselhuijs, Daniël van Hoytema en Cornelis Laan. Dresselhuijs had vanaf 1891 de voorzittershamer in handen. Dankzij zijn sigarenimperium groeide hij uit tot de rijkste man van de stad. Hij hoorde tot het type industrieel dat zich een huisvader voelde voor zijn personeel en voorzichtige sociale voorzieningen trof. Voor arbeiders liet hij de Trio wijk bouwen, zodat ze niet zover hoefden te reizen naar de fabriek.

In het weeshuisbestuur stelde hij zich gematigd op tussen de rekkelijken en de preciezen. Dresselhuijs was niet de eerste om kinderen eruit te sturen, maar hield ze ook niet als laatste de handen boven het hoofd. Op zijn verjaardag liet hij

de armen van de stad delen in zijn rijkdom, ze kregen dan chocolade en krentenbrood. De weeskinderen werden niet vergeten. Dresselhuijs liet na zijn dood een legaat na zodat deze traditie ‘ten eeuwigen dage’ kon worden voortgezet.

Van Hoytema volgde hem op als voorzitter. Hij stamde uit een oud geslacht dat al generaties lang de toon zette in de stad. Met zijn belangen in een glasblazerij, een jeneverstokerij en een steenfabriek was hij één van de rijkste Culemborgers. In het weeshuisbestuur viel hij op door zijn rekkelijke benadering.

Als er sprake was dat iemand het huis uitgezet moest worden, was hij

degene die erop wees dat er ‘toch wel iets goeds in de jongen zat’.

Ook verdedigde hij bijvoorbeeld het recht op vrije correspondentie van de wezen. Rond 1900 zette hij zijn vrouw in om het weeshuis uit de nood te helpen als interim moeder en als verpleegster van tyfuspatiënten. Met haar verjaardag maakten de wezen per rijtuig een uitstapje naar ‘t Zand bij Culemborg.

Gierigaard Laan was de strengste en de meeste autoritaire van de drie voorzitters.

Hij was de zoon van de hoofdonderwijzer die in de negentiende eeuw de weeshuiskinderen lesgaf. Net als

Dresselhuijs maakte hij zijn fortuin in de sigarenindustrie. Rijkdom ging bij hem gepaard met zuinigheid, door zijn omgeving werd hij zelfs voor gierigaard versleten, ook waar het het weeshuis betrof.

In 1919 werd de aanschaf van een nieuwe badinrichting besproken, die duur in het gebruik was. Geen nood, vond Laan, dan moeten maar meerdere kinderen in elkaars badwater. Wat het opnamebeleid betrof was Laan voor een strikte lijn en harde hand. Tijdens zijn lange voorzitterschap van 1925 tot 1948 ontwikkelde hij zich als potentaat.

Besluiten werden eerst door hem genomen en later ter kennisgeving ter vergadering meegedeeld.

is de Stichting Elisabeth Weeshuis bezig met het realiseren van de opvang van 32 mensen met een niet aangeboren hersenafwijking en demente ouderen. Deze opvang moet in de nabijheid van BonVie komen.

In het vroegere weeshuis is nu deels het museum Elisabeth Weeshuis en de Openbare Bibliotheek gevestigd.

Er zijn plannen om ook de aanliggende boerderij te betrekken bij het museum en de bibliotheek.

Museum en bibliotheek gaan nauw samenwerken. Er komt onder meer één entree en meer ruimte voor activiteiten.

Ter gelegenheid van de 450ste sterfdag van Vrouwe Elisabeth is 5 jaar geleden een symposium gehouden

‘Op zijn verjaardag liet hij de armen van de stad delen in zijn rijkdom, ze kregen dan chocolade en krentenbrood’ Na sluiting van het weeshuis in 1952 heeft de zorg gestalte gekregen met de oprichting van het verzorgingshuis Elisabeth-hof aan de Van Pallandtdreef.

Protectoren Vanouds waren het de protectoren die het bestuur van het weeshuis vormden. Thans is het in die lijn nog het college van protectoren dat het bestuur vormt van de stichting Elisabeth Weeshuis. Aan het bestuur is een secretaris- rentmeester toegevoegd, die het feitelijk beheer van de gelden en goederen verzorgd. Met het beschikbaar stellen van grond is in de wijk Parijsch woon-, zorg- en welzijnscentrum BonVie tot stand gekomen. Op dit moment is het college van protectoren betrokken bij de ontwikkeling van een nieuwe woon-, zorg- en welzijnszone op de Willemslaan. Samen met de Stichting Maatschappelijk Werk Rivierenland en Syndion

Culemborgse Courant 1860 - 2010

over de uitwerking van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, waarbij de toenmalige staatssecretaris drs. C. I. J. M. Ross- van Dorp een inleiding hield. Het 450-jarig bestaan van het weeshuis is dit jaar onder meer gevierd met een werkconferentie over kindermishandeling en de 2e Nacht der Moederloosheid, een theatrale voorstelling in het rond het weeshuis. Ook is er een kinderboek over een weesmeisje geschreven door Anna Woltz verschenen. De titel van dit boek is Meisje nummer achttien.

De verhalen van oud-wezen over de periode 1915-1946 zijn opgetekend in het boek: ,,Niet enkel rozen, geen kruis alleen.’’ Onlangs hebben oud-wezen nieuwe herinneringen opgehaald. Hiervan zijn opnames gemaakt.

In het boek van Machiel Bosman, met de titel ‘Het weeshuis van Culemborg’ is de 450-jarige geschiedenis van het weeshuis opgetekend.

Kaasshop Culemborg Het huismerk ‘Beemster Exclusief’ kaas van Kaasshop Culemborg is het mooiste en lekkerste uit de Beemster.

En daar zijn wij trots op! De verfijnde receptuur van Beemster Exclusief is een goed bewaard geheim. Beemster Exclusief bevat minder zout en is groter, zwaarder, (ongeveer 16 kilo) dan ‘de gewone’ Beemster en de meeste andere Goudse Kaassoorten.

Hoe groter de kaas, hoe verfijnder de smaak. Beemster Exclusief is de absolute top binnen het Beemster Assortiment. Beemster Exclusief is in diverse soorten en leeftijden te verkrijgen en alleen in Kaasspeciaalzaken.

Je vindt hier de deskundige bij uitstek op kaasgebied en deze biedt u alleen de beste kwaliteit. Het Beemster Exclusief assortiment bestaat uit de volgende soorten: jong, jong belegen, belegen, extra belegen, oud, overjarig, light en komijn.

Naast Beemsterkaas Exclusief voeren we ook heerlijke boerenkazen in diverse variaties, buitenlandse kazen, wijn, zuidvruchten en verse gebrande noten.

U bent van harte welkom in ons nieuw verbouwde pand aan de markt Kaasshop Culemborg

Markt 40

0345- 516963

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 41

Echte Kuilenburgers blikken terug

In de rubriek ‘Echte Kuilenburgers blikken terug’ laat de redactie van de Culemborgse Courant een aantal ‘Echte Kuilenburgers’ aan het woord. Wie zijn ze, waar hebben ze gewoond, welk beroep oefenden ze uit en hebben ze leuke herinneringen aan het Culemborg van vroeger?

De ‘wagen van Theo’ kom je overal tegen Een van die rasechte Kuilenburgers is Theo van Sterkenburg. Volgende week viert ‘ de verhuizer’ zijn 77-jarige verjaardag maar dat is hem niet aan te zien. Zeker niet als je hoort wat hij nog allemaal doet. Zo werkt hij nog vrijwel dagelijks mee in het bedrijf dat inmiddels door zijn zonen Willian en Frank wordt gerund, is hij vaak met zijn vrouw op pad om tuinen te bekijken (,,een grote hobby van mijn vrouw’’) en maakt hij nog geregeld reizen. Als vrachtwagenchauffeur bezocht hij landen als Italië, Frankrijk, Denemarken en Engeland en met zijn vrouw maakte hij reizen naar onder meer Israël en Jordanië. Vrijwel ieder jaar staat hij nog op de lange latten Theo van Sterkenburg kreeg in april een Koninklijke Onderscheiding uitgereikt. Naast hem zijn trotse vrouw Riet. in Oostenrijk. En natuurlijk landbouwcursussen. ,,Ik wilde heeft hij ook veel herinneringen Theo graag iets ‘buiten’ doen. Het bedrijf aan vroeger. Al snel blijkt dat overnemen van mijn vader was niet de orde omdat ik nog veel jonhij een geheugen als een olifant aan gere broers had’’, vertelt Theo. heeft. Hij noemt de namen van zijn meesters van de lagere school Tweede wereldoorlog zonder problemen op.

Ook in de tweede wereldoorlog Theo is geboren in 1933 op de boerderij aan de Prijsseweg waar hij tot zijn trouwen in 1960 heeft gewoond. Inmiddels staat op de plaats waar de boerderij stond het Medisch Centrum Parijsch. ,,Er staan alleen nog twee oude bomen.’’ Theo ging naar de Katholieke Jongensschool in de Zandstraat en weet alle leraren nog zo op te noemen. ,,In de eerste klas was er juffrouw v.d. Veer, in de tweede klas meester de Lange, in de derde klas juffrouw Buizing, in de vierde klas meester Rinkes, in de vijfde klas meester Herscheid, in de zesde klas meester Rink, in de zevende klas meester Bijen en in de achtste klas meester Bank.’’ Echt leuk vond hij school niet. ,,Ik was liever thuis dan op school. In die tijd dacht je ook niet aan ‘verder’.

Onze wereld was veel kleiner. Eigenlijk wel jammer’’, laat hij weten.

Het waren dan ook lange dagen: om 5 uur op om te helpen met het melken van de koeien, daarna naar school en na school weer meehelpen op de boerderij. ,,Ik zat vaak te knikkebollen op school’’, zegt hij lachend. Na de lagere school volgde

werd vaak nog gewoon lesgegeven op school, zo vertelt Theo. Twee keer is de familie Van Sterkenburg, op last van de Duitsers, richting Everdingen moeten gaan. ,,Maar dat was beide keren slechts voor één nachtje’’, aldus Theo. Hij herinnert zich nog goed dat zijn vader de Duitsers moest helpen om levensmiddelen met paard en wagen naar het seminarie te brengen, waar toentertijd Duitsers zaten. ,,Als we dit voor de Duitsers deden, mochten we ons paard houden’’, licht hij toe. Het hoofdkantoor van de Duitsers zat in de Everwijnstraat.

‘Een echte boer sport niet!’ ,,Op een middag reden we met drie karren richting het seminarie. Een paar jongens pikten toen wat van de spullen van een van de wagens. De betreffende boer, Dick Denekamp, had dat wel in de gaten, maar liet het de jongens

zelf begon.

1964 voor zich jn ouders in j hi en to , eo n zi wagen van Th . vrachtauto aa De allereerste Theo (links op de foto) de oers en zwager op de foto t br jn zi et Trots lie m zien en ging

Theo in milita

ire dienst; stoe

r tegen een le

gewoon doen. Dit gebeurde echter voor de ogen van de Duitsers in de Everwijnstraat, die Denekamp toen sloegen.’’ Echt bang is Theo in de oorlog niet geweest. ,,Behalve dan bij de beschietingen van de brug en op treinen en wanneer de zogenaamde V1’s en V2’s (raketten, red.) overvlogen’’. De zoeklichten die vliegtuigen in de lucht moesten spotten stonden op nog geen 20 meter van de boerderij af.

Theo herinnert zich ook nog goed dat er een razia plaatsvond in Culemborg. ,,Er woonden circa 25 Joodse gezinnen in Culemborg.

Later bleek dat veel Joden waren afgevoerd naar Kamp Westerbork.’’ Veel gezinnen waren in die tijd afzonderlijk ondergedoken. ,,Ik weet nog dat ik ‘s ochtends naar school liep en dat in de Zandstraat Joodse kinderen huilden omdat hun vader en moeder waren meegenomen. Zij werden dan getroost door familie of buren.’’ Gedurende de tweede wereldoorlog nam Theo regelmatig eieren mee voor meester Herscheid. ,,Hij woonde op de Westersingel en had een groot gezin.’’

Als jong jochie speelde het leven zich vooral op de boerderij en op school af. Er werd niet gesport. ,,Het was niet

gervoertuig aa

n.

van toepassing dat een boer in die tijd bijvoorbeeld ging voetballen.

Een echte boer sport niet!’’ Dat is er dan ook nooit van gekomen, alhoewel hij tegenwoordig iedere week aan fitness doet. Zijn zonen daarentegen zijn nog steeds vaak te vinden op de voetbalvelden. ,,Ze hebben nooit in het hoogste team van Forti gespeeld of zo, maar het was meer voor de gezelligheid’’, lacht hij. Sporten heeft hij vroeger dan wel niet gedaan, maar kaarten des te meer. ,,De boeren deden die tijd aan schudjassen. Een soort klaverjassen.’’ Hij herinnert zich ook nog goed dat de Lek helemaal

dichtgevroren zat. Of, zoals de Kuilenburgers in die tijd zeiden: ,,De Lek die zit’’.

Rijlessen In militaire dienst heeft Theo zijn eerste rijlessen gehad. ,,Dat was op een oud vliegveld waar de gaten van de bommen nog in de baan zaten met een oud Engels legervoertuig.

Met het stuur rechts!’’ Vanaf toen werd wel duidelijk dat hij graag chauffeur wilde worden. In 1964 kocht hij een tweedehands DAF met een 80 pk motor. Van lieverlee ging hij rijden voor de meubelbranche, er waren die tijd wel zo’n 50 meubelfabrieken in Culemborg.

Doordat Van Dijk Transport ermee stopte kreeg Van Sterkenburg steeds meer verhuizingen.

Bij zijn ritten naar Luxemburg kreeg Van Sterkenburg vroeger nog wel eens gezelschap van meester de Lange. ,,Hij sprak goed Frans en vond het heerlijk om te reizen’’, vertelt Theo. ,,Hij wist van alles en nog wat over het gebied te vertellen waar we doorreden.’’

‘De wagen van Theo’ Al 28 jaar zit Theo in het bestuur van de vereniging Culemborg & Oranje. ,,Ze hebben me lang geleden een keer gevraagd of ik mijn vrachtwagen beschikbaar wilde stellen tijdens een wielerwedstrijd zodat daar de jury in kon zitten.

Dat deed ik en toen wisten steeds meer verenigingen ‘de wagen van Theo’ te vinden als er iets werd georganiseerd.’’ Zo ook Culemborg & Oranje. Later kwam hij in het bestuur terecht. En inmiddels is een wagen van Van Sterkenburg bij veel grote evenementen te vinden. Zoals bij Culemborg Blues, Culemborg Bijvoorbeeld en de intocht van de avondvierdaagse. ,,Dat vind ik leuk om te doen. Het geeft voldoening dat je iets voor de maatschappij kan doen.’’

Mede doordat Theo van Sterkenburg zich zo inzet voor zijn medeCulemborgers, heeft hij dit jaar een Koninklijke Onderscheiding gekregen. Hij moet weer lachen als hij aan die dag terugdenkt. ,,Ik was aan het helpen met een verhuizing en bleef iets langer dan gepland omdat ik nog wilde helpen met inpakken. Ik zou als bestuurslid van Culemborg & Oranje een presentatie bijwonen in de kerk, zo was mij verteld. Toen ik naar huis fietste kwam ik mijn zus uit Zeeland tegen. Toen begon ik toch wel iets te vermoeden...’’

Een klassen fo (met zwarte to van Theo van Ster ken trui) naast meester de burg. Theo staat link Lange. s

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

Culemborgse Courant 1860 - 2010

vrijdag 12 november 2010 pagina 43

Culemborgse Courant 1860 - 2010

1939-2001

Klompenfabriek van Zuilekom

2003-2....

Sportfysiotherpeutisch Centrum Foot Connection Dahliastraat 72 - Culemborg Beweegprogramma’s: Onder leiding van een speciaal daarvoor opgeleide fysiotherapeut! ● ● ● ●

Artrose, (Slijtage in heup of knie) Diabetes Type 2 Rugscholing Zwangerschapcursus

13 26 13 13

weken weken weken weken

Fysiotherapie:

1 2 1 1

x x x x

p/week p/week p/week p/week

1,25 1,25 1,25 1,25

uur. uur. uur. uur.

Klachten aan het houding- en bewegingsapparaat?

De fysiotherapeut stabiliseert, vermindert of herstelt de functiestoornis of de gevolgen daarvan door het toepassen van oefentherapie, massage, advisering en/of begeleiding. Hiermee probeert hij de functie van het houding- en bewegingsapparaat zodanig te verbeteren zodat de normale houding en beweging weer mogelijk is of leert u hoe u met de resterende beperkingen om kunt gaan.

Shockwave:

Zonder medicatie/operatie van uw pijn af?

Shockwave is een behandelmethode met schokgolven, speciaal bedoeld voor chronische spier- en peesaandoeningen. Zoals: Schouder-, knie-, achillespees-, hielspoor klachten, muisarm, tennisarm. Deze therapie heeft een stimulerend effect op botgenezing en werkt helend bij chronische peesontstekingen.

Podologie: Zooltjes

Zere voeten?

Veel klachten ontstaan vanuit een verkeerde houding. In veel gevallen kan een individueel zooltje een uitkomst bieden. Wij kunnen uw voeten en houding analyseren. Een advies geven bij het maken van de juiste schoenkeus en eventueel een zooltje aanmeten. De zooltjes worden door ons zelf gemaakt waardoor de wachttijd beperkt blijft.

Het merendeel van de zorgverzekeraars vergoedt ons zooltje.

Fiets- en loopanalyse: Bent u op zoek naar de loopschoenen die bij uw lichaamsbouw en voeten passen. Heeft u klachten tijdens het lopen en/ of wielrennen of wilt u deze voorblijven. Wij beschikken over de tools en de knowhow om fiets/loophouding en -beweging grondig te kunnen analyseren.

Kijk op www.footconnection.nl voor preventief en/of curatief advies.

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 45

‘Een zeer bedrijvig stadje’ Halverwege de vorige eeuw telde Culemborg meer dan 50 meubelbedrijven. Veel Culemborgers werkten dan ook in deze industrie. Het leeuwendeel van de productie, circa 65%, werd gemaakt in hooguit tien fabrieken van redelijke omvang. De rest in de meer dan 40 overblijvende bedrijfjes. Culemborg heeft in die tijd tussen de 13 en 14% van het totaal van de Nederlandse meubelbedrijven; echter maar 10% van de werknemers en omzetten.

Regelmatig verschenen er in de Culemborgsche Courant berichten over in Culemborg gemaakte meubels. Jack van der Winkel dook op verzoek van de redactie de archieven in en schreef een verhaal over de geschiedenis van de Culemborgse meubelindustrie.

Als ik in mijn jeugd door Culemborg liep hoorde ik in bijna elke straat wel het zingen van zaagmachines en vlakbanken, afkomstig uit de verschillende grote-en kleine meubelfabrieken. In die tijd waren bijna alle meubelfabrieken, met als uitzondering de Palumbus, binnen de stadsgrachten gevestigd en kwam Culemborg op mij over als een zeer bedrijvig stadje.

Dat is echter niet altijd zo geweest.

Pas in de tweede helft van de 19e eeuw begon Culemborg op economisch gebied wat op te bloeien.

Daarvoor stond de economische groei op een laag pitje. Wel waren er al sinds de 17e eeuw een aantal stoelenmakers in Culemborg actief die de bekende Culemborgse stoel produceerden. Dit was een bruin of rood gelakte stoel ingelegd met een biezen mat. De Culemborgse meubelmakers hadden echter te maken met een geduchte concurrentie vanuit Mechelen in België.

Daar werd ongeveer dezelfde soort stoelen gemaakt als hier in Culemborg. Bij de Belgische opstand, in 1830, werd de grens voor export gesloten en konden de Mechelse stoelen niet meer in Nederland worden ingevoerd. Het wegvallen van deze grote concurrent had tot gevolg dat de Culemborgse stoelennijverheid flink kon opbloeien. Met als resultaat dat de stad in 1838 vijftien stoelenmakerijen telde. De pret duurde echter maar kort. Toen in 1839 de grens met België weer werd opengesteld zakte de stoelenproductie in Culemborg zo sterk in dat er nog maar vier stoelenmakerijen over bleven.

1889 waren er in Culemborg, naast Gaasbeek en Van Tiel, nog vier grote stoelenmakerijen. Dit waren: De Beus met 40 werknemers, L. Verkerk met 50 werknemers, Borgstein en Sanders met 50 werknemers en N. Verkerk met 30 werknemers. De werknemers van de stoelenmakerijen verdienden niet veel en stonden in laag aanzien.

Rond 1900 werden de stoelenmakerijen geleidelijk aan gemechaniseerd en omgebouwd tot stoelenfabrieken. In die stoelenfabrieken werden de machines aangedreven door middel van een riemenstelsel welke met een stoommachine of gasmotor was verbonden. De stoelenfabrieken waren in die tijd vieze, donkere en gevaarlijke werkplaatsen. Uit een in 1887/1889 gehouden

Meubelmakers aan het werk. de Culemborgse meubelindustrie, volgens de heer De Jongh, in zijn artikel “Stoelenmakerijen in Culemborg “, over op “ balpoten en eiken gotiek bekleed met z.g. Kelim.”

In 1935 was ene Oberman in de

Vies, donker en gevaarlijk Na 1840 begon de economie in heel Nederland langzaam op te bloeien en was er ook voor Culemborg een nieuwe ontwikkelingsfase aangebroken. Het stille en eentonige stadje aan de Lek veranderde al snel in een bedrijvig industriestadje.

Hier profiteerden ook de Culemborgse stoelenmakerijen van. In 1848 werd Achter de Vismarkt de houtzagerij en stoelenfabriek van Gaasbeek en Van Tiel geopend. In

Uit de Culemborgsche Courant d.d. 4 mei 1962.

onderzoek van de Culemborgse stoelenfabrieken bleek dat er van de zes grotere fabrieken er slechts één fabriek was met een kachel en dat de verlichting bestond uit petroleum of gas. De stoelenfabriek van L. Verkerk had zelfs helemaal geen verlichting.

Langzaamaan raakte de Culemborgse stoel uit de gratie en schakelde men over op onder meer hoekstoeltjes, Oudhollandse stoelen, salontafels en fauteuils met rietvlechtwerk. Maar ook het rietwerk raakte uit de gratie. . k bee s a Net voor a nG de Tweede ij va b k r we t Wereldoorlog e h Aan schakelde

kelder van een huisje op het Hoge Dorp begonnen met het produceren van meubels. In korte tijd groeide dit uit tot de meubelfabriek De Gelderland, naast het station. Een fabriek met topontwerpers als o.a.

Jan des Bouvrie en Henk Vos. Al voor 1940 waren hier achttien meubelfabrieken gevestigd. Dit waren naast de grote zoals de Palumbus, Gaasbeek en Van Tiel en de Gelderland o.a. Gebr. Van der Stroom, Kramer Freher, Gebr. Van Beurden, Gebr. Van der Linden, de Tors, Gebr.

Van Veen, Gebr Van Dam, Van Dam en Okhuizen, Klumper van de Ham, Grimberg, Van Zon, De Vries, Gebr.

Van Gasteren en H. Freher.

Korte Meent Zoals ik al aan het begin aangaf, waren bijna al die meubelfabrieken binnen de stadsgrachten gevestigd. De grootste concentratie van meubelfabrieken vond je in de Lange- en Korte Meent. Dit was in feite, tot aan de jaren tachtig van

de vorige eeuw, het industriegebied van Culemborg. Daar zaten, om er een aantal te noemen, meubelfabrieken van: Derks, Hussen en Valk, Slavonia, Freher, de Tijd en Van der Stroom (later Kievit).

een grotere schuur gehuurd. Er werd een freesmachine aangeschaft en men begon zelf met het maken van meubels zoals kloostertafels en haardbankjes. Na verloop van tijd was de schuur te klein en verhuisde men naar een nog grotere ruimte aan de Steenovenslaan. Toen deze ruimte ook te krap werd, heeft de firma Veldhuizen aan de Staalweg op het industrieterrein een nieuwe fabriek laten bouwen. Hier kon men goed uit de weg om hun eiken bankstellen te produceren. Op deze manier is er in Culemborg een groot aantal meubelfabrieken ontstaan maar helaas ook weer verdwenen.

In de Korte Meent stond ook een heel oud pand wat in feite dienst deed als kraamkamer van de Culemborgse meubelindustrie.

Een groot aantal Culemborgse meubelmakers vertoonde hetzelfde gedrag als in het verleden de sigarenmakers. Werken bij ( toen een sigarenfabriek) een meubelfabriek, de kunst afkijken en dan voor jezelf beginnen. De sigarenmakers begonnen vaak thuis aan de keukentafel sigaren te maken, de meubelmakers begonnen vaak in het schuurtje achter hun huis.

Als het begon te lopen zocht men naar een grotere werkplaats en veel van hen vonden die dan in dat oude pand aan de Korte Meent. Met een beetje goede wil zou je kunnen stellen dat dat het eerste “bedrijfsverzamelgebouw” was in Culemborg.

Culemborg se stoel Hoe de meeste Culemborgse meubelfabriekjes na de oorlog zijn ontstaan schets Riens Veldhuizen ons in de film “Culemborg in woord en beeld, deel 4 De bedrijvigheid” uitgebracht door het genootschap A.W.K. Voet van Oudheusden. Zijn vader was beeldhouwer op een meubelfabriek.

Hij verzorgde het houtsnijwerk van onder meer de armleuningen. Hij woonde met zijn gezin in de Triowijk en als hobby hield hij duiven.

Dit duivenhok stond boven op het schuurtje achter het huis. Op een gegeven ogenblik besloot zijn vader om voor zichzelf te beginnen. Het schuurtje werd omgebouwd tot werkplaats en hij ging van start. Toen zijn oudste zoon hem mee kwam helpen, was het schuurtje al snel te klein.

Achter het huis van de familie Van Haarlem, in de Prijssestraat, werd

Culemborgse Courant 1860 - 2010

.

Bij het schrijven van dit artikel is mij gebleken dat er van de uitgebreide meubelindustrie (net als van de sigarenindustrie) in Culemborg geen archieven bewaard zijn gebleven. Blijkbaar heeft men bij sluiting van een bedrijf gemeend dat het archiefmateriaal niet meer van belang was en vernietigd kon worden.

Niets is echter minder waar. Om het industrieel erfgoed in stand te houden is het van belang dat zoveel mogelijk archieven, foto’s, folders en waar mogelijk films bewaard blijven. Vandaar dat ik iedereen die nog in het bezit is van documentatie en materiaal over de Culemborgse meubelfabrieken, wil oproepen dit ter beschikking te stellen aan het regionaal Archief te Tiel.

Deur & Design Centre Midden Nederland

Uw adres voor: Deuren – Deurbeslag – Hang- & Sluitwerk – Decorglas – Sleutelservice – Naamplaat & Nummer – Graveerservice

9:JG:C

9:JG7:HA6<

=6C<" :C HAJ>IL:G@

9:8DG<A6H

HA:JI:AH:GK>8:

<G 6K::GH:GK>8:

Deur Design Centre Midden Nederland Varkensmarkt 6 4101 CL Culemborg Gelderland, Telefoon: [0345] 53 29 11 Email: Info@deurdesign.com

NIEUW Ter introductie van onze Peggy Sage make-up 15% korting op het gehele assortiment*.

Meer informatie over de Peggy Sage colle tie en supertips om kleur aan jouw look toe te voegen, vind je bij :

*Deze actie is geldig tot en met 31 December 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 47

Ooit bezat Culemborg een moderne bioscoop.

Het theater was in bezit van de familie Van Gelder. Zij hadden in die tijd twee zalen: op de Markt de City Bioscoop met aan de linkerkant het café en rechts de ingang van de bioscoop en in de Herenstraat het Luxor Theater. De bioscoop was voor die tijd een modern theater.

Filmpje pakken in Culemborg De familie Van Gelder bestond uit twee broers en een vrijgezelle zuster. Deze laatste beheerde het café en de twee broers de bioscoop.

Achter het glas van de brede toegangsdeuren tot de bioscoop werden iedere week de foto’s opgehangen van de films die er draaiden.

Wanneer je naar binnen ging was rechts de kassa. Als je een kaartje had gekocht liep je de korte gang door naar een kleine hal met twee brede trappen. Met de linker trap kwam je in de benedenzaal en met de rechter trap kwam je in de foyer.

Hier kon je via twee in de hoeken geplaatste deuren op het balkon van de bioscoop komen. Via deze foyer kon je ook in de ruimte boven het café komen. In de zogenaamde sociëteit, of soos zoals de Culemborgers zeiden. In deze sociëteit kwamen op donderdagavonden meestal de Culemborgse notabelen bij elkaar. Op dinsdag werd hier altijd bridge gespeeld. De bioscoop had ook een aantal suppoosten in dienst. De bekendste waren de heren Van Zomeren en Gutte. Zij scheurden de kaartjes en wezen de plaatsen aan. Dit laatste hoefden zij maar zelden te doen want de meeste Culemborgers wisten hun plaats in dit theater blindelings te vinden.

Er stonden meestal twee films per week op het programma: één op de weekend dagen en één op de doordeweekse dagen. In het weekend van 19 januari 1951 draait in de City Bioscoop de film “Geen groter zonde”. De firma Van Gelderen beschrijft deze film als: “Een fel realistisch drama uit de grote stad”. Op de daarop volgende woensdag en donderdag draait er “Movie Crazy” met Harold Lloyd in de hoofdrol. Volgens de firma Van Gelderen: “Een daverend weerzien met Ha-Ha-Harold Lloyd”.

De entree van de City Bioscoop.

In 1972 werd de bioscoop gesloten.

In het voormalige bioscooppand is thans een Blokker winkel gevestigd.

Regelm Culemb atig advertee r orgsch e Coura de de City Bi oscoop nt.

Via

je in p kwam deze tra

in de

rzaal.

de linke

In 1972 werd de bioscoop gesloten. Nu zit er een Blokker.

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 49

Culemborgse Courant 1860 - 2010

WILT U OOK STRALEN DEZE KERST?

Slagerij Burggraaf feliciteert de Culemborgse Courant met haar 150 jarig jubileum!

GRATIS super liftend oogmasker Cellular Vital Eye Mask + FOR YOUR EYES ONLY gezichtsbehandeling (60 min.)met het exclusieve Zwitsere merk La Colline nu samen van € 237,-- voor maar Wij als hofleverancier staan al 104 jaar klaar voor onze klanten.

Voor de komende feestdagen hebben wij weer lekkere ambachtelijke specialiteiten voor u gemaakt zoals saucijzen letters, gourmetschotels, rollades en vleeswarenspecialiteiten. Alles voor de meest smaakvolle feestdagen vindt u bij slagerij Burggraaf.

€ 137,-Boek snel want OP=OP geldig tot 10/12/2010 O2 Intraceuticals zuurstofbehandeling: al na een behandeling van 30 minuten is er zichtbaar resultaat, de huid ziet er gladder en gelift uit en heeft weer een mooie frisse glans. Onderga ook eens een behandeling van de sterren (Madonna, Jennifer Lopez).

€ 10,00 korting op uw O2 zuurstofbehandeling bij reservering voor 10/12/2010 + gratis Beauty Plus Magazine Nieuwsgierig bezoek ook eens de website: www.neweden.nl

Slagerij Burggraaf Zandstraat 6 4101 EG Culemborg 0345-512509 0345-534483 burggraaf.gildeslager.nl

New Eden Skincare Specialist in huidverbetering en anti-aging Culemborg • 0345-533770

Voor

‘Omdat ik op mijn werk elke dag heel veel loop, wil ik gewoon schoenen met het allerbeste comfort’

Na

BANKSTELLEN, STOELEN, BOOT- EN CARAVANKUSSENS…VOOR DE MEEST UITEENLOPENDE PROJECTEN EN ALLES WAT MET BEKLEDEN TE MAKEN HEEFT BENT U BIJ ONS AAN HET JUISTE ADRES! UW ZITMEUBELEN OF ANDERE PROJECTEN WORDEN GRATIS BEZORGD EN OPGEHAALD!

Durea comfortable shoes, 4 keer beter!

Oude Vismarkt 13 4101 CA Culemborg Tel. 0345 - 514 470 Ant. van Diemenstraat 28, 4104 AE CULEMBORG Tel. 0345 - 473 808

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 51

Culemborg in 1923 opgeschrikt door dubbele roofmoord In 1923 werd Culemborg opgeschrikt door een dubbele roofmoord. In hun huis aan de Achterweg werden de 76 jarige Toon van Wiggen en zijn 69 jarige zuster Gerrigje op gruwelijke wijze om het leven gebracht.

Vele verdachten werden in hechtenis genomen maar de dader of daders zijn nooit gevonden. Deze moord bracht binnen de Culemborgse gemeenschap jarenlang veel beroering en verdeeldheid te weeg. Vele Culemborgers waren namelijk ontevreden over de manier waarop de commissaris het politieonderzoek verrichtte.

Uiteraard deed de Culemborgsche Courant regelmatig verslag van het onderzoek. In de editie van 29 december stond onder meer het volgende te lezen:

Hier i zien ins rechts age de Zan nt, en t evens dstraa reche t.

rcheur ,

dhoeve’.

De ‘Moor

Havem

an, te

‘Gelukkig dat valse geruchten en mededelingen en fantastische verhalen over verdachten maar ook over onderzoekingen enz. minder worden, ja verdwijnen.’

‘Ziedaar ons eerste bericht, dat wij per bulletin over dit vreeselijk drama konden voorhangen. Begrijpelijker wijze hebben wij alles in het werk gesteld van een en ander zoo nauwkeurig mogelijk op de hoogte te komen, teneinde in staat te kunnen zijn de nieuwsgierigheid van het publiek eenigszins te kunnen bevredigen.’

Toon van Wiggen woonde samen met zijn zuster in een kleine boerderij aan de Achterweg. Zij bezaten wat koeien en een klein stukje grond en zij verkochten, zoals dat toen gebruikelijk was, hun melk aan huis. Toen de sigarenmaker Gerrit de Jager ’s maandagsmiddags 25 december 1923 om drie uur karnemelk kwam halen vond hij alles gesloten. Hij vertrouwde het niet en waarschuwde de politie.

Rechercheur Bergen Henegouwen forceerde, toen hij bij de woning aankwam, de achterdeur en deed een vreselijke ontdekking.

Achter de deur trof hij de zwaar gewonde Gerrigje aan die nog kon stamelen dat zij “de smeerlappen” niet kende. In de woonkamer vond de rechercheur daarop het levenloze lichaam van Toon van Wiggen.

Naast Toon lag een spa waarmee hij vermoedelijk enkel malen mee op zijn hoofd was geslagen. De zwaar gewonde Gerrigje werd zo snel als mogelijk per brancard naar het ziekenhuis gebracht, maar is daar op tweede kerstdag, zonder nog bij bewustzijn te zijn geweest, overleden.

Ondanks intensief onderzoek kon de politie op de plaats delict geen bruikbare sporen vinden. Dat er geen sporen, bijvoorbeeld vingerafdrukken, waren te vinden had o.a te maken met het feit dat de deur tussen de woning en de deel (waar de koeien stonden) open had gestaan. Door de wasem van de koeien was de hele woning zo vochtig geworden dat alle sporen vernietigd waren.

Speurhond De speurhond die werd ingezet, leidde de politie naar een woonboot in de haven van Culemborg. De

Het Culemborgse politiekorps met achter de tafel commissaris Blok en naast hem, de man in burger, rechercheur Haveman.

Daders nooit opgepakt eigenaar, Berend Greven, werd van zijn bed gelicht en naar het politiebureau overgebracht. De man had echter een sluitend alibi en moest op vrije voeten worden gesteld.

Greven was de eerste arrestant van de vele die nog zouden volgen.

Op 31 december werd in Rotterdam de lasser Johannes van Lienden gearresteerd. Na drie dagen cel moest de man worden vrijgelaten. Op donderdag 3 januari 1924 werden maar liefst vier verdachten aangehouden, een Culemborger en drie man uit Utrecht. De Culemborgsche Courant schreef hierover: ‘Dat dit transport veel belangstelling trok behoeft zeker geen betoog. In dichte scharen stonden de nieuwsgierigen langs de wegen, waarlangs de verdachten werden geleid. Verschillende wegen buiten de stad waren door de politie afgezet’. Al snel werd een van de Utrechtenaren wegens gebrek aan bewijs vrij gelaten. In hetzelfde artikel meldt de redactie van de Culemborgse Courant: ‘Gelukkig dat valse geruchten en mededelingen en fantastische verhalen over verdachten maar ook over onderzoekingen enz. minder worden, ja verdwijnen.’

Twee maanden voor de moord was de rechercheur Fredericus Haveman bij het Culemborgse politiekorps, “wegens onzedelijk gedrag en het misbruiken van sterke drank”, oneervol ontslagen. Op 14 januari werd deze ex-rechercheur gearresteerd omdat hij onder meer plotseling over veel geld bleek te beschikken. Ook hij moest kort daarop door gebrek aan bewijs worden vrijgelaten. De twee Utrechtenaren en de Culemborger moesten uiteindelijk, na bijna 5 maanden voorarrest ook worden vrijgelaten.

Geruchtenstroom In Culemborg begon langzaam een geruchtenstroom op gang te komen waarin de commissaris Blok er van werd verdacht Haveman de hand boven het hoofd te houden. Maar ook de justitie in Tiel liep van meet af aan niet over van vertrouwen in de Culemborgse politiecommissaris.

De geruchtenstroom werd nog aangewakkerd door Otto de Beus die van de roofmoord een politieke zaak trachtte te maken. In het weekblad De Arbeider begon hij onder het pseudoniem Insider een serie

artikelen waarin hij commissaris Blok en justitie steeds zwaarder onder druk zette. Intussen begonnen ook de landelijke kranten zoals Het Volk en de Telegraaf zich met de vraag, wie de dader van de Culemborgse roofmoord was, bezig te houden. De spanning liep steeds verder op en op een gegeven moment trok het publiek zelfs massaal op naar de kroeg om Haveman dan maar zelf te arresteren als de autoriteiten dat niet deden. Bij dit volksgericht waren zeker duizend mensen op de been. De massa werd door agenten met getrokken sabels uiteen gedreven.

Op 25 juli 1924 werd Haveman voor de tweede keer gearresteerd en in Tiel ingesloten. Toen de volgende morgen een agent van de Tielse politie de arrestant wil controleren bleek Haveman zich te hebben opgehangen.

Hierna concentreerde de woede van Otto de Beus, en met hem een groot deel van de Culemborgse bevolking, zich op commissaris Blok. Citaat van Otto de Beus in De Arbeider van 9 augustus 1924: “Sedert de heer Blok hier de leiding heeft is heel wat geschied dat om opheldering schreeuwt. Inbraken, diefstallen die niet en nooit werden opgehelderd en tenslotte een roofmoord op twee oude mensen.”

Dit alles leidde tot een scheuring in

Culemborgse Courant 1860 - 2010

de Culemborgse gemeenschap. In Culemborg waren de katholieken pro-commissaris en de arbeiders fel tegen.

Maar het was niet alleen Otto de Beus die de pen hanteerde in de strijd tegen commissaris Blok, ook een zekere Vermeulen, inwoner van Culemborg, sprak in een pamflet aan de minister van justitie zijn verbazing uit over het feit dat er nog altijd geen officieel onderzoek naar de rol van Blok in deze moordzaak is gestart. De oplage van het pamflet is onbekend maar velen zullen het onder ogen hebben gekregen. Ondanks dat Blok lange tijd onder vuur lag is zijn schuld nooit bewezen.

Op het laatst heeft justitie nog rechercheurs uit Amsterdam en Apeldoorn ingezet. Verschillende mensen zijn toen als verdacht opgepakt maar moesten al snel weer worden vrijgelaten. Een van die verdachten was Claas Sweris die op basis van beschuldigingen van, naar later bleek, onbetrouwbare getuigen was opgepakt. De verklaringen van deze getuigen waren onder druk tot stand gekomen en hielden bij het gerechtshof in Arnhem geen stand. Na 21 maanden onschuldig te hebben vastgezeten moest ook deze verdachte worden vrijgelaten.

De op 23 december 1923 in Culemborg gepleegde dubbele roofmoord is nooit opgelost.

di e in ren Uw Cu sp lem eci bo alis rg t !

L DIERENWINKE MICKEY’S CORNER Henny met baardagaam Denzel

Beijer schoenen feliciteert de Culemborgse Courant met hun 150 jarig jubileum

Beijer schoenen Markt 34 Culemborg Vanaf 1975 uw adres voor kwaliteitsschoenen

•

Uitgebreid assortiment koekjes en trainers met foto van Mickey.

•

Pluche, vinyl en latex speelgoed voor hond en kat.

•

Voer van Royal Canin, Eukanuba, Prins en Lars.

•

Apart gedeelte voor aquaria met verschillende tropische en koud water vissen.

•

Beaphar vis- en schilpaddenvoer.

•

Apart gedeelte voor terraria met roodkeelanolissen, een vogelspin en jongen baardagamen.

•

Inrichting van uw terrarium.

•

Groot aanbod voor knaagdieren.

•

Grootverpakkingen hondenvoer en kattenbakvulling gratis thuisbezorgd.Tevens is het ook mogelijk uw artikelen met de auto af te halen aan de achterzijde van ons pand.

Met het inrichten van de winkel hebben wij ruimte gehouden voor de nieuwste producten die binnenkort op de markt verschijnen. Wij willen een wisselend aanbod van accessoires aan de klant kunnen bieden.

Zandstraat 34, 4101 EH Culemborg 0345-476335

Al 40 jaar actief in de Culemborgse huizenmarkt!

Nieuwbouwprojecten Verkoop gestart Plan ‘t Buitenhof

•

Culemborg

Duoveste 6 Riante 2/1 kapwoningen Koopsommen vanaf € 249.000 v.o.n.

Het Riet 24 Betaalbare hofwoningen Koopsommen vanaf € 166.000 v.o.n.

De Tuinen 10 geschakelde kavels Koopsommen vanaf € 71.000 v.o.n.

Collegiaal in verkoop met Kroezen Makelaardij

Plan Vlinderzicht/ Bergeend • Culemborg

Nog 5 appartmenten beschikbaar Koopsom vanaf € 271.000 v.o.n.

Collegiaal in verkoop met Kroezen Makelaardij

Plan Lage Korn

•

Buren

Nog 8 vrijstaande luxe villa’s met garage beschikbaar Koopsom vanaf € 499.500 v.o.n.

Vanaf 1 september 2010 verkocht

Plan De Bloembedden Culemborg

Plan Quartier Parijsch/ Krooneend • Culemborg

46 eengezinswoningen Koopsommen vanaf € 219.000 v.o.n.

Nog 6 appartementen beschikbaar Koopsom vanaf € 235.000 v.o.n.

Collegiaal in verkoop met Kroezen Makelaardij

Plan Vergezicht

•

Est

3 vrijstaande woningen Koopsom vanaf € 545.000 v.o.n.

Plan Lange Dreef Culemborg

Schitterende nieuw te bouwen villa met garage Koopsom € 1.249.500 v.o.n.

Verwacht Plan De Naeld • Culemborg Start verkoop eind 2010

Plan De Kapel -

Plan De Trein • Culemborg Start verkoop 20 november 2010

Culemborg 10 zeer exclusieve appartementen 23 eengezinswoningen Koopsommen vanaf € 233.000 v.o.n.

16 startersappartementen Koopsommen vanaf € 151.000 v.o.n.

417 m² Commerciële ruimte

in hartje centrum

5 penthouses 2 startersappartementen 3 woon/werk units

Adres Admiraal Vlinderlaan 35 Admiraal Vlinderlaan 50 Akkerwinde 34 Aletta Jacobsweg 1 Alida de Jongstraat 27 Bergeend 7 Bijenstraat 6 Broderieperk 18 Debussystraat 31 Dommelstraat 19 Duizendblad 24 Eekhoornstraat 9 Eekhoornstraat 19 Eekhoornstraat 30 Eekhoornstraat 40 Emmalaan 8 Kamille 59 Klaproos 21 Mimaspad 1 Mirandapad 4 Oranje Nassaulaan 36 Parklaan 115 Parklaan 119 Parklaan 169 Parklaan 179 Parklaan 183 Plan Achterweg Plan Lage Korn bnr. 10 Schoutstraat 23 Sint Anna Kapelstraat 27 Staartmolenstraat 25 Stellingmolenstraat 62 Valeriaan 89 Weithusen 31 Wilhelmina Druckerweg 66 Woelmuisstraat 1 Zomertaling 39 10 eengezinswoningen in Plan De Bloembedden

Plaats Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Buren Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Beusichem Buren Zoelen Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg Culemborg

Kijk voor meer informatie op www.w-j.nl

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 53

Echte Kuilenburgers blikken terug

In de rubriek ‘Echte Kuilenburgers blikken terug’ laat de redactie van de Culemborgse Courant een aantal ‘Echte Kuilenburgers’ aan het woord. Wie zijn ze, waar hebben ze gewoond, welk beroep oefenden ze uit en hebben ze leuke herinneringen aan het Culemborg van vroeger?

Jan Brenkman: al 50 jaar in de winkel Net als de Culemborgse Courant viert Jan Brenkman dit jaar een jubileum. Waar de CC 150 jaar geleden werd opgericht, staat Brenkman (66) precies 50 jaar in de zaak. En die zaak voor huishoudelijke elektronica aan de Varkensmarkt is natuurlijk een begrip in Culemborg en omstreken. Jan was en is zo verknocht aan het bedrijf, dat de rest van het Culemborgse leven vaak aan hem voorbij ging.

Maar toch zit hij vol verhalen.

Jan Brenkman kwam op 8 mei 1944 ter wereld in het Barbaraziekenhuis. Hij had op dat moment naast zijn vrouw Janny kunnen liggen die werd er ook geboren - ware het niet dat zij 3 jaar later ter wereld kwam. ,,Ik woog zes en een kwart pond, dus noemden ze me gekscherend Seyss Inquart (de bevelhebber van de Duitse bezettingsmacht, red.)”, vertelt Jan. Hij was enig kind en trouwde 38 jaar geleden met Janny Drenth. Ze kregen twee zoons - Arjan en Rogier - en een dochter, Margreet. Rogier nam 5 jaar geleden de zaak van zijn vader over, maar Brenkman sr. is nog bijna dagelijks in de winkel te vinden. Zelfs toen hij enkele jaren geleden ernstig ziek werd. Hij kreeg darmkanker, waarvan hij - op de naweeën na - helemaal genezen is.

Ook gedurende het zware genezingsproces kwam hij wanneer het even kon in de winkel om Rogier te helpen. ,,Maar nu ga ik dan toch maar minderen”, vertelt hij lachend. ,,Mijn vrouw zegt: ‘Ik heb je 50 jaar met de klanten moeten delen, nu ben je van mij!’”

Zijn kleuterschooltijd bracht Jan door op de Margrietschool in de Ridderstraat, dezelfde kleuterschool die ook Janny bezocht. Er is zelfs een foto met alle leerlingen van de school waar ze beiden op staan: Jan behorend bij de oudste kinderen en Janny bij de jongste. Van deze school herinneren ze zich beiden nog juffrouw De Hoog. ,,Een klein, tenger vrouwtje, maar ze had de wind er goed onder”, vertelt Janny. ,,Later werd ze nog klant van me”, vult Jan aan.

Ook juffrouw Van Arnhem van de Scheffelschool in de Ridderstraat, waar hij na de kleuterschool heen ging, behoorde later tot Jans klantenkring. Van deze basisschool, die later Beatrixschool ging heten, kan Jan zich weinig meer herinneren. ,,Ik was nogal braaf, deed altijd netjes mee en haalde geen

kelijk iets mee kunt doen, moet je langs zoveel Zuid-Afrikaanse notarissen dat je daar niet eens aan hoeft te beginnen.”

Zodoende heeft Brenkman dus net als de stad Culemborg zelf een connectie met Zuid-Afrika. ,,Maar dan anders.” Jan herinnert zich nog dat een Zuid-Afrikaanse oom in 1953 naar Culemborg kwam voor de Jan van Riebeeck-feesten. ,,Het eerste wat hij vroeg was: ‘Jullie zijn toch niet Rooms geworden hè?’ Dat zei hij toen hij een of ander kruisbeeldje bij ons zag.”

Rooms waren de Brenkmannen niet geworden, maar Bertus en Jan werkten graag samen met het katholieke bevolkingsdeel. ,,Mijn vader verzorgde bijvoorbeeld de geluidsversterking bij processies. Deze eindigden dan in de tuin bij de paters, waar nu het gemeentehuis is. Op een gegeven moment knielden de gelovige deelnemers bij zo’n processie allemaal, maar ik wist helemaal niets van die katholieke rituelen dus ik bleef staan. Daarop riep hij hard: BUKKEN!” Andere herinneringen die nog naar boven komen, zijn het zingen op de markt met Koninginnedag en de

Janny en Jan achter hun huis aan de Weidsteeg.

l n zaten. Gehee ouders van Ja venste rij. de n ri aa w r, bo uu el rechts op de het schoolbest Een foto van der, zijn vader staat gehe oe m rechts zijn kattenkwaad uit. Het enige wat ik nog weet, uit de eerste klas, is dat ik op mijn verjaardag alle zes klassen rond moest. Ik was toen blijkbaar verliefd op een meisje en daar werd dan de draak mee gestoken.

Dat was nog wel zwaar voor zo’n klein jochie.” Verder weet hij nog dat meneer De Jong, die hij in de 3e klas had, ging emigreren naar Nieuw-Guinea, om les te gaan geven aan de Papoea’s.

Veenendaal Na de lagere school ging hij naar de middelbare school in Veenendaal.

Jan legt uit waarom daar. ,,Mijn moeder was erg ziek en kon mij vrijwel niet begeleiden, maar ze vond wel dat ik een opleiding moest

de onteluid bij fjes. Zijn g t e h k oo Aa n Pieter erzorgde Bertus v an het beeld va v hulling og te zien. auto is n

‘Ik weet ook nog dat we vanuit school verplicht naar het kruien van het ijs moesten gaan kijken’

Kleine Jan tussen zijn

ouders.

hebben. Dus ging ik doordeweeks eeuwfeest. De opa van Jan, ook Jan koude winter van 1963. ,,Mijn vader bij mijn tante in Veenendaal in de geheten, was in 1909 een fietsenis toen met zijn Morrisje als een kost. Dan ging ik op maandag met zaak aan de Varkensmarkt begonvan de eerste de Lek over gestoken. de sigarenmakers mee, om op zater- nen, nadat hij in 1902 al in Doorn Tegenwoordig zou dat in Hart van dagmiddag weer naar Culemborg te een zaak was gestart.

Nederland zijn. Ik weet ook nog komen.” Uiteindelijk keerde hij in De ‘oude Jan’ was een man met een dat we vanuit school verplicht naar 1960 voorgoed terug in Culemborg. kleurrijke geschiedenis. Afkomstig het kruien van het ijs moesten gaan Nog zonder diploma. Dat haalde hij uit Zuid-Afrika, gevochten in de kijken. Dan kwam er zo’n kruischip later op de Rijk van Gaasbeekschool Boerenoorlog en als krijgsgevandat het ijs brak om de kribben te aan de Vliegerweg. gene naar Nederland gekomen, beschermen.”

Op 16-jarige leeftijd kwam Jan in besloot hij hier te blijven. Hij liet de zaak van zijn vader Bertus te zeven broers en zusters achter in Aan de Culemborgse Courant bewastaan, hoewel hij liever onderwijzer Zuid-Afrika, waar ‘jonge Jan’, die ren Jan en Janny warme herinnerinwas geworden (,,Dat was mijn tante immers enig kind was, dus meer gen. ,,Die hebben we altijd gelezen”, ook”). Samen met zijn vader moest familie heeft wonen dan in Culemroepen ze in koor. ,,Ik heb nog hij echter zijn moeder Margreet borg. ,,Ik ben zelfs nog eigenaar van verschillende zeer oude exemplaren verzorgen, tot zij in 1971 overleed.

10 hectare land ergens in Zuid-Afribewaard. Laatst had ik er nog een ,,Dat was een zware tijd.” De moeka, maar voordat je daar daadwerin de etalage liggen van de oorlog.” der van Jan was een dochter van hoofdonderwijzer Hommersom uit Beusichem. Bertus Brenkman had haar in de oorlog tijdens de evacuatie naar Beusichem leren kennen.

Ze was een begenadigd pianiste, die les gaf en ook huisconcerten verzorgde, samen met de heren De Vries De kleutersch oo en Sieders. precies onder lfoto waarop ze samen st In 2009 vierde dakgoot, bove de jongen met bretels. Jan aan: Janny is het meisje lin naan. staat precies de firma Brenkonder de punt ksonder van de man haar

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Hema Culemborg gaat ‘back to the roots’!

Vele artikelen voor historisch lage prijzen: altijd

1-

altijd

1-

steding van Bij be

35,kaart voor het Grot egangs e

n to ktakel (t.w.v. 7,50) v Sint e e pe o or S

slechts

2,50

Vol = Vol

ontbijt*

22 koffiepads + ambachtelijk gebrande koffie, vol van smaak + van verantwoord verbouwde koffiebonen + met Rainforest Alliance-keurmerk .......................................... = veel voor weinig

altijd

+ koffie van versgemalen bonen met Rainforest Alliance-keurmerk + verse roombotercroissant met jam + vers afgebakken baguette met omelet en bacon .......................................... = veel voor weinig

altijd

2-

6-

1.5 liter vloeibaar wasmiddel + wast ook op lage temperatuur schoon en fris + beschermt de kleuren + 10 cent per wasbeurt .......................................... = veel voor weinig

dames-stretch-t-shirt lange mouw + perfecte vrouwelijke pasvorm + blijft mooi, ook na vaak wassen + gemaakt van biologisch katoen .......................................... = veel voor weinig

Oude Vismarkt 3, 4101 CA, 0345-513370, www.hema.nl culemborg

Kwaliteit en garantie Voor oudere mensen kunnen wij ook kleding ophalen en bezorgen.

Kledingreparatie

broek inkorten

€ 5,-

(normaal € 7,50) Wij repareren ook jasritsen vanaf € 10,-

Snelle service

U kunt bij ons voor de deur kort parkeren om kleding op te halen of af te geven.

Tollenstraat 36 • Tel. 0345 - 50 49 04 (tegen over Theater De Fransche School)

PLUS Giel Smits - Culemborg Winkelcentrum Parijsch Koopmansgildeplein 16 T: 0345-532525 maandag - donderdag 8.00 - 20.00 uur, vrijdag 8.00 - 21.00 uur, zaterdag 8.00 - 20.00 uur

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 55

Culemborgse Courant 1860 - 2010

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

150 jaar sport in de Culemborgse Courant ,,V oetbal is de belangrijkste bijzaak in het leven’’. Verslaggever Herman Kuiphof schijnt de zin ooit gebezigd te hebben.

Naast het voetbal vonden diverse andere sportieve bijzaken in het leven van Culemborgers door de jaren heen een plekje in de Culemborgse Courant. Biljarten, vissen, turnen, basketballen en veel meer sporten veroverden een plekje in het hart van menig Culemborger en dus ook in de krant. Bladerend door oude jaargangen Culemborgse Couranten komt de geschiedenis tot leven.

Vanaf de eerste edities van de Culemborgse Courant is er aandacht voor sport. Aanvankelijk sporadisch, maar al snel regelmatig. De eerste Culemborgse sportvereniging is gymnastiekvereniging Kracht en Vriendschap (K&V), opgericht in 1882. Een vereniging die niet alleen het gymmen tot haar taak rekent.

Natuurlijk, tijdens uitvoeringen vormen de gymnastische toeren van Culemborgse atleten en atletes de hoofdmoot. Maar net zo makkelijk maakt K&V ruimte in een uitvoering voor toneel en lezingen. Na afloop bal met muziek.

Ook het voetbal doet al snel zijn intrede in de Culemborgse samenleving. In 1905 ontstaat de eerste Culemborge voetbalclub Tonido: een moeizame afkorting van Tot ONs genoegen Is Dit Opgericht.

Ontspanning en plezier staan blijkbaar voorop. Al snel volgt ook de vereniging Victoria. Het “winnen”, de prestatie, behoort kennelijk ook al snel tot de vroege kenmerken van het voetbal. Verenigingen als Vrien-

hygiëne’’, staat er te lezen.

Daarnaast wijzen de voorzitters op de toename van het aantal sporters in de stad. Het is het begin van een flinke vernieuwing van sporthallen en sportvelden. Ook van die ontwikkeling doet de Culemborgse Courant uitgebreid verslag. Door de jaren heen verschijnen er talloze artikelen over eerste palen en feestelijke openingen die in Culemborg plaatsvinden.

De laatste jaren is er ook weer meer aandacht voor het opvoedende aspect dat samenhangt met het sporten. Niet alleen een gezond lichaam en een gezonde geest zou bevorderd worden in de sport en binnen de eigen vereniging. De sport dient ook meer en meer om een gezonde samenleving te creëren, waarin iedereen mee kan doen, maar waar ook regels voor een ieder gelden, zo luidt de gedachte. De Culemborgse Courant doet veelvuldig verslag van sportverenigingen die starten met naschoolse opvang en de jeugdtoernooien met deelname van jeugdopleidingen van betaalde clubs.

De eerste actiefoto’s

Vanaf de eerste edities is er aandacht voor sport denschaar (1915) en Fortitudo (1919) behoren generaties lang tot de belangrijke gezichten van sportend Culemborg. Een club is niet zomaar een gezelschap, het is een organisatie waar je in opgroeit en bij hoort.

De contributie bedraagt een paar centen in de week. Goedwillende contribuanten gaan wekelijks of maandelijks langs de deuren om het geld te innen.

Het clublied van Fortitudo spreekt van de trouw aan de club: Wat er ooit nog mag gebeuren, Wij zijn trouw aan uwe kleuren, Fortitudo - Fortitudo Gij zijt ons een veilig spoor.

De opkomst van de sportclubs valt samen met het succes van de vakbonden voor een achturige werkdag, waardoor er voor de gewone man ook vrije tijd ontstaat. Tijd voor ontspanning, tijd voor een hobby, tijd voor sporten. Sport blijkt veelal niet eens zoveel met beweging te maken te hebben. Beweging kregen mensen sowieso al veel meer dan vandaag de dag. Lopen, fietsen, lichamelijke arbeid en buitenspelen behoorden tot het gewone leven. De functie van sport bestond voor de gewone man naast de gezelligheid ook uit het vervolmaken en verbeteren van bestaande bezigheden als vissen en kleinvee fokken. De ECHV werd opgericht in 1935 met 18 leden.

De contributie bedroeg een stuiver in de week. De vereniging was doorlopend

Ondertussen maakt de sportverslaggeverij in de Culemborgse Courant zelf ook een behoorlijke ontwikkeling door. Tegelijkertijd met de wederopbouw na de tweede wereldoorlog verschijnen er steeds meer en steeds uitgebreidere stukken over de sport in Culemborg in een steeds dikkere Culemborgse Courant. In de jaren zeventig en tachtig gaat het om hele pagina’s op groot formaat, waarin menig wedstrijdverslag

op zoek naar viswater, zo valt uit de verslagen van de Culemborgse Courant op te maken. De hengelsport moest concurreren met beroepsvissers om visrechten te verkrijgen. De vangst van de hengelsporter ging doorgaans de pan in, net als de opbrengst van de netten van de visser.

Vissen was niet alleen een ontspannende bijzaak, maar ook hoofdzaak om iets op tafel te kunnen zetten.

Het wedstrijdelement was echter ook zeker van belang. Hoogtepunt van het feest in 1969 rond 650 jaar stadsrechten was een viswedstrijd, waaraan 1300 mensen deelnamen.

Het fokken van kleinvee vond eveneens al snel als sport in verenigingsverband plaats. Konijnenvereniging ‘’Het Raskonijn” werd opgericht in 1941. Ook dat was niet alleen een genoeglijk tijdverdrijf om kleine wipneusjes te aaien. In de oorlogsjaren 40-45 was de konijnensport bedoeld om de vele gretige monden te vullen.

Ook denksporten als schaken en dammen werden thuis of in verenigingsverband gespeeld. In de Culemborgse Courant, die al snel na de oorlogsjaren meerdere pagina’s beslaat, zijn regelmatig schaakrubrieken en verslagen van dam- en schaakwedstrijden te vinden.

Sporten mag ook steeds meer kosten, valt op in de verslagen. Bleven de kosten van het sporten aanvankelijk beperkt tot een paar kicksen, een hengel, een fiets, een zwempak of een worsteltenue, langzaamaan worden veel meer sporten bereikbaar voor iedereen.

De groei van de welvaart van de bevolking in Culemborg maakt vormen van sport mogelijk waar meer kosten mee gemoeid zijn. Sporten als paardrijden en tennis verliezen gaandeweg hun elitaire karakter.

Tennisvereniging De Doelen bestaat in 2010 al 75 jaar; en niet alleen de plaatselijke notabelen slaan er hun balletjes. Binnensporten die een flinke sporthal vragen als basketbal, badminton en volleybal

nemen een grote vlucht. Ook de gemeente Culemborg is meer en meer betrokken bij de Culemborgse sport. Niet alleen vanwege het al dan niet zeden bedervend karakter van de zwemkleding, zoals in oude raadsverslagen in de krant terug te lezen is, maar ook meer en meer door faciliteiten als sporthallen en sportvelden ter beschikking te stellen.

Afspoelen in de sloot In 1970 komt er een rapport uit getiteld “Aandacht voor sport”, van het “voorzitters convent”, een commissie waarin de belangrijkste sportverenigingen van dat moment vertegenwoordigd zijn: ,,De eisen die men aan de sport stelt gaan omhoog. Waar men vroeger nog wel eens genoegen mee nam, dat voetballers zich na afloop van de wedstrijd gingen afspoelen in een sloot, moeten de accommodaties tegenwoordig zeer terecht voldoen aan de eisen van afmetingen en

Culemborgse Courant 1860 - 2010

verschijnt van de meest uiteenlopende sporten. Compleet met een veelheid aan foto’s, waaronder de eerste actiefoto’s. Onder de naam ‘Reporter’ verschijnt commentaar.

Inmiddels zijn de foto’s in kleur, de verslagen beknopt, de krant terug naar een magazine formaat en is het allemaal na te lezen op www. culemborgsecourant.nl.

150 Jaar Culemborgse sport in de Culemborgse Courant. Over de belangrijkste bijzaken in het Culemborgse, die soms tot hoofdzaak uitgroeien. Over wat er ooit mocht gebeuren. Over het plezier dat generaties Culemborgers aan de sport beleefd hebben. In het Regionaal Archief Rivierenland is het allemaal terug te vinden op micro fiche. Een feest van herkenning van evenementen die indertijd plaatsvonden en van het plezier en de prestaties van stadgenoten in allerlei takken van sport.

Philip Oosterlaak

vrijdag 12 november 2010 pagina 57

De opkomst van de sportclubs valt samen met het succes van de vakbonden voor een achturige werkdag, waardoor er voor de gewone man ook vrije tijd ontstaat

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Toyota Aygo 1.0 12v VVT-I

2006 44.222km Toyota Aygo 1.0 12v VVT-I Toyota 1st Class Occasions.

Als je op zoek bent naar zekerheid.

Compleet gecheckt op 125 punten.

12 of 24 maanden volledige garantie.

2008 68.864km Toyota Yaris 1.3 16v VVT-I

Toyota Corolla 1.6 16v VVT-I

Toyota Verso 1.8 16v VVT-I MMT

2006 52.394km

2004 83.215km

Toyota Auris 1.6 16v VVT-I

Toyota Verso 1.8 16v VVT-I

2006 36.433km

2009 18.000km

Toyota Prius 1.5 Full Hybrid

Toyota Urban Cruiser 1.3 16v VVT-I

Mobiliteitsgarantie in vrijwel heel Europa.

Ruilen mag binnen 14 dagen of 1.500 km.

Historie volledig bekend en gegarandeerd de juiste kilometerstand.

2004 59.068km

2006 115.292km

2009 9.602km

Toyota Prius 1.8 Full Hybrid

Toyota Rav4 2.0 16v VVT-I

Twaalf maanden APK bij aflevering.

Altijd een Toyota dealer bij u in de buurt.

Toyota Yaris 1.3 16v VVT-I

2006 41.821km

2009 15.000km

2008 13.998km

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 59

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Jeans

Heren Fancy

CULEMBORG

€ 49,99

€ 39,99

€ 59,99

€ 39,99

€ 59,99

€ 39,99

€ 50,-

€ 69,99

€ 69,99

€ 69,99

€ 34,99

€ 39,99

€ 49,99

€ 59,99

€ 59,99

Jeans

Heren Basis

€ 29,99

€ 50,-

2 voor

€ 50,-

2 voor

(stretch)

(stretch)

(stretch)

(stretch)

Jeans

Dames Fancy

2 voor

€ 39,99 (stretch)

€ 34,99 (stretch)

€ 49,99 (stretch)

(stretch)

To l l e n s t r a a t 6 0345 - 533662

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 61

Meer gezichten, hetzelfde lokale karakter Twee onmisbare basisvoorwaarden om de hedendaagse CulemborgseCourant.nl te kunnen maken zijn ‘lokale binding’ en ‘multimediale kanalen’. Historie op zich is onvoldoende om op lokale binding te kunnen bogen; de wortels in de samenleving moeten blijvend van aard zijn en goed worden onderhouden. Multimediale kanalen zijn vandaag de dag, maar zeer zeker in de toekomst, pure noodzaak als het gaat om het gericht aanbieden van nieuws en informatie in de snel veranderende communicatiewereld.

Plaatselijk karakter Het plaatselijke karakter is al 150 jaar het fundament geweest waarop de CulemborgseCourant.nl is gemaakt. Sterker nog, als een krant al anderhalve eeuw nieuws mag brengen in een samenleving als Culemborg, staat de lokale binding onomstotelijk vast.

Die binding is te herkennen aan het feit dat een nieuwsbron wordt aangemerkt als dè krant, dat er naar wordt verwezen, dat er over wordt gesproken, maar ook doordat de krant de eerste keus is als men iets te weten wil komen of te melden heeft.

Kortom: CulemborgseCourant.nl manifesteert zich als een historisch ingeburgerde nieuws- en advertentiebron, die diep is geworteld in de samenleving.

Bewijs Een recent bewijs en tevens een bekroning van de betrokkenheid van CulemborgseCourant.nl met haar samenleving, is de uitreiking van de Prijs voor de Nieuwsbladjournalistiek 2010 aan de redactie. De jury van de Nederlandse Nieuwsblad Pers (NNP) deed dit naar aanleiding van de gepubliceerde artikelen over de spanningen in de wijk Terweijde.

Er komt steeds meer bij kijken om die noodzakelijke lokale wortels door te laten groeien, om ze te onderhouden.

De krant moet inhoudelijke aansluiting hebben bij de lokale samenleving, en wel over een periode die zich uitstrekt over decennia. Dat betekent weten wat er speelt, weten

Betrokken lokale journalistiek en multimediale nieuwsvoorziening zijn basiswaarden voor de redactie van CulemborgseCourant.nl.. Op de voorgrond van links naar rechts Louis van Oort, Yolande van Erp-Deuss, Esther Coumans en Michel Broekhuizen. Op de achtergrond Jeroen Janssens en Marian Bloodshoofd-Stok.

CulemborgseCourant.nl: Multimediaal nieuws op een bed historische wortels wat er leeft en weten hoe daarmee om te gaan, rekening houdend met de samenleving.

Journalistiek gezien moet de krant puur zijn geënt op de lokaliteit, een evenwichtig, bij de samenleving passend pakket van nieuws brengen, gestoeld op betrouwbaarheid en onafhankelijkheid.

Commerciële lokaliteit vertaalt zich in de krant in de aanwezigheid van belangrijke pijlers voor de samenleving, de toegankelijkheid voor de lokale ondernemer - ook de kleine zelfstandige - en een evenwichtig advertentiepakket.

Participatie Ook participatie van de krant in de samenleving en andersom is niet meer weg te denken als het gaat om betrokkenheid. Dat betekent de krant als initiatiefnemer, sponsor of organisator van lokale evenementen en acties, maar het geeft tevens aan dat lokale ondernemers in de

krant willen adverteren en dat consumenten/lezers tips en berichten voor de krant willen aandragen.

Bovendien moet een echt lokale krant in staat zijn met de tijd mee te gaan, door de samenleving de voordelen van een multimediale merknaam te bieden.

Verschillende vormen Praktisch gezien houdt dat in dat CulemborgseCourant.nl bereid is de traditionele krantenvorm te koppelen aan multimediale toepassingen (site, mobiel, etc.) en daarmee een merknaam te creëren die moderne communicatie- en informatieplatforms continu openstelt voor de lokale samenleving.

Het gevolg: een nieuw lokaal bereik, met specifieke en meetbare commerciële mogelijkheden en doorlopende interactieve opties (digitaal reageren en lezersbijdragen) bij lokale redactionele artikelen.

Dat de krant niet meer op zich staat als het gaat om een lokale bron die nieuws verspreidt, impliceert ook dat de vraag ‘Hoe wordt de krant vandaag de dag gemaakt?’ eigenlijk te simpel is gesteld. Het doet geen recht aan de steeds diverser en tevens complexer wordende manier van lokale nieuwsvoorziening.

Naast de traditionele papieren uitgave, zijn de afgelopen jaren diverse voornamelijk digitale uitlaatkleppen in het leven geroepen, om in te spelen op de vraag om nieuws ook via andere kanalen (multimediaal) beschikbaar te stellen.

De internetsites zijn natuurlijk al ingeburgerd als de meest gangbare digitale nieuwsbronnen.

Maar ook de consumptie via allerhande apparaten, die als zogenaamde mobiele media te boek staan, is steeds nadrukkelijker in opkomst.

De nieuwsvoorziening via mobiele telefoons, A4/A5-formaat schermpjes en dergelijke lijkt onstuitbaar.

De makers van de traditionele krant hebben verschillende vormen gevonden waarin hun nieuwsbron kan worden geconsumeerd en dat zijn vormen die naast elkaar kunnen bestaan. Voor elk wat wils, zogezegd.

Overal en altijd Het tastbare papier komt zichtbaar door de voordeur met een wekelijkse selectie aan informatie.

De internetsite is dag en nacht te verversen, ook met bewegend beeld en geluid, is vanaf vele locaties te benaderen en lijkt qua informatieruimte bodemloos.

Het mobieltje biedt de mogelijkheid om bijna overal en altijd nieuws te consumeren.

Ook een krant als CulemborgseCourant.nl heeft dus inmiddels meerdere gezichten, maar die zijn wel alle door middel van hetzelfde lokale karakter met elkaar verbonden.

DE LOKALE KRANT MAKEN, EEN GLOBALE WEEKCYCLUS IN TIEN STAPPEN namodel. Deze hoofdzaken corresponderen met de afspraken over tekstlengte en foto’s in stap 2.

1. Inventarisatie: De redactie zoekt uit welke hoofdonderwerpen voor de komende krant (en voor internet) van belang zijn.

De media-adviseurs inventariseren welke advertentie-opdrachten voor de volgende uitgave (en voor internet) van belang zijn en wat de status daarvan is.

4. Dagelijkse verwerking:

2. Uitzetten: De redactie zet de hoofdonderwerpen (zowel artikelen als foto’s) uit. Bepaald wordt wie het artikel maakt (dat kan een freelancemedewerker of een redacteur zelf zijn), hoe groot het verhaal moet worden, of er een foto bij hoort en wie die maakt en wanneer het geheel af moet zijn.

De media-adviseurs leggen contact met adverteerders en maken afspraken over de aanlevering van advertentiemateriaal.

3. Layoutgedreven: De redactionele pagina’s van de krant worden in een vroeg stadium aangemaakt. Het aantal pagina’s staat wekelijks vrijwel vast. De redactie werkt layoutgedreven. Dat wil zeggen dat een vooraf gekozen paginamodel - er zijn er een paar honderd - leidend is voor de vorm en de lengte van artikelen.

De artikelruimtes op de pagina moeten als het ware precies vol worden geschreven. De hoodzaken op de pagina, zoals het openingsartikel en de foto’s, bepalen het te kiezen pagi-

De redactie zorgt er dagelijks voor dat alle binnengekomen artikelen (zowel de uitgezette verhalen als de berichten die per mail worden aangeboden) journalistiek worden bewerkt en publiceert ze meteen op de site. Dit gebeurt zowel vanuit kantoor als van huis uit.

Alle binnengekomen advertentie-opdrachten worden dagelijks verwerkt. Advertenties die nog moeten worden opgemaakt, worden digitaal via een productielijn in India vervaardigd. Advertenties die gereed zijn, worden klaargezet voor de krant of voor internetpublicatie.

5. Op pad: De redactie gaat zelf op pad voor interviews of verslaggeving, schrijft de eigen artikelen op maat en maakt er eventueel foto’s en een videofilmpje bij.

Media-adviseurs bezoeken adverteerders en potentiële klanten, om advies te geven en wensen te bespreken.

6. Pagina’s vullen: Tegen het einde van de weekcyclus maakt de redactie een selectie uit de artikelen die al op internet zijn gepubliceerd en plaatst deze, vaak in bijgewerkte vorm, door naar de

krantenpagina’s.

Alle goedgekeurde advertenties worden ingedeeld en op de pagina’s gepositioneerd op basis van meegeleverde plaatsingsopdrachten en -voorkeuren.

7. Afronden: In de afrondingsfase worden de laatste aanpassingen (actueel nieuws en familieberichten) doorgevoerd, worden alle pagina’s onderworpen aan een eindcontrole en worden ze digitaal aangeboden aan de drukkerij.

8. Drukken: CulemborgseCourant.nl wordt gedrukt op een Regiomanpers in Barneveld. Eenmaal op stoom, gebeurt dat met een snelheid van ongeveer 50.000 kranten per uur.

9. Distributie: De gedrukte kranten worden vanuit Barneveld naar Hardinxveld vervoerd. Daarvandaan worden de circa 13.000 kranten in de juiste hoeveelheden uitgereden naar de bezorgers.

10. Bezorging aan huis: Circa 50 bezorgers brengen de kranten huis aan huis in Culemborg en Beusichem. Tegen de tijd dat deze zogenaamde ‘Bikkels’ de krant in de brievenbus stoppen, is de krantencyclus al weer van voor af aan begonnen.

Culemborgse Courant 1860 - 2010

DELANO BOUQUETTERIE

BIJ ONS KUNNEN ALLE MATRASSEN EN BOXSPRINGS OP MAAT WORDEN GEMAAKT. WIJ MAKEN SPECIALE COMBINATIES VOOR UW RUG. • KOUDSCHUIM • TRAAGSCHUIM • POCKETVERING • HOGE KWALITEITS SCHUIMEN EN 5 JAAR FABRIEKSGARANTIE. ACTIE MATRASSEN VANAF

€ 75,TEVENS HEBBEN WIJ EEN GROTE COLLECTIE DEKBEDDEN EN KUSSENS. (DONS, WOL, KOUDSCHUIM, TRAAGSCHUIM, COTTON)

A L

E

GRATIS

BEZORGEN EN MONTEREN! (BOXSPRINGS)

Ant. van Diemenstraat 28

O N

E I R E T T E U Q U O B

4104 AE CULEMBORG

Tel. 0345 - 473 808

D

Winkelcentrum Parijsch

Koopmansgildeplein 10 • 4105 TX Culemborg Tel. 0345-53 14 53

CULEMBORGSE COURANT

150

R

JAA

vrijdag 12 november 2010 pagina 63

De ‘geheime krant’ wordt in 2025 verspreid Vele inwoners van Parijsch komen er misschien wel dagelijks langs zonder te weten wat er in het kunstwerk bij de entree van het winkelcentrum Parijsch eigenlijk ligt opgeslagen. In de overkapping liggen namelijk vele duizenden Culemborgse Couranten. Gemaakt in 2005, maar pas op 2025 worden de kranten verspreid...

Wie nieuwsgierig is naar de eerste geschiedschrijving van Parijsch moet dus nog 15 jaar geduld hebben. 13.000 exemplaren van een speciale editie van de Culemborgse Courant zijn 5 jaar geleden opge-

slagen op een zolder in Parijsch. De inhoud van de krant blijft tot die tijd geheim. De zolder en de krant zijn onderdeel van het kunstproject Het Geheugen van Parijsch, een project van de beeldend kunstenaars Sjaak Langenberg en Observatorium dat in opdracht van de CV Ontwikkelingsmaatschappij Parijsch is ontwikkeld.

Ter markering van de entree van het winkelcentrum Parijsch bouwden de kunstenaars een grote overkapping die aan de oude Betuwse schuren doet denken die hier ooit stonden. Op de zolder van deze ‘schuur’ zijn grote houten kisten gestapeld. In de kisten is de volledige oplage van de speciale editie van de Culemborgse Courant opgeslagen. De krant is in 2005 onder redactie van de kunstenaars tot

De overkapping doet denken aan de oude Betuwse schuren die hier ooit stonden. stand gekomen. Ze hebben onder meer interviews gehouden met de eerste bewoners.

Het tweede onderdeel van het kunstproject is een ontmoetingsplek rondom het roadblock dat tot ergernis van vele wijkbewoners de belangrijkste doorgangsweg van de wijk Parijsch blokkeert. Aan weerszijden van het roadblock zijn ruime

houten vlonders met zitelementen gebouwd die als een plein de ‘steen des aanstoots’ omgeven. De noodvoorziening is in een aangename ontmoetingsplek veranderd. Mocht het roadblock ooit verdwijnen, dan zullen ter herinnering alle barrières en stoplichten in de grote houten zitelementen worden opgeslagen.

Het kunstwerk is een cadeau van de CV Ontwikkelingsmaatschappij

h c s j i r a P n a v n e g u e h e G Het

Culemborgse Courant 1860 - 2010

Parijsch aan de bewoners van de wijk. De CV Parijsch is een publiekprivate samenwerking tussen de gemeente Culemborg en projectontwikkelaar Mourik. Op 16 december 2005 werd het kunstproject feestelijk ingewijd. Waarnemend burgemeester Frans Moree kreeg destijds de sleutel van de zolder en deze ligt nu veilig opgeborgen in de kluis.

%0,."/ 58&&8*&-&34 Al sinds 1966 dĂŠ fietsspecialist van Culemborg

www.dokmanfietsen.nl