13 minute read
Trending
Discussieer mee in de linkedIn-groep vakblad Arbo
Trending in arbo
Eerlijk werk
Het ministerie van SZW startte in 2018 met het programma Eerlijk, Gezond en Veilig Werk. Dit programma wil goed werkgeverschap stimuleren bij alle werkgevers in iedere branche.
Het programma Eerlijk, Gezond en Veilig Werk organiseert binnenkort een tweede landelijke bijeenkomst over goed werkgeverschap. Op 30 oktober 2019 nodigt het ministerie van SZW verschillende partijen uit om tijdens werksessies mee te denken over relevante thema’s. Doel: samen werken aan een gelijk speelveld met goed werkgeverschap als norm.
Helpt u mee het SZW-beleid over eerlijk gezond en veilig werk vorm te geven? Samen met branches, bedrijven, sociale partners, cao-handhavers en andere betrokkenen? Meld u dan aan voor de landelijke bijeenkomst op 30 oktober 2019. Kijk op https://bit.ly/2U45iwc voor meer informatie en inschrijven.
Hogere boetes
De Beleidsregel boeteoplegging Arbowetgeving is per 23 juli 2019 gewijzigd: u krijgt nu eerder een hogere boete.
Nog niet de helft van de werkgevers heeft een RI&E. Daarom wordt de beleidsregel aangepast en gaan de boetes omhoog. » RI&E-plichten onvoldoende nageleefd? Van categorie 4 naar 5: max. 4.500 euro (was 3.000). » Geen RI&E? Dat is nu een overtreding met directe boete. Van categorie 2 naar 4: max. 3.000 euro (was 750). » Geen plan van aanpak? Overtreding met directe boete. Van categorie 2 naar 4: max. 3.000 euro (was 750). » Geen RI&E én geen plan van aanpak?
Eén overtreding: geen RI&E. » Andere tekortkomingen RI&E en/of plan van aanpak? Van categorie 2 naar 3: max. 1.500 (was 750). De boete voor slechte naleving van de RI&E bij werken met gevaarlijke stoffen stijgt ook een categorie. Maar pas na een waarschuwing of aanwijzing.
Arbo-jargon
In mijn praktijk als arboadviseur gebruik ik bijna ongemerkt vrij veel arbojargon. Daarom presenteer ik in deze rubriek iedere maand een paar misverstanden over termen rond veilig en gezond werken.
Arbo-term Wat is het niet? Wat is het wel? I-SZW Type-aanduiding van een veilige machine De Inspectie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (voorheen Arbeidsinspectie)
Eis tot naleving
Heerlijk ijsje waar u bij wijze van spreken nog tot na uw leven van kunt genieten Beleidsregel Een lange lat (regel) die door een timmerman met beleid is aangebracht
De inspectie SZW stelt de werkgever welke arbo-punten niet in orde zijn en wanneer dat wel geregeld moet zijn Een richtlijn van een minister hoe je in de praktijk aan een wettelijk voorschrift kunt voldoen Een richtlijn van een Minister hoe je in de praktijk aan een wettelijk voorschrift kunt voldoen Komt u in uw praktijk ook arbo-jargon tegen dat medewerkers niet begrijpen? Laat het me weten en mail naar: info@koenzonneveld.nl. Koen Zonneveld MSc, arbo-adviseur en OR-trainer, www.koenzonneveld.nl
Kort nieuws
Bouwspraak, duidelijke taal
Veiligheid op de bouwplaats begint met duidelijke communicatie. Want werknemers dragen oordoppen en Nederlands is niet de enige voertaal. Bouwspraak is een universele ‘taal’ voor meer veiligheid in de bouw- en infra. Met eenvoudige en herkenbare gebaren kunnen werknemers makkelijk en duidelijk communiceren. Dat komt de veiligheid ten goede. Kijk op bouwspraak. nl voor de verschillende (hand)gebaren.
Niks geen vrolijk einde
Een mystery guest van de gemeente Haarlemmermeer bezoekt ambtshalve een aantal Chinese massagesalons. Doel van de bijzondere rondgang was kijken hoe het ervoor stond met de arbeidsomstandigheden van de dames. In alle zes salons krijgt hij ongevraagd een happy ending aangeboden. Daarop concludeert de man dat er sprake is van illegale prostitutie. Arbeidsuitbuiting dus: alle zes de salons moeten dicht.
Asbestverwijdering niet best
Asbest verwijderen gebeurt nog steeds niet veilig genoeg. Dat blijkt uit een controle door asbestteams van zes omgevingsdiensten en Inspectie SZW. De inspectie in de noordelijke provincies bracht 30 procent overtredingen aan het licht. De asbestteams inspecteerden 76 locaties waarop uitsluitend gecertificeerde asbestbedrijven aan het werk waren. Toch constateerden de asbestteams op 24 locaties overtredingen. Negen keer legde de Inspectie het werk stil omdat er te onveilig werd gewerkt.
Toch risicoʼs kunstgras?
De conclusie dat de gezondheidsrisicoʼs van spelen op kunstgras verwaarloosbaar zijn is misschien voorbarig. Dat betogen vier hoogleraren in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. De rubberkorrels bevatten onder meer kankerverwekken de PAK’s en bisfenol A (BPA). Die stof heeft de EU BPA aangemerkt als zeer zorgwekkend. Volgens de wetenschappers hebben het RIVM en ECHA relevante wetenschappelijke informatie over deze stoffen niet in hun berekeningen opgenomen.
teunpuntRIE 15 aug@St Staat het bellen van de RI&E-helpdesk ook op jouw zomer to do-list? Van Staa 11.00 tot 12.00 uur zitten we klaar. Bel ons op 088 86 65 600 voor alle vragen over de RI&E, wet- en regelgeving, de preventiemedewerker en meer! L_FOP 15 aug@NL De pagina met tools voor gezond en veilig werken is uitgebreid met 4 wegDe wijzers: gevaarlijke stoffen, fysieke belasting, pesten en werkdruk. https:// arboineuropa.nl/publicaties-en-tools/tools martinvsrm 13 aug@m Het is natuurlijk een momentopname, maar wel een mooie: boek #RisicoleiHet derschap vandaag 200 dagen in Top 100 @Mgtboeknl. Zes recensies staan op https://managementboek.nl/boek/9789462762640/risicoleiderschapmartin-van-staveren ... nnoyngapple 10 aug@an handgranaten voor deuren. schietpartijen op straat. moord. de regio zit er han vol mee! en bij een rukpartij ligt prioriteit? Alle massagesalons Haarlemmermeer gesloten want overal ‘happy end’ te krijgen
Meer nieuws? www.arbo-online.nl
Arbo in cijfers To do Congres Arbo in de zorg
Het duizelt in de zorg. Hoge werk-k druk, meer agressie en geweld, meer fysieke belasting. Het toch al bovengemiddelde ziekteverzuim in de zorg blijft stijgen.
Oorzaken voor werkdruk verschillen voor werknemers in het primair, voortgezet en mbo onderwijs.
Het onderwijs heeft te maken met hoge werkdruk en burn-outklachten. In het primair onderwijs rapporteerde in 2017 24,1 procent van de werknemers burn-outklachten, in het voortgezet onderwijs 26,7 procent en in het mbo 21,8 procent. De oorzaken spelen in alle onderwijssectoren en hangen deels samen met de aard van het werk. Het gaat dan om de moeilijkheidsgraad van het werk of de emotionele belasting. Er zijn ook verschillen tussen de sectoren. De combinatie van hoge taakeisen en lage regelmogelijkheden komt vooral voor in het primair onderwijs. Werknemers in deze sector ervaren aan de andere kant ook meer sociale steun en opleidingsmogelijkheden.
In het voortgezet onderwijs komt ongewenst gedrag van derden (leerlingen, ouders), maar ook van collega’s en leidinggevenden, vaker voor dan in de overige onderwijssectoren. In het mbo onderwijs geven werknemers relatief vaak aan dat zij meer, of juist minder kennis en vaardigheden hebben dan in het werk nodig is. Iedereen kent de feiten, maar wie heeft de oplossingen? Natuurlijk: niet alles is op te lossen en niet elke oplossing is voor iedereen hetzelfde. Maar als we kennis bundelen en er-r varingen delen, komen we al een stuk verder. Dat is dan ook precies wat we deze dag gaan doen.
Sprekers uit wetenschap en praktijk gaan samen met u in op hoe de zorg ervoor staat, praktijkoplossingen en wat nodig is om erger te voorkomen. Met de nieuwe inzichten en methoden kunt u direct aan de slag met een gezonder werkklimaat. Zo leert u bijdragen aan duurzame inzetbaarheid en minder verzuim.
Het congres Arbo in de zorg, over belasting vindt plaats op dinsdsag 19 november 2019 op de KNVB Campus Zeist. Meer informatie en/ of wilt u zich inschrijven? Ga dan naar https://arboindezorg.arboonline.nl/.
Kijk voor meer informatie over werkdruk in het onderwijs op https://t.co/ GwcvtJC6CF?amp=
Volg Vakblad Arbo ook op twitter
Veiligheid boven alles? Niet dus! Vaker stoer adviseren
We moeten meer ʻstoer adviserenʼ. Want een bedrijf kan niet eindeloos geld uitgeven aan veilig werken. “Een ongeval is soms simpelweg pech.” Een kerstboom aan beschermingsmaatregelen adviseren is daarom lang niet altijd nodig. Maar durft u het ook?
tekst Walter Baardemans
Arbodeskundigen zijn te veel gericht op de incidenten van vandaag en morgen, stelt Ira Helsloot. Duurzame veiligheid vraagt volgens de hoogleraar Besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit om arbofunctionarissen die de commerciële werkelijkheid onder ogen durven te zien. Zij moeten stoer durven adviseren. Helsloot gooit vaker de knuppel in het hoenderhok. Zo kan asbestsanering in bepaalde gevallen best met minder beschermingsmaatregelen, stelde hij onlangs nog in het onderzoeksrapport ‘Inzichten voor proportioneel asbestbeleid’. Die conclusie leidde tot een storm van kritiek (Welles-nietes over asbestgevaar, Arbo 6, juni 2019). Maar Helsloot hield voet bij stuk. Want geld dat je uitgeeft aan onnodige beschermingsmaatregelen kun je beter aanwenden voor grotere risico’s elders die aantoonbaar meer mensenlevens kunnen kosten, is zijn stellige overtuiging. En dat geldt breder voor veiligheid, werpt Helsloot nu op. “Er kan altijd een ongeval gebeuren. Dat is soms simpelweg pech”, zegt hij. Dat betekent niet dat je altijd een hele kerstboom aan beschermingsmaatregelen moet adviseren om een ongeval te vermijden of herhaling te voorkomen, vindt hij. “Arbodeskundigen zijn te veel gericht op de incidenten van vandaag en morgen. Ze moeten meer kijken naar gezondheidsrisico’s op langere termijn en adviseren over maatregelen die voor het collectief een meer duurzaam effect hebben.”
Kijk breder
Dat vraagt om arbofunctionarissen die stoer durven adviseren, zegt Helsloot, sinds begin juni ook de nieuwe voorzitter van Stichting RailAlert. “We hebben arbospecialisten nodig die breder kijken dan alleen de ‘kleine’ klassieke arbeidsongevallen, zoals vallen en snijden. Als we veiligheid echt van theorie naar praktijk willen brengen, dan moet een intelligente arbospecialist integraal naar risico’s kijken en vanuit dat bredere per- spectief durven adviseren.” De nieuwe voorzitter geeft een voorbeeld vanuit de spoorsector. Voor werkzaamheden aan het spoor moet je overdag heel veel veiligheidsmaatregelen nemen en soms lijnen afschakelen. Daarom gebeurt veel werk ’s nachts en in ploegendiensten. Maar nachtwerk is voor de gezondheid van werknemers op langere termijn een enorme belasting. “Een arbospecialist zou moeten durven zeggen: ik accepteer overdag een grotere kans op een
ongeval. Want het is voor een grote groep mensen op langere termijn veel schadelijker om ’s nachts te werken. Dat vinden de meeste arbospecialisten ingewikkeld, maar ik noem dat stoer adviseren.”
Meer, meer, meer?
Arbospecialisten moeten daarbij ook de harde commerciële werkelijkheid onder ogen durven zien, vindt Helsloot. Want het werk moet wel worden gedaan, stelt hij. “Je kunt wel makkelijk roepen ‘meer, meer, meer’ als het gaat om veiligheid, maar je moet ook kijken naar de financiële mogelijkheden. Een bedrijf kan niet eindeloos geld uitgeven, anders gaat het failliet. Een arboadviseur moet zijn werkgever helpen om afgewogen keuzes te maken binnen de beschikbare financiële bandbreedte. Die keuze kan ook zijn: ik accepteer een grotere kans op traditionele ongevallen. Want daarmee kan ik beter duurzame inzetbaarheid op langer termijn garanderen voor het collectief. Misschien dat iemand zich in 20 jaar een keer snijdt of erger, maar dan heb ik wel gezorgd voor een duurzaam veilige werkplek.”
Risico-regelreflex
Die integrale risicobeoordeling gebeurt nog te weinig, meent de hoogleraar. “Nee, dat gaat nog niet goed.” Want ook binnen de arboadvisering werken volgens Helsloot de mechanismen van de risico-regelreflex: de reflex (van de overheid of andere organisaties) om na het publiek worden van een risico – al dan niet naar aanleiding van een incident –
De stoere adviseur neemt de commerciële realiteit mee in zijn afwegingen
te besluiten tot het nemen van maatregelen om het risico te verminderen zonder de kosten en baten van die maat- regelen bewust te wegen’. De risicoregelreflex kent tien aanjagende krachten die versterken dat overheid of organisaties kosten en baten van maatregelen niet bewust wegen, geeft Helsloot aan. In het geval van de arboadvisering ziet hij drie belangrijke aanjagende krachten die een integrale benadering van risico’s bemoeilijken.
Aanjagende krachten
Een belangrijke aanjagende kracht is het specialistisch advies. De meeste arbodeskundigen zijn volgens Helsloot vooral bezig met het ‘stukje’ veiligheidsdomein waar ze zelf verstand van hebben. “Smaldenkende specialisten zijn een belangrijke aanjagende kracht voor disproportioneel veiligheidsbeleid. Omdat je verstand hebt van jouw stukje veiligheidsdomein, wil je dat ene kleine stukje steeds veiliger maken en steek je daar al je geld in. Zonder te kijken naar het echt grote risico waar we met zijn allen voor staan en waar we geld in zouden moeten steken.” Een andere aanjagende kracht is de angst voor aansprakelijkheid. “Die is wel begrijpelijk. Arbodeskundigen die stoer willen adviseren vinden het toch eng, omdat zij zich verantwoordelijk voelen voor het advies. Durf maar eens te adviseren: neem minder veiligheidsmaatregelen, of geen. Als het dan misgaat, voel jij je aansprakelijk.” De derde hardnekkige aanjagende kracht is ‘veiligheid boven alles’. Dat maakt het volgens Helsloot voor een manager ingewikkeld om met een arbodeskundige een goede discussie te voeren over wat redelijk veiligheidsbeleid is. “Als een arbodeskundige roept ‘veiligheid is het belangrijkste, daar moet je altijd al het benodigde geld aan uitgeven’, ben je als manager snel uitgepraat met je eigen arboadviseur. Want er is niet oneindig geld. Zo zet de arboadviseur zichzelf buiten spel en dat is zonde. Daarom mijn pleidooi voor de nieuwe, stoere adviseur die ook de commer- ciële werkelijkheid – er is maar beperkt geld en er moet wel gewoon gewerkt worden, anders is er geen bedrijf – onder ogen durft te zien en die meeweegt in zijn afweging.”
Door de wc
Het ogenschijnlijke gemak waarmee Ira Helsloot de kans op een ongeval accepteert valt niet bij iedereen even goed, weet hij zelf. “Daar krijg ik soms best felle reacties op”, aldus de hoogleraar. “Maar niet alle ongevallen zijn redelijkerwijs te voorkomen. Ook na een ongeval betekent het niet dat je altijd maatregelen moet nemen om herhaling te voorkomen. Als je maatregelen neemt vanuit de risico-regelreflex, dan zijn de negatieve effecten daarvan regelmatig veel groter dan de positieve effecten. Dat vinden veiligheidsmensen ingewikkeld, want die proberen altijd alles veiliger te krijgen. Het zit niet in hun genen om te zeggen: hier gaan we eens wat minder veiligheidsmaatregelen treffen. Als ik daar dan op wijs, gaat dat helemaal in tegen hun gevoel en denken ze al snel ‘trek die man door de wc’.
Toch is de integrale benadering nodig, want het levert uiteindelijk meer op, stelt hij vastberaden. Praat je een-op-een met mensen, dan begrijpen veel arbodeskundigen dat ook wel, is zijn ervaring. Maar ze geven volgens Helsloot tegelijk aan dat het ontzettend ingewikkeld voor hen is. “In algemene zin wordt mijn verhaal wel herkend, maar dat is nog niet hetzelfde als er morgen mee aan de slag gaan. Want zo ingewikkeld hebben we het met elkaar wel gemaakt. Ook voor de arbodeskundigen. Ik heb evenmin pasklare antwoorden. Maar het begint ermee dat mensen het verhaal herkennen en er verantwoordelijkheid voor nemen. Dat is alleen nog niet hetzelfde als morgen meteen anders gaan werken.” Ira Helsloot vindt de casus over de ziekten Pompe en Fabry een goed voorbeeld van specialistisch advies als aanjagende kracht. Na een aanvankelijk concept- advies van het College van Zorgverzekeringen (CVZ) in 2012 om de peperdure medicijnen tegen de ziekten van Pompe en Fabry niet meer te vergoeden uit de basisverzekering, volgde na maatschappelijke commotie aanpassing van het advies. “Een aantal artsen heeft verstand van die ziekten. En zij hebben er alles voor over dat mensen kunnen blijven leven en niet dood gaan aan die ziekten. Maar dat kost enorm veel geld waarmee ook heel veel andere patiënten geholpen kunnen worden. In de casus van Pompe en Fabry gaan specialisten ‘voor het optimaliseren van hun zorg’. Zonder oog te hebben voor de bredere consequenties, in dit geval voor alle Nederlanders. In arbobeleid geldt dat voor alle werknemers.”
Zaadje zaaien
Maar dat anders werken moet wel gaan gebeuren, meent Helsloot. “Daarom spreek ik op congressen; om een zaadje te zaaien. Zo verzorgt hij op het landelijk Arbocongres op 7 oktober 2019 in Utrecht als keynote-spreker de bijdrage Veiligheid, van theorie naar praktijk. In de hoop dat mensen in de zaal toch gaan nadenken over hoe we een klein beetje meer integraal en stoer kunnen adviseren. Ik krijg wel eens mailtjes van mensen die mijn verhaal hebben gehoord en schrijven dat zij voor het eerst een integraal en stoerder advies hebben gegeven. Daar doe ik het voor. Als we dat met zijn allen gaan doen, maken we Nederland veel veiliger met elkaar.”
Congres
Ira Helsloot is hoogleraar Besturen van veiligheid aan Radboud Universiteit. Als keynote-spreker verzorgt hij tijdens het Landelijk Arbocongres op 7 oktober 2019 in Utrecht de bijdrage ʻVeiligheid, van theorie naar praktijkʼ.
