BAV-Journaal jaargang 2017 nr. 1

Een uitgave van bier- en verzamelaarsvereniging BAV en verschijnt zes maal per jaar

33e jaargang augustus 2016

Het BAV-Journaal is het officieel orgaan van de bier- en verzamelaarsvereniging BAV en verschijnt zes maal per jaar, onder redactie van Hennie Dijkgraaf.

Opmaak Ot Louw. Druk en verzending MediaCenter, Rotterdam

Voorpagina

Zie toelichting pagina 4.

1573 Agenda Alfa Amsterdamse brouwerijen IV Bavaria Berghoeve Uit de Bestuurskamer Bierreclamemuseum De BrouwerIJ Brouwerijen, gestarte en gestopte Burg Bieren Emilia Etiketten, nieuw verschenen Etikettengenot Etiketverkiezing 2017 Frankendael Glazennieuws Goudsche Leeuw Groningse brouwerijen Gulpener Heyloo Jantje’s Bieren Jongens van de Wit Kek De Kip De Klappe Kort

Kraan KraftBier Kroonkurkennieuws Ledenvergadering Leidse collab LOC De Markies Mokums Mout Mout(erijen) I De Naeckte Brouwers Neptunus Omslagen 2017 PochPoater Posthumus, Petra Praght Register 2016 Riethoff Siebelink, Albert Spinoza Sint Juttemis Smaak Vechtdal Veranderingen BAV-Journaal Vermeersen Verzamelobjecten Viltjesnieuws Voordelen lidmaatschappas Voorjaarsbeurs ’t IJ

49 50 49 9 27 21 2 19 14 50 49 32 22 26 31 12 48 8 46 16 32 8 33 42 15 47 49

42 29 45 7 19 29 42 11 35 13 32 4 43 4 49 20 48 18 17 18 30 49 5 41 16 37 51 6 9

Paul Procee In de periode tussen Kerst en Oud en Nieuw denken mensen vaak in alle rust na over wat het nieuwe jaar gaat brengen. In de verre wereld, die steeds meer bij je binnen komt en om ons heen in onze vertrouwde omgeving. Daarom hoop ik dat dit inspirerende dagen zijn geweest na het feest van Kerstmis en wens ik jullie allen een vreugdevol en gezond 2017 toe.

En nu naar de BAV. Het is mijn beurt om dit artikel te schrijven; wij hebben afgesproken om dit bij toerbeurt te doen.

Allereerst onze voorjaarsbeurs. Deze beurs wordt deels gesponsord door de Gulpener Bierbrouwerij; daarnaast zijn wij uitgenodigd voor een rondleiding door de brouwerij met een bierproeverij en maaltijd in het sfeervolle nieuwe brouwlokaal. De beurs zelf vindt plaats op 22 april in de sporthal te Margraten, enkele kilometers verwijderd van Gulpen. Beurs en rondleiding op dezelfde dag waardoor ook de gelegenheid ontstaat wat langer in het prachtige Zuid-Limburgse land te verblijven.

De najaarsbeurs wordt weer gehouden in Oss en wel op 16 september in Sportcentrum Rusheuvel.

Onze Algemene Ledenvergadering is op 12 maart; wij zijn dan te gast bij Stadskasteel Oudaen in de stoombierbrouwerij te Utrecht met een rondleiding en proeverij. Wij willen centraal in het land onze ALV houden in de verwachting dat meer leden dan hun stem laten horen. Brouwerij de Beyerd heeft de BAV altijd bijzonder gastvrij ontvangen, maar voor veel leden ligt Breda te ver weg.

De jaarverslagen van secretaris en penningmeester, de begroting en een bestuursverkiezing (hoewel niet verplicht volgens de statuten, hanteren wij een rooster van aftreden) staan op de agenda. Het jaarverslag van de secretaris wordt gepubliceerd op de website en is bij hem op te vragen, het financiële verslag en de begroting zijn ook op te vragen bij onze secretaris. Dit geldt ook voor de notulen van de ALV 2016.

Deze verenigingszaken gaan wij uit het BAV-Journaal halen omdat ons Journaal een blad is van en voor de verzamelaar en informatie geeft over brouwerijen en bier vanuit het belang van de verzamelaar. Zo is het Journaal onderscheidend in relatie tot andere bladen gericht op de bierwereld. Er is ook een praktische reden. Er komen steeds meer brouwerijen in Nederland en dus meer verzamelnieuws.

Ons Journaal blijft hiervoor het platform. Het gevolg daarvan is dat het aantal pagina’s en daarmee de kosten van het blad flink zullen 2

Vergeet niet uw lidnummer in te vullen op uw pasje.

UW LIDMAATSCHAPPAS

U vindt dit nummer op de adresstrook. stijgen. Dit kunnen wij niet laten gebeuren en daarom zal de redactie ervoor zorgen dat het aantal pagina’s per editie maximaal 52 bedraagt.

Wat onze correspondenten meer aandragen, wordt geplaatst op de website en/of de sociale media. De BAV wil deze communicatiemiddelen steviger inzetten zodat meer enthousiaste bierliefhebbers en verzamelaars kennis kunnen maken met onze activiteiten. Er staan meer zaken rondom het BAV-Journaal op stapel waarover Karin Hoebers elders in dit blad schrijft. Begin 2017 willen wij met onze correspondenten om de tafel zitten om deze zaken te bespreken en om verder na te denken over de inhoud van hun activiteiten.

In de ALV willen wij deze zaken eveneens bespreken onder het punt Rondom het BAV-Journaal.

Tenslotte een persoonlijk bericht.

De laatste tijd heb ik steeds meer het gevoel gekregen dat mijn stijl van besturen een afnemende meerwaarde heeft, ook in relatie tot mijn medebestuursleden.

Daarom heb ik besloten terug te treden als voorzitter van de BAV na drie jaar deze functie te hebben ingevuld.

In deze jaren heeft de BAV een basis gelegd voor een goede toekomst en ik ben blij daaraan een steentje te hebben kunnen bijdragen.

BIER- EN VERZAMELAARSVERENIGING Opgericht 24 september 1983 De belangrijkste doelstellingen zijn om als onafhankelijke vereniging informatie over allerhande brouwerijartikelen te vergaren en weer te verspreiden. Daarnaast streven we naar een zo goed mogelijk contact tussen verzamelaars en bierbrouwerijen.

Het lidmaatschap kost € 25 per jaar (€ 22,50 bij betaling per automatische incasso) en € 40 voor leden in het buitenland. Het geeft recht op het gratis ontvangen van het BAV-Journaal en gratis toegang tot de door BAV georganiseerde Bier- en Verzamelaarsdagen.

Daarnaast zijn er voordelen verbonden aan de lidmaatschapspas. Het BAV-Journaal verschijnt zes keer per jaar.

Leden van verdienste Hennie Dijkgraaf, Herman Jimmink, Peter Kruisenga, Theo Steenbergen, Wil van Wanrooij

Bier- en Verzamelaarsvereniging BAV Jac. van Wassenaerstraat 43, 5684 CR Best info@bav.nl / www.bav.nl tel 06-282 107 91

Aansprakelijkheid Het bestuur en de redactie stellen zich niet aansprakelijk voor de inhoud van advertenties en eventuele fouten of wijzingen in de agenda. Niet-redactionele bijdragen zijn geplaatst op persoonlijke titel van de auteur. De redactie behoudt zich het recht voor kopij te bewerken, in te korten of niet te plaatsen.

IBAN NL61 INGB 0007 7354 48 t.n.v. Vereniging BAV

BAV-bestuur Vacature, voorzitter Guus van Zalingen, secretaris en vice-voorzitter Rob Kooij, penningmeester en ledenadministrateur Gertjan Hilvers, organisatie ruilbeurzen Karin Hoebers, website en communicatie Harrie Zilvertand, BAV-shop Vacature, hoofdredacteur BAV-Journaal Redactie BAV-Journaal [redactie@bav.nl] Hennie Dijkgraaf, hoofdredacteur a.i.

Ot Louw, vormgeving en opmaak

Bevriende verenigingen Alliantie van Biertapperijen [ABT], alliantie-van-biertapperijen.nl Blik op Blik, blik-op-blik.nl Brand Verzamelaars Club [BVC], brandverzamelaarsclub.nl Deltabrouwers, deltabrouwers.nl Grolsch Verzamelaars Gilde [GVG], grolschverzamelaarsgilde.nl PINT, pint.nl Buitenlandse verenigingen BELGIË Gambrinusclub, gambrinusclub.be LUXEMBURG SvBL, obry@pt.lu DUITSLAND FvB, fvb-bdm.de IBV, ivb1958.de FRANKRIJK Gambrinusclub France, gambrinusfrance@

Vereniging BAV verenigingbav ISSN 1566-3523 Ereleden Jos Geraets, Aad van der Hoeven, Leny van der Hoeven, Jan van de Kerkhof, Kees van Kuilenburg, Renno Langeraert, Ed van Nisius, Jan van Wanrooij

SPANJE ITALIË 3

neuf.fr

Celce, celce.org Amici della Birra, amicidellabirra.net

BAV-JOURNAAL 2017 OMSLAGEN In 2017 zullen de omslagen van uw lijfblad worden verzorgd door ontwerpers van Nederlandse bieretiketten. Zes ontwerpers zijn bereid gevonden om kosteloos een cover te bedenken, want een redelijk budget hiervoor was natuurlijk niet beschikbaar. Het is dus een LOP-klus voor de zes aangezochten, liefdewerk-oud-papier. In dit geval op nieuw papier. Ook zal iedere keer een klein artikeltje over de betreffende ontwerper in het Journaal verschijnen.

De zes ontwerpers, die onze vereniging een warm hart toedragen zijn: Bob van Dijk, waarover in BAV-Journaal 2016-5 al een stukje is geplaatst, Vincent Sapthu, ontwerper van de Walhalla-etiketten, Marijn van der Zwaag, winnaar van onze laatste etikettenwedstrijd, tevens eigenaar van de VanNeven-brouwerij, Wietske de Blauw, ontwerpster van het Takkewijf-etiket (en –viltje) voor Eem Bier, Kalle Wolters, de bedenker van de etiketten van Brouwerij Martinus en Petra Postuma, de ontwerpster van de befaamde zwart-witte Molen-etiketten. Petra is, zoals u al zal zijn opgevallen, het eerst aan de beurt. Zij doet zelf haar verhaal.

(Onderkant van) het nieuwe Molen-etiket met aan de onderrand een zwarte balk met biertype.

Petra Postuma

Op de eerste bieren van Brouwerij de Molen (opgericht in 2004) zaten etiketten met kleur en afbeeldingen. De namen van de bieren werden al snel verbeeld met een illustratie of er werd iets gedaan met de molen. In 2007 kwam daar een eind aan. Eigenlijk in eerste instantie geboren uit nood: er moest stantepede een levering Rasputin naar de Verenigde Staten en de etiketten waren op. Op dat etiket werd voor het eerst het font Mona Lisa ingezet. Het witte etiket, dat volledig typografisch was en zo veel ruimte gaf voor informatie over het bier in de fles werd echter direct omarmt. Door iedereen bij de brouwerij maar ook bij de ‘eindgebruiker’. Voor de werkelijke bierliefhebber heeft de aanvullende informatie over bijvoorbeeld de gebruikte hopsoorten een mooie meerwaarde. Bij het volgende bier, de eerste batch Tsarina Esra, werd nog geëxperimenteerd met een kleurkader (oranje) maar dat is al snel losgelaten. De witte labels maakte het ook mogelijk om voor kleine experimentele batches heel makkelijk een kleine oplage labels te printen. En dat gebeurt tot de dag van vandaag nog steeds.

De etiketten voor de specials van De Molen komen ter plekke uit de laserprinter en de etiketten worden met de hand gesneden en geplakt.

Door de jaren heen zijn de etiketten door verschillende mensen gemaakt. Er bestond een sjabloon dat per bier weer ingevuld werd. Zo eenvoudig was het. De grote uitdaging voor de makers van etiketten is alle informatie, die er op de verschillende continenten verplicht op aanwezig moet zijn, een plek te geven. De regels spreken elkaar soms ook tegen zodat we bijvoorbeeld in de Verenigde Staten een speciaal label moeten gebruiken. Je begrijpt dat dat niet zo’n probleem is als je maar drie verschillende bieren maakt, maar door onze enorme collectie aan bieren kost dat een hoop inzet.

Voor de lezers van BAV-Journaal hebben we wel een primeur! Er staat een verandering op stapel die we langzaamaan door gaan voeren. Omdat er een steeds groter publiek voor onze bieren komt, met minder kennis over craft bieren, wordt het belangrijker om iets meer onderscheid te gaan maken op de etiketten. We zijn echter erg gehecht aan onze witte labelserie. Daarom is besloten om het etiket een ‘bodem’ te geven. Een zwarte balk met daarop in wit de stijl (indicatie) van het bier in kwestie. De nieuwe ontwerpen worden een voor een ingevoerd op het moment dat er voor een bier nieuwe etiketten moeten worden gemaakt.

De namen voor de bieren van Brouwerij de Molen hebben vaak een relatie met het bier in de fles, maar niet altijd. Meestal is het een bekende combinatie van twee woorden uit een Nederlands gezegde (Vuur & Vlam) maar soms bedenken we zelf een duo (Hop & Liefde). De ampersand tussen de woorden is natuurlijk ook onderdeel van het herkenbare beeld, al zijn er ook nog steeds enkele biernamen zonder de karakteristieke &, de ampersand of et-ligatuur.

Sinds ruim 15 jaar ben ik zelf werkzaam in marketing en communicatie en eigenlijk altijd binnen bedrijven en instellingen van een 4

formaat dat mij direct ‘de hele afdeling’ maakte. Met andere woorden: ik was en ben verantwoordelijk voor het hele spectrum; strategie, tekst, beeld, internet en organisatie. In de opleiding stond destijds strategie, onderzoek en communicatie centraal, het grafische deel van het werk heb ik door de jaren heen aangeleerd. Ik ben sinds 2014 voor Brouwerij de Molen werkzaam, eerst als zzp’er en inmiddels in dienst.

VERANDERINGEN RONDOM HET BAV-JOURNAAL

Karin Hoebers

Per 1 januari 2017 is een aantal veranderingen rondom het BAV-Journaal doorgevoerd, waarvan de meeste correspondenten al op de hoogte zijn. Omdat we dit niet alleen voor onze correspondenten belangrijk vinden, maar ook voor alle leden, waaronder de brouwerijen, besteden we er ook in dit BAV-Journaal aandacht aan.

WAAROM MOET HET ANDERS? Afgelopen jaar is duidelijk geworden dat de BAV naar een ander verdienmodel moet gaan. Het is een lastige klus om aan nieuwe betalende leden en adverteerders in het BAV-Journaal te komen. Ook zeggen er nog altijd meer leden hun lidmaatschap op dan dat er nieuwe leden bij komen. Om te zorgen dat meer mensen lid worden van de BAV, willen we het BAV-Journaal meer online gaan promoten.

Aan de uitgaven kunnen we wel meer doen. Het bestuur is van mening dat het BAV-Journaal, onze grootste kostenpost, begrotingstechnisch kostendekkend moet zijn. Dat wil zeggen dat de inkomsten gelijk worden aan de uitgaven. Om dat te bereiken moeten we meer zekerheid in de uitgaven hebben. Daartoe hebben we per 1 januari 2017 een aantal wijzigingen doorgevoerd. Dit zijn de volgende wijzigingen.

Een BAV-Journaal heeft niet meer dan 52 pagina’s Het BAV-Journaal is normaal 52 pagina’s groot. In 2016 zijn we vijf keer over dit aantal heen gegaan, waardoor het BAV-Journaal duurder is dan begroot. Elk BAV-Journaal in 2017 zal niet meer dan 52 pagina’s groot zijn. We zullen ons aan dat aantal moeten houden, want hierdoor kunnen we de uitgaven al veel meer in bedwang houden.

Teveel kopij komt op de website of op Facebook Als er meer kopij is voor een bepaald BAV-Journaal dan in die 52 pagina’s past, dan wordt door de redactie besloten welke artikelen via de website gepubliceerd gaan worden. Dit zullen waarschijnlijk niet de vaste onderdelen van het BAV-Journaal zijn, maar de redactie zal kijken of een artikel zich daar goed voor leent. Op onze website (bav.nl) onder ‘Nieuws’ plaatst het bestuur het artikel en via de Facebookpagina van de BAV verwijzen we naar het artikel. Er is nu al een aantal artikelen zo gepubliceerd.

Het kan ook voorkomen dat het artikel direct op Facebook wordt geplaats als dat een klein artikel is of meer een uitnodiging voor een evenement bevat. We kunnen hiermee het probleem van teveel kopij oplossen, maar tegelijkertijd zien we deze verandering ook als een mooi PR-middel om via Facebook mensen aan te spreken en te laten interesseren voor de BAV. We hopen dat dit leidt tot meer nieuwe leden. Ook is het mogelijk om via Facebook een dialoog met de lezer te hebben. Artikelen die op de website komen te staan, zijn bovendien ook vindbaar op internet en in zoekmachines. Zo hopen we ook online meer naamsbekendheid voor de BAV te creëren.

Brouwerijen krijgen geen gratis exemplaar van het BAV-Journaal meer toegestuurd Per BAV-Journaal wordt er over ongeveer 30 verschillende brouwerijen geschreven. Als deze brouwerijen elke keer een gratis exemplaar toegestuurd krijgen, wat gebruikelijk was, dan missen we niet alleen inkomsten daaraan, maar hebben we daaraan ook elke keer drukkosten en portokosten. We willen weten van hoeveel inkomsten we kunnen uitgaan en daarom willen we graag dat brouwerijen een bedrijfsabonnement afsluiten. Een bedrijfslidmaatschap kost € 25,00 per jaar voor alle zes BAV-Journaals. Willen bedrijven per BAV-Journaal meerdere exemplaren ontvangen, dan kost dat € 70,00 per jaar. Per BAV-Journaal ontvangen ze dan niet één, maar vijf exemplaren per keer. Dit bedrijfslidmaatschap bestaat momenteel al, maar er wordt nog niet voldoende gebruik van gemaakt.

We hebben aan onze correspondenten gevraagd om bij hun bevriende brouwerij aan te geven dat de BAV geen gratis exemplaar van het BAV-Journaal meer toestuurt, ook al wordt er wel over de betreffende brouwerij geschreven. We begrijpen dat dit een verandering voor de brouwerijen is, maar met het aanzienlijk stijgende aantal brouwerijen kunnen we niet op de oude manier doorgaan. Als brouwerijen bedrijfslid willen worden, dan kunnen ze een e-mail met daarin hun gegevens sturen naar ledenadmin@bav.nl. Daarin kunnen de brouwerijen ook aangeven of ze voor € 25,00 of voor € 70,00 bedrijfslid willen worden.

Op de website komt een aantal preview-pagina’s van het BAV-Journaal Het BAV-Journaal is het paradepaardje waar we trots op zijn en waar we kwaliteit hoog in het vaandel hebben. Dat moeten potentiële leden wel kunnen inzien voordat ze besluiten om lid te worden. Net als dat je tegenwoordig bij het online kopen van een boek ook al een aantal pagina’s kunt inzien, gaan we het ook mogelijk maken dat een aantal pagina’s van een eerder verschenen BAV-Journaal via de website gelezen kan worden. Op Facebook gaan we ook een aantal pagina’s met artikelen van een eerder verschenen BAV-Journaal als PR-materiaal gebruiken.

Alle veranderingen die we doorvoeren zullen misschien even wennen zijn, maar we hopen dat de correspondenten, de leden en de brouwerijen onze ideeën wil steunen. Heb je zelf nog een goed idee waarmee we de BAV financieel wat kunnen aansterken, dan horen we dat graag!

5

Gertjan Hilvers

VOORJAARSBEURS 22 APRIL MARGRATEN In samenwerking met de Gulpener Bierbrouwerij zal de voorjaarsbeurs 2017 gehouden worden op zaterdag 22 april 2017 te Margraten in sporthal De Hoven aan de Pres. Kennedystraat 42.

BAV-Beurs 1988, ook op bezoek bij Gulpener

Sporthal De Hoven

BELEIDSWIJZIGINGEN Door diverse omstandigheden is het bestuur genoodzaakt een drietal veranderingen c.q. aanpassingen met ingang van 2017 door te voeren.

Tafelhuur en Entree

De tafelhuur zal € 5,- per tafel gaan bedragen, dus de € 3,- voor een tweede tafel wordt nu ook € 5,-. Deze aanpassing wordt ons min of meer opgedrongen door de concurrentie van allerlei rommelmarkten, fancy fairs, enz. zodat de verhuurmaatschappijen elk jaar hun verhuurprijs kunnen verhogen. Tevens is zowel door de vaste medewerkers als door het bestuur geconstateerd dat er door de tafelhouders steeds meer familie wordt meegenomen waardoor het voor de entree-medewerkers bijna onmogelijk is geworden om te kunnen controleren wie er wel of niet lid is en wie bij wie hoort!

Daarom hebben we besloten om voor alle familie, vrienden en kennissen die géén lid zijn, maar als hulp meekomen net als voor ieder ander niet-lid € 2,50 entree te rekenen.

Alleen nog digitaal aanmelden!

Ten tweede zal er een verandering plaatsvinden in het reserveren. Deze aanpassing komt voort uit het gegeven dat er elke keer weer mensen zijn die zeggen: Ja, ik heb met iemand gebeld of ik heb iets ergens naartoe gestuurd, waardoor er bij zowel de beursorganisatie als het betreffende lid veel onduidelijkheid ontstaat. Daarom is reserveren voor een ruilbeurs is vanaf nu alléén nog maar mogelijk door het aanmeldformulier op de website (bav.nl) in te vullen en te versturen door de verstuurknop in te drukken of eventueel een e-mail te sturen naar het bekende mailadres: ruilbeurs@bav.nl Van de reservering krijgt u dan per e-mail een bevestiging dat deze is aangekomen en indien mogelijk is verwerkt. Deze mail dient u dan uit te printen en als bewijs (zowel voor uzelf als voor ons) mee te nemen naar de beurs zodat hierover géén misverstanden meer kunnen bestaan! Het is dus NIET meer mogelijk telefonisch of schriftelijk te reserveren, maar alléén via deze weg.

Locatie

Het derde punt betreft de locatie van zowel de voor- als de najaarsbeurs. Daar het evenementencentrum in Uden definitief verleden tijd is en het sport/bowlingcentrum Rusheuvel te Oss een prima vervangende locatie blijkt te zijn, heeft het bestuur besloten de najaarsbeurzen voortaan in Oss te houden, zodat we in deze vertrouwde omgeving kunnen blijven.

Aangaande de voorjaarsbeurs: gezien de kosten en de moeilijkheden die het bestuur heeft om steeds weer een geschikte locatie te vinden is het wenselijk dat wij ook voor de voorjaarsbeurs een vaste locatie vinden, welke centraal in het land zal moeten liggen.

Programma 09.30 uur Zaal open voor tafelhouders.

10.00 uur Aanvang 67e Internationale BAV Bier- en Verzamelaarsdag.

10.30 uur Officiële opening van de ruilbeurs.

11.00 uur Bekendmaking deelnemers aan de BAVetikettenverkiezing 2017.

12.00 uur Veiling van (inter)nationale brouwerijartikelen.

15.00 uur Rond deze tijd einde van de ruilbeurs.

Zie voor meer info over de etiketverkiezing 2017 op pagina 31.

6

BAV LEDENVERGADERING 12 maart a.s. in Stadskasteel Oudaen te Utrecht Al jaren wordt de ledenvergadering gehouden in CafĂŠ Restaurant Brouwerij De Beyerd in Breda en meestal zo rond eind februari/ begin maart. Nou is de opkomst op de ledenvergaderingen meestal, voor het bestuur althans, teleurstellend. Of dat nou aan de dag of de locatie ligt, blijft in het midden. Maar als bestuur willen wij proberen het toch eens over een andere boeg te gooien en daardoor meer leden naar de ledenvergadering te trekken.

De dag blijft vooralsnog hetzelfde, zondag, maar wij gaan naar het midden van het land en dan kom je gauw uit in Utrecht. Tevens bieden wij na de ledenvergadering een brouwerij excursie aan met proeverij.

Wij zijn 12 maart a.s. welkom in Stadskasteel Oudaen, Oudegracht 99, Utrecht, alwaar in de kelder aan de werf de brouwerij gevestigd is. Vanaf station Utrecht Centraal is het door Hoog Catharijne ongeveer acht minuten lopen naar de Oudegracht.

Het programma voor die dag ziet er als volgt uit: 10.30 uur ontvangst met koffie/thee in het proeflokaal 11.00 uur Ledenvergadering in het theater 1. Opening

2. Vaststellen agenda

3. Jaarverslag 2016

4. Verslag penningmeester

5. Verslag kascontrolecommissie

6. Benoeming kascontrolecommissie 2017

7. Begroting 2017

8. Bestuursverkiezing

PAUZE

9. Rondom het BAV-journaal 10. Rondvraag

11. Sluiting

Maurice Arrindell

13.00 uur Rondleiding in brouwerij door de brouwer van Oudaen, Maurice Arrindell, en aansluitend een bierproeverij met vier bieren en hapjes.

Als bestuur hopen wij met deze locatie en dit interessantere programma meer BAV-leden over de streep te trekken om naar de ledenvergadering te komen. Wij hopen op jullie massale opkomst!

Na de ledenvergadering:

RONDLEIDING

& PROEVERIJ

IN

STADSKASTEEL OUDAEN UTRECHT 7

JANTJE’S BIEREN UDEN

Jan Gruyters

ETIKETTEN De Nederlandse wetgeving blijft aan het veranderen. Steeds moeten er dingen op het etiket worden aangepast. Dit geldt voor alle Nederlandse brouwerijen en aldus ook voor Jantje’s Bieren Uden. Zo schrijft de nieuwe wetgeving voor dat de afbeelding op het etiket in gezichtsveld moet staan en er het woord BIER op vermeld moet staan, samen met het alcoholpercentage en de inhoudsmaat, in voorgeschreven lettergrootte.

Aan de zijkant van het etiket of op het rugetiket moeten de voedingswaren worden vermeld, evenals diverse iconen en de houdbaarheidsdatum. Deze moeten ook voldoen aan bepaalde voorschriften. Daarom worden alle standaardetiketten van Jantje’s Bieren Uden nu aangepast aan de nieuwe wetgeving.

Wederom is er een Knoerissenbier afgevuld voor de carnavalsvereniging in Uden in flessen van 30 cl en voorzien van drie verschillende etiketten met de nieuwe aanpassingen en een nieuwe slogan, die luidt: Dor haauw ik oew oan. Alle zijn van het type blond bier.

Ook is er wederom een Engelen Blond afgevuld speciaal voor de feestdagen. Het etiket is aangepast aan de nieuwe wetgeving.

Net zoals afgelopen jaren heeft Jan Martens met Kerstmis, speciaal voor alle klanten, een speciaal kerstbier afgevuld en voorzien van een speciaal etiket als dank en met de wens Fijne kerstdagen … 2017. Het bier is een barley-wine met een alcoholpercentage van 9%.

Een heerlijk stevig bier voor de Kerstdagen.

Voor carnavalsvereniging De Vliegemeppers uit Boekel heeft Jan Martens wederom een Vliegenzeik gebrouwen. Met het schrijven van dit verslag is de nieuwe vorst voor 2017 nog niet bekend. Het buiketiket zal eender blijven als het vorige jaar. Het rugetiket zal aangepast worden met de afbeelding van de nieuwe vorst van de carnavalsvereniging. Een afbeelding van het etiket volgt in het volgende BAV-journaal.

WEBSITE De website van Jantje’s Bieren Uden wordt geheel vernieuwd. De nieuwe website oogt veel frisser, duidelijker en heeft een mooie uitstraling. Op het moment van schrijven is de nieuwe website nog niet operationeel. De verwachting is dat de nieuwe website van Jantje’s Bieren Uden eind januari 2017 operationeel is en toegankelijk voor iedereen. Nu is er een tijdelijke website actief met de nodige informatie van Jantje’s Bieren Uden.

ETIKETTENSERVICE Mocht je in het bezit willen komen van de etiketten van Jantje’s Bieren Uden, ga dan naar de website en meld je aan voor de etikettenservice.

STADSBROUWERIJ DE GOUDSCHE LEEUW

Kees van Kuilenburg

Theo Hesselink had op het einde van het jaar nog een verrassing voor de verzamelaars. Het etiket van het Kaarslichtbier werd flink veranderd en is duidelijk anders dan de vorige editie. Dit bier is speciaal bestemd voor de activiteiten op de Markt in Gouda gedurende de tweede helft van december. Opvallend is daarbij de enorme Noorse kerstboom die daar jaarlijks wordt opgetuigd en op kaarsjesavond ontstoken. Dat trekt vele belangstellenden uit het land.

Een tweede etiket is voor een bevriende relatie: het reclamebureau Rebel59. Al eerder brouwde Theo Hesselink voor dat Rotterdamse bedrijf een biertje.

8

AMSTERDAMSE BROUWERS / BROUWERIJEN IV

Ot Louw

Pontus Brewing Het lijkt een beetje tot staan te komen: de groei van het aantal brouwers in de hoofdstad. Harry Pinkster meldt slechts één nieuwe: Vals Nat. We gaan er achter aan. Ook is er een interessante mutatie. Pampus heet vanaf begin dit jaar geen Pampus meer, maar Pontus Brewing.

Brouwerij Huyghe voert een bier genaamd Campus. Men vond dat Pampus hier te veel op leek (!?) en dreigde met een rechtzaak.

Nando Servais van Pampus zag hier weinig heil in en veranderde de naam van de in 2013 met Timothy Wareman gestarte brouwerij in Pontus. Het anker in het logo is gebleven. Het eerste bier met de nieuwe naam is inmiddels ook verschenen: Gigantic Sailor, een DIPA van 8%, gebrouwen bij de Naeckte Brouwers. Oei, wat lekker! Meer hierover in het volgende BAV-Journaal.

En dan de afleveringen 14 tot en met 18 in de 4e aflevering van de serie Amsterdamse brouwers/-ijen.

14 LANGE EI - KORTE IJ

Ot Louw

De oudste ‘jonge’ brouwerij van Nederland. ’t IJ werd als eerste gesticht naast de zestien brouwerijen die rond 1980 in Nederland actief waren. Kaspar Peterson startte in 1985 de brouwerij aan de Funenkade uit onvrede met het schrale Nederlandse bieraanbod. Kaspar nam in 2008 afscheid van de brouwerij, die toen werd overgenomen door Bart Obertop en Patrick Hendrikse. Beide heren zijn nog steeds ‘in charge’ en bouwen gestaag door aan hun bedrijf.

Een bedrijf mag je het echt wel noemen, want met xx werknemers (inclusief de bediening in het proeflokaal) staat deze brouwerij echt wel op de kaart. Vier jaar geleden werd de brouwruimte verderop op het Zeeburgerpad in gebruik genomen en werd de capaciteit verveelvoudigd. Op de Funenkade, in het oude WSBZ-badhuis en niet in de molen, zoals vaak ten onrechte wordt beweerd, worden alleen nog de bieren gebrouwen voor de fusten, die vooral in het eigen proeflokaal weer worden leeggedronken. De capaciteit in 2016 was 27.000 hl.

Als ik het proeflokaal binnenkom schuif ik aan bij een gesprek over enkele nieuwe bieren, waarbij Bart en de brouwers Paul van Nugteren en Fred de Bruijne aanwezig zijn en Eline Warrinnier. Ze bespreken twee nieuwe bieren, ook ik mag mee proeven en mijn mening spuien.

‘Ze hebben een groot aandeel in onze brouwerij’, zegt Patrick later over de inbreng van Moortgat, ‘maar Bart en ik zijn hier nog steeds de baas, en niet de Belgen. Wel hebben de mensen van Duvel-Moortgat er voor gepleit dat we een eigen lab kregen. Weliswaar bescheiden in ppervlakte, zo’n 10 m 2, maar met schitterende apparatuur. Nu hebben we gelijk de resultaten bij de hand, zodat we eventueel kunnen ingrijpen in het brouwproces. Vroeger moesten we soms tien dagen op een uitslag wachten’. Het veel grotere Duvel geeft de Amsterdamse brouwerij meer financiële armslag.

Het proeflokaal zit stampvol, een man of honderd zeker. De bieren zijn goed, omvatten nagenoeg alle biertypen en worden duidelijk gewaardeerd door de Amsterdammers. ’s Zomers op het enorme terras, dat eigenlijk altijd vol zit, is dat helemaal goed te merken.

In de tijd van Kaspar hadden de IJ-bieren nogal eens een uitgesproken IJ-smaak, die was terug te voeren op de gebruikte gistsoort.

Maar die smaak is uit het bier verdwenen. Wel is de vormgeving van Kaspar altijd nog aanwezig: de struisvogel met aan diens poot een ei. Ook het vierkante etiket, rustend op de punt, is behalve voor de IPA, nog steeds in gebruik.

Het voert te ver om hier alle bieren van ’t IJ te gaan noteren, maar wel zijn er nieuwe bieren te melden: een American barley wine van een bescheiden 8,6%, die rond deze tijd op de markt komt.

Verder een tweede collab met Thornbridge uit Bakewell (bij Sheffield), een American wheat ale van 5,8% en de Mosaic pale ale van 5,2%, uiteraard met de gelijknamige hop. Tenslotte is er naast de Ciel Bleu IPA nu ook een Ciel Bleu Double IPA van 7,4%. Een mooie donkere IPA, niet overdreven bitter, Patrick en Bart bij de opening van de nieuwe brouwerij in 2014, met tussen hen burgemeester Eberhart van der Laan

9

waar wel mooi fruitig, uiteraard weer gebrouwen in samenwerking met de koks van het gelijknamige restaurant in het Okura-hotel.

Bart zorgt er voor dat mijn glas niet leeg is, maar ik zie dat dit geen IJ-glas is. Hoezo?

‘Ze werden teveel gejat, dus in het proeflokaal gebruiken we neutrale glazen’, verklaart Patrick de leemte. ‘Maar aan de horeca leveren we wel nog gewoon onze glazen met logo’. Ze zijn verkrijgbaar in het proeflokaal evenals de t-shits.

Twee IJ-brouwers, Paul van Nugteren en Allard Zwart, gaan dit voorjaar zes batches real ale volgens IJ-receptuur brouwen van 200 hl elk bij de Caledonian Brewery in Edinburgh. Wie weet wat deze leuke kruisbestuiving weer gaat opleveren?

Lydia, the tattood lady van ’t IJ Paul van Nugteren heeft plezier in het brouwen

15 MOKUMS MOUT

Ot Louw

Bevlogen brouwers, dat zeker, maar brouwen als beroep? ‘Voorlopig zeker niet!’

Ik zit met twee van de drie brouwers van Mokums Mout in een gezellige huiskamer te praten over hun bieren: Jan Rube en Jelle Jonker. De derde vennoot, Guy Mertz, is er niet bij vanavond. Beide heren had ik al eerder ontmoet tijdens de Brettdagen toen ze hun zure experimenten openbaarden ten huize van De Prael. Bevlogen, want iedere veertien dagen maken ze in de keuken een nieuw brouwsel, gewoon omdat ze het leuk vinden. Al jaren brouwen ze bieren voor vrienden en bekenden: op hun website worden er dertien genoemd die meestal werden geproduceerd per twintig liter. Begin 2016 gingen ze ‘officieel’ en schreven ze zich in bij de KvK als brouwerij. In dit eerste jaar is 35 hl geproduceerd van hun enige ‘officiële’ bier tot nu toe: Kolenkit. En ‘voorlopig zeker niet’, omdat ze niet de pretentie hebben snel te groeien. Het moet vooral leuk blijven.

Hun boterham verdienen ze met andere bezigheden: Jan als advocaat, Jelle als journalist en Guy is bedrijfsanalist, maar nu even in between jobs. De lol wordt ook geïllustreerd door hun liefde voor muziek, die ze hebben gekoppeld aan hun bieren. Bij het brouwen van Kolenkit draaiden ze voortdurend California Love van 2Pac en ook hun nieuwe bier, Duivelseiland, is gebrouwen met muzikale inspiratie. Ditmaal een Spaanse groep Quantic met Cumbia sobre el Mar. Maar laten we het bij bier houden: hun Kolenkit is een American red ale van 6,5%. Een amberkleurige licht bittere (EBU 34) zachte ale, gebrouwen met Galena als bitterhop en Cascade als aromahop. De eerste batch is bij de Steffelaar in Rotterdam gebrouwen en de tweede batch bij Homeland, waar ze afgelopen maand ook hun derde batch hebben gebrouwen. Dan staat, zoals al eerder vermeld, er een tweede bier op stapel, dat inmiddels bij de NHBB in Uitgeest is gebrouwen: Duivelseiland, een farmhouse ale van 6,7%. Het proefbrouwsel proef ik die avond: een zachte saison zou ik het noemen met subtiel bittertje (EBU 27), gebrouwen naast gerst met rogge en haver. Bovendien is er wat dragon toegevoegd, een kruid dat ik tot op heden niet in bier ben tegengekomen. En Tettnanger-hop, die mij ook onbekend was.

De namen van de beide bieren zijn ronduit Amsterdams: de Kolenkit is een bekende 50-er-jaren kerk in Amsterdam-West, voorheen duidelijk zichtbaar vanaf de Coentunnelweg, maar nu aan het zicht onttrokken door geluidsschermen. De kleur van het bier en de kerk komen sterk overeen. Duivelseiland was vroeger een deel van Amsterdam, gelegen buiten de stadsmuren, waar de minder geliefde

een teiltje met alle verschillend geëtiketteerde ‘Kolenkitten’

11

burgers naar toe werden verbannen. Het is een driehoekje, tegenwoordig ingeklemd tussen de Ruysdaelkade en -straat en de Roelof Hartstraat, nu bebouwd met huizen uit het duurdere segment. Duivelseiland is tevens de naam van het piepkleine Franse eilandje voor de kust van Frans Guyana, waar naartoe de Fransen vanaf 1852 hun onwelgevoeglijke burgers deporteerden, zoals Alfred Dreyfus.

Van een volgend bier, Smash, heb ik al mogen proeven: veelbelovend!

Tijdens de Brettdagen 2016 stonden Jelle en Jan met heerlijke zure bieren in de hal bij De Prael [Foto Arjan de Rooij] Rechts het Amsterdamse Duivelseiland.en dat voor de kust van Frans Guyana.

16

FRANKENDAEL Ot Louw

Uiteraard vernoemt naar het fraaie buiten op de Middenweg, maar het brouwersechtpaar Frank en Lei Li van der Linden woont bij de ingang van de Nieuwe Oosterbegraafplaats. Hun eerste bier kwam in januari 2016 op de markt. Het afgelopen jaar hebben ze 140 hl van hun vier bieren weten af te zetten, maar die hoeveelheid willen ze dit jaar vertienvoudigen. Frank kan er nu nog niet van leven en voorziet in zijn onderhoud als IT-er, maar zijn echtgenote is al 24/7 met het bier in de weer, als de kleine spruit niet zijn aandacht eist.

Thuis beschikken ze over een mooi koel souterrain, waar hun proefbrouwsels liggen te rijpen. De grotere batches zijn tot nu toe gebrouwen bij de NHBB en bij Troost. Het volgende bier zal worden gebrouwen bij In-Bier in Sittard.

Frank’s echtgenote is Chinese – hij heeft haar ook aldaar leren kennen – en zij is bezig met grote exportplannen richting China. Voor deze markt zal een speciaal licht zoetig bier worden gemaakt met een laag alcoholgehalte, een Chinese Red Ale. Ook zijn er plannen voor een pilsner. En, zo vertelt Frank op zachte toon, de baby slaapt vlak naast ons door alles heen, met een grote organisator van feesten en party’s is hij bezig een bier te ontwikkelen, dat speciaal daar kan worden gedronken.

De zeer opvallende etiketten zijn vast en zeker debet aan het succes van de jonge brouwerij. ‘Een vriendje van me, dat ik al ken van de lagere school, heeft samen met ons de etiketten ontworpen’, vertelt Frank me.

De vier bieren die tot op heden van Frankendael verkrijgbaar zijn: ֍ UberWeizen 1.1, een Weizenbock van 7,5% ֍ White Bastard, een witbier van 5,5% ֍ Mello Pale Ale, een English IPA van 7,5% ֍ T.I.T.S. [Three Idiots Tripel Spiced], een tripel van 9,5% Plannen voor een eigen brouwlocatie hebben ze niet, wie weet over een paar jaar… ‘Ik wil er eerst van kunnen leven’, zegt Frank.

Etiketten-setjes Herman Jimmink heeft weer een setje van drie nieuwe etiketten beschikbaar van Brouwerij Rufus en een setje van de brouwerij van het Openluchtmuseum. Verzamelaars kunnen de etiketten aanvragen bij Herman Jimmink, Het Gulik 4, 7251 CS in Vorden. Een gefrankeerde envelop bijsluiten. Enkele etiketten voor de moeite wordt op prijs gesteld.

12

Echtgenote Lei Li kijkt toe hoe Frank de hop toevoegt aan zijn brouwsel bij brouwerij Troost.

17 DE NAECKTE BROUWERS Ot Louw

Toen Ab van der Veen en Michel Legrand in 2012 hun brouwactiviteiten officieel startten, hadden ze al duizenden liters voor vrienden en bekenden gebrouwen, aanvankelijk met batches van 30 liter en later van 90 liter. Ab’s oma brouwde zelf ook bier voor haar landarbeiders, dus dat gen is overerfd. De eerste jaren brouwden ze nog elders: bij Sjef Groothuis in Kaatsheuvel, bij Boelens in Belsele en bij de 7 Deugden dicht bij huis. Maar sinds 1 november 2013 hebben ze een eigen brouwerij op industrieterrein Bovenkerk in het zuiden van Amstelveen. Ook die staat inmiddels propvol, zodat er al weer plannen zijn voor een tweede locatie, waarbij ook een proeflokaal moet komen.

Op woensdag en donderdag wordt er gebrouwen en op maandag en dinsdag wordt er afgevuld. Zo wordt er iedere maand 8000 liter bier gebrouwen. Afgelopen jaar is er 850 hectoliter naar de klanten gegaan. Niet alleen hun eigen bieren, maar ze bieden ook onderdak aan enkele huurbrouwers, zoals Pampus en Zeeburg.

Drie bieren op tap in het Arendsnest! De Naeckte Bock, Hop X en Leprauchaun.

Viltjes zijn er (nog) niet. ‘We besteden ons geld liever aan verbeteringen in de brouwerij’, zegt Michel, ‘maar ze zullen er binnenkort wel komen’. Ab bedenkt opeens dat hij nog nieuwe glazen moet bestellen. Maar het bier is uiteraard het belangrijkst.

Het assortiment bestaat maar liefst uit twaalf bieren: ֍ Feeks, een blond bier van 6% ֍ Elser, een kuitbier van 5,5% [goud bij DBC 2016] ֍ Naeckte Non, een dubbel van 7,8% ֍ Shipa, een single hop-IPA van ± 7% [verschenen met Chinook, Sorachi Ace en Mosaic] ֍ Nimf, een tripel van 8,5% ֍ Elegast, een quadrupel van 10% ֍ Leprechaun, een Imperial Stout van 8% ֍ Zonnegloed, een saison van 6,5% ֍ Noorderlicht, een dubbele saison van 7,5% ֍ Hop X, een Amstelveense Pale Ale van 6,8% ֍ Zonnebock, lentebok van 6,8% ֍ Naeckte Bock, een herfstbok van 7,5% ‘We maken goed doordrinkbare bieren, zeker geen bieren met extreme smaken. Ook vinden we het leuk om af en toe een collaboration brew te maken. Dat hebben de laatste jaren gedaan met Pampus en met Bru’d. Ook maken we de huisbieren voor verschillende cafés, die zijn uiteraard ook nooit extreem van smaak. Begin december heeft Broer & Zus uit Beverwijk de prijs gewonnen voor het beste huisbier van Nederland in de categorie zware bieren gewonnen. Dat is ook hier gebrouwen, dus die prijs straalt ook wel enigszins op ons af!’, glundert Michel. ‘Met een knipoog naar het wapen van Amstelveen, gebruiken we in ons logo vier kruizen. Deze kruizen 13

werden in de lage landen van oudsher ook als aanduiding gebruikt voor het type bier en ingekerfd in de houten vaten, want vroeger kon lang niet iedereen lezen. Hier komen ook de benamingen dubbel en tripel vandaan. Op onze etiketten geven we middels deze kruizen ook de sterkte in alcohol of complexiteit van het desbetreffende bier aan’.

Waar komt de naam eigenlijk vandaan, wil ik nog weten. Michel: ‘De naam van onze brouwerij is een verhaal op zich!

De oorsprong ligt bij het eerste bier dat we als hobbybrouwers samen hebben gebrouwen (twintig jaar geleden…). Dat bier had de werktitel naeckte waarheid, want als je er genoeg van dronk kwam de waarheid uiteindelijk naar boven… Dit bier was echter ook een dubbel in traditionele abdijstijl gebrouwen, dus we wilden ook een knipoog maken naar een abdij of klooster in de naam. Uiteindelijk is het een non (Naeckte Non) geworden omdat Ab ooit is gaan hobbybrouwen nadat hij had gehoord dat zijn oma vroeger ook bier brouwde thuis in haar keuken. Vervolgens ben ik door toedoen van Ab gaan brouwen.

Toen we vele jaren later een naam voor onze brouwerij moesten bedenken vonden we als brouwers van Naeckte Non dat dit naeckt ook op veel andere vlakken goed bij ons paste. We waren toen nog huurbrouwers en waren dus naeckt qua brouwerij en onze filosofie was – en is nog steeds – om voor het brouwen terug naar de basis te gaan door te brouwen met bescheiden middelen (waaronder verwarming met vlammen) en recepten waar zoveel mogelijk wordt gebrouwen zonder toevoegingen. Dit naeckt is ook doorgevoerd in onze huisstijl en brouwerij’.

18 DE BROUWERIJ

Ot Louw

Onder de weg en trambaan van de Piet-Heinkade - onzichtbaar voor automobilisten, fietsers en treinreizigers – bevindt zich het Delirium Café, dat dus uitkijkt over het IJ en op het Muziekgebouw aan het IJ/Bimhuis.

Carel en Joke Lovers, voorheen van de rondvaarten, hebben dit unieke café opgezet in franchise-samenwerking met de Vlaamse brouwerij Huyghe uit Melle. De naam is dan ook een verwijzing naar het bekendste bier van deze brouwerij, Delirium Tremens. Het café heeft het grootste terras in Amsterdam als we het met de speciaalbiercafées vergelijken, heeft twintig taps en zo’n 700 verschillende bieren in een gekoelde donkere ruimte.

Een van de personeelsleden is Maurice de Boer, ooit begonnen bij Breugem in Zaandam en al jaren gepassioneerd bierliefhebber, maar ook brouwer. Maurice beschikt over een grote kennis waar het brouwtechniek en brouwhygiëne betreft en geeft ook adviezen op dit gebied via zijn bedrijfje Qbier. Bovendien vindt hij het leuk om te brouwen en met name om te experimenteren.

Onderweg in het kolossale pand naar zijn brouwerijtje passeren we de keuken, waar Maurice bezig is enkele biertjes te vriesdrogen.

De tram naar IJburg dendert over onze hoofden. In de brouwruimte staat een zogeheten HERMS-installatie van 100 liter. HERMS staat voor Heat Exchange Recirculating Mashing System. Het is groter dan wat de gemiddelde thuisbrouwer heeft staan, maar kleiner dan in een professionele brouwerij. ‘Het rendement is ongeveer 80 liter, precies genoeg voor tien kratten’, zegt de trotse Maurice, die toont welke aanpassingen hij aan de brouwinstallatie gedaan. De installatie bestaat uit drie gekoppelde ketels in een fraai RVS-rek.

De linker ketel is uitsluitend voor de waterverwarming en voor het op temperatuur brengen van de wort, die daartoe door de leiding in de waterketel wordt gepompt. Het is een semi-automatisch systeem, maar ‘je moet wel blijven opletten!’, grijnst Maurice.

De HERMS-installatie en de lager’tanks’ . Rechts boven de gemodificeerde brouwkuip.

14

‘Het is de bedoeling dat hier groepen van ongeveer tien man komen brouwen. Ik heb zo’n tien basisrecepten waar ze van kunnen uit gaan. Het recept kan aangepast worden met diverse soorten hop en gist zodat iedereen een uniek bier kan maken. En ze nemen zelf ook wel eens kruiden mee, die ze in het bier willen. Laatst had ik hier een groepje van De Leckere, die kwamen brouwen. Niet de brouwers, hoor, maar de mensen van het kantoor en geldschieters’. Het bier wordt gelagerd in grote plastic containers, de temperatuurbeheersing om de vergisting op orde te houden is nog wel een probleempje. ‘Gaan we ook nog wat op vinden’.

Maurice heeft ook nog een andere baan en wel bij het zetmeelbedrijf Tate & Lyle in Koog aan de Zaan. Enkele collega’s daar zijn ook uitgenodigd om binnenkort een bier te komen brouwen. In het Delirium Café werkt hij in principe alleen op zondag. Inmiddels is hij ook bezig de andere personeelsleden in het café bierminded te maken en hun meer achtergrondkennis bij te brengen over de bieren in het assortiment van het café. Verder wil hij graag brouwers gaan uitnodigen om collabs te komen brouwen, die hier dan in het café tijdens een tap-take-over kunnen worden geschonken.

‘Het is dus in eerste instantie niet de bedoeling dat we eigen bieren in de markt gaan zetten’. Voor de verzamelaars zijn er dus geen etiketten in het vooruitzicht. Misschien nog eens een glas of een viltje.

Gastbrouwers van De Leckere en rechts op het enorme terras een graffiti-wedstrijd! Geen bier te zien...

BROUWERIJ DE KIP

Renno Langeraert

Grootse plannen in Ossenisse. De huidige hobby-installatie wordt vervangen door een grotere professionele installatie. Deze is afkomstig van ’t Hofbrouwerijke uit het Belgische Beerzel, die een grotere installatie heeft gekocht. De aangekochte ketels zijn de ketels waar tot nu toe ook het meeste bier van Brouwerij De Kip in is gebrouwen. De brouwer, Jos Huijgens, heeft dus niet alleen bier afgenomen, maar uiteindelijk ook de gehele installatie.

De drie ketels van de brouwerij komen op de eerste verdieping, terwijl het lageren en bottelen op de begane grond plaats zal vinden. Per brouwsel kan er 5 hl gebrouwen worden, maar de installatie is zo gemaakt, dat je gemakkelijk twee brouwsels op een dag kan doen, dus 10 hl per brouwdag. De lager capaciteit gaat 50 hl bedragen tegenover 8 hl nu.

Om het plan financieel mogelijk te maken is er ook een crowdfunding gestart. Meer informatie is te vinden op de homepage van de brouwerij: brouwerijdekip.nl.

De verwachting is dat de opening van de nieuwe brouwerij in mei zal plaatsvinden.

In de tussentijd zijn er nog twee proefbrouwsels in Ossenisse gebrouwen in de hobby-installatie. De bieren zijn als eenmalige brouwsels verkocht. Als eerste d’Ossenkoppenloop Bier, een dubbel met 7,5 % alcohol, gebrouwen met vijf soorten mout en drie soorten hop. Het is speciaal gebrouwen voor de 3e d’Ossenkoppenloop, een plaatselijke trim- en wandelloop rond Ossenisse, die op 10 september 2016 werd verlopen.

Daarnaast heeft Jos in zijn eigen ketels een ouderwetse porter gebrouwen. Dit zal verkocht worden ten bate van het goede doel: fietsers die de Alpe d’Huez gaan beklimmen om geld op te halen voor KWF Kankerbestrijding. Het eenmalig bier zal KlimHopBier gaan heten.

Met alle nieuwe plannen is ook het logo van de brouwerij aangepast. Het is nu rustiger geworden door het logo uit te voeren in alleen zwart met groen. Dit nieuwe logo geeft meer mogelijkheden met het ontwerpen van o.a. etiketten.

15

(advertentie)

MEER VERZAMELOBJECTEN - T-shits - tapruiters - brouwerijfolders Arjan Jongeneel uit Rotterdam stuurde ons nog: - freecards - blocnotes - visitekaartjes (van brouwers en medewerkers) - pennen ‘Niet dat ik ze verzamel, maar er moeten verzamelaars van zijn’, schrijft hij.

Lex Wiersema, die bierflesjes verzamelt schreef ons: ‘Zelf verzamel ik bijv. bierflessen van bruin glas met reliëf op het glas. Ik heb inmiddels ruim 1.300 verschillende. Helaas ken ik weinig verzamelaars met een vergelijkbare hobby.

Maar het blijft leuk om voor mij nieuwe flessen te vinden (in winkels, rommelmarkten, ruilen, marktplaats, etc.)’.

De redactie bedacht ook nog: - nevenproducten (kaas, mosterd, jenever, whisky) Dank ook aan Jac Kallen voor zijn bericht. We zitten nu op 38. Nog meer? redactie@bav.nl

GULPENER BIER

Pierre Nijsten

Het is zover, in Gulpen bij de brouwerij is het Gulpener brouwlokaal klaar. In februari is de officiële opening. Het was al open zodat het personeel kon warm draaien terwijl nog overal de puntjes op de i gezet werden. Boek die weekendtrip naar Zuid-Limburg maar alvast want in Gulpen zit je goed.

De Gulpener zet dit jaar een stapje in de wereld van collaboration brews. In 2017 zal de brouwerij maar liefst vier keer een brouwsel maken in samenwerking met andere brouwers. De eerste versie gaat nu in februari verschijnen, voorlopig enkel bij AH verkrijgbaar. Het is een samenwerking tussen de Gulpener en het Uiltje Brewing Company uit Haarlem.

Dit bier is een Imperial IPA van 8 % waar zelfs rode peper aan toegevoegd is! De peper is de Bhut Jolokia, in 2007 uitgeroepen tot de heetste peper op de wereld. Ze noemden het bier Jolly Roger a Pirates Bite. Het zal uitgebracht worden in flessen van 33 cl en fusten van 20 liter voor de horeca.

In het Gulpener brouwlokaal viel mijn oog op waarschijnlijk iets nieuws voor de verzamelaar: taps met bronwater met en zonder bubbels. Natuurlijk heeft men de tapruiters aangepast aan Gulpen…

16

Ik streef naar elke maand een ander bier

RIJNSBURGSE BROUWERIJ SPINOZA Kees van Kuilenburg Leon de Mooij had zich geen betere start van zijn dit voorjaar opgerichte brouwerij kunnen wensen. Tijdens een bokbiertest van het Leidsch Dagblad behaalde het biertje van de 34-jarige Rijnsburger de eerste plaats, daarbij een aantal Leidse en regionale brouwerijen achter zich latend. ‘Dit was inderdaad een leuke bijkomstigheid, maar dit succes is eenmalig. Aan mij om de brouwerij verder uit te bouwen’, aldus de brouwer.

Overigens viel Leon, samen met zijn al jarenlange hobbybrouwmaat Jim Warmerdam, al eerder in de prijzen. Vorig jaar wonnen zij met hun Zwarte Zee, een oesterstout, het clubkampioenschap van de amateurbrouwvereniging ‘t Wort Wat. Een opmerkelijk bier, want aan het eind van het brouwproces werden verse oesters toegevoegd. Daardoor kreeg het bier een zilte smaak. Als beloning mochten zij een zogenoemde collaborationbrew doen met de Haarlemse Jopenbrouwerij in de gelijknamige kerk. Er werd een batch van 2000 liter van het prijswinnende bier van de twee in Haarlem gebrouwen. ‘Die prijs was voor ons samen als hobbybrouwers.

Professioneel brouwen doe ik echter alleen in mijn schuur’, maakt hij het verschil tussen de hobby en het echie duidelijk. De brouwerij van Leon de Mooy kreeg de naam Spinoza. In het kadertje een uitleg over de naam en de betekenis van de filosoof.

Samen met zijn brouwmaat Jim zit Leon de Mooij al geruime tijd in het bier. ‘Wij dronken altijd speciaal bier. Dan kom je vaak heerlijke biertjes tegen. Vooral in België. Gelukkig is dat nu ook in Nederland het geval. Op een gegeven moment kwamen wij op het idee om zelf te gaan brouwen. Uiteraard kochten we als eerste een kant- en klaarblik, zoals velen doen. Al heel snel hadden we in de gaten dat zo’n blik een slecht idee was en zijn we zelf met grondstoffen aan de slag gegaan. Een jaar of zes geleden zijn we lid geworden van ‘t Wort Wat. Daar hebben we veel opgestoken’, vertelt de Rijnsburger, die in het dagelijks leven machinebouwer in de potplantensector en de boomkwekerij is. Vaak is hij voor zijn werk dan ook actief in het buitenland. Bovendien is zijn beroep ook handig bij het maken van zijn brouwerijinstallatie. Als brouwketel gebruikt hij een afgedankte boiler van 80 liter.

Als amateurbrouwer vond Leon de Mooij het leuk om gekke dingen te doen bij het brouwen. Niet de standaardbieren maken. In de loop der jaren heeft hij dan ook talloze brouwsels gemaakt, waarvan hij een deel ook commercieel gaat gebruiken. Daarbij streeft hij er naar elke maand een ander bier op de markt te brengen. Zo heeft hij onder andere een Corona gebrouwen. Dat is een maïsbier, maar ook heeft hij een witbier met jeneverbes gebrouwen. Daarnaast wil hij zijn bieren onder de prijs van twee euro houden in de schappen.

‘Ik zie wel eens bieren staan die ruim over de drie euro gaan. Dat is voor de liefhebber niet leuk’. Voor de kerst, afgelopen december, heeft hij een barleywine van 13% procent gebrouwen. ‘Ik wil de mensen leren om lekker bier te drinken’, is zijn streven. Ook is het niet zijn opzet, om veel geld te gaan verdienen aan zijn bieren. ‘Het is al heel leuk om de flessen in het schap te zien staan’.

De Rijnsburger heeft inmiddels als professioneel brouwer al een stuk of zes bieren op de markt gebracht. Uiteraard de bock waarmee hij in de prijzen is gevallen en daarnaast de Aestas, een zomerbier, de Citra, genoemd naar een hopsoort die Leon heeft gebruikt. De Geminus, dat is dubbel in het Latijn, de Palmarius, dat is een meesterstuk in het Latijn en een barley wine en als laatste een witbier.

Spinoza De brouwerij is, zoals al is beschreven, genoemd naar Baruch (Benedictus) de Spinoza, een op 24 november 1632 in Amsterdam geboren filosoof. Hij stamde af van Portugees-Joodse immigranten. Hij eiste vrijheid van godsdienst en werd door zijn Joodse geloofsgenoten als atheïst beschouwd. In 1656 brak hij met de Joodse gemeenschap en noemde zich voortaan Benedictus de Spinoza en werd door zijn voormalige geloofsgenoten in de ban gedaan. In 1660 vestigde Spinoza zich in Rijnsburg. Daar woonde hij twee jaar. In het pand waar hij woonde is een klein museum ingericht. Op 21 februari van het jaar 1677 overleed de beroemde filosoof in Den Haag.

17

POSTUUM VIER BIEREN VOOR ALBERT SIEBELINK

Ot Louw

De vrienden van Albert Siebelink liepen al geruime tijd met het idee rond om Alberts pensionering kracht bij te zetten met een mooi bier.

Het moest een stout worden, want Albert was vaak stout. Zo gedaan.

Helaas bleek de batch een brouwfout te bevatten, zodat een nieuwe gebrouwen moest worden. Jammer genoeg heeft Albert het bier niet meer kunnen proeven, want op 30 september 2015 overleed Albert plotseling, slechts drie maanden heeft hij AOW genoten…

Albert heeft veel betekend voor het culturele leven in en rond Tilburg. Zijn wapenfeiten zijn uitgebreid te vinden op het internet.

Albert hield van drank en van vrouwen. Van de laatste groep heeft hij er nooit een getrouwd, altijd losse exemplaren. Honden had hij wel altijd vast in huis.

De eerste hond die hij wilde aanschaffen moest een echte rashond zijn: een Newfoundlander. Maar deze bleek buiten Alberts budget te vallen. Albert schreef aandelen hond uit, waarvan het dividend bestond uit het mogen uitlaten van de viervoeter. Binnen korte tijd was het bedrag bijeengebracht. Later heeft hij er nog een weten aan te schaffen. Als Albert op straat liep met de beestjes zeiden de Tilburgers: ‘Kijk, er lopen drie beren op straat, waarvan één rechtop!’.

De gelijkenis is op de bieretiketten dan ook goed waarneembaar.

Albert zag er dan ook uit als een oude woeste hippie.

Toen hij een festival wilde organiseren met zigeunermuziek reisde hij af naar het kantoor van Sinti- en Romavereniging. De dame die het kantoor bevrouwde had echter een neef, die als gewoonte had regelmatig langs te komen in diverse extreme outfits. Toen Albert bij het pand aanbelde zagen zij en haar medewerkster Albert staan.

‘Wat heeft mijn neef nu weer aan de hand!’, riep ze en barstten uit in een onbedaarlijk gelach. Toen Albert nog een paar keer had aangebeld, deden ze vol schaamte de deur open, nog nahijgend en gierend van het lachen. Er is een goede samenwerking uit ontstaan: Albert was intensief betrokken bij de totstandkoming van het Requiem for Auschwitz, een compositie die werd uitgevoerd door de Roma en Sinti Philharmoniker uit Frankfurt am Main en in mei 2012 in Amsterdam in première ging, waarna het door Europa toerde, compleet met een begeleidende tentoonstelling.

Brouwerij Sint Juttemis is verantwoordelijk voor het brouwsel dat uiteindelijk onder De Vrienden van Albert Siebelink (DVAS) verspreid zou worden in een oplage van 100 fraaie houten kistjes, elk bevattende vier flesjes stout van 5,5%: 1.

Vert Boebus, stinkend schuimend stout, drie sterren dierbier met een halsband van schuim, 2.

Gold Boebus, drie beren stout, van kop tot staart bier met onbeperkte aaibaarheid, 3.

Ruby Boebus, nooit stout genoeg, ruw bolsterbier met blank pitschuim, 4.

Pale Boebus, stout – stouter – stoutst, ondeugend brutaal bier met wrede afdronk.

Vier verschillende flesjes met identieke inhoud. Boebus was de naam van al zijn (ca. tien) honden, officieel Boebus B. van Ballegooien. De etiketten – en de teksten erop – zijn ontwerpen door de bekende ontwerper Joost Veerkamp, van de ‘klare lijn’, die tevens voor het kistdeksel en het bijbehorende certificaat van echtheid tekent. Letterlijk en figuurlijk want Veerkamp is tevens voorzitter van de DVAS, die mij het pakket deed toekomen, dus zijn signatuur staat op het certicaat.

Daarnaast is voor de algemene verkoop een vijfde bier in de serie verschenen: Honds Stout,, waarvan in het vorige BAV-Journaal al het etiket stond afgebeeld.

Een waar geschenk dat ik in dank ontving, zo vlak voor de kerstdagen. Kistje 40 is mijn deel geworden.

Boven de postzegel, die Joost Veerkamp voor Albert Siebelink ontwierp

18

HISTORIE BIERRECLAME VIII

Jan Hemmer*

RECLAMEFIGUREN ….bestaan in alle soorten en maten. Een reclamefiguur is een fictief en een driedimensionaal poppetje of beeldje dat als reclameobject voor een bepaald merk fungeert, zo ook dus in de reclame voor bier. Zo´n beeldje verbindt een merk en de beleving van dit product op een persoonlijke manier eenvoudig aaneen.

Vaak staan deze reclamebeeldjes achter of op de bar in een café. Vooral in Groot-Brittannië en Amerika zijn ze populair en bekend als ´back-bar statues´. Ook in België en Duitsland werden ze gemaakt, maar in mindere hoeveelheid. Al vanaf 1900 worden ze gebruikt om de attentie van de cafégast te trekken.

Dit soort beeldjes werden vooral gemaakt van gips (in België plaaster), maar ook van materialen als hout, gietijzer, papier-maché, rubberoid en porselein zijn er veel geproduceerd. Na 1950 werd ook kunststof en plastic gebruikt, want dat was inmiddels uitgevonden en goedkoper dan de andere materialen.

De grootste producenten van deze reclame-items zijn bv. Carlton Whare en Royal Doulton voor de porseleinen beelden in het Verenigd Koninkrijk. De rubberoid-figuren kwamen bij Mason en Sommers vandaan, ook in Groot-Brittannië. In België werden gipsen beelden gemaakt door Novita in Brussel.

In Britse pubs kom je nog steeds verschillende reclamefiguren tegen. Er zijn er over de jaren veel gemaakt en natuurlijk zijn deze beeldjes erg gewild door verzamelaars.

Beeldjes van whiskymerken, bier en tabak of andere sterke dranken zijn vaak behoorlijk waardevol. Sommige slechts een paar tientjes, maar vaak kosten deze mooi ontworpen figuren honderden euro´s per item.

De zeldzaamheid en de ouderdom bepalen de prijs ervan.

Nederlandse brouwerijen hebben slechts een beperkt aantal beeldjes uitgebracht. En de figuren die gemaakt werden, kwamen van de brouwerijen die ook veel exporteerden. Brouwerij Heineken – Amstel liet bijvoorbeeld figuren maken in Volendams kostuum voor de export, evenals Grolsch.

Natuurlijk konden ook de onvermijdelijke molens niet achterblijven bij de Heineken-figuren. * Bierreclame Museum Breda Boven v.l.n.r. Guinness, celluloid, omstreeks 1948; Brouwerij Leopold België, gips van Novita, ongeveer 1940; Falstaff, Amerika omstreeks 1955, gips. Onder v.l.n.r. Heineken gipsen beeld voor de export, ongeveer 1955 (later ook vervaardigd in kunststof en in verschillende maten); Trom Bier, gips omstreeks 1930 (NL); Amstel houten displayfiguur voor de Nederlandse markt, ongeveer 1930.

EERSTE KEYTOWN COLLAB IN LEIDEN Het is de bedoeling dat het een traditie wordt in Leiden. Vier Leidse brouwers staken vorig jaar de koppen bij elkaar en namen het besluit om gezamelijk een bier te brouwen, de zogenoemde Keytown Collab. In het wapen van Leiden zitten sleutels, waardoor de stad de Sleutelstad wordt genoemd. Aan de collab namen deel de volgende Leidse brouwerijen: Pronck, het Stadsbrouwhuis, Gunst en Leidsch Bier. Dit keer waren de brouwers te gast bij Jan-Willem Fukkink van Leidsch Bier.

Volgens de plannen is Brouwerij Pronck dit jaar de gastheer van Keytown Collab.

Het gezamenlijke biertje heeft een percentasge van 8,5 % en is verkrijgbaar bij de slijterijen in Leiden en ook te drinken bij het Stadsbrouwhuis.

19

Kees van Kuilenburg

Een bewijs voor de betaling van impost, zeg maar btw, op bier. De koper van twee halve vaten bier moest op 27 december 1802 ƒ 1,95 (1 gulden en 19 stuivers) aan de gemeente Den Haag afdragen. Er is weinig veranderd, behalve dan dat nu het rijk de accijnzen int. Dit document bracht onlangs op de veiling € 38,50 op. Bron: René Hillesum. [O.L.]

Eanske Brouwerij (Enschede) 4-13 Eem, Brouwerij De (Elburg) 1-46, 2-40, 4-27, 5-28, 6-43 Eeuwige Jeugd, Brouwerij De (Amsterdam) 5-13 Eiber Bier (Uitgeest) 3-34 Eiland Brouwers Texel (De Koog) 3-12 Eindhoven, Stadsbrouwerij (Eindhoven) 1-46, 3-5, 6-9 Elsener Bierbrouwerij De Pochpoater (Elsen) 1-47 Emelisse, Brouwerij (Kamperland) 3-4, 6-53 Emilia, Brouwerij (Wijchen) 4-21, 6-5

REGISTER BAV-JOURNAAL 2016 [achter de naam wordt journaalnummer met het paginanummer vermeld] 7 Deugden, Brouwerij De (Amsterdam) 4-10 1573, Brouwerij (Alkmaar) 6-4 1923, Brouwerij (Moordrecht) 4-13 Afleiding, Brouwerij de (Amsterdam) Alfa Brouwerij (Schinnen) Amstel Brouwerij (Amsterdam) Argentum, Brouwerij (Schoonhoven) Attemer Bier (Hattem)

6-13 1-33, 5-47 5-10 4-29 4-27

Bavaria Brouwerij (Lieshout) 1-37, 2-21, 3-7.

4-47, 6-28 Bax Bier (Groningen) 1-9, 3-31 Bekeerde Suster, Brouwerij De (Amsterdam) 4-10 Berghoeve, Brouwerij (Den Ham) 3-52, 4-13/45, 6-5 Beyerd, Huisbrouwerij De (Breda) 2-19, 3-39, 6-27 Bierfabriek, De (Amsterdam) 4-10 Bierhistorie Delft (Delft) 6-15 Bolschout Brouwerij (Almere) 2-10 Borrelnoot, Brouwerij (Woerden) 1-21 Bourgogne Kruis, Brouwerij (Oudenbosch) 3-34 Branie Bier (Amsterdam) 5-12 BrouwDok (Harlingen) 3-25 Brouwerslokaal, Brouwerij (Groede) 2-17 BrouwVrouw, Brouwerij De (Enkhuizen) 2-10 Burg Bieren (Ermelo) 6-30 Butchers Tears (Amsterdam) 4-10

Friese Bierbrouwerij, De (Bolsward)

4-28

Gekroonde Valk, Brouwerij De (Amsterdam) Gieterij, Brouwerij De (Aarle-Rixtel) Goeye Goet, Brouwerij ‘t (Arnhem) Gooisch Biergilde (Hilversum) Gooische Bierbrouwerij (Hilversum) Gooth, Brouwerij de (Haarlem) Goudsche Leeuw, Stadsbrouwerij De (Gouda) Graafsch Genot, Brouwerij (Grave) Groese Zwaluw, Brouwerij De (Groede) Grolsch Bierbrouwerij (Enschede) Groninger, Brouwerij (Groningen) Groningse Bierbrouwerij (Groningen) Grutte Pier Brouwerij (Leeuwarden) Gulpener Bierbrouwerij (Gulpen)

5-10/14 2-23, 5-24 5-21 6-7 6-6 1-14 1-54, 4-45, 5-48 2-27, 4-13, 5-43 2-17 2-7, 3-41, 4-51 3-28 4-24 3-13 2-39, 5-17, 6-36

Haan, Brouwerij De (Amsterdam) 5-10 Habesha (ETH/Addis Ababa) 1-37 Heerlijkheid, Brouwerij (Papendrecht) 1-19 Heineken Brouwerijen (Amsterdam/’s-Hertogenbosch) 1-10, 5-10 Helderse Jongens, Stadsbrouwerij (Den Helder) 1-21 Hemursbier, Brouwerij (Amerongen) 1-34, 2-11, 6-24 Hert, Brouwerij Het (Vlijmen) 4-25 Hoop, Brouwerij (Zaandijk) 4-30 Hooyberg, Brouwerij De (Amsterdam) 5-10 Hopper, Brouwerij D’n (Kaatsheuvel) 4-23 Huyghe, Brouwerij (B/Melle) 4-33

Cabra Azul, La (E/Malaga) 6-57 ContractBrouwerij (Sittard) 2-50 Corviri, Brouwerij (Glimmen) 3-27 Crans Craft Beer (Almere-Buiten) 3-54, 5-23 Dampegheest, Brouwerij (Limmen) 2-47, 6-24 Dock15, Brouwerij (Amsterdam) 5-13 Dordtse Stadsbrouwerij (Dordrecht) 5-19 Drachsterbrouwers (Drachten) 2-29 Draok, Brouwerij D’n (’s-Hertogenbosch) 1-10 Drul, Brouwerij d’n (Groesbeek) 3-35 Ducaat, Micro Brouwerij Gebr. (Zeewolde) 1-22, 6-43 Duits & Lauret, Fortbrouwerij (Everdingen) 2-35, 3-15, 4-17, 6-56

InBier, Brouwerij (Sittard)

2-50

Jantjes Bieren (Uden) 1-26, 2-16, 3-43, 4-49, 6-55 Jopen Brouwerij (Haarlem) 1-27, 2-13, 6-51 Jotner, Brouwerij (Groningen) 1-53, 5-27

20

Julius Brouwerij (Nieuwegein)

3-13

Pivo, Brouwerij (Groningen) 2-2, 3-38, 5-27 Poch Poater, Bierbrouwerij (Elsen) 3-12, 4-13, 4-44 Pomp, Brouwerij De (Amsterdam) 6-12 Prael, Brouwerij (Amsterdam) 2-5, 4-6/10, 5-10/20/ 25, 6-17 Praght, Bierbrouwerij (Dronten) 3-15 Puik Bieren (Apeldoorn) 6-49

Kat, Stadsbrouwerij De (Helmond) 1-15, 4-46, 5-45 Katwijkse Brouwerij (Katwijk) 5-46, 6-17 Kees, Brouwerij (Middelburg) 2-18, 3-8, 6-22 Kemphaan BV, Stadsbrouwerij De (Almere) 1-17 Keuvel Bierbrouwerij (Hoorn) 2-22 Kleiburg, Brouwerij (Amsterdam) 4-10 Klein Duimpje, Brouwerij (Hillegom) 3-10 Kleine Beer Brouwerij (Lemmer) 3-45, 6-48 Klinker, Brouwerij (Maastricht) 1-38 Kollenburg, Stadsbrouwerij Van (’s-Hertogenbosch) 1-10 Koningshoeven, Bierbrouwerij De (Berkel-Enschot) 1-51 Kraan, Brouwerij (Bodegraven) 2-7, 3-39, 4-31, 5-28 Kraftbier (Tilburg) 1-24, 6-4 Kromme Jat, Stadsproefbrouwerij (Groningen) 5-27 Kroon op Leeuwarden, Brouwerij De (Leeuwarden) 1-54, 6-30 Laarbeek, Brouwerij (Aarle-Rixtel) Leeuw Bier (Valkenburg) Leckere, Brouwerij De (Utrecht) Leiden, Stadsbrouwhuis (Leiden) Leidsch Bier (Leiden) Leidse Bieren (Leiden) Lepelaer, Brouwerij De (Oudesluis) Lindeboom Brouwerij (Neer) Loc Brewery (Tilburg) Louis Loyal, Brouwerij (Amersfoort) Lowlander Beer (Amsterdam)

Riethoff, Brouwerij (Waddinxveen) Rockin’ Ludina, Brouwerij (Groningen) Roos, Museumbrouwerij De (Hilvarenbeek) Rufus, Brouwerij (Heeze)

Sint Canarus, Brouwerij (B/Deinze-Gottem) 4-33 Sint Servattumus, Brouwerij (Schijndel) 5-51 Slot Oostende, Stadsbrouwerij (Goes) 1-39, 4-15, 6-53 SNAB (Hoorn) 1-4 Solaes, Brouwerij (Sommelsdijk) 5-42, 6-24 Solo Beer (Gemert) 5-7 Spierbier, Brouwerij (Mijdrecht) 3-10 Staalbaard (Haren) 6-54 Stijl, Brouwerij (Almere) 2-50, 5-6 Swarte Os, Brouwerij (Soest) 6-22

1-35, 3-53, 6-35 5-35 2-27 3-20 4-22, 5-50 3-23, 5-50 1-5, 3-23, 6-29 1-29 6-48 2-5 5-13

Maallust, Brouwerij (Veenhuizen) 4-18 Marckensteijn, Brouwerij (Groede) 2-17 Markies, Brouwerij (’s-Hertogenbosch) 1-10, 4-7 Martinus, Brouwerij (Groningen) 3-29, 5-27 Maximiliaan, Brouwerij (Amsterdam) 4-10, 5-10 Melessen, Brouwatelier (Groningen) 6-27 Menkes oet Gelaen, Microbierbrouwerij (Geleen) 2-42 Middelburg, Stadsbrouwerij (Middelburg) 5-25 Mijn Streek, Brasserie (Brunssum) 2-22 Moersleutel, Brouwerij De (Heiloo) 3-35, 6-19 Möllinkwoner Streekbier (Ambt Delden) 6-21 Morebeer (Amsterdam) 6-10 Neptunus, Brouwerij (Leiderdorp) Noarder Dragten (Drachten) Noord-Hollandse Bierbrouwerij (Uitgeest)

4-31, 5-5 2-43 5-23

Oedipus, Brouwerij (Amsterdam) Oostende, Brouwerij (Goes) Openluchtmuseum (Arnhem) Oranjeboom, Brouwerij d’ (Rotterdam) Oude Rijn, Brouwerij De (Hazerswoude-Rijndijk)

4-10, 5-11 > Slot Oostende 4-44, 5-21 5-16 1-14, 2-45

Patrick Leenders Openluchtmuseum (Arnhem) Pinterman, Brouwerij (Tilburg)

4-44 6-25

3-5, 4-22 3-29, 5-27 1-17, 3-55, 6-51 1-7

Tiecelijn, Brouwerij (Heemskerk) Troost, Brouwerij (Amsterdam) Twee Knaapjes, Brouwerij De (Amsterdam)

5-48 4-10, 6-14 6-11

Uiltje, Brouwerij ‘t (Haarlem) United Dutch Breweries (Breda)

2-25 5-16

Vandenbroek, Huisbrouwerij/Stekerij (Midwolda) Vecht, Brouwerij De (Loenen) Vechtdal Brouwerij (Dalfsen) Vechter, Brouwerij (Groningen) Veem, Brouwerij Het (Eindhoven) Vierendeel, Brouwerij ‘t (Vrouwenpolder) Vijfhoeck, Brouwerij De (Helmond) Vis, Brouwerij De (Uitgeest) Vleeghel, Stadsbrouwerij De (Veghel) Vriendenbrouwerij (Heiloo) Vriendschap, Brouwerij De (Amsterdam)

3-26 5-6 3-54 3-26, 5-27 3-38, 6-9 1-7 1-24, 6-59 5-21 2-4 3-38, 5-45 4-11

Walhalla (Amsterdam) Wildervanker Brouwerij (Wildervank) Wilskracht, Brouwerij De (Ravenstein) Witte Leeuw, Brouwerij De (Wezep)

4-11, 6-51 1-22, 3-31 2-28, 4-22, 5-5, 6-37 6-46

IJ, Brouwerij Het (Amsterdam)

4-10, 5-10

Zaltbommelse Brouwerij (Zaltbommel) Zeeburg, Broiuwerij (Amsterdam) Zeglis, Brouwerij (Alkmaar) Zevenstar, Brouwerij (Nieuwegein) Zwolse Stadsbrouwerij Hettingabier (Zwolle)

1-2 6-12 5-20, 6-16 3-52, 6-37 3-41

BERGHOEVE BROUWERIJ

Kees van Kuilenburg

Gearalda en Jurgen Bootsvelt hebben aan het eind van vorig jaar weer een nieuw bier gebrouwen. Het is er een in de Farmhouse serie.

Het is een mild zure saison, het tweede bier in de serie boerderij-bieren. Het is een subtiel zuur bier van slechts 2,5 procent. Het is, volgens Geralda, een ultieme dorstlesser, maar zeker geen allemansvriend. ‘De hop en citroen geven dit bier een mooie fruitigheid mee, die je misschien niet verwacht bij de ietwat donkere kleur van dit bier’.

Op het etiket staat de afbeelding van een koe, geschilderd door de kunstenares Caroline Hallink uit Den Ham en het bier kreeg de naam Hènig An. ‘Hènig An is Twents voor rustig aan, met een bier van 2,5 procent doe je rustig aan’.

De koe op het etiket, kijkt je volgens Geralda, aan met een blik die ‘doe maar Hènig An’ uitstraalt.

21

NIEUW VERSCHENEN ETIKETTEN

Ot Louw

Dit overzicht is gemaakt in nauwe samenwerking met bieretiketten.nl. Met het etiketnummer kunt u op deze site aanvullende informatie vinden. Voor vragen mailt u naar redactie@bav.nl

3 Horne 58899

7 Deugden 59141

59023

59083

7e Hemel 59107

Bad Hair 58771

Bavaria 58867

Berging 58849 / 59139

Boer Koekoek 59267

Butchers Tears 59086

Doetinchemse SB 59078

ABB 58850

Admir. 59000 Alfa 58902/59066

59149

Bruut 59104

7 Deugden 58942

58869 Bax 58827

Beyerd 58819

Boegbeeld 58986

Breugem 59239

Burg 59216

59280

Drachtster 59291

Drie Ringen 58985 22 22

Brave Hendricus 58748

Brouwschuur 59159

59218

Corviri 58989

Berghoeve 59265

Butchers Tears 58987

Crooked Sp 59068

58757

Doetinchemse SB 59028

Eanske 59155

Eem 58918

58944

SB Eindh. 59228

59284

Emilia 59064

Grolsch 59236

Frontaal 59162

58841

Hert 59184

59254

Gulzige Gans 58788

Heineken 59094

In de Nacht 58924

SB Eindh. 58808

Hettinga 58943

Heuvel 59114

Geusz 58872

Heidebr. 59261

59232

Hoop 58938

Eurotrash 59282

Hert 58820

In de Nacht 58923

JBU 58965

Jotner 59230 JBU 58972

Jonge Beer 59136

Julius 59237

Kees 59133

Kl. Duimpje 58998

Leckere 59113

59135

Leidsch 59143

Jopen 58818 / 58995 / 58994

59203

Kompaan

Kl. D. 58772 / 58879

58773

23

Kraft 59131

Kroon op Lw. 58742

Lepelaer 59090 Loc 59147

Maallust 58738

Maximus 58821 Melessen

59054

Natte Gijt 59130 / 59238

Monnik 59289 Naeckte Brouwers 59213

Noarder Dr. 58912

59276

Oedipus 59127

Pampus 59215 Oedipus 59128

Pelgrim 58780

Redbad 59106

Roos 59256

Sancti A 59137

Ootm. 58836

Oproer 58833

Pinterman 58810

Ramses 58913

Reuz 59123

Rufus 59063

Papa Br 58926

Rigters 59060

Sallandse 58916

Schoemr 58800 Sl.Ost.58747 SNAB 58831

Walhalla 58933

25 Wilderv 59077

Raven BH 58915

Rock City 59016

Ryzz 59003

St Crisp 58906 Toebes 58865 Twentse 58761

Volle Maat 59070

58996

Tiecelijn 59247

Schev. 58828

Spierbier 58776

Uiltje 59116

Witte Leeuw 59243

Zuidt 59058

ETIKETTENGENOT / -LEED

Ot Louw

KLEVERIG Zelf week ik de etiketten af van door mij zelf genuttigde bieren. Die etiketten plak ik op bladen. Brouwerijen aanschrijven en vragen om een etiketje, dat stuit me tegen de borst. Brouwers moeten brouwen en niet bezig hoeven te zijn met een verzenddienst, maar dat is mijn persoonlijke opvatting. Maar van een leien dakje gaat het afweken van een etiket steeds minder vaak. De ene keer zijn de etiketten me goed gezind en wachten ze me na een overnachting in een emmer water op de bodem van mijn plastic emmertje lachend op. De andere keer weigeren ze na zo’n bad zelfs een hoekje los te laten. Dan wordt het tijd voor ruigere methoden om de halsstarrigen van het glas te krijgen.

Toen Post.nl – of een van haar voorgangers – overging van een gomlaag achterop de postzegeltjes (likken!) naar zelfklevende stickerzegels wisten ze niet hoe snel ze een lijmsoort moesten kiezen die afweken mogelijk maakte. Er was immers sprake van een grote groep belanghebbenden, die niet tegen de haren in gestreken moest worden! Deze klantengroep kocht immers zegels, waar tegenover geen enkele dienst hoefde te worden verleend: de zegeltjes gingen ongebruikt in een album. Voor bierbrouwers ontbreekt een dergelijke prikkel.

Een moeizaam afgeweekt etiket, rechts op de foto, drogend op een krant, met zeer kleverige lijmslierten, die ook nog eens de neiging hebben om samen te klonteren.

Soms lukt het om het meeste van deze lijm handmatig te verwijderen, maar leuk is anders. Je handen zitten helemaal onder de lijm.

Wasbenzine heeft geen effect op deze lijmsoort. Heeft iemand een goeie tip?

Ik weet ook wel dat de vooruitgang niet moet worden gestopt, maar ik vermoed dat veel verzamelaars die brouwers, die hun etiketten nog met Arabische gom op de flesjes hechten, een warm hart toe dragen.

WASBENZINE In een vorig BAV-Journaal stond een tip van Peter Spaan, van Brouwerij De Gieterij, om hun etiketten af te weken in wasbenzine in een doormidden gesneden petfles.

Dit is een prima tip, die ook voor veel andere etiketten bruikbaar is gebleken, bijvoorbeeld die van de De Schans. Een nadeel van het gebruik van wasbenzine is de stank en het brandgevaar. Met behulp van de afgesneden petfles met daarin het af te weken flesje is maar een kleine hoeveelheid wasbenzine nodig. Maar ook die kleine hoeveelheid geeft nog steeds een behoorlijke stank.

Een probaat middel hiertegen is het plaatsen van een chipszak over de anderhalve fles. Het oplossen van de lijm bij dergelijke etiketten is trouwens een kwestie van een minuut: dan heeft etiket al losgelaten en zijn er nauwelijks lijmresten op de achterzijde van het etiket overgebleven. Kortom, een zeer effectieve methode. De wasbenzine kan worden hergebruikt, maar niet te vaak, omdat er steeds meer opgeloste lijm in de vloeistof terechtkomt.

MAGNETRON Het probleem is altijd dat je niet aan het flesje met etiket kunt zien welke lijmsoort is gebruikt.

Zelf begin ik altijd met weken in een emmer water, soms warm. Job Kroon, op de website bieretiketten.nl, raadt aan een scheutje ammonia aan het water toe te voegen. Zelf heb ik dat nog niet uitgeprobeerd. Als ik merk dat het etiket na een uur of twee niet echt wil loslaten, ga ik over op de magnetronmethode. Ik toets COOK en 1-1-1, ofwel 1’11” verhitten. Met een dweiltje pak ik de fles en test ik de welwillendheid van het etiket zich te laten ontdoen van fles.

In ons land zijn er weinig brouwerijen die gebruik maken van goud- of zilverdruk op hun etiketten. Maar bij de oosterburen des te meer. Dergelijke etiketten kunnen in de magnetron vuurwerk veroorzaken en schade toebrengen aan het apparaat en ook aan het etiket. In dergelijke gevallen is het raadzamer de oven te gebruiken in plaats van de magnetron. Leg de fles in de koude oven, dus niet voorverwarmen, en zet de temperatuur vooral niet te hoog. 150 graden is meestal voldoende.

Wil dat ook niet lukken, dan vul ik de fles met kokend water. Verbrand je handen niet! Een ovenwant biedt uitkomst.

Ook andere warmtebronnen, zoals een föhn of een verfafbrander, kunnen hulp bieden. Duidelijk is uiteraard dat je je etiket niet in de hens moet steken, dus hou wel voldoende afstand.

26

ONDER NUL Als hitte niet helpt zou vrieskou nog uitkomst kunnen bieden. Zelf heb ik er geen ervaringen mee, maar Arie Vuurens raadt ons op bieretiketten.nl aan een hardnekkige fles in de vriezer te leggen. Bij uithalen ontstaat condens op de fles, die ons in staat zou stellen het etiket los te krijgen. Vergelijk maar met het afpellen van een etiket van een flesje, dat in een café krijgt opgediend.

ETIKETTENLEED VAN EEN HEEL ANDERE ORDE doet zich voor bij een biertje, dat ik nu zit te nuttigen: een geprint etiket, waar het vocht beschadigingen van het etiket veroorzaakt. Maar erger nog, een brouwerij staat op het etiket NIET vermeld! Wie heeft dit gebrouwen?

En. hoe krijg je dit etiket er fatsoenlijk af, zonder dat de tekst en het peertje in het water achterblijft? Vast en zeker more than the other half.

BAVARIA

Jan Gruyters

CAMPAGNE Bavaria is onlangs een nieuwe campagne gestart: ‘Welcome to the family’. Met de nieuwe campagne viert Bavaria het gevoel dat het samen een biertje drinken oproept. Met deze boodschap brengt de Brabantse familiebrouwerij mensen samen. Binnen Bavaria zijn 28 leden van de familie Swinkels actief en voelen de ruim 1000 medewerkers zich onderdeel van de familiebrouwerij. Met deze campagne neemt Bavaria na zo’n dertig jaar afscheid van de welbekende slogan ‘Zo, nu eerst een Bavaria’. De nieuwe campagne is gestart in Nederland en zal vervolgens worden uitgedragen in alle 120 landen waar Bavaria actief is.

GLUTENVRIJ BIER Twee dagen voor de 21e Bavaria-ruilbeurs van 12 november 2016, introduceerde Bavaria als eerste grote brouwer in Nederland een glutenvrij biertje, Bavaria Premium Pilsener Glutenvrij. Met dit glutenvrije bier kunnen consumenten met een gluten-allergie, en die bewust voor glutenvrije voeding kiezen, nu ook genieten van een verfrissend Bavaria bier. Het glutenvrij bier is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de brouwers van Bavaria en de Nederlandse Coeliakie Vereniging (NCV). Bavaria heeft een geldig certificaat ontvangen voor deze productie en maakt gebruik van het officiële glutenvrij-logo. De experts hebben er voor gezorgd dat de gluten afkomstig van gerstemout in het bier zijn gereduceerd tot een smaakvol glutenvrij bier met 5.0 % alcohol. Het is een helder lichtblond pils, volmout, puur natuur en bevat natuurlijk mineraalwater, gerstemout en hop. De smaak kenmerkt zich door een frisse en fruitige smaak en een licht bittere afdronk.

Ralph Bongaerts, marketing manager Nederland bij Bavaria, is trots op de introductie en de ondernemersgeest van Bavaria. Een op de honderd mensen heeft coeliakie, gluten-allergie. Voor hen is het zeer belangrijk dat er veilige glutenvrije producten te koop zijn.

OVERNAME Eind november 2016 kondigde Bavaria de overname van Latis Imports aan, een Amerikaanse importeur van Belgische speciaalbieren.

Na de overname van Palm Belgian in mei 2016 zet Bavaria de internationale uitbreidingsstrategie voort. Hiermee speelt Bavaria in op de groeiende speciaalbieren-markt in de Verenigde Staten. Met deze zet heeft Bavaria nu lokale aanwezigheid met een ervaren team in de Verenigde Staten. Latis importeert momenteel Belgische bieren zoals Palm en Rodenbach. Er zal nu een breder portfolio van biermerken naar de Amerikaanse markt worden gebracht, waaronder Hollandia en Claro. Peer Swinkels, chief commercial officer van Bavaria, zegt: ‘Bavaria kondigt met trots de overname van Latis Imports aan, waarmee we substantiële lokale aanwezigheid hebben in de Verenigde Staten, een land dat bekend staat om zijn sterke biercultuur en waardering voor speciaalbieren. Na de acquisitie van Palm Begian en de samenwerking met Molson Coors UK is dit een natuurlijke stap voor verdere wereldwijde uitbreidingen. Bierliefhebbers in Amerika kunnen hun hart ophalen nu Bavaria de stap zet om hoge kwaliteitsbieren deze kant op te brengen’.

BAVARIA-RUILBEURS Op zaterdag 12 november 2016 vond in het Bavaria Brouwerijcafé in Lieshout de 21e Bavaria-Ruilbeurs plaats. Net als in voorgaande jaren was de ruilbeurs druk bezocht, er kwamen verzamelaars vanuit alle streken van ons land, van Zwolle, Middelburg tot aan Maastricht en uit Antwerpen. Wederom was er voor elke bezoeker een speciaal beursetiket. Tijn Swinkels van Bavaria, samen met Tijs Tijssen van De Koningshoeven gaven een warm welkomstwoord aan alle aanwezigen en introduceerde hierbij het geheel nieuwe glutenvrij bier van Bavaria, wat als geschenk aan de organisatoren Mari Berkvens en Jan Gruyters werd overhandigd. Waarop door het viertal een toast werd uitgebracht met het nieuwe overheerlijke bokbier van Bavaria. Daarna werd er weer volop geruild en gingen er vele brouwerij-artikelen naar een nieuwe eigenaar. Alle standhouders waren zeer enthousiast en om er zeker van te zijn dat zij het volgende 27

28

jaar wederom een ruiltafel hebben, werden deze direct opnieuw gereserveerd voor de 22e Bavaria-Ruilbeurs, die plaats zal vinden op zaterdag 11 november 2017. Bij deze is de ruilbeurs al voor 85% volgeboekt. Wil men een ruiltafel reserveren voor de 22e Bavaria-Ruilbeurs wees dan snel, want vol is vol!

Voor de verzamelaars van etiketten kan ik vermelden dat er weer een aantal nieuwe etiketten is verschenen.

12116/149 20152 20204 20255 20208 20186 20189 20241 13638 20260 20297 19345

Beursetiket 21e Bavaria-Ruilbeurs Bavaria Gluten Free Holland Import 650 ml Hollandia 250 ml Claro 330 ml Sötma Strawberry Sötma Mixed Fruit Bachata Beer Rum Keizerskroon (met drukkersteken) Swinckels Pilsner (geheel nieuw etiket) Kroon (vatetiket 20 liter) Bavaria Pilsener (vatetiket 30 liter)

Tevens zijn er verschillende nieuwe rug- en hals-etiketten verschenen.

Voor het aanvragen van etiketten van Bavaria moet u NIET naar de brouwerij schrijven, maar naar: Jan Gruyters, Mezenlaan 1, 5427 SL Boekel. S.v.p. een aan uzelf geadresseerde en gefrankeerde envelop bijsluiten.

KRAFTBIER

Arold Derix

De brouwinstallatie van KraftBier aan de Spoorlaan in Tilburg draait op volle toeren. Althans iedere woensdag want dat is de vaste brouwdag voor Rob van den Meijdenberg. Alle andere dagen heeft hij hard nodig voor alle andere activiteiten die nu eenmaal komen kijken bij het runnen van een eigen brouwerij. Niet in de laatste plaats de rondleidingen met proeverijen waar veel vraag naar is. Deze worden iedere eerste vrijdag van de maand in de avonduren en iedere derde zondag in de middag gehouden. Een rondleiding met proeverij duurt twee uur, is inclusief vier bieren en hapjes en kost slechts € 17,50 per persoon. Zeker een aanrader voor de bierliefhebber.

Tijdens de afgelopen periode zijn uit de ketels weer twee speciale bieren gekomen.

Voor het Bewonerscomité Korvelseweg is na het Korvels Wit nu ook een Korvels Winter gebrouwen. Een zacht, donker winterbier van 7,3 %, heerlijk tijdens de koude winterdagen.

Speciaal voor de ontwerper van de KraftBier etiketten heeft Van den Meijdenberg de Houdten Stamgast gebrouwen, een wat zwaardere scotch ale (7,8 %).

LOC BREWERY

Arold Derix

Zoals in het vorige BAV-Journaal beloofd hierbij een afbeelding van de laatste twee nieuwe bieren van de LOC-brewery: Calf en Diamond Quadrilateral. Dit zullen zo ongeveer ook de laatste bieren zijn met papieren etiketten. Zoals zoveel brouwerijen zijn ook de mannen van de LOC-brewery sinds kort overgestapt op zelfklevende etiketten. Of te wel stickers. Voor de verzamelaars niet zo leuk maar de etiketten zijn goed van de fles te verwijderen door heet water in de fles te gieten, even laten staan en dan voorzichtig losmaken. Als het even meezit dan de volgende keer meer informatie over de nieuwe etiketten, inclusief afbeeldingen.

De brouwinstallatie is inmiddels klaar en in gebruik genomen. Over enige tijd kunnen we het resultaat proeven. De foto’s staan op de volgende pagina.

29

Brouwer Daniel Tano tijdens het brouwen van een van de eerste bieren op deze installatie.

Rechts de uitermate fraai vormgegeven etiketten.

Naam SMAAK bedenken was een hele klus

Kees van Kuilenburg

NA LANGE TIJD WEER BIER UIT BARNEVELD Peter Top en zijn zwager Jan-Willem Duifhuis zullen er veel aan moeten doen om in Barneveld, wat betreft status, op gelijke hoogte te komen met een van hun voorgangers: bierbrouwer Hessel Romeyn. Die was destijds behalve brouwer, ook nog eens rentmeester van baron De Vos van Steenwijk, substituut-ontvanger (plaatsvervanger) in Barneveld en vervulde als diaken en ouderling ook nog eens kerkelijke functies. Ouderling was hij ruim twintig jaar. Hessel Romeyn leefde van 1731 tot 1815. Hij behaalde een voor die tijd hoge leeftijd. Dat was wel noodzakelijk, gezien zijn drukke bestaan in het Gelderse Barneveld.

Bij de familie Romeyn is overigens heel lang gebrouwen. Pas in 1900 besloot de laatste brouwer van de bekende brouwersfamilie om er mee te stoppen en de deur te sluiten. Romeyn was toen gehuisvest in een pand aan de Markt. Het pand is nu het onderkomen van het Museum Nairac. In elk geval zijn Peter Top en zijn zwager Jan-Willem Duifhuis de opvolgers van de laatste Barneveldse brouwer. Al is er inmiddels wel een brouwerij bijgekomen. Peter Top (38) werkt bij de gemeente Barneveld op de afdeling financiën. Als tweede brouwerij staat Heer en Meester ingeschreven.

Maar nu terug naar de activiteiten van Peter Top en Jan-Willem Duifhuis (37). Zoals bij vele brouwers zijn ook zij begonnen met het bekende pakket. Twee plastic emmers en ook gist zat erbij. ‘Dat was vijf jaar geleden. Het bier wat wij toen hebben gebrouwen, was niet echt lekker, zodat het bij een eenmalig experiment bleef. Dat wilde wij ons zelf en anderen niet meer aan doen’, kijkt Peter lachend terug. Ze besloten dan ook om het in het vervolg wat handiger aan te pakken. Zij sloten zich aan bij het Ede’s Wijn- en Biergilde. Daarnaast volgden zij ook een cursus brouwen en keken wat rond in de brouwwereld. Uiteindelijk kochten zij een tweedehands Speidel van 50 liter en gingen daarmee aan de slag.

Tot hun verbazing en uiteraard ook voldoening sloeg het resultaat van hun brouwactiviteiten goed aan bij vrienden en bekenden. ‘Ook zelf waren wij best tevreden over het resultaat. Dus zagen we een kans om wat groter aan het werk te gaan. Wij hoorden dat Almer Meerhof van de Argentum brouwerij in Schoonhoven enkele huurbrouwers zocht. Dat lukte en wij konden daar aan de slag. In de loop van vorig jaar hebben wij daar ons eerste bier gebouwen’, vertelt Peter Top. ‘Ontzettend leuk om te doen. Vervolgens zijn wij ook

30

aan de slag gegaan om reclame voor ons bier te maken en het lokaal bij slijterijen en dergelijke op de kaart te krijgen. Ook dat lukte aardig’. Het bier wordt daar onder andere verkocht in een speciaal tasje met daarin zes flesjes van het Barneveldse bier. Ook is er een cadeauverpakking met daarin vier flesjes en een fraai glas van Brouwerij Smaak.

Een verhaal apart is het bedenken van de naam van de brouwerij geweest. Er passeerden veel mogelijkheden bij het nadenken over de naam. ‘In bierboeken kwamen erg veel het woord smaak tegen. Smaak is dan ook erg belangrijk bij een biertje.

Vandaar dat wij onze brouwerij Smaak hebben genoemd. Robin Tersteeg, een vriend van ons, heeft het logo bedacht en mijn zus Willeke heeft het logo in het etiket verwerkt’, vertelt de Barnevelder.

De brouwerij heeft vier bieren in het assortiment. De Blonde Duif, met dat bier hebben we prijzen gewonnen bij het gilde.

Daarnaast zijn er het Edele Hert het dier dat op de Veluwe voorkomt; verder de Woeste Wolf, genoemd naar het beest dat op de Veluwe is gespot. Als vierde het Zwarte Schaap, een stout. Als vijfde staat er een bokbier op het programma. Van de vier bieren loopt de blonde het beste. Niet zo vreemd want Barneveld is volgens Peter nog steeds een pilsdorp. Waarschijnlijk volgend najaar wordt het bier gepresenteerd. ‘We zijn met de bok op de goede weg, alleen moet het nog stabieler worden’.

Ook brouwt het tweetal thuis nog bier. Daarmee scoren zij bij het gilde goed. want er worden prijzen behaald. Jan-Willem Duifhuis is behalve brouwer bij Smaak, ook Bierkeurmeester.

De twee brouwers van Smaak: Peter Top (links) en zijn collega Jan-Willem Duifhuis.

Aad van der Hoeven

VERKIEZING BIERETIKET 2017

De inschrijving voor de BAV-bieretikettenverkiezing 2017 is weer begonnen. Ik heb al een keer alle brouwers van Nederland aangeschreven, maar wil jullie ook vragen als jullie bij brouwerijen komen aan de brouwers te vragen om deel te nemen aan de bieretikettenwedstrijd. Je kunt zelf de etiketten in ontvangst nemen, iets wat ik wel wil aanraden (twee etiketten van het ingezette etiket). Ik wil graag tijdens de voorjaarsbeurs ca. 150 etiketten hebben. Dus vraag ik bij deze jullie inzet om er een leuk succes van te maken. Op de BAV-site staan alle etiketten die ik al bij elkaar geharkt heb.

Je kunt de etiketten sturen naar BAV-biertikettenverkiezing, Händellaan 299, 2625 SJ Delft of je geeft ze aan mij als we elkaar zien.

Ik hoop op jullie medewerking.

Opgelet! Onderstaande collage is slechts een redactionele keuze en betreft geen officiële candidaten.

?

31

BROUWERIJ HEYLOO

Dick Zipp

Bij Brouwerij Heyloo hebben ze beslist niet stil gezeten. Brouwer René is druk in de weer geweest met het maken van proefbrouwsels voor het heugelijke feit dat de brouwerij vijf jaar bestaat. Dat zou en moest een perfect bier worden en dat is ook gelukt. Het jubileumbier heeft als naam gekregen Nijenburg Grand Cru, want bij zo’n lustrum hoort een prachtig en bijzonder bier! Qua stijl is het bier moeilijk in te delen, maar het lijkt nog het meest op een bier van het type quadrupel: een vol en donker bier met een verwarmde en intense, moutige smaak en een licht zoetige afdronk. Daarnaast heeft het bier een kruidig en rokerig aroma.

Voor het bier zijn maar liefst zeven verschillende moutsoorten gebruikt, waaronder rookmout. Voor de hop is gebruik gemaakt van een Duitse bitterhop en een Duitse aromahop. Tijdens het brouwen is suiker toegevoegd en aan het einde van het brouwproces koriander. Een Belgische abdijgist zorgt voor de nagisting op de fles. Voor dit bier moet je rustig de tijd nemen want het is een complex van smaak en het alcoholpercentage ligt tussen de 9 en 9,5%. Het EBC bedraagt 75, het IBU is 24. Het bier is in een grotere hoeveelheid gebrouwen bij Brouwerij De Schans in Uithoorn.

Het bier is afgevuld in 33 en 75 cl flessen en uiteraard gesierd met een mooi etiket. Op het etiket is het landhuis afgebeeld dat staat op het landgoed Nijenburg. Dat landgoed is sinds de 16e eeuw eigendom geweest van de families Van Egmond van de Nijenburg en Van Foreest, die er aan het begin van de 18e eeuw het huidige landhuis hebben neergezet. Het is nu eigendom van de Vereniging Hendrick de Keyser. Diezelfde vereniging heeft brouwerij Heyloo toestemming gegeven om het bier naar de naam van het landgoed te vernoemen en een foto van het landhuis op het etiket af te beelden. De foto is gemaakt door de bekende Heilooër fotograaf Iwan Bronkhorst.

De presentatie van de Nijenburg Grand Cru vond half januari 2017 plaats in het landhuis. Voor meer info: heyloobier.nl of kijk op hun Facebookpagina. Voor het aanvragen van de etiketten raadpleeg de site van de brouwerij.

BROUWERIJ EMILIA

Kees van Kuilenburg

Na de introductie van Toontje afgelopen november heeft de Wijchense brouwer Arno Reijnen weer een nieuw bier gebrouwen. Net als de voorgangers Fien en Toontje is er ook dit keer weer aandacht geschonken aan een bekend figuur uit het Gelderse dorp. Nu is het Pater Maurus (de Haas), een in 2011 op 89-jarige leeftijd overleden Franciscaan, een zogenoemde bruine pater. Franciscanen zijn de volgelingen van Franciscus van Assisi. De Italiaan Franciscus schonk al zijn bezittingen aan de armen om zelf in armoede verder te leven. Pater Maurus gaf in het dorp onderwijs aan de jeugd. Ook Arno Reijnen heeft als scholier godsdienstles gehad van deze pater.

De pater was 30 jaar actief in Wijchen en stopte in 1991.

Het derde bier van Brouwerij Emilia is een kleinschalige batch dubbel van 6,66 procent. Dat percentage is een (duivels) grapje van Arno Reijnen.

BROUWERIJ NEPTUNUS

Kees van Kuilenburg

Een leuke opdracht. Zo noemt André van der Zee het brouwen van een bier ter gelegenheid van het bekende Leidse café Lemmy’s. De horecagelegenheid bestond in 2016 twintig jaar en de eigenaars vonden het wel een aardig idee om de Leiderdorpse brouwer te vragen een jubileumbier te brouwen. Na enkele proefsessies werd uiteindelijk het bier gebrouwen. Het is een viergranenbier tripel met tarwe, gerst, rogge en haver. De mannen van Lemmy’s, Lambert Vos, Jan-Willem Mulder en Albert Claproth hielpen André bij het brouwen van het jubileumbier. Albert is de ontwerper van het etiket. Ook is hij de ontwerper van het logo van Lemmy’s. In totaal is er in de ketels van Leidsch Bier van Jan-Willem Fukkink een batch van 500 liter gebrouwen.

32

STADSBROUWERIJ JONGENS VAN DE WIT

Ton van Oorschot

Weer een nieuwe brouwerij in ’s Hertogenbosch In een voormalige loods in het paleiskwartier aan de westzijde van het spoor in ’s-Hertogenbosch, spreek ik af met Erwin de Wit. Hij is (samen met zijn vrouw Aafje) eigenaar van de nieuwe Bossche Stadsbrouwerij ‘Jongens van de Wit’.

Erwin (58) was tot 1992 trotse eigenaar van het eerste Bossche biercafé (Café Anders). Noodgedwongen heeft Erwin de deuren moeten sluiten en is aan de gang gegaan bij brouwerij Grolsch. Aafje zat ook niet stil en is als culinair schrijfster van recepten met bier bekend met speciaalbieren. Nu, 24 jaar na het sluiten van Café Anders, komt een droom van Erwin en Aafje uit: het openen van een Stadsbrouwerij en Café, waarin bourgondisch eten en bierbrouwen hand in hand gaan.

Naast Erwin en Aafje, zijn er twee bierbrouwers parttime in dienst, en wel Edwin Schraven en Tom van Balen. Edwin was tot 2014 de brouwer/eigenaar van Rebels Brouwerij in Engelen, gemeente Den Bosch. In de, nog aanwezige, ketels van die brouwerij heeft Erwin zijn proefbrouwsels laten brouwen en is van plan daar steeds gebruik van te maken als hij nieuwe bieren op grote schaal wil gaan brouwen. Zijn eerste brouwsel was een blond bier en het tweede een Stout. Het blond bier (Maagdelijk Blond) werd deze zomer gebrouwen in de ketels van Henri Thissen in Lith. Deze brouwinstallatie stond model voor de installatie die Erwin uit China heeft laten komen. Door middel van o.a. crowdfunding was genoeg geld bijeen gesprokkeld om de dure installatie en transport te bekostigen. De gehele installatie werd op 14 november in het pand geplaatst. Dit pand is onderdeel van het historisch industrieëel erfgoed van Den Bosch en staat in de wijk Paleiskwartier – waar ook brouwerij De Markies onderdak vindt. In 1950 werd het gebouwd als chemisch-farmaceutische fabriek en in 2005 nam het Stedelijk Museum zijn intrek in het pand. Het totale pand bestaat uit sheds (gedeeltes) en momenteel staan er nog twaalf leeg. In 2014 kwam er een versmarkt in en inmiddels is een gedeelte overgenomen door een supermarkt. De overige sheds zijn ingenomen voor horecabestemmingen, waaronder dus Stadbrouwerij Jongens van de Wit. Naast Edwin en Tom zal ook Adam Evans fulltime aanwezig zijn om hand- en spandiensten tussen brouwerij en horeca op zicht te nemen. Tevens heeft Erwin nog twee koks en twee horecamedewerkers parttime in dienst. Al met al een hele onderneming.

De bedoeling is dat er negen eigen bieren gebrouwen gaan worden die alle ter plekke gedronken kunnen worden. De tapperij heeft 21 tappunten en naast de negen eigen bieren komen er nog twaalf bieren van het vat, meestal uit de regio. Tevens zijn er speciale temperatuurkasten onder de bar gemonteerd die van twee kanten voorzien zijn van glazen deuren. Zo zie je als klant welke bieren er op voorraad zijn.

Nu het nieuws voor de verzamelaars.

Er zijn twee glazen verschenen, ieder met het logo van de brouwerij. Ze zijn identiek van vorm en zijn 16 en 23 cm hoog. Tevens zijn er drie verschillende viltjes, alle eenzijdig bedrukt.

Momenteel is er slechts één etiket gedrukt op sticker. Het betreft het maagdelijk blond en is geplakt op de 75 cl-flessen met het blondbier gebrouwen bij Thissen.

Het is de bedoeling dat de tweede batch uit eigen ketels komt. Dit etiket zal van papier zijn. Van het stickeretiket heb ik (vanwege de kosten en het niet beschikbaar zijn) geen losse exemplaren. Je zal een fles moeten kopen.

Volgende keer zal ik wat meer over het brouwproces vertellen. Op 2 januari heeft een Chinees, Jiapeng, de brouwinstallatie overgedragen aan Erwin na er ruim 14 dagen aan gewerkt te hebben. Na het schoonmaken kan er begonnen worden met brouwen.

Jiapeng en Erwin de Wit bij de fonkelnieuwe brouwinstallatie.

33

MOUT(ERIJEN) I

Ot Louw

(vervolg in BAV-Journaal 2)

Mout is zojuist ontkiemd graan, waarbij het ontkiemingsproces wordt afgebroken door verwarming/verhitting. Bij het mouten van graan ontstaan enzymen in de korrel, die de eiwitten gedeeltelijk omzetten in (vergistbare) suikers, nodig voor de omzetting in alcohol. Dit gebeurt in mouterijen, waarvan er in Nederland slechts vier zijn.

Voor bierbereiding wordt nagenoeg altijd met mout gewerkt; het gebruik van ongemout graan wordt voor bier slechts zelden toegepast. In principe kunnen alle graansoorten worden gemout, maar gerst is de meest gebruikte graansoort. Andere graansoorten, die bij brouwers in trek zijn, zijn tarwe, rogge, haver, spelt, boekweit, maar ook maïs en rijst; de laatste twee voornamelijk door de industriële brouwers.

De graankorrels worden in de mouterij eerst geweekt in een kuip en vervolgens uitgespreid over de (geperforeerde) eestvloer om de korrels te laten ontkiemen. Op het moment dat het zaadje dreigt uit te komen wordt het droogproces gestart.

De mate van verhitting bij het drogen van de mout bepaalt de kleur van de mout: hoe hoger de temperatuur of hoe langer het droogproces, hoe donkerder de mout. De moutkleur, maar ook de bierkleur, wordt uitgedrukt in EBC. Dit is een maat voor de kleur van mout en bier en is een afkorting van European Brewery Convention (een organisatie van grote brouwerijen in Europa). 1 EBC komt overeen met de kleur van 1 ml jodium opgelost in 100 ml water.

Eestvloer van The Swaen

De zo ontstane moutsoorten, gesorteerd op kleur, hebben alle eigen benamingen: GROENMOUT is mout dat na de ontkieming nog niet gedroogd is. Omdat er in groenmout nog veel enzymen zitten die anders tijdens het drogen verdwenen zouden zijn, wordt het later in het brouwproces (tijdens het maischen) nog wel eens toegevoegd. Hierdoor kan er ook meer ongemout (de benaming voor ongemoute granen) toegevoegd worden, zodat de smaak kan worden aangepast. Groenmout is een dagvers product dat snel bederft.

WITMOUT wordt gedroogd in de buitenlucht in de zon. Hierdoor ontstaat een heel lichte moutvariant, dat ook wel gebruikt wordt voor het maken van witbier (maar lang niet altijd). Er bestaat het risico dat het groenmout bederft voordat het op deze wijze gedroogd is.

ZUURMOUT wordt tijdens het mouten langer geweekt waardoor er melkzuur in het mout ontstaat. Dit is interessant indien er bij het brouwen hard water gebruikt wordt. Men zou ook melkzuur toe kunnen voegen tijdens het brouwen, ware het niet dat het reinheitsgebot het verbiedt middelen toe te voegen.

PILSMOUT (2,5-4 EBC) is een lichte moutsoort die gebruikt wordt voor de bereiding van pils, maar ook in vele andere biertypen.

Pilsmout wordt ook wel als basis voor andere moutsoorten gebruikt, bijvoorbeeld door het te roosteren of te roken.

LAGERMOUT (2,5-3 EBC) lijkt op pilsmout (zie hieronder) maar wordt net even anders gedroogd, waardoor het iets lichter is. Lagermout kan als basis voor andere moutsoorten gebruikt worden.

PALE MOUT (5-14 EBC) is een soort broeimout, en lijkt veel op pilsmout. Het wordt gebruikt voor het brouwen van ale zoals dat op de Britse eilanden veel gedronken wordt.

MÜNCHENERMOUT (8-30 EBC) wordt voornamelijk gebruikt voor Duitse bieren. Het wordt gedroogd bij 100 °C, en wordt hierdoor lichtelijk gebruind. Hoewel dit op de kleur van het bier niet veel meer effect heeft dan bijvoorbeeld lagermout of pilsmout, is deze moutsoort wel een stuk aromatischer en geeft het bier een moutigere smaak, body. Meestal wordt voor Münchenermout zomergerst gebruikt. Deze moutsoort dankt zijn naam aan de stad München, waar het voor de daar geproduceerde bieren veelvuldig gebruikt wordt.

ROOKMOUT (8-30 EBC) wordt gedroogd boven een open vuur waardoor het mout een typische scherpe rokerige smaak krijgt. In het geval van turfmout (ook wel whiskymout) wordt dit vuur gestookt van turf, voor een houtvuur wordt wel vochtig beukenhout gebruikt. Hoewel bier van enkel rookmout gebrouwen zou kunnen worden, wordt het voor de smaak vaak gemengd met andere moutsoorten om het bier milder te laten zijn. Voorbeeld van een bier gemaakt met rookmout is Porter.

35

36

BROEIMOUT (30-40 EBC) is een soort mout dat tijdens het ontkiemingsproces niet gekoeld wordt. Hierdoor loopt de temperatuur behoorlijk op, waardoor deze moutsoort niet altijd meer gedroogd hoeft te worden. Al tijdens het ontkiemingsproces kleurt dit mout donker door de hoge temperatuur. Ook wordt het meellichaam, dat het zetmeel en het eiwit bevat, grotendeels afgebroken. Tijdens het mouten gaan bovendien veel enzymen verloren, waardoor het niet mogelijk is met enkel broeimout bier te brouwen.

AMBERMOUT (55-65 EBC) is zo genoemd vanwege de kleur. Ambermout wordt langzaam gedroogd op een temperatuur van 140150 °C. Vaak (niet altijd) is ambermout ook een vorm van broeimout, wat inhoudt dat het tijdens het ontkiemingsproces niet gekoeld wordt. Tijdens het gehele moutproces verdwijnen de meeste enzymen uit deze moutsoort. Hierdoor is het niet mogelijk om enkel ambermout te gebruiken voor het brouwen. Ambermout geeft het bier een droge en biscuitachtige smaak. Om het te maken wordt veelal wintergerst gebruikt.

KRISTALMOUT (90-175 EBC) is groenmout dat zonder drogen meteen geroosterd wordt. Dit gebeurt in twee stadia, waardoor nauwkeurig bepaald kan worden welke kleur het krijgt. Kristalmout wordt door andere moutsoorten gemengd, voor de kleur en om het bier een zoetere smaak te geven. Het wordt voornamelijk gebruikt voor lager, pils en ales.

CARAMELMOUT of AROMAMOUT (90-150 EBC) wordt gedroogd op 175 °C en heeft een lichtbruine kleur. Het geeft het bier een volle, moutachtige smaak.

CHOCOLADEMOUT (1100-1300 EBC) is pils- of lagermout dat geroosterd wordt op 225 °C. Alle enzymen denatureren tijdens het roosteren, waardoor het altijd vermengd dient te worden met andere moutsoorten voor het brouwen. Chocolademout wordt gebruikt als smaakmaker en voor de donkere kleur van stout en donkere ales. Het geeft het bier een droge, biscuitachtige smaak.

ZWARTMOUT (1200-1600 EBC) heeft als basis lager- of pilsmout, dat bij een zeer hoge temperatuur (hoger dan 200 °C) wordt geroosterd, waardoor het een zeer donkere kleur heeft. De moeilijkheid hierbij is dat het niet mag verkolen. Door deze hoge temperatuur zitten er geen enzymen meer in het mout, en ook zal het suiker niet om worden gezet in alcohol omdat het gecarameliseerd is. Het wordt in zeer kleine dosis meegebrouwen om het bier een specifieke smaak en kleur te geven, en wordt voornamelijk gebruikt voor het brouwen van stout. Door het roosteren heeft het een branderig aroma en smaak.

Ook wordt er soms gebrouwen met vlokken. Vlokken zouden de koolzuurbalans beter beheersbaar maken, maar dat is niet echt zeker WORDT VERVOLGD volgens brouwerskringen. [Bronnen: online bierencyclopedie, websites Hollandmalt en Boortmalt via wikipedia]

Ed Ikkersheim - AndrÉ Slikker

AMSTERDAM - BROUWERIJ DE 7 DEUGDEN A5 Moedig bier + moedige mensen, AK tekst

3 Mannenliefde Saison, AK tekst 4 Mama Pale ALe, AK tekst 5 Gaia Inda Pale ALe, AK tekst

AMSTERDAM - DE BEKEERDE SUSTER A8 De Gewaeghde Bock, 93 x 93 mm was 90 x 90 mm, AK tekst C2 Serie: Amsterdamsche Stoombierbrouwerij De Bekeerde Suster, 93 x 93 mm was 90 x 90 mm 1 De Blonde Barbier, AK tekst 2 De Manke Monnik, AK tekst 3 Witte Antonia, AK tekst

AMSTERDAM - TWO CHEFS BREWING A7 Two Chefs Brewing, AK Cannibale Royale AMSTERDAM - AMSTEL BIERBROUWERIJ A 526 Amstel® Bier, enkelzijdig AMSTERDAM - HEINEKEN BIERBROUWERIJ A 859 Trade Mark, Ø 90 mm, AK Heineken enjoy e responsability A 860 Trade Mark, AK Heineken served extra cold (Canada) A 861 EST 1873, Ø 80 mm grijze streep, enkelzijdig A 862 There’s more behind the star, AK only 3 ingredients 100% pure (Ierland) B 1651 Trade Mark, AK City Shapers Festival (Australië) B 1652 Heineken Beer Premium Quality, Ø 90 mm, AK Risot to Mix gastronomia (Brazilië) B 1653 Heineken Beer Premium Quality, Ø 90 mm, AK Botekim hoperia (Brazilië) B 1654 Vibrer pour la champions league?, AK UCL Green Bet Challenge (Frankrijk) C 372 Aanvulling serie: VK Est 1873 6 Brewed longer

AMSTERDAM - BROUWERIJ BRANIE A1 Branie Bier (geel), AK Breanie Bier (blauw) AMSTERDAM - BUTCHER’S TEARS A8 No mask, AK afbeelding van een masker AMSTERDAM - BROUWERIJ DE PRAEL A1 Brouwerij De Prael (zonder logo), AK afbeelding Amsterdamse gracht AMSTERDAM - BROUWERIJ KLEIBURG A2 Amsterdam 2015 Kleiburg Kloosterbier uit de Bijlmer, AK andere tekst AMSTERDAM - OEDIPUS BREWING C1 Serie Oedipus Tatste Colors 1 Oedipus Taste Colors, AK Which color did you tatste?

2 Thai Thai Tripel, AK tekst

ALKMAAR - BROUWERIJ 1573 A1 Brouwerij 1573, AK tekst

37

ALKMAAR - ALCMAERSCHE BIERBROUWERIJ A1 De Die, AK Beleef Alkmaars bier!

Kaatje bij de Drom UTRECHT - BROUWERIJ HET LICHT A4 Meer licht, meer smaak, AK vier vierkantjes

ARCEN - HERTOG JAN BIERBROUWERIJ A 72 Hertog Jan Grand Prestige, AK andere tekstindeling

VEENDAM - BROUW-ATELIER MELESSEN A1 M-biernl, AK logo

BADHOEVEDORP - BROUWERIJ DE TWEE KNAAPJES A1 Brouwerij De Twee Knaapjes, AK Juffie, Strafwerk, Krijtje; detweeknaapjescom

VEENHUIZEN - BROUWERIJ MAALLUST A5 Bierbrouwerij Maallust Bier met toewijding gebrouwen, AK Bierbrouwerij Maallust Veenhuizen Holland

EGMOND-BINNEN - BROUWERIJ EGMOND A5 Sancti Adalberti Miraculum Novum Het laatste wonder van Adelbert, AK Beleef de Egmonden

ZOETERMEER - GEUSZ A2 Geusz! bier met bravoer, wwwgeusznl, AK Geusz! bier met bravoer (zonder www)

ENSCHEDE - GROLSCHE BIERBROUWERIJ A 349 Proef de winter! Grolsch Winterbok, AK Winterbok met honing A 350 Grolsch, o bevi o guidi, AK 1615 (Italië) A 351 Grolsch Sound or sculpture? AK glass or art? (Engeland) B 835 Bowlen-Bar-Restaurant-Zalen deStolp Lunchcafé Squash-Klimmen, VK logo B 836 Grolsch sinds 1615, AK Grolsch ondersteunt Enschede wekt op

ZWAAG - DE BIERBROEDERS A1 De Bierbroedersnl, tweezijdig ALGEMEEN 298 299 300

GLIMMEN - CORVIRI BROUWERIJ A1 Vanuit het hart gebrouwen Corviri Brouwerij EST 2014, enkelzijdig

301 302

GRONINGEN - BROUWERIJ MARTINUS A4 Nuchter, enkelzijdig

5titiuscat, AK oa Brouwerij Kees Heineken en Stella Artois glas, AK enjoy roast rewards DeRede Bataviahaven ǀ Dronten, Heineken, Brand, Hertog Jan, AK Brothers DeRede Bataviahaven ǀ Dronten, Heineken, Brand, Hertog Jan, AK ‘Een mens is niet van steen’ DeRede Bataviahaven ǀ Dronten, Heineken, Brand, Hertog Jan, AK Bandencentrum Wheelstore

BIJZONDER MATERIAAL

GULPEN - GULPENER BIERBROUWERIJ A 138 Plato 1825, AK z’n Plato gehalte geeft hem gestalte A 139 Kapels Gezellig en vertrouwd, enkelzijdig A 140 Korenaer Proef de puurheid, tweezijdig A 141 TAP 66 TM, tweezijdig A 142 Nachtegaaltje vrij als een vogel, tweezijdig A 143 Biertje van Duin 1913, tweezijdig B 87 Gulpener De Vrije Brouwer …feliciteert de Smoeshaan met haar 40-jarig bestaan!, AK De Smoeshaan

HEINEKEN 215 Heineken Music Ø 78 mm, Zgarnij festiwalowe nagro dy! AK Sprawdź, co wygrateś i odbierz, dun plastic (Polen) RECTIFICATIE Heineken A 841 moet zijn VK ‘light up the day’, AK ‘light up the night’.

HALFWEG - PRINCEN BROUWERIJ B1 Van Buuren Pilsener, AK cafe De Saloon B2 Van Buuren Pilsener, AK Eetcafé Blauwbrug HAREN - BROUWERIJ STAALBAARD A1 Staalbaard ‘Wat anderen drinken moeten ze zelf weten’, tweezijdig HARLINGEN - BROUWDOK BROUWERIJ A2 Harlingen BrouwDok, AK Harlingen ProefDok HENGELO - HUTTENKLOAS A3 Huttenkloas Een misdadig lekker biertje, enkelzijdig MIDDELBURG - BROUWERIJ KEES B1 Roos B(l)ack, AK Mikkie en Roos

afb. Opitec

OIJEN - BIERBROUWERIJ OIJEN B7 MillStreet Bierbrouwerij Oijen, AK Zaterdag 29 okt 2016 MillStreet Event ROTTERDAM - EUROTRASH BREWERY A2 Schwarzwald Pitchblack Lagerbeer, AK gewei A3 Newskool beer from the old world Seit 2007, AK don’t mess with Europe! United under one flag!

VERVOLG VAN PAGINA 41

SCHIERMONNIKOOG - GRONINGSE BIERBROUWERIJ A1 Schiere Monnik Dunkele weizen, tweezijdig

MET DANK AAN WIJNAND ZWAAN (OPMAAK)

SOEST - BROUWERIJ SWARTE OS A2 10 Swarte Os Speciaalbier uit Soest donker, AK tekst UITGEEST - NOORD-HOLLANDSCHE BIERBROUWERIJ B4 Schipperscafe ’t Ankertje Proef, beleef en geniet, AK 38

39

40

BROUWERIJ VERMEERSEN

Renno Langeraert

Na een goed overleg onder het genot van een lekker biertje is uiteindelijk besloten dat Bierbrouwerij De Halve Maan te Hulst zijn naam zal veranderen in Bierbrouwerij Vermeersen. Reden? Naast Bierbrouwerij De Halve Maan in Hulst bestaat er ook een Brouwerij De Halve Maan in het Belgische Brugge, bekend van de Straffe Hendrik en Brugse Zot bieren. Beide brouwerijen hebben een rijke geschiedenis, waarin het gebruik van de benaming en het beeld van een halve maan door de geschiedenis heen meerdere keren terugkwam. Tot ongeveer tien jaar geleden was dit geen probleem, omdat beide brouwerijen alleen actief waren in hun eigen regio. Afgelopen periode zijn beide brouwers echter in een steeds ruimere regio actief en leidde dit tot verwarrende situaties. Niet alleen facturen en goederen werden verkeerd bezorgd, maar ook touringcars met toeristen stonden voor de poort van de verkeerde brouwerij.

Beide brouwers hebben nu een vriendschappelijk akkoord gesloten, om in de toekomst elke vorm van verwarring uit te sluiten. In het akkoord is overeengekomen dat Brouwerij De Halve Maan uit Brugge voortaan als enige brouwerij het woord- en beeldmerk De Halve Maan verder gaat gebruiken. Bierbrouwerij De Halve Maan uit Hulst zal voortaan haar handelsnaam veranderen in Bierbrouwerij Vermeersen te Hulst. De brouwerij zal daarbij haar etiketten en reclamematerialen aanpassen. Dit betekent naast een nieuwe naam, een nieuw logo en dat naast etiketten, ook al het glaswerk, kratten, posters, lichtbakken, viltjes ect. zullen worden aangepast.

Voor de familienaam is gekozen om het persoonlijk te houden. Het is niet zo maar een brouwerij, het is de brouwerij van de familie Vermeersen. Het nieuw logo vertegenwoordigt de afkomst en waar de brouwerij voor staat. De vogel is een typische Zeeuwse vogel; de meeuw. Hij wil van zich laten horen, vandaar in het logo met de bek gespreid. Hij is onafhankelijk en niet bescheiden. De brouwer wil van zich laten horen. Ook wordt de meeuw geroemd in de eerste regel van het Zeeuws-Vlaams volkslied Waar eens ‘t gekrijs der meeuwen/ Verstierf aan ‘t eenzaam strand/ Daar schiepen zich de Zeeuwen/ Uit schor en slik hun land.

De bedoeling is dat de brouwerij zich blijft toeleggen op het brouwen van Zeeuwse bovengistende bieren met hergisting op fles zoals Zeeuwsche Witte, Java Dubbel, Tripel, Lazarus en In de Gloria.

In Hulst is de brouwerij vanaf 2010 gemoderniseerd met een nieuwe energiezuinige bottelarij, stoomketel en een uitbreiding van het brouwhuis. Begin dit jaar is er als eerste craft brouwerij in Nederland een Meura Micro filter aangeschaft om de bieren nog sneller en beter te filtreren. Tot voorkort was deze filtratietechniek alleen voorbehouden aan de grote brouwerijen.

In de afgelopen periode is er ook voor collega brouwers gebrouwen, zoals voor de Stadbrouwerij Middelburg en binnenkort ook voor het Brouwerslokaal.

De bieren die tot voorkort alleen in 33 cl-beugelflesjes werden afgevuld, zullen ook in de bekende 33 cl-Duvelflesjes met kroonkurk worden afgevuld. Hiervoor zijn bedrukte kroonkurken besteld. Reden voor deze wijziging is dat de flesjes met beugels duur en bewerkelijk zijn. Deze zullen dan ook alleen nog worden toegepast waar het een toegevoegde waarde heeft, zoals in geschenkverpakkingen en in de horeca.

Er is afgelopen jaar ook een nieuw bier op de markt gekomen. Yoko Hama, met de beeltenis van Kapitein Rooijbosch, een dappere Zeeuw. Dit is een Sorachi Ace Crude Tea Leaf IPA van 7 %. Op het achteretiket staat het verhaal behorende bij de naam van dit bier: ‘Jo Ko Ha Ma: Het legendarische bevel dat de Zaamslagveersche kapitein Rooijbosch in de 17e eeuw aan zijn twee bemanningsleden Jo en Ko Dees gaf om bij Japan aan land te gaan. De onverslaanbaar geachte Japanners noemde uit respect hun dorp naar dit bevel: Yokohama’.

Voor de Lions Oost-Zeeuws Vlaanderen is eenmalig Zeeuws Bolus Bier (gebrouwen met kaneel) en een dry-hopped herfstbier gebrouwen. Beide bieren hebben 6,5% alcohol.

De Java Kriek is er nu ook in een versie met een Zeeuwse boerin en de naam Zeeuws Kriek.

Tenslotte is er nog een beperkte hoeveelheid bier afgevuld voor The Beer Broker.

Dit is een makelaar in bieren, die het bier aanbiedt in de standaard 20 liter ‘slimline’ wegwerp-fusten. Ter promotie is een beperkte hoeveelheid bier afgevuld in 25 cl-flesjes.

41

BROUWERIJ DE MARKIES bestaat 5 jaar

Ton van Oorschot

Het eerste exportbier naar België heeft inmiddels een vervolg gekregen. De afnemers waren zo enthousiast dat ze een tweede batch besteld hebben voor hun 17e Lustrum en deze heeft inmiddels zijn weg gevonden naar Gent. Hiervoor is een tweede uitgave van het etiket verschenen met een gedrukte THT juli 2017.

In het najaar bestond brouwerij De Markies vijf jaar. Ter gelegenheid hiervan is er een speciaal bier gebrouwen. Het heeft de naam La Chérie de Marquis gekregen en is vanaf half januari in de winkels verkrijgbaar. Het bier is afgevuld in 75 cl-flessen en heeft 11% alc. Er is kaneel, steranijs en snippers van sherryvaten toegevoegd. Ik heb het (nog jonge) brouwsel mogen proeven en het is een echte smaaksensatie geworden. De glazen voor het jubileum zijn in ontwerp.

Samen met brouwerij D´n Draok uit ´s-Hertogenbosch zou er een collaboration brouwsel gemaakt worden. Echter, D’n Droak heeft het veel te druk, dus deze activiteit is uitgesteld.

Voor café Paultje in ’s-Hertogenbosch heeft De Markies de afgelopen jaren een huisbier gebrouwen: kwartdruppel….tje. De eigenaar wil nu als huisbier een meer toegankelijk bier en heeft de samenwerking verbroken. Omdat het bier wel een succes is, heeft De Markies het bier nu in het eigen assortiment opgenomen onder de naam Fabulous Thyme. Het recept is ongewijzigd.

De bieren Hop d’r Op en Grand Cru zijn inmiddels ook verkrijgbaar in de Bottle Shop, Orthenstraat 27 te ’s-Hertogenbosch.

Kees van Kuilenburg

BROUWERIJ KRAAN BREIDT UIT Jan Kraan is heel wat van plan in zijn Bodegraafse brouwerij. De laatste maanden en begin van dit jaar heeft hij gebruikt om zijn brouwerij te vergroten. Als alles verliep zoals Jan in zijn gedachten had zou hij in februari starten met zijn installatie. Eind vorig jaar was alles in bestelling, zoals twee vergistingstanks. Door de uitbreiding kan hij in een keer 200 liter brouwen. Dat doet hij dan eens in de twee weken. Als het erg druk is dan wil hij wekelijks brouwen. Door deze vergroting hoeft hij geen beroep meer te doen op andere brouwerijen om zijn bier te laten brouwen.

Door de vergroting van de brouwerij denkt Jan er over na om zijn drukwerkactiviteiten te verminderen. ‘De leuke dingen wil ik dan nog wel doen en een deel af stoten. Dan kan ik mij geheel op de brouwerij richten. Vooral ook omdat veel brouwers zelf hun bieren komen brengen. Dat scheelt mij reistijd’, merkt de Bodegraver op. ‘Onlangs kreeg ik een telefoontje van een drankenwinkel in Dendermelle in België. Die wilde mijn bier in de winkel. Dat zijn leuke dingen’. Voor het bedrijf Equinix werd door de Bodegraver nog een Pannenbier gebrouwen.

Broers van Wieringen aan de slag met

BROUWERIJ KEK

Kees

van Kuilenburg

Aan het kampvuur ontstond het idee dat het wel aardig zou zijn om bier te gaan brouwen. ‘Vaak verdwijnen dat soort plannen al snel in de vergetelheid, maar bij ons sloeg het gelijk aan’, vertelt Marcel van Wieringen, een van de twee brouwende broers uit Ouderkerk aan de Amstel. Een meer dan fraai dorp gelegen onder de rook van Amsterdam, zo bleek tijdens een korte wandeling na mijn gesprek met de gebroeders Marcel en Erik van Wieringen in het proeflokaal, een clubgebouw van de IJsclub De Amstelbocht, waar in het verleden hun opa Kek nog voorzitter was. In de zomermaanden dient het gebouwtje als proeflokaal en in de winter is het een onderkomen voor de schaatsers, als er tenminste gereden kan worden op de fraaie landijsbaan in de polder.

42

Al snel na het kampvuur ging de tweeling aan de slag met de brouwplannen. Uiteraard was ook hun start het bij iedereen bekende brouwpakket. Net als bij vele andere brouwers hadden zij ook snel door dat het pakket niet de juiste weg was om te slagen als bierbrouwer. ‘We kochten het brouwpakket bij een Amsterdammer die ze bestelde in Australië. Er zat gereedschap, een kurkmachine en enkele vaten bij. Tevens kregen wij les van deze man, maar het was niet wat wij wilden’, vertelt Marcel. ‘Daarna zijn wij wat gaan rondkijken bij brouwerijen in de omgeving en werden lid van ‘t Wort Wat. Daar hebben wij veel opgestoken, zodat ons bier steeds beter werd. We kregen steeds meer de vraag doe ons maar een kratje. Dat was erg leuk om te horen’. Ook hebben de twee veel geleerd van Guus Roijen, de helaas overleden brouwer van De Schans uit Uithoorn.

Vervolgens gingen zij aan de slag in de schuur van opa Kek. ‘Opa heette Cor, maar er was al een Cor en dus werd zijn naam roepnaam Kek’, vertellen de twee lachend. ‘Die naam vonden we zo leuk dat we onze brouwerij ook Brouwerij Kek hebben genoemd’. Daarna gingen zij in de bijkeuken van oma aan de slag. Dat was mogelijk omdat oma maar een klein gedeelte van het huis in gebruik had.

Overigens de naamgever van de brouwerij Kek was in 2005 overleden, tien jaar later begonnen zijn twee kleinzoons met het brouwen van hun bieren.

Links Erwin en rechts zijn broer Marcel

De twee brouwen overigens hun bieren niet in Ouderkerk aan de Amstel, maar zijn uitgeweken naar Rotterdam. Zij hebben zich aangesloten bij Wouter Steffelaar. ‘Wouter heeft zijn brouwhuis, twee eigen tanks en die drie tanks zijn erbij aangesloten. Dat scheelt ons opstartkosten. Vervolgens hebben we een brouwersgilde opgericht dat de naam Maasmond kreeg. Het voordeel is dat wij zelf onze bieren kunnen brouwen, want daar was het ons om te doen. We hadden ook nog bij de Sallandse Landbierbrouwerij geïnformeerd, maar daar mochten wij niet zelf aan de slag. Hun keuze, die moet je respecteren’. Overigens worden de flesjes in Rotterdam afgevuld met een machine, acht stuks per keer en dat met brouwsels van 900 liter. Een hele klus, maar er wordt uiteraard ook op fust afgevuld.

Volgens de broers verdienen zij nog niets aan hun brouwactiviteiten. ‘Wij hebben wat bijbaantjes, want wij willen wel overleven’, merkt Erwin op. Beide broers hebben communicatie gestudeerd. Marcel heeft al op een kantoor gezeten. ‘Daar heb ik een cosmeticamerk op de markt gezet, waar ik trots op ben’. Toch is hij daar gestopt en richt zich nu op de brouwerij. Broer Erwin heeft na zijn studie direct voor de brouwerij gekozen en de twee kunnen hun tijdens de studie opgedane kennis wat betreft communicatie ook voor hun bedrijf gebruiken. Zo dragen zij tijdens hun activiteiten buiten de brouwerij steeds de rode jasjes. Bijvoorbeeld bij het afleveren van hun bier. Een kleur die ook hun etiketten siert. Het ontwerp hebben de twee zelf bedacht, maar is door een professioneel bureau gefinetuned. Op het etiket onder andere een dorpsgezicht als je vanuit Amsterdam komt aanvaren.

Ook doen de broers er alles aan om hun bieren aan de man of vrouw te brengen. Daarbij richten zij zich vooral op de regio rond hun fraaie dorp, maar inmiddels is het bier ook al op enkele plekken in Amsterdam verkrijgbaar. Ook is het bier op fust verkrijgbaar. ‘Dat is veel handiger bij het afleveren van het bier, maar het scheelt ook veel tijd in de brouwerij’, legt Marcel uit. Verder is er in de zomerperiode van vorig jaar veel bier verkocht in het proeflokaal. Daar blijft het echter niet bij. Er worden ook diverse streekprodukten in het winkeltje verkocht. Onder andere hun eigen Kek graanjenever. ‘Dit is gemaakt van bier dat niet naar onze wens was. De hele kaart bevat lokale producten, behalve koffie. Dat betrekken we elders’, merkt Erwin van Wieringen op.

De brouwerij uit Ouderkerk aan de Amstel heeft vier standaardbieren in het assortiment: een niet zo kruidig witbier. een ondergistend bier met extra hop, een donkerblond honingbier met honing uit de imkerij van de andere opa, Leo. Ome Henk Groen heeft nu de imkerij overgenomen. Als vierde standaardbier is er de peer ale, waarin Limburgse stoofperenstroop is gebruikt. ‘Eigenlijk hoort er de Canadese Maple siroop in, maar die is erg kostbaar, zodat we Limburgse stroop gebruiken’, verduidelijkt Marcel. De stroop is afkomstig van Mart van der Wal uit het Limburgse Eckelrade. In hun proeflokaal schenken ze een vijfde bier: Iers Rood. Dit is een bier met verse kersen.

ELSENER BIERBROUWERIJ POCHPOATER

Kees van Kuilenburg

Henk en Willy Otten van Bierbrouwerij PochPoater hebben weer mooi gebruik gemaakt van het Twentse dialect voor de namen van enkele nieuwe bieren. Inmiddels beschikt de brouwerij over een mooie serie.

Als eerste de Batleveer, een Imperial Saison. Batleveer is dialect voor Batavier. ‘Dit waren in vroeger tijden zeker zware jongens, wat ook zeker van dit bier te zeggen is’, aldus Henk Otten. Nummer twee is de Boajngengr, een Tafel Saison, dit is de tweede run off (na spoeling) van de Batleveer, een licht bier voor elk moment van de dag, is de verklaring. Een Boajngengr is een lichtzinnige vrouw, met nadruk op licht. De naam van nummer drie is Boetnstoander, dit is een Scotch Ale. Boetnstoander is een buitenlander, dat volgens Henk Otten, bij een Scotch Ale wel opgaat.

43

Als laatste de Falderaatsie. Een Wheat Porter. Dit is een hersenspinsel in het mooie Twentsch. ‘Dit kun je wel zeggen van een bier dat eigenlijk een weizen is maar dan zo donker als een porter’.

Renno Langeraert

In verband met technische aanpassingen op www.bieretiketten.nl zijn alle nummers met 10.000 verhoogd. Vandaar dat het eerste nummer van de nieuwe kroonkurken van dit BAV-Journaal nu 13980 is.

13980 - Amstel Bier – bij een nieuw etiket hoort een nieuwe kroonkurk.

13981 - Porter - van Brand, want bij een nieuw bier hoort natuurlijk ook een nieuwe kroonkurk.

13982 - Heineken Tarwebok – ook een nieuwe uitstraling, dus ook een nieuwe kroonkurk.

13983 - Heineken 3 – gebrouwen in Nederland en inmiddels geïntroduceerd in, voor zover ik kon vinden, Australië en Italië. Een Heineken-variant met slechts 3,3 % alcohol en minder calorieën dan de standaard pilsener.

13984 - Winter Bok – nieuw bier van Grolsch. Bestaat zowel met als zonder nummer en fabriekstekentje. Het nummer van de kroonkurk met nummer en fabriekstekentje is 13985. Deze kroonkurk heeft Grolsch-nummer 256948.

13986 - Uiltje Brewing Company uit Haarlem heeft nu ook zijn eigen bedrukte kroonkurk.

13987 - kroonkurk voor de bieren van In de Gloria. De eerste kroonkurk van Brouwerij Vermeersen (voorheen Bierbrouwerij De Halve Maan) uit Hulst. De brouwer heeft laten weten dat er meer kroonkurken zullen volgen.

13988 - kroonkurk van Strieper Craft Beer Company uit Valkenswaard.

13989 - Den Velde Lager Bier – gebrouwen door Bavaria voor Aldi in Ierland.

13990 - MF – staat voor Master Finest, gebrouwen door Bavaria voor de export naar Australië.

13991 - Theresia 0.0 – alcoholvrij bier gebrouwen door Bavaria voor onder andere een bedrijf in Dubai.

13992 - Royal Dutch Post Horn – nieuwe versie (de vorige was zilver).

Bier wordt gebrouwen voor UDB (United Dutch Breweries) uit Breda.

45

GRONINGS BIERVERZAMELNIEUWS

Harry Pinkster

Aan het einde van het jaar 2016 lanceerde brouwerij Martinus twee nieuwe bieren. Nuchter en de Smoked Porter. Op woensdag 9 november vond de presentatie plaats van het speciaal voor LetsGro ontwikkelde bier bij brouwerij Martinus in Groningen. LetsGro is een jaarlijks door de gemeente Groningen georganiseerde driedaagse, waarin diverse talenten/initiatieven de kans krijgen zich te presenteren aan het publiek. De totstandkoming van dit bier mag je op zijn zachts gezegd bijzonder noemen. In het bier zitten diverse karaktereigenschap van inwoners van de stad Groningen opgesloten. Hoe dit kan? De supercomputer van IBM (Watson) werd gevoed met honderden woorden/kenmerken, door de gemeente Groningen aangedragen, van Groningen. Het ging hierbij over teksten die het heden, verleden en de toekomst van de stad Groningen symboliseren. Watson haalde deze woorden vervolgens langs honderdduizenden proefnoties die op het internet over bieren terug te vinden zijn. Het resultaat... de ingrediënten voor Nuchter.

Zo bevat het recept havervlokken en havermout (dat hoort in elk geval historisch gezien in een Gronings Bier), caramout en de hopsoorten Simco, Chinook en Cascade. Het bier kenmerkt een betrouwbaar verleden, een rebels heden en een vleugje artistieke toekomst. Nuchter werd daarmee een verfrissende pale ale zonder poespas, net als de Groningers.... Nuchter dus.

Verder was op het Noordelijk Speciaalbierfestival van Pint Regio Noord de primeur van de Smoked Porter. Dit licht gerookte bier, gebrouwen met Duitse rookmout en Britse peated mout werd erg goed ontvangen en komt hopelijk standaard in het Martinus assortiment. Van deze beide bieren heb ik een zeer beperkt aantal etiketten beschikbaar voor verzamelaars. Neem voor een bestelling s.v.p. eerst via de mail contact met mij op zodat ik het etiket kan reserveren. Van Nuchter is ook een speciaal bierviltje uitgebracht. Deze heb ik in voldoende mate beschikbaar voor verzamelaars.

Brouwerij Rockin’Ludina bracht in samenwerking met Martini Business, een regionaal zakenplatform in Groningen, het nieuwe bier De Verbinding uit. Het gaat om een saison van 6%. Helaas heb ik er, omdat het bier volledig in opdracht van Martini Business is gebrouwen, geen etiketten van beschikbaar. Mocht ik ze nog wel binnen krijgen, dan vermeld ik dat natuurlijk zo snel mogelijk op de speciale verzamelpagina op mijn website.

Brouwerij Corviri kwam aan het eind van het jaar met het vierde bier op de markt. Nieuw in het assortiment is de Corviri Quadrupel.

Deze verrassend zachte quadrupel heeft een alcoholpercentage van 8,2 procent. Ook deze etiketten zijn momenteel helaas niet beschikbaar Brouwerij Wildervank heeft sinds het vorige BAV-journaal vier nieuwe bieren uitgebracht. Voor café de Pintelier in Groningen en Mitra Wijnalda in Haren werd voor de zesde keer een bier in de Borrie Serie gebrouwen, dit keer de Borrie Wintereditie. Dit bier werd vorig jaar voor het eerst gebrouwen en gezien als een van de lekkerste bieren van de Wildervanker.

Daarnaast kwam Brouwerij de Wildervanker vorig jaar voor het eerst met het Wildervanker Zwarte Pietbier, het Wildervanker Winterbier en tot slot de Alchegist Nicolas Flamel. Dit laatste bier, een stout, werd volledig in opdracht gebrouwen en kreeg een stevige whiskysmaak mee.

46

Voor het nieuwste overzicht van beschikbaar verzamelmateriaal, zoals etiketten en bierviltjes, van brouwerijen uit de provincie Groningen verwijs ik je graag naar mijn website. Op pinkgron.nl/overige/verzamel.php staat het overzicht van de nieuwste items. Daarnaast kun je natuurlijk er brouwerij zien wat er beschikbaar is. Ik stel het erg op prijs als je, voordat je etiketten/viltjes aanvraagt, eerst even per email (info@pinkgron. nl) contact met me opneemt. Dit voorkomt teleurstellingen. Ik merk vaak dat er etiketten/viltjes worden aangevraagd, die ik dan wel beschreven heb in het BAV-Journaal, maar niet beschikbaar heb voor verzamelaars. Geef daarom duidelijk aan welke etiketten of viltjes je graag zou willen. Voldoende gefrankeerde retourenveloppen kunnen worden gestuurd naar Harry Pinkster, Ribesstraat 2, 9741NJ in Groningen.

BROUWERIJ DE KLAPPE IN ZUIDBROEK Harry Pinkster Op zo’n twintig autominuten vanaf Groningen is sinds enige tijd brouwerij De Klappe gevestigd. In Zuidbroek, prima bereikbaar aan de A7 (Groningen - Duitse grens), brouwen Jeroen van der Woude en Fokko Prins al geruime tijd bieren als amateurbrouwers.

Brouwerij De Klappe is opgezet, zoals dat wel vaker gaat, nadat beide brouwers een tijd lang vrienden en kennissen hadden voorzien van hun thuisbrouwsels. De bieren vielen zo goed in de smaak dat een volgende stap logisch leek. Ongeveer een jaar geleden begonnen de gedachten om op te schalen naar een kleine commerciĂŤle brouwerij dan ook echt serieus te worden.

De brouwerij is voorlopig nog gevestigd in de garage van het woonhuis van Jeroen. Fokko en Jeroen hebben daar een 100 liter-brouwinstallatie neergezet. Beide brouwers hebben een technische achtergrond en proberen zoveel mogelijk onderdelen voor de brouwerij eigenhandig in elkaar te zetten. Het project blijft zich ontwikkelen want momenteel wordt er gewerkt aan een nieuwe brouwerij op het terrein van Fokko. Dat is een paar honderd meter verderop in dezelfde straat.

links Jeroen van der Woude en rechts Fokko Prins. Foto Harry Pinkster

Hier wordt, naast de loods met de nieuwe brouwerij, ook een separate opslagruimte aangelegd. Misschien wel het meest bijzondere aan de bieren van De Klappe is dat ze zoveel mogelijk zijn gebrouwen met eigen geteelde hop. Daarvoor is een eigen hoptuin ingericht pal naast de nieuwe brouwerij.

De naam De Klappe verwijst naar de het Groningse woord voor een (ophaal)brug. De brouwerij is dan ook gelegen tussen twee bruggen aan het Muntendammerdiep, het kanaal tussen Zuidbroek en Muntendam, in de nabijheid van de streek Tussenklappen. Een van de kenmerkende bruggen in het centrum van Zuidbroek is gebruikt als logo voor brouwerij De Klappe.

De eerste bieren zijn in december 2016 in de verkoop gegaan. Tijdens een presentatie in een lokale supermarkt kon worden gekozen uit een Irish Red, een Tripel en een Stout.

Jeroen en Fokke hebben nog meer recepten ontwikkeld, waaronder die van een Weizen. Deze bieren komen later dit jaar op de markt. Uiteindelijk is het de bedoeling om met een vast assortiment van zes bieren te komen.

47

Kom op zondag 12 maart naar de ALV in Stadskasteel Oudaen in Utrecht. Met excursie door de brouwerij en een proeverij!

Aanvang 10.30 uur. Oudegracht 99 in Utrecht. Acht minuten vanaf Utrecht CS.

Arjan te Hoonte Veel kilometers, weinig glaZen We beginnen deze aflevering in Noord-Holland. In Amsterdam is de Walhalla brouwerij gevestigd. Zij kwamen met een bokaal voor hun bieren.

Ook in Amsterdam vinden we Bird-Brewery van Ralph van Bemmel en Rik van den Berg. Zij kwamen met een luxe glas.

In Zaandijk vinden we Breugem Brouwerij van Patrick Breugem. Zij kwamen met een voetglas voor hun Zaanse bieren.

Door naar Groningen: in de stad Groningen vinden we Brouwerij Groninger. Zij kwamen met een voetglas. Op het glas zie je een wolf als logo: de wolf staat symbool voor Brouwerij (Craft Brewery) Groninger. Een krachtig, sociaal dier met sterk ontwikkelde zintuigen en altijd bezig om nieuwe terreinen te verkennen.

Vlak bij Groningen, in Haren, vinden we de PIVO-brouwers. Ook zij kwamen met een glas om nog meer te kunnen genieten van hun bieren.

We rijden nu in één ruk door naar Noord-Brabant. We beginnen in Eindhoven, bij Stadsbrouwerij Eindhoven. Zij brachten onlangs een nieuw voetglas, het zogenaamde teku-glas, op de markt.

Door naar ’s-Hertogenbosch. Daar vinden we Brouwerij Jongens van De Wit. Zij kwamen met twee glazen. Beide hetzelfde model, maar het kleine glas is 16 cm hoog, het hoge glas is 23 cm hoog.

We gaan weer richting huis, maar niet nadat we even zijn gestopt in Waddinxveen. Daar vinden we Brouwerij Riethoff, een brouwerijhuurder. Ook zij kwamen met een glas op de markt voor hun -tot nu toe twee- bieren.

Dit was de korte aflevering aan het begin van het nieuwe jaar: succes met verzamelen.

Hebt u nieuwtjes op glazengebied? Houdt het niet voor u, maar deel dit nieuws met uw collega-verzamelaars.

Stuur een mailtje naar Arjan te Hoonte, mail: hoonte01@ziggo.nl

Sinds kort heeft Gouwe Bier van Brouwerij Riethoff haar eigen glas. Volgens Johan Riethoff een mooi eigenwijs glas met daarop het icoon van de gekanaliseerde rivier de Gouwe, de ruim 70 jaar oude hefbrug. ‘Gouwe Bier is’, zo merkt de brouwer op, ‘een makkelijk drinkbaar bier en daarbij hoort een makkelijk lekker in de hand liggend glas’. De glazen zijn een mooie aanvulling op het huidige assortiment. De glazen zijn, net als de twee biersoorten Gouwe Bier en Gouwe Veenbonk, verkrijgbaar bij de lokale speciaalzaken. Momenteel maakt de brouwer proefbrouwsels en hij hoopt dit jaar met een derde bier op de markt te komen. KvK

48

BROUWERIJ 1573

Dick Zipp

Het gaat goed met de brouwerij. Na de eerste twee bieren heeft Daan Visser nu ook een derde bier uitgebracht en dat derde bier wordt een amber ale genaamd Drebbel.

Cornelis Drebbel, geboren in Alkmaar in 1572, was een fantastische uitvinder, zo heeft hij onder andere de eerste duikboot ter wereld gebouwd en was hij eigenaar van een bierhuis aan de Thames in Londen.

Halverwege januari is het bier gebotteld en zal naar verwachting begin februari worden uitgebracht. Het bier is net als de voorgaande bieren gebrouwen bij de Noord-Hollandse Bierbrouwerij in Uitgeest.

Daan, de brouwer van brouwerij 1573, heeft grote plannen voor de toekomst, zo wil hij vijf bieren vast in het assortiment hebben en daarnaast seizoensbieren en limited editions uitbrengen. Ik zal jullie zeker op de hoogte houden in een van de volgende BAV-Journaals.

De verzending van de etiketten gaat door een gefrankeerde en geadresseerde retourenvelop toe te sturen aan Dick Zipp, Lotharingenweg 10, 1827BH in Alkmaar. Het is handig om een langwerpige envelop toe te sturen, anders moet ik de etiketten vouwen. Je kan ook nog even contact met me opnemen via de mail h.zipp@upcmail.nl. Enkele etiketten voor de moeite wordt op prijs gesteld.

KORT Burg Bier Brouwerij

Hennie Dijkgraaf

Ook het winterbier is voorzien van een gloednieuw etiket geheel in de nieuwe lijn. Het winterbier is een volle Veluwse dubbelbok met mooie moutbitters, tonen van chocolade en laurier. Het heeft een stevige afdronk. Het alcoholpercentage is 9,3 % .

Brouwerij Vechtdal

Kees van Kuilenburg

Het gaat goed met de brouwerij in Dalfsen. De installatie is in gebruik genomen en voldoet prima. Inmiddels is er diverse keren gebrouwen, zoals de Bleke Alie, Vechtdal blond, Dame van Dalfsen en een opdrachtbier. Ook is de Accijns Goederen Plaats (AGP) rond.

De Stichting Philadelphia, die werkzaamheden voor de Vechtdal Brouwerij doen, is op vrijdagen aanwezig in het pand.

Interessant voor verzamelaars is dat de etiketten in een nieuw jasje worden gestoken. Het Dame van Dalfsen-etiket, dat een tweede prijs bij de BAV-etikettenwedstrijd behaalde, dient als voorbeeld. Op de etiketten komt te staan dat het bier in Dalfsen is gebrouwen.

Tot voor kort werden de bieren in Friesland gebrouwen.

Brouwerij Praght

Hennie Dijkgraaf

Het Poppodium Underground te Lelystad heeft Maurice Bouma gevraagd een exclusief bier voor het Festival Stille Nacht te brouwen. Dit exclusieve bier was alleen verkrijgbaar tijdens het festival op 17 december 2016.

Het is een stevige Saison Speciale, een amberkleurig, ongefilterd bier van hoge gisting, geworden. De reacties waren zeer positief.

Voor het Groenhorst in Dronten is een Praght Groenhorst Dubbel gebrouwen van 7 % alc. Voor Tuinhof Tankcontainer Solutions is een Praght Kerstbier gebrouwen van 8 % alc, Stille Praght geheten. Voor Bouwheertje is een viertal varianten gebrouwen, de Oerpilsener, de Winter-bock, Tripel en de Dunkelweizen.

Alfa Brouwerij

Frans Haerden

Goed nieuws voor de blikkenverzamelaars vanuit Schinnen. Vanaf week 1 is er een speciaal blik uitgebracht voor de carnaval.

Voor de etikettenverzamelaars zijn er verschillende etiketten met tht 17-19. Deze zijn aan te vragen bij: Frans Haerden, Thull 19a, 6365 AC Schinnen. Gaarne een gefrankeerde retourenveloppe toevoegen en eventueel enkele Nederlandse etiketten voor de moeite.

Op de afbeelding mijn jubileumbier, 45 jaar bij Alfa. De etiketten hiervan zijn helaas op.

49

Harry Pinkster Het gaat nog steeds erg hard met het aantal actieve Nederlandse brouwerijen en brouwerijhuurders. Een actueel aantal is dan ook bijna niet te geven. Op het moment dat ik dit artikel schrijf zijn er over de 430 actieve brouwerijen/ brouwerijhuurders in Nederland. In het onderstaande overzicht staan de 17 brouwerijen die de afgelopen maanden voor het eerst bier hebben gebrouwen of zich als brouwerij/ huurder hebben aangemeld. Enkele van de onderstaande brouwerijen zijn misschien al iets langer bezig, maar er is in alle gevallen een reden geweest ze nu pas op te nemen. Zo is er een aantal nieuw in dit overzicht vanwege de jaarlijkse vergelijking met Cambrinus.nl.

Deze keer dus 17 nieuwe brouwerijen. Naast de onderstaande brouwerijen heb ik op mijn website ook nog eens een aantal nieuwe brouwerijen in oprichting toegevoegd. Op het moment dat je dit leest is het overzicht zeker niet meer volledig. Voor de laatste stand van zaken verwijs ik je naar de pagina met Nederlandse brouwerijen en brouwerijhuurders op mijn website pinkgron.nl/brouwerijennl.php

PROVINCIE

BROUWERIJ

PLAATS

TYPE

WEBSITE

Drenthe

Sweeler Bierbrouwers

Zweeloo

H

facebook

Friesland

Redbad

Leeuwarden

H

redbad.beer

Gelderland

Brouwerij CC

Arnhem

H

brouwerij.cc

Bulkse Hoek

Kerkdriel

B

bulksehoek.nl

Zaltbommelse Stadsbrouwerij

Zaltbommel

B

zaltbommelse-stadsbrouwerij.nl

Groningen

De Klappe

Zuidbroek

B

deklappe.nl

Noord-Brabant

De Lastige Broertjes

Oosterhout

H

delastigebroertjes.nl

De Gaperd

Boxtel

B

gaperd.nl

Pimpelmee

Budel-Schoot

B

depimpelmee.nl

Pinterman

Tilburg

H

pinterman.nl

De Stramme Kabouter

Mill

B

facebook

Vals Nat Bier

Amsterdam

H

valsnatbier.nl

Westfriese Bierbrouwerijen

Heerhugowaard

B

westfriesbier.nl

Baarnsche Brouwerij

Baarn

H

debaarnschebrouwerij.nl

Ghoplin

Veenendaal

B

ghoplin.nl

Haas Bieren

Driebergen

H

haasbieren.nl

Spinoza

Rijnsburg

B

brouwerijspinoza.nl

Noord-Holland Utrecht

Zuid-Holland

Dit overzicht wordt bijgehouden in samenwerking met Jan Ausems van Cambrinus.nl, het Klein Brouwerij Collectief en Fedor Vogel van het blad Bier! Daarnaast krijgen we veel informatie van o.a. de Bierverbinding en Bieretiketten.nl. Gelukkig weten ook veel verzamelaars ons ondertussen steeds beter te vinden met voor ons nieuwe informatie.

Mocht iemand nieuwe initiatieven tegenkomen, in welk stadium dan ook, dan zou ik een mailtje met wat meer info erg op prijs stellen. Ik zal de desbetreffende brouwerij dan zo snel mogelijk mailen en opnemen op mijn website. Je kunt je mail sturen naar info@ pinkgron.nl.

LAATSTE NIEUWS! Brouwerij Katjelam heeft zijn naam gewijzigd in Brouwerij Nevel.

Gegevens kunnen doorgegeven worden aan Jaap v/d Broecke, Eikenlaan 2, 4645 JJ Putte of e-mail: jaap.vd.broecke@tip.nl BAV-beurZen 22 april Margraten 67e Internationale BAV-beurs i.s.m. Gulpener Bierbrouwerij. Locatie Sporthal De Hoven, President Kennedystraat 42, 6269 CC Margraten. Meer info op de website en op pag 6. Alleen aanmelden via ruilbeurs@bav.nl of via de website.

16 september Oss 68e BAV-Najaarsbeurs. Locatie Sporthal Rusheuvel. Meer info later.

Vaste beurZen en festivals 10 september Historisch bierfestival in Hilvarenbeek in en om Museumbrouwerij De Roos aan het Vrijthof. Van 10.00 tot 18.00 uur.

Diverse ambachtelijke brouwerijen aanwezig en ook musea, straattheater, boekorgel, muziek en een voetbalwedstrijd.

50 50

Geel ten Aard (B): Ruilbeurs iedere 1e zondag van de maand, behalve juli en augustus.

Binnenlandse ruilbeurZen 5 maart Valkenswaard, 16e Valkenswaardse Bierruilbeurs. Locatie Café Zaal Lavrijssen, Karel Mollenstraat Zuid 44, 5554 CH Valkenswaard. Van 10.30 tot 14.30 uur. Loterij voor de stichting DaDa. Info Raymond Corbey, tel. 06-21262040 of r.corbey@chello.nl 19 maart Goes 22e Delta Bier Festival georganiseerd door de Deltabrouwers. Brouwers nog niet bekend. Het festival is van 13.30 tot 20.00 uur. Locatie De Goederenloods (bij het spoor), Stephensonweg 9, 4462 GM Goes. Komt U met de auto, dan kunt U parkeren op de parking aan de Albert Plesmanweg (helemaal naar achter rijden). Info deltabrouwers.nl 30 juni Noordhorn 9e Internationale Kroonkurken Ruilbeurs. Locatie Buurthuis Dorpstee, Noorderweg 61c, 9801 RL Noordhorn.

Wegens groot succes nu twee dagen. Van 14.00-22.00 uur, 1 juli van 09.00-16.00 uur. Deelnamekosten € 10,00 per dag en 2 dagen € 15,00. Opgave z.s.m. i.v.m. reserveren van de ruimtes. Info DeBierdop.nl Buitenlandse beurZen 1 april Gersthofen (D) IBV Ruilbeurs Locatie: Gasthof Stern, Kirchplatz 10, D-86368 Gersthofen.

6 mei Hamm (D) FvB 23e Isenbeck Voorjaars Ruilbeurs Locatie Zentralhallen, Ökonomierat-Peitzmeier-Platz 2, D-59063 Hamm.

20 mei Kapelle-op-den-Bos (B) Gambrinusclub van België i.s.m Brouwerij Den Triest. Sportcentrum Eternit, ingang Pastoriestraat 88, 1880 Kapelle-op-den-Bos. Van 09.00-16.00 uur.

27mei Litzendorf (D) IBV Ruilbeurs. Locatie Honig Brauerei in Gasthof zur Post, Ellerbergstrasze 15, 96123 Litzendorf.

24 juni Vielank (D) IBV Ruilbeurs. Locatie Vielanker Brauhaus, Lindenplatz 1, D-19303 Vielank.

8 juli Friedenfels (D) FvB Internationale Ruilbeurs D-95688 Friedenfels.

15 juli Bad Schussenried (D) IBV Ruilbeurs Locatie: Ott Brauerei, Wilhelm-Schussen-Str. 12, D-88237 Bad Schussenried.

Overig buitenland 19-21 mei Tychy (PL) 3rd Brewery Collectibles Convention (BCWC). Info bcwc2017.pl 22-23 mei Leuven (B) Zythos Bierfestival. Locatie Brabanthal, Brabantlaan 1, 3001 Leuven. Info zbf.be. Zaterdag 12.00 -23.00 uur en zondag 11.00 -21.00 uur Cervesia Tornacum Ruilbeurzen van 09.30-13.00 uur. Tel. José Detournay, 0032-69214245 of e-mail: cervesiatornacum@skynet.be Beurzen De Langeman vinden plaats in Ontmoetingscentrum Katarina, Nicolaas Cleynaertslaan 5, 3500 Hasselt (B).

Van 08.30 tot 12.00 uur. Info en reservering tel: 0032-11226598, e-mail: georges.detaille@telenet.be F.v.B.-beurzen beginnen allemaal om 09.00 uur. www.fvb-bdm.de of fvbinternational@web.de Gambrinusclub van België www.gambrinusclub.be of gambrinusclub@skynet.be IBV Beurzen www.ibv1958.de of hillenbrand@ibv1958.de Beurzen Het Kruispunt vinden plaats in café Masquerate, Luikersteenweg 234, Lommel (B). Van 13.00 tot 17.00 uur. Info ruilclubkruispunt@hotmail.com of tel. 0032-472557173.

Aardse Hobbyclub + Kempense Club. Parochiecentrum, Vaartstraat 40, 2440 Geel-ten-Aard (B). Van 09.00 tot 12.00 uur.Tel. 003214586435 of marcvdp010@hotmail.com of www.everyoneweb.com/ahcgeel/ Beurzen Selecta Merksem (B) vinden plaats in zaal De Volkslust, van 09.00 tot 12.00 uur.

Van Heybeeckstraat 26 te 2170 Merksem (Antwerpen). Tel. 0032-32908012 en e-mail marcel.van.de.vloed@pandora.be Bijeenkomst Tieltse Bierattributen Club vindt plaats in Campus de Reynaert (Koninklijk Atheneum) Stationsstraat 67, 8700 Tielt (B) gillis.vermeersch@gmail.com of tel: 0032-51402887, www.tbac.tk. Van 09.00 tot 13.00 uur.

Voor andere clubs: zie bevriende clubs (pagina 3).

Link overzicht ruilbeurzen vnl. België limburgse-biervrienden.be/agenda/agenda.php?

VOORDELEN BAV-LIDMAATSCHAPPAS 2017 Normaal gesproken verwachten jullie de lijst met ledenvoordelen in BAV-Journaal 1.

Helaas is het nog niet gelukt om van alle bedrijven een antwoord te krijgen.

In BAV-Journaal 2 zal de volledige lijst gepubliceerd worden.

51

Guus van Zalingen

Geen 18, geen alcohol

texel heeft altijd iets speciaals

52

de pure smaak van texel

www.texels.nl