F OTO N I C A LICHT IN HET STEM-VERHAAL
WIJ INSPIREREN DE VOLGENDE GENERATIE OUTREACH IN PHOTONICS  1
Inhoud STEM 5 PHOTONICS EXPLORER
6
FOTONICA WETENSCHAPSSHOW
8
WORKSHOPS FOTONICA
10
HIGHLY TALENTED 11 PHOTONICS MEETS FAB LABS
12
EEN BREED EUROPEES PUBLIEK
14
BINNENKORT 15 CONTACT 16
2 
OUTREACH IN PHOTONICS  3
4 
STEM
SCIENCE • TECHNOLOGY • ENGINEERING • MATHEMATICS Vandaag is er een chronisch tekort aan wetenschappelijke geschoolden om de toekomstige uitdagingen, die we wereldwijd zien opduiken, op te vangen. Denk maar aan de roep om milieuvriendelijke energie, aan de evolutie naar slimme wagens, veilige steden en aan de mogelijkheden om levensbedreigende ziektes beter te behandelen en de levenskwaliteit te verhogen. STEM in actie STEM platform VUB en haar STEM-vzw EYEST Er biedt zich een enorme kans aan om jongeren te prik- ondertekenden het STEM charter en investeren met kelen voor STEM-opleidingen volle overtuiging in een brede en ze te begeleiden naar fascinerende technologische waaier aan activiteiten die de onderlinge samenhang en maatschappelijk relevan de STEM domeinen vervante jobs. De grootste toegevoegde waarde van STEM sterkt. Als STEM ambassadeurs bieden VUB haar fotowordt gevonden daar waar nica onderzoeksteam B-PHOT de vier disciplines elkaar ontmoeten en met elkaar verwe- en EYEST niet enkel educatieve kits aan, zoals bvb. ven worden. De raakvlakken Photonics Explorer, maar ook met de sociale en humane wetenschappen zorgen voor wetenschaps evenementen voor jongeren die fotonica, een onmiskenbare synergie. Het STEM platform stelde een de wetenschap van het licht, onder de aandacht brengen. charter op dat wetenschapZoekt u boeiende activiteiten pen, technologie, techniek die uw leerlingen aanspreken, en wiskunde in onderwijs en lees dan zeker verder... werk aantrekkelijk wil maken via een overkoepelende samenwerking tussen de verschillende STEM-actoren.
OUTREACH IN PHOTONICS 5
PHOTONICS EXPLORER De Photonics Explorer kit is ontwikkeld door de VUB fotonica onderzoeksgroep B-PHOT voor Europese leerlingen uit de tweede en derde graad secundair onderwijs. Elke kit bevat voldoende, duurzaam en veelzijdig materiaal om klassikaal experimenten uit te voeren met 25-30 leerlingen. Dit wordt ondersteund door een didactisch kader. De Photonics Explorer is speciaal ontworpen om te integreren tijdens de lessen wetenschappen en deze lessen aan te vullen met experimentele vaardigheden voor de leerlingen. De kit wordt verdeeld aan leerkrachten wetenschappen tijdens een workshop.
www.eyest.eu
Excite Youth for Engineering Science and Technology EYESTvzw is een in Vlaanderen gevestigde vzw die zich richt op ‘Excite Youth for Engineering, Science and Technology’. EYESTvzw werd opgericht door de VUB en is momenteel verantwoor-
“
delijk voor de verdeling van de Photonics Explorer in heel Europa. Wat zit er in de doos? Er zitten meer dan 110 duurzame componenten in de doos zoals lasers, polarisatoren, LEDs, optische vezels, lenzen, spiegels ... Didactische inhoud: Voor de tweede graad: ‘Lichtsignalen’, ‘Kleuren’, ‘Lenzen en telescopen’ en ‘Het oog en zien’. Voor de derde graad: ‘Licht genereren’, ‘Polarisatie’, ‘Diffractie en Interferentie’ en ‘Een wetenschappelijke loopbaan’.
De leerlingen zijn erg nieuwsgierig en enthousiast om te werken, ze houden ervan om zelf aan de slag te gaan.
6
2700
Meer dan 2700 kits werden reeds verdeeld in Europa, daarmee bereiken we meer dan 135.000 leerlingen per jaar! Elk jaar opnieuw!
OUTREACH IN PHOTONICS  7
Elk jaar in oktober voert een team van jonge VUB, B-PHOT onderzoekers een wervelende en interactieve wetenschapsshow op, waar
het dagelijkse leven. Meer dan 1500 leerlingen worden op de VUB jaarlijks verwelkomd om 1 van de 3 shows te beleven. De leer-
nen de leerlingen deelnemen aan een quiz via hun gsm. De winnende leerling krijgt een mooie prijs. Vrijwilligers mogen op het
FOTONICA WETENSCHAPSSHOW ze de unieke eigenschappen van licht en lichttechnologieën tonen aan leerlingen secundair onderwijs. Deze eigenschappen worden geïllustreerd met belangrijke toepassingen uit
8
lingen maken kennis met lasers voor medische toepassingen, LEDs voor energie-efficiënte verlichting, zonne-concentratoren en 3 dimensionele beeldschermen. Tijdens de show kun-
podium de onderzoekers assisteren tijdens experimenten met infrarood camera’s, vloeibare lenzen, endoscopen, optische sensoren en veel meer.
“
Ik heb veel bijgeleerd! Ik wist niet dat wetenschap zo leuk kon zijn!
”
OUTREACH IN PHOTONICS 9
WORKSHOPS FOTONICA Tijdens de fotonica workshops, komen de leerlingen van het lager en secundair onderwijs te weten hoe ze berichten naar de andere kant van de wereld kunnen sturen met licht, hoe een laser werkt, hoe ze een 3D beeld kunnen maken en veel meer. Deze workshops worden op verschillende momenten van het jaar georganiseerd: •Campusbezoeken: http://www.vub.ac.be/ leraren/campusbezoek •Fotonica Congres •Wetenschapsexpo: http://www.wetenschapsexposciences.be •Dag van de Wetenschap
Lichttechnologieën kunnen gebruik maken van de camera en de rekencapaciteit van onze smartphone om nieuwe apps in het leven te roepen zoals bvb.: het meten van je hartslag, het glucose gehalte in je bloed of de versheid van ons voedsel.
10
HIGHLY TALENTED VUB, B-PHOT organiseert workshops voor hoogbegaafde jongeren. Zo vonden 2 workshops plaats op de universiteitscampus te Brussel, 1 vond plaats in het fotonica innovatie centrum te Gooik. De jongeren maakten kennis met fotonica en haar toepassingen. Ze bezochten de laser labo’s en leerden hoe laserstralen frietjes kunnen sorteren. Ze schilderden met licht en werkten met gesofisticeerde camera’s. B-PHOT kijkt ernaar uit om meer van zulke workshops te organiseren. Neem zeker contact met ons op indien u hieraan zou willen deelnemen.
OUTREACH IN PHOTONICS 11
PHOTONICS MEETS FAB LABS Het outreach team van VUB, B-PHOT coördineert vanaf 1 december 2016 het Europese project “PHABLABS 4.0”. “PHABLABS 4.0” combineert twee belangrijke trends in een krachtig en ambitieus innovatietraject voor de digitalisering van de Europese industrie. Aan de ene kant hebben we het groeiende bewustzijn van fotonica als een belangrijke drijvende kracht achter innovatie en als sleuteltechnologie die werkt aan een betere samenleving. En langs de andere kant hebben we het exploderende netwerk van levendige Fab Labs, waar de volgende generatie praktische vaardigheden aanleert met behulp van sleuteltechnologiën maar waar fotonica momenteel nog ontbreekt.
Gedurende 2,5 jaar zullen 13 experten in fotonica en 14 stakeholders van Fab Labs uit 10 verschillende Europese landen hun krachten bundelen om “Photonics Workshops”, “Photonics Challenger Projects” en “Toolkits” te ontwikkelen, die hands-on ontwerp, fabricage, experimenteren en de creatie van innovatieve systemen moeten stimuleren. De Fab Labs worden daarbij nog beter uitgerust zodat ze kinderen, studenten, technici en jonge professionals kunnen prikkelen om te werken en te innoveren met licht.
12
Complementaire activiteiten De “Photonics Workshops” zullen gericht zijn naar drie verschillende doelgroepen. We richten ons tot jonge kinderen (10-14j) met als doel hun interesse in STEM en in een technologische carrière te stimuleren, met speciale aandacht voor de meisjes. Jongeren (15-18j) willen we aanmoedigen om te experimenteren met fotonica en het sterke karakter van deze technologie te gaan gebruiken in combinatie met andere sleuteltechnologieën. De workshops voor jonge ondernemers (18+) zijn bedoeld om hun kennis te laten maken met fotonica en om innovatie in hun producten aan te moedigen, met de aandacht voor technische mogelijkheden en opportuniteiten voor ondernemers. Bij “Photonics Challenger Projects” ligt de focus op een langere opdracht waar een praktische uitdaging opgelost moet worden met fotonica componenten en waar creativiteit belangrijk is. Deze opdrachten zullen ook geschikt zijn als eindwerk secundair onderwijs of geïntegreerde proef.
15.000
leerlingen secundair onderwijs zullen bereikt worden met de PHABLABS 4.0 workshops.
Naast het uitwerken van deze workshops en challenger projects zullen we ook de Fab Labs voorzien van instrumentatie en fotonica componenten, de “Toolkit for Photonics Enhanced Labs”, zodat de reguliere Fab Lab bezoekers ook van dit materiaal gebruik kunnen maken om hun creatieve ideeën uit te werken. Voor de workshops en de challenger projects zijn we nog op zoek naar testpersonen. Dit kunnen klassen, individuele leerlingen, studenten, ondernemers of technici zijn. Indien u hierin bent geïntresseerd, aarzel dan zeker niet om contact met ons op te nemen.
OUTREACH IN PHOTONICS 13
EEN BREED EUROPEES PUBLIEK Het outreach team van B-PHOT, VUB is één van de stichtende leden van ECOP, de “European Centres for Outreach in Photonics”, en is betrokken bij diverse Europese STEM-projecten. In het kader van deze Europese projecten, zetten wij fotonica extra in de schijnwerpers.
Tentoonstelling Het hoogtepunt in België was de organisatie van een GoPhoton! is een Europees “PhotonicSplash”. B-PHOT project dat fotonica dichter organiseerde een informabij de samenleving brengt. tieve en visuele tentoonTijdens dit project orgastelling in het Atomium: niseerden de Europese “Discover the power of light!” partners een veelheid aan Hoogtepunt van deze interactiviteiten rond Fotonica actieve belevenis was een in 2015, het Internationaal visueel totaal spektakel Jaar van het Licht en geprojecteerd op een 260° Lichttechnologieën. rond om rond scherm langs
270.000
270.000 volwassenen en jongeren hadden de gelegenheid om de fascinerende wereld van het licht te ontdekken in het Atomium.
14
de binnenzijde van één van de bollen van het Atomium.
Hoogtepunten van verschillende “PhotonicSplashes” in Europa.
BINNENKORT VOETENDAGEN VUB De Vrije Universiteit Brussel biedt je leerlingen de mogelijkheid om te ontdekken wat het betekent om te studeren aan een universiteit. De VOETEN-dagen van de VUB (of de vakoverschrijdende eindtermen-dagen) is het nieuwe concept voor secundaire scholen en hun leerlingen uit de derde graad.
Op 9 en 28 maart 2017 organiseert B-PHOT ook workshops Fotonica. Inschrijven kan via de website: https://www.vub. ac.be/leraren/ campusbezoek PHABLABS 4.0 Voor de workshops en de challenger projects van het EU project PHABLABS 4.0 zijn we nog op zoek naar testpersonen. Dit kunnen klassen, individuele leerlingen, studenten, ondernemers of technici zijn. De 33 STEM workshops die ontwikkeld worden, zullen allen uitgebreid getest
Lees meer over een aantal evenementen in 2017.
worden in heel Europa.
Een challenger project kan perfect dienen als GIP of laatstejaars eindwerk. Indien u hierin bent geïntresseerd, aarzel dan zeker niet om contact met ons op te nemen. Meer informatie over het project: www.phablabs.eu PHOTONICS EXPLORER WORKSHOPS Als u als leerkracht wenst deel te nemen aan een Photonics Explorer workshop, kan je op de website van EYEST een formulier invullen om uw interesse aan te geven. Wij nemen dan zo spoedig mogelijk contact met u op wanneer er een workshop wordt georganiseerd in uw buurt.
KWANTUMREVOLUTIE EYESTvzw verdeelt gratis de DVD van ‘KwantumRevolutie, het ontstaan van de kwantumfysica in Brussel’ als dank voor het invullen van een enquete over het gebruik van de Photonics Explorer. WETENSCHAPSSHOW & FOTONICA CONGRES
De volgende wetenschapsshow vindt plaats in oktober 2017. Ook zal het derde Fotonica congres plaatsvinden. Leerlingen van de 2e graad kunnen dan deelnemen aan verschillende workshops. Registreren is nog niet mogelijk, maar indien je hiervoor graag wordt uitgenodigd, kan je alvast uw mailadres doorgeven aan: tdepauw@b-phot.org Meer informatie over onze activiteiten vindt u op: www.b-phot.org www.eyest.eu
OUTREACH IN PHOTONICS 15
Contacteer ons voor meer informatie
Prof. Hugo Thienpont Director B-PHOT VUB hthienpo@b-phot.org
Pleinlaan 2, 1050 Brussel Vollezelestraat 46, 1755 Gooik www.b-phot.org
16 
Ir Nathalie Debaes STEM/Outreach B-PHOT VUB ndebaes@b-phot.org
Ing Tine De Pauw STEM/Outreach B-PHOT VUB tdepauw@b-phot.org
Met dank aan: