Apollon’un ikiz kardeşi Artemis (Latince Diana) ise vahşi doğanın, avcılığın, okçuluğun ve konumuzla bağlantısı olan Ay Tanrıçası’dır. Mitolojide ve diğer inanışlarda Ay Tanrıçaları ise Astarte, Selene, Hekate, İsis ve Hator’dur. Ayvalık adalarıyla ilgisi olan Selene ayın hilal biçimiyle, Hekate ise yarım ay biçimiyle sembolize edilmektedir. Ve biz bu ay sembolünü Gömeç parkına getirilen ve benzeri Cunda’da bir evin bahçesinde olan Altar(3) üzerinde görmekteyiz.
(4) www.atillaker.blogspot.com.tr (Atilla Aker bloğunda Fotis Kondoğlu’nun ‘Vatanım Ayvalık’ kitabının mütevazı bir çevirisini yapmıştı. Rahmetle anıyorum.) (5) www.dergipark.gov.tr Dr. Şehrazat Karagöz, ‘Küçükasya’ya Özgü Bir Tanrıça: Hekate’ (6) Piri Reis, ‘Kitab-ı Bahriyye Denizcilik Kitabı’ Cilt.I, Tercüman Yayınları, 1973 (7) Prof. Dr. Faruk Sümer, ‘Oğuzlar (Türkmenler)’, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1972
Ayvalık doğumlu yazar ve ikona çizer Fotis Kondoğlu’nun Ayvalık adalarının adı için şöyle demesi çok ilgi çekicidir: Belki, belki de Hekate’nin adaları veya Ay adaları da denmiştir…(4) Ay ile ilgili bu kadar Tanrıça isminin anıldığı bu topraklarda, Ay Işığı Geçidi, Ay Işığı Manastırı’nın bulunduğu adaların doğru adı neden Hekate-nesos olarak düşünülmesin ki? Ne Homeros, ne tarihin babası Herodotos, Hekate’den bahseder. Ama ilginç bir biçimde Aiolis’in başkenti olan Kyme doğumlu Hesiodos anmaktadır Hekate’yi… Tabiatın ve yabanıl doğadaki bitkilerin sırrını bilen Hekate, elinde tutmuş olduğu meşalelerle karanlığı aydınlatmaktadır. Hem gökyüzü hem toprak hem de denizlere egemendir Hekate. Ne güzel söylemiş Hesiodos: “Payı vardır onun karalarda, derinsiz denizlerde.. / Yıldızlı göklerde bile payı vardır.” Hekate ile ilgili düşüncemizi tamamlayan şu satırlarla bu kısmı sonlandıralım(5): Hekate’nin en çok saygı ve tapkı gördüğü Karia ve Phrygia dışındaki, Lydia, Lykia, İonia, Mysia ve Pamphylia bölgelerinde Anadolu uygarlıklarına özgü yerel kültü bulunduğunu arkeolojik buluntular açıklamaktadır. Homeros’da Hekate’ye dair bahis bulunmadığı halde, Hekatos veya Hekatabolos kelimelerine rastlanmaktadır ki, bunlar Tanrı Apollon’un hedefi vuran anlamındaki lakaplarıdır ve bu Hekate’nin, Apollon ile birlikte asimile olmuş bir durumudur. Sonrası Yund Adaları… Piri Reis’in 1521 tarihli Kitab-ı Bahriyye’sinde(6) Ayvalık adaları, Yund adaları idi. Yund, Yunda ve sonunda Cunda’ya dönüşmüştür. Yund eski Türkçede ‘At’ anlamındadır. Aynı zamanda boş alan (fundalık) anlamındadır. Koca Reis o bölgeye geldiğinde adalar üzerinde herhangi bir yerleşim göremeyince buraların boş olmasından dolayı Yund demiş olmalı. Yund Adaları’nda Pirgoslu limanı (Gümüş Koyu) yüz gemiyi alacak kadar tabi bir limandır. Ancak içecek suyu yoktur. İçme suyu olmayan bir yerde değil medeniyet, bir ev bile kuramazsınız…
Kybele ve Hekate Pergamum Museum
Madra dağlarının Manisa’ya doğru devamı Yund dağları olarak anılmaktaydı. 16. yüzyılda Anadolu içinde Oğuz boylarından olan Ala-Yundlu’lar 29 yere ismini vermişti.(7) Bu yerleşimlerden bazıları da Saruhan (Manisa) sancağındaydı. Bu yüzden Yund adının Ayvalık adalarıyla hem Madra’dan dolayı hem de etimolojik olarak doğrudan ilişkisinin olduğunu düşünüyoruz. Notlar: (1) http://arkeodenemeler.blogspot.com.tr/2012/05/hekatonnesoi-adalar-iibalikesir-aiolis.html (2) Gryneion’da Apollon Tapınağının yeri Temaşalık Burnu’ndaydı. Fakat bu görkemli tapınağın taşları Osmanlı döneminde İstanbul’a taşındığı için birkaç sütun parçası dışında gözle görülür bir kalıntı görünmez. (3) Genel olarak Sunak’tır. Adak adanan, kurban kesilen dini yapılara verilen isimdir. Yukarıda Sunak Taşı anlamında kullanılmıştır. Bölgede yüzey araştırmaları yapan Prof. Dr. Engin Beksaç tarafından tespit edilen altar korunması amacıyla Gömeç Parkı’na konulmuştur. Benzerinin Cunda’da da olması sebebiyle ya Cunda’dan Gömeç’e gelmiştir veya tam tersi olarak Gömeç’ten Cunda’ya gittiği düşünülmektedir.
Hekate-Antalya Müzesi
45