ریکالم
به‌هۆی گه‌رماوه 210بولبول لەشه‌قالوه ده‌مرن ژماره ()632 سێشەممە 2018/7/10
www. awene.com
2
ریکالم
ریکالم
ئایا متمانه‌ت به‌هه‌ڵبژاردن ماوه؟ 4
هه‌ژمارکردنه‌وه ی ده‌نگه‌كان ناڕازییه‌كانی راز ی نه‌كرد
یه‌كێتی: له‌سلێمانی هیچ گۆڕانكارییەك بەسەر دەنگەكانماندا نەهاتوە
گۆڕان: گۆڕانكاری روینه‌دا له‌ژماردنه‌وه ی ده‌نگه‌كاندا هه‌ڵوێستمان ده‌بێت
مێرویه‌ك ی نامۆ هاواڵتیانی بێزار كردوه
كۆمه‌ڵ: پێویستمان ب ه 500 ده‌نگ ه بۆ ئه‌وه ی كورسییه‌ك ی تر له‌سلێمانی بهێنین كورد ده‌بێت له‌به‌غدا به‌هێز بێت
پارتی بەنیازی وەرگرتنەوەی پۆستی سەرۆکی هەرێمە 2
4
نهوهی نوێ: ده‌نگه‌كانمان زیادی كردوه 3
ئه‌ردۆغان دواکەوتنی پاشه‌كشه‌ی پێكهێنانی حكومەت ئابوری دیموكراسیو عێراق پەکدەخات كوشتنی ئازادی 5
6
ئاوێنە ئەم هەشت الپەڕەیەی تایبەت بەهەڵبژاردن بەهاوکاریی کونسوڵخانەی گشتیی ئەمەریکا لەهەولێر چاپ‌و باڵودەکاتەوە ناونیشان :سلێامنی ته‌الری زارا -نهۆمی سێیه‌م -شوقه‌ی ژمار ه 32
ته‌له‌فۆن 3202416 :
به‌شی ریکالم 07700600659 :ـ 07500600659
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 500دینار
8
2
) )632سێشه‌ممه 2018/7/10
به‌هۆی گه‌رماو ه 210بولبول له‌قه‌زای شه‌قالوه ده‌مرن
دوێنێ دوشه‌مه ،7 / 9له‌سنوری قه‌زای شه‌قالوه210 بولب���ول كه دو راوچ���ی به‌نیاز بون بیب���ه‌ن له‌هه‌ولێر بیفرۆش���ن ،بەهۆی گه‌رم���اوه كه له‌قه‌فه‌س���ێكدا بون مردن. ئاوێنه ،س���یروان برادۆستی :چاالكوانی بواری ژینگه موحسین قه‌سرۆكه‌یی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "له‌ماوه‌ی دو ڕۆژی ڕابردودا به‌پێی ئه‌و به‌دواداچونان هی كردومه ته‌نها له‌سنوری قه‌زای شه‌قالوه 300بولبول ڕاوكراون له‌الیه‌ن دو راوچییه‌وه ،به‌اڵم به‌داخ���هوه به‌هۆی به‌رزبونه‌وه‌ی پڵه‌ی گه‌رماو نه‌بوونی ئاوو خۆراكی پێویس���ته‌وه 210 بوڵبول مردون". ناوبراو ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد ك ه دوای ده‌ستگیركردنی ڕاوچیه‌كان 90بولبول ئازاد كراون ڵه الیه‌ن پۆلیس���ی دارستان‌و ژینگه‌ی شه‌قاڵوه ،ئه‌و وتی "داوا له‌قایمقامی ق���ه‌زای ش���ه‌قالوه‌و چاالكوان���ان‌و ڕێكخراوه‌كان���ی ژینگه‌پارێزیی ده‌كه‌م هه‌ڵمه‌تێكی نیشتیمانی‌و ژینگه‌یی ئه‌نجامبده‌ن به‌مه‌به‌س���تی ده‌ستگیر كردنی راوچیه‌كان بۆ كۆتایی هێنان به‌ڕاوكردنی بولبوله ده‌نگ خۆشه‌كانی ش���ه‌قالوه‌و ناحیه‌كان‌و گونده‌كانی ده‌وروبه‌ری ،چونكه رۆژان ه كه‌سانێك خه‌ریكی ڕاوكردنی بولبولن ئه‌و ژینگه‌و سروش���ته جوانه ده‌ش���ێوێنن ،بولبوله‌كان ده‌فرۆشن به‌پاره‌یه‌كی كه‌م". وتیش���ی "تكایه فریای بولبول���ه‌كان بكه‌ون چونكه بولبول‌و باڵنده‌كان به‌گشتی سامانێكی ژینگه‌یی گرنگ‌و به‌نرخن له‌نێو سروشت‌و ژینگه‌ی كوردستان". ئه‌م���ه له‌كاتێكدای���ه كه به‌پێ���ی یاس���ا له‌هه‌رێمی ی كێوی���یو باڵنده‌و كوردس���تاندا راوكردن���ی ئاژه‌ڵ��� له‌هه‌ندێك وه‌رزیش���دا راوكردنی ماسی قه‌ده‌غه كراوه، به‌اڵم سه‌رباری ئه‌وه‌ش رۆژان ه چه‌ندین كه‌س سه‌رپێچی ئ���هو یاس���او رێنماییانه ده‌ك هن‌و س���ه‌رقاڵی راوكردنن له‌ناوچ���ه جیاوازه‌كانی كوردس���تاندا ،هه‌ندێكجاریش له‌الیه‌ن مه‌فره‌زه مه‌یدانیه‌كانی پۆلیس���ی دارس���تان‌و ژینگه‌وه ده‌ستگیرده‌كرێن.
مرداربونەوەی بولبولەکان
مێرویه‌كی نامۆ هاواڵتیانی بێزار كردوه ئا :ئیمان زه‌ندی ماوه‌یه‌كه جۆره مێرویه‌ك بوه‌ته باس‌و خواسی سه‌ر زاری خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان ،كه گوایه ئه‌م جۆره مێروه شتێكی نامۆیه‌‌و به‌پێوه‌دانی هه‌ستیاری‌‌و تا‌و بێزاربون بۆ كه‌سی ئامانجكراو دروست ده‌كات ،به‌اڵم شاره‌زایانی بواری كشتوكاڵ ده‌ڵێن ئه‌م مێروه هیچ زیانێكی نیه بۆ مرۆڤ به‌ڵكو زیانی بۆ به‌رهه‌می دانه‌وێڵه ههیه. له‌ئێس���تادا ئه‌م جۆره مێ���روه له‌هه‌مو شاره‌كانی كوردستان بینراوه‌‌و هاواڵتیانیش ده‌ڵێ���ن ئ���هو مێ���روه پێ���وه‌ی داوی���ن‌و هه‌ستیارییه‌كی زۆرمان بۆ دروست ده‌كات به‌جۆرێك تا بێزار بون. كرێكار ته‌حس���ین عه‌ب���دواڵ گه‌نجێكی ته‌مه‌ن 32ساڵه‌‌و دانیشتوی هه‌ولێره ئه‌و چیرۆكی پێوه‌دانی ئ���هو مێروه بۆ ئاوێنه ده‌گێرێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت " له‌سه‌ره‌تای ره‌مه‌زان بو ئه‌وكاته جۆره حه‌ش���راتێك پێوه‌یداوم كه بوه هۆی هه‌س���تیاریو خورانێكی زۆر تا ناچار بوم به‌ده‌رزی چاره‌س���ه‌ری بكه‌م نه‌وه‌ك به‌هه‌ستیاری بمێنمه‌وه". كرێكار وتیشی "حه‌شپراتێكی زۆر سه‌یره كاتێك كه پێوه‌یدام ش���وێنه‌كه‌ی س���ور هه‌ڵگه‌را‌و هه‌ڵئاوسا شوێنی پێوه‌دانه‌كه‌ی، هه‌ستم به‌خورینی ش���وێنه‌كه كرد له‌گه‌ڵ بونی هه‌ندێك ئازار ،دواتر ته‌واوی له‌ش���م پێوه‌ی هه‌ستیار بو له‌گه‌ڵ سورهه‌ڵگه‌رانی له‌ش���م پله‌ی گه‌رمیم به‌رز بویه‌وه بوه‌هۆی ت���ا لێهاتنم به‌ماوه‌یه‌كی ك���ه‌م گه‌یاندرامه به‌ش���ی فریاكه‌وتن له‌وێوه چاره‌سه‌ریم بۆ كرا ،به‌اڵم له‌دوای چاره‌سه‌ره‌كه‌ش شوێنی پێوه‌دانی خورانی هه‌ر هه‌بو هه‌تاوه‌كو 24 كاتژمێر دوات���ر ورده ورده پله‌ی گه‌رمیم‌و هه‌ستیاریم كه‌مبویه‌وه". خۆزگ���ه ن���اوی خ���وازراوی ژنێكه كه دانیش���توی ق���ه‌زای كه‌الره ئ���هو ده‌ڵێت "له‌مزگ���ه‌وت بوم له‌كاتی س���وجده‌دا بوم ئازارێك���ی له‌ن���اكاو وه‌ك���و پێ���وه‌دان بو جه‌س���ته‌می داگرت ،به‌اڵم هه‌ر زو به‌سه‌ر ده‌ستمه‌وه المبرد له‌راستیدا نه‌مبینی ئه‌و ش���ته‌یه چی بو! ،دواتر په‌ڵه په‌ڵه‌ی سور هه‌مو الشه‌می داگیر كرد توشی هه‌ستیار‌و خورشتێكی زۆر زۆری كردم پله‌ی گه‌رمیم ئێجگار به‌رز بوی���هوه ،به‌په‌له گه‌یه‌ندرامه نه‌خۆش���خانه ،دواتر پزیش���ك پێیان وتم ژه‌هری ئه‌و حه‌ش���ه‌ره‌یه تێكه‌ڵ به‌خوێنت بوه ،ئێستا له‌ژێر چاودێری دكتۆرم". خۆزگه وتیشی "زۆر دۆخم تێكچو چه‌ند رۆژ له‌الی خۆمان خه‌واندمیان دواتر وا بۆ چوار پێنج رۆژه له‌نه‌خۆشخانه‌ی هه‌ولێرم پزیش���ك ده‌ڵێت ئه‌و حه‌شه‌راته ژه‌هراوییه
جێی پێوەدانی مێروەکە ژه‌هره‌كه‌ی تێكه‌ڵ به‌خوێنت بوه ،پێش���تر هیچ هه‌س���تیارییه‌كم به‌هی���چ نهبوه به‌اڵم پزیش���ك ده‌ڵێت به‌هۆی ئه‌و حه‌شه‌ره‌یه‌وه كردویه‌تی���ه هه‌س���تیاری ژه‌هره‌كه‌ی���ت له‌الش���ه‌دایه .له‌ماڵی خۆم���ان ته‌نها من واملێهاتوه ،ئه‌و په‌ڵه س���ورانه‌ی الش���هو ده‌موچاوم هه‌موی ره‌ش بوه‌ته‌وه". كچێك كه نه‌یویست ناوی باڵوبكرێته‌وه له‌باره‌ی ئه‌و مێ���روه ئه‌ویش ئاماژه بهوه ده‌كات كه هه‌س���تیاریو خوران‌و تایه‌كی به‌هێ���زی هه‌ی���ه دوای پێوه‌دان���ی ،ئ���هو له‌وباره‌ی���هوه وت��� ی "ش���ه‌وێكیان خه‌وتم قاچ���م ده‌خ���ورا وه‌ك���و زیپك���ه وابو بۆ به‌یانیه‌كه‌ی هه‌ستام ئاوه‌سا‌و ئیلتیهابێكی زۆر كۆبوبوی���هوه له‌ناوی���دا ،زۆر ده‌خورا‌و بێزاركه‌ر بو خورش���ته‌كه‌ی ،له‌ماڵه‌وه ئه‌و حه‌ش���ه‌ره‌یه‌مان زۆر ب���و له‌ده‌ربه‌ندیخان داده‌نیشین". وتیشی "هه‌س���تیاریم به‌هیچ شتێك نیه نازانم ،چ���وم بۆ ده‌رمانخان���ه پێیان وتم شتی پیس پێوه‌ی داویت ،چه‌ند ده‌وایه‌كم وه‌رگ���رت زیاتر له‌هه‌فته‌یه‌كه به‌كاری دێنم ته‌نها كه‌مێك وشكی كردوه زیپكه‌كان". شاره‌زایانی بواری كشتوكاڵ ئاماژه بهوه ده‌ك���ه‌ن كه ئه‌م مێروه(حه‌ش���ه‌ره) ته‌نها زیانی بۆ به‌رهه‌می دانه‌وێڵه هه‌یه‌‌و له‌ناوی ده‌ب���ات به‌هیچ جۆرێك زیان���ی بۆ مرۆڤ نیه.
فه‌ره‌یدون حه‌س���ه‌ن ،ئه‌ندازیاری بواری كش���توكاڵی له‌باره ی به‌دواداچونی بۆ ئه‌و مێروه(حه‌ش���ه‌ره) بۆ ئاوێن���ه وتی "ئه‌م حه‌شه‌ره‌یه ناوی (السوس) ()weevils به‌كوردی س���ون :ئه‌م جۆره مێروه سه‌ر به‌تی���ره‌ی قالۆنچه‌ی���ه قه‌باره‌یان بچوكه‌‌و ره‌نگیان تۆخه‌‌و ده‌میان شێوه‌ی سۆنده‌ییه‌‌و مژۆك���ن وه‌ك(لوتی فیل) وات���ا قرتێنه‌ر نی���ن ،هه‌روه‌ها ب���هوه جیاده‌كرێنه‌وه كه خاوه‌ن شاخی هه‌ستیارین (قرن استشعار) به‌ش���ێوه‌ی ئاس���ۆین له‌الی ده‌میان ،ئه‌م مێروه زیانی زۆری ههیه بۆ به‌روبومه‌كانی كێڵگه‌‌و ئه‌و خۆراكانه‌ی كه‌له‌ماڵه‌وه‌ن". م ه "ئ ئه‌و ئه‌ندازیاره ئاماژه ی به‌وه‌شكرد مێروی سونه ج���ۆره مێروه زیاتر له ٦٠ه���ه‌زار جۆریان ههیه .س���وری ژیانی س���ونه( :السوس) گه‌نمه‌شامی زیانی زۆری لێده‌ده‌ن". ( )weevilsژیان���ی ئه‌م مێ���روه له‌ناو روه‌ك���هو هێلكه‌كان���ی ده‌خات���ه نێ���وان فه‌ره‌یدون له‌باره‌ی خۆپاراست له‌و مێروه ده‌نكه‌كان���ی به‌رهه‌مه‌كان���ی گه‌نم‌و برنج‌و وتی "پاك راگرتنی ماڵ چونكه له‌ش���وێنی گه‌نمه‌ش���امی‌و چه‌ڵتوك دی���واری به‌رگی پاك ناتوان���ن بژین ،هه‌روه‌ها هه‌وڵبدرێت ده‌نك���ه‌كان ده‌برێت به‌ش���ێوه‌ی ته‌ركردن له‌س���ه‌رچاوه‌ی باوه‌رپێكراو خۆراك دابین له‌رێگ���هی لیكه‌كه‌ی���ه‌وه‌‌و هێلكه‌كانی تێدا بكرێ���ت ،باش���تر وایه ئ���هو به‌رهه‌مانه‌ی داده‌نێت دوات���ر ده‌ی تروكێنێت ،هه‌روه‌ها كه‌ده‌كرێت بۆ م���اوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك بخرێته یه‌كێك ه له‌و مێروان���هی زیانی زۆر ده‌دات س���اردكه‌ره‌وه بۆ له‌ن���او بردن���ی هێلكه له‌خۆراك���ی ناو ماڵ ،ل���ه‌دوای تروكاندنی نه‌ت���روكاوه‌كان دواتر ده‌بێت��� ه له‌ناوبردنی هێلك���ه‌كان مێروه‌كه هه‌وڵ���ده‌دات خۆی مێروه‌كه". بپارێزێ���ت تا كاتی گونج���او دواتر ده‌بنه كرمۆكه‌‌و زیانی زۆر ده‌ده‌ن له‌و خۆراكانه‌ی وتیش���ی " به‌گش���تی مێ���روی س���ونه كه له‌ماڵه‌وه هه‌ن وه‌ك گه‌نم‌و ئارد‌و برنج‌و تائێس���تا له‌ناوه‌نده‌كان���ی زانس���تی وه‌ك
زانكۆ‌و تاقیگاكان هیچ ئاماژه‌یه‌كیان بهوه نه‌كردوه كه ئه‌م مێروه راس���ته‌خۆ زیانی بۆ س���ه‌ر ته‌ندروستی مروڤ ههیه وه هیچ س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ئاماژه‌ی ب���هوه نه‌كردوه، ته‌نها ئ���هوه نه‌بێت هه‌ندێك مروڤ خۆیان هه‌س���تیاریان ههیه به‌مێرو‌ه كان ئه‌ویش به‌ه���ۆی هه‌ڵگرتن���ی هه‌ندێ���ك مێكرۆبی به‌كتری‌و ڤایرۆسی له‌سه‌ر الشه‌ی مێروه‌كه كه ده‌بنه‌هۆی زیانگه‌یاندن به‌مرۆڤ". هه‌ڵكه‌وت ئه‌ن���وه‌ر خه‌لیفه جوتیارێكی نمونه‌ی���ی قه‌زای ش���اره‌زوره ئه‌و له‌باره ی ئه‌و مێ���روه نامۆی���ه ده‌ڵێ���ت هه‌تاوه‌كو ئێس���تا به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك ئ���هو جۆره مێروه(حه‌ش���ه‌ره)یه له‌ش���اره‌زور‌و بناری قه‌ره‌داغ نهبوه ،ئه‌و وتی "له 14س���اڵیه‌وه كاری جوتیار ی ده‌كه‌م وا ته‌مه‌نم 47ساڵه به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌و جۆره حه‌شه‌ره‌یه نه‌بوه‌‌و نه‌مبینیوه". له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی زۆربه‌ی خه‌ڵك ئه‌و جۆره حه‌شه‌ره‌یه به‌سن‌و كیسه‌ڵه‌ی داده‌نێن ،ئه‌و جوتیاره وتی "ئه‌و حه‌ش���ه‌ره‌یه جیاوازی ههیه له‌گه‌ڵ سن‌و كیس���ه‌ڵه ،سن فشه‌ڵه ئه‌وه‌نده قه‌ڵغانی له‌شی ئه‌ستور نیه وه‌كو ئه‌و حه‌شه‌ره نامۆیه ،من وه‌كو جوتیاریك ئه‌مه یه‌كه‌م جارم ه ئه‌و جۆره حه‌شه‌ره‌یه ببینم له‌كوردستان". ئاماژه‌ی به‌وه‌ش���كرد "ئه‌م حه‌ش���ه‌ره‌یه له‌راستیدا نازانم زیانی چیه؟ ،به‌اڵم سن‌و
كیس���ه‌ڵه دیاره كاتێك ئه‌و گه‌نمه ش���یله ده‌كات ش���یله ی گه‌نمه‌كه ده‌مژێت‌و الواز ی ده‌كات ،تائێس���تا نازانم ئه‌م حه‌ش���ه‌ره‌یه چ زیانێك���ی هه‌ی��� ه بۆ دانه‌وێڵ���ه زانیاریم له‌سه‌ر ی نیه". وتیش���ی "له‌ناوچ���ه ی دس���كه‌ره‌وه بۆ بناری ق���ه‌ره‌داغ جوتیاریم كردوه گه‌نمان چاندوه ته‌نانات سن‌و كیسه‌ڵه‌شمان نهبوه ئه‌مساڵ". ئه‌و ئاماژه به‌وه‌ش���ده‌كات ك ه پێده‌چێت واڵت���ان بینێ���رن تا ده‌رمانه‌كانیان س���اغ بكه‌نه‌وه ،هه‌ڵكه‌وت وتی "وه‌اڵ من نازانم، به‌اڵم ج���اران ده‌یانوت واڵت���ان ده‌یهێنن بۆ ئه‌وه ی ده‌رمان‌و ش���تی خۆیان س���اغ بكه‌نه‌وه گه‌رایان هه‌ڵده‌ڕژن‌و به‌وش���ێوه‌یه ته‌ش���ه‌نه ده‌كات ،هه‌مو ش���تێك ئه‌گه‌ری ههیه ئه‌و واڵتانه‌ی كه دژی خۆمانن ،ئیتر نازانم! ،به‌وهۆیه‌وه پرسیارم له‌به‌ڕێوه‌به‌ری وه‌زاره‌ت ی كشتوكاڵی هه‌ولێر كرد وتی شتی وامان نه‌دیوه‌‌و زانیاری رونمان له‌س���ه‌ری كۆنه‌كردوه‌ت���هوه ،به‌اڵم به‌دواداچونمان بۆ ئه‌و حه‌شه‌ره‌ی ه ده‌ستی پێكردوه". د.س���ه‌باح به‌رێوه‌ب���ه‌ر ی ته‌ندروس���تی گشتی سلێمان ی له‌باره ی ئه‌و میروه‌و‌ه وتی "ئاگادار نین ،وه‌كو باس‌و خواسیش نه‌مان بیستوه". به‌ش ی فریاكه‌وتنی گش���تی هه‌ولێریش رایده‌گه‌یه‌ن���ن ك���ه هی���چ حاڵه‌تێكی له‌و شێوه‌ی ه نه‌هاتوه‌‌و نه‌شمان بیستوه".
) )632سێشه‌ممه 2018/7/10
3
هەمو الیەنە سیاسییەکان لەسلێمانی چاویان لەسەر ئەنجامی ژماردنەوەی دەنگەکانە ئا :نیاز محەمەد ئەو الیەنە سیاسیانەی بایكۆتی پرۆسەی هەژماركردنەوەی دەنگەكانیان لەسلێمانی كرد پێشبینی ناكەن پرۆسەكە گۆڕانكاری گەورە لەئەنجامەكاندا دروست بكات .نەوەی نوێ دەڵێت؛ دەنگەكانمان زیادی كردوەو دەنگی یەكێتی كەمی كردوە. یەكێتیش جەخت دەكاتەوە كە دەنگەكانیان وەك خۆیەتی و هیچ گۆڕانێكی بەسەردا نەهاتوە. پرۆس���ەی دوێنێ(دوش���ەممە) جیاكردنەوەو هەژماركردنەوەی دەنگی بەش���ێك لە س���ندوقەكان لەسلێمانی دەستی پێكرد بەاڵم هەر لەسەرەتاوە لەالیەن شەش الیەنی سیاسی هەرێمەوە كە پێكهاتبون لە(بزوتنەوەی گۆڕان، کۆمەڵ���ی ئیس�ل�امی ،هاوپەیمانی بۆ دیموکراسی و دادپەروەری ،یەکگرتوی ئیس�ل�امی ،حیزبی شیوعی کوردستان و بزوتن���ەوەی ئیس�ل�امی) بەه���ۆی ناڕەزاییەتیان لە شێوازی بەڕێوەچونی پرۆسەکە ،بایکۆتی پڕۆسەكەیان كردو جەختیش���یان كردەوە دەبێت تەواوی س���ندوقەكانی دەنگ���دان بەدەس���ت بژمێردرێنەوە. بەپێی قسەی بەرپرسی هەڵبژاردنی پارت���ی لەپارێ���زگای س���لێمانی ئەوانی���ش دوێن���ێ بەه���ۆی ئ���ەوەی ئیدارەدانی پرۆسەكەیان بەدڵ نەبوە، كشاونەتەوە. كۆمس���یۆنی ب���ااڵی س���ەربەخۆی هەڵبژاردنەكان تەنیا 188س���ندوقی لەس���لێمانی دیاریكردوە ب���ۆ ئەوەی بەدەست بژمێردرێنەوەو دوێنێش تەنیا 63كورسی ژمێردراونەتەوە. س���ەركەوت حەمەحسێن ،بەرپرسی ئۆفیس���ی هەڵبژاردنی نەوەی نوێ كە ئەوان بایكۆتی پرۆسەكەیان نەكردوە، بە ئاوێنەی راگەیاند دوێنێ 84سندوق دیاریكرابون ك���ە بژمێردرێنەوە ،بەاڵم پرۆس���ەكە تەنیا بۆ 63س���ندوقیان ئەنجامدراوە بەهۆی ئەوەی تانەو كێشە لەسەر 21سندوقیان هەبوە. وتیش���ی"لەو س���ندوقانەی دوێن���ێ ژمێردراونەت���ەوە بەپێ���ی قس���ەی چاودێرەكانم���ان دەنگ���ی ئێمە زیادی كردوەو دەنگی یەكێتی كەمی كردوە". س���ەركەوت ئام���اژەی بەوەش���دا
یه‌كێتی :له‌سلێمان ی گۆڕان :گۆڕانكاری كۆمه‌ڵ :پێویستمان نهوهی نوێ: ده‌نگه‌كانمان زیاد ی هیچ گۆڕانكارییەك روینه‌دا له‌ژماردنه‌وه ی ب ه 500ده‌نگ ه بۆ ئه‌وه‌ی كورسییه‌ك ی كردوه بەسەر دەنگەكانماندا ده‌نگه‌كاندا هه‌ڵوێستمان ده‌بێت تر له‌سلێمانی بهێنین نەهاتوە
دەكەین". عوسمان كاروانی ،بەرپرسی مەڵبەندی س���لێمانی یەكگرتوی ئیسالمی بەهۆی ئەوەی تەنیا 188سندوق دیاریكراون بۆ ژماردنەوەو ئەویش نازانن لەس���ەر چ بنەمایەك دیاریكراون بۆیە چاوەڕێ ن���اكات ئەنجام���ەكان گۆڕانكاریی���ان بەسەردا بێت. وتیش���ی"بەپێچەوانەوە دڵنیابوی���ن ئەگەر هەمو سندوقەكان بژمێردرێنەوە گۆڕانكاری گەورە دروست دەبو". هاوژین عومەر ،بەرپرس���ی ناوەندی هەڵبژاردن���ی كۆم���ەڵ ب���ە ئاوێن���ەی راگەیان���د هەژماركردنەوەی بەش���ێك لە س���ندوقەكان پێچەوانەی یاساكەی پەرلەمان���ەو ش���ەرعیەتدانە ب���ە "ساختەكاری". ئەو وتیشی"رەنگە گۆڕانكاری بچوك لەدەنگەكاندا كورسییەك لەسلێمانی بۆ ئێمە زیادبكات چونكە بە 500دەنگێك كورس���ی دوەممان لێ س���ەندرایەوە. ئەگەر لەم پرۆسە ناشەفافەدا یەكێتی چەند هەزار دەنگێك كەم بكات كورسی دوەم بەدەستدەهێنینەوە كە پێشتر بە ساختەكاریی یەكێتی لێی بردوین". لەگەڵ ئەوەش پێی وانییە گۆڕانكاری گەورە لەو ئەنجامانەدا بەم پرۆسەیەی ئێستا روبدات.
ژماردنەوەی دەنگەکان عێراقی بەخۆیەوە سەرقاڵکردوە ك���ە وێ���ڕای تێبینییەكانیان لەس���ەر بەڕێوەچونی پرۆسەكە بەاڵم بەردەوام دەبن لەس���ەر چاودێریكردن بۆ ئەوەی ئاگاداری وردەكاری بەڕێوەچونی بن. بەاڵم بڕیار رەشید ،وتەبێژی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی جەخت دەكاتەوە ك���ە دەنگەكانیان نە زی���ادی كردوەو نە كەم و وتیش���ی"هیچ گۆڕانكارییەك بەسەر دەنگەكانماندا نەهاتوە".
هێمای بۆ ئەوەشكرد كە لەسەرەتای دەس���تپێكردنی پرۆس���ەكەوە تانەیان لەچەند سندوقێك داوە بەهۆی ئەوەی تێبینییان كردوە كە قوفڵ و باركۆدی سەر سندوقەكان گۆڕاوە. س���ەبارەت بەو بانگەشەیەی نەوەی نوێ ك���ە دەڵێت دەنگەكان گۆڕانكاری بەس���ەردا هاتوە ،بڕی���ار وتی"ئەوەی نەوەی نوێ و راگەیاندنەكەیان دەیكات هیچ راستییەكی تێدا نییە".
بڕیار بایكۆتكردنی پرۆسەكە لەالیەن الیەنەكانی دیكەوە بە"تاكتیك" وەسف كردو وتی"چونكە دەستكاری بەشێك لە س���ندوقەكان كرابو ،دەیانویس���ت بڵێن ئێمە لەژورەوە نەبوین ،لەكاتێكدا پێش���تر دەس���تكاری ئەو س���ندوقانە كرابو". زمناكۆ جەالل ،باس له‌وه ده‌كات لەبەر چه‌ندان هۆكار بایكۆتی پرۆس���ەكەیان كردوەو هەروەها سەرلەبەری پرۆسەی
هەڵبژاردنەكەیان رەتكردۆتەوە. وتیشی"پێشبینی ناكەین گۆڕانكاری ل���ەو ئەنجامان���ەدا روب���دات كە هەن بەه���ۆی ئ���ەوەی ئ���ەو س���ندوقانەی هەژماردەكرێنەوە زۆر كەمن". ئەوەش���ی خستەڕو"لەئێستادا هیچ كۆمێنتێكمان نییە لەسەر ئەوەی ئەگەر گۆڕان���كاری گەورە لەو س���ندوقانەدا روی���دا ،هەڵوێس���تمان چ���ی دەبێت، لەكاتی خۆیدا قسە لەسەر ئەو بابەتە
الی خۆیشیەوە رزگار گۆران ،بەرپرسی هەڵبژاردنی پارتی لەپارێزگای سلێمانی باسی لەوەكرد كە لەبەرئەوەی رێكارو ئیدارەدانی پرۆسەی هەژماركردنەوەی دەنگەكانی���ان بەدڵ نەبوە بۆیە دوێنێ بایكۆتی پرۆسەكەیان كردوە. ئ���ەوەی وایك���ردوە بەقس���ەی ئەو پارت���ی لەپرۆس���ەكە بكش���ێتەوە رێگ���ری لەبری���كارەكان و ل���ەدورەوە پرۆس���ەكەو چاودێریكردن���ی تەئكیدنەكردنەوە ب���وە لەقوفڵەكانی س���ندوقەكان .وتیشی"پرۆس���ەكە بەشەفافی بەڕێوەنەدەچو". رزگار گۆران ئاشكراش���یكرد بەهۆی ئەوەی ئەو كورسیانەی لەسەر ئاستی پارێزگاكە دەژمێردرێن���ەوە ژمارەیان كەمە بۆیە چاوەڕێ ناكەن دەنگەكانیان زی���اد بكات .لەگەڵ ئەوەش وتی"بەاڵم بەگش���تی ئێم���ە لەگ���ەڵ ئەوەین كە تەنیا ئەو سندوقانە بژمێردرێنەوە كە سكااڵیان لەسەرە".
هه‌ژمارکردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كان به‌ده‌ست ناڕازییه‌كانی راز ی نه‌كرد
چاوه‌ڕوانن دوا ی پرۆسه‌ی هه‌ژماركردنه‌كه ئه‌نجامه‌كان چی ده‌بێت
بڕی���اره‌كان بگرین .چ���اوه‌ڕوان ده‌كه‌ین ئا :ئومێد عومه‌ر بزانین له‌دوا ی ئه‌م پرۆسه‌یه ئه‌نجامه‌كان چی ده‌بێت". ژماره‌یه‌ك حزبی سیاس ی كه پێكدێن هه‌روه‌ه���ا ن���ه‌وزاد س���اڵح ئه‌ندام��� ی له‌بزوتنه‌وه‌ی گۆران ،پارتی دیموكرات ی كوردستان ،هاوپه‌یمان ی بۆ دیموكراسیو دام���ه‌زراوه ی هه‌ڵب���ژاردن‌و ئام���ار ی دادپه‌روه‌ری ،حزب ی شیوعی كوردستان ،هاوپه‌یمان ی بۆ دیموكراسیو دادپه‌روه‌ری، بە‌ئاوێنه ی راگه‌یان���د هاوپه‌یمانی‌‌و الیه‌ن ه بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمی ،یه‌كگرتو ی ناڕازییه‌كانی دیكه له‌گه‌ڵ هه‌ژماركردنه‌وه ی ئیسالمی‌‌و كۆمه‌ڵی ئیسالم ی پرۆسه ی ته‌واوی سندوقه‌كانی ده‌نگدان بون .ئه‌و هه‌ژماركردنه‌وه‌ی ده‌نگی سندوقه‌كان ی پارێزگای سلێمان ی بە‌نایاسایی له‌قه‌ڵه‌م وتی "له‌كاتی جیاكردن���هوه ی ده‌نگه‌كان به‌ده‌س���ت له‌هۆڵ ی ئاش���تی له‌سلێمانی، ده‌ده‌ن .پێشیان وای ه رێگه‌نه‌دانیان بۆ دادوه‌ره‌كان رێگه‌ی���ان ن���ه‌ده‌دا نوێنه‌ر ی چاودێری كردن ی پرۆسه‌كه له‌نزیكه‌وه، الیه‌نه ناڕازیی���ه‌كان له‌نزیكه‌وه چاودێر ی پێشێلكارییه‌كی دیكه‌یه له‌چوارچێوه ی پرۆس���ه‌كه بك���ه‌ن .زۆر هه‌وڵم���ان دا ئه‌و هه‌واڵنه ی دراون بۆ ساخته‌كردن ی تێبینی‌‌و سه‌رنجه‌كان ی خۆمان بگه‌یه‌نین، ده‌نگه‌كانیان. ب���ه‌اڵم رێگربون له‌به‌رده‌ممان .هه‌ر له‌به‌ر دانای شه‌هید جه‌زا كارگێڕ‌و به‌رپرس ی ئه‌مه‌ش بڕیاری كشانه‌وه‌‌و بایكۆتكردنمان راگه‌یاندن ی لق ی 4ی پارت��� ی دیموكرات ی دا". له‌ب���اره‌ی ه���ۆكار ی بایكۆتكردنه‌كه‌و‌ه كوردس���تان بە‌ئاوێن���هی راگه‌یاند ،ئێم ه وه‌ك پارتی تێبینیمان له‌س���ه‌ر شێواز ی عه‌بدوڵ�ڵ�ا وه‌رتێ نوێن���ه‌ر ی بزوتنه‌وه ی پرۆس���ه ی هه‌ژماركردنه‌وه ی ده‌نگه‌كان ی ئیسالمی‌‌و ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی ئه‌و پارێزگای سلێمان ی ههیه .ئه‌و وتی "هه‌مو حزبە‌رایگه‌یاند ،پرۆس���هی جیاكردنه‌وه ی جارێك جه‌ختمان له‌سه‌ر ئه‌وه كردوه‌ته‌و‌ه ده‌نگ��� ی چه‌ن���د س���ندوقێك ته‌نه���ا كه ئێمه كێشه‌مان له‌گه‌ڵ جیاكردنه‌وه ی شانۆگه‌رییه‌كه بۆ ماندوكردنی الیه‌نه‌كان‌و ته‌نانه‌ت هه‌مو سندوقه‌كان له‌سه‌رتاس ه ی په‌رده‌پۆش���كردنی س���اخته‌كارییه‌كان. هه‌رێمی كوردس���تانیش نیه .له‌ئێستادا ئه‌و وت��� ی "به‌رپرس���یار ی یه‌ك���ه‌م له‌م ئێم���ه ته‌نه���ا ده‌توانی���ن رێز له‌یاس���او گاڵته‌جاریی���ه ،كۆمس���یۆنی ب���ااڵ ی
سندوقی هەڵبژاردن س���ه‌ربه‌خۆ ی هه‌ڵبژاردنه‌كان��� ی عێراق‌و ئه‌و الیه‌ن ه بااڵده‌س���تانه‌ی ه ك ه په‌نایان بۆ ئه‌نجامدانی س���اخته‌كاریی بردوه .ئه‌مڕۆ رێگه‌یان ن���ه‌داوه نوێن���ه‌ری الیه‌نه‌كان، ئ���هو الیه‌نانه‌ی ی���ار ی به‌ده‌نگه‌كانیانه‌و‌ه ك���راوه ،له‌نزیك���هوه هه‌ژماركردنه‌وه‌كان ببینن .ئێم ه وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی ئیس�ل�ام ی پێش���تریش رامانگه‌یاندو‌ه هه‌وڵێك هه‌ی ه بۆ له‌كه‌داركردنی پرۆس���ه ی هه‌ڵبژاردن، ئ���ه‌وه‌ی ئیس���تاش ده‌گوزه‌رێ���ت هی���چ ناگۆرێت".
بزوتن���ه‌وه‌ی گۆرانیش یه‌كێك ی دیكه‌ی ه ل���هو الیه‌نان���هی بایكۆت���ی پرۆس���ه ی هه‌ژماركردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كانی له‌پارێزگا ی س���لێمانی كردوه .له‌مباره‌ی���هوه زمناكۆ ج���ه‌الل به‌رپرس���ی ژور ی هه‌ڵبژاردن��� ی گ���ۆران بە‌ئاوێن���هی وت "پێ���ش هه‌مو ش���تێك ده‌مه‌وێ���ت ئ���هوه بڵێ���م ئه‌م هه‌ژماركردنه‌وه‌یه‌ی ئێستا بهرێوه ده‌چێ پێچه‌وانه‌ی بڕیاره‌كه‌ی په‌رله‌مان ی عێراقه. به‌ڵگه‌كان زۆربون‌و به‌ش���ێكی زۆریشیان حاش���ا هه‌ڵنه‌گربون كه ده‌ریان ده‌خست
س���اخته‌كاری زۆر كراوه .گۆڕان‌و الیه‌ن ه ناڕازییه‌كان���ی تر داوای هه‌ژماركردنه‌وه ی ت���ه‌واو ی ده‌نگه‌كانی���ان ده‌ك���رد ،به‌اڵم ده‌بینین ب���هو جۆره نی���ه ،ته‌نها چه‌ند سندوقێكی كه‌م ده‌ستیشانكراون ك ه هیچ گۆرانكارییه‌ك له‌ئه‌نجامه‌كاندا دروس���ت ناكه‌ن". راش���یده‌گه‌یه‌نێت له‌كات ی به‌ڕێوه‌چون ی پرۆسه‌كه‌دا رێگر ی له‌نوێنه‌ری الیه‌نه‌كان كراوه تا بە‌باش���ی چاودێری پرۆس���ه ی هه‌ژماركردنه‌وه‌ك���ه بك���ه‌ن .ه���ه‌ر ئه‌و رێگریو ئاس���ته‌نگانه الیه‌ن ه ناڕازییه‌كان ی ناچاركردو‌ه تا بایكۆت ی پرۆسه‌ك ه بكه‌ن. له‌الیه‌ك���ی دیكه‌وه س���ه‌نته‌ر ی میترۆ بۆ داكۆكیكردن له‌ماف ی رۆژنامه‌نوس���ان ده‌رب���اره‌ی رێگرییه‌كان���ی كۆمس���یۆن له‌میدیاكان‌و رۆژنامه‌وانان راگه‌یه‌نراوێك ی باڵوك���رده‌وه كه تێیدا هات���وه "نوێنه‌ر ی س���ه‌نته‌ری میت���رۆ س���ه‌ردان ی ناوه‌ند ی هه‌ژماركردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كان ی له‌سلێمان ی ك���ردوه‌‌و داوا ی له‌ئه‌ندامان ی ئه‌نجومه‌ن ی كۆمس���یاران‌و دادوه‌ر ی سه‌رپه‌رشتیار ی پرۆسه‌كه كردوه رێگ ه بە‌میدیاكان بده‌ن روماڵی پرۆس���ه‌ك ه بكه‌ن ،ب���ه‌اڵم ئه‌وان رازی نه‌بون‌و وتویان ه ته‌نها كه‌ناڵی فه‌رم ی ده‌وڵ���ه‌ت (وات ه ته‌له‌فزیۆن���ی عێراقییه) بۆی ههیه كامێرا ببات ه ناو هۆڵه‌كه‌وه".
پرۆس ه ی جیاكردنه‌وه ی ده‌نگ ی چه‌ند سندوقێك ته‌نها شانۆگه‌رییه‌ك ه بۆ ماندوكردن ی الیه‌نه‌كان‌و په‌رده‌پۆشكردن ی ساخته‌كارییه‌كان
4
) )632سێشه‌ممه 2018/7/10
ئایا متمانه‌ت به‌هه‌ڵبژاردن ماوه؟ ئه‌حمه‌د ئاباڵخی ،نوسه‌ر: پرۆس���هی هه‌ڵبژاردن���ی داهاتو ی كوردس���تان له‌س���ه‌ر ش���ێوازی به‌رێوه‌چونه‌كه‌ی راوه‌ستاوه ،به‌بروای من هاواڵتیان به‌شداریی له‌پرۆسه‌كه‌دا ده‌كه‌ن ،به‌اڵم نابێت ئه‌وه‌شمان له‌بیر بچێت ژماره‌یه‌ك���ی تری هاواڵتیانیش هی���چ متمانه‌یه‌كی���ان به‌الیه‌ن���ه سیاس���ییه‌كانی كوردس���تان نه‌ماوه، پرس���یار زۆر ده‌كرێ���ت هاواڵتی���ان ده‌یانه‌وێت بزانن هه‌ڵبژاردنه‌كه چۆن ده‌كرێت؟ جیاكردن���ه‌وه‌ی ده‌نگه‌كان ئه‌گه‌ر به‌ده‌س���تی بێت چۆن دڵنیایی ده‌درێ���ت ك���ه ده‌س���تكاریی ده‌نگ‌و ئه‌نجامه‌كان ناكرێت؟ چۆن پارێزگاریی له‌سندوقه‌كان ده‌كرێت؟ سه‌یوان رۆسته‌م ،چاالكی مافه‌كانی ژنان: هیواداری���ن هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی له‌كه‌ش���وهه‌وایه‌كی كوردس���تان ت���ه‌واو دیموكراس���یدا بهرێوه بچێت، به‌دڵنیایی���هوه متمانه‌م به‌پرۆس���هی هه‌ڵبژاردن هه‌ی���ه ،به‌تاكه رێگایه‌كی دیموكراس���ی ده‌زان���م ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌ئازادان���ه گ���ه‌ل نوێنه‌ره‌كانی خۆی هه‌ڵبژێرێت. ئه‌حمه‌د حسێن ،مامۆستا‌و سه‌رنوسه‌ری پێشوی گۆڤاری سلێمانی: ده‌بێت خۆمان متمانه له‌ناوخۆماندا دروس���ت بكه‌ین ،ئه‌گه‌ر نه‌توانین ئه‌و متمانه‌ی ه دروست بكه‌ین به‌دڵنیاییه‌وه ده‌بێت خۆمان بده‌ین به‌ده‌س���ته‌وه. خۆبه‌ده‌س���ته‌وه‌دانیش مان���ای وایه مرۆڤ ده‌به‌زێت‌و توش���ی شكس���تی گ���ه‌وره ده‌بێت���هوه ،نابێ���ت خاوه‌ن قه‌ڵه‌مه‌كان كار بۆ س���اردكردنه‌وه‌ی زیات���ری هاواڵتی���ان بك���ه‌ن كارێك بك���ه‌ن هاواڵتی���ان پش���ت بكه‌ن���ه پرۆس���هی هه‌ڵبژاردن ك���ه رێگایه‌كی دیموكراسیانه‌یه. تانیا كه‌مال ،به‌رپرسی رێكخراوی راسان: پرۆس���ه‌یه‌كی هه‌ڵب���ژاردن دیموكراس���یه‌‌و هه‌مو كه‌س���ێك ئه‌و ماف���هی ههیه به‌ئازادانه ده‌نگی خۆی بدات ،به‌شداریكردن یان بایكۆتكردنی پرۆس���ه‌كه په‌یوه‌ن���دی به‌خ���ودی كه‌س���ه‌كانه‌وه ههیه ،من وای ده‌بینم هه‌مو جارێك له‌كاتی هه‌ڵبژاردنه‌كان بابه‌ت���ی كوتوپ���رو چاوه‌رواننه‌كراو هاتوه‌ته پێشه‌و‌ه ك ه كاریگه‌یی له‌سه‌ر رێژه‌ی به‌شداریی ده‌نگده‌ران كردوه، به‌ش���داریی له‌هه‌ڵبژاردن له‌سه‌ر ئه‌وه راوه‌ستاوه حزبه‌كان تا چه‌ند ده‌توانن پاریزگاریی له‌پرۆس���ه دیموكراتییه‌كه بكه‌ن ،ئه‌گ���ه‌ر حزبه‌كانی ده‌یانه‌وێت هاواڵتیان به‌ش���داریی له‌پرۆس���ه‌كه بك���ه‌ن ده‌بێ���ت به‌رنام���هی ت���ازه له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی ده‌نگ���ده‌ران دابنێن، به‌شێك له‌ده‌نگده‌ران ته‌واو بێ ئومێد‌و ماندو كراون ،ره‌خنه‌یان له‌پرۆس���هی هه‌ڵبژاردن ههیه. د .موحه‌مه‌د ره‌ئوف ،ئابوریناس‌و مامۆستای زانكۆ: ناتوانم به‌ته‌واوی بڵێم خه‌ڵك بروای به‌پرۆس���هی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردس���تان ماوه یاخود ن���ا ،به‌اڵم دڵنی���ام ل���ه‌وه‌ی به‌ش���ێكی زۆری هاواڵتیان متمانه‌یان به‌پرۆسه‌كه زۆر الواز بوه ،من له‌خۆمه‌و‌ه سه‌یر ده‌كه‌م له‌هه‌ركه‌س ده‌پرس���م ب���روای نه‌ماوه به‌هه‌ڵبژاردن ،به‌هۆی ساخته‌كاری‌و ده‌ستكاریكردنی ئه‌نجامی ده‌نگه‌كان هیچ گۆرانكارییه‌ك رو نادات ،خه‌ڵك تێگه‌یش���توه كه چ���ون‌و نه‌چونی بۆ هه‌ڵبژاردن وه‌ك یه‌كه به‌راستی ئه‌مرۆ هه‌ڵب���ژاردن هه‌یبه‌ت‌و ش���كۆی خۆی له‌ده‌ستداوه. ی كه‌ریم ،شۆفێر: عه‌ل له‌واڵتێك���دا ده‌ژی���ن ب���اوه‌ڕم نه‌ك هه‌ر به‌هه‌ڵب���ژاردن ،به‌ڵكو به‌ژیانیش نه‌ماوه ،ئه‌گه‌ر پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی كوردس���تانیش وه‌ك هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی عێ���راق بێت ،هه‌ر نه‌كرێت باش���تره، به‌دڵنیای���ی ئه‌گ���ه‌ر هه‌ڵب���ژاردن بێ گزی‌‌و س���اخته‌كاری بێت باش���ترین ی كێشه‌و رێگه‌چاره‌یه بۆ چاره‌س���ه‌ر گرفته ئاڵۆزه‌كان.
پارتیو یەکێتی بۆ پێکەوە چونە بەغدا:
رێككەوتن لەسەر بەرنامەی سیاسی هاوبەش یان ئا :نیاز محەمەد بەپێی قسەی سەركردەیەكی پارتی رێككەوتنی یەكێتی‌و پارتی لەئێستادا لەسەر بەرنامەی سیاسی هاوبەشە لەبەغدا نەك دابەشكردنی پلەو پۆست .بەاڵم سەركردەیەكی یەكێتی پێی وایە كێشەی پۆستی سەرۆك كۆمار یەكالیی نەكرێتەوە هیچ بەرنامەیەكی هاوبەش لەنێوانیاندا نایەتەدی. بەرپرس���انی یەكێت���یو پارتی دوای كۆبون���ەوەی هاوبەش���ی نێوانی���ان لەهەفت���ەی راب���ردودا رایانگەیان���د رێككەوتون بە‌بەرنامەیەكی هاوبەشەوە بچنە بەغ���دا .بەاڵم س���ەركردەیەكی یەكێتی ب���ۆ ئاوێنە باس���ی لەوە كرد كە كێش���ەی گ���ەورەی بەردەمی ئەو رێككەوتنە ،یەكالكردنەوەی پۆس���تی سەرۆكی كۆماری عێراقە. یەكێتی نیشتمانی كوردستان داوای ئ���ەوە دەكات كە پۆس���تەكە الی ئەو بمێنێتەوەو پارتیش س���ورە لەس���ەر ئەوەی وەك ئیس���تحقاق ئەو پۆس���تە مافی پارتی دیموكراتی كوردستانە. پێشتر یەكێتی‌و پارتی بە‌رێككەوتن پۆس���تی س���ەرۆكی كۆمار‌و سەرۆكی هەرێمی���ان لەنێ���وان خۆیان���دا دابەش���دەكرد بەاڵم بەه���ۆی ئەوەی لەئێس���تادا پۆستی س���ەرۆكی هەرێم لەكوردس���تان هەڵپەسێردراوە ئەوەش تاڕادەی���ەك یەكالكردن���ەوەی ئ���ەو پرس���ەی ئاڵۆزكردوە .لەگەڵ ئەوەشدا سەركردەكەی یەكێتی پێی وایە پارتی هێش���تا لەبەرامبەر پۆس���تی سەرۆك كۆماردا بۆ یەكێتی ،چاوی لە‌پۆس���تی سەرۆكی هەرێمی كوردستانە. فه‌ری���د ئەسەس���ەرد ،ئەندام���ی س���ەركردایەتی یەكێت���ی بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند پرس���ی پۆس���تی س���ه‌رۆكی كۆمار به‌ستراوه‌ته‌وه بە‌خودی پرۆژه‌ی به‌رنامه‌ی هاوبه‌شی یهكێتیو پارتی بۆ به‌غدا. وتیش���ی"ئه‌گه‌ر ئێمه له‌س���ه‌ر ئه‌م پرس���ه رێكنه‌كه‌وی���ن ،به‌دڵنیاییه‌وه هی���چ به‌رنامه‌یه‌كی هاوب���ه‌ش له‌نێوان هه‌ردوالدا نایه‌ته‌دی". ئەو س���ەركردەیەكی یەكێتی باسی لەوەش ك���رد كە یەكێتی بە‌گرنگییەوە سەیری ئەو پرس���ە دەكات‌و چاویشی لەوەیە بەشێوەیەك یەكالیی بكرێتەوە كە پۆستی سەرۆك كۆمار بۆ یەكێتی بێت. س���ەرەتای مانگی تش���رینی دوەمی ساڵی رابردو ،مەسعود بارزانی دەستی لە‌پۆستی س���ەرۆكی هەرێم هەڵگرت‌و پاش ئەوەش پەرلەمانی كوردس���تان بە‌پرۆژەیاسایەك دەسەاڵتەكانی بەسەر س���ەرۆكایەتی حكوم���ەت ،پەرلەمان‌و دەس���ەاڵتی دادوەری���دا دابەش���كردو ئێس���تاش دیار نییە كەی هەڵبژاردنی س���ەرۆكایەتی هەرێم ئەنجام دەدرێت لەكاتێك���دا دەبو لەگ���ەڵ پەرلەمانی
باس���ی لەوەش���كرد رەنگ���ە پارتی كوردستاندا ئەنجام بدرایە. لەوەاڵمی ئەوەی ئایا ئێوە چی دەدەن ماوه‌یه‌ك���ی پێویس���ت بێ���ت ب���ۆ بەپارت���ی لەبەرامب���ەر وەرگرتنەوەی یه‌كالكردنه‌وه‌ی پرسی سەرۆكی هەرێم پۆستی س���ەرۆك كۆماردا ،لەكاتێكدا كە ئایا ئەو پۆستە پێویسته بمێنێت پۆس���تی س���ەرۆكی هەرێ���م نەماوە ،یان پێویس���ت نییه ،ئه‌گه‌ر پێویسته ئەسەس���ەرد وتی"كاتێك ئێمه داوای پارتی كێی بۆ كاندید ده‌كات ،ئه‌مه‌ش پۆس���تی س���ه‌رۆك كۆم���ار ده‌كه‌ین چۆن له‌ناوخۆیاندا یه‌كالیی ده‌كه‌نه‌وه به‌دڵنیایی ئه‌مه به‌مانای ئه‌وه‌ی ه ك ه ئێمه په‌یوه‌ندی بە‌یەكێتییەوە نییه. وتیش���ی"ئێمه وای ده‌یبینی���ن ت���ا چاومان له‌پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم نییه. به‌اڵم یه‌كالكردنه‌وه‌و چاره‌س���ه‌ركردنی ئێس���تا پارت���ی پۆس���تی س���ه‌رۆكی چاره‌نوسی پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێممان هه‌رێمی كوردستانی دەوێت له‌به‌رامبه‌ر پۆس���تی س���ه‌رۆك كۆم���اردا ،به‌اڵم بۆ پارتی هێشتۆته‌وه".
ره‌نگ ه هه‌ندێك پرس هه‌بێت هێش���تا الی خۆیان یه‌كالیی���ان نه‌كردبێته‌وه، بۆیه ده‌یانه‌وێت یاس���ای دابه‌شكردنی ده‌س���ه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم درێژه پێبده‌ن تا ماوه‌یه‌كی دیكه". ئاماژەی بەوەشدا كە پارتی پێیانوایە تاوتوێكردن���ی پرس���ی دام���ەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم‌و سیستمی سیاسی هەرێمی كوردستان هەڵبگیرێت بۆ كاتی نوسینەوەی پرۆژەی دەستوری هەرێم، وتیشی"ئەو كات دەتوانین لەسەر ئەوە لەگەڵ پارتی رێبكەوین".
ب���ەاڵم ئ���اراس حەس���ۆ میرخان، ئەندام���ی س���ەركردایەتی پارت���ی بۆ ئاوێنە باس���ی لەوە كرد كە ئەوان لەم قۆناغەدا قسەیان لەسەر دابەشكردنی پۆستەكان نییە وتیشی"لەم قۆناغەدا تەنیا قسەمان لەسەر بەرنامەی سیاسی هاوبەش���ە ب���ۆ بەغدا کە گەیش���تینە قۆناغی قسەکردن لەسەر دابەشکردنی پۆس���تەکان ئەوکاتە داوا لە‌هەمو ئەو الیەنانەی ت���ری هەرێمیش دەکەین کە ناڕازین لەسەر هەڵبژاردنەکە ئەوانیش بێنە ناو پڕۆس���ەکەوە بۆ ئەوەی هیچ
دیارینه‌كردنی واده‌ی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێم "جێگه‌ی ئا :ئومێد عومه‌ر بڕیار‌ه رۆژی 30ی ئه‌یلولی داهاتو هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان به‌ڕێو‌ه بچێت ،به‌اڵم تا ئێستا هیچ واده‌یه‌ك بۆ هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێم دیاری نه‌كراوه .ئه‌م ه له‌كاتێكدایه كه به‌پێی یاسا ده‌بێ هه‌ردو هه‌ڵبژاردنه‌كه له‌یه‌ك كاتدا ئه‌نجام بدرێن .ئه‌ندامێكی په‌رله‌مانیش له‌فراكسیۆنی یه‌كێتی پێی وای ه دیاری نه‌كردنی واده‌ی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێم "جێگه‌ی گومانه". به‌هار مه‌حم���ود ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان له‌فراكسیۆنی گۆران ،له‌باره‌ی ئه‌نجامنه‌دان���ی هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكی
هه‌رێمی كوردستان بە‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند متمان���هی پ���ێ بدرێ���ت ،ن���ه‌ك له‌ناو په‌رله‌مانی كوردس���تان دابه‌ش���كراون. به‌پێی یاسای س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی خهڵكهوه ،تا ئێستاش ئه‌و داواكارییه‌ی وتیش���ی "هه‌ڵپه‌س���اردنی كاره‌كان���ی كوردس���تان ده‌بێت هه‌ردو هه‌ڵبژاردنی الیه‌نه‌كان یه‌كالی���ی نه‌بوه‌ته‌وه‌‌و وه‌ك دام���ه‌زراوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم تا په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‌و س���ه‌رۆكی خ���ۆی بە‌هه‌ڵپه‌س���ێردراوی ماوه‌ته‌وه .كاتی ئه‌نجامدانی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی هه‌رێم پێكه‌وه‌‌و له‌ی���ه‌ك رۆژدا ئه‌نجام بابه‌ته‌ك���ه به‌ت���ه‌واوی یه‌كالنه‌بوه‌ته‌و‌ه خولی پێنجه‌می په‌رله‌مانی كوردستانه. بدرێن ،به‌اڵم چه‌ند رێگریو له‌مپه‌رێك ك ه سیس���ته‌می حكومران���ی هه‌رێمی بێگوم���ان ئه‌مه‌ش كێش���ه‌یه‌كی دیك ه ههیه له‌به‌رده‌م پرۆس���ه‌كه‌دا .له‌باره‌ی كوردس���تان په‌رله‌مان���ی بێ���ت ی���ان دروس���ت ده‌كات ،چونك��� ه یان ده‌بێت رێگرییه‌كان ئه‌و وت���ی "یه‌كه‌م رێگری س���ه‌رۆكایه‌تی .ئه‌م��� ه یه‌كێك��� ه له‌و یاس���ای س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم هه‌موار ئه‌وه‌ی ه پێش���تر چه‌ند حزب‌و الیه‌نێكی كێشانه‌ی له‌به‌رده‌م ئه‌نجامدانی هه‌ردو بكرێته‌وه ،یان ده‌بێت پرۆژه‌یاسایه‌كی سیاسی له‌رێگه‌ی فراكسیۆنه‌كانیانه‌و‌ه هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌م���ان‌و س���ه‌رۆكی دیك���ه له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م بابه‌ت��� ه ئاماد‌ه بكه‌ینه‌وه ك���ه ئاماژه بهوه بكات دوای له‌په‌رله‌مانی كوردستان داوای ئه‌وه‌یان هه‌رێمدا بونی ههیه". له‌باره‌ی كێش���ه‌كانی دیكه‌ی به‌رده‌م هه‌ڵبژاردنی خولی پێنجه‌می په‌رله‌مانی كردبو كه ده‌بێت سیس���ته‌می سیاسی له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان په‌رله‌مان���ی ئه‌نجامنه‌دان���ی ه���ه‌ردو هه‌ڵبژاردنه‌ك ه كوردس���تان چ گۆرانكارییه‌ك به‌س���ه‌ر بێت نه‌ك س���ه‌رۆكایه‌تی .ئ���هو چه‌ند پێك���هوه ،ئ���هو په‌رله‌مانت���اره‌ی دام���ه‌زراوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی فراكس���یۆن ه ك��� ه بزوتن���ه‌وه‌ی گۆران فراكسیۆنی گۆران رایده‌گه‌یه‌نێت ئێستا كوردس���تاندا دێ���ت ،ئایا سیس���ته‌می یه‌كێك له‌وانه داوامان كردبو پێویست ه كاره‌كان���ی دامه‌زراوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی سیاس���ی ده‌بێت ه په‌رله‌مانی‌و سه‌رۆكی سه‌رۆكی هه‌رێم نه‌ك له‌الی پارتی الی هه‌رێمی كوردس���تان هه‌ڵپه‌سێردراوه ،هه‌رێم له‌ناو په‌رله‌مانه‌و‌ه متمانه‌ی پێ هه‌ر الیه‌نێكی تر بێ���ت له‌په‌رله‌مانه‌و‌ه ده‌س���ه‌اڵته‌كانی به‌س���ه‌ر حكوم���هتو ده‌درێت؟ ئه‌گه‌ر وابێت ده‌بێت یاس���ای
سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم هه‌موار بكرێته‌وه". پێش���ی وای��� ه رێگایه‌ك���ی دیك��� ه ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌كانی دام���ه‌زراوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان ئه‌وه‌یه په‌رله‌مان كاره‌كانی هه‌ڵپه‌سێرێت تا ئه‌و كاته‌ی ده‌ستوری هه‌رێمی كوردس���تان ده‌نوس���رێته‌وه، ی���ان بابه‌ته‌ك ه بس���پێردرێت بە‌خولی پێنجه‌م���ی په‌رله‌مان���ی كۆردس���تان‌و ئ���هو كێش���ه‌كه یه‌كالی���ی بكات���هوه. ئه‌و وت���ی "خولی پێنج���ه‌م ده‌توانێت بڕیار له‌س���ه‌ر سیس���ته‌می حكومرانی بدات .له‌روی یاس���اییه‌و‌ه ده‌شتوانین راس���ته‌وخۆ س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌الیه‌ن خهڵكهوه هه‌ڵبژێری���ن ،به‌اڵم ئه‌مه‌یان پێچه‌وانه‌ی خواستی ئه‌و حزبانه‌ی ه ك ه ده‌ڵێ���ن ده‌بێت س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌ناو په‌رله‌مانه‌و‌ه هه‌ڵبژێردرێت نه‌ك له‌الیه‌ن
) )632سێشه‌ممه 2018/7/10
5
"ئه‌گه‌ر كورد ده‌یه‌وێت ن دابەشكردنی پلەو پۆست؟ له‌به‌ڕێوه‌بردنی عێراقدا هاوبه‌ش ی راسته‌قین ه بێت، پارتی بەنیازی وەرگرتنەوەی سەرۆکی ده‌بێت له‌به‌غدا به‌هێز بێت" پۆستی هەرێمە
رەنگە پارتی ماوه‌یه‌كی پێویست بێت بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی پرسی سەرۆكی هەرێم كە ئایا ئەو پۆستە پێویسته بمێنێت یان پێویست نییه ئه‌گه‌ر پێویسته پارتی كێی بۆ كاندید ده‌كات ئه‌مه‌ش چۆن له‌ناوخۆیاندا یه‌كالیی ده‌كه‌نه‌وه په‌یوه‌ندی بە‌یەكێتییەوە نییه دو دەنگدەر لەکاتی دەنگداندا پۆس���تێکی کورد لە‌بەغ���دا بەبێ ئەو الیەنانەش دابەش نەکرێت". جەختیش���ی ك���ردەوە كە پۆس���تی س���ەرۆك كۆمار ئیس���تحقاقی پارتیو یەكێتیش ئەوە بە‌ێیس���تحقاقی خۆی نازانێت بەاڵم ح���ەزی لە‌وەرگرتنەوەی پۆس���تەكەیەو ئەمەش ش���تێکی ترەو لەکاتی خۆیدا پێویستی بە‌ڕێککەوتنە. لەگەڵ ئ���ەوەش وتی"ب���ەاڵم پارتی ئیستحقاقی خۆی هەروا نادات بەکەس ئەوەی یەکێتی داوای پۆستەکە دەکات شتێکی ئاساییە ،ڕەنگە سبەی الیەنی
دیکەش داوای بکات .بەاڵم ئەم بابەتە دەکەوێت���ە قۆناغی دوات���ر بۆ ئەوەی بزانین لەسەر چی ڕێکدەکەوین". لەبارەی ئەوەی ئایا چاویان لەوەیە پۆستی س���ەرۆكی هەرێم وەربگرنەوە، ئاراس وتی"پۆستی س���ەرۆکی هەرێم لەئێس���تادا نەماوەو یەکێتیش پێشتر یەکێک بو لە‌الیەنان���ەی داوای دەکرد ئ���ەو پۆس���تە نەمێنێت .بۆی���ە مادام یەکێتی ئەوەی ویستوە ئێستا ناتوانێت داوای پۆس���تی س���ەرۆک کۆمار بکات بە‌ئیستحقاق".
بەاڵم ئ���اراس بەپێچەوان���ەی فەرید ئەسەس���ەردەوە پێ���ی وانیی���ە ئ���ەو پرس���ە ببێتە كێش���ە بۆ ئەم قۆناغە ك���ە بە"قۆناغ���ی رێككەوتن لەس���ەر بەرنامەیەكی سیاسی هاوبەش لەسەر بنەمای داخوازییەكان���ی كورد" ناوی دەبات. هەرچەن���د باس ل���ەوە دەكرێت كە پارت���ی داوای پۆس���تی پارێ���زگاری كەركوكی كردبێ���ت لەبەرامبەر پێدانی پۆستی س���ەرۆك كۆماردا بە‌یەكێتی، بەاڵم ئ���اراس‌و فەرید هەردوكیان ئەوە رەتدەكەنەوە.
ئا :ئومێد عومه‌ر ی ی هه‌ردو شاندی هاوپه‌یمان هاتن ی فه‌تح‌و ده‌وڵه‌تی یاسا بۆ هه‌رێم كوردستان كۆبونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ الیه‌ن ه ی ی جیاجیا سیاسییه‌كان لێكدانه‌و‌ه ی به‌دوای خۆیدا هێنا ،په‌رله‌مانتارێك ی ی پارت پێشوی عێراق له‌فراكسیۆن داوا ده‌كات الیه‌نه كوردییه‌كان ناكۆكییه ناوخۆییه‌كانیان نه‌كه‌ن ی فشار به‌ده‌ست الیه‌ن ه به‌كارتێك شیعی‌‌و سونییه‌كانی عێراقه‌وه. ی ئه‌ندام���ی پێش���وی په‌رله‌مان��� عێ���راق ،ئه‌رده‌اڵن نوره‌دی���ن مه‌حمود ی راگه‌یان���د ئێس���تا الیه‌ن ه به‌ئاوێن���ه ی عێ���راق كار ب���ۆ س���ه‌ره‌كییه‌كان ئ���هوه ده‌ك���ه‌ن هه‌رێمی كوردس���تان ی وای ه ناكرێت پشتیوانیان بكات ،پێش كێش��� ه ناوخۆییه‌كان���ی هه‌رێم تێكه‌ڵ ی ێ سیاس���یو نه‌ته‌وه‌ییه‌كان بە‌ملمالن��� دیك ه له‌به‌غدا بكرێ���ت ،داواش ده‌كات هه‌مو الیه‌ن ه كوردس���تانییه‌كان له‌پێناو ی ی له‌دژ شكس���تپێهێنانی ئه‌و پیالنانه كورد ئه‌نجام ده‌درێن یه‌ك هه‌ڵوێست‌و ی یه‌كگرت���و بن ،ئ���هو وت���ی "داخواز ك���ورد له‌به‌غدا جی���اواز‌ه له‌داخوازیی ه ی كوردس���تان، ناوخۆییه‌كان له‌هه‌رێم داوا ده‌كه‌م الیه‌ن ه كوردییه‌كان ناكۆكیی ه ی فشار ناوخۆییه‌كانیان نه‌كه‌ن بە‌كارتێك ی به‌ده‌ست الیه‌ن ه ش���یعی‌‌و سونییه‌كان عێراق���ه‌وه‌‌و دواج���ار ل���ه‌دژی خۆمان به‌كاریان بهێننه‌وه". ئه‌وه‌ش���ی رونكرده‌وه ك ه پێویس���ت ه هه‌مو الیه‌ن���ه‌كان كارێك بكه‌ن كاتێك ی یهكێتیو ی سه‌ردان ی عێراق هه‌ر الیه‌نێك ی هه‌رێم ده‌كات ی دیكه پارتیو الیه‌نه‌كان ی نیوانیان هه‌ست به‌و ناكۆكیی ه قۆاڵن ه ی هاوبه‌ش ی وایه خاڵ��� نه‌كات ،پێش��� له‌نێوان الیه‌نه كوردس���تانییه‌كان هه‌ی ه ی ی 140و پشك به‌تایبه‌ت له‌س���ه‌ر ماده ی عێراق‌و بابه‌تی خاك‌و هه‌رێم له‌بودج ه مافه‌ده‌ستورییه‌كانی گه‌لی كوردستان، ئ���هو وتی "ه���ه‌ر كێش���ه‌یه‌ك له‌نێوان الیه‌نه‌كان���ی كوردس���تان هه‌بێت ئه‌وا ی بە‌دڵنیاییه‌و‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ندی الیه‌نه‌كان ی پێدێت". دیكه‌ی عێراق كۆتای ی ی بۆ ئ���ه‌وه‌ش كرد ك ه پارت ئاماژه ی كوردس���تان كێش ه دیموكرات ی له‌گه‌ڵ هی���چ الیه‌نێكی سیاس���ی عێراقی نیه‌‌و ده‌رگای���ان ب���ه‌روی هی���چ الیه‌نێك���دا دانه‌خس���توه ،ئاماده‌ش���ن له‌گ���ه‌ڵ
ی مام له‌سه‌رده‌م جه‌الل بریاری ی مام كورد ال جه‌الل بو له‌به‌غدا نه‌ده‌گه‌رایه‌وه تا بزانێت حزبه‌ی ێ ده‌ڵێت، ی پ چ هه‌ر بابه‌تێكیش ی به‌راوێژی پێویست زیاتر ببوای ه له‌گه‌ڵ كاك مه‌سعود بارزانی تاووتوێی ده‌كرد ی ی هاوپه‌یمان هه‌ر الیه‌نێك���ی عێراق��� ی دروس���ت بكه‌ن به‌مه‌رجێك به‌رنامه ی ی داخوازییه‌كانی گه‌ل جێبه‌جێكردن��� ی كوردس���تان‌و مافه ده‌س���تورییه‌كان ی ی "هێڵ ی هه‌بێت ،ئه‌و وت ی كورد گه‌ل سورمان له‌س���ه‌ر هیچ كه‌س‌و الیه‌نێك ی دانه‌ناو‌ه هه‌مو الیه‌ن ه عێراقییه‌كان ال ی هیچ ی پشتیوان ئێم ه وه‌ك یه‌كن ،پارت ی مالیكی، كام له‌موقته‌دا س���ه‌در ،نور ی دیك ه حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‌و هیچ كه‌س���ێك ی ناكات ،مه‌گه‌ر بیانه‌وێت داواكارییه‌كان كورد جێبه‌جێ بك���ه‌ن ،هاوپه‌یمانیش ی له‌گه‌ڵ ئه‌و الیه‌ن���ه ده‌كه‌ین مافه‌كان كورد ده‌دات". ی ی دیكه‌وه ئه‌ندامی پێش���و له‌الیه‌ك ی ی عێ���راق له‌فراكس���یۆن په‌رله‌مان��� ی ی به‌ئاوێن���ه یه‌كێت���ی ،ش���وان داود راگه‌یان���د ده‌بێ���ت كورد ل���هو الیه‌ن ه عێراقیان ه نزی���ك ببێته‌وه كه باوه‌ریان بە‌هاوبه‌ش���ی كورد هه‌ی ه له‌حكومرانیدا
ی ره‌مزییان نه‌ك ئه‌وه‌ی به‌ش���دارییه‌ك ی "ئه‌گ���ه‌ر كورد پ���ێ بكات ،ئ���هو وت ده‌یه‌وێت هاوبه‌ش���ی راسته‌قینه بێت، ده‌بێ���ت له‌به‌غدا به‌هێز بێ���ت ،ره‌نگ ه بپرس���ن چۆن به‌هێز ده‌بێت له‌وه‌اڵمدا ی ده‌ڵێم ده‌بێت س���ه‌ركرد‌ه یه‌كه‌مه‌كان ی ی خاوه‌ن حزبه‌كان بچن ه به‌غدا بۆ ئه‌وه بریار بێت ،ناكرێت كورد وه‌زیرێك یان په‌رله‌مانتارێك بنێرێت ه به‌غدا له‌س���ه‌ر هه‌مو بابه‌ته‌كان بگه‌رێته‌و‌ه بۆ مه‌كته‌ب ی بزانێت قسه‌ی ئه‌وان ی حزبه‌كه سیاس چیه ،ناكرێ‌‌و نابێت سه‌رۆك كۆمار یان جێگری سه‌رۆك وه‌زیران یان په‌رله‌مان هیچی به‌ده‌س���ت نه‌بێت‌و بۆ بچوكترین ی ی س���ه‌ركرده‌كان پرس رو بكات ه ده‌م له‌هه‌ولێ���رو س���لێمانی ،ئ���هو نوێنه‌ر‌و ی له‌به‌غدان زۆربه‌یان فه‌رمان به‌رپرسانه ی مه‌كته‌ب سیاسییه‌كانن‌و جێبه‌جێكه‌ر به‌ته‌له‌فۆنێك هه‌ڵده‌سورێن". ی پێش���ی وای��� ه ئه‌گه‌ر كورد كه‌س��� ی حزبه‌كان‌و مه‌كته‌ب سیاس���یو یه‌كه‌م ی ن ه نێرێت ه به‌غدا س���ه‌ركردایه‌تییه‌كان ناتوانێت هاوبه‌شێكی راسته‌قینه بێت، ی "له‌س���ه‌رده‌می م���ام جه‌الل ئ���هو وت ی كورد الی مام جه‌الل بو له‌به‌غدا بریار ی ی چ نه‌ده‌گه‌رایه‌وه ت���ا بزانێت حزب ه ی ێ ده‌ڵێت ،هه‌ر بابه‌تێكیش پێویست پ به‌راوێ���ژی زیاتر ببوای��� ه له‌گه‌ڵ كاك ی ده‌كرد ،به‌اڵم ی تاووتوێ مه‌سعود بارزان ی م���ام جه‌الل هه‌مو به‌داخ���هوه له‌دوا ی بابه‌ت���ه‌كان پێچه‌وان ه بون���هوه له‌دژ ی كورد". پێگه‌‌و به‌رژه‌وه‌ندیی ه كان ی الیه‌ن ه ی ش���اند ی هاتن��� له‌ب���اره عێراقیی���ه‌كان ب���ۆ كوردس���تان، رایده‌گه‌یه‌نێ���ت راس���ت ه به‌ش���ێك له‌و ی الیه‌نان هی دێن ه كوردس���تان هاواڵتیان كوردستان مێژویه‌كی باشیان له‌گه‌ڵیدا نیه ،ب���ه‌اڵم ئه‌م���ه سیاس���ه‌ت ه له‌ناو سیاسه‌ت دۆست‌و دوژمنی تاسه‌ر نیه، ی تێدایه ،ئه‌و هه‌ڵكشان‌و داكشانی زۆر ی ی هاتونه‌ته هه‌رێم ی "ئه‌و هێزان���ه وت ی نامۆنین، كوردستان الی یهكێتیو پارت ی باش یه‌كتر ده‌ناس���ن چ له‌س���ه‌رده‌م ش���اخ یان له‌ش���ار‌و حكومرانیدا هه‌مو پێكه‌و‌ه كاریانكردوه ،من له‌و باوه‌ره‌دام ی باش، ده‌توان���ن بگه‌ن��� ه رێكه‌وتنێك چونك��� ه هه‌ردوال ب���اش ده‌زانن عێراق ده‌بێت ه دو به‌ره ،به‌ره‌یه‌ك له‌ده‌سه‌اڵت ده‌بێ���ت‌و به‌ره‌یه‌كی���ش ئۆپۆزس���یۆن ی ده‌بێت ،من بروا ناكه‌م یهكێتیو پارت به‌ر‌هی ئۆپۆزسیۆن هه‌ڵبژێرن وه‌ك دو ی كوردستان". ی سه‌ره‌ك هێز
ی گومانه" خهڵكهوه". هه‌روه‌ها د.رێ���واس فایه‌ق ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌فراكسیۆنی یه‌كێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان بە‌پێویستی ده‌زانێت هه‌ردو هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‌و س���ه‌رۆكی هه‌رێم���ی كوردس���تان له‌ی���ه‌ك كاتدا ئه‌نجامبدرێن .ئه‌و وت���ی "دیاریكردنی كاتی هه‌ڵبژاردنه‌كه سه‌رۆكی حكومه‌ت بڕی���اری له‌س���ه‌ر داوه ،ب���هو پێیه‌ی به‌ش���ێك له‌ده‌س���ه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێمی به‌ده‌س���ته‌وه‌ی ه له‌ئێس���تادا. س���ه‌رۆكی حكوم���ه‌ت بە‌مه‌رس���ومێك داوای له‌كۆمس���یۆن ك���ردوه رۆژی 30ی ئه‌یلولی ئه‌مس���اڵ هه‌ڵبژاردن بۆ په‌رله‌مانی كوردس���تان بكرێت .بۆچی باسی له‌هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكی هه‌رێم نه‌كردوه؟! ئه‌م ه جێگه‌ی گومانه".
راش���یده‌گه‌یه‌نێت كێش���هی گه‌وره‌ی ب���ه‌رده‌م پرۆس���هی هه‌ڵب���ژاردن ئه‌نجامنه‌دان���ی پرۆس���هی هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكی هه‌رێمه .ئ���هو وتی "به‌پێی یاسای س���اڵی 2005مادده‌ی 4ده‌بێت له‌ی���ه‌ك رۆژدا هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‌و س���ه‌رۆكی هه‌رێم به‌رێوه‌بچ���ن ،به‌اڵم سه‌رۆكی حكومه‌ت مه‌رسومی ژماره 1ی س���اڵی 2018ی ناردوه بۆ كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵب���ژاردن‌و راپرس���ی هه‌رێم‌و ته‌نه���ا داوای هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌مانی كردوه .من پێموای ه سه‌رۆكی حكومه‌ت بە‌ئه‌نقه‌س���ت‌و به‌مه‌به‌س���ت باس���ی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێمی نه‌كردوه، له‌كاتێكدا هیچ چاره‌سه‌رێكی یاسایی بۆ بابه‌ته‌ك ه نه‌كراوه ،ك ه خولی پێنجه‌می په‌رله‌مان هه‌ڵده‌بژێردرێت به‌پێی یاسا ده‌بێت هه‌رێم سه‌رۆكێكی هه‌بێت".
سه‌رۆكی حكومه‌ت بە‌ئه‌نقه‌ست‌و به‌مه‌به‌ست باسی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێمی نه‌كردوه ،له‌كاتێكدا هیچ چاره‌سه‌رێكی یاسایی بۆ بابه‌ته‌كه نه‌كراوه
ئامێری دەنگدان
6
) )632سێشه‌ممه 2018/7/10
دواکەوتنی پێكهێنانی حكومەت ئابوری عێراق پەکدەخات
مەترسی ئەوەی لێدەكرێت بۆشایی ئەمنی دروست بكات
کۆگای سندوقەکانی دەنگدان
ئا :نیاز محەمەد پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتی عێراق زۆر لەسەرخۆ بەڕێوەدەچێت‌و شارەزایان باسی زیاد لە‌كاریگەرییەكی خراپی دواكەوتنی پرۆسەكە دەكەن .یەكێك لەو شارەزایانە پێی وایە كاریگەری زۆری لەسەر پاشەكشەی ئابوری عێراق دەبێت. نزیكەی دو مانگ بەسەر هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی مانگی ئایاری عێراقدا تێدەپەڕێت بەاڵم بەهۆی ناكۆكی لەسەر ئەو ئەنجامانەی لەالیەن كۆمسیۆنەوە پێشتر راگەیەندران ،هێشتا ئەنجامی كۆتای����ی هەڵبژاردنەكە دی����ار نییە. ئەوەش وایكردوە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێ����راق دوابكەوێت‌و حكومەتی ئێستای عێراق كە هەندێك لە‌ش����ارەزایان بە كاربەڕێكەش ناوی دەبەن بەبێ چاودێری پەرلەمان درێژە بەكارەكانی بدات. ئەحمەد حاجی رەشید ،پەرلەمانتاری پێشوی كۆمەڵ لە‌پەرلەمانی عێراق بە ئاوێنەی راگەیاند دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت����ی نوێی عێ����راق كاریگەری یەكەمی لەسەر ئابوری عێراق دەبێت،
بەهۆی ئەوەی لەئێستادا حكومەتێكی كاربەڕێكەر لەعێراق هەیەو تەنیا كاری رۆژانە رادەپەڕێنێت. ئ����ەو وتی"پێكنەهێنانی حكومەتی نوێ����ی عێ����راق وا دەكات ب����واری وەربەهێنان لەعێ����راق دوابكەوێت كە گەورەتری����ن كاریگەری هەیە لەس����ەر پاشەكشەی ئابوری واڵت". حكومەت����ە ب����ێ چاودێرییەك����ەی موس����ەننا ئەمی����ن ،ئەندام����ی ئێس����تای عێراق لەكاتێك����دا تەمەنی بەڕێ����دەكات كە مانگان����ە بڕی 317ئەنجومەنی س����ەركردایەتی یەكگرتو ملیار دینار بۆ موچە رەوانەی هەرێمی كە پەرلەمانتاری پێشوی حزبەكە بوە كوردس����تان دەكات ،بەاڵم ئەم مانگە لەپەرلەمان����ی عێراق پێ����ی وایە نەك هێشتا رەوانەی نەكردوە ئەوەش بۆتە دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت بەڵكو هۆكاری دواكەوتنی بەشێك لەموچەی كۆی پرۆسەی سیاسی عێراق جۆرێك لەتەنگژەی تێكەوتوە ئەویش بەهۆی فەرمانبەرانی هەرێم. لەبارەی ئەوەی ئایا مەترسی ئەوە چاوبڕینی س����ەدرییەكان لەوەرگرتنی هەیە بەه����ۆی دواكەوتنی پێكهێنانی پۆس����تی سەرۆك وەزیران كە كێشەی حكومەتی نوێوە ،ناردنی ئەو پارەیە دروستكردنی گەورەترین فراكسیۆنی ب����ۆ هەرێم لەم قۆناغ����ەدا رابگیرێت ،ناو پەرلەمانی بۆ پێكهێنانی حكومەت ئەحمەد حاج����ی رەش����ید وتی"هیچ دروست كردوە. بەب����ڕوای ئ����ەو ئەم����ەش جۆرێك كێش����ەیەك بۆ هەرێمی كوردس����تان دروس����ت ناكرێت .پرس����ی ئەو 317لەس����ڕبونی لە‌حكومەت����ی ئێس����تای ملیار دینارەی كە لەالیەن حكومەتی عێراقداو مەترس����یو دڵەڕاوكێشی الی عێراقەوە بۆ موچ����ەی فەرمانبەرانی هاواڵتیان دروستكردوە. بەاڵم موس����ەنا ئەمین پێی وا نییە هەرێم دابین دەكرێت بەرگی یاس����ایی هەیەو ب����ەدور دەزانرێ����ت حكومەتی دواكەوتن����ی پێكهێنان����ی حكوم����ەت ئێس����تای عێ����راق دەس����تبەرێت بۆ كاریگەرییەك����ی ش����ایانی باس����ی
ی رزگاری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان كارگێری‌‌و خۆیه‌تی
راگرتنی". ئەو باس����ی لەوەش����كرد كە بەهۆی ئ����ەوەی مانگی رابردو لەس����ەر داوای هەرێم زوت����ر ئەو بڕە پارەیە رەوانەی هەرێ����م ك����راوە ،ئ����ەوە وایك����ردوە فەرمانب����ەران هەس����ت بك����ەن ل����ەم مانگەدا ناردنی پارەكە دواكەوتوە كە لە‌راستیدا بەو شێوەیە نییە.
عدد1202 : به‌روار2018/7/9 :
ئاگاداری ی ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه كه سااڵن س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وانی رزگاری ئاگادار ی (صمود) وه‌رگرتو‌ه كه هاواڵتی (شهاب محمد ی رزگار ( )1989-1987زه‌ویان له‌ناحییه ی ی كردوه بە‌مه‌به‌س������ت ی ( )10446داوای رێگا پێدان امین) خ������اوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائ������ ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه زه‌وییه ههیه له‌ماوه‌ی دروس������تكردن ی ئه‌م ئاگادارییه ،ئاگاداری س������ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان ی باڵوكردنه‌وه ( )30رۆژدا له‌دوا ی بۆ ناوبراو ده‌كات. ی یاسای بكاتهوه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كار اراز محمد محمود سه‌رۆكی شاره‌وانی رزگاری
لەس����ەر هەرێمی كوردستان هەبێت‌و وتیش����ی"چونكە ئ����ەم حكومەت����ەی ئێستا شتێكی وای نەكردوە هەتاوەكو لە‌حكومەتەك����ەی ت����ر چاوەڕوان����ی زیاترم����ان هەبێ����ت .بۆی����ە چ ئ����ەم حكومەتەی ئێستا بێت‌و چ حكومەتی ئایندەی عێ����راق كاریگەرییەكی وایان لەسەر هەرێم نابێت‌و هاوشێوەی یەك دەبن". ئەو لەگەڵ ئەوەی بەدوری دەزانێت حكومەتی ئێستای عێراق پەنابەرێتە بەر راگرتنی ئەو بڕە پارەیەی مانگانە بۆ موچ����ەی فەرمانب����ەران رەوانەی هەرێمی دەكات لەگەڵ ئەوەش باسی لەوە كرد كە هەمیش����ە مەترسی ئەوە هەیە بڕیارەكانی حكومەت بەسیاسی بكرێ����ن بەتایب����ەت ل����ەو پرس����انەدا كە پەیوەس����تن بە نێوان����ی هەولێرو بەغداوە. ئەو وتیشی"بەاڵم ئەو رێككەوتنەی سەبارەت بە ناردنی ئەو پارەیە هەیە لەنێوان ئەم دو حكومەتە بەشی ئەوە دەكات كە حكومەتی ئێس����تای عێراق دەست نەبات بۆ راگرتنی ئەو پارەیە. چونك����ە بەپێ����ی بودجەی س����ااڵنی رابردوو ئەمساڵیش لەبری ئەو نەوتەی لەكەرك����وك دەگێڕدرێتەوە بۆ بەغدا، دەبێ����ت حكومەتی فیدراڵ بڕێك پارە
ی رزگاری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان كارگێری‌‌و خۆیه‌تی ئاگاداری
عدد1197 : به‌روار2018/7/9 :
بنێرێت بۆ هەرێم لەكاتێكدا كەمتریشی ناردوە لەوەی پێویست بوە". الی خۆیش����ییەوە ئەش����واق جاف، پەرلەمانت����اری پێش����وی پارت����ی لەپەرلەمان����ی عێ����راق پێ����ی وایە كە كاریگ����ەری دواكەوتن����ی پێكهێنانی حكومەت����ی نوێ����ی عێراق مەترس����ی ئ����ەوەی لێدەكرێت بۆش����ایی ئەمنی دروس����ت بكات ،بەتایب����ەت لەناوچە جێناكۆكان‌و هەندێك ناوچەی دیكەی عێ����راق كە جموجوڵی داعش����ی تێدا دەركەوتۆتەوە. وتیش����ی"بەهۆی ئەوەی چاودێریش بەس����ەر حكومەتی ئێستای عێراقەوە نییە‌و هیچ فش����ارێكی لەس����ەر نییە بۆی����ە مەترس����ی ئەوە هەیە پرس����ی ئەمنی پش����تگوێ بخ����ات بەتایبەت لە‌ناوچ����ە جێناكۆك����ەكان‌و نەیەت����ە س����ەر باری ئ����ەوەی كە پێش����مەرگە بگەڕێنەوە ئ����ەو ناوچانە كە دەتوانن پارێزەری ئەو ناوچانە بن لەگەڵ هێزە عێراقییەكاندا. وتیشی"ناسەقامگیری ئەو ناوچانەش مەترس����ییە لەس����ەر خەڵك����ی ئێمە لەناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم‌و هەروەها رەنگە مەترسیش����ی بۆ سەر هەرێم هەبێت".
نەك دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت بەڵكو كۆی پرۆسەی سیاسی عێراق جۆرێك لەتەنگژەی تێكەوتوە بەهۆی چاوبڕینی سەدرییەكان لەوەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران كە كێشەی دروستكردنی گەورەترین فراكسیۆنی ناو پەرلەمانی بۆ پێكهێنانی حكومەت دروست كردوە
ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری‌‌و خۆیه‌تی
عدد1198 : به‌روار2018/7/9 :
ئاگاداری ی ی ئاگاداری هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه كه سااڵن ی رزگار س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وان ی (صمود) وه‌رگرتو‌ه كه هاواڵتی (اس������ماعیل ی رزگار ( )1989-1987زه‌وی������ان له‌ناحییه ی ی ژماره هه‌وائی ( )6107داوای رێگا پێدانی كردوه بە‌مه‌به‌ست علی کاکەبرا) خاوه‌ن زه‌و ی ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه زه‌وییه ههیه له‌ماوه ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه دروس������تكردن ی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگادارییه ،ئاگاداری س������ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان ( )30رۆژدا له‌دوا ی بۆ ناوبراو ده‌كات. ی یاسای بكاتهوه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كار
ی ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه كه سااڵن س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وانی رزگاری ئاگادار ی (ازاد اسماعیل ی (صمود) وه‌رگرتو‌ه كه هاواڵت ( )1989-1987زه‌ویان له‌ناحییه‌ی رزگار ی ی ( )4024داوای رێگا پێدانی كردوه بە‌مه‌به‌س������ت حکی������م) خ������اوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائ������ ی ی له‌س������ه‌ر ئه‌و پارچه زه‌وییه ههیه له‌ماوه ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه دروس������تكردن اراز محمد محمود ی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگادارییه ،ئاگاداری س������ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان ( )30رۆژدا له‌دوا ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك ی بۆ ناوبراو ده‌كات. ی یاسای بكاتهوه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كار محمود محمد اراز ونبون ی شاره‌وانی رزگاری سه‌رۆك * ناس������نامەیەکی ژوری بازرگان������یو پیشەس������ازی س������لێمانی ونب������وە بەن������اوی (ئیڤار شاباز قادر) ،هەرکەس دۆزییەوە بیگه‌ڕێنێتەوە بۆ نوسینگەی ئاوێنە.
) )632سێشه‌ممه 2018/7/10
هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه
www. niqash. org
7
ئه‌م الپه‌ڕه‌یه به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه، ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی
چیرۆك ه شاراوه‌ك هی پشت بێخمه
ئه‌و به‌نداوه‌ی نه‌یتوان ی تینوێت ی عێراق‌و كوردستان بشكێنێت نیقآش ،هه‌ستیار قادر له‌گه‌ڵ ئاواره حه‌مید مه‌ترسی كه‌مئاویی له‌عێراق جارێكی دیكه برینی دروستنه‌كردنی به‌نداوی بێخمه‌ی كوالنده‌وه ،ئه‌و گرێكوێره‌یه‌ی هێشتا سه‌ره‌داوه‌كانی ئاشكرا نیین. زیاتر له‌شه‌ست س���اڵه پرۆژه‌ی به‌نداو ی بێخم���ه ( 60كیلۆمه‌تر له‌باكوری رۆژهه‌اڵتی هه‌ولێ���ر) چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌یه خ���ۆر ببینێت، عێراق له‌و ماوه‌یه‌دا سیس���تمی پادش���ایی‌و ده‌س���ه‌اڵتی حزبی به‌ع���س‌و قۆناغ ی دوای روخانی ئه‌و رژێمه‌شی تێپه‌راند به‌بێ ئه‌وه ی بتوانێت ئ���هو رێگاچاره‌یه بۆ گلدانه‌وه‌ی ئاو بكات كردار . ناكۆكی سیاس���ی نێ���وان به‌غداو ههولێرو مه‌ترسی له‌ده‌ستدانی چه‌ند گوندێكی سنوری بارزان ئه‌و پڕۆژهی���هی له‌باربرد ،ههرچهنده هه‌رێ���م‌و به‌غ���دا له‌وپ���ه‌ڕی پێویس���تیدان به‌گلدانه‌وه‌ی ئاو له‌كاتێكدا دراوس���ێكانیان شه‌ڕی وشكردنه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ن. له‌گ���ه‌ڵ گرتنه‌وه‌ی ئاوی ف���ورات له‌الیه‌ن توركی���او كه‌مكردنه‌وه‌ی ئ���اوی زێی بچوك له‌الی���ه‌ن ئێران���هوه له‌مانگی راب���ردوودا بۆ جارێك���ی تر عێ���راق‌و هه‌رێمی كوردس���تان كه‌وتن���هوه ب���ه‌ر نه‌ش���ته‌ری مه‌ترس���ی وشكه‌ساڵی‌‌و بێ ئاوی. لێدانی زه‌نگ���ی ئاگاداركردنه‌وه‌ی هه‌موو كه‌مئاوی���ه‌ك چیرۆك���ی به‌ن���داو ی بێخم���ه ده‌گێڕێته‌وه سه‌ره‌تای دۆسیه‌كه ،پرۆژه‌یه‌ك تائێستا به‌ته‌واونه‌كراوی ماوه‌ته‌وه. له‌پادشاوه بۆ مالیكی له‌ساڵی 1937دیراسه‌ی پرۆژه‌كه كراوه‌و شه‌س���ت‌و پێنج س���اڵ له‌مه‌وبه‌رو له‌ساڵی 1953دا كه ئه‌و كات سیس���تمی پادشایی له‌عێراق ده‌س���ه‌اڵتدابووه نه‌خشه‌ی پڕۆژه‌كه له‌الی���ه‌ن كۆمپانیایه‌ك���ی ئه‌مه‌ریكیی���هوه كێشراوه كه ئامانج لێی گلدانه‌وه‌ی ئاو بووه له‌س���ه‌ر روباری زێی گه‌وره ك ه له‌توركیاوه ده‌چێته س���نوری هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه‌و دواتر ده‌ڕژێته روباری دیجله‌وه. له‌ساڵی 1979داو له‌س���ه‌ره‌تا ده‌سه‌اڵتی حزب���ی به‌عس���دا كۆمپانیایه‌ك���ی ژاپۆن���ی گۆڕانكاریی له‌نه‌خش���هی به‌ن���داوی بێخمه‌دا ك���رد‌و له‌س���اڵی 1986دا دوو كۆمپانی���ای توركی‌‌و یوگس�ل�افیای پێش���وو ده‌س���تیان به‌جێبه‌كێكردنی پڕۆژه‌كه كرد تا ساڵی 1991 كه به‌ه���ۆی جه‌نگی كه‌ن���داوی دووهه‌مه‌وه
پڕۆژه‌ك���ه راگی���را هه‌رچه‌ن���ده %34ی لێ جێبه‌جێكرا. بۆشایی كه‌مئاوی پڕده‌كاته‌و‌ه به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك كه ماڵپه‌ر ی ره‌سمی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ساڵی 2005 باڵوكردووه‌ته‌وه بێخمه له‌باری دروستكرنیدا توان���ای گلدانه‌وه‌ی 14ب���ۆ 17ملیار مه‌تر چوارگۆشه ئاوی ده‌بوو به‌قواڵیی 179مه‌تر كه جگه له‌گلدانه‌وه ی ئاو پاڵپشتی ئاودانی زیات���ر ل���ه 560هێكتار زه‌وی كش���وكاڵی‌‌و به‌رهه‌مهێنانی 1500مێگاوات كاره‌با بووه . ئه‌وه له‌كاتێكدایه كه به‌نداوه‌كانی هه‌رێمی كوردستان له‌ئێستادا توانای گلدانه‌وه‌ی ئه‌و بڕه ئاوه‌یان نییه كه هه‌رێم پێویستێتی. ئه‌كره‌م محه‌م���ه‌د ،به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی به‌نداوو كۆگانی ئاو له‌وه‌زاره‌تی كش���توكاڵ‌و س���ه‌رچاوه‌كانی ئ���اوی حكومه‌ت���ی هه‌رێم به"نیقاش"ی وت "به‌هه‌ر سێ به‌نداوی دوكان‌و ده‌ربه‌ندیخ���ان‌و دهۆك توان���ای گلدانه‌وه‌ی حه‌وت بۆ هه‌ش���ت ملیار مه‌تر سێجا ئاویان ههیه له‌كاتێكدا هه‌رێم پێویستی به 10ملیار مه‌تر سێجا ئاوه". وتیش���ی "ئێم���ه پالنێكی س���تراتیژیمان ههیه بۆ دروستكردنی 250به‌نداوی گه‌وره‌و مامناوه‌ن���دو بچووك ،به‌اڵم له‌ئیس���تادا 14 به‌نداو ت���ه‌واو بووه ،ئه‌گه‌ر بهمجۆره هه‌نگاو بنێین له‌س���ااڵنی ئاینده روب���ه‌رووی گرفتی كه‌م ئاوی ده‌بینه‌وه". گرێی دوا ی راپه‌ڕین په‌ككه‌وتنی پ���ڕۆژ‌هی به‌ربه‌س���تی ئاو ی بێخم ه له‌دوای ساڵی 1991گرێ ی كێشه‌كه ی ئاڵۆزتر كرد كاتێك حكومه‌تی عێراق ده‌ستی له‌ئیداره‌دانی شاره‌كانی هه‌رێمی كوردستان كشانده‌وه‌و پڕۆژه‌كه‌ش به راگیراو ی مایه‌وه. راگرت���ن ته‌نیا كێش���هی پڕۆژه‌كه نه‌بوو، به‌ڵكو فه‌وتانی ئه‌و ئامێرانه‌ش كه له‌شوێنی كاركردنی���دا هه‌بوون بووه كێش���ه ،چونكه به‌پێی قس��� هی خه‌ڵكی ناوچه‌ك���ه ئه‌وكات هه‌م���وو ئامێ���ره‌كان‌و ته‌نان���ه‌ت ش���یش‌و كه‌ره‌س���ته‌ی به‌نداوه‌كه‌ش به‌رێ���ی قاچاغ‌و به‌ئاگاداری حیزبه فه‌رمانڕه‌واكانی كوردستان به‌ئێران فرۆشران. له‌خولی دووه‌می په‌رله‌مانی كوردس���تاندا ( 2005ب���ۆ )2009له‌رێگ���هی لیژنه‌یه‌كه‌وه كار له‌س���ه‌ر چاره‌نوسی به‌نداوی بێخمه كرا، به‌اڵم نه ئه‌نجام��� ی لێكۆڵینه‌وه‌كه دیار بوو نه‌توانیشی ته‌كانێك به پڕۆژه‌ك ه بداته‌وه.
وێنە :ئەحمەد بەرزنجی جه‌میل محه‌مه‌د كه له‌و خوله‌دا بڕیارده‌ری لیژنه‌ی كش���توكاڵ‌و ئاودێر ی په‌رله‌مان بوو به"نیقاش"ی وت "كارمان له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته كرد ،به‌اڵم نه‌گه‌یش���تینه هیچ ئه‌نجامێك". به‌ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی زانیاریی زیاتر له‌س���ه‌ر ئه‌و بابه‌ته بدات. په‌یامنێ���ری "نیق���اش" به‌دواداچونی بۆ ده‌ره‌نجام���ی ئ���هو راپۆرته ك���رد له‌رێگه‌ی ئه‌ندامان���ی ئه‌م خوله ی لیژنه‌ی كش���وكاڵی په‌رله‌مان���هوه ،به‌اڵم وه‌اڵمه‌ك���هوه ئه‌وه‌بوو كه راپۆرتی له‌وج���ۆره له‌لیژنه‌كه‌یان بوونی نه‌ماوه. ل���ه‌دوای خول���ی دووه‌م���ی په‌رله‌مان���ی كوردس���تانه‌وه باس���كردنی ه���ۆكاری دروستنه‌كردنی به‌نداوی بێخمه شه‌رمنانه‌بووه كه ئ���ه‌وه‌ش ئاماژه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی كێش���ه‌كه ئه‌وه‌نده س���اده نییه وه‌ك هه‌ر پڕۆژه‌یه‌كی تر. عه‌بدولڕه‌حم���ان عه‌ل���ی ،ئه‌ندامی لیژنه‌ی كش���توكاڵ‌و ئاودێری په‌رله‌مانی كوردستان به"نیق���اش"ی وت "له‌لیژنه‌كه‌مان���دا ته‌نیا یه‌كجار گفتوگۆ له‌سه‌ر به‌نداوی بێخمه‌كراوه‌و خۆشم به‌دواداچوونم كردو ئه‌ویش له وه‌اڵمدا وتراوه كه بابه‌ته‌كه سیاس���یه بۆی ه تاوه‌كو ئێستا ئاوها ماوه‌ته‌وه". گرێكه له‌كوێیدایه؟ دووباره ده‌س���تپێكردنه‌و‌هی دانوس���تان ی نێ���وان به‌رپرس���انی حكومه‌ت���ی ناوه‌ندی‌‌و حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تان له‌س���اڵی 2005دا بۆ جێبه‌جێكردنی پڕۆژهی به‌نداوی
بێخمه به‌ربه‌س���تی نوێی هات���ه به‌رده‌م ك ه ئه‌مجاره په‌یوه‌ن���دی به‌بێ پاره‌ییه‌وه نه‌بوو به‌و پێیه‌ی نوری مالیكی س���ه‌رۆك وه‌زیرانی ئه‌و كات هی عێ���راق ئاماده‌یی ده‌ربڕی پێنج ملی���ار دۆالر ب���ۆ جێبه‌جێكردن���ی پڕۆژه‌كه له‌بوجه‌ی عێراق خه‌رج بكات. به‌اڵم ئه‌مجاره‌ش به‌ه���ۆی ناكۆكی نێوان به‌غداو هه‌ولێره‌وه له‌سه‌ر هه‌ندێك ورده‌كاریی پڕۆژه‌ك���ه نه‌توان���را به‌ن���داوی بێخمه به‌و وێس���تگه‌یه بگه‌ێنێت كه پێویست بوو پێش چه‌ندین ساڵ پێی بگات بۆ پاشه‌كه‌وتكردنی ئاو. مه‌حمود ره‌زا ،ئه‌ندامی په‌رله‌مانی عێراق به"نیق���اش"ی وت "به‌دواداچونمان ئه‌و بڕه پاره‌ی���ه كرد ك��� ه له‌س���ه‌رده‌می حكومه‌تی مالیكیدا ته‌رخانكرا بوو بۆ بێخمه‌و ده‌ركه‌وت ك���ه وه‌زاره‌تی س���ه‌رچاوه‌كانی ئاوی عێراق گفتوگ���ۆی له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێم ك���ردووه‌و چه‌ند جارێك پالنی دروس���تكردنی گۆڕاوه ،به‌اڵم هه‌رێم هه‌ر راز ی نه‌بووه دروست بكرێت". ناكۆكی نێوان هه‌رێم و ناوه‌ند سه‌باره‌ت به پڕۆژه‌ك���ه به روكه‌ش په‌یوه‌ندی ب ه قه‌باره‌ی به‌نداوه‌ك���هو ب���ه‌رزی ئ���اوه گلدراوه‌كه‌یه‌وه ههبووه. زاف���ر عه‌ب���دواڵ راوێ���ژكاری وه‌زاره‌ت���ی س���ه‌رچاوه‌كانی ئ���اوی حكومه‌ت��� ی عێراقی به"نیق���اش"ی وت "ئ���هو كات���ه كێش���هی دروس���تنه‌كردنی به‌ن���داوی بێخم��� ه له‌الی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان بوو ،چونكه ئه‌وان ناڕازی بوون‌و ش���رۆڤه‌ی سیاسیان بۆ كرد ،چه‌ند پێشنیارێكی جێگره‌وه‌شیان كرد
كه ل���ه‌رووی هونه‌رییه‌وه س���ودمه‌ند نه‌بوو له‌وان���ه دابه‌زاندنی ئاس���تی ب���ه‌رزی ئاو ی به‌نداوه‌كه‌و قه‌باره‌ی ئه‌مباره‌كه‌ی". وتیش���ی"روباری زێی گه‌وره تاكه روباری س���نوری عێراق���ه ك���ه به‌نداوی گ���ه‌وره‌ی له‌س���ه‌ر نییه بۆیه به‌ن���داو ی بێخمه له‌باری دروس���تكردنیدا س���ودمه‌ند ده‌بوو بۆ كاتی پێویستی‌‌و ئیداره‌دانی ئاو له‌عێراق". به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی به‌نداوو كۆگانی ئاو له‌وه‌زاره‌تی كشتوكاڵ‌و سه‌رچاوه‌كانی ئاوی حكومه‌تی هه‌رێمیش ده‌ڵێت "سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد رازی نه‌بوون به‌دروستكردنی به‌ن���داوی بێخم���ه ههرچهنده به‌غدا س���ێ جێگره‌و‌هی پێشكه‌ش كرد". له‌ماوه‌ی دوو هه‌فته‌دا په‌یامنێری "نیقاش" له‌رێگه ی ته‌له‌ف���ۆن‌و كورته‌نامه‌ی مۆبایله‌وه په‌یوه‌ن���دی به‌س���ه‌فین دزه‌ی���ی وته‌بێ���ژی حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه كرد تا له باره‌ی ئه‌و كێشه‌یه‌وه پرسیار ی لێبكات، به‌اڵم وه‌اڵمی نه‌دایه‌وه. به‌پێ���ی لێكۆڵینه‌وه‌كان���ی "نیق���اش" س���ه‌رنه‌گرتنی پرۆس���هی دروس���تكردنی به‌نداو ی بێخم ه له‌س���اڵی 2005دا په‌یوه‌ندی به‌نقومبوونی ژماره‌یه‌ك گوندی ئه‌و سنوره‌وه ههبووه ك ه به‌شێكیان ناوچه‌ی بارزانه ،ئه‌و ش���وێن ه ی پێگه‌ی سه‌ره‌كی س���ه‌ركرده‌كانی پارتی دیموكراتی كوردس���تانه ك ه هاوكات به‌ش���ێكی كاریگه‌ریی ده‌س���ه‌اڵت ی هه‌رێمی كوردستانیشن . كاروان كه‌ریم خان ،به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی خه‌لیف���ان كه به‌ن���داوی بێخم��� ه ده‌كه‌وێته
سنوری ئیداری ناحیه‌كه‌ی ئه‌و به"نیقاش"ی وت" به‌دروس���تكردن ی به‌ن���داوی بێخمه 54 گوند ده‌كه‌ونه ژێر ئاوه‌وه". ئه‌وكات له‌سنور ی جێبه‌جێكردن ی پڕۆژهی به‌نداوی بێخم���ه هه‌ڵمه‌تی ئیمزا كۆكردنه‌وه بۆ رێگری له‌دروس���تكردن ی ده‌س���تپێكرا كه بووه پاس���اوێك بۆ هه‌رێمی كوردس���تان بۆ راگرتنی. حه‌س���ۆ محه‌م���ه‌د ئه‌مین ( 52س���اڵ) دانیشتوی گوندی (دۆڵه تێچوو)ه ك ه یه‌كێكه ب���ووه ل���هو گوندانه ی وه‌ك ب���اس ده‌كرێت له‌باری دروس���تكردن ی به‌نداوی بێخمه‌دا ژێر ئ���او ده‌كه‌وێت به"نیق���اش" ی وت "به‌نداوی بێخمه كێش���هی گه‌وره‌ی بۆ ئێمه دروس���ت ده‌كردو ئ���اواره ده‌بووین‌و زه‌وییه‌كانمان ژێر ئ���او ده‌كه‌وتن ،بۆیه ئیمزامان كۆكرده‌وه كه ئه‌و بهنداوه بوه‌س���تێنرێت یان به‌م شێوه‌یه گه‌وره‌یه نه‌بێت‌و بچوك بكرێته‌وه". گرێی دروس���تنه‌كردن ی به‌نداوی بێخمه تا ورد بێته‌وه ئاڵۆزتر ده‌بێت‌و هۆكار ی سیاسی پاڵنه‌رێكی تر بووه بۆ له‌باربردنی پڕۆژه‌كه. عه‌ب���اس غه‌زال���ی ،ئه‌ندام���ی په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌فراكسیۆن ی پارتی دیموكراتی كوردستان كه خه‌ڵكی ئه‌و سنوره‌ی ه كه بڕیار ب���وو به‌نداو ی بێخمه‌ی لێ دروس���ت بكرێت به"نیقاش"ی وت "ئه‌و بهنداوه له‌س���ه‌ره‌تادا هیچ كێش���ه‌یه‌كی نه‌بوو كه دروس���تبكرێت، به‌اڵم دواتر به‌سیاسی كرا بۆ ئه‌وه‌ی ناوچه‌ی بارزان به‌ته‌واو ی بخه‌نه ژێ���ر ئاو ،هه‌روه‌ها گوندی بارزانیش ده‌بوایه چۆلبكرێت". غه‌زالی وتیشی "له ساڵی 2005كه پاره‌ی ب���ۆ ته‌رخانكرا مه‌س���عود بارزانی كێش���هی نه‌بوو به‌پێی ئه‌و پالن���هی راوێژكاری بیانی ب���ۆ به‌نداوه‌كه‌یان دانابوو ،ب���ه‌اڵم كه زانرا بۆ مه‌رامی سیاس���یه بۆیه بارزانی‌و خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌ش رێگریان كردو خه‌ڵكی ناوچه‌كه واژۆیان كۆكرده‌وه دژ به‌دروستكردنی". قورسی كردنه‌وه‌ی قوفڵی كێشه‌ی به‌نداوی بێخمه له‌ئێستادا كه هاوكاته له‌گه‌ڵ ئاڵۆزی په‌یوه‌ندی نێ���وان به‌غداو هه‌ولێ���ر كارێكی وایكردووه حكومه‌ت���ی عێراقیش ئومێدێكی زۆری پ���ێ نه‌مێنێ���ت‌و پش���تی تێب���كات ههرچهنده كه‌مئاوی ته‌نگی پێ هه‌ڵچنیوه. راوێژكاره‌كه ی وه‌زاره‌تی س���ه‌رچاوه‌كانی ئاو حكومه‌تی عێراقی ده‌ڵێت "ئێس���تا هیچ ئومێدێك نیی ه بۆ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی گفتوگۆ له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێم بۆ زیندوو كردنه‌وه ی پرۆژه‌ی به‌نداو ی بێخمه ،بۆیه پش���تمان ب ه به‌نداوی سه‌رسار به‌ستووه بۆ گلدانه‌وه‌ی ئاو".
ماوه‌ی په‌رله‌مان كۆتاییهات
ده‌سه‌اڵته‌كانی حكومه‌ته‌كه‌ی عه‌بادی مشتومڕی توند ده‌نێته‌وه نیقآش ،موسته‌فا حه‌بیب چه‌ند رۆژێك ه حزبه عێراقییه‌كان سه‌رقاڵی مشتومڕێكن سه‌باره‌ت به‌ده‌سه‌اڵته‌كانی حكومه‌ت له‌دوای كۆتاییهاتنی ماوه‌ی په‌رله‌مان ،له‌كاتێكیشدا پێشبینی ده‌كرێت پێكهێنانی حكومه‌تی نوێ كاتێكی زۆری پێ بچێت. ئێس���تا به‌گه‌رموگوڕی چه‌ن���د هێزێكی سیاس���ی داوای دیاریكردن���ی ئه‌ركی ئه‌م حكومه‌ت���هی ئێس���تا ده‌كه‌ن له‌س���ایه‌ی نه‌بوونی چاودێری په‌رله‌مانتاراندا. هه‌فت���هی راب���ردوو م���اوه‌ی په‌رله‌مانی عێ���راق كۆتاییهات كه به‌پێی ده‌س���توور به چوار س���اڵ دیاری كراوه ئه‌ویش دوای هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانتارانی نوێ له ئایاری رابردوودا ،به‌اڵم پێكهێنانی حكومه‌تی نوێ كاتێك���ی زۆر ده‌خایه‌نێت ئ���ه‌وه‌ش مانای وایه پێویس���ته كاری حكومه‌تی ئێستا به س���ه‌رۆكایه‌تی حه‌یده‌ر عه‌ب���ادی به‌رده‌وام بێ���ت ،به‌اڵم چاودێری په‌رله‌مانی له‌س���ه‌ر نابێت ،كه ئه‌وه‌ش مایه‌ی نیگه‌رانی كوتله سیاس���یه‌كانه‌‌و داواده‌كه‌ن ده‌سه‌اڵته‌كانی دیاری بكرێن. به‌پێ���ی ده‌س���تووری عێ���راق ده‌بووایه ئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌م���ان دوای مانگێ���ك ل���ه ئه‌نجامدانی وات���ه له 12ی حوزه‌یراندا په‌س���ه‌ند بكرای���هو دوای دوو
هه‌فته‌ش سه‌رۆك كۆمار به‌ر له كۆتاییهاتنی مانگی راب���ردوو په‌رله‌مان بڕیاری دا كاری كاری په‌رله‌مانی پێشوو له 30ی حوزه‌یراندا ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن بانگهێش���تی په‌رله‌مانی نوێ���ی بكردایه بۆ رابگرێ���ت‌و ئه‌ندام���ی نوێ ل���ه دادوه‌رانی ئه‌نجامدان���ی یه‌ك���ه‌م دانیش���تن تا به‌پێی عێراق���ی ب���ۆ به‌ڕێوه‌بردن���ی كۆمس���یۆن ده‌ستوور كاره‌كانی ده‌ست پێبكردایه ،به‌اڵم ده‌ستنیش���ان بكات‌و ده‌نگی ده‌نگده‌رانیش قه‌یرانی س���اخته‌كاری ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن له حه‌وت پارێزگادا به‌ده‌ست بژمێردرێنه‌وه ئاسته‌نگی بۆ حس���اباته ده‌ستوورییه‌كان كه ئه‌وانی���ش بریتین ل ه كه‌ركوك‌و ئه‌نبار‌و موسڵ‌و س���ه‌اڵحه‌دین‌و ههولێرو سلێمانی‌و دروست كرد. په‌رله‌مانت���ار وائی���ل عه‌بدولله‌تی���ف له دهۆك. ب���ه‌اڵم كۆمس���یۆنی نوێ سێش���ه‌ممه‌ی "ئیئتیالفی ده‌ڵه‌تی یاس���ا" به "نیقاش"ی وت" :قه‌یران���ی س���اخته‌كاری واده راب���ردوو ئه‌و پرۆس���ه ئاڵۆزه‌ی ده‌س���ت ده‌س���توورییه‌كانی پێكهێنان���ی حكومه‌تی پێكرد‌و به‌وردیش دی���اری نه‌كردووه كه‌ی نوێی تێكدا ،هێزه سیاس���ییه‌كان شێوازی كاره‌كانی ت���ه‌واو ده‌بن ،دوای كۆتاییهاتنی ده‌نگدان���ی ئه‌لیكترۆنییان په‌س���ه‌ند كرد ئ���ه‌م ئه‌رك���ه‌ش ئه‌نجامه‌كان ب���ۆ دادگای بۆ خێراكردن���ی راگه‌یاندن���ی ئه‌نجامه‌كان فیدراڵ���ی به‌رزده‌كرێن���هوه بۆ به‌ڕه‌س���می دوای چه‌ن���د رۆژێ���ك ل���ه ئه‌نجامدان���ی په‌س���ه‌ندكردنیان ئه‌گه‌ر حزب���ه‌كان تانه‌ی هه‌ڵب���ژاردن ،به‌اڵم روودانی س���اخته‌كاری نوێ���ی لێ نه‌گرن ،ئ���ه‌وه‌ش مانای ئه‌وه‌یه زۆرب���هی حزبه‌كانی نائومێد كردو ئێس���تا قه‌یران���ی نه‌بوون���ی په‌رله‌مان ب���ه‌رده‌وام ئێم��� ه چاوه‌ڕوانی س���ه‌رله‌نوێ ژماردنه‌وه‌‌و ده‌بێت‌و كاری ئه‌م حكومه‌ته‌ی ئێس���تاش جیاكردنه‌وه‌ی ده‌ستین له‌الیه‌ن كۆمسیۆنی له‌نێو مشتومڕی تایبه‌ت به ده‌سه‌اڵته‌كانی نوێی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‌و ناش���زانرێت كاره‌كانی به‌رده‌وام ده‌بێت. په‌رله‌مانت���ار س���ه‌باح س���اعیدی ل���ه كه‌ی ته‌واو ده‌بن". هه‌روه‌ها وتیشی" :ئه‌و دانوستانه‌ی حزبه هاوپه‌یمانی "سائیرون" به "نیقاش"ی وت: سه‌ركه‌وتووه‌كانی هه‌ڵبژاردن بۆ پێكهێنانی "كاری حكوم���ه‌ت به‌بێ بوون���ی په‌رله‌مان حكومه‌تی نوێ ئه‌نجامیان داوه تا ئێس���تا ش���تێكی هه‌ڵه‌ی���ه ،له‌به‌رئ���هوه ده‌بێ���ت جددی نی���هو چاوه‌ڕوانی په‌س���ه‌ندكردنی ده‌س���ه‌اڵته‌كانی حكومه‌ت ل���ه راییكردنی ئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردن ده‌كه‌ن تا دوای ئه‌وه كاروباری رۆژان���هی به‌ڕێوه‌بردنی ده‌وڵه‌تدا دیاریك���راو ب���ن ،هه‌رچه‌ن���ده ده‌قێك���ی دانووستانی راسته‌قینه ده‌ست پێبكات". به‌هۆی ئابڕووچوونی س���اخته‌كارییه‌و‌ه ده‌س���تووریش له‌وباره‌ی���هوه نیی���ه ،به‌اڵم
پره‌نس���یپ ده‌ڵێت ناكرێت كاری حكومه‌ت س���ه‌رۆك كۆم���ار داوای ئه‌نجامدان���ی به‌ده‌س���ه‌اڵتی ته‌واوه به‌رده‌وام بێت به‌بێ هه‌ڵبژاردنێك���ی گش���تی ده‌كات له واڵتدا بوونی ده‌س���ه‌اڵتێكی چاودێ���ری ك ه خۆی له‌ماوه‌یه‌كدا كه له 60رۆژ تێپه‌ڕ نه‌كات له ل���هو په‌رله‌مانه‌دا ده‌بینێته‌وه كه كاره‌كانی به‌رواری هه‌ڵوه‌شاندنه‌كه‌وه ،له‌م حاڵه‌ته‌شدا ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ب ه ده‌ستله‌كاركێشاوه كۆتاییان هاتووه". په‌رله‌مانت���ار مه‌نس���ور بعێج���ی ل���ه داده‌نرێت‌و ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت له كاروباری "ئیئتیالف���ی ده‌وڵه‌تی یاس���ا" پێ���ی وایه رۆژانه". ئه‌م دوو ده‌ق ه ده‌س���توورییه ئه‌ركه‌كانی "مانه‌وه‌ی واڵت به‌بێ ده‌سه‌اڵتی یاسادانان ش���تێكی هه‌ڵه‌یه‌‌و پێویس���ت ه كۆمسیۆنی حكوم���ه‌ت روون ناكه‌ن���هوه ل���ه حاڵه‌تی هه‌ڵبژاردن په‌ل��� ه بكات له یه‌كالكردنه‌وه‌ی به‌ڕه‌س���می كۆتاییهاتنی كاری په‌رله‌مان‌و ژماردن‌و جیاكردنه‌وه‌ی ده‌س���تی ئه‌نجامی دواكه‌وتنی پێكهێنانی حكومه‌تدا ،له‌به‌رئه‌وه هه‌ڵبژاردن ،هه‌روه‌ك به‌رده‌وامبوونی كاری چه‌ند سیاسییه‌ك ئه‌وه‌ی ئێستا رووده‌دات حكومه‌ت له راییكردنی كاروباره‌كان به‌بێ به "بۆش���ایی ده‌ستووری" وه‌سف ده‌كه‌ن، له‌كاتێكدا چه‌ند سیاس���ییه‌كی دیك ه ئه‌وه بوونی په‌رله‌مان شتێكی هه‌ڵه‌یه". مشتومڕه‌كه له‌باره‌ی چه‌مكی "حكومه‌تی ره‌تده‌كه‌نه‌وه ،ئه‌مه‌ش كێش���ه‌یه‌كی نوێیه راییكردن���ی كاروب���ار"ه ك���ه دووج���ار له ده‌چێته س���ه‌ر كێشه‌كانی ش���یكردنه‌وه‌ی ده‌س���تووردا هاتووه ،به‌اڵم روونكردنه‌وه‌ی ده‌س���تووری عێ���راق له‌وه‌ته‌ی له س���اڵی ته‌واو س���ه‌باره‌ت به سروشتی ئه‌ركه‌كانی 2005وه په‌سه‌ند كراوه. تارق حه‌رب پس���پۆری یاسایی دووپاتی ئه‌و حكومه‌ته. له‌مادده‌ی ()61ی ده‌س���تووردا هاتووه ده‌كات���هوه "حكومه‌ت���ی ئێس���تا ته‌واوی "له حاڵه‌تی ده‌نگدان له‌س���ه‌ر سه‌ندنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵته‌كانی ههیه ،حكومه‌ت ته‌نیا له‌كاتی متمان���ه له ت���ه‌واوی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ،سه‌ندنه‌وه‌ی متمانه یان هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و وه‌زیره‌كان په‌رله‌م���ان به‌ر ل���ه كۆتاییهاتنی ماوه‌كه‌ی ل���ه پۆس���ته‌كانیاندا ب���ه‌رده‌وام ده‌بن بۆ ئه‌ركی راییكردن���ی كاروب���اری دیاریكراو راییكردن���ی كاروباری رۆژان���ه بۆماوه‌یه‌ك ئه‌نجام ده‌دات". حه‌رب له لێدوانێكدا بۆ "نیقاش" وتیشی: كه ل��� ه 30رۆژ زیاتر نه‌بێت تا ئه‌و كاته‌ی ئه‌نجومه‌نی نوێی وه‌زیران پێكده‌هێنرێت"" .داواكاری هه‌ندێك حزب بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی ل ه مادده‌ی ()64یشدا هاتووه" :له‌كاتی ده‌س���ه‌اڵته ده‌س���تووریه‌كانی حكوم���ه‌ت هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌راندا ،پێویستی به حوكمێكی ده‌ستووریه".
ب���ه‌اڵم چه‌ند حزبێكی عێراق مه‌ترس���ی خۆیان پیش���ان داوه له روودانی "بۆشایی ده‌س���تووری" له‌ڕێی به‌رده‌وامبوونی كاری حكوم هتو نه‌بوون���ی په‌رله‌مان بۆ ماوه‌ی چه‌ند مانگێك به‌تایبه‌تی كه یه‌كالكردنه‌وه‌ی قه‌یرانی ساخته‌كاری‌و دواتر ده‌ستپێكردنی دانوس���تان بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت ره‌نگه ماوه‌یه‌كی زۆر بخایه‌نێت. فه‌ره‌ح باس���ل ئه‌ندامی لیژنه‌ی یاسایی له په‌رله‌مان ده‌ڵێت" :بۆشایی ده‌ستووری ده‌س���ه‌اڵتی ره‌ها ده‌دات���ه حكومه‌ت به‌بێ چاودێری یاسادانه‌ران كه ئه‌وه‌ش شتێكی مه‌ترس���یداره‌‌و ره‌نگه بۆ ماوه‌یه‌كی زۆریش به‌رده‌وام بێت ل���ه حاڵه‌تی به‌رده‌وامبوونی دانوس���تانی پێكهێنان���ی حكوم���هتو یه‌كالنه‌كردنه‌وه‌ی قه‌یرانی س���اخته‌كاری‌و په‌سه‌ندكردنی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن". له هه‌وڵێكیش���دا بۆ رێگرت���ن له كاری یه‌كالیه‌ن���هی حكومه‌ت هه‌فت���هی رابردوو په‌رله‌مان س���ێ ج���ار هه‌وڵ���ی دا بڕیاری درێژكردن���ه‌وه‌ی م���اوه‌ی كاری خ���ۆی بۆ ش���ه‌ش مانگ ده‌ربكات ،به‌اڵم شكس���تی هێنا ،ئه‌مه‌ش له كاتێكدایه حه‌یده‌ر عه‌بادی سه‌رۆك وه‌زیران بایكۆتی كۆبوونه‌وه‌یه‌كی كرد كه س���ه‌رۆك فوئاد مه‌عس���وم داوای ئه‌نجامدان���ی كردب���وو ب���ه ئاماده‌بوون���ی سه‌رانی حزبه گه‌وره‌كان ،ئه‌وه‌ش ئاماژه‌یه بۆ سه‌رهه‌ڵدانی قه‌یرانێكی نوێ ل ه كایه‌ی سیاسی عێراقدا.
په‌رله‌مان 2018
Awene
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه
هەڵبژاردنی عێراق
ئه‌ردۆغان
پاشه‌كشه‌ی دیموكراسیو كوشتنی ئازادی رێژه‌ن سه‌ردار ئه‌مڕۆ له‌ئاستی جیهاندا باس له‌پاشه‌كشه‌ی دیموكراسی ده‌كرێت ،پاش ئه‌و شه‌پۆالنه‌ی كۆتاییان به‌ده‌س���ه‌اڵت ه تۆتالیتارییه‌كانی ئه‌وروپای رۆژهه‌اڵت هێناو به‌دوای ئه‌وه‌ش���دا چه‌ندی���ن واڵت زیاتر به‌ره‌و كرانه‌وه‌و دیموكراس���ی هه‌نگاویان ن���ا .یه‌كێك له‌هێماكانی پاشه‌كشه‌ی دیموكراسی له‌جیهان‌و ئه‌م ناوچه‌یه‌دا ئاماژه ی پێده‌كرێ ،تاج له‌سه‌ر نانی ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان ه له‌رێوره‌سمێكی به‌شكۆدا له‌به‌رده‌م كۆشك ه هه‌زار ژورییه‌كه‌یدا له‌ئه‌نقه‌ره. ئه‌ردۆغان ك ه خۆی به‌میراتگری ئیمپراتۆرییه‌تێكی گه‌وره‌و س���وڵتانه‌كان ی عوسمان ی ده‌زانێ ،ئیتر خۆی وه‌ك ئه‌و ده‌س���ه‌اڵتدارانه ی سه‌ده‌كانی رابردو حاكمی تاق‌و ته‌نهای توركیا ده‌بێ ،خۆی له‌یه‌ككاتدا سه‌رۆك كۆمار‌و سه‌رۆك وه‌زیریش ده‌بێ ،خۆ ی رابه‌ری ئاكه‌په‌و فه‌رمانده‌ی هێزه چه‌كداره‌كانیش ده‌بێ ،خۆی س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌ی���یو س���ه‌رۆكی هه‌واڵگری نیش���تمانیش ده‌بێ ،خۆی س���ه‌رۆكی په‌یوه‌ندیی ه ده‌ره‌كیه‌كان‌و سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی كاروباری ئایینیش ده‌بێ ،خۆ ی سه‌رۆكی كاروباری ستراتیجی‌و سه‌رۆك ی ده‌سته ی دانانی بودجه‌ش ده‌بێ. .. ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆك به‌پێی ده‌ستوری نوێی توركیا به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك زیادیان كردوه ك ه ئیتر ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان ده‌توان ێ هه‌رچی بیه‌و ێ سوك‌و ئاسان بیكات به‌واقیعێكی به‌رده‌س���ت! ئه‌گه‌ر له‌رابردودا ده‌س���ه‌اڵتی دادوه‌ری له‌توركیا جۆرێك له‌س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌بوبێت به‌رامبه‌ر ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردن ،ئه‌وا له‌مه‌به‌دوا دادوه‌ره‌كان ته‌نها ئه‌ركیان پاشكۆیه‌تی‌و خزمه‌تكردن ی ده‌سه‌اڵتی ئه‌ردۆغانه .هاوكات گرنگترین ده‌سه‌اڵتی چاودێری كردنیش ك ه ئه‌نجومه‌نی یاس���ادانانه ،كۆمه‌ڵێك ده‌س���ه‌اڵتی گرنگی لێسه‌ندراوه‌ته‌وه‌و به‌ئه‌ردۆغان سپێردراون ،له‌مه‌به‌دوا په‌رله‌مانی توركیا توانای لێپرسینه‌و‌ه له‌وه‌زیره‌كانی حكومه‌ته‌ك��� ه 16وه‌زیرییه‌ك���هی ئه‌ردۆغانی نابێت ،ماف���ی خۆهه‌ڵقورتان ی ده‌رباره‌ی چۆنیه‌ت��� ی دانان ی بودج���هی نابێت ،ناتوانێت له‌س���ه‌رۆكی ده‌س���ه‌اڵتی جێبه‌جێكردن بپێچێته‌وه‌و له‌دیاریكردنی كاربه‌ده‌ستانی پایه‌به‌رزی واڵتیشدا دوا قسه‌ی نابێت. ئه‌م ده‌س���ه‌اڵت ه ره‌هایه‌ی ئه‌ردۆغان ك ه به‌ش���ێك له‌ناوه‌ند‌ه سیاسیه‌كان به‌ده‌سه‌اڵتی س���وڵتانه‌كان‌و شێوه‌ی به‌ڕێوه‌بردنی حكومه‌تی سه‌رده‌می عوسمانی به‌راورد ی ده‌كه‌ن، پرۆس���هی دیموكراس���ی له‌توركیادا هه‌رچ ی زیاتر به‌ره‌و هه‌ڵدێر ده‌بات ،ك ه له‌بنه‌ڕه‌تدا خۆ ی پرۆسه‌یه‌ك ی پڕ له‌هه‌ڵه‌و په‌ڵ ه بوه. یه‌كێك له‌قوربانی ه س���ه‌ره‌كیه‌كانی ئه‌م پاشه‌كش���ه‌یه ی دیموكراس���یی ه له‌س���ایه ی ده‌س���ه‌اڵتی تاكڕه‌وانه‌ی ئه‌ردۆغان‌و ده‌س���توری نوێی توركیا ،ئ���ازادی راده‌ربڕین ه له‌و واڵته‌دا .له‌م چه‌ند س���اڵه‌ی دواییدا كارنامه‌ی ده‌س���ه‌اڵتی ئه‌ردۆغان‌و ئاكه‌پ ه له‌بواری ئازادی راده‌ربڕیندا ،كارنامه‌یه‌كی هێند‌ه ره‌ش‌و تاریك بوه ،ك ه به‌رده‌وام جێ ی ره‌خنه ی رێكخراوه‌كان��� ی ماف ی مرۆڤ بوه ،له‌به‌رئه‌وه ی هه‌میش��� ه ئ���ازادی را ده‌ربڕین‌و ئازاد ی كار ی میدیا نوس���راوو بیستراوو بینراوه‌كان سه‌ركوت كراون‌و له‌ژێر گوشارو هه‌ڕه‌شه‌دا بون .هه‌ر رۆژێك به‌رله‌س���وێندخواردنه‌كه‌ی سوڵتانی نوێی توركیا ،ئه‌ردۆغان فه‌رمان ی دا س��� ێ رۆژنامه‌و كه‌ناڵێكی ته‌له‌فزیۆن دابخرێن .تا ئێس���تا 16میدیای گرنگ‌و دیاری نوسراوو بیستراوو بینراو به‌فه‌رمانی ئه‌ردۆغان له‌توركیادا داخراون 120 ،رۆژنامه‌نوسیش له‌زیندان ژیان به‌س���ه‌رده‌به‌ن ،ئه‌مڕۆ ژماره‌ی رۆژنامه‌نوسانی ده‌ستگیركراو له‌و واڵته‌دا ژماره‌یه‌كی پێوانه‌یی تۆمار كردوه .ته‌نانه‌ت كار گه‌یشتو‌ه به‌وه‌ی له‌سه‌ر كۆمێنتی تۆڕ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیش هاواڵتیان به‌ره‌و دادگا‌و زیندان راپێچ بكرێن. ده‌س���ه‌اڵتێكی بهمجۆره ك ه هه‌مو جومگ ه سه‌ره‌كیه‌كانی ده‌سه‌اڵت به‌شێوه‌یه‌ك ی ره‌ها له‌ده‌ستی ته‌نها كه‌س���ێكدا كۆكرابێته‌وه ،جگ ه لەپاشەکش���ەی دیموکراسی‌و‌كوشتنی ئازاد ی چی دیك ه ده‌گه‌یه‌نێت؟
ریکالم
دەسەاڵتە زۆرەکانی ئەردۆغان
ریکالم