Emissie inventaris
Opgesteld conform ISO 14064
Bijlage A03 - CO2-Prestatieladder
Versie: 3 1
D
E
F
G
H
Inleiding
In dit document wordt de emissie inventaris nader omschreven. Deze emissie inventaris is een onderdeel van invalshoek A, Inzicht conform norm 3.A.1. conform de norm is deze actuele emissieinventaris opgebouwd aan de hand van ISO 14064-1 §9.3.1.
A Beschrijving van de rapporterende organisatie
Deze actuele emissie inventaris is geschreven voor Arriva Personenvervoer Nederland met onderliggende entiteiten. Voor een nadere omschrijving wordt verwezen naar het document “organisatorische grenzen”. In onderstaande tabel is een samenvatting van de organisatieonderdelen te vinden.
Figuur3:overzichtorganisatieonderdelenArrivaNederland
B Verantwoordelijke persoon
Bij de totstandkoming van dit rapport zijn betrokken:
• Froukje Mijnen (programmanager duurzaamheid)
• Berber Dotinga (projectmanager duurzaamheid)
Voor een nadere omschrijving van de verdere verantwoordelijke personen wordt verwezen naar het document “inleidend document” waarin de verantwoordelijke personen nader omschreven worden.
C Verslagperiode
Deze CO2-footprint gaat over het jaar 2023. Arriva is in 2020 gestart met een initiële certificering voor de CO2-Prestatieladder. Om verslaglegging te kunnen doen over een volledig kalenderjaar is er voor gekozen om 2019 te hanteren als referentiejaar.
D Afbakening CO2-footprint
Voor een nadere omschrijving wordt verwezen naar het document “organisatorische grenzen” waarin de organisatorische grenzen, met organogram en afbakening van onze CO2-footprint van Arriva Nederland nader omschreven worden.
Daarnaast zijn er nog een aantal operationele activiteiten waar CO2-emissies plaatsvinden. Deze zijn onder te verdelen in (1) uitstoot en energieverbruik bussen en treinen, (2) gebouwen, (3) zakelijk reizen en (4) projecten met gunningvoordeel.
Uitstoot en energieverbruik bussen en treinen
De grootste uitstoot bij Arriva zit in de uitstoot van de bussen en treinen. Een deel van de vloot rijdt nog op diesel, een deel rijdt op biobrandstof HVO en een deel rijdt elektrisch. Bij alle energiestromen geldt een mate van CO2-uitstoot. In hoofdstuk 2 van het energie management actieplan staan de energiestromen uitgebreid beschreven inclusief de uitstoot van het materieel in 2023.
Gebouwen
Arriva Nederland beschikt over veel kleine kantoren, ongeveer 40 locaties. Deze hebben in vergelijking met de gehele footprint, maar een kleine uitstoot in de bedrijfsactiviteit. Echter, valt er ook veel winst te behalen bij het verduurzamen van de panden. Daarom zetten we ook in op de vergroening van onze panden.
Zakelijk reizen
Een ander onderdeel waar Arriva wil verduurzamen, is het verminderen van de kilometers voor zakelijk reizen. Binnen het zakelijk reizen zijn drie categorieën. De organisatie richt zich op zakelijk reizen met openbaar vervoer, auto en vliegreizen.
Projecten met gunningvoordeel
Tijdens de laatste weken van 2023 is Arriva gestart met het rijden van concessie Twente/ZHO wat een project met gunningvoordeel is. Dit betekent dat binnen de organisatie er extra gerapporteerd wordt over Twente/ZHO. Zo lichten we toe hoe de concessie verduurzaamt en wat voor effecten de maatregelen, die in het gehele bedrijf gelden, hebben en zo collega’s te informeren over de verduurzaming met praktische tips. In de beschrijving van de invalshoek inzicht kan gelezen worden wat de uitstoot is per concessie.
Type emissies en scope’s
In de emissie inventaris nemen we alle activiteiten op waar Arriva invloed en controle over heeft. Dit betekent dat in de inventaris de scope 1 en scope 2 emissies zijn opgenomen en daarnaast de emissies veroorzaakt door zakelijk reizen (business travel) welke in scope 3 vallen. Hieronder staat de opsomming per scope:
- Scope 1 emissies: directe invloed;
o Brandstoffen van het materieel
o Gasverbruik gebouwen
o Brandstofverbruik bedrijfs- en leasewagens
- Scope 2 emissies: indirecte invloed;
o Elektriciteitsverbruik materieel
o Elektriciteitsverbruik gebouwen
- Scope 3 (keten) emissies: indirecte invloed;
o Zakelijke kilometers met ov
o Zakelijke kilometers werknemersauto’s
o Zakelijke kilometers met het vliegtuig.
E Emissie inventaris
Figuur 4: overzicht CO2-emissies en scope’s
De totale CO2-emissie is over het jaar 2023 125.791.855 KG (125.791,85 ton). Hieronder worden de totale emissies weergegeven per scope. In de volgende paragrafen zijn deze uitgesplitst voor directe (scope 1) emissies en indirecte (scope 2 en 3) emissies. Voor de volledige CO2-footprint wordt verwezen naar bijlage A07. Voor de volledige footprint in GJ wordt verwezen naar bijlage A08.
In onderstaande grafiek is ons pad naar 2030 geschetst, waarin ook de gerealiseerde reductie te lezen is:
Verder hebben we bovenstaande cijfers ook uitgesplitst in een reductie pad per scope:
Onderstaande tabellen en grafieken geven inzicht in de footprint van specifiek 2023:
Verdeling directe en indirectie emissies in CO2 en GJ
Toelichting: ons dieselverbruik door onze eigen auto’s en leaseauto’s is gerapporteerd als scope 1 emissie. Alle overige zakelijke reizen, zoals vliegreizen en openbaar vervoer zijn gerapporteerd als scope 3 emissies.
Uit bovenstaande tabellen kan duidelijk geconcludeerd worden dat binnen onze scope 1 de categorie “brandstoffen voertuigen en schepen” een significante categorie is. Wanneer deze categorie nader wordt uitgesplist zien we 5 typen energiestromen, waarvan diesel onze significante energiestroom is, gevolgd door fossiele diesel en HVO.
F Directe broeikasgasemissies
Conform handboek 3.1 van het SKAO is op dit moment alleen de CO2-uitstoot geïdentificeerd. Deze emissie is binnen Arriva de grootste broeikasgasemissie.
Arriva heeft over 2023 een uitstoot van 125.791.855 KG CO2 (125.791,85 ton) Voor een nadere toelichting op deze uitstoot wordt verwezen naar de Carbon Manager en het invalshoek inzicht document.
G CO2-emissies en verwijderingen (BKG-inventaris)
Er vindt in de periode 2019-2023 geen opname of verwijdering van CO2-emissies plaats. Verder wat betreft de biogene emissies, vinden deze alleen plaats via het deel wat bijgemengd is in commerciële brandstoffen.
H Directe verwijdering van broeikasgassen
Er is in 2023 geen sprake van vastlegging of verwijdering van CO2-emissies. Dit punt is daarom niet van toepassing voor Arriva Nederland
I Uitsluiting van significante broeikasgasbronnen
Er zijn geen materiële nog significante CO2-emissies uitgesloten door Arriva in de CO2-emissie inventaris. Wel zijn de volgende emissies uitgesloten:
• 50% uitstoot Aquabus: Arriva heeft Arriva 50% van de aandelen van Aquabus, daarom is voor Aquabus 50% van de emissie meegenomen, de andere 50% is uitgesloten. Sinds 1 januari 2022 voert Arriva de concessie Aquabus niet meer uit. Vanaf dat moment worden de emissies van Aquabus dus niet meer meegenomen in de CO2-footprint. Wel bestaat de BV Aquabus nog, maar er vinden geen bedrijfsactiviteiten meer plaats.
• Arriva vrij reis product: Arriva bood tot 1 mei 2023 het Arriva vrij reizen product aan op de Arriva OV Personeelspas voor alle Arriva bussen en treinen. Een deel van de medewerkers beschikte over deze pas. Deze pas werd privé en voor woon-werk verkeer gebruikt. Zeer zelden reisden medewerkers zakelijk met deze pas. Doordat het aantal zakelijke reizen zeer beperkt en incidenteel plaats vond, in combinatie met privacy issues wanneer reisgedrag moet worden opgevraagd, is toen besloten het zeer kleine deel aan uitstoot binnen scope 3, buiten beschouwing te laten Nu wordt er met glimble gereisd en zijn de woon-werkkilometers en zakelijke kilometers wel inzichtelijk en worden dan ook meegenomen in de CO2-footprint.
• Koudemiddelen: conform handboek 3.1 zijn tot en met 2021 alleen CO2-emissies opgenomen. Voor de footprint vanaf 2022 en verder nemen wij wel koudemiddelen op in de CO2-emissies.
• Werkplekken extern: locaties waar wij enkel een werkplek huren zijn uitgesloten in de emissie inventaris. Hierin liggen twee redenen ten grondslag: ten eerste kunnen aan specifieke werkplekken geen specifieke emissies worden toegekend. Daarnaast betreft dit slechts een aantal werkplekken en daarmee een zeer klein, niet noemenswaardig, deel in onze totale emissies.
J Gekwantificeerde indirecte broeikasgasemissies
Conform de CO2-Prestatieladder zijn alleen de indirecte emissies van het elektriciteitsgebruik (scope 2), de zakelijk kilometers en afvalstromen (scope 3) in de emissie inventaris opgenomen.
K Historische referentiejaar
Het historische referentiejaar is tevens het startjaar voor het opstellen van de CO2-emissie inventaris. In dit geval is dit voor Arriva het jaar 2019.
L Wijziging in het referentiejaar
Voor deze certificering is als referentiejaar 2019 aangehouden. De CO2-footprint voor dat jaar is in 2020 berekend op een totale CO2-uitstoot van 169.327.066 kg Echter zijn in januari 2021 een aantal emissiefactoren (met terugwerkende kracht) gewijzigd. Hierdoor komt de totale CO2-uitstoot voor het
referentiejaar 2019 uit op 173.330.000 kg. Voor ons herberekeningsbeleid houden wij de richtlijnen van het handboek van de CO2-Prestatieladder aan (pagina 37, handboek versie 3.1). Zie ook het proces in Scienta ‘wijziging emissiefactoren’.
Daarnaast is in oktober 2021 een foutieve invoer in het referentiejaar 2019 ontdekt: in de regio Brabant Oost stond een foutieve dieselinvoer waardoor de footprint van 2019 is aangepast. Dit resulteerde in een definitieve CO2-footprint over 2019 van 177.059.622 kg CO2
Verder omschrijven we een korte analyse van de jaren voor het referentiejaar Voorgaande jaren (vanaf 2015) is eveneens een CO2-footprint opgesteld, deze is toegevoegd als bijlage A04. Deze CO2footprint is echter niet opgesteld conform de normen van de Prestatieladder en daarmee niet vergelijkbaar met de huidige opgestelde CO2-footprint. Op de volgende essentiële aspecten wijkt de eerdere opgestelde CO2-footprint af van de voor 2019 opgestelde footprint:
• Aquabus: in eerdere inventarisaties is Aquabus niet meegenomen.
• Zakelijke reizen: In eerdere inventarisaties zijn onze scope 3 emissies (beperkt tot zakelijke reizen) niet meegenomen
• Verbruik lease auto’s: in eerdere inventarisaties is het verbruik door onze leaseauto’s hoogover ingeschat.
• Volledig groene stroom: in eerdere inventarisaties is uitgegaan van volledige groene stroom.
Ondanks deze aspecten, zien we een daling van onze CO2-uitstoot van 2,6 miljoen kg in 2019 ten opzichte van 2018. Deze daling is volledig toe te wijden aan de instroom van in totaal meer dan 70 elektrische bussen in 2019 in onze regio Limburg en regio West
Voor een uitgebreidere omschrijving van het historisch energiegebruik wordt verwezen naar het Energie Management Actieplan.
M Kwantificeringsbenaderingen
In het document “beschrijving invalshoek inzicht” is omschreven welke energiestromen van toepassing zijn voor onze organisatie. In een bijlage bij dit document is per energiestroom omschreven hoe deze data geïnventariseerd is. In dit document worden de belangrijkste aannames/onzekerheden die hierbij gehanteerd zijn opgenoemd en nader uitgeschreven in paragraaf P.
1. Inventarisatie dieselgebruik
2. CNG als brandstof voor voertuigen
3. Opwekking eigen energie zonnepanelen
4. Duitse tractiestroom
5. Zakelijke reizen
a. Reizen met regionale spoorvervoerder
b. Bus, tram of metroreizen
c. Gedeclareerde OV-reizen
d. Gedeclareerde autokilometers
Alle geïnventariseerde data is per energiestroom ingevoerd in onze aangeschafte online applicatie, de Carbon Manager. Al deze data is ingevoerd op basis van verbruikswaarden, zoals liter, kWh of kilometers. In deze applicatie wordt op basis van CO2-emissiefactoren de correcte CO2-uitstoot berekend. Deze onderliggende CO2-emissiefactoren zijn overgenomen vanuit de CO2 emissiefactorenlijsten afkomstig van CO2emissiefactoren.nl. Per invoeringsjaar wordt de juist, voor dat jaar geldende, CO2-emissiefactor gehanteerd. Afvalstromen zijn hierbij een uitzondering. De emissiefactoren voor deze energiestroom komen van de SUEZ impactchecker.
De stroom die wij gebruiken voor onze treinen, ook wel tractiestroom genoemd, wordt landelijk ingekocht via VIVENS, een organisatie waar wij onderdeel van uitmaken. Al jaren wordt voor deze tractiestroom gebruik gemaakt van een mix van windenergie afkomstig van Nederlandse en Europese wind. Omdat het aandeel van Europese windenergie (50%) niet conform de norm als groene stroom kan worden aangemerkt/onderbouwd is dit deel gekwalificeerd als grijze stroom met de daarvoor geldende CO2-emissiefactor.
N Wijzigingen in eerder gebruikte kwantificeringsbenaderingen
Er zijn geen wijzigingen in eerder gebruikte kwantificeringsbenaderingen.
O Gebruikte broeikasgasemissiefactoren
In de Carbon Manager worden de emissiefactoren weergegeven en up to date gehouden. De meeste gebruikte emissiefactoren zijn afkomstig van CO2emissiefactoren.nl. Voor het jaar van de emissie inventaris zijn de emissiefactoren gebruikt zoals gepubliceerd in januari van dat jaar Uitzondering hierop zijn:
• De biodiesel blend (85% diesel, 15% biodiesel) zoals gebruikt tijdens een proef in Limburg in 2020. Deze emissiefactor is berekend door Odura en ter toetsing voorgelegd aan de CI, welke akkoord is bevonden.
• Afvalstromen: de emissiefactoren voor deze energiestroom komen van de SUEZ impactchecker.
• De HVO35 blend (35% HVO, 65% diesel) zoals deze in de regio’s Brabant en Fryslân bus worden gebruikt per 1 juni 2024. De berekening voor deze emissiefactor is getoetst door Lutz Consulting en akkoord bevonden door de CI.
P Onzekerheden op de nauwkeurigheid
Hieronder worden de onder paragraaf M benoemde punten nader omschreven:
Inventarisatie dieselgebruik
Alle diesel die door Arriva wordt gebruikt is geïnventariseerd vanuit ons Data Warehouse (DWH)/Jupiter systeem In dit systeem zijn alle verbruiken, van zowel onze tankregistratie als tankregistraties op externe locaties, geregistreerd. Doordat onze eigen tankregistratie, vanuit ons tankregistratiesysteem, niet voor commerciële doeleinden wordt gebruikt voldoet deze niet aan dezelfde eisen die bij commercieel gebruik wel van toepassing zijn. Hierdoor zijn (kleine) afwijkingen tussen de geregistreerde en daadwerkelijk getankte liters mogelijk. Deze afwijkingen kunnen worden veroorzaakt door bijvoorbeeld een incidentele storing of door onjuist gebruik. Om te voorkomen dat deze (kleine) afwijkingen er toe leiden dat er een onjuist dieselverbruik wordt gerapporteerd is dit ondervangen door de geregistreerde liters diesel te vergelijken met de tankleveringen van de dieselleverancier (met bijbehorende facturen). De uitwerking hiervan is als separate bijlage toegevoegd, zie bijlage A05. Indien er een afwijking groter dan 1% is geconstateerd, is hierop actie ondernomen om het dieselverbruik nauwkeurig te onderzoeken en zo nodig vanuit facturen te rapporteren.
CNG als brandstof voor voertuigen
Op een locatie wordt gebruik gemaakt van CNG als brandstof voor onze bussen. Deze bussen worden gereden vanuit onze vestiging in Leeuwarden en tanken bij het naastgelegen CNG vulpunt. Deze tankplaats is separate voor onze bussen en is aangesloten op het gasnetwerk. De verbruiken worden
door onze energieleverancier verantwoord in m3. Voor de invoer in de Carbon Manager is deze gerapporteerd onder “Brandstoffen en warmte” omdat voor “Brandstoffen voertuigen en schepen” alleen invulling op basis van kg mogelijk is. Dit heeft geen enkele invloed op de gerapporteerde CO2uitstoot, de aardgas voor bussen is exact gelijk aan de aardgas voor onze vestigingen. Middels het toevoegen van het label “bussen” wordt het gasverbruik toebedeeld aan de brandstof voor onze bussen.
Opwekking eigen energie zonnepanelen
Tijdens één van de eerste fase audit is door de CI aangegeven dat eigen geproduceerde stroom middels zonnepanelen een scope 2 emissie betreft. Ons eigen opgewekte stroomverbruik wordt via de Carbon Manager automatisch toegekend als scope 1 emissie. Om deze reden hebben wij ervoor gekozen daar waar opwekking via eigen zonnepanelen van toepassing is, dit te rapporteren als “ingekochte groene stroom - zonne-energie” in plaats van “Eigen productie - zonne-energie” Door deze aanpassing wordt deze stroom gerapporteerd als scope 2 emissie zonder enkele andere nadelige effect.
Duitse en Belgische tractiestroom
Ten tijde van het vaststellen van de CO2-footprint met verbruiken is er nog geen definitieve eindafrekening ontvangen voor het gebruik van de tractiestroom in Duitsland. Daarom is er gebruik gemaakt van de concept eindafrekening. Naar alle waarschijnlijkheid zal deze zonder noemenswaardige aanpassingen resulteren in een definitieve eindafrekening. De Belgische tractiestroom zal worden gerapporteerd onder scope 3 emissies vanaf juli 2024.
Huurpanden zonder eigen nutsvoorziening aansluiting
Bij een zeer klein deel van de huurpanden, alle ook zeer kleine (gedeelde) panden, waarbij wij geen eigen nutsvoorziening verzorgd hebben, is niet het exacte verbruik vastgesteld. Dit komt doordat de juiste gegevens niet ontvangen zijn, of niet toebedeeld kunnen worden aan het gehuurde deel van Arriva. In dit geval is een reële inschatting gemaakt op basis van voorgaande jaarafrekeningen, m2 gehuurde vloeroppervlak of een vergelijk gemaakt met een vergelijkbaar pand.
Zakelijke reizen
• Wanneer er bus, tram of metroreizen zijn afgelegd met een NS-businesscard zijn het aantal afgelegde kilometers onbekend. Hiervoor is middels het opstaptarief en een gemiddeld kilometertarief een berekende schatting gemaakt van het aantal afgelegde kilometers Per 1 juli 2023 wordt er niet meer gereisd met de NS-businesscard.
• Idem aan voorgaande punt zijn het aantal afgelegde kilometers bij gedeclareerde ov-reizen onbekend. Hiervoor is dezelfde methodiek gehanteerd al voorgaande punt.
• Wanneer zakelijke kilometers zijn afgelegd en deze gedeclareerd zijn is de brandstof waarmee de kilometers zijn gehanteerd onbekend. Hiervoor is dan ook de aangegeven “brandstof onbekend” emissiefactor gehanteerd conform co2emissiefactoren.nl
Q Resultaten van onzekerheidsbeoordeling
Inventarisatie dieselgebruik
Door de extra controle die in dit proces is opgenomen kan met zekerheid gesteld worden dat een mogelijke afwijking in de tankregistratie opgemerkt en gecorrigeerd wordt.
CNG als brandstof voor voertuigen
De gehanteerde methodiek heeft geen nadelige gevolgen of negatieve invloed op de kwaliteit.
Opwekking eigen energie zonnepanelen
De gehanteerde methodiek heeft geen nadelige gevolgen of negatieve invloed op de kwaliteit.
Duitse en Belgische tractiestroom
Uit voorgaande jaren is gebleken dat de Duitse concept eindafrekening identiek is aan de definitieve eindafrekening. Naar alle waarschijnlijkheid is het onzekerheidsrisico laag. Voor de Belgische tractiestroom onderzoeken we hoe dit het beste geregistreerd wordt (wordt scope 3 emissie).
Huurpanden zonder eigen nutsvoorziening aansluiting
Het geschatte deel (1,5 procent van het totale elektraverbruik en 3,13 procent van het totale gasverbruik) is laag. Daarnaast is het onzekerheidsrisico laag doordat de verbruiken nauwkeurig per pand berekend zijn.
Zakelijke reizen
Voor alle inschattingen rondom de zakelijke reizen geldt dat getracht is een zo correct mogelijke schatting te maken. Het geschatte deel is beperkt tot alleen de bus, tram, metro reizen, gemaakt met een NS businesscard en gedeclareerde zakelijke ov reizen. Doordat het deel zeer laag is (0,01% van de totale uitstoot) en dus een niet noemenswaardig deel van het geheel is, is de onzekerheid op grote afwijkingen niet aanwezig. Voor de zakelijke autokilometers is gebruik gemaakt van de, door de norm toegestane, emissiefactor “brandstof onbekend”. Dit deel betreft 0,27% van het totaal.
R Verklaring CO2-footprint is opgesteld in overeenstemming met document
Arriva verklaart hierbij dat onze CO2-footprint is opgesteld in overeenstemming met dit document.
S Verificatie verklaring CO2-footprint conform rapport
De verificatie van onze CO2-footprint is intern middels een interne audit geverifieerd. Extern maakt de verificatie onderdeel uit van de 2e fase audit.
T De GWP-waarden / emissiefactoren
Voor dit onderdeel wordt verwezen naar de Carbon Manager. De meeste gebruikte emissiefactoren zijn, via de Carbon Manager, afkomstig van CO2emissiefactoren.nl. Alleen de afvalstromen hebben een emissiefactor die komt van de SUEZ impactchecker.