Bij Het Dok, ontworpen door Architectenbureau Paul de Ruiter, liggen alle lokalen op het maaiveld.
“Het klimaat van gebouwen wordt meestal niet ontworpen om goed te zijn” van het stralingspaneel ervaart de bezoeker, die naast het bed zit, een temperatuur van zo’n 22 graden. “Precies wat de patiënt en bezoeker willen.” “Belangrijk is dat de gebruikers de temperatuur in hoge mate zelf kunnen beïnvloeden”, vult Wiedenhoff aan. “Degene die niet van plek kan veranderen, de patiënt, kan gewoon aan een knop draaien. De rest van de gebruikers kan zijn eigen plek opzoeken. Net als in het bos.” In de ogen van de adviseurs van Arup worden de uitgangspunten voor het klimaat in gebouwen te weinig ter discussie gesteld. In plaats van die eerst te overdenken, wordt er direct een oplossing doorgerekend. Wiedenhoff: “We zijn collectief steeds meer gaan berekenen en steeds minder gaan ontwerpen: hoe kom je binnen, hoe voelt het daar, waar komt het licht vandaan, waar zitten de knoppen…” “Je kunt beter wat langer over het ontwerp nadenken en op een sigarenkistje rekenen, dan direct te beginnen met complexe simulaties”, zegt installatie48 — architectenweb
adviseur Filique Nijenmanting van Arup. Met een goed klimaatontwerp is volgens haar een veel grotere winst te behalen. Om een gevarieerd klimaat te kunnen ontwerpen is volgens de adviseurs een goede opdrachtgever noodzakelijk. Bij het Medisch Spectrum Twente (MST) is die er. In situaties waarin een opdrachtgever op afstand staat, zoals bij een DBFMO-overheidsopdracht, ontbreekt die dialoog echter. De adviseurs hopen dat voorbeelden als MST op termijn ervoor zullen zorgen dat de bij aanbestedingen gestelde klimaateisen minder rigide zullen zijn. Wiedenhoff: “Van bijvoorbeeld het Ministerie van Financiën in Den Haag hadden we dan een nog beter gebouw kunnen maken.”
Alleen dat wat nodig is Een onder architecten veelgehoorde kritiek op keurmerken als BREEAM is dat het de toepassing van installaties stimuleert. “Er wordt vaak over BREEAM gezegd dat het geen afvinklijst is, maar in de praktijk zie je wel dat je een aantal installaties nodig hebt om genoeg punten te behalen”, geeft Nijenmanting toe. Als voorbeeld noemt zij het gevraagde aantal bemeteringselementen om het energieverbruik van het gebouw aan de gebruikers inzichtelijk te maken. “Deze leveren niet altijd een grote energiebesparing op.” Wanneer de uitgangspunten van het binnenklimaat bij de start van het
ontwerpproces scherp gesteld worden, is het volgens de adviseurs van Arup soms mogelijk installaties weg te laten. Een voorbeeld hiervan is de brede school Het Dok naar ontwerp van Architectenbureau Paul de Ruiter. “We wilden een houten gebouw ontwerpen, waar veel daglicht naar binnen zou vallen en waar de lucht vrij doorheen zou bewegen – zonder verlaagde plafonds”, vertelt Wiedenhoff. “Zodat je niet het gevoel hebt in een ge-airconditionende koelkast te zitten.” Aangezien Het Dok vrij in het bos staat, kan schone lucht via de gevel de klaslokalen in getrokken worden. Het CO2-niveau van de achterliggende ruimte bepaalt de hoeveelheid lucht die binnengelaten wordt. Via akoestische roosters stroomt de lucht vervolgens naar het centrale trappenhuis, waar het wordt afgevoerd. In het gebouw wordt zo niet één ventilatiekanaal toegepast. Dit concept bespaart niet alleen materiaal en energie bespaart, de variaties in aangetrokken lucht maken het binnenklimaat ook gezonder. Wiedenhoff: “De luchttemperatuur beweegt binnen vastgestelde grenzen.” Oncomfortabel zal het nooit worden. Een dergelijk project vraagt een opdrachtgever die in staat is gedurende het ontwerpproces vast te houden aan de afgesproken uitgangspunten en de wet- en regelgeving op het gebied van