Bouw en Uitvoering 6-2020

BL AUWE LOPER BOOM VAN GEBOUW E X T R A

GELD INFRA RETENTIEDAKEN

P FA S M E E R

RUIMTE ZOHO ROTTERDAM MONUMENTEN ZON BOUW EN UITVOERING

BEREIKT RUIM 73.100 LEZERS

JAARGANG 52 - 6 2020 HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE

IN NEDERLAND EN BELGIE

HELP DE WILDE BIJEN OVERLEVEN, KOM NU IN ACTIE Een bijenhotel van Bijenhotelkopen.nl: Nestgelegenheid voor de wilde bijen Gemaakt van Hollands Hout Lokaal geproduceerd in sociale werkplaats Inzetbaar voor BREEAM certificering Draagt bij aan social return verplichting

Meer informatie:

www.bijenhotelkopen.nl 14134

FINANCIERINGSWIJZER ENERGIEZUINIG (VER)BOUWEN De meest recente versie van de ‘Financieringswijzer Energiezuinig (ver)bouwen’ is beschikbaar op de site van Bouwend ­Nederland.

In de update zijn belangrijke toevoegingen en aanvullingen gedaan op het gebied van de mogelijke subsidies. Zo is de Renovatieversneller (subsidie van 100 miljoen euro om huurwoningen te verduurzamen en de Stimuleringsregeling aardgasvrije huur-

woningen (SAH), subsidie om bestaande huurwoningen aardgasvrij te maken, toegevoegd. Ook is de SEEH-regeling aangepast met de nieuwe termijnen en verhoogde (nu 30%) subsidie.

De financieringswijzer geeft een overzicht van de financieringsmogelijkheden. Bedrijven kunnen hiermee hun klanten adviseren over financieringsmogelijkheden voor energiezuinig (ver)bouwen.

Financieringswijzer Energiezuinig (ver)bouwen is te downloaden via de QR-code of via www.bouwendnederland.nl

Gezicht vanuit de lucht op het spiegelende depot van het museum Boijmans van ­Beuningen, het spraak­ makende ontwerp van Winy Maas aan het Museumpark in Rotterdam, met duidelijk zichtbaar de veel besproken en beschreven (bomen-)daktuin.

INHOUD

Museumpark 22, 3015 CX Rotterdam, Netherlands Foto: Aerovista Luchtfotografie/ ShutterStock

8 Blauwe Loper De eerste werkzaamheden aan de 800 meter lange fiets- en ­wandelverbinding tussen Winschoten-Noord en het Havenkwartier in de Blauwestad zijn gestart, in zijn vorm een van langste en duurzaamste in Europa. De ontwerper aan het woord.

‘Het ligt in de bedoeling, dat de brug voorjaar 2021 geopend wordt’

B+U 6 2020 3

‘Een aannemer moet er in mee, bouwen is geen stenen stapelen meer’ Boom van een gebouw Hout maakt een opmerkelijke comeback als bouwmateriaal. Het klimaat vaart er wel bij. Wie echt duurzaam wil bouwen, kiest het best voor Cross Laminated Timber (CLT). We spraken met Daan Bruggink, founder en architect ORGA Architect over alle ins en outs van CLT.

18

26 Extra geld en versnelling infra Investeren in wegen, spoor en waterwegen en -keringen zijn nodig om Nederland veilig en op de langere termijn bereikbaar te houden. Rijkswaterstaat en Prorail krijgen extra geld voor versnelling en aanpak van projecten.

‘Rijkswaterstaat heeft van 2022-2025 tot 4,2 miljard nodig en ProRail tot 7 miljard’

B+U 6 2020 5

HET NIEUWE VERBINDEN Met als thema ‘Slimme en Gezonde Stad’ waren er online sprekers over: Mobiliteit, Leefomgeving, Duurzaam Bouwen, Smart City, Natuurinclusief en Leefbaarheid en Welzijn tijdens het Verbindings­ festival onlangs.

44

38

ZOHO HARTJE ROTTERDAM Hoe houd je maakindustrie en creatieve bedrijven in de stad? Hoe betrek je bewoners werkelijk bij planvorming? Hoe maak je een betaalbaar inclusief stuk stad? En hoe doe je dat op een duurzame manier?

MEER RUIMTE VOOR GROND EN BAGGER Op basis van nieuw onderzoek komt er meer ruimte om PFAS-houdende grond en bagger te verzetten.

Gebaseerd op nieuwe onderzoeken van RIVM en ­Deltares biedt zij na overleg met VNG, IPO, UvW en de sector op drie fronten meer ruimte.

34

ZON OP MONUMENTEN Lange tijd was het niet of nauwelijks mogelijk om ­zonnepanelen te plaatsen op rijksmonumenten.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bericht dat plaatsing van zonnepanelen nu onder voorwaarden mogelijk is.

66

EN VERDER 600 WONINGEN GOUDA Blokkerlocatie in de Spoorzone wordt herontwikkeld tot een gemengd stedelijk gebied.

De nieuwe landschappelijke wijk krijgt de naam Burgemeesterkwartier.

Een impressie.

75

FOTOPAGINA ................ 1+74+78 KOUDWATERVREES BIJ RETENTIEDAKEN .................... 42 KENNISPARTNER INFO............50 STIJGING AANTAL NUL-OP-DE METER (NOM) WONINGEN...... 56 COLOFON............................... 80

Grip op uw daken Dakbehoud Nederland is een organisatie met landelijke dekking voor dakonderhoud en dakmanagement. Onze klanten zijn overheid, woningcorporaties, vastgoedbeheerders en VvE’s. U hebt één overzichtelijk contract en continu inzicht in de conditie van uw vastgoed.

VOORDELEN DAKBEHOUD •

Gecertificeerde dakdekkersbedrijven

•

Landelijke dekking / Calamiteitenservice

•

Inzicht in en grip op de conditie van uw daken

•

Langere levensduur daken

•

Kostenbesparing door dakonderhoud

Dakbehoud Nederland Databankweg 26 3821 AL Amersfoort 036 530 44 90 info@dakbehoud.nl WWW.DAKBEHOUD.NL

13824b

B+U 6 2020 7

REDACTIONEEL

BOUWMANTRA

Verbinden, duurzaam bouwen, kwaliteit borgen en geld, zie daar de ingrediënten van deze nieuwe Bouw en Uitvoering en tegelijkertijd een mantra voor de bouw in de toekomst.

Het volstaat namelijk niet meer om gebouwen neer te zetten of te renoveren zonder de

gebruiker erbij te betrekken, vertelde Jan-Maarten Elias op het Verbindingsfestival. Met Energy Bridge levert Elias warmte-as-a-service. De opdrachtgever krijgt duurzame warmte en hoeft zelf geen aardgas meer in te kopen. En met de bewoner wordt een gesprek aangegaan. Elias: En dan moet je niet over techniek gaan praten, maar je moet gewoon

zaken op gaan pakken. Dat kan het schilderen van de deuren van een ketelhuis zijn of het vervangen van een kraanleertje. Zie pagina 44.

Hout maakt een opmerkelijke comeback als bouwmateriaal. Het klimaat vaart wel bij dit

duurzame materiaal, maar dan moet je wel voor Cross Laminated Timber (CLT) kiezen, weet Daan Bruggink als geen ander. Op pagina 18 vertelt hij over de ins en outs van CLT. Enkele

voordelen: CLT is goed aanpasbaar, je kunt prefab bouwen. En CLT-bouwen is ook nog eens betaalbaar. Voor de ondernemende aannemer heeft Bruggink nog wel een boodschap.

“Bouwen is geen stenen stapelen meer, CLT heeft de toekomst.”

Op pagina 26 is te lezen dat Rijkswaterstaat en Prorail extra geld krijgen voor infra­

projecten. Om bouwwerkzaamheden te versnellen wordt ruim 44 miljoen euro beschikbaar gesteld en de aanbesteding voor de A58 en de A1 wordt naar voren gehaald.

Nol Molenaar is een bevlogen ontwerper die een 800 meter lange fiets- en wandel­

verbinding tussen Winschoten-Noord en het Havenkwartier in de Blauwestad heeft ontworpen. Ook mooi… de brug wordt straks vernoemd naar de in 2018 overleden Pieter Smit, oud-burgemeester van Oldambt en een echte bruggenbouwer (zie pagina 8).

GERARD VOS HOOFDREDACTEUR BOUW EN UITVOERING G.VOS@APRMEDIAGROEP.NL

PIETER SMIT

FIETSBRUG

iconisch kunstwerk in Groningen

B+U 6 2020 9

B+U 6 2020 11

In april 2018 overleed Pieter Smit, burgemeester van Oldambt in de provincie Groningen.

Twee jaar later zijn de eerste werkzaamheden gestart aan de 800 meter lange fiets- en wandelverbinding tussen Winschoten-Noord en het Havenkwartier in de Blauwestad.

Deze Blauwe Loper (werknaam), in zijn vorm een van langste en duurzaamste in Europa, krijgt de naam van de oud-burgemeester.

Want volgens wethouder Broekhuizen is de brug een verbinding van A naar B en was Pieter een bruggenbouwer. Bouw en Uitvoering praat met de ontwerper van de icoon.

TEKST BETTY ROMBOUT

12 B+U 6 2020

aanlanding blauwestadzijde

aanlanding blauwestad noord-oost

brug winschoterdiep

B+U 6 2020 13

N

ol Molenaar is eigenaar van NOL>>, een adviesbureau op het gebied van architectuur, civiel ontwerp en landschap. Het bureau ontwerpt, stimuleert en inspireert projecten met name door het ontwerp als een collectieve prestatie in te zetten in multidisciplinaire teams.

“We werken onder andere voor overheden, provincies en gemeenten, alsook voor grote aannemers. De infrastructuur wordt vaak aanbesteed en het ontwerp zit daar dan meestal in. Vandaar dat wij in een vroeg stadium al zijn betrokken”, aldus de architect.

ACHTERGROND EN PRIJSVRAAG

De Blauwestad is een luxe uitbreidingswijk van de gemeente Winschoten, gebouwd in en aan een nieuw aangelegd kunstmatig meer. In december 2006 werd de eerste woning opgeleverd van de 1480 die er in tien jaar zouden moeten verschijnen, elk jaar 150. Het bleek een misvatting. De huizenmarkt liep in verband met de economische crisis terug en nieuwe bewoners kwamen maar mondjesmaat naar het gebied. Nol Molenaar: “Er was geen kavel meer te verkopen. Uiteindelijke heeft de provincie Groningen het heft in handen genomen en de aannemers uitgekocht, alsook gekeken naar hoe het gebied verder te kunnen ontwikkelen. Let wel: in de Blauwestad zijn geen voorzieningen. De bewoners zijn aangewezen op Winschoten. Voor het autoverkeer is hiertoe een verbinding, die zo’n vier kilometer lang is. Fietsers moeten hier op dit moment ook gebruik van maken, niet echt plezierig. Vanuit deze achtergrond is de gedachte ontstaan een fietsverbinding te realiseren tussen Winschoten als voorzieningenkern en de Blauwestad. Na langdurige discussies over onder andere de investering, hebben de provincie en de betrokken gemeenten er ‘een klap op gegeven’. Ten behoeve van een open aanbesteding is er toen een prijsvraag uitgeschreven met een vastgesteld budget. De aannemers werden beoordeeld op architectonische kwaliteit en duurzaamheid. Kortom, de opgave was het ontwerp van een brug als een duurzaam architectonisch icoon, te realiseren voor een vaste (lage) prijs. Samen met Strukton Civiel hebben we de aanbesteding gewonnen voor ontwerp en aanleg van de brug.”

Naast genoemde organisaties zijn mede betrokken bij het project: Machinefabriek Rusthoven, Wijma Houtbouw uit Kampen, Ingenieursbureau Ophen en het ingenieursbureau van de provincie Groningen. Het budget voor de iconische brug bedraagt 6,5 miljoen euro (2017).

LENGTE

Waarom wordt de brug zo lang? Molenaar antwoordt: “Het moet over een aantal terreinen heen waar geen normale weg is. De brug steekt het Oldambtmeer aan de kant van Blauwestad over, vervolgens ligt langs het meer een ecologische verbindingszone waar de brug op poten zal staan. Daarna gaat de brug over een aantal landweggetjes. Even verderop is de kruising met de A7, het hoogste punt van het burg. Oftewel een overspanning van 45 meter. Vervolgens gaat de brug over het Winschoterdiep, waar een beweegbaar deel gerealiseerd

14 B+U 6 2020

aanzicht vanaf de A7 op de brug boven de A7

B+U 6 2020 15

wordt voor de doorgang van de scheepvaart. Tot slot landt de brug in Winschoten.”

Enkele maanden geleden is begonnen met de formatie van de eerste brugdelen. Het ligt in de bedoeling, dat de brug in het voorjaar van 2021 geopend zal worden.

MATERIALEN

De nieuwe fietsbrug is een duurzame icoon, we noemden het al even. Gecalculeerd is daarom, dat ze tenminste tachtig jaar mee gaat. De brug bestaat daarbij voor het grootste deel uit hout. Qua duurzaamheid levert dit product de hoogste score op. Bovendien blijkt hout ook financieel aantrekkelijk. Het tropisch hardhout is afkomstig uit Gabon in Centraal-Afrika, van een bedrijf dat productiebossen aldaar heeft. In eerste instantie was het de bedoeling om hout, ruim 350 kuub, uit Kameroen te halen. Daar is toch vanaf gezien, omdat Kameroen deels een conflictgebied kent.

Het beweegbare deel van de brug bestaat uit staal. Nol Molenaar: “Hout is niet te doen. Dit heeft alles te maken met de krachten die rusten op een dergelijke brug. Een brug die niet alleen belast wordt door fietsers. Let wel, als er wind is en hij staat open, dan komt er heel wat kracht op te staan. Dus ja, het wordt een stalen brug, maar wel bekleed met hout, zodanig dat het aanzicht ervan ‘hout’ is.”

UITDAGINGEN EN BIJZONDERHEDEN

Het feit dat er veel fundaties gemaakt moeten worden op plekken waar de bereikbaarheid slecht is - zoals in het meer - maakt het construeren ervan tot een uitdaging, zegt Molenaar. “Ook de overspanning over de A7 is ‘spannend’. Niet alleen de constructie ervan is een uitdaging, ook het feit dat de weg tijdelijk gestremd moet worden voor de bouwwerkzaamheden. De takelwerkzaamhe-

trapopgang noordeinde rietprint

B+U 6 2020 17

den, een spektakel op zich, worden vrijwel zeker in een weekend uitgevoerd, als de verkeersdruk wat minder is dan door de week. De bouwers denken ongeveer tien uur nodig te hebben om de klus te klaren.”

Voor Nol Molenaar als ontwerper is het vooral de uitdaging om van de brug de gevraagde icoon te maken.

Hij vertelt: “Het is onmogelijk om heel de brug als icoon te construeren, vandaar dat de architectonische focus ligt op de A7 en het Winschoterdiep. En dat is gelukt. De brug steekt 4.50 meter boven land/water uit. In feite is het een panoramische route. Het landschap is prachtig te ervaren op verhoogde positie. Bovendien, de brug heeft een stalen hekwerk met een gaatjespatroon met een motief van buigend riet. Het past perfect in het landschap.”

Er zijn, zoals eerder gezegd, twee belangrijke kruisingen.

Die met de A7 en met het kanaal. De hoog(s)te punten van de brug. “Aan de buitenkant van de brug worden grote houten spanten toegevoegd. Dat is ook wat mensen zien als ze vanaf de A7 onder de brug doorrijden”, aldus Molenaar.

Bijzonder is, dat zowel aan de kant van de Blauwestad als bij Winschoten een uitzichtplatform gemaakt wordt, van waaruit de hele brug te zien is. Nol Molenaar: “Hierop komt een social sofa, een veredelde ‘hangplek’ waar men een prachtig uitzicht op de burg en het water heeft.

Daarnaast realiseren we aan de kant van de Blauwestad een stukje natuurontwikkeling met een wand voor oeverzwaluwen.”

Leuk om te vermelden is ook, dat de brug een oversteekplaats wordt voor vleermuizen. Wellicht de eerste vleermuizenbrug in de wereld. Ze gaan leven in het nabijgelegen stadspark en eten op het Oldambtmeer.

BLIJ

Tot slot, op de vraag of het lastig is een dergelijke brug te ontwerpen, antwoordt Nol Molenaar lachend: “Het is een vak. Maar natuurlijk, elke opgave is anders. Je moet creatief zijn. Enerzijds dient de brug te passen in de omgeving en realiseerbaar te zijn binnen het budget dat beschikbaar is. Anderzijds moet ze iets toevoegen in het beeld. Zodanig, dat de fietser er blij van wordt.

En ik denk daadwerkelijk dat dit het geval zal zijn.”

INFO Website: www.provinciegroningen.nl/projecten/blauwe-loper, http://www.nolff.nl/ YouTube: www.youtube.com/watch?v=qLsfu8H__2E

Cross Laminated Timber (CLT)

EEN BOOM VAN EEN GEBOUW

daan bruggink, orga architect (foto mathijs hanenkamp)

B+U 6 2020 19

B+U 6 2020 21

Hout maakt een opmerkelijke come­back als bouwmateriaal. Het klimaat vaart er wel bij. Wie echt duurzaam wil bouwen, kiest het best voor Cross Laminated Timber (CLT).

Een van de vele voordelen is, dat deze vorm van houtbouw CO2 opslaat in plaats van te verbruiken.

Bouw en Uitvoering spreekt met Daan Bruggink, founder en architect ORGA Architect over alle ins en outs van CLT. TEKST BETTY ROMBOUT BEELD ORGA ARCHITECT

C

LT is een houtbouwmethode die in de jaren ’90 is ontwikkeld in Duitsland en Oostenrijk en sindsdien aan populariteit aan het winnen is.

Ook in Nederland. Ook al moet de traditioneel ingestelde bouw er wel aan wennen. Maar de bouwmethode is inmiddels wel zo ver doorontwikkeld, dat het een prima duurzaam alternatief vormt voor beton, baksteen of staal.

NATUUR ALS ARCHITECT

Het fossiele tijdperk nadert zijn einde. Circulaire, biobased architectuur, zonder ‘virgin’ fossiele grondstoffen, zonder schadelijke stoffen en volledig voorzien van schone fossielvrije energie. Dat is de architectuur van de toekomst, aldus Daan Bruggink van ORGA Architect. “We zijn een modern ecologisch architectenbureau, gespecialiseerd in biobased bouwen. Natuur is mijns inziens de ultieme architect en ook mijn grote inspiratiebron, zowel qua vorm als techniek. Energieneutraal, biobased materialen, handige low-tech oplossingen waar mogelijk en high-tech waar nodig. Dat is waar wij voor staan.”

Het architectenbureau bouwt veelal woningen (40% van de opdrachten). Maar ook onder andere basisscholen en gemeentewerven behoren tot het portfolio.

HOUTSKELETBOUW VERSUS CLT

Met een dergelijke visie ‘in het achterhoofd’ is het niet verwonderlijk dat ORGA Architect veelal werkt met hout, in het bijzonder met CLT. Bruggink legt uit: “We kennen de traditionele houtskeletbouw. Eenvoudig gezegd, een bouwmethode waarbij de dragende elementen bestaan uit houten stijlen en balken. De ruimte tussen de stijlen wordt opgevuld met isolatiemateriaal. CLT daarentegen is een manier van prefab bouwen, die steeds meer toegepast wordt in Nederland. Het paneelmateriaal is gemaakt van aan elkaar verlijmde lagen van massief gezaagd hout (vuren). De nerf wordt telkens in de andere richting gelegd, hetgeen de ‘C’ van CLT verklaart (kruislaaghout). De panelen bestaan uit meerdere lagen en zijn afhankelijk van de belasting te verkrijgen in verschillende diktes. De verlijming vindt plaats middels een milieuvriendelijke lijm, die voldoet aan de strengste

22 B+U 6 2020

Europese normen voor gezondheid en weerstand. CLT kan gebruikt worden als wand, vloer en dakconstructie.”

VOORDELEN CLT

“De ‘kruislaag’ maakt het mogelijk, dat de constructie niet beweegt en grote overspanningen te maken zijn in twee richtingen”, zegt Daan Bruggink. “Het is te vergelijken met gewapend beton.”

Voordeel van CLT is ook, dat het bijzonder duurzaam is.

“Het slaat CO2 langdurig op in een gebouw; het enige bouwmateriaal dat dus CO2 negatief is”, vervolgt Bruggink. “Met beton, aluminium en staal produceren we alleen maar CO2. Voor alle duidelijkheid, het CO2 zit in het hout en is dus niet schadelijk voor de mens. Als we allemaal in hout zouden bouwen, dan zijn we in feite CO2 aan het wegvangen. Beton bijvoorbeeld, produceert alleen maar CO2 bij het bouwen. En aluminium nog veel meer.”

Een ander duurzaam voordeel is, dat CLT hergroeibaar is; het groeit terug tijdens het gebruik. Oftewel, we hakken een boom om en bouwen er een huis mee dat vervolgens 50 tot 100 jaar meegaat. De boom groeit dus weer terug. Andere materialen doen dit niet.

Het groeien van hout, creëren van bossen, heeft bovendien veel positieve effecten voor de mens. Denk aan recreatie, frisse lucht en biodiversiteit. “En let wel, in CLT zitten geen fossiele materialen, wat beter is voor onze gezondheid”, aldus Bruggink.

CLT is goed aanpasbaar, net als traditioneel houtskeletbouw. Denk aan de oude, houten grachtenpanden in bijvoorbeeld Amsterdam. “Ze staan er al heel lang, ook vanwege dit voordeel. Van pakhuis naar woning, naar kantoor. Het is allemaal mogelijk (gebleken); je zet er een zaag is, en hebt wat je wilt. Dit dus in tegenstelling tot de traditionele betonwoningen, die in zijn geheel niet aan te passen zijn.”

CLT is prefab bouwen. Snel dus. Hout leent zich hier uitstekend voor. Het is licht, goed te vervoeren en gemakkelijk te tillen.

Een grotere brandveiligheid behoort ook tot de vele voordelen van CLT. Inbranden van hout duurt uren.

Een koolwand zorgt ervoor, dat de kern van het hout niet snel brandt. Bruggink: “Bovendien is hout qua constructie heel veilig. Het instortgevaar is kleiner dan bij gebouwen gebouwd met andere materialen. Met brand in een houten gebouw hebben mensen tijd om te vluchten. Dat is niet altijd het geval in gebouwen gemaakt van andere materialen. Staal bijvoorbeeld klapt gelijk in bij een brand. Van beton weten we niet precies wanneer het gebouw instort. Dat is afhankelijk van de samenstelling.”

VOOR ELKE AANNEMER

Op de vraag of bouwen met CLT relatief gemakkelijk is, antwoordt Daan Bruggink: “Ja, want het gebouw wordt

van te voren helemaal ‘uitgedacht’. Wij maken een ontwerp, het gaat naar de fabriek. Zij tekenen het ontwerp helemaal uit en maken het gebouw ter plekke ‘klaar’ in een legopakket. Daarna is het een kwestie van in elkaar schroeven. Kortom, elke aannemer kan in principe CLTbouwen. Maar ben je een stenenstapelende aannemer, dan is het lastig om stenenstapelaars CLT-bouwen te leren. Dat brengt risico’s met zich mee. En dus wordt niet altijd gekozen voor CLT. Toch is CLT de toekomst.

En jawel, er zijn ook aannemers die dit echt inzien.

NIET PRIJZIG

CLT-bouwen hoeft niet prijzig te zijn, legt de architect uit. “Natuurlijk, we maken gebouwen van een geheel andere kwaliteit (hout). Bouwen met andere materialen is goedkoper. Maar kijken we naar de levenscyclus van gebouwen van CLT - analyse gebouw, kwaliteit, hergebruik, vervoer, bouwsnelheid et cetera - dan gaat het bouwen veel sneller en is dus goedkoper dan de traditionele manier van bouwen.”

24 B+U 6 2020

BIOFILISCHE BASISSCHOOL

Eco-school ‘De Verwondering’ in Almere is een voorbeeld van een project van ORGA Architect waar CLT wordt toegepast. Ook in dit ontwerp is de natuur het fundament voor ons allen, zegt Daan Bruggink. Het gebouw, de omgeving, de bodem en de weersinvloeden vormen de biotoop waarin leerlingen door de groeiende (levende) omgeving gevormd worden. De biophilic - connectie mens met de natuur - school in Almere vormt een biotoop die het ideale ontwikkelingsklimaat faciliteert voor de kinderen.

De biofilische basisschool bestaat uit clusters met lokalen die de biotopen vormen voor leerlingen van verschillende leeftijdsgroepen. Deze staan zo georiënteerd ten

opzichte van elkaar dat er een natuurlijke tussenruimte wordt gecreëerd die de centrale ruimte omvat. De opbouw en vormgeving van de clusters en constructie bevatten natuurlijke elementen en verwijzingen naar de natuur. Het gebouw, deels voorzien van een vegetatiedak, is omringd door bomen die als zonwering fungeren. Hemelwater loopt via een spuwer het plein op en vindt zijn weg door het natuurlijke speelterrein, zodat kinderen naar buiten kunnen als het regent. Op het dak van het laagste cluster, de onderbouw, bevindt zich een openluchtlokaal, deels overdekt en omringd door het vegetatiedak, waarop zelfs kippen lopen. Het wordt het hele jaar door gebruikt, daardoor worden seizoensgebonden veranderingen ervaren.

Binnen het schoolgebouw worden beschutte zones ontworpen - het gebouw is nog in constructie - waar leerlingen en personeel zich kunnen terugtrekken. Door op een

natuurlijke wijze functies zoals weinig licht, gedempte kleuren en tonen, zacht meubilair en een mooi uitzicht op te nemen, worden ontspanning en concentratie bevorderd.

Zicht op de natuur is geoptimaliseerd door grote ramen.

De groengevels binnen en buiten vergroten niet alleen het zicht op groen, maar verbeteren ook de luchtkwaliteit en zuurstofniveau, die het concentratieniveau van de leerlingen en het personeel verhoogt. Bovendien fungeert het groen ook als een effectieve geluidsbuffer en helpt de akoestiek in een klaslokaal te regelen.

TOEKOMST

Tot slot zegt Daan Bruggink: “Een ondernemende aannemer beseft dat CLT de toekomst is. Hij moet er in mee. Let wel, bouwen is geen stenen stapelen meer.”

B+U 6 2020 25

085 0716 888 | in 0 8 5 0 7 1 6 8 8 8 | i n fo @ v i s s c h e r b v. c o m | w w w

0 8 5 0 7 1 6 8 8 8 | i n fo @ v i s s c h e r b v. c o m | w w w.v i s s c h e r b v. c o m 0 8 5 0 7 1 6 8 8 8 | i n fo @ v i s s c h e r b v. c o m | w w w.v i s s c h e r b v. c o m 14053

TELECOM & INFRATECHNIEK Rutherfordweg 51, 3542 CN Utrecht hans.jonkers@infracomms.nl

06-50294274 14057

Injectie-technieken

voor het dichten van lekkages in kelders, parkeergarages, betonconstructies, muren, rioolstelsels en zandbodems.

14091

www.VDBvochtwering.nl info@VDBvochtwering.nl

020 - 496 59 58

Specialist in ecologische groen- en kunstwerken • Cultuurtechnische werkzaamheden • Beschoeiingen • Bruggen • Stuwen • Keringen • Boomverzorging Binnenweg 14 | 1191 AA Ouderkerk aan de Amstel info@nicozeldenrijk.nl | www.nicozeldenrijk.nl 14095

20191003 Adv_BouwenUitvoering_185x65.indd 1

bedrijf

07-10-19 14:33

26 B+U 6 2020

Extra geld en versnelling voor

INFRA PROJECTEN

28 B+U 6 2020

Investeren in wegen, spoor en waterwegen en -keringen zijn nodig om Nederland veilig en op de langere termijn bereikbaar te houden.

Rijkswaterstaat en Prorail krijgen extra geld en versnelling voor infraprojecten.

E

xtern onderzoek bevestigt dat die partijen ook na 2021 fors meer budget nodig hebben voor beheer, onderhoud, vervanging en renovatie.

Rijkswaterstaat heeft in de periode 2022-2025 tussen de 1 en 1,4 miljard euro per jaar nodig en ProRail circa 7 miljard euro voor dezelfde periode en circa 14 miljard euro voor de periode 2026-2034. Wanneer deze bedragen worden afgezet tegen de beschikbare budgetten is er 3 miljard euro extra nodig voor de periode 2022-2034.

PAKKET

Minister Cora van Nieuwenhuizen heeft voor een eerste pakket om bouwwerkzaamheden te versnellen ruim 44 miljoen euro beschikbaar en haalt de aanbesteding voor de A58 en de A1 naar voren. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven investeert 29 miljoen euro in een aanpassing van het stationsgebied in Rijen. Door het opheffen en ondertunnelen van twee spoorwegovergangen kunnen er meer treinen rijden en wordt de veiligheid en leefbaarheid van de omgeving vergroot.

STEUN

Om de bouwers rond infraprojecten in de grond-, wegen waterbouw te ondersteunen hebben minister Van Nieuwenhuizen en de sector eerder afgesproken dat er waar mogelijk werk naar voren wordt gehaald. Dit heeft

grachten, kanalen en oevers hebben meer onderhoud nodig. (foto: sandra mori/ shuuterstock)

30 B+U 6 2020

nu een eerste pakket aan werk opgeleverd waarmee in totaal ruim 44 miljoen euro is gemoeid. Het gaat dan met name om onderhoudswerkzaamheden aan de Nederlandse infrastructuur, zoals het versneld uitvoeren van asfaltwerkzaamheden, onderhoud en renovatie aan sluizen, tunnels of bruggen of werk voor de kustlijnzorg.

De aanleg van een innovatieve rijstrook en verzorgingsplaats op de A58 tussen Tilburg en Eindhoven wordt sneller op de markt gezet en ook het grote project voor de verbreding van de A1 tussen Apeldoorn en Azelo wordt dit jaar nog aanbesteed in plaats van in de loop van volgend jaar.

Minister Van Nieuwenhuizen: “Mooi dat we nu een eerste pakket hebben waarmee we de bouw en de vele mensen die in deze sector werken kunnen ondersteunen. Voor de weggebruiker ook fijn omdat we vaart zetten achter projecten voor wegverbredingen waarmee we er voor zorgen dat het verkeer beter kan doorrijden op drukke momenten. Met het geld kunnen we nu ook al onderhoudswerk doen wat later stond gepland.”

OOK ONDERHOUD VERSNELD

Rijkswaterstaat en bouwers kijken voortdurend of onderhoudswerk eerder gedaan kan worden nu het wat rustiger is op de weg. De tijden waarop er aan de weg kan worden gewerkt zijn door Rijkswaterstaat verruimd.

Recent zijn onderhoudswerkzaamheden aan de A10 en A8 versneld uitgevoerd en is het werk voor de LED verlichting op de A12 bij het Prins Clausplein naar voren gehaald.

TWEE VLIEGEN IN ÉÉN KLAP

Ook op het spoor zijn de laatste weken werkzaamheden eerder afgerond, zoals bij de Schipholtunnel en de Willemsspoortunnel. En is afgesproken dat Prorail blijft kijken waar werk naar voren kan worden gehaald.

Staatssecretaris Van Veldhoven investeert verder samen met de gemeente Gilze en Rijen en de provincie NoordBrabant in twee spoortunnels bij Rijen op het traject tussen Breda en Tilburg. De bijdrage vanuit het Rijk bedraagt 29 miljoen euro. De tunnels vervangen twee spoorwegovergangen. Door ondertunneling wordt de situatie veiliger en kunnen er meer treinen rijden. Bewoners kunnen via de tunnels ongehinderd doorfietsen op de nieuwe snelfietsroute tussen Tilburg en Breda. Ook komen er in Rijen nieuwe perrons en nieuwe fietsenstallingen.

Staatssecretaris Van Veldhoven: “Mooi om hier samen met de regio twee vliegen in één klap te slaan. Meer treinen voor reizigers tussen Breda en Tilburg, terwijl bewoners lekker door kunnen fietsen zonder voor dichte spoorbomen te staan.”

BLIJVEN INVESTEREN

De crisis is van grote invloed op mobiliteit van mensen.

Mensen reizen nu minder, maar aangezien de bevolking in omvang toeneemt en er veel woningen bij moeten

onderhoud en verbetering van de railinfra behoeven meer budget. (foto: spilt second stock/ shutterstock)

‘Het kabinet wil infraprojecten extra versnellen, blijven investeren in mobiliteit en de sector zo veel mogelijk helpen’

B+U 6 2020 33

onderhoud van waterwegen, bruggen en sluizen vraagt om extra middelen. (foto peter de kievith/shutterstock)

komen zal de druk op de wegen, het spoor en het openbaar vervoer toenemen. Investeringen in infraprojecten blijven noodzakelijk om de infrastructuur, die wereldwijd tot de beste behoort, voor nu en in de toekomst op orde te houden.

Het kabinet zet samen met provincies en gemeenten verder in op de fiets, een vervoersmiddel dat goed past binnen de 1,5 meter samenleving. Op veel plekken gaat de komende periode de schop in de grond voor de aanleg van snelfietsroutes en nieuwe fietsenstallingen. Dit najaar maakt Van Veldhoven bekend op welke plaatsen de eerder aangekondigde 75 miljoen euro voor extra fietsenstallingen wordt geĂŻnvesteerd.

Aan het eind van deze kabinetsperiode verwacht Van Veldhoven samen met mede-overheden een impuls voor fietsinfrastructuur van ruim een half miljard euro te hebben gegeven. Daarnaast kijkt het kabinet, mede in het kader van economische stimuleringsmaatregelen, of het de inzet van de fiets van de zaak verder kan stimuleren.

INFRAPROJECTEN NODIG

Naast de aanleg van nieuwe infrastructuur zijn er ook grote investeringen nodig voor onderhoud, vervanging en renovatie van bestaande wegen, bruggen, viaducten, tunnels, het spoor, vaarwegen, waterkeringen en sluizen.

Dat heeft onder meer te maken met de toename van het verkeer en voertuigen die steeds zwaarder worden. Veel bruggen, tunnels en sluizen gaan al 75 jaar mee en zijn toe aan een grondige opknapbeurt.

Op Prinsjesdag hebben minister Van Nieuwenhuizen en staatssecretaris Van Veldhoven al aangekondigd extra geld uit te trekken voor onderhoud en renovatie.

Rijkswaterstaat trekt de komende twee jaar in totaal 265 miljoen euro extra uit. Bij ProRail gaat het in diezelfde periode om 151 miljoen euro aan extra uitgaven voor onderhoud.

OOK NA 2021 MILJARDEN

Extern onderzoek bevestigt het al eerder geschetste beeld dat Prorail en Rijkswaterstaat ook na 2021 fors meer budget nodig hebben voor beheer en onderhoud en vervanging en renovatie. Het gaat voor Rijkswaterstaat in de periode 2022-2025 om een bedrag tussen de 1 en 1,4 miljard euro per jaar. De budgetbehoefte voor ProRail is circa 7 miljard euro voor de periode 2022-2025 en circa 14 miljard euro voor de periode 2026-2034. Wanneer deze bedragen worden afgezet tegen de beschikbare budgetten is er 3 miljard euro extra nodig voor de periode 2022-2034.

34 B+U 6 2020

PFAS BELEID geeft weer meer ruimte voor grondverzet en baggerwerk

36 B+U 6 2020

Op basis van nieuw onderzoek komt er meer ruimte om PFAS-houdende grond en bagger te verzetten, zo berichtte staatssecretaris Stientje van Veldhoven onlangs aan de Tweede Kamer.

Gebaseerd op nieuwe onderzoeken van RIVM en Deltares biedt zij na overleg met VNG, IPO, UvW en de sector op drie fronten meer ruimte.

BESCHERMEN EN BENUTTEN

S

taatssecretaris van Veldhoven: “PFAS zit wijdverspreid in onze bodem. Dat kunnen we niet wegtoveren. We kunnen wel op een verantwoorde manier voor mens en milieu meer ruimte bieden aan grondverzet en baggeraars, en tegelijkertijd zorgen dat de bodem niet verder vervuilt. Zodat we onze omgeving en gezondheid beschermen, en de verantwoorde ruimte voor grondverzet en baggerwerkzaamheden benutten.”

MEER RUIMTE DOOR:

1. Een hogere achtergrondwaarde voor de landbodem (PFAS 1,4 µg/kg).

2. Het verschil in regels voor toepassing van grond en bagger verdwijnt.

3. Meer ruimte voor het verantwoord toepassen van grond en bagger in diepe plassen. Uitgangspunt is en blijft mens en milieu beschermen en tegelijkertijd de verantwoorde ruimte zoveel mogelijk benutten.

NIET VERDER VERVUILEN

De eerste verruiming betreft een hogere achtergrondwaarde voor de landbodem. De achtergrondwaarde geeft de bestaande kwaliteit van de bodem aan. Het RIVM heeft 200 metingen door het hele land gedaan.

Op basis hiervan kan een geactualiseerde achtergrondwaarde voor de landbodem voor PFAS worden vastgesteld op 1,4 µg/kg (dit was 0,8 µg/kg) voor zowel grond als bagger. Dit betekent dat er meer mogelijkheden zijn voor bouwers en baggeraars voor het toepassen van grond en bagger op de landbodem. Dit kan tot aan die achtergrondwaarde, zodat de bodem niet vuiler wordt dan deze nu is.

REGELS PFAS

Een tweede verruiming betreft dat nu dezelfde regels voor grond als voor bagger gelden. Een van de problemen was nog dat onbekend was hoe grond versus bagger zich gedraagt in oppervlaktewater. PFAS-houdende grond kon daardoor niet toegepast worden in oppervlaktewater zoals in diepe plassen, bagger wel.

Het RIVM heeft hier samen met Deltares de afgelopen maanden onderzoek naar gedaan en zij constateren nu dat grond zich net zo gedraagt als bagger. Dit betekent dat het verschil in regels tussen grond en bagger wegvalt. PFAS-houdende grond kan nu ook verantwoord worden toegepast in oppervlaktewater. Uitgangspunt blijft ook hier dat het oppervlaktewater beschermd is en de kwaliteit van de bodem niet slechter wordt.

PLASSEN

Tevens komt er meer ruimte voor het verantwoord toepassen van grond en bagger in 37 diepe plassen in totaal. Een knelpunt was dat alleen in diepe plassen die in verbinding staan met de grote rivieren PFAS-houdende bagger toegepast kon worden. In geïsoleerde diepe plassen die niet in verbinding staan met andere wateren kon dit nog niet. Eerst moest onderzocht worden of - en onder welke omstandigheden - het toepassen van PFAShoudende grond en bagger uit de nabije omgeving van een geïsoleerde diepe plas verantwoord kan. Dat blijkt nu te kunnen.

Ook blijkt uit de onderzoeken dat PFOS, een van de PFAS-stoffen, aanzienlijk minder voorkomt in regionale wateren dan in de grotere rijkswateren. Daarom komt er na overleg met de Unie van Waterschappen, IPO en

de sector een regionale grenswaarde voor geïsoleerde diepe plassen: 1,1 µg/kg voor PFOS en 0,8 µg/kg voor PFAS. Daarmee kan tot dit niveau in geïsoleerde diepe plassen verantwoord PFAS-houdende grond en bagger uit de nabije omgeving toegepast worden. Deze waarde is verantwoord omdat deze voldoende aansluit bij de huidige regionale waterbodemkwaliteit: wat er in een diepe plas mag, sluit voldoende aan bij de kwaliteit die er nu al in zit en deze wordt niet slechter.

Eind 2020 wordt het concept definitieve handelingskader verwacht. Samen met medeoverheden en de sector wordt zorgvuldig gekeken welke definitieve ruimte uitvoerbaar en tegelijkertijd verantwoord is voor mens en milieu. In 2021 wordt het definitieve handelingskader vastgesteld. Ondertussen blijft de staatssecretaris werken aan het voorkomen van PFAS-problemen aan de voorkant, met een Europees verbod op PFAS in alle nietessentiële toepassingen.

STAPPEN

Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl

De sector heeft in de taskforce PFAS aangegeven dat met deze verantwoorde verruimingen het overgrote deel van de knelpunten als het gaat om het toepassen van wijdverspreide PFAS-grond of bagger opgelost zijn. Uiteraard blijven we goed samen met de sector en mede-overheden kijken hoe het in de praktijk loopt, zo bericht het ministerie. Met deze ontwikkelingen is het tijdelijk handelingskader PFAS dan ook geactualiseerd, maar nog niet definitief. In het najaar van 2020 wordt nog een aantal onderzoeken door het RIVM en Deltares uitgevoerd, waarna mogelijk aanpassingen volgen.

38 B+U 6 2020

ZOHO de nieuwe buurt in hartje Rotterdam

B+U 6 2020 39

Hoe houd je maakindustrie en creatieve bedrijven in de stad? Hoe betrek je bewoners werkelijk bij planvorming? Hoe maak je een betaalbaar inclusief stuk stad? En hoe doe je dat op een duurzame manier?

Herontwikkeling van het Zomerhofkwartier: Het plan ZOHO, wordt vanaf 2021 gerealiseerd in hartje Rotterdam.

E

en creatief team bestaande uit ECHO urban design, Orange Architects, More Architecture, Studio Nauta en MoederscheimMoonen Architects heeft in opdracht van Leyten/Stebru een dynamisch masterplan ontwikkeld. Het resultaat van dit collectieve ontwerpproces wordt de komende jaren ingevuld.

ANTWOORDEN

Het winnende plan voor ZOHO, met een brutovloeroppervlak van 67.000 m2, creĂŤert ruimte voor een betaalbare, duurzame en inclusieve binnenstedelijke transformatie. Met een aansprekend ruimtelijk en programmatisch concept geven de ontwerpers passende antwoorden op de urgente stedelijke (bouw-)opgaven van deze tijd.

ZOMERHOFKWARTIER

Het Zomerhofkwartier ligt ingeklemd tussen het centrum en de Agniesebuurt in Rotterdam. In het afgelopen decennium hebben creatieve bewoners en ondernemers dit gebied met bedrijfsgebouwen getransformeerd tot een levendig werkgebied. De gemeente Rotterdam formuleerde in de tender de ambitie om het gebied te verdichten tot een gemengde stadsbuurt, mĂŠt behoud van de creatieve identiteit.

40 B+U 6 2020

BETAALBAAR

Het plan bouwt door op wat er al is: een sterke gemeenschap van creatieve ondernemers. Door het plan te baseren op de bestaande kavelgroottes, kunnen de verschillende planonderdelen gefaseerd ontwikkeld en gebouwd worden. Met deze opzet kunnen de huidige creatieve ondernemers worden gehuisvest in betaalbare werkplekken zowel tijdens en na de planontwikkeling.

DYNAMISCH

Het ontwerp voor ZOHO is een dynamisch plan, waarin de hoofdstructuren, de programmatische en ruimtelijke kaders en de beeldkwaliteit zijn vastgelegd.

Daarmee worden bewuste keuzes gemaakt voor de klimaatadaptatie, mobiliteit, energie en circulariteit, terwijl de exacte invulling nog deels open blijft. Het gebied krijgt zo samen met haar gebruikers invulling en betekenis, waarmee eigenaarschap en sociale veerkracht wordt gecreëerd en een nieuwe Rotterdamse volksbuurt ontstaat: Welkom in ZOHO!

NIEUWE LAGEN

Het plan voegt nieuwe lagen aan het bestaande Zomerhofkwartier toe om aansluiting te zoeken met de omliggende buurten en woonruimte te creëren voor bestaande en nieuwe bewoners. Daarmee creëert het plan woonruimte voor een gemengde groep, met nadruk op sociale en middenhuur.

Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl

DRIE LEEFOMGEVINGEN

In het plan worden drie leefomgevingen gestapeld: op de bestaande industriële laag, wordt een opgetild veenlandschap gelegd, met daarop weer een stadslaag. Het plan stapelt hiermee niet alleen verschillende leefwerelden, maar verweeft deze ook door middel van bijzondere ruimtes, waaronder een publieke sporthal, een huiskamer voor de wijk, mobiliteitshub en gemeenschappelijke plekken in het veenlandschap. “Het leidt tot een breed spectrum van publieke en collectieve plekken waarmee de sociale inclusiviteit in de buurt wordt geborgd”, aldus het ontwerpteam.

DAKPARK

Het opgetilde dakpark is hiervan de meest zichtbare component. Dit verhoogde veenlandschap is naast een groene oase een unieke klimaatadaptieve innovatie: een waterdak, een ‘spons’ met een ondergronds reservoir voor zware regenval, en een irrigatiesysteem voor extreme droogte in de zomer.

INFO Ontwerpteam: ECHO urban design, Orange Architects, More Architecture, Studio Nauta en MoederscheimMoonen Architects Tender coördinatie: ECHO urban design Ontwikkelaar: Leyten & Stebru Belegger: Bouwinvest Woningcorporatie Havensteder Partners: Boomvanmourik, Groos, Kickstad, Next Urban Mobility, New Horizon, Rebel Group, Short Stay Citizens, Workspot

B+U 6 2020 41

verlichtingsprojecten

Strapitec

Diamond collection

Asterweg 121 1031 HM Amsterdam T +31 (0)20 341 7882 www.rheofalt.com

RHEOFALT HP-AM THE SMART MODIFICATION Recycling Asphalt

Strapitec BV Kazemat 7 3905 NR Veenendaal +31 (0)318-555525 +31 (0)6-11271981 14113

THE NATURAL MODIFICATION TO SOFTEN HARD BITUMEN 100% Natuurlijk RheoFalt HP-AM: Is een natuurlijke hars, Bevat geen flux olie, Geproduceerd uit duurzame herwinbare grondstoffen.

WWW.MARTENSINFRABV.NL

Machinale bestrating Grondwerk Tuinaanleg Sloopwerk

Voordelen

Riolering

20 JAAR GESPECIALISEERD

IN GROND-, WEG- EN WATERBOUW

MARTENS INFRA LINSCHOTEN T: 06 - 225 707 20 13992

Verhoogt de penetratie van bitumen Vermindert de verwering van bitumen Verbetert de verwerkbaarheid van gerecycled asfalt Meest toegepast verjongingsadditief in West-Europa

14055

Koudwatervrees bij retentiedaken Perioden van droogte en piekbuien maken de toepassing van retentiedaken steeds urgenter. De waterdichtheid van de dakconstructie daaronder blijft een steeds belangrijker aandachtspunt.

ERIK STEEGMAN DAKBEHOUD NEDERLAND

L

dak zonder afschot de dakbedekking vaak permanent, horizontaal belast met water op het dak. Wat is het verschil, hoe staat het nu met die garantie?

Alweer lang geleden heeft het adviesbureau van Vebidak, de brancheorganisatie voor dakdekkersbedrijven, in een artikel een statement gemaakt om maar vooral vanuit de dakdekkersbedrijven geen garantie op (bitumineuze) funderingsstroken te geven waar een verticale belasting van staand grondwater is. In deze tijd wordt bij een retentie-

GEKLEURDE DAKEN Binnen de nieuwbouwsector, en dan met name bij gemeenten zoals Rotterdam en Amsterdam, heeft de dakenbranche al vaker te maken gehad met het feit dat retentiedaken verplicht worden gesteld. De dakdekkersbedrijven rondom Amsterdam merken momenteel al dat het waterbergende dak in opkomst is. Amsterdamse bedrijven zoals Metropolder en ook de systeemproducenten in de groene sector spelen veelal op deze ontwikkelingen in, met prachtige systeemoplossingen om het dak te gaan gebruiken voor wateropslag. Samen met de landschapsarchitect is dit momenteel steeds meer te merken binnen de nieuwbouwmarkt vanwege de

aatst vroeg een bouwer van retentiedaken vanuit de ‘groene’ kant mij hoe wij binnen de ‘grijze’ kant omgaan met retentiedaken. Waarop ik antwoordde dat er nog een enorme koudwatervrees is ten aanzien van het waterdichtingswerk bij retentiedaken: daken zonder afschot, een thema dat nog niet is vastgelegd binnen de Vakrichtlijn.

Daaraan is de vraag ook gekoppeld: welke dakmaterialen zijn als waterdichting geschikt om tijdelijk (of langer) te belasten onder een druk van staand water?

mogelijkheid om de gewichtstoename gemakkelijk in de constructieberekeningen mee te nemen . Maar ook zeker nu steeds meer toepassingen binnen de renovatiemarkt worden ontdekt door Woningbouwverenigingen en kantooreigenaren met een groen dakenhart. Daarnaast hebben vele andere gemeenten in hun waterbeleidsplan staan dat waterberging op eigen terrein verplicht gesteld wordt, waardoor ook zij indirect het retentiedak promoten.

Wat is er dan mooier om groen met water te combineren op het dak? Waar inmiddels na heftige buien de natte voeten ontstaan op het maaiveld, wordt het water opgevangen in drainagekratten of drainage-elementen en kan een deel gebruikt worden voor de groei van de begroeide daken. Want ook die hebben inmiddels toch ook te lijden van de langere droge periodes in ieder terugkerend voorjaar. Langzamerhand zie je dat zelfs de sedumdaken met te weinig wateropvang in de vorm van drainage het erg moeilijk hebben om letterlijk de groei erin te houden. Ze kleuren vuurrood, een vorm van droogtestress! Dan ook nog het groene component in combinatie met het PV paneel en het multifunctionele dak in groen, geel en blauw

is compleet. Een beetje rood voor de sociale component en de één-meter-vijftig maatschappij vindt de ruimte voor veilige afstand op het dak terug. Tot zover klinkt het te mooi om waar te zijn.

Ook op renovatiegebied wordt hard gewerkt om veel meer daken in met name het grootstedelijk gebied te gaan voorzien van water op het dak. Woningbouwverenigingen zijn met proeven bezig om ook het retentiedak te introduceren bij hun huurders. De droogte en telkens terugkerende felle piekbuien leiden ertoe dat ook veel gemeenten, samen met hun woningbouwverenigingen plannen maken en voorzieningen willen treffen om het teveel aan water te gebruiken voor opslag, waarna dit weer gebruikt kan worden voor de eigen begroeide daken, of binnen het terrein kan worden hergebruikt.

Zie ook het ontstaan van prachtige natuurdaken, zoals het gerenoveerde dak van de beroemde Peperklip van architect Weeber

vanuit verhuurder Vestia. Water en wateropslag als drinkwater voor vogels geven een toegevoegde biodiversiteit op een dak.

Nestgelegenheid en ondiepe vijvers voor de vogels met dood hout voor schimmels en insecten. “Zo ontstaat een natuurlijk ecosysteem. Het gaat om planten die aantrekkelijk zijn voor bijen en vlinders”, aldus Van der Tol Hoveniers die dit grootste Europese Natuurdak vanuit Holland Groen ontworpen heeft en zelf heeft uitgevoerd.

ZWEETPARELS Maar wat vindt de dakdekkersbranche van al die activiteiten? Verzekeraars worden erbij gehaald als argument om maar ieder bestaand dak, waar een retentiedak aan wordt toegevoegd, volledig te kunnen slopen en weer conform de Vakrichtlijn met hoofdstuk intensief multifunctioneel gebruik weer op te bouwen. Het liefst wil de waterdichter niet eens weten wat er op komt vanwege verantwoordelijkheden op lange termijn. Met name geen voortzetting dus van de roep naar integratie, vanuit een Duurzaam Dak Concept, met afrondende verzekerde garanties. Met die gedachte dat als de dakenbranche er vol voor gaat, ook alle risico wordt verlegd naar het dakdekkersbedrijf bij calamiteiten. De branche kan zich nog verschuilen achter de verantwoordelijkheid doordat men niets van de verdere opbouw wist, met als gevolg bij calamiteiten vervalt de reguliere 10 jaar waterdichtings­garantie.

Want: wie wordt er als eerste gebeld als er calamiteiten zijn aan de dakbedekking: het dakdekkersbedrijf! Koudwatervrees is momenteel een feit en het wordt bij sommigen toch wat te nat onder de voeten.

Aan overkoepelende organisaties zoals VEBIDAK, Dakmerk en ook BDA, die zich steeds hard maken voor een juiste Vakrichtlijn, het verzoek om bij gewijzigde inrichting van daken zoals geen afschot en tijdelijke waterbelasting, snel te komen tot de juiste regels en deze ook snel uit te rollen ook voor onze bestaande bouw, bij gewijzigde functionaliteit van het dak.

Hoe om te gaan met daken die nog niet afgeschreven zijn en in aanmerking komen voor multifunctioneel dakgebruik? Met uiteraard ook de vraag aan de markt: welke producenten schuiven aan om de risico’s te

gaan delen en willen volmondig aangeven dat hun dakmaterialen uitermate geschikt zijn om langdurig belast te kunnen worden met staand water. En wellicht vanuit verantwoordelijkheden de tekst: ‘altijd afschot’ schrappen vanuit productcertificering. Om samen te komen tot de vanuit de Vakrichtlijn goedgekeurde renovatieopbouw of goedkeuring van daken zonder of licht afschot in de nieuwbouw. Hierdoor worden ook de investeringen op klimaatadaptatie middels de inrichting van daken door de opdrachtgevers en gebouweigenaar aantrekkelijker vanuit de techniek.

Wij doen een oproep aan de verantwoordelijke om er snel voor te zorgen dat de technieken worden vastgelegd in het kader van de toepassing van retentiedaken en multifunctionele daken zoals ook de toepassing van PV zonne-energie op het platte dak en vanuit integrale aanpak, alle werkzaamheden aan te sturen waardoor de dakenbranche weer trots kan zijn op het altijd belangrijkste waterdichtingswerk vanuit het eigen specialisme.

HET NIEUWE VERBINDEN

B+U 6 2020 45

46 B+U 6 2020

Bouw en Uitvoering bezocht in coronatijden weer eens een festival.

Het Verbindingsfestival beloofde tweeduizend festivalgangers, tachtig sprekers en veertig kennispartners, online dat wel.

TEKST GERARD VOS

D

oor het nieuwe normaal kennen ook beurzen en congresorganisatoren een andere opzet.

Collega Acquire waagde een poging met het online Verbindingsfestival. Met als thema ‘Slimme en Gezonde Stad’ wil de organisator Nederland een stukje mooier, slimmer en gezonder maken. Er waren online sprekers in de categorieën Duurzame Mobiliteit, Gezonde Leefomgeving, Duurzaam Bouwen, Smart City, Natuurinclusief en Leefbaarheid en Welzijn.

De opzet oogde op voorhand in ieder geval groots.

Minpuntje op de dag zelf was de techniek die geregeld haperde. Zo werd het inloggen als een probleem ervaren, was het geluid vaak verre van optimaal en waren presentaties niet altijd goed te zien. Voor een volgende editie kan de techniek in ieder geval een update gebruiken.

Maar dat mocht allemaal de pret niet drukken. Er was genoeg te beleven. Je kon virtueel stands bezoeken of je laten vermaken door dj’s. Ook netwerken hoorde tot de mogelijkheden, met één druk op de knop werd je in contact gebracht met een andere deelnemer. En…qua sprekers was er voor ieder wat wils.

MEER DAN TECHNIEK

Zo sprak Jan-Maarten Elias van Energy Bridge over leefbaarheid en energietransitie. Energy Bridge levert collectieve duurzame installaties voor onder andere flats en appartementen. “We richten ons helemaal op het verduurzamen van bestaande gebouwen”, schetst Elias.

“Daarbij gaat het om meer dan techniek. We praten con-

tinu met eindgebruikers, bewoners, VvE’s en corporaties die hun gebouwen willen verduurzamen. Wij komen in beeld als er een natuurlijk vervangingsmoment is van de installaties.”

Elias: “Er komt dan eerst een adviesopdracht, dan kunnen we de realisatie regelen en vervolgens bieden we een prestatiecontract. Dan kunnen we laten zien dat wat we bedacht hebben ook echt werkt. Dit prestatiecontract is een warmte-as-a-service. De opdrachtgever krijgt van ons duurzame warmte en hoeft zelf geen aardgas meer in te kopen.”

Leefbaarheid is belangrijker dan techniek, ziet Elias in de projecten voor corporaties en VvE’s. “We zijn dan in een project actief bezig met verbinding zoeken tussen mensen. Als we een ketelhuis verduurzamen voor een VVE dan gaan we niet alleen voor een zo laag mogelijke CO2uitstoot. We maken samen met de corporatie of het VvEbestuur een lijst met tien of vijftien verbeterpunten die de bewoners vandaag opgepakt willen zien. Denk aan het vervangen van kraanleertjes tot het schilderen van de deuren van het ketelhuis. Door dit soort zaken aan te pakken, verhoog je direct de leefbaarheid en creëer je draagvlak voor de verduurzamingsmaatregelen.”

Want de ervaring van Elias met bewoners en gebruikers is: ‘de energietransitie leeft nog niet!’ Elias: “Je moet bijvoorbeeld niet over techniek en Esco’s praten. Je moet laten zien dat verduurzaming vandaag niet meer kost en dat het op lange termijn geld oplevert.”

HET LEVENDE GEBOUW

Kim van der Leest vertelde op het Verbindingsfestival

B+U 6 2020 47

PROJECT

Energy Bridge verduurzaamt ketelhuis Zitmaxx Wonen Voor Zitmaxx Wonen in Ter Aar vervangt Energy Bridge de verouderde gasinstallatie door een duurzame installatie met een nieuwe binneninstallatie. Daardoor wordt het pand geheel aardgasvrij en krijgt het ook een beter binnenklimaat.

Het bekende Zitmaxx Wonen investeert in haar toekomst. De klimaatinstallaties in het pand van 15.000 m2 waren aan vervanging toe. De verwarming en koeling van het gebouw wordt straks duurzaam opgewekt met warmtepompen.

foto: iris

Naast het extra comfort voor die locatie is het kostenverlagend, efficiënt in materiaalverbruik en is er minder afval. De drie bestaande HR-ketels hebben ook nog een levensduur van minimaal tien jaar. ‘Deze krijgen straks een tweede leven op een andere locatie die pas op de nominatie staat om over tien jaar gerenoveerd worden.”

Jan-Maarten Elias, managing partner van Energy Bridge geeft aan hoe de keuze is gemaakt.

“Na een analyse tussen een bodemenergiesysteem of het gebruik van luchtwaterwarmtepompen, is voor dit laatste systeem gekozen. De warmtepompen worden op het dak geplaatst. Het dak wordt extra geïsoleerd en er worden zestienhonderd zonnepanelen geplaatst waarmee de warmtepompen straks op eigen opgewekte elektriciteit gaan draaien.” Daarnaast wordt het verouderde afgiftesysteem vervangen door ventilatorconvectoren met airsocks. Hierdoor is er vrijwel geen tocht meer waardoor het winkelcomfort voor de bezoekers aanzienlijk verhoogd wordt.

Verduurzaming van A tot Z Energy Bridge heeft de integrale analyse gemaakt tussen een traditionele vervanging en een duurzame installatie. Op basis van meetdata voor de daadwerkelijke warmtebehoefte in combinatie met de nieuwe isolatie is een definitief ontwerp opgesteld.

Op basis hiervan heeft Energy Bridge als hoofdaannemer het totale project aangenomen om met haar partners het werk te realiseren en de prestaties te kunnen garanderen. En kan zij circulaire oplossingen doorvoeren in haar projecten om materiaal, afval en kosten te reduceren.

Business case Door vanuit circulariteit te denken, wordt de business case voor de opdrachtgever beter.

Elias: “De goede onderdelen uit het bestaande afgiftesysteem worden op een andere locatie in het pand hergebruikt. Daarmee krijgen ze een tweede levensduur en hoeft de opdrachtgever minder te investeren.”

Met een goed draaiende duurzame installatie weet de opdrachtgever dat zijn investering wordt terugverdiend. En wordt zowel aardgas, en dus CO2, gereduceerd.

48 B+U 6 2020

een impressie van de ‘slimme wijk voor ouderen’ van masi mohammadi (onder)

foto: lex eggink

bevlogen over ‘Het levende gebouw’. Met de handleiding wil Van der Leest groenprofessionals, opdrachtgevers, architecten, landschapsarchitecten en projectontwikkelaars helpen en inspireren bij het integraal ontwerpen, bouwen en beheren van levende gebouwen.

Want gebouwen kunnen bijdragen aan het integraal aanpakken van de maatschappelijke uitdagingen op het gebied van wateroverlast, hittestress, energie, gezondheid, biodiversiteit en circulariteit.

Van der Leest: “Je kunt een gebouw vergroenen en dat kost je 200 à 250 euro per werknemer. Er zijn tal van maatregelen te nemen. Door de goede beplanting te gebruiken kun je de luchtvochtigheid op een goedkope manier verhogen. Bij gebouwen kun je met leibomen werken; dan heb je binnen minder airco’s nodig. Heb je hoge gebouwen met veel valwinden, dan kun je flexibele bomen neerzetten die fungeren als windbreker. Als het om energie gaat, zijn we geneigd om alles technisch op te lossen, maar een gebouw met groene gevels kunnen de temperatuur al met acht graden reduceren.”

Bij de Branchevereniging VHG is de handleiding Het Levende Gebouw te verkrijgen. www.vhg.org

B+U 6 2020 49

SLIMME WIJK

Inclusief en Mensgericht. Mohammadi: “Het is wel een normale wijk, de techniek helpt de mensen om hun dagelijkse activiteiten te kunnen bewerkstelligen. Ze kunnen zich vrij bewegen, er zit alleen een ‘digitaal hek’ omheen. We kunnen via de lantaarnpalen data aflezen.

Als een persoon bijvoorbeeld is gevallen dan stuurt de lantaarnpaal een seintje naar het verzorgend personeel.”

In Aalst-Waalre wordt een slimme wijk voor ouderen gerealiseerd, vertelt Mohammadi. De slimme wijk is een samenwerking tussen Woningcorporatie Wooninc, zorginstelling Oktober en de TUe. Het doel is om met behulp van slimme technologie het wooncomfort van kwetsbare ouderen te verbeteren.

Praktisch gezien betekent het in de woning dat kwetsbare ouderen soms vergeten om te eten, vertelt Mohammadi. “Er wordt dan als het lunchtijd is een boterham op de muur geprojecteerd. Als een bewoner naar buiten wil dan tonen pijlen op de vloer de route.”

Masi Mohammadi zat op het Verbindingsfestival om de techniek te promoten van een slimme wijk voor ouderen.

Mohammadi is hoogleraar Smart Architectural Technologies aan de faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven (TUe) en richt zich op smart urban regions. Vooral gericht op ouderen en kwetsbare mensen.

Door een goede toepassing van techniek kunnen ouderen langer zelfstandig thuis wonen. “Technieken toepassen is lastig. Het gaat er vooral om gebruikers van a tot z erbij te betrekken. We praten vaak over de eindgebruiker centraal stellen, maar hoe precies we dat doen is vaak een vraagteken.”

SLIM was dan ook het uitgangspunt bij de aanpak van de ouderenwijk. waarbij SLIM staat voor Sociaal, Leefbaar,

Om zo’n slimme wijk te realiseren is een intelligent sensor based floor system in de woning gebruikt. Hierbij zijn slimme sensoren in een folie onder de vloerbedekking aangebracht. Alle benodigde data die bijdragen aan de beeldvorming van de leefsituatie komen bij elkaar in een dashboard. Deze wordt vervolgens gekoppeld aan onder meer een begeleidings- en projectiesysteem. Mohammadi benadrukt dat de techniek weliswaar leidend is, maar dat de menselijk maat nooit uit het oog wordt verloren.

50 B+U 6 2020 EVENTBRIDGE BV

Altijd een veilige oversteek Nederland bouwt en dat geeft in veel gevallen overlast voor de omgeving. Bij de aanleg van nieuwe wegen kan het voorkomen dat oude (voetgangers)oversteekplaatsen tijdelijk komen te vervallen. EventBridge beschikt over moderne modulaire bruggen die permanent of semipermanent kunnen worden aangelegd.

VEILIGHEID VOOROP

D

e veiligheid kan op twee manieren worden uitgelegd. De veiligheid van de brug zelf is daarbij een zeer belangrijk element.

Alle bruggen worden gecertificeerd en gecontroleerd door het Duitse TÜV-NORD. In de praktijk betekent dit dat alle brugonderdelen en -berekeningen in het controleproces worden meegenomen. De klant ontvangt daardoor altijd een brug die voor vertrek uit de opslag al een TÜV goedkeuring heeft ontvangen. Het bouwboek is uitgewerkt en ontwikkeld door Movares en het productieproces vindt plaats in de fabriek bij VDL. De verschillende units zijn combineerbaar, maar vallen wel onder het bouwboek en de afgegeven certificeringen.

Het tweede veiligheidsaspect is een veilige voetgangersoversteek.

Ondanks aanwezige aanwijzingsborden zoeken voetgangers en fiet-

sers vrijwel altijd de kortste weg. Dit is echter niet altijd de veiligste weg. Om te voorkomen dat voetgangers en fietsers toch voor een vaak onveilige oversteek kiezen, kunnen gemeenten, projectleiders of bouwmaatschappijen er voor kiezen een voetgangersbrug aan te leggen.

Fietsers kunnen hierbij in veel gevallen ook van de brug gebruik maken door het plaatsen van een fietsgeleider naast de trappen.

TECHNISCHE SPECIFICATIES

De brug zorgt voor een betere verkeersafwikkeling en is binnen drie uur tijd op te bouwen. De aanlevering gebeurt door één vracht­ wagen, waardoor de overlast minimaal is. In het geval tijdelijke plaatsing Als de brug slechts voor korte tijd nodig is kan deze ongeankerd worden geplaatst maar is deze bestand nog altijd bestand tegen windsnelheden tot en met 11 Bft. Als de brug (semi)permanent wordt geplaatst zal in enkele gevallen een verankering worden geadviseerd, waarbij de brug een verwachte levensduur heeft van vijftig jaar

EVENTBRIDGE BV B+U 6 2020 51

VOORDELEN

De bruggen van EventBridge worden op grondniveau geplaatst, waarbij de stelpoten zorgen dat deze altijd waterpas staan. In het geval van een ongeankerde plaatsing wordt de brug op draglineschotten gemonteerd. De voetgangersbruggen hebben een minimale hoogte van 4,60 meter, zodat vrachtwagens de brug probleemloos kunnen passeren. Volgens de Nederlandse regelgeving is er dan geen aparte hoogteaanduiding noodzakelijk. De bruggen zijn ‘hufterproof’ ontwikkeld zodat overstekende voetgangers geen stenen of andere voorwerpen van de brug kunnen gooien.

BINNENSTEDELIJKE EVENEMENTEN

Iedereen kent wel de beelden van overstekende mensen tijdens een sportevenement. Ook daarvoor heeft EventBridge altijd een oplossing. Een bepaald stadsdeel kan met behulp van een tijdelijke brug dan wel worden voor (auto)verkeer, terwijl voetgangers zich wel van A naar B kunnen begeven. Aangezien EventBridge in staat is de brug in een geheel te verplaatsen, kan deze in twintig minuten geplaatst worden. Daarnaast kan de bouw eventueel in een zijweg plaatsvinden, waardoor de hoofdroute tijdens de bouw toegankelijk blijft.

Naast de veilige oversteek is het ook mogelijk de brug te bekleden met sponsor-uitingen. De aankleding van de brug wordt ook door het bedrijf geregeld.

Ontwikkeling kent geen stilstand WIE ZIJN WIJ

EventBridge is een relatief nieuwe speler op de markt maar heeft zeker een grote toegevoegde waarde. Het concept van tijdelijke bruggen is door innovatieve ontwikkelingen uitgegroeid tot een vernieuwde, functionele en solide brug. Bij een groot project waarbij de bouwfase steeds opschuift kunnen de bruggen makkelijk worden verplaatst. Transport, plaatsing en montage wordt volledig verzorgd door EventBridge. De focus van het bedrijf richt zich op de Benelux, Duitsland en Frankrijk. De bruggen worden onder meer geleverd aan overheden en infra-aannemers.

ONZE PROJECTEN: Nijmeegse Vierdaagse: Om hier een betere doorstroming te creëren zijn er twee bruggen van EventBridge geplaatst. Met deze ongelijkvloerse kruising over de finishende wandelaars is een extra route gecreëerd, waardoor de mensen op de Wedren zich een stuk eenvoudiger kunnen verplaatsen.

Grand Départ wielrennen Düsseldorf en Utrecht: Voor de veiligheid van de wielrenners en het publiek, mag voorafgaand aan de koers het parcours niet meer worden overgestoken. Dit zorgde voor een ernstige hinder van de doorstroom van voetgangers. Doordat de bruggen in het centrum moesten worden geplaatst, én dan ook nog tijdens de opbouw van het evenement, was snelheid en EventBridge’s manier van bouwen onmisbaar. Vrijdagavond en -nacht zijn de bruggen opgebouwd. Op zaterdag vond de Grand Départ van de Tour de France plaats en op zondag was in de vroege ochtend alles alweer verwijderd.

EVENTBRIDGE BV

Klokgebouw 249 5617 AC Eindhoven

T. 31 (0)40 - 843 7474

E. info@eventbridge.nl I. www.eventbridge.nl

52 B+U 6 2020

VAN AANVRAAG TOT AFWERKING

HAAXMAN PROJECTEN

Grondverzet

Machineverhuur

• Saneringen onder BRL 7000 • Uitgraven van bouwkuipen • Cultuurtechniek • Grondtransport • Sloopwerkzaamheden

• Long reach graafkranen • (Rups)dumpers • Wielladers • Traktoren • Recycling Machines

>

W. Kool Grondverzet B.V. Bovendijk 16 • Wilnis

>

SANEREN VERGUNNINGEN EIND INSPECTIE

0297-250215 info@wkool.nl 13960

T 035 - 773 06 26 info@haaxmanprojecten.nl www.haaxmanprojecten.nl

13971

De Bolderik Wilde bloemenzaden

Wilde bloemenmengsels voor meer bloemen, bijen en biodiversiteit.

Afrastering Hekwerk & Omheining Wilt u een houten omheining, een praktisch hekwerk of heeft u een sterke afrastering nodig voor agrarische doeleinden?

Maak gebruik van onze slimme inkoop en ruime ervaring met het leveren en plaatsen van afrasteringen!

Leentvaar Agra

Telefoon: 06-131 758 54, info@leentvaaragra.nl www.leentvaaragra.nl 14141

www.debolderik.net / wildebloemen@debolderik.net

14114

BIJENHOTELKOPEN.NL B+U 6 2020 53

Bijzondere bijenhotel bouwers Om de wildebijenstand in ons land op peil te houden zijn veilige plekken om te nestelen of overwinteren voor deze insecten van groot belang. Bijenhotels zijn kunstmatige nestgelegenheden die dat comfort bieden. Sociale onderneming Bijenhotelkopen.nl maakt bijenhotels voor de professionele markt, die als onderdeel van het groen om uw gebouw, een positieve bijdrage aan uw BREEAM score kunnen leveren.

H

et gaat slecht met de wilde bij in Nederland. De helft van alle 358 soorten is bedreigd. En dat terwijl tachtig procent van onze eetbare gewassen afhankelijk is van bestuiving door wilde bijen en andere bestuivende insecten. Het plaatsen van een bijenhotel kan deze achteruitgang keren. Speciaal voor de professionele markt, voor bedrijventerreinen en natuurgebieden om de biodiversiteit en stadsnatuur van parken te ondersteunen, ontwerpt en produceert Bijenhotelkopen.nl onderhoudsvriendelijke bijenhotels.

De bijenhotels dragen bij aan het verbeteren van de leefomgeving van de wilde bijen en kunnen een BREEAM score, voor een duurzame en groene buitenruimte, verhogen. Hiermee kan een gezondere en productievere leef- en werk­ omgeving worden gerealiseerd.

Ten behoeven van hun BREEAM score leverde Bijenhotelkopen.nl onder andere aan PostNL, DHL, Van de Valk, Lidl. Andere klanten zijn provincies, gemeenten, waterschappen, natuurorganisaties, universiteiten, ecologische adviesbureaus, leisure sector en hoveniers.

Bijenhotelkopen.nl werkt samen met Nederland Zoemt en NL Greenlabel en levert en monteert in het hele land.

door staan en gaan vier tot vijf jaar mee. Voor speciale situaties zoals groendaken, ontwerpt het bedrijf custom made oplossingen. Met educatieve informatie op duurzame borden bij het hotel vergroot u de kennis en draagt u bij aan de structurele verbetering van de levenskansen voor de wilde bijen.

De bijenhotels worden in een eigen sociale werkplaats in Overloon (Noord-Brabant) geproduceerd door mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt. Samen met sociale partners (gemeenten en UWV) maakt het bedrijf mogelijk dat mensen volwaardig aan het werk kunnen.

PROJECTEN: Samenwerking met een internationale telerscoöperatie van o.a. boontjes en doperwten. Met het plaatsen van ruim 60 bijenhotels en educatieve informatieborden, wordt een ‘bijen-lint’ door Nederland, Duitsland en België gecreëerd; Gemeente Moerdijk. Plaatsen van 10 grote, professionele bijenhotels en educatieve bebording in de kerkdorpen van de gemeente. Onderdeel van de campagne “Gemeente Moerdijk, meest bijvriendelijke gemeente van Nederland” van Nederland Zoemt.

De onderhoudsvriendelijke bijenhotels blijven het hele jaar

BIJENHOTELKOPEN.NL

Ringoven 75 5825 CV Overloon

T. 06 - 40 953 912 (Bianca Pouw)

E. info@bijenhotelkopen.nl I. www.bijenhotelkopen.nl

54 B+U 6 2020

Wilt u ook graag zonder uitstoot inpandig werken?

Bij ons te huur met of zonder bediening, leverbaar met diverse uitrustingsstukken. Tevens hebben wij ook een elektrische shovel op accu. Wij kunnen de machines op lokatie afleveren en ophalen. www.everts-gww.nl Tel. 06-54932240

WWW.ELEKTRISCHE-GRAAFMACHINE.NL

13918

Loon- Aanneming- en Verhuurbedrijf Tel 035-6970697 - www.pronkgroep.nl

14006

• Betonboren • Asfaltzagen Kromme Mijdrecht 9 1426 AA De Hoef

• Betonzagen • Sloopwerken T I

0297 - 56 15 12 www.stamsloop.nl 14018

Sloos en Zoon is het moederbedrijf van de Sloos Groep. Het bedrijf is al 62 jaar gevestigd in Leiden. Wij zijn een GWW bedrijf dat veel werkzaamheden uitvoert voor verschillende vaste opdrachtgevers in deze regio.

Meer dan bestrating alleen!!

13964

DE VET WATERBEHEER B+U 6 2020 55

De Vet Waterbeheer; een familiebedrijf om trots op te zijn Ze hebben bijna 100 jaar ervaring in het boren van bronnen en het aanbrengen van bronbemalingen: De Vet Waterbeheer.

Het familiebedrijf waarbinnen zo’n 20 mensen fulltime werkzaam zijn, is volgens haar klanten uitermate betrouwbaar en zeer betrokken bij ieder project, groot en klein.

I

n 1923 vestigt Piet Johannes de Vet zich als koperslager, loodgieter en zinkwerker in het Oost-Brabantse Mill. Zijn vader Theodorus de Vet had in Oss een gerenommeerd loodgieters- en koperslagers­ bedrijf. In de jaren die volgen groeit het klantenbestand en breidt De Vet Waterbeheer zijn activiteiten en werkzaamheden uit naar de Duitse markt. Vandaag de dag spitsen de kernactiviteiten van het bedrijf zich toe op bronbemalingen, boringen en het inzetten van ­tijdelijke pompinstallaties en hevelleidingen.

Het transporteren van kleine tot grote hoeveelheden schoon of vuil water, is een steeds belangrijkere activiteit binnen onze specialisaties, aldus de directie.

MEEDENKEN EN INNOVATIEF

Maar het bedrijf doet meer. Veel meer. De Vet Waterbeheer is innovatief en creatief en denkt kostenbesparend met de klant mee.

Het inzetten van een hevelleiding waarmee grote volumes water te

verplaatsen, zijn maar met een vrijwel verwaarloosbaar energieverbruik is een voorbeeld van zo’n kostenbesparende oplossing.

Een van de innovaties betreft de DSI- (Düsen Saug Infiltration) methode bij retourbemalingen. Het bepalen van het juiste infiltratiepunt en het op de juiste manier veroorzaken van de impuls is door de Duitse geohydroloog Werner Wils wereldwijd gepatenteerd. De Vet Waterbeheer heeft voor deze methode een gebruiksrechtovereenkomst gesloten. Op de site van De Vet Waterbeheer staat een uitgebreide uitleg over de toepassing en werking van het systeem.

PROJECTEN

De Vet Waterbeheer heeft vele projecten op haar naam staan. Zoals de horizontale drainbemaling ten behoeve van de nieuwbouw van een sportcomplex/zwembad in Oisterwijk (2018/2019). En in­ ‘s Hertogenbosch is bijvoorbeeld voor het retourneren van bemalingswater voor de aanleg van een gasleiding een groot DSI-veld aangebracht.

De directie tot slot: “We zijn trots op ons familiebedrijf en hopen het nog vele jaren te kunnen voortzetten.”

DE VET WATERBEHEER

Jochemsweg 5 5451 HW Mill

T. 0485-451207

E. info@devet-waterbeheer.nl I. www.devet-waterbeheer.nl

STIJGING AANTAL NUL-OP-DE METER (NOM) WONINGEN

B+U 6 2020 57

Het aantal nul-op-demeter (NOM)-woningen blijft stevig groeien.

Inmiddels wordt minimaal 5,4 procent van alle nieuwbouw nul-op-demeter gebouwd.

In de sociale huursector is de groei bij nieuwbouw nog sterker, met een marktaandeel van bijna 12 procent in 2019.

Er zijn in het land nu bijna 12.000 NOM-woningen: energiezuinige huizen die evenveel of meer energie opwekken dan zij verbruiken.

MARKTMONITOR NUL-OP-DE-METER 2020

D

e vereniging Stroomversnelling voert jaarlijks een onderzoek uit naar de marktontwikkeling van nul-op-de meter in Nederland. De Marktmonitor 2020 laat zien dat de grootste groei te vinden is in de sociale huursector waar bijna 12 procent van alle nieuwbouw gerealiseerd in 2019 nul-opde-meter is.

“Dat is een serieus marktaandeel. De innovatiefase (2,5 procent) is duidelijk achter de rug en ook de fase van ‘early adopters’ (13,5 procent) bijna afgerond. Naar verwachting wordt de ‘early majority’ in 2020 bereikt”, zegt Stroomversnelling-directeur Ivo Opstelten.

“De vraag vanuit corporaties naar NOM-concepten wordt dus steeds groter. Een stevig signaal voor bouwers die hier nog geen aanbod voor hebben. Want de verwachting is dat deze trend alleen maar doorzet.”

58 B+U 6 2020

GEREALISEERDE NOM-PROJECTEN ONLINE Alle bij Stroomversnelling bekende gerealiseerde nul-op-de-meter, EPV en NOM keur projecten zijn opgenomen in een online database. Je kan hierin via een zoekfunctie projecten opzoeken onder andere per locatie en renovatie of nieuwbouw. Ook kunnen partijen zelf hun project toevoegen inclusief foto’s, zodat anderen deze projecten als referentie kunnen opzoeken. De database is te vinden op Energielinq.nl/project.

EPV BEREIKT ZIJN DOEL

Een beperkt aantal corporaties gaf aan vorig jaar gestopt te zijn met NOM-renovaties vanwege het te hoge beslag op de investeringsruimte van de organisatie. Stroomversnelling publiceerde eerder een onderzoek, waaruit naar voren kwam dat een stevige kostendaling van 30 procent mogelijk is door schaalvergroting in combinatie met verregaande industrialisatie van het aanbod.

Ze krijgen hierdoor een deel terug van hun investeringen om van sociale huurwoningen NOM-woningen te maken. Het aantal woningen waarvoor EPV geïnd wordt, groeide in 2019 tot 5.361. Hierbij gaat het om 2.850 woningen voor nieuwbouw en 2.511 voor renovatie.

In totaal wordt voor 68 procent van de NOM-woningen in de sociale huursector EPV geïnd. De meeste corporaties kiezen bovendien voor de meest energiezuinige categorie binnen de EPV. Opstelten: “Wij zien dat de introductie van de EPV eind 2016 nu duidelijk het beoogde effect sorteert. Het is voor corporaties een belangrijke financiële stimulans.”

HOOGBOUW EN NOM

De Energieprestatievergoeding die in 2016 van kracht werd, verklaart voor een belangrijk deel de forse groei in de sociale huursector. De EPV is er voor woningcorporaties en andere verhuurders van sociale huurwoningen.

Verhuurders kunnen een vergoeding van huurders vragen voor (bijna) NOM-woningen.

VERTRAGING RENOVATIES HUURSECTOR

De ontwikkeling van renovatieprojecten vertoont een minder gunstig beeld. De renovatiemarkt groeit langzamer dan nieuwbouw en is in 2019 zelfs wat kleiner dan een jaar daarvoor (van 1343 in 2018 naar 994 in 2019).

Voor 2020 zijn er 1865 woningrenovaties ingepland, meer dus dan er in 2019 zijn gerealiseerd.

Voor de renovatieontwikkeling zijn meerdere oorzaken aan te wijzen. De algehele renovatiemarkt is gekrompen door de krapte op de markt. Door de grote nieuwbouwopgave hebben bouwers minder ruimte voor renovatieprojecten. Renovatieprojecten belanden daarnaast vaker in langdurige (deels juridische) processen om voldoende bewonersdraagvlak en vergunningen te verkrijgen, waardoor planningen niet altijd gehaald worden.

De Marktmonitor nul-op-de-meter 2020 heeft dit jaar ook voor het eerst gekeken hoe de NOM-ready aanpak zich ontwikkelt. Deze renovatiemethode leidt niet in één keer tot de NOM-prestatie, maar in stappen.

Bij gestapelde bouw is NOM in een keer, zeker vanaf vijf woonlagen, meestal niet mogelijk door het gebrek aan oppervlak op het perceel wat voor eigen opwek benodigd is. Daar wordt nu vaker naar een NOM-ready aanpak uitgeweken, waarbij de warmtevraag net zo ver wordt teruggebracht als bij NOM laagbouw.

Bij Stroomversnelling zijn naast de bijna 12.000 NOMwoningen nu bijna 1.700 gerealiseerde NOM-ready woningrenovaties bekend en nog eens ruim 1.800 geplande NOM-ready renovaties.

De Marktmonitor nul-op-de-meter 2020 is te downloaden via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl

B&L INFRA BV B+U 6 2020 59

´Als we het doen, doen we het goed´ In 2004 richtte Tjeerd van Ballegooy een eenmanszaak op in grond-, wegen- en waterbouw. Een bedrijf dat vandaag de dag uitgegroeid is tot een B.V. met 5 vaste medewerkers en een losse schil van 15-20 mensen onder de naam B&L Infra B.V. Een samenstelling van ‘Ballegooy’ en ‘Littel’.

B

&L Infra B.V. is thuis in riolering, bestrating, betonwerk en beschoeiing. Deze werkzaamheden worden uitgevoerd voor bedrijven, lokale overheden, bouwbedrijven en particulieren.

Veelal wordt samengewerkt met gerenommeerde specialisten zoals stratenmakers. “En”, zegt Tjeerd van Ballegooy, “samen met ­Littel doen we nieuwbouwprojecten, waarbij wij ons richten op onder andere het slopen van woningen en het bestraten rondom nieuw te bouwen huizen. Het grote voordeel voor de klant is, dat er maar één aanspreekpunt voor het gehele project is.”

Voor alle duidelijkheid, beide bedrijven opereren momenteel zelfstandig.

DUURZAAMHEID

´Als we het doen, doen we het goed´ is het motto van B&L Infra B.V. Naast vakmanschap, speelt ook de kwaliteit van de gekozen materialen een belangrijke rol bij het uiteindelijke resultaat van het project.

Het bedrijf volgt de laatste trends op het gebied van materialen, met bijzondere aandacht voor duurzaamheid. Ballegooy: “Daarom kiezen we voor hout met het FSC-label, grondstoffen zoals grind en zand hebben een CE-markering en we maken gebruik van milieuvriendelijke machines.”

Naar verwachting zal van Ballegooy medio 2020 het VGA (Veiligheid, gezondheid en milieu checklist aannemers) binnenhalen. Littel heeft dit document reeds in haar bezit. Daarnaast is het de bedoeling om dit jaar ook ISO9001 gecertificeerd te zijn.

Tjeerd Ballegooy tot slot: “Een recentelijk leuk project was het realiseren van kerbstones in 2018 op het circuit in Zandvoort, in opdracht van De Jong Zuurmond Infrabeheer.”

EEN GREEP UIT ONZE PROJECTEN: Well, grondwerk- en nieuwbouwwoning Leerdam, grondwerk- en nieuwbouwproject Haaften, aanleg spoorweg Zandvoort, realiseren kerbstones Leerdam, bestrating woonwijk Didam, stencilprint middengeleiders Tielt-Winge, realisatie nieuw tankstation Castricum, betonnen damwandkering

B&L INFRA BV

Lageveldweg 9 4155 JK Gellicum

T. 06 - 537 158 38

E. info@bl-infra.nl I. www.bl-infra.nl

60 B+U 6 2020

GW W / BE STR ATING RIOLERING / BETONWERK

BESCHOEIING / SLOOP

B&L Infra B.V. 06 - 537 158 38 info@bl-infra.nl

www.bl-infra.nl

14157

WIE ECHT DUURZAAM DURFT TE BOUWEN KIEST VOOR HET MASSIEF HOUTEN BOUWSYSTEEM VAN

SNEL GEZOND DUUR Z A AM

W W W.NUR-HOL ZNE DE RL AND.NL

14048a

Vochtwering Betonreparatie & -onderhoud Injecteren beton en metselwerk Reparatie van kelders en souterrains Contact: 020-6715098 / 06-54376777

info@improve-betonreparatie.nl www.improve-betonreparatie.nl

gecertificeerde productverwerking 14052

14031

VERKEER CENTRALE NEDERLAND B+U 6 2020 61

Samen veilig in het verkeer Een verkeersplan opstellen, het leveren van verkeersregelaars of het leveren van tijdelijke bebording. Verkeer Centrale Nederland heeft alles onder één dak. Aannemers, provincies, gemeenten en evenementen maken gebruik van de diensten van dit jonge bedrijf. De gediplomeerde medewerkers zetten graag dat stapje extra om uw verkeersstromen op een veilige, professionele en vriendelijke manier te regelen.

A

ls een van de weinige bedrijven in deze branche levert Verkeer Centrale Nederland een totaalpakket aan diensten. Samenwerken met Verkeer Centrale Nederland betekent werken met korte lijntjes. Zij communiceren op een informele doch efficiënte en heldere manier met u als opdrachtgever. U heeft één aanspreekpunt, zodat u altijd weet bij wie u terecht kunt. Maar ook intern zijn de lijntjes kort. Dit zorgt voor een vlot verloop van uw project, zowel in de

voorbereiding als de uitvoering. Het bedrijf is bovendien 24/7 bereikbaar, flexibel en beweegt graag met de projecten van hun klanten mee. Verkeer Centrale Nederland streeft ernaar om aan de opdrachtgevers steeds het zelfde, vertrouwde team toe te wijzen. Dat werkt voor iedereen het prettigst en creëert een vertrouwensband.

Sinds 2018 is het bedrijf gevestigd aan het Aambeeld te Medemblik.

Het VCA* gecertificeerde bedrijf heeft een enthousiast en flexibel team die elke dag weer zorgen voor een veilige doorstroming van het

VERKEER CENTRALE NEDERLAND

Aambeeld 7A 1671 NT Medemblik

verkeer. Alle medewerkers beheersen de Nederlandse taal en doen hun werk in een net, duidelijk tenue, zodat ze representatief en goed zichtbaar zijn. Alle verkeersregelaars beschikken over een aanstellingspas; een pas waarmee beroepsmatige verkeersregelaars voor een bepaalde tijd worden aangesteld. Bovendien hebben zij allemaal het VCA-diploma gehaald. Mensen met een afstand van de arbeidsmarkt zijn ook zeker welkom bij het team.

ONZE PROJECTEN: Diversen Infra projecten door het hele land voor aannemers Zaanse Schans - veilige doorstroom creëren bij aanhoudende drukte KNVB - plaatsen van tijdelijke verkeersmaatregelen en inzet verkeersregelaars tijdens bijv. interlandperiodes.

ACTION - parkeerbegeleiding bij distributiecentra

T. 0227-745700

E. info@vcnederland.nl I. www.vcnederland.nl

62 B+U 6 2020

14058

Wij lossen het op!

Kabelfout lokalisatie Kabeldiagnose PD meting - tangens/delta Manteltesten en fouten lokaliseren In kaart brengen van onbekende kabel trace’s Powerquality meting Nen1010 & Nen3140 keuringen in de openbare verlichting Ondersteuning, toezicht & advies op projecten

Ontwerp, aanleg, renovatie en onderhoud van onder andere pleinen en entrees van kantoorgebouwen of de herinrichting van een compleet kantorencomplex en nog veel meer groenprojecten voeren wij uit voor bedrijven in het gehele land. Kijk voor meer info op onze website.

www.degroenladder.nl/zakelijk Email: info@degroenladder.nl Telefoon (033) 4650427 14061

Asfaltering

Rioolvoorziening

Bestrating

Wegbouwkundig adviesbureau Verhardingsadvies (Asfalt & Beton) Bestekken en Ramingen Directie UAV & Toezicht

Sanering

Infradam B.V. infradam.nl

Almereweg 30 1671 ND Medemblik 020 345 84 41 info@infradam.nl 14080

TIP infra b.v. is een wegbouwkundig adviesbureau gevestigd in Bodegraven. Diverse vakmensen met veel ervaring geven een deskundig advies over uw bouwproject.

Telefoon: 0172-636 830, E-mail: info@tipinfra.nl

www.tipinfra.nl

14086

CERTICON B+U 6 2020 63

Drone piloten onderzoeken de bodem De bodemexperts van onafhankelijk milieuadviesbureau Certicon zijn specialist in volumebepaling. Het is een kernactiviteit waarvoor het bedrijf de modernste technieken inzet. Zo sturen gespecialiseerde piloten hun drones over het in te meten terrein om nog nauwkeuriger gegevens te verzamelen.

H

et YouTube-filmpje van Certicon is spectaculair: een drone stijgt op en brengt, bestuurd door twee piloten, een gebied met elkaar overlappende foto’s in kaart. De verzamelde gegevens maken het mogelijk een driedimensionale computertekening te maken, waaruit met behulp van software en jarenlange ervaring, onder andere het exacte volume van een talud of heuvel kan worden berekend.

hankelijk advies geven over de in kaart gebrachte situatie.

WIE ZIJN WIJ?

Grondonderzoek en grondkeuring had altijd al de grote interesse van directeur Koos Berghuis van Certicon. Wat in het begin nog met de hand gebeurde, gaat nu met de hulp van de modernste techniek en met zeer nauwkeurige apparatuur.

Het bedrijf heeft voor haar uitgebreide dienstenpakket alles in huis, waaronder eigen boorstellingen en eigen auto’s, vrachtwagens en boten. Kortom, alles om bodemonderzoek volledig in eigen beheer uit te voeren.

Maar de grootste kracht blijft het hoge kennisniveau van de medewerkers die de nauwkeurige metingen doen en correct weten te interpreteren.

Certicon, gespecialiseerd in het uitvoeren van water- en bodem­ onderzoeken, partijkeuringen, asbestonderzoek, mechanisch boren en landmeten, heeft met deze manier van volumebepaling een ijzersterk hulpmiddel voor u beschikbaar.

Het Digitaal Terrein Model (DTM) gegenereerd uit deze drone mapping kan in allerlei software (GIS, BIM, Autocad Civil3D) ingeladen worden om verder te gebruiken. Dankzij kennis van alle facetten van infra zien de specialisten van Certicon meer dan u denkt en kunnen ze gedegen, onaf-

Berghuis leidt een organisatie waarin ‘afspraak is afspraak’ hoog in het vaandel staat. Mede door de goede sfeer binnen het bedrijf worden de nieuwste ontwikkelingen met plezier op de voet gevolgd en in praktijk gebracht door een team van enthousiaste medewerkers.

ONZE LANDMEETKUNDIGE DIENSTEN: maken van digitale terreinmodellen (DTM) nul-, tussentijdse en revisiemetingen van uw project onafhankelijke inventarisatie hoeveelheden t.b.v. voorraadbeheer controle van grondstromen en grondbalans voor vergunning detailmetingen, maatvoering en peilwerkzaamheden

CERTICON

Keplerlaan 14 6716 BS Ede

T. 0318-545000

E.info@certicon.nl I. www.certicon.nl

64 B+U 6 2020

Uw partner voor al uw houtwensen

0180 - 551 552 www.boogaerdthout.nl info@boogaerdt.nl

AzobĂŠ Bilinga Douglas Accoya Eiken Oregon Pine 14021

Buitendijk West 12 4791 SC Klundert tel.: 0168-402433 e-mail: info@brs-riool.nl www.brs-riool.nl

* Riool ontstoppen

* Vetafscheiders legen

* Riool reparaties

* Septic tanks legen

* Riool inspecties

* Onkruidbestrijding

* Riool aanleg

* Machinaal vegen

* Straatkolken reinigen

* Terrein onderhoud 14151

Verhuur van pompen en leidingsystemen

Turn Key Projecten

24/7 Calamiteiten Service

POMPTOTAAL

.nl

(010) 299 84 44 verhuur, verkoop & service

14072

FEDU SOLUTIONS B+U 6 2020 65

Subtiel uitmeten van kabelstoringen Kabelstoringen in de openbare verlichting zijn vaak een grote ergernis. Als het ongemak bij de gemeente wordt gemeld, krijgen inwoners vaak als antwoord: “We hebben het doorgegeven aan het netwerkbedrijf.”

D

at kan beter, vind ­Ferry Duwel, eigenaar en oprichter van Fedu-solutions en gespecialiseerd in het meten van kabelstoringen en diagnose van kabels in de LS/ MS/HS en OVL. Naast het meten van kabelstoringen keurt Fedusolutions ook de schakelkasten van de openbare verlichting. Van al deze werkzaamheden krijgt u een uitgebreide rapportage en altijd een goed advies.

uitgerust met Deelontlading en Tangens Delta meting zodat er een goede diagnose over de kabel gesteld kan worden.

Ook voor Power Quality metingen kunt u bij Fedu-Solutions terecht.

BEDRIJFSGESCHIEDENIS

DIENSTVERLENING

Fedu-Solutions ontzorgt en verzorgt het complete ondergrondse kabel- en leidingentracé voor U. Het in kaart brengen van de kabels en leidingen geschiedt op de centimeter nauwkeurig. Zodat u in het beheer een groot voordeel kan behalen. Door het beproeven en diagnose van de kabels kan Fedu-Solutions u een advies geven over de status en eventuele levensduur van de kabels. Heeft u geen tijd voor toezicht, begeleiding of IV-schap over uw gebied dan kan Fedu-Solutions u daar goed in ontzorgen en de taken uit handen nemen. Fedu-Solutions lokaliseert en repareert kabelfouten in de openbare verlichting, laagspanning, middenspanning en hoogspanning. Voor het meten van kabelfouten of diagnose is FeduSolutions in het bezit van drie volledig uitgeruste kabelmeetwagens en een wagen ingericht voor reparatie van de storingen.

Vanuit de meetwagen kunnen we met 11 methodes de storing subtiel uitmeten zonder verder schade aan te brengen aan het kabelnet. Naast het meten van kabels is Fedu-Solutions ook bevoegd om NEN1010 en NEN 3140/3840 keuringen volgens scope 8 uit te voeren.

In 2017 is Ferry Duwel vanuit zijn zolderkamer gestart met Fedu-Solutions. Sinds kort is het bedrijf gevestigd op een nieuwe locatie aan de Vennestraat te Lisse. Het bedrijf heeft goed ingespeeld op de groeiende economie en heeft inmiddels vijf vaste medewerkers in dienst.

Daarnaast zijn er gemiddeld ook nog vijf inhuurkrachten actief onder de naam van Fedu-Solutions. Ferry Duwel: “De verwachting is dat we de komende jaren verder doorgroeien. Recentelijk hebben we een eigen hoogwerker aangeschaft zodat we ook armaturen voor de openbare verlichting kunnen plaatsen en vervangen.”

ONZE PROJECTEN: In de gemeente Utrecht, Huizen en Amsterdam: Alle OVL kasten gekeurd volgens NEN3140 en scope 8.

Voor de gemeente Haarlemmerliede: Inventarisatie verricht voor de complete OVL en het volledig in kaart brengen van de lichtmasten en armaturen

Gemeente Amsterdam en Huizen: connectiviteit check en het in kaart brengen van het kabel- en leidingentracé.

IV-schap voor Gemeente Bodegraven-Reeuwijk, en toezicht in de gemeente Gouda Door het hele land voor verschillende opdrachtgevers kabelstoringen en diagnose uitvoeren.

NIEUWE ONTWIKKELINGEN

De nieuwste meetwagen is nu

FEDU SOLUTIONS

Vennestraat 32 21616 LE Lisse

T. 06 - 1140 3304

E. ferry.duwel@fedu-solutions.nl I. www.fedu-solutions.nl

66 B+U 6 2020

Rijksmonumenten mogen voorzien worden van

ZONNE PANELEN

B+U 6 2020 67

Lange tijd was het niet of nauwelijks mogelijk om zonnepanelen te plaatsen op rijksmonumenten.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RVE) liet onlangs weten dat plaatsing van zonnepanelen nu, onder voorwaarden, mogelijk is op een groot aantal rijksmonumenten.

D

e panelen mogen nu op de daken van rijksmonumenten geplaatst worden, mits deze het aanzien (beeld) van het monument niet ernstig verstoren. Dit wordt als nieuwe norm door de RCE gehanteerd, om de panelen op rijksmonumenten wel of niet toe te staan, zo bericht de rijksdienst in haar nieuwsbrief.

MOGELIJKHEDEN

Dit advies biedt eigenaren meer mogelijkheden om hun

monument te verduurzamen. Het is dus voortaan mogelijk om zonnepanelen op een monument te plaatsen, op voorwaarde dat ze (uit het zicht) de bouwhistorische en visuele waarden niet aantasten. Daarvoor moeten de panelen zorgvuldig gegroepeerd op het dak worden aangebracht.

AFGEWOGEN ONTWERP

Een positief advies voor zonnepanelen in het zicht is uitsluitend mogelijk met een zorgvuldig afgewogen

68 B+U 6 2020

illustratie: rve

ontwerp. Een ernstige visuele verstoring wordt niet toegestaan. Rijksmonumenten dragen aan het Klimaatakkoord bij door aan energiebesparing en energieopwekking te doen. Aanleiding hiervoor is ook het Erfgoed Telt beleid waarin de verduurzaming van monumenten een belangrijke plek inneemt. Hieronder een opsomming van de mogelijkheden en beperkingen. Doe navraag bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RVE) voor details en verdere wensen met betrekking tot de plaatsing van de panelen. Meer informatie is ook te vinden in drie brochures op de site van RVE.

BEPERKINGEN

De mogelijkheden voor zonnepanelen zijn beperkter voor rijksmonumenten vallend onder de volgende criteria: • Als onderdeel van een beschermd complex, • als onderdeel van een historische buitenplaats, • in beschermde stads- en dorpsgezichten.

Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl

B+U 6 2020 69 Wagenpark Asbestpartners

Verwijderen leidingisolatie in een containment

Verwijderen dakbeschot van een woning

Verwijderen van golfplaten op bergingen

uw partners in asbestverwijdering

APB

asbest partners brabant De Amert 100A 5462 GH Veghel Nederland Tel. +31 (0)413 35 34 02 Fax +31 (0)413 35 34 01 info@asbestpartners.nl

14122

APB

asbest partners belgiĂŤ Zone Reme 5 B-2260 Westerlo BelgiĂŤ Tel. +32 (0)14 26 78 03 Fax +32 (0)14 26 26 03 info@asbestpartners.be

www.asbestpartners.eu

14129

WijWij bieden bieden inzicht inzicht in wat in wat je je niet niet ziet! ziet!

Sterk inSterk metingen in metingen van de van de ondergrondse ondergrondse infrastructuur infrastructuu

hdb-bv.nlhdb-bv.nl 14060

70 B+U 6 2020

Grondwerk en Kraanverhuur

Van ´t Veld bv

Specialist in kabelinfra Uw partner voor de aanleg en vervanging van kabelroutes, ook in de vervuilde grond.

Van ’t Veld is VCA*, ISO 9001 en CKB gecertificeerd en werkt uitsluitend met goed opgeleide, gekwalificeerde vakmensen. www.gvtveld.nl - Putten

www.stalenbuispersen.nl

14027

Dé oplossing als een open ontgraving niet mogelijk of wenselijk is.

Stalen buizen tot 250 mm op voorraad.

14020

meten is weten en wij weten wat meten is!

utiliteitsbouw | civiele techniek prefab betonbouw | staalbouw infrastructurele projecten industrie | woningbouw

www.fundbv.xyz 14079a

PRO-VERKEER BV B+U 6 2020 71

Verkeer regelen is serieus werk Waar voorheen het beroep van verkeersregelaar vaak werd gezien als een bijbaantje, is het tegenwoordig een volwaardig beroep waarvoor een stevig examen moet worden afgelegd. Pro-Verkeer BV is een belangrijke partner in het leveren van goed gekwalificeerde verkeersregelaars, coördinatoren en dienstverleners in de verkeersveiligheidsbranche.

DIENSTVERLENING EN SERVICE

PROJECT UITGELICHT

H

et vak van verkeersregelaar heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Daar waar voorheen een verkeersregelaar vooral werd ingezet bij een avondvierdaagse of een lokaal evenement, worden verkeersregelaars tegenwoordig ingezet bij allerlei grote en kleine infrastructurele werken. Zij attenderen niet alleen de voorbijgangers op wegomleggingen, maar regelen ook het verkeer zodat de verkeersoverlast bij wegwerkzaamheden tot een minimum wordt beperkt.

Daarnaast zorgen zij ervoor dat de verkeersveiligheid voor alle weggebruikers zo optimaal mogelijk wordt ingeregeld.

Zichtbaar aanwezig De medewerkers van Pro-Verkeer zijn goed geschoold en dragen tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden duidelijk zichtbare uniformen. Alle medewerkers zijn opgeleid als verkeersregelaar en VCAbasis. Onze leidinggevenden VCA-vol. De verkeersregelaars zijn altijd 15 minuten voor aanvang van een opdracht aanwezig om de werkzaamheden met opdrachtgever af te stemmen. Naast de verkeerskundige inzichten, worden de medewerkers ook getraind in omgaan met agressie en verkeerspsychologie. Regelmatig vinden er onaangekondigde controles op locatie plaats, waarbij de werknemers worden gecontroleerd op hun kennis en naleving van de kledingvoorschriften, gebruik PBM’s etc.

In december 2018 heeft Corendon een Boeing 747 van KLM overgenomen. Het vliegtuig is niet bedoeld om de luchtvaarttak van dit bedrijf te versterken, maar moest worden verhuisd naar een bedrijfsterrein om ingezet te worden als ‘experience center’. Het vervoer van het enorme vliegtuig diende via de openbare weg te verlopen, waarbij de snelweg A9 tijdelijk afgesloten moest worden.

Pro-Verkeer was bij deze grootschalige operatie onder andere ingezet om het verkeer op provinciale wegen om te leiden en bezoekers en andere belangstellenden naar de juiste locaties te verwijzen

ANDERE PROJECTEN WAARVOOR DE VERKEERSREGELAARS VAN PRO-VERKEER ZIJN INGEZET: Aanleg zeesluis Terneuzen, i.o.v. Jado Infratechniek Nieuwbouw McDonalds Hendrik Ido Ambacht i.o.v. Van Gelder Dordrecht heeft jaarlijks een grote Kerstmarkt met circa 385.000 bezoekers. Pro-Verkeer was verantwoordelijk voor het begeleiden van de verkeersstromen van en naar het centrum.

Aanleg Amalia-viaduct 2e Maasvlakte (Boskalis) Herstructurering N211 Poel dijk (BAM) Uithof Utrecht (Duteqrailinfra) Canal Pride Utrecht (Versluys) Kralingse Bos festival (Revolt) Drechtstadloop Dordt in Stoom

WIE ZIJN WIJ

Pro-Verkeer BV is een betrouwbare leverancier van verkeersregelaars.

“In 2015 ben ik begonnen met Pro-Verkeer. We zijn toen gestart met zes medewerkers en inmiddels hebben we ongeveer 85 medewerkers in dienst met contracten variërend van 18 tot 40 per week”, zo vertelt Erik Kiljan, eigenaar van Pro-Verkeer BV “. We werken uitsluitend met eigen medewerkers op contract en niet via payrollconstructies of andere schimmige constructies. Met nadruk wil ik zeggen dat we geen uitzendbureau zijn. Onze zes rayonmanagers voeren regelmatig werkplekinspecties uit en verzorgen en onderhouden daarbij ook de contacten met onze opdrachtgevers.”

ERIK KILJAN

PRO-VERKEER BV

Kelvinring 54 2952 BG Alblasserdam

T. 085 - 273 60 39

E. info@pro-verkeer.nlI I. www.pro-verkeer.nl

72 B+U 6 2020

14126

Wij hebben wat u zoekt!

Wij verhuren echt bijna alles. Van verdichtingsmachines en grondverzetmachines tot sleufbekisting en vuilwaterpompen.

Bel voor uw vraag of vrijblijvende offerte: 0348 691480 of kijk op onze website!

bunnikverhuur.nl

Groot of klein project?

Tussentijds op-/afschalen? Wij bewegen met uw project mee.

PLATTE ORGANISATIE Wij werken met korte lijntjes.

Dit zorgt voor een vlot verloop van uw project.

SAMEN VEILIG IN HET VERKEER! Verkeersregelaars | Verkeersmaatregelen | Advies tot uitvoering

24/7 BEREIKBAAR Wij staan voor u klaar! Heeft u een calamiteit? Neem gerust contact met ons op.

Contact: Aambeeld 7A 1671NT Medemblik

FLEXIBEL

0227 - 745700 www.vcnederland.nl info@vcnederland.nl

14147

14136

14137

DINEG BV - QUICK AND PYTHON SAFETY SHOES B+U 6 2020 73

Eerste gekoelde veiligheidsschoen ter wereld!

Dit voorjaar introduceert Python ’s werelds eerste gekoelde veiligheidsschoen: de Python Fresh. 60˚ Celcius in je werkschoenen?

Weg met warme, opgezette zweetvoeten. Voeten hebben het zwaar te verduren. Op werkdagen van in totaal acht tot twaalf uur loopt u zomaar acht kilometer; ongeveer 12.000 stappen per dag.

EFFECTIEF

Werken in de warmte en/of met hoge temperaturen zorgt ervoor dat je transpireert en last krijgt van opgezette en warme voeten. Dit kan de productiviteit verminderen.

Men denkt vaak dat de warmte aan de onderkant van de voet zit.

Het tegendeel is waar; op de wreef is de huid het dunst. Hier lopen de zenuwen en bloedbanen en daarom is het de meest effectieve plek om voeten te koelen.

15 GRADEN KOELER

De Coolingtong zorgt ervoor dat de temperatuur van de voet daalt.

Door middel van de meegeleverde plastic spuit vul je de tong met water en is de Coolingtong binnen vijf seconden klaar voor gebruik.

Tijdens het dragen wordt de tong geactiveerd.

Het resultaat: voeten die de eerstvolgende één tot drie dagen 15 graden Celcius koeler zijn dan de buitentemperatuur. De veiligheidsschoenen voldoen aan de veiligheidseisen. De memory inlegzool past zich aan je voeten aan en zorgt voor nog meer draagcomfort.

RESULTAAT

De Python Fresh is getest door het Duitse testbureau Inside Climate GmbH. De testresultaten wijzen uit dat de Coolingtong zorgt voor: koeling op de wreef waardoor de temperatuur van de voeten laag wordt gehouden; bewezen koeling van de voet tot 15 graden Celcius lager dan de buitentemperatuur; het tegengaan van opgezette en warme voeten; minder transpiratie, minder slijtage van de voet en minder vermoeide voeten.

VERKRIJGBAAR

De veiligheidsschoenen van Python Fresh zijn o.a. verkrijgbaar bij Isero, Polvo, Intersafe, Van Wijngaarden VeiligGoed en BoWork.

Voor meer informatie over de Python Fresh kijk je op www.pythonsafety.nl/fresh of stuur een mail aan info@dineg.nl.

‘Bewezen koeling tot 15˚C lager dan de buitentemperatuur!’

DINEG BV - QUICK AND PYTHON SAFETY SHOES

Amstelkade 6 3652 MD Woerdense Verlaat

(0031) 0318 - 250 251

E. info@dineg.nl I. www.pythonsafety.nl

GOED VENTILEREN ALS EXTRA MAATREGEL Energiezuinig bouwen maakt dat gebouwen beter zijn geïsoleerd. Goed ventileren krijgt hierdoor een grotere noodzaak, niet alleen in nieuwe, maar ook in oudere gebouwen.

Ventilatie krijgt vaak onvoldoende aandacht, terwijl velen meer dan 70 procent van de dag binnen doorbrengen.

Te weinig ventilatie kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Dat blijkt ook in de huidige C-19 pandemie, waar we met goede ventilatie het besmettingsgevaar kunnen beperken. De rol van ventilatie en de verspreiding van het Coronavirus in ­gebouwen krijgt steeds meer aandacht. Onder andere door initiatieven die

in ­besproken worden, zoals het Deltaplan Ventilatie.

Er zijn op dit moment, vanwege de crisis, verschillende factoren die goed ventileren nog uitdagender maken. Veel gebouwen, zoals theaters en sportscholen, staan of stonden plots lange tijd leeg, terwijl bijvoorbeeld zorggebouwen juist met de maximale bezetting draaien.

In de installatie- en bouwsector ontstonden veel vragen over de invloed hiervan op gebouwinstallaties. Om iedereen met C-19 gerelateerde technische vragen te helpen, hebben de Nederlandse kennisinstituten en verenigingen in de bouw- en installa-

tietechniek vanaf de start van de C-19 crisis de handen ineen geslagen en een vraagbaak met een expertgroep opgericht. Deze groep beantwoordt onder andere vragen rondom het Coronavirus en de verspreiding in gebouwen.

Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl

14135

B+U 6 2020 75

BLOKKERLOCATIE GOUDA herontwikkeld tot Burgemeesterkwartier

76 B+U 6 2020

Gemeente Gouda tekende onlangs een samenwerkingsovereenkomst met Ontwikkelaar White House Development (WHD) voor de Blokkerlocatie.

De Blokkerlocatie wordt herontwikkeld tot een gemengd stedelijk gebied met een sterk landschappelijk karakter. De wijk krijgt de naam Burgemeesterkwartier.

D

e belangrijkste kernwaarde voor de transformatie van de Blokkerlocatie is het combineren van het Goudse Landschap en een robuuste stedelijke structuur. Hierdoor wordt een bijzondere, gezonde en veilige leefomgeving gerealiseerd die bijdraagt aan de leefomgeving van Gouda en waar toekomstige gebruikers en bewoners kunnen genieten van de natuur die Gouda ook kan bieden op een binnenstedelijke locatie. Mei architects and planners ontwerpen het stedenbouwkundig plan in samenwerking met Felixx landscape architects & planners. Ontwikkelaar is White House Development (WHD).

NATUURINCLUSIEF

In het plan zijn 600 appartementen/woningen opgenomen, waarbij wordt voorzien in een grote diversiteit aan woningtypes en tuintypes, zowel huur als koop, geschikt voor een variatie aan doelgroepen.

Het Burgemeesterkwartier wordt een gemengd stedelijk gebied met veel aandacht voor de veranderende wensen op het gebied van wonen en de directe leefomgeving.

Wonen en (maatschappelijke) voorzieningen worden daarbij zorgvuldig gemengd. Daarenboven wordt het plan landschappelijk uitgewerkt met volop ruimte voor water, groen en natuurbeleving en aandacht voor duurzaamheid en natuurinclusiviteit om het klimaatbestendig maken.

AUTOLUW

De locatie die zowel privĂŠ- als collectieve tuinruimtes gaat krijgen, wordt autoluw. Door onder andere halfondergrondse en overdekte parkeervoorzieningen in

B+U 6 2020 77

in op een versnelling van de woningbouw in de Spoorzone, inclusief sociale woningbouw. Ook ben ik blij te zien dat gehoor wordt gegeven aan ons uitgangspunt om 15% openbaar groen toe te voegen.” Martin Rietveld, directeur WHD: “Het Burgermeesterkwartier wordt een mooi gemengd stedelijk woongebied met een sterk landschappelijk karakter, met centraal in het gebied een levendige plint met voorzieningen. De nabijheid van hoogwaardig openbaar vervoer en de prachtige monumentale binnenstad zijn daarbij een van de ‘unique ­selling points’.”

SPOORZONE

De Blokkerlocatie is een onderdeel van een grotere bouwopgave in de Spoorzone en een scharnierpunt tussen wonen, werken, recreëren en verkeer. Met een zorgvuldige ruimtelijke opbouw worden de verschillende wijken stedenbouwkundig met elkaar verbonden, en ontstaan mogelijkheden om aan te sluiten op toekomstige ontwikkelingen in de Spoorzone.

Vanwege de grote vraag naar stedelijk wonen in de randstad, dicht bij een openbaarvervoerknooppunt, is in de gehele Spoorzone ruimte voor ruim 1.000 nieuwe woningen voor verschillende doelgroepen en in verschillende categorieën, zoals sociale huur, middenhuur en betaalbare koopwoningen. Behalve een gevarieerd woonmilieu binnen de Spoorzone wordt ook ingezet op nieuwe werkfuncties, kantoren en voorzieningen.

PERSPECTIEF

Voor dit gebied heeft de gemeenteraad van Gouda in juni dit jaar een ontwikkelperspectief vastgesteld. Hierin staan de eerste ideeën beschreven om van de Spoorzone een toekomstbestendig woon- en werkgebied te maken.

Er is o.a. aandacht voor natuur, duurzaam bouwen, een goede parkeerbalans en het voorkomen van parkeeroverlast.

het plan op te nemen zijn er geen geparkeerde auto’s zichtbaar.

De ligging (nabij intercitystation Gouda) maakt deze locatie uitermate geschikt voor alternatieve vormen van mobiliteit. Daarom is dit ook een van de twee pilotlocaties van de Citydeal Elektrische mobiliteit. Behalve elektrische deelauto’s wil de ontwikkelaar op deze locatie ook kwalitatief goede fietsenstallingen opnemen en uitzoeken of het aanbieden van deelscooters, deelbakfietsen en/of deel-e-bikes kans van slagen heeft.

Wethouder Wonen Rogier Tetteroo is blij dat er weer stappen zijn gezet in de Spoorzone: ”De behoefte aan woningen is namelijk zeer groot. We zetten daarom ook

Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl

700 TON ZWARE VERDIEPING OP ROTTERDAMS MONUMENT GETAKELD Er is weer een stukje Rotterdamse bouwgeschiedenis geschreven. De grootste kraan van Europa takelde een verdieping - met het gewicht van 6,5 maal een Airbus A350-900 - op het monument De Nieuwe Maaskant met een marge van slechts enkele centimeters.

Foto Milan Hofmans

80 B+U 6 2020

COLOFON Bouw en Uitvoering (B+U) is informatiebron en vakblad, voor beslissers en toeleveranciers van en binnen de bouwsector en hoofden van dienst en medewerkers van rijk, provincie en gemeente, waterschappen, woningbouwverenigingen e.d., waarbij inbegrepen: directies publieke, openbare en gemeentewerken, openbare bedrijven, architectuur en stadsontwikkeling, bouw- en woningtoezicht, milieu, nuts­bedrijven, DVD, relevante publiek-private samenwerkingen, middel­baar en hoger technisch ­onderwijs, openbaar vervoers­bedrijven, aannemers utiliteit-, nieuwbouw, civiel, GWW en infra.

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:

Ronald van Bochove, Hilbert Buhrs, Tilly van Dongen, Erik de Jong, Emile Koeman, Jolanda Linschoten, Daan Otto, Jørgen Postma, Betty Rombout, Erik Steegman, Gerard Vos.

Productie

HOOFDREDACTEUR

Gerard Vos, e-mail: g.vos@aprmediagroep.nl

verkoop verhuur service

UITGEVER

Jaco Otto, e-mail: j.otto@aprmediagroep.nl

De Wit Aggregaten Wilgenweg 1, 3421TV Oudewater Tel: 0348 - 561 471 info@dewitaggregaten.nl

www.dewitaggregaten.nl

ABONNEMENTEN

Jaarabonnement* Buitenland Losse nummers** Abonnementen binnen de d ­ oelgroep*

€ 85,00 € 130,00 € 15,00 € 39,00

* Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten.

14125

VORMGEVING

APR Media Groep BV, e-mail: studio@aprmediagroep.nl DRUK

Veldhuis Media BV, Raalte UITGAVE

APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl

Gespecialiseerd in verhuur binnen de grond-, weg en waterbouw.

ADVERTENTIE- EN ORDERADMINISTRATIE

E-mail: orders@aprmediagroep.nl ABONNEMENTENADMINISTRATIE

APR Media Abonneeservice Daalakkersweg 2 - 72 5641 JA Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl

www.rietveldverhuur.nl

AANSPRAKELIJKHEID VAKTIJDSCHRIFT

Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel zorg en aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave omissies bevat. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe of indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de in deze uitgave aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in deze uitgave. Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellec­tuele eigendomsrechten zijn van toepassing. ©2018 APR Media Groep BV.

Rietveld Verhuur B.V. Machine verhuur Elzenweg 13 3421 TT Oudewater E: rvp@rietveldverhuur.nl John: 06 - 222 363 70 Mark: 06 - 227 425 61

ISSN - 0921 - 1667 13982

online onlineagenda agenda in en de de in voor en voor

symposia symposia

bouwen infrasector bouw-en infrasector webinars webinars

congressen congressen vakbeurzen vakbeurzen conferenties conferenties

seminars seminars lezingen lezingen

bouwkalender bouwkalender

24 24

Op bouwkalender.nl worden alle alle vakevenementen ontsloten voorvoor de de Op bouwkalender.nl worden vakevenementen ontsloten professionals in deinwoningen utiliteitsbouw en de en waterbouw professionals de woningen utiliteitsbouw enwegde wegen waterbouw 14159

1

De specialist in het grondverdringend en trillingsvrij aanbrengen van schroefinjectiepalen in zeer beperkte en/of kleine ruimtes De funderingsmachines van S.I.N. Schroef Injectie Nederland B.V. zijn zeer klein van formaat, met een grote capaciteit om inpandig grondverdringend en trillingsvrij schroefinjectiepalen aan te kunnen brengen.

Doordat deze machine zo klein zijn, heeft de klant als voordeel dat er weinig gesloopt hoeft te worden om de machine binnen te krijgen, zo hoeft bijvoorbeeld de gevel er niet uit, we kunnen “gewoon� door de voordeur naar binnen.

Het voordeel van een grondverdringend en trillingsvrij paalsysteem is onder andere dat trillingsmeters, monitoringsplannen en het afvoeren van vrijgekomen (vervuild) grond niet nodig zijn en hiermee de kosten worden bespaard. Na het opleveren van de palen kan men direct verder met de bouwwerkzaamheden.

Al onze werkzaamheden worden uitgevoerd door vakkundig opgeleid, eigen personeel, waarbij gehandeld wordt volgens de wettelijke eisen en regelgeving. Ook is ons personeel in het bezit van V.C.A. en T.C.V.T.

TRILLINGSVRIJ GRONDVERDRINGEND BEPERKTE RUIMTE/TOEGANG

Schroef Injectie Nederland B.V. Amstelkade 110, 1427 AS Amstelhoek Telefoon: 06 8182 6398, E-mail: info@sin-bv.nl www.sin-bv.nl 14154