Bouw en Uitvoering 3 2017

NOOIT MEER BOUWAFVAL

LUCHT EN LICHT IN HET MAURITSHUIS

VLAKGLAS

RECYCLING TINY HOUSES

WORDEN GROOT

BOUW EN UITVOERING

BEREIKT RUIM 73.100 LEZERS

JAARGANG 49 - 3 2017

HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE

IN NEDERLAND EN BELGIE

13740

ORDERPORTEFEUILLES IN DE B+U SECTOR LOPEN OP De werkvoorraad in de bouw is gestegen naar 8,5 maanden. Hiermee nadert de voorraad weer het topniveau van afgelopen december. Zo blijkt uit de conjunctuurmeting van het Economisch Instituut voor de Bouw.

De toename is volledig toe te rekenen aan een stijging in de burgerlijke- en utiliteitsbouw, waar de orderportefeuille met vier tiende maand toenam tot 9,5 maanden. De orderportefeuille in de woningbouw steeg met vier tiende maand tot 9,8 maanden. De werkvoorraad in de utiliteitsbouw nam met drie tiende maand toe tot 9,1 maanden. De grond-, water- en wegenbouw kende daarentegen een daling van de werkvoorraad. De voorraad daalde met drie tiende maand naar 5,7 maanden. De orderportefeuille in de wegenbouw nam met een halve maand af tot 5,1 maanden.

De afname in de gronden waterbouw was met twee tiende maand beperkter. De werkvoorraad voor deze sector kwam uit op tot 6,3 maanden.

Ongeveer driekwart van de bouwbedrijven gaf aan geen stagnatie in onderhanden werk te ondervinden. Eén op de acht bouwbedrijven ondervond stagnatie als gevolg van onvoldoende orders. In de ­woningbouw was een tekort aan personeel de belangrijkste reden voor stagnatie in onderhanden werk.

Bijna zes op de tien bedrijven beoordelen hun huidige orderpositie als normaal, ­ongeveer een kwart beschouwt de positie als groot. Ongeveer 70% van de bedrijven verwacht geen personeel aan te trekken, terwijl een kwart verwacht extra personeel in dienst te nemen. Ongeveer een derde van de bedrijven verwacht de tarieven te zullen mverhogen, terwijl ongeveer twee derde van de bedrijven verwacht dat de tarieven gelijk blijven. Dit blijkt uit de conjunctuurmeting in de bouwnijverheid van februari 2017 van het Economisch Instituut voor de Bouw. Deze meting wordt uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie.

NOOIT MEER BOUWAFVAL Ieder gebouw een ‘materialenpaspoort’. Als het aan architect Thomas Rau ligt, is dat het begin van een transitie naar verantwoorde omgang met onze gelimiteerde grondstoffen.

Door al het materiaal van een gebouw zorgvuldig te documenteren, kan het in de toekomst eenvoudig hergebruikt worden.

4

LUCHT & LICHT IN HET MAURITSHUIS Het Mauritshuis investeerde tijdens de renovatie van enkele jaren geleden flink in automatisering. Na de heropening in 2014 worden de museumstukken met behulp van de modernste technologie zo goed mogelijk geconserveerd. Maar automatisering houdt niet op na oplevering. Beheer, onderhoud en het ‘upgraden’ van de systemen is minstens zo belangrijk als de installatie ervan.

12

STICHTING VLAKGLAS RECYCLING NEDERLAND EN HUN ROL IN DE CIRCULAIRE ECONOMIE

COLUMN INNOVATIE

Recyclen is geen keuze meer, het is een noodzaak geworden. De vraag naar grondstoffen en energie neemt wereldwijd toe, de beschikbaarheid neemt steeds verder af. Grondstoffen hergebruiken is broodnodig. Afval is geen afval, maar het zijn grond­stoffen die na recycling en verwerking als nieuwe producten teruggebracht worden in de kringloop.

59

20

DAKBEDEKKING DAK V EILIGHEID DAKDUURZ A AMHEID info@elroduurzamedaken.nl

www.elroduurzamedaken.nl

Uw groen is onze zorg www.heijmanssportengroen.nl

www.duravermeer.nl

B+U 3 2017 3

MASS CUSTOMIZATION VOOR DE BOUW De Bouwbeurs 2017 kende geen wereldschokkende innovaties, op één na. In de hal Bouw & ICT stond gamechanger Studio RAP, wat staat voor Robotics, Architecture, Production.

26

DRUKKEN VAN HEIPALEN

EN VERDER

Het klinkt te simpel voor woorden: Het in de grond drukken, in plaats van heien, van prefab funderingspalen.

Een nieuwe methode op de Nederlandse bouwplaats, revolutionair in zijn eenvoud. Hoewel, zo revolutionair is het nu ook weer niet. In China gebeurt het in de grond drukken van funderingspalen al vijftien jaar. Reden genoeg om een Chinese drukmachine naar Nederland te importeren om te zien of de methode ook hier aanslaat.

FOTOPAGINA............................. 1 DAKAWARD 2016.................... 38 BREEAM-NL STERRENREGEN.. 44 SLIM MATERIEEL.....................60 GEBOUWAUTOMATISERING..... 62 VARIA..................................... 64 BEDRIJFSINFO........................ 67 COLOFON............................... 88

32

TINY HOUSES WORDEN GROOT De Tiny House-beweging mag zich op een groeiende belangstelling verheugen. En dat is niet voor niets; de kleine huizen passen meer dan goed bij de woonwensen van doelgroepen als alleenstaanden of starters.

Vier partijen - van oud-gedienden tot nieuwkomers - vertellen over hun unique selling points en de huidige markt.

48

Uw logo ook op deze positie?

RUIMTE VOOR UW BEDRIJF Uniek in gevelisolatie www.caparol.nl

Less energy, more comfort www.ubiflex.nl

info@aprmediagroep.nl

4 B+U 3 2017

B+U 3 2017 5

NOOIT MEER BOUWAFVAL

6 B+U 3 2017

Het gebouw als tijdelijk depot van materialen Ieder gebouw een ‘materialenpaspoort’. Als het aan architect Thomas Rau ligt, is dat het begin van een transitie naar verantwoorde omgang met onze gelimiteerde grondstoffen. Door al het materiaal van een gebouw zorgvuldig te documenteren, kan het in de toekomst eenvoudig hergebruikt worden. Dit najaar wordt ‘Madaster’ gelanceerd, een online bibliotheek waar de materialenpaspoorten verzameld worden én waar direct met de materialen kan worden gehandeld.

TEKST DAAN GROENEVELD

H

et platform biedt ieder bouwproject de gelegenheid om alle aanwezige materialen nauwkeurig te documenteren, waardoor het in de toekomst eenvoudig kan worden hergebruikt.

De individuele paspoorten worden samen ondergebracht in één platform, Madaster. Daardoor ontstaat een marktplaats voor hergebruikt, ‘tweedehands’, materiaal. Zo krijgt de circulaire boodschap een financiële incentive. Rau zet de vastgoedwereld op zijn kop. Te beginnen met de taal. “Vastgoed is eigenlijk losgoed. Een gebouw is eigenlijk een tijdelijk depot van materialen.”

De bouw is van oudsher niet echt een wereld waar veel gefilosofeerd wordt. Veranderingen ontstaan vanuit de praktijk. En ook het gebrek aan verandering is soms in de praktijk verankerd. Misschien dat daarom de bouw vaak een ‘conservatieve’ sector wordt genoemd. De bouw wordt soms verweten een sector te zijn die achter de tijdgeest aanhobbelt, als laatste schaap over de dam: eerst zien, dan geloven.

Zo niet Thomas Rau. Als architect wil hij niet alleen de bouw veranderen, maar in het verlengde daarvan pleit hij voor een revolutie van wat hij de ‘architectuur van de economie’ noemt. “Ons huidige systeem stelt de verkeerde vragen. Economie is nu de relatie tussen mensen en geld.

Terwijl de relatie tussen mensen en de aarde centraal zou moeten staan.”

LIMITED EDITION

Gevraagd naar de aanleiding voor het materialenpaspoort begint Rau een filosofisch betoog. Het begint er volgens hem mee dat alle materialen op aarde eindig zijn. Vervolgens gaat het erom deze eindige materialen oneindig beschikbaar te maken. “In de natuur zorgt de zon ervoor dat uit hetzelfde materiaal steeds nieuwe dingen ontstaan. De zon is een ongelimiteerde bron die het gelimiteerde in de natuur steeds hernieuwt.”

Dan is er wat Rau de tweede natuur noemt, alle spullen die door mensen zijn gemaakt, waaronder dus gebouwen. “Ook hier wordt gewerkt met materialen die per definitie limited edition zijn, niet oneindig beschikbaar.

Dus moet men op zoek naar een middel, een context, waarbinnen materialen oneindig opnieuw gebruikt kunnen worden. Een zon voor de tweede natuur. Ik geloof dat data deze zon kan zijn.” De stap naar een materialenpaspoort is vanuit dit denkraam een logische, maar het betoog is nog niet klaar.

“Wat we nu afval noemen, zijn feitelijk gewoon grondstoffen waarvan de identiteit verloren is gegaan, die anoniem zijn geworden. Grondstoffen met een identiteit noemen we bijvoorbeeld staal of hout. Grondstoffen waarvan we niet meer weten wat het is noemen we afval, terwijl het nog steeds hout of staal is.” Recyclingbedrijven doen volgens Rau niets anders dan aan afval een identiteit toekennen, waardoor het in naam weer een grondstof wordt, terwijl het feitelijk altijd dezelfde grondstof is gebleven.

“Door de identiteit van een materiaal te documenteren, borg je de identiteit, en voorkom je dat deze verloren gaat.

En hoe noemen we het papier waarmee een identiteit gedocumenteerd wordt? Een paspoort. Vandaar de term: materialenpaspoort.”

AFDELING DUURZAAMHEID

Zo’n tien jaar geleden werd de term duurzaamheid populair in de bouwwereld. Steeds meer bedrijven begonnen een ‘afdeling duurzaamheid’. Voor Rau het momentum om met de markt te gaan praten. Althans, dat dacht hij. “Maar wat bleek, op de duurzaamheidsafdelingen zaten alleen maar mensen die slecht functioneerden, maar waarvan de baas het sneu vond om ze weg te sturen. Zo van: ‘ga jij maar duurzaamheid doen, misschien vind je dat leuk.”

Vervolgens stapte Rau naar de CEO’s, maar ook dat werkte

B+U 3 2017 7

het materialenpaspoort laat zien waar welk soort materiaal gebruikt is, wat het volume is en wat de huidige waarde van het materiaal is.

screenshots van het madaster-platform

niet. “De CEO is binnen een bedrijf een soort paus zonder geld, die alleen adviezen geeft. Als het er op aan komt, doen de andere mensen het werk.”

Een nieuwe strategiewijziging volgde, het benaderen van de CFO. Om iets te veranderen in de bouwwereld is het zaak om de CFO een financiële prikkel te geven, begrijpt Rau nu. “Het is de CFO worst of we de aarde redden, zolang het maar iets oplevert. Dus hebben we er werk van gemaakt om de verandering die we willen zien, te koppelen aan een financiële incentive. Als we aan de CFO’s kunnen aantonen dat verantwoord materiaalgebruik geld oplevert, activeren we de oude reflex: ‘Hé, geld. Pats’.”

De bouw ageert dus vanuit de praktijk. En, hoe treurig dat voor sommige denkers ook is, ook hier blijkt een financiële incentive nodig om de bouw in beweging te krijgen. Vandaar dat in de persoon van Pablo van den Bosch een business consultant werd ingeschakeld om Madaster te helpen lanceren. Aan hem de taak om de filosofie van Rau te vertalen in een verhaal dat in het financiële circuit wordt begrepen. Dat verhaal is dat materiaal met een identiteit ten allen tijde een financiële waarde heeft. Wie het materiaal van een gebouw kan verhandelen, hoeft nooit meer een gebouw naar nul af te schrijven.

NIEUWE MARKTMOGELIJKHEDEN

“Straks heeft men via het materialenpaspoort altijd data op componentniveau beschikbaar”, aldus Van den Bosch.

“Dat biedt allerlei mogelijkheden. Een directeur heeft altijd een managementsamenvatting van het project binnen handbereik. Een automatiseringspartij kan ieder moment een gedetailleerd paspoort opvragen over de technische installatie. Een CFO kan de actuele marktprijswaardering van de materialen inzien. Op het gebied van duurzaamheid wordt het veel eenvoudiger om zwart op wit een percentage te geven van bijvoorbeeld

8 B+U 3 2017

“ Materialen zijn per definitie limited edition. Dus moet men op zoek naar een context waarbinnen materialen oneindig opnieuw gebruikt kunnen worden�

B+U 3 2017 9

hergebruikte of organische materialen in een gebouw.”

Madaster integreert de actuele materiaalprijzen in het systeem, zodat een gebouweigenaar op ieder moment kan zien hoeveel waarde het materiaal in zijn of haar gebouw heeft. Van den Bosch: “Dus naast de onroerend goed waarde, heb je altijd de actuele marktwaarde van de materialen paraat. En die kan soms zelfs hoger zijn dan de real estate.” De gedachte is dat zo een nieuwe wereld aan circulaire verdienmodellen open gaat. Bijvoorbeeld in de sloopsector. De sloop van afgeschreven gebouwen kost soms veel geld. Thomas Rau: “Stel dat iemand staal nodig heeft dat uit China moet komen, dan kan ervoor gekozen worden om via Madaster een in onbruik geraakt gebouw in de buurt op te zoeken waarbij datzelfde staal is gebruikt. Vervolgens kan er een deal gemaakt worden: ‘ik haal jouw gebouw naar beneden, in ruil voor het materiaal.’”

Van den Bosch noemt het voorbeeld van staal, dat momenteel al gerecycled wordt. Bij uitstek een materiaal dat op maat wordt gemaakt. Er zijn talloze variaties aan legeringen van staal, maar die worden zelden gedocumenteerd. Na gebruik gaat het voor recycling terug naar de leverancier, die er ijzererts aan toe moet voegen om het te kunnen recyclen. “Maar als men weet welk materiaal het is, hoeft het niet eens meer gerecycled te worden, en kan het materiaal zo verkocht worden aan een partij die dit materiaal nodig heeft.” screenshots van het madaster-platform

IEDER PROJECT EEN RENTMEESTER

De initiatiefnemers zoeken momenteel 33 partijen die als founding partners samen het idee vormgeven en financieren. Het liefst zo veel mogelijk verschillende partijen uit de bouwwereld, van aannemer tot eindgebruiker, van ambtenaar tot installateur. Want het platform mag van de betrokkenen het liefst zo groot en breed mogelijk worden. De ambitie is om van Madaster een internationale standaard in de bouw te maken. Zodat materiaal nooit meer verloren gaat. En voor een digitale marktplaats geldt: Hoe meer deelnemers, hoe groter de keuze aan materialen, hoe beter het systeem zal werken.

De planning is dat wanneer de 33 founding partners gevonden zijn, Madaster vanaf 29 september voor iedereen toegankelijk is. Doel is om een prijs van maximaal 2.500 euro te hanteren per materialenpaspoort, liefst lager. En wie veel verschillende paspoorten toevoegt, betaalt wat meer in ruil voor onbeperkte toegang.

Even terug naar het veranderen van de ‘architectuur van de economie’. Cruciaal is volgens Rau dat macht en verantwoordelijkheid bij één en dezelfde partij komen te liggen. “In de huidige maatschappij is de tendens dat we macht en verantwoordelijkheid uit elkaar halen. AirBnB is het grootste hotelbedrijf ter wereld, maar hoeveel lakens maken ze schoon? Niet één. Maximale macht, nul verantwoordelijkheid. Datzelfde gebeurt in de bouw.

Doordat partijen na oplevering geen verantwoordelijkheid meer hebben, kunnen ze voor de goedkoopste oplossingen kiezen zonder dat ze met de consequenties worden geconfronteerd.” Dat zou volgens Rau voorkomen kunnen worden door rentmeesters aan te stellen bij bouwprojecten. Eén partij die tijdens de aanbesteding de beslissingen neemt, de aanvraag voor de bouwvergunning indient, en vervolgens nog jarenlang verantwoor-

10 B+U 3 2017

“Het is de CFO worst of we de aarde redden, zolang het maar iets oplevert” delijk is voor het beheer en onderhoud van het pand.

“Ik geef je op een briefje: alle gebouwen zien er dan drie keer beter uit en hebben een veel betere kwaliteit.”

In een consortium met VolkerWessels heeft Rau een dergelijke constructie, met 15 jaar beheer en onderhoud, opgesteld voor het nieuwe hoofdkantoor van netwerkbeheerder Alliander. Daar werd ook een begin gemaakt met het materialenpaspoort.

CULINAIR ORDINAIR CIRCULAIR

Eén van de risico’s die altijd op loer ligt, is dat termen als duurzaamheid en circulariteit wel worden uitgesproken, maar niet worden toegepast. Al snel worden de termen in de mal van prijsoptimalisatie gegoten. “Vroeger wist men het verschil tussen culinair, ordinair en circulair niet en werden wij - zendelingen van een nieuw model - horizontaal naar buiten gebracht”, aldus Thomas Rau. “Maar een heleboel klanten zeggen nu: ‘hadden we drie jaar geleden maar geluisterd’. Want nu wil iedereen circulair zijn, maar is nog bijna niemand competent.” Daarbij benadrukt Rau dat een term nooit een doel op zich mag worden. “Dan belandt circulariteit in de optimalisatiepers van het oude systeem, iets wordt circulair of duurzaam genoemd omdat het beter verkoopt.”

Joost Spanjer signaleert dat steeds meer gebouwgebruikers en -eigenaren een verantwoord gebouw willen hebben, maar dat ze er moeite mee hebben om dit handen en voeten te geven. “Als aannemer, installatiebedrijf of bouwkundig adviseur ligt daar een grote opgave, die tegelijkertijd een geweldige kans is. Dat maakt ons werk ook zo mooi. Omdat het financieel én maatschappelijk kan opleveren.”

Vanuit de maatschappij wordt de vraag om respectvolle omgang met de aarde steeds groter. Die trend manifesteert zich in de bouw nu voornamelijk via de opdrachtgevers, die om een verantwoord gebouw v­ ragen.

Volgens Rau is het geen toeval dat in het geval van het materialenpaspoort VolkerWessels een koploperspositie

EERSTE MADASTER-PILOT

In een notendop werkt Madaster als volgt: Met één druk op de knop zijn data vanuit digitale 3d bouwmodellen, als bijvoorbeeld BIM, te uploaden naar een beveiligde webpagina. In de basis gaat het om de volgende gegevens: waar is welk materiaal gebruikt, in wat voor volume en wat is de huidige waarde van dit materiaal. Daarnaast wordt bij projecten in transitiefase berekend hoe groot het percentage hergebruikt materiaal is. “We merken dat gebouweigenaren en opdrachtgevers dit erg belangrijk vinden”, aldus Pablo van den Bosch.

Komend najaar wordt Madaster officieel voor iedereen toegankelijk. Voor die tijd moeten er 33 partners bereid zijn het platform gezamenlijk vorm te geven. Ondertussen zijn de eerste partijen al ingestapt. Voor Rau en Van den Bosch is het een meevaller dat een ‘traditioneel’ bouwbedrijf als VolkerWessels zijn nek durft uit te steken, om de eerste pilot met het materialenpaspoort uit te voeren: de renovatie van Schipholtunnel. De verschillende tunnelbuizen die gebruikt worden door de luchthaven worden intensief gerenoveerd. Alle materialen en de installaties die voor de renovatie worden gebruikt, worden gedocumenteerd. De eerste bestanden zijn al geüpload. Betrokkenen kunnen, door in te loggen, hun data toevoegen en inzien. Joost Spanjer is namens Primum als duurzaamheidsadviseur van VolkerWessels betrokken bij het project. “Het Madaster-platform is zo goed als de data die je zelf documenteert.

Daarom zijn wij blij om er mede vorm aan te geven. Omdat het een hele nieuwe manier van denken eist. We worden nu gedwongen om goed na te denken over welke data relevant zijn om te documenteren en over hoe je de materialen zo gebruikt dat ze eenvoudig te demonteren en her te gebruiken zijn.”

De partnerbedrijven geven het platform mede vorm, vanuit de ervaringen die tijdens deze pilot worden opgedaan. Dat heeft als voordeel dat het systeem gegrond is in de praktijk. Spanjer: “De veranderingen waar we in Nederland de mond vol van hebben, stranden vaak op de tekentafel. Heerlijk om nu gewoon aan de slag te kunnen, en vanuit de praktijk te ontdekken hoe je circulariteit op een manier toepast dat het geen kretologie blijft, maar daadwerkelijk functioneert.”

Het succes van Madaster staat of valt met een integrale aanpak van het circulair aanbesteden en uitvoeren van een project, zo beseft Spanjer. Vandaar dat hij de leveranciers vraagt om een remontage-instructie mee te sturen als cruciaal onderdeel van de documentatie. “Het in de markt uitvragen van materiaal dat specifiek gedemonteerd en geremonteerd moet kunnen worden is nieuw en revolutionair”, aldus Pablo van den Bosch.

“Dat soort toepassingen willen we integreren in Madaster. Vandaar dat het voor ons erg goed uitkomt dat Schipholtunnel op integraal niveau circulair is aanbesteed.” Ook wordt tijdens het traject nu al gekeken waar materiaal hergebruikt kan worden. Zo kan een deel van de verlichting in de ene tunnel, worden hergebruikt in de andere tunnel.

De grote uitdaging voor Spanjer is om alle informatie die nodig is om een gebouw na 20 jaar te kunnen demonteren en opnieuw te gebruiken, te verzamelen in een overzichtelijk geheel. Dat vereist wat extra van iedere partij. “Pablo en ik zaten onlangs met de BIM-mannen van Volkerinfra aan tafel, die zeiden: ‘de gegevens van de legering van de stalen balken heb ik wel beschikbaar, maar niet in het BIM-model, dus niet in het materialenpaspoort’. Toen heb ik ze toch maar opdracht gegeven om die apart in te voeren.”

De extra tijd die dit kost, ziet Spanjer als een investering om een koploperspositie te bereiken. Wie nu moeite doet om zijn denkniveau te veranderen, plukt daar in de toekomst de vruchten van. Want de vraag naar verantwoorde gebouwen binnen een gesloten kringloop wordt steeds groter. Vanuit eindgebruikers, opdrachtgevers, projectontwikkelaars en de overheid.

B+U 3 2017 11

wil vervullen. “Dat is namelijk een familiebedrijf.

En die zijn van oudsher gewend om na te denken wat de consequenties van hun handelen zijn voor de komende generaties.”

STRENGERE SPELREGELS

Er is dus beweging, echter is het nog maar de vraag of bijvoorbeeld het Parijse klimaatakkoord wordt gehaald door alles aan de grillige wet van vraag en aanbod over te laten. Het is mooi wanneer de overheid als opdrachtgever een voorbeeldfunctie vervult door circulair aan te besteden, maar volgens Thomas Rau is dat niet de eigenlijke rol van de overheid. “De overheid mag vele malen strenger toezien op de randvoorwaarden die nodig zijn om een gezonde samenleving te borgen. Maar dat doen ze niet. Ze bedienen nu de mensen die de foute verdienmodellen hebben: die verdienen ten koste van de maatschappij, in plaats van ten bate.” Volgens Rau speelt de overheid te veel de rol van marktpartij en moet de onderheid weer overheid worden. “Wat ik daarmee

Grondstoffen waarvan we niet meer weten wat het is noemen we afval, terwijl het nog steeds hetzelfde hout of staal is.

bedoel? Dat ze als overkoepelend orgaan veel krachtiger de spelregels opstelt om de levensvatbaarheid van onze samenleving op een gezonde manier te borgen. Dat is de eigenlijke reden waarom we Madaster zijn begonnen.

Als publiek platform had dit eigenlijk vanuit de overheid moeten komen.” De recent door de overheid opgestelde randvoorwaarde voor bijna energieneutrale gebouwen, (BENG) schiet Rau in het verkeerde keelgat. “Kijk, hier in Amsterdam zitten we bijna in B ­ arcelona. In Zwitserland krijgt je niet eens een bouwvergunning als je niet energieneutraal bouwt. Om kort te gaan: ik denk dat de maatschappij veel meer is veranderd dan de overheid.”

Die heeft volgens Rau dus een inhaalslag te maken. “Zij hebben verantwoordelijkheid voor de snelheid van de transitie. Want de markt werkt zo, dat als nieuwe ideeën klein blijven, ze een probleem worden. Maar als ze groot worden, biedt het juist steeds meer kansen voor meer partijen en wordt het een ontwikkeling die zichzelf bestuift.”

B+U 3 2017 13

Automatisering gaat ook door na oplevering

LUCHT & LICHT

IN HET

MAURITSHUIS Het Mauritshuis investeerde tijdens de renovatie van enkele jaren geleden flink in automatisering. Na de heropening in 2014 worden de museumstukken met behulp van de modernste technologie zo goed mogelijk geconserveerd. Maar automatisering houdt niet op na oplevering. Beheer, onderhoud en het ‘upgraden’ van de systemen is minstens zo belangrijk als de installatie ervan. Een gesprek met de eindgebruiker, projectmanager en de system integrators.

TEKST DAAN GROENEVELD BEELD ©MAURITSHUIS, IVO HOEKSTRA

14 B+U 3 2017

V

oor een museum is het van levensbelang dat de schilderijen in optimale conditie blijven.

Slimme automatisering van verlichtings- en klimaatsystemen is cruciaal. Achteraf gezien is het een interessante vraag in hoeverre klimaat- en lichtomstandigheden - simpel gezegd lucht en licht - de kleuren en de kwaliteit van een schilderij als ‘het meisje met de parel’ van Vermeer in de loop der eeuwen hebben veranderd. Over Van Gogh wordt zelfs beweerd dat hij zijn verf extra dik aanbracht met oog op toekomstige aantasting door licht.

SYSTEEM INTEGRATIE

Vóór de verbouwing werden de historische schilderijen in het Mauritshuis bij lange na niet optimaal geconserveerd. Projectmanager Peter Bakkum vertelt. “De klimaatinstallatie zat in één centrale luchtbehandelingsinstallatie onder de kap. Van daaruit werd via de historische schoorstenen lucht geblazen naar de verschillende kamers. De kwaliteit (relatieve luchtvochtigheid en temperatuur) van de lucht werd gemeten in de kap en daarna pas verplaatst naar de ruimte. Dan kun je dus nooit de exacte temperatuur in een kamer meten en (na)regelen.”

Dat systeem ging op de schop. Iedere ruimte kreeg een eigen naregeling, waarbij per ruimte een sensor is aangebracht die de luchtkwaliteit monitort en de naregeling aanstuurt.

Naast de luchtkwaliteit is de omgang met licht het tweede cruciale aspect dat volledig werd geautomati-

seerd. Zo is er ledverlichting aangebracht die automatisch op daglicht reageert. Verder werd de zonwering gekoppeld aan een klimaatstation op het dak. Dat klimaatstation houdt de positie en lichtintensiteit van de zon in de gaten. “Aan de hand van die gegevens gaat de zonwering automatisch omhoog of omlaag. Een echte museumoplossing”, zo legt Marco Vollebregt, projectleider namens system integrator Kropman, uit.

Zo toont de renovatie van het Mauritshuis bij uitstek de waarde van wat in de automatiseringswereld ‘systeem integratie’ heet. Die integratie is bijvoorbeeld het afstellen van de communicatie tussen de zonwering en het klimaatstation. Maar ook het integreren van alle slimme functies, van luchtbehandeling tot beveiliging, van verlichting tot energiebeheer, naar één touchscreenpanel dat door de gebouwbeheerders en beveiligers eenvoudig te bedienen is.

Aan Kropman als system integrator c.q. installateur de taak om verlichting, klimaatbeheersing, beveiliging - kortom alle technische zaken die van belang zijn voor een goede huishouding van het museum - op één gebouwbeheersysteem aan te sluiten. Zodat beheerders en medewerkers van het Mauritshuis de functies eenvoudig via de pc kunnen aansturen.

NA OPLEVERING BEGINT HET PAS

Een unieke gang van zaken bij het Mauritshuis was dat het bouwproces onder verantwoordelijkheid van het museum is aangestuurd. In de persoon van zakelijk directeur Victor Moussault had de museumorganisatie

de ledverlichting in het museum reageert automatisch op daglicht

B+U 3 2017 15

“Als je een goed gebouw wilt, gaat het er om dat je iedereen op één lijn krijgt.

Je verplaatsen in de ander is het fundament voor succes”

16 B+U 3 2017

“ Van oudsher is de volgorde: ontwerpen, bouwen, feestelijk openen. Daarna vertrekt iedereen, behalve de gebruiker. En dan?�

B+U 3 2017 17

de oude klimaatinstallatie is via het dak verwijderd

AUTOMATISERING MAURITSHUIS De technische dienst van het Mauritshuis heeft dankzij de systeem integratie van Kropman toegang tot alle parameters van de verschillende installaties: luchtbehandeling, cv, koeling en verwarming, de lokale naregelingen, alle verlichting, zonwering en lichtwering, meldingen vanuit invalidetoiletten, de noodstroomvoorziening en monitoring van het energiegebruik.

Kropman koos voor een gebouwbeheersysteem van Priva. Dat systeem bestaat uit standaard hardwarecomponenten met engineeringstools waarmee partnerbedrijven op projectbasis eigen software kunnen schrijven.

De verschillende systemen bezitten allemaal een eigen communicatieprotocol, een eigen taal. Zo heeft de verlichting een KNXprotocol, terwijl het klimaat via Priva (TCP/IP) verloopt. Met behulp van netwerktechniek zijn de verschillende installaties geïntegreerd. De bediening kan plaatsvinden via een PC ter plaatse, op afstand of via een gebruiksvriendelijk grafisch touchscreen. Via dit ­touchscreenpaneel kunnen beheerders en medewerkers van het Mauritshuis de verschillende functies van de gebouw automatisering in één overzicht monitoren en bedienen.

van begin tot eind grip op het bouwproces. Maar na oplevering houdt een project niet op, zo weet Moussault. Hij spreekt over het ‘borgen van de continuïteit’ als cruciale factor voor succes. “Van oudsher start iemand een project, en is de volgorde: ontwerpen, bouwen, feestelijk openen. Daarna vertrekt iedereen, behalve de gebruiker. En dan?” De specialistische kennis die vereist is voor automatisering zoals in het Mauritshuis, gaat de gemiddelde opdrachtgever of eindgebruiker al gauw boven de pet. Toch is deze, in dit geval het museum, na oplevering de eindverantwoordelijke voor het systeem. Als er iets mis gaat, zit de eindgebruiker in de problemen en is het contract én het contact met de bouwer of leverancier soms al verbroken. Zeker in het geval van automatisering, waar de technische kennis zeer specialistisch is, kan dit probleem worden opgelost door een meerjarig onderhoudscontract. Zodoende wordt het onderhoud en de verantwoordelijkheid voor langere periode uitbesteed aan een externe technische partij. Het ligt veelal voor de hand dat de partij die het systeem integreert, ook verantwoordelijk blijft voor het beheer en onderhoud na oplevering. Dat is in ieder geval waar veel automatiseerders voor pleiten. Eén van hen is Priva, als leverancier van het gebouwbeheersysteem zijdelings bij het Mauritshuis betrokken. General manager

Jerry Vermaas ziet veel kwaliteitsverschillen tussen de bedrijven die met Priva-technologie aan de slag gaan.

“Kropman is een kwaliteitsinstallateur, dan krijg je een goed systeem. Maar er zijn ook projecten waarbij de integratie en installatie van ons systeem wordt uitbesteed aan de goedkoopste aanbieder, waarbij de opdrachtgever, vanwege zijn technische lacune, niet doorheeft dat er oplossingen worden gekozen die in het onderhoud juist duurder uitpakken.”

Vermaas ziet wel een oplossing in meerjarencontracten. “Een uitvoerder maakt meer verantwoorde keuzes wanneer hij zelf het gebouw tien jaar lang operationeel moet houden, dan wanneer hij na oplevering vertrekt.”

BLIJVEN BENCHMARKEN

Ook Joep van der Velden, landelijk manager van Kropman, geeft aan dat zijn bedrijf het liefst installatie, integratie én het onderhoud voor de komende tien jaar combineert. “Een systeem als in het Maurithuis is zo specialistisch, wij hebben daar met tientallen mensen gewerkt. Die kennis draag je niet zomaar over op een andere partij.”

Toch koos het Mauritshuis ervoor om na het eerste garantiejaar, waarin de volledige installaties door Kropman werden gefinetuned en het personeel van

18 B+U 3 2017

“ Een uitvoerder maakt meer verantwoorde keuzes wanneer hij zelf het gebouw tien jaar lang operationeel moet houden�

B+U 3 2017 19

het Mauritshuis werd ingewerkt met de systemen te werken, door te gaan met een andere onderhoudspartij.

Een gevolg van het feit dat de systeem integratie en het onderhoud los van elkaar werden uitbesteed. Dat werd echter bewust gedaan, aldus Victor Moussault namens het Mauritshuis. “We waren ons zeer bewust van het feit dat we als museum niet zelf verantwoordelijk wilden zijn voor het onderhoud. Ook ik ben het er mee eens dat het checken, controleren, optimaliseren en finetunen van de techniek, vanaf de start van het project tot aan het meerjarig onderhoud moet worden uitbesteed. Dat zie ik vaak misgaan in de museale wereld. Maar dit hoeft wat ons betreft niet door één en dezelfde partij gedaan te worden.” Het Mauritshuis koos bewust voor opdrachten op regiebasis zonder longtermcontracten. “We hebben per opdracht uitbesteed voor de job die dan gedaan moest worden. Juist in de automatiseringswereld is mijn ervaring dat ieder bedrijf zijn eigen specialisatie heeft.

We zijn continu blijven benchmarken.”

in hoeverre hebben klimaat- en lichtomstandigheden dit schilderij in de loop der eeuwen veranderd.

WIJ-GEVOEL

Niet alleen na oplevering, ook aan de voorkant, bij het opstellen van het pakket van eisen, kan het nuttig zijn om automatiseerders te betrekken. In een gebouw bestaat altijd een wisselwerking tussen techniek en de architectuur. Zo is bij het Mauritshuis gekozen voor glas met zonnefilter, waardoor er minder warmte en uv-straling naar binnen komt. Dat heeft invloed op de keuze voor de capaciteit van de klimaatinstallaties. Automatisering is nooit een op zichzelf staand onderdeel van een bouwproject. De techniek is constant in dialoog met het gebouw, in een zoektocht naar de beste oplossing voor de gebruiker. Dat vereist denken in oplossingen en perfecte samenwerking tussen de verschillende disciplines. Vandaar dat de verschillende partijen regelmatig bij elkaar werden geroepen door het tandem Moussault (namens het Mauritshuis) en Bakkum (als projectmanager). “We hebben geprobeerd een wij-gevoel te creëren”, zegt Moussault. “We hebben zelfs teambuildingsactiviteiten georganiseerd. Met alle verschillende partijen samen raften. In zo’n bootje leer je op een heel ander niveau met elkaar samenwerken. Dat kan communicatiebarrières doorbreken. Van nature zijn de belangen van een leverancier, uitvoerder en eindgebruiker allemaal verschillend. Als je een goed gebouw wilt, gaat het er om dat je iedereen op één lijn krijgt. Je verplaatsen in de ander is het fundament voor succes.”

De belangen op één lijn krijgen kan door leveranciers en uitvoerders verantwoordelijk te maken voor een langere periode na oplevering. Maar ook door ze met hun familie uit te nodigen voor een exclusief bezoek aan de schilderijen die straks komen te hangen op wat nu hun werkplek is, zoals door het Mauritshuis werd gedaan.

Zodat men enthousiast raakt en gemotiveerd wordt net dat stapje extra te zetten.

FLEXIBEL SYSTEEM

Hoe goed je een organisatie van een project ook dichttimmert, na oplevering kunnen er altijd praktische zaken boven water komen die verbetering eisen. “Daar moet je van tevoren rekening mee houden in de begroting”, aldus Bakkum.

Zo ook bij het Mauritshuis, waar bij de entree van de kantoren en het auditorium gebruik is gemaakt van poortjes die open gaan met een pasje. Gasten worden ontvangen en naar binnen gelaten door een medewerker met pasje. Tussen alle ingewikkelde technologie in werd even vergeten dat mensen die door de poortjes naar binnen gaan, ook weer naar buiten komen. Dan is het logisch wanneer de hekjes voor de vertrekkers automatisch openen, maar dat gebeurde niet. Gasten zonder pasje konden er niet uit. “Dan scheelt het wanneer je er rekening mee hebt gehouden dat dergelijke onvoorziene zaken de kop op kunnen steken”, aldus Moussault.

Het duo Moussault en Bakkum was ook verantwoordelijk voor de keuze om substantieel te investeren in gebouw automatisering. Als niet-technici, maar beiden met een flinke dosis ervaring met museale bouwprocessen, wisten ze om diverse valkuilen heen te lopen.

Een goed systeem is een flexibel systeem, zo weet Peter Bakkum. “Na oplevering blijkt namelijk pas hoe het echt functioneert. Een systeem is afhankelijk van externe factoren die vooraf niet honderd procent in te calculeren zijn. Zoals hoeveel mensen daadwerkelijk het museum bezoeken en hoe die het gebouw gebruiken. Daar moet de techniek op kunnen anticiperen.” Een tweede reden voor een flexibel systeem is dat de techniek zich snel doorontwikkelt. Op het moment van oplevering kan de stand van de techniek alweer een stuk verder zijn ten opzichte van het begin van het project, als het programma van eisen wordt opgesteld. En tot slot is het zaak om ook in de toekomst steeds te blijven kijken welke nieuwe toepassingen eventueel van meerwaarde kunnen zijn voor het Mauritshuis. Dat moet gedaan worden zonder Moussault. Hij is onlangs voor zichzelf begonnen. Samen met Peter Bakkum zit hij in de stuurgroep voor de uitbreiding en renovatie van Paleis het Loo. Ook dat project zal ongetwijfeld een interessant automatiseringsverhaal opleveren.

20 B+U 3 2017

B+U 3 2017 21

STICHTI NG

VLAKGLAS

RECYCLING

NEDERLAND en hun rol in de circulaire economie

22 B+U 3 2017

Recyclen is geen keuze meer, het is een noodzaak geworden. Schaarste van grondstoffen is al jarenlang een groeiend probleem; de vraag naar grondstoffen en energie neemt wereldwijd toe, de beschikbaarheid neemt steeds verder af. Grondstoffen hergebruiken is broodnodig. Afval is geen afval, maar het zijn grondstoffen die na recycling en verwerking als nieuwe producten teruggebracht worden in de kringloop. In de huidige, lineaire economie kopen we producten die ontworpen zijn met de gedachte dat zij hun leven ooit als afval eindigen. Deze producten eindigen op de vuilnishoop of in de verbrandingsoven.

Een oplossing is recycling, zoals bijvoorbeeld (vlak) glas, papier of plastic. De circulaire economie gaat verder dan alleen recycling; hier staat het hergebruik van producten en grondstoffen centraal en worden afval en schadelijke emissies naar bodem, water en lucht zo veel mogelijk voorkomen (het sluiten van kringlopen). Vlakglas is hiervoor uitermate geschikt.

TEKST TRUDY TUINENBURG, VLAKGLAS RECYCLING NEDERLAND

B+U 3 2017 23

J

aarlijks genereert de woning- en utiliteitsbouw vele duizenden tonnen aan vlakglasafval. Daarom namen de Nederlandse producenten van vlakglas al in 2000 het initiatief om op vrijwillige basis een recyclingsysteem op te zetten om zo te voldoen aan hun producentenverantwoordelijkheid. Het doel van dit systeem was vlakglasafval verantwoord inzamelen en recyclen. Door dit initiatief ontstond een landelijk systeem dat prima aansluit bij de circulaire economie. Stichting Vlakglas Recycling Nederland zet zich in voor het structureel en systematisch inzamelen en recyclen van dit vlakglasafval. De overheid toont haar betrokkenheid door haar toestemming voor het mogen heffen van een recyclingbijdrage op isolatieglas. Het systeem is al vanaf het begin een succes. Werd het eerste jaar 38.000 ton ingezameld, in 2016 was dit ruim 72.200 ton en werd de mijlpaal van 1 miljard kilo ingezameld vlakglas behaald.

Het inzamelsysteem is bedoeld voor iedereen die beroepsmatig met glasafval te maken heeft: schilders, glaszetters, slopers, aannemers, glashandelaren, -veredelaars en -producenten, etc. Uiteraard zijn ook particulieren welkom. Een landelijke afvalinzamelaar is verantwoordelijk voor de plaatsing en het vervoer van de vlakglascontainers. De verwerking ervan is in handen van professionele recyclingbedrijven. Daar doorloopt het vlakglas een keten van geavanceerde scheidingstechnie-

cor wittekoek

ken met als resultaat een partij zuivere vlakglasscherven.

Dit vormt de basis voor waardevolle nieuwe glasproducten. In de vlakglascontainer mogen alle soorten vlakglas die in de woning- en utiliteitsbouw worden gebruikt.

Denk aan ramen, spiegels, douchedeuren en meubelglas.

Uitgezonderd zijn hittebestendig en keramisch glas. Dit glas heeft een hoger smeltpunt en kan problemen bij de productie veroorzaken.

100% HERBRUIKBAAR

Glas is een uitstekende grondstof om her te gebruiken, het is geen afval maar een grondstof voor nieuw glas. Zonder verlies van kwaliteit kan het keer op keer opnieuw gebruikt worden. Zo wordt vlakglas steeds opnieuw ingezet als grondstof voor nieuw vlakglas, holglas (flessen en potten) of glaswol. Glas is een product van met name zand en soda. Door hergebruik levert één kilo glasscherven een besparing van 1,2 kilo aan primaire grondstoffen op. Daarbij levert hergebruik ook een andere milieuwinst op; we besparen namelijk energie in het productieproces. Het versmelten van glasscherven tot nieuw glas bespaart energie en beperkt de uitstoot van rookgassen zoals CO2. Ook de manier van inzamelen en transport draagt bij aan een circulaire economie.

Door het landelijke systeem werken alle partijen effectief samen: partijen die vlakglas aanleveren, inzamelpunten en recyclingbedrijven. Transporten worden efficiënter en meer gestructureerd of op een andere manier verwezenlijkt, zoals per boot in plaats van vrachtwagen; ook dit levert een CO2-reductie op.

Cor Wittekoek, directeur Vlakglas Recycling Nederland: “Door onze manier van inzamelen en in het bijzonder de inzet van schepen naast vrachtwagens, worden duizenden vrachtwagenkilometers bespaard. Ook wordt milieuwinst gepakt doordat het vlakglasafval relatief schoon wordt aangeleverd. Hierdoor heeft het recyclingbedrijf minder energie nodig om het glas te verwerken. Ons systeem is écht uniek in de wereld. Glas is 100 procent recyclebaar en sluit daarom prima aan bij de circulaire economie.”

NEDERLAND CIRCULAIR IN 2050

Het programma Nederland Circulair in 2050 geeft richting aan wat we moeten doen om zuiniger en slimmer met onze grondstoffen, producten en diensten om te gaan en zo de ambitie van ons kabinet - Nederland circulair in 2050 - te behalen. Er gebeurt al heel veel op circulair gebied, maar er is meer nodig en het moet en kan sneller. Bij de openbaarmaking van het programma in september 2016 heeft het kabinet aangegeven een Grondstoffenakkoord te gaan sluiten. Dit akkoord markeert het startpunt om gezamenlijk aan de slag te gaan en oplossingen te bieden voor belemmeringen die de overgang naar een circulaire economie nu nog in de weg staan. In januari heeft Vlakglas Recycling Nederland het Grondstoffenakkoord medeondertekend.

Wittekoek: “Wij zien het Grondstoffenakkoord als een goede zaak om, samen met de andere ondertekenaars, de transitie naar een circulaire economie te versnellen en uiteindelijk te voltooien.”

24 B+U 3 2017

VANG

Met het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG) wil het kabinet de overgang naar de circulaire economie stimuleren. Meer praktisch: hoe zorgen we voor duurzame producten, duurzamer consumeren en meer en beter recyclen zodat alle grondstoffen in de keten blijven. De staatssecretaris: “In een circulaire economie bestaat geen afval. Het kabinet heeft de ambitie om de hoeveelheid recyclebaar Nederlands restafval in verbrandingsinstallaties te minimaliseren. Afvalscheiding - met name aan de bron - is hiervoor een noodzaak.”

Voor de inzameling van vlakglas is het van belang dat het vlakglasafval gescheiden en schoon aangeleverd wordt. Vervuild vlakglasafval is niet recyclebaar en wordt alsnog gestort als restafval. Voor reststromen, zoals metaal, plastic en hout, worden innovatieve oplossingen gezocht, waardoor ook deze stromen hun weg in de circulaire economie vinden.

Wittekoek: “Om zeker te stellen dat de publiek toegankelijke inzamelpunten volgens de voorwaarden werken, heeft Vlakglas Recycling Nederland een kwaliteitscertificaat geïntroduceerd, genaamd ORCIV (Onafhankelijk Register Certificatie Inzamelpunten Vlakglas). Hiermee kan een bedrijf dat het glas inzamelt aantonen dat het aangeleverde glas in het recyclesysteem van Vlakglas Recycling Nederland terecht komt en dus op een duurzame manier verwerkt wordt.”

BOUWBESLUIT

Sinds 2014 is in het Bouwbesluit de verplichting opgenomen dat vlakglas, al dan niet met kozijn, bij het slopen aan de bron gescheiden moet worden. De regeling geldt voor hoeveelheden groter dan 1 m3. Door de aanpassing van Bouwbesluit 2012 kan voorkomen worden dat vlakglasafval uit bijvoorbeeld sloop- en renovatieprojecten samen met ander bouwafval gestort wordt.

Wittekoek: “De aanpassing van het Bouwbesluit is voor de vlakglasrecycling een positieve wending. Maar ook het milieu is grote winnaar. Om deze stelling te onderbouwen hebben we TNO gevraagd om te berekenen wat de totale vermindering is van CO2 uitstoot. Daarbij heeft TNO berekend dat gebaseerd op ons logistieke systeem en het hergebruik van de scherven in de glasindustrie, per iedere 1.000 kilo ingezameld glas liefst 116 kilo uitstoot van CO2 voorkomen wordt. Als je nagaat dat we in 2016 ruim

B+U 3 2017 25

72.200 ton vlakglasafval hebben ingezameld, dan is er daarmee bijna 8,4 miljoen kilo CO2 uitstoot bespaard!

Aan de hand van het aantal kilo’s ingezameld glas, kunnen bedrijven via de CO2 barometer op onze website (www.vlakglasrecycling.nl) berekenen wat hun bijdrage aan het verminderen van CO2 uitstoot is geweest.

Bedrijven kunnen deze cijfers gebruiken voor hun duurzaamheidsrapportages.”

Handhaving van het Bouwbesluit is er echter niet. Zo komt het nog regelmatig voor dat vlakglasafval terecht komt tussen het bouw- en sloopafval. Dit proberen wij op allerlei manieren te voorkomen; zo zetten we bijvoorbeeld bij sloop- en renovatieprojecten containers uit voor de inzameling hiervan. Bij grotere partijen is dit voor de opdrachtgever zelfs kosteloos.

Wittekoek: “De uitdaging die er ligt bij sloopprojecten wordt door ons aangegrepen door de sloper zoveel mogelijk te ontzorgen. Dit doen we door het geven van informatie over vlakglasinzameling en het plaatsen van containers op projecten tegen een handelingstarief.

We hebben geconstateerd dat de belangrijkste reden om glas bij sloop niet gescheiden in te zamelen, in de kosten voor de sloper ligt. Als er geen handhaving is, dan moeten we proberen zoveel mogelijk te ontzorgen.”

26 B+U 3 2017

MASS CUSTOMIZATION VOOR DE BOUW

B+U 3 2017 27

De Bouwbeurs 2017 kende geen wereldschokkende innovaties, op één na. In de hal Bouw & ICT stond gamechanger Studio RAP, wat staat voor Robotics, Architecture, Production.

TEKST GERARD VOS

28 B+U 3 2017

B+U 3 2017 29

D

e ontwikkelingen in de bouw staan niet stil. Digitalisering en robotisering openen de deuren naar revolutionaire vernieuwingen. De robotarchitectuur van Studio RAP is er zo een. RAP streeft ernaar de rol van de hedendaagse architect te herdefiniĂŤren door onder andere het productieproces naar zich toe te trekken.

Mede-oprichter Wessel van Beerendonk: “We merken dat we wel wat reuring hebben veroorzaakt in de bouw. Wat we doen is een verandering in de traditie.

Er liggen namelijk veel kansen in de robotisering.�

SKILLEDIN

Met het Skilledin Office, in opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam, hebben de jonge ontwerpers hun visitekaartje afgegeven. Het 130 vierkante meter tellende gebouw omvat een kantoor, presentatieruimte en een trainingscentrum. Het geheel wordt overspannen door een houten gewelf, bestaande uit 225 unieke houten elementen, dat ruim acht meter overspant.

Het op druk geoptimaliseerde gewelf bestaat uit driehoeken van Kerto Q-platen. Deze zijn door middel van vingerverbindingen en een schroefverbinding aan elkaar bevestigd. Het ontwerp is door speciaal gemaakte software direct vertaald naar productieaanwijzingen voor een robotarm. Deze benodigde onderdelen worden uit platen hout gefreesd, compleet met boorgaten en unieke nummering om de montage te faciliteren.

30 B+U 3 2017

“ Oneindige mogelijkheden van digitale fabricatiemethodes vertalen naar vernieuwende expressieve architectuur�

B+U 3 2017 31

ONEINDIGE MOGELIJKHEDEN

“Feitelijk vertalen we innovatie naar architectuur”, vertelt Van Beerendonk. “Zoals de modernisten honderd jaar geleden innovaties op het gebied van seriële massaproductie vertaalden naar nieuwe architectonische uitgangspunten, zo streven wij ernaar om de oneindige mogelijkheden van digitale fabricatiemethodes te vertalen naar een vernieuwende expressieve architectuur.

We hebben ons bewust gedistantieerd van de huidige bouwcatalogus. We gaan voor mass customization waarbij alles uniek is. Dit gegeven vertalen wij naar een eigen signatuur waarbij gevelindelingen, plattegronden, eigenlijk het gehele gebouw er anders uit komt te zien.

Door de gehanteerde bouwmethoden van vandaag hebben nu alle projecten een en dezelfde herhaling, bij ons hoeft dat niet.”

Om op te schalen heb je portfolio nodig en credibility, weet Van Beerendonk: “We zijn nu bezig met een 3D betongeprinte abri voor een watertaxi en hebben enkele projecten lopen. De Nederlandse Bouwprijs gaf ons een boost, maar we zoeken nog steeds naar opdrachtgevers om gezamenlijk grote projecten te realiseren. Opdrachtgevende partijen kunnen middels onze robotarchitectuur geld besparen zonder concessies te doen op vormvrijheid, met een waanzinnig mooi architectonisch ontwerp als resultaat natuurlijk.”

32 B+U 3 2017

DRUKKEN VAN

HEIPALEN NIEUW ALTERNATIEF

B+U 3 2017 33

Verovert Chinese fundeermachine Europa?

Het klinkt eigenlijk te simpel voor woorden: Het in de grond drukken, in plaats van heien, van prefab funderingspalen. Een nieuwe methode op de Nederlandse bouwplaats, revolutionair in al zijn eenvoud. Alhoewel, zo revolutionair is het nu ook weer niet.

In China gebeurt het in de grond drukken van funderingspalen al vijftien jaar. Reden genoeg om een Chinese drukmachine naar Nederland te importeren om te zien of de methode ook hier aanslaat. De Europese markt ligt nog volledig open. ‘Waarom is dit niet eerder gedaan?’ zo vragen de betrokkenen zich af.

BEELD A.P. VAN DEN BERG

D

e geluids- en trillingsoverlast die wordt veroorzaakt door het heien van prefab funderingspalen wordt maatschappelijk steeds minder geaccepteerd. Ook de regelgeving wordt steeds strenger. Daarbij wordt er in Nederland steeds meer binnenstedelijk gebouwd, waar trillingen en geluidsoverlast extra storend zijn. Dat verklaart waarom de laatste jaren het ene na het andere alternatief voor traditioneel heien werd bedacht. Verschillende alternatieven, zoals boren of in situ in de grond gevormde palen, zijn in opkomst. Betonspecialisten IJB Groep en Bruil gingen specifiek op zoek naar een oplossing waarbij de prefab heipaal gewoon gebruikt kon blijven worden, omdat zij geloven in de kwaliteit van deze paal. Het bracht de ‘concurrenten’ nader tot elkaar, op zoek naar een alternatief zonder overlast.

“Het leek te mooi om waar te zijn, zo’n eenvoudige oplossing. Vandaar dat we zelf naar China gereisd zijn”, aldus Alfons van Woensel, directeur van Bruil. De delegatie van zes man - twee van ieder bedrijf - bezocht de Chinese fabriek waar de machines worden geproduceerd.

Bertus Jaarsma, productiemanager namens machinebouwer A.P. van den Berg, vertelt over het Chinese avontuur. “We gingen er heen met een houding van ‘het zal ons benieuwen’, maar al snel vielen ons de schellen van de ogen.” Het prototypestadium bleek in Azië al lang en breed gepasseerd te zijn. “De afgelopen tien jaar heeft T-Works in Azië zo’n 1000 machines gebouwd en verkocht. Tijdens ons bezoek waren er in de fabriek meer dan tien drukmachines in aanbouw. Dat was het eerste moment dat we op ons hoofd krabden en ons afvroegen ‘waarom weten we dit niet in Europa?’”

CHINEES AVONTUUR

LANCERING EERSTE MACHINE

Die zoektocht leidde naar China. Daar wordt sinds jaar en dag gewerkt met een machine die heipalen de grond in drukt. De methode werkt in het kort als volgt: De paal wordt in een klem in het midden van de machine geplaatst. Vervolgens wordt - met behulp van het gewicht van de machine zelf en met extra contragewichten - de paal de grond in geduwd. Het geheel wordt aangestuurd door hydrauliekcilinders. Een fluisterstille methode vergeleken met het traditionele heien, zo verzekerde de Chinese machinebouwer T-Works. Dat wilden de betonspecialisten wel eens met eigen oren horen. Ondertussen werd A.P. van den Berg benaderd als derde partij, om de betonspecialisten te adviseren over de techniek achter de machine. Als machinebouwer van onder meer sondeerapparatuur en met ervaring in handel in China een uitgelezen partner om de machine eventueel naar Europa te importeren.

Er zouden nog meer van die momenten volgen. “We werden rondgeleid bij wat ze daar een klein bouwproject noemden: een nieuwbouwproject van 50.000 woningen. Op die bouwplaats waren zo’n vijftien machines continu bezig prefabpalen in de grond te drukken.”

Tot slot werd een project in Jakarta bezocht, waar een machine in binnenstedelijk gebied tussen twee hoge flatgebouwen werkzaam was. “Daarna was iedereen overtuigd van de mogelijkheden van de machine. Dat hij ondanks zijn omvang relatief makkelijk manoeuvreert en dat er in stedelijk gebied gewerkt kan worden zonder geluids- en trillingsoverlast.”

Het gevolg van deze reis was dat de drie partijen besloten de fundeermachine te lanceren op de Nederlandse markt. A.P. van den Berg sloot een contract met de Chinese producent voor het importeren van de machine.

Bruil en IJB Groep kochten het eerste exemplaar dat

34 B+U 3 2017

voet op Nederlandse bodem zette. Zodoende werd het risico gespreid. Het is namelijk niet niks, een volledig nieuwe methode die regelrecht ingaat tegen de oude traditie van het in de grond heien van funderingspalen.

Dat de twee paalleveranciers zélf met het idee kwamen, en besloten om een machine te kopen, zorgde voor voldoende vertrouwen bij A.P. van den Berg dat de markt ontvankelijk is voor deze methode.

De eerste machine arriveerde afgelopen oktober per boot in de fabriek in Heerenveen. Door toevoeging van veiligheidsvoorzieningen voldoet de machine ook aan de CE-markering die in Europa geldt.

PROEFMOMENT

Een tweede toevoeging die werd gedaan is dataregistratietechnologie. De meettechnologie die A.P. van den Berg ontwikkelt voor hun sondeermachines, blijkt tevens van meerwaarde voor de fundeermachine. Daarmee wordt per paal tot achter de komma gemeten hoe diep en met welk gewicht deze in de grond wordt gedrukt.

Met een mechanische draaiknop is de drukkracht in te stellen. Die gaat tot maximaal 320 ton, het volledige gewicht van de machine. Jaarsma: “Zo is het indrukken van de paal niet alleen een stille methode, maar tegelijkertijd een exact test- en proefmoment, waarmee kan worden bewezen dat de heipaal een vooraf ingesteld gewicht aankan. Het kalenderen, dat vanouds bij heien gebeurt, is hiermee vergeleken nattevingerwerk.”

Inmiddels is door Bruil en IJB Groep de vof Drukpaal.NL opgericht, waarmee de methode nu onder de aandacht wordt gebracht van de Nederlandse bouwwereld. De machine was onlangs in gebruik voor de uitbreiding van de productielocatie van Accsys Technologies in Arnhem.

Het project werd aangegrepen om ‘de markt’ uit te nodigen om de nieuwe methode te komen bewonderen.

Op een regenachtige dag in maart staan afgevaardigden van heibedrijven, aannemers, constructeurs, ingenieursbureaus, gemeenten en zelfs verzekeringsmaatschappijen, onder een warboel van paraplu’s het Chinese gevaarte te bewonderen. Ze zien hoe de heipalen met speels gemak binnen een paar minuten in de grond worden geduwd. De machine maakt niet veel meer lawaai dan een tevreden gebrom, waarbij het nog prima converseren is. “Bij traditioneel heien zouden we hier staan te dansen en hadden we nauwelijks met elkaar kunnen praten”, zo geeft Jaarsma ter plekke commentaar. “Dit is een perfecte proeflocatie, omdat in de aangrenzende fabriek machines staan die gekalibreerd zijn. Er mogen dus absoluut geen trillingen in de belendingen aan te pas komen.”

WAAROM NIET EERDER?

Ook de regen komt als geroepen, omdat zo kan worden aangetoond dat de machine ook in nat zand kan manoeuvreren. Als een luie dinosaurus legt de machine de buik - zo’n 220 ton - op de grond. Vervolgens gaan de twee poten aan de zijkanten omhoog, om zich zo’n drie meter verder weer op de grond plaatsen. Daarna richt de buik zich weer op en gaat achter de poten aan.

Een relatief snelle verplaatsing voor zo’n zwaar apparaat. Bovendien wordt de ondergrond niet omgewoeld, zoals bij een verplaatsing op rupsbanden. Jaarsma: “De

Meettechnologie registreert hoe diep en met welk gewicht de paal in de grond wordt gedrukt de machine is in volle gang, maar op een tiental meters kan nog prima geconverseerd worden.

B+U 3 2017 35

de heipaal wordt in een klem geplaatst, waarna deze met behulp van het gewicht van de machine en contragewichten de grond in wordt gedrukt.

36 B+U 3 2017

door een extra klem aan de kopse kant van de machine, kunnen heipalen tot binnen een meter van belendingen worden geplaatst.

B+U 3 2017 37

verplaatsing gaat dus in twee fasen door de lucht. Het gewicht blijft steeds goed verdeeld, waardoor het zand enkel een beetje wordt aangedrukt, maar er verder geen sporen zijn.”

Intussen wordt nog volop nagedacht over toekomstige verbeteringen. Jaarsma vertelt dat de dataregistratie verder geautomatiseerd wordt. “Van elke paal wordt automatisch geregistreerd hoe diep en met welke kracht deze in de grond wordt geduwd. Nu loopt aan het eind van de dag steeds iemand naar de machine om deze gegevens op te halen. We willen dat die informatie in de toekomst automatisch direct per modem digitaal beschikbaar is. Dat is weer een efficiëntieslag.” Over efficiëntie gesproken, het is nog even afwachten, maar het gebruik van de machine is volgens Jaarsma niet duurder dan de traditionelere methoden. “De machine kost natuurlijk wat, en de aan- en afvoer van de machine ook.

Daar staat tegenover dat het operationele werk goedkoper is dan bijvoorbeeld boren.”

Na afloop van de bijeenkomst in Arnhem blijft één vraag in de lucht hangen. Waarom is de drukmethode nog niet

eerder in Europa gelanceerd? In de vijftien jaar tijd dat T-Works bezig is, was er niemand uit Europa die zelfs maar informeerde. Het blijft de betrokken partijen fascineren. “Misschien dat we in Europa te veel blijven hangen in het idee dat Chinezen alleen maar bezig zijn met het kopiëren van onze innovaties”, aldus Bertus Jaarsma.

“Dat we vergeten te kijken naar hún innovaties.”

HEITRADITIE

“Het duurt altijd een paar jaar om een innovatie te introduceren”, zo stelt Alfons van Woensel van Bruil.

“Een paar jaar geleden was het nog volop crisis. Partijen waren bezig met overleven en hadden niet de tijd en de middelen om een dergelijke machine uit China te halen.

Ondanks dat de tijd slecht was, zijn we toen al begonnen met zoeken naar alternatieve methoden voor de prefab funderingspaal.”

John Engelsman, algemeen directeur van IJB Groep, wijst op de heitraditie in Nederland. Met een beetje fantasie gaat die terug tot de oertijd, toen palen de woningen letterlijk boven water konden houden. Toen had men

“Fluisterstille methode vergeleken met het traditionele heien”, zo verzekerde de Chinese machinebouwer FUNDEERMACHINE VOOR HET IN DE GROND DRUKKEN VAN PREFAB HEIPALEN De eerste fundeermachine voor het indrukken van prefab funderingspalen in Nederland weegt maximaal 320 ton en heeft dan een maximale indrukkracht van 3200 kN. De palen kunnen met een snelheid van tussen de 2 en 7 meter per minuut in de grond worden gedrukt. De afmetingen van de machine zijn 12,5 bij 7 meter. De fundeermachine is ook beschikbaar in kleinere varianten vanaf 60 ton en groter tot van 1200 ton schoon aan de haak.

De drukkracht wordt bereikt door een combinatie van het eigen gewicht van de machine en de toevoeging van contragewichten. De paal wordt voor het indrukken in een hydraulische klem geplaatst. Deze klem is in te stellen voor verschillende ronde of vierkante paaldiameters of zelfs palen van een afwijkende vorm. Een generator zorgt voor de aandrijving van de elektromotoren. Het indrukmechanisme bestaat uit vier hydraulische cilinders om de indrukkracht en de indrukslag van circa 2 meter te verzorgen. Speciaal voor het indrukken van palen aan de grenzen van het werkveld of nabij belendingen, is een tweede indruksysteem aan de zijkant van de machine beschikbaar dat 50% van de indrukkracht van het centrale indruksysteem haalt. Zodoende kan binnen een meter afstand van een belending een paal trillingsvrij in de grond worden gedrukt.

geen drukmachine, maar wel flinke hamers. “Het is een stukje cultuur, gewenning, gecombineerd met onwetendheid.” Dat de betonspecialisten zelf het initiatief hebben genomen voor de komst van de drukmachine, past dan weer bij de Nederlandse innovatiegeest. “Je zou denken dat zoiets misschien eerder vanuit de heibedrijven zelf zou komen, maar wij denken graag in totaaloplossingen. We doen ook zelf sonderingen en bodemonderzoek. Een kwestie van kennis vergaren en vanuit die kennis steeds naar nieuwe oplossingen blijven zoeken”, zo besluit Engelsman.

A.P. van den Berg is zo slim geweest om het Europees alleenrecht te verwerven voor de import van de fundeermachine van T-Works. De machine zelf heeft op haar beurt verschillende patenten toegewezen gekregen.

Mocht de drukmethode een succes worden in Nederland, dan ligt de weg naar Duitsland en de rest van Europa open.

38 B+U 3 2017

B+U 3 2017 39

DAKAWARD EN DAKENMAN VAN HET JAAR

winnaar van de dakaward 2016: het dak van het nieuwe museum voorlinden in wassenaar

40 B+U 3 2017

Tijdens een feestelijke avond, georganiseerd door dakenvakblad Roofs, zijn onlangs het Dak van het jaar 2016 en de Dakenman van het jaar 2016 bekendgemaakt. Rob Bootsman, directeur van Boko en winnaar van de Dakaward in 2015, gaf in zijn speech duidelijk aan dat het winnen van een Dakaward een belangrijk kwaliteitsgevoel voor de gehele branche oplevert.

C

hris Appels en Rob Bootsman stonden beiden ook stil bij het overlijden van Albert van den Hout, waarbij Rob een beroep deed op de organisatie om aan de Dakaward in de toekomst ook de naam van Albert te verbinden.

Een professionele jury maakte eerder de avond de vier grote kanshebbers bekend die van de elf genomineerde prominente daken overbleven voor het winnen van de Dakaward 2016, te weten:

FIETSDAK

Het fietsdak over het dak van de school te Oog in Al te Utrecht. Met op het dak een permacultuur dakmoestuin waterdaken op het zorgplein te brunssum

voor de scholieren, een PV energiedak en de openbare dakfietsroute naar de nieuwe Dafne Schippersbrug.

Dit dak werd gerealiseerd in samenwerking met partners van Leven op Daken (Mastum daksystemen en van der Tol Hoveniers) voor Klaassen Groep. Architect: Next architecten, Rudy Uytenhaak en B+B landschapsarchitecten.

ZORGPLEIN

Ook de groen-blauw en gele waterdaken op het Zorgplein in Brunssum, om regenwater ter plaatse gecontroleerd af te voeren in combinatie met begroeiing, water en energie behoorden tot genomineerden. Toegepaste

B+U 3 2017 41

het fietsdak over het dak van de openbare basisschool te oog in al te utrecht.

noviteiten daarbij zijn de PV energiedaken. Begroeide daken zijn toegepast o.a. in verband met de windbelasting op deze 18 verschillende daken. Het groen loopt ook onder de PV zonne-energie door, waardoor er extra koeling optreedt en daardoor extra rendement door de installatie wordt gerealiseerd.

Het werk is gerealiseerd door Jonkers Hoveniers (Optigroen systemen) en NDA partner Verkoelen dakspecialisten, in opdracht van aannemingsbedrijf Jongen Landgraaf en Compaan Projecten. Architect is hier de AMA Group uit Maastricht.

THEATER

Het derde dak, het theaterdak bij de entree van het nieuwe dierenpark Emmen heeft een spectaculaire vormgeving die volledig voorzien is van een begroeid dak. Onder hellingshoeken tussen de 50 tot bijna 90 graden is het totale dakbedekkingssysteem aangebracht samen met een sedumdak.

De materialen werden op een veilige wijze aangebracht, waarbij gebruik gemaakt werd van abseiltechnieken.

Dit maakt het werk extra bijzonder. Medewerkers van Serco Dakspecialisten (isolatie en dakbedekking) en Koninklijke Ginkel Groep (beiden in opdracht van Dura het theaterdak bij de entree van het nieuwe dierenpark emmen.

42 B+U 3 2017

winnaar van de dakaward was het dak van het nieuwe museum voorlinden in wassenaar

B+U 3 2017 43

“ Voor de branche een extra stimulering om meer speciale daken te realiseren”

dakenman van het jaar & nieuwe directeur nda erik steegman

Vermeer) hebben in een abseilharnas aan een rail van 35 meter gehangen. De rail is op het hoogste punt van het dak, door Eurosafe Solutions, aangebracht. Van den Berg groep was de architect in samenwerking met Henning Larsen Architects uit Denemarken.

MUSEUM VOORLINDEN

De vierde en tevens de uiteindelijke winnaar van de Dakaward was het dak van het nieuwe museum ­Voorlinden in Wassenaar. Dit speciale dak bestaat uit een drielaags systeem van een glazen dak met daarboven 115.000 elliptische cilinders, die dienen voor het op een natuurlijke manier verlichten van de getoonde kunst in het museum gedurende de dag. Onder het glasdak zijn Velums (zonneschermen) aangebracht waarmee het licht wordt gefilterd en diffuus daglicht ontstaat.

Door de speciale daglicht inval wordt de privé kunstverzameling van Joop van Caldenborgh (oprichter chemieconcern Caldic) optimaal beschermd tegen het zonlicht en toch fraai verlicht.

De constructie is van VDL Industrial Modules bv uit Helmond en is ontwikkeld en gemonteerd in opdracht van Cordeel Nederland. Het dak zelf is vervaardigd uit staal en aluminium. Onder de buizen is met behulp van isolerend glas een glazen zadeldak aangebracht. Pieters Bouwtechniek ontwierp ten behoeve van het glasdak en de glasgevels een kolommenstructuur, ingeklemd in de onderliggende kelder en fundering.

Trots presenteerde Dirk Jan Postel van Kraaijvanger Architects uit Rotterdam zijn ontwerp en nam het volledige team de Dakaward 2016 in ontvangst.

DAKENMAN VAN HET JAAR & NIEUWE DIRECTEUR NDA

Voorafgaand aan de Dakaward werd ook de Dakenman van het jaar 2016 bekend gemaakt. Deze publieksprijs werd op de avond zelf uitgereikt aan Erik Steegman,

oud-directeur van Leven op Daken. Hij ontving de prijs onder andere voor zijn inzet in 2016 voor de Green Deal Groene Daken Deze 200-ste Green Deal is eind 2015 getekend met 27 partijen waaronder gemeenten, provincies en koepelorganisaties samen met het bedrijfsleven en het ministerie EZ en IenM. Hij gaf in zijn bedankspeech aan dat “hij de hoop en verwachting heeft dat daken niet meer standaard van grind worden voorzien, maar dat iedereen die het dak moet inrichten vanuit ontwerp, gebruik, eigendom of renovatie, eerst een groen blauw gebruiksdak overweegt toe te passen, om zo tot versnelde verbetering van stedelijke biodiversiteit te komen.”

Ook hij zag de betrekkelijkheid van de aan hem uitgereikte prijs, nu de dakenman van alle tijden zo gemist zal worden. Hij droeg zijn prijs op aan de op maandag 20 maart overleden Albert van den Hout.

Erik Steegman gaf verder aan dat hij “in zijn nieuwe job voor een ‘groener’ NDA (Nederlandse Dakdekkers Associatie) zal gaan.” Hij start per 1 mei aanstaande als directeur van NDA, waaronder ook de organisatie Dakbehoud valt en geeft daarnaast sturing aan de verdere uitbouw van inkooporganisatie Coninko.

44 B+U 3 2017

B+U 3 2017 45

BREEAM-NL STERRENREGEN 61 BREEAM-NL In-Use sterren reikte de Dutch Green Building Council (DGBC) uit. Aan drie Strukton publiekprivate-samenwerkingsprojecten, waar de ambities voor een duurzame werk- en leefomgeving werkelijkheid worden.

Vier sterren BREEAM-NL In-Use voor de hercertificering van DUO2 in Groningen op Asset en drie sterren voor Beheer. Drie sterren voor zowel gebouw als beheer van het Ministerie van Financiën in Den Haag, en maar liefst zes keer vier sterren op zowel Asset als Beheer voor de Kromhout Kazerne in Utrecht.

Thomas Metz, verantwoordelijk voor het BREEAM-NL In-Use keurmerk bij de DGBC: “Geweldig dat zes gebouwen tegelijk zijn gecertificeerd. En ook nog eens met een ongekend hoge score op zowel Asset als Beheer: Excellent. Uniek voor Utrecht. Kiezen voor een portfolioaanpak maakt het mogelijk meerdere gebouwen slim te benchmarken en te sturen op verdere verbetering.”

ZONNEPANELEN EN 48 STERREN

Uniek is dat zes kantoorgebouwen van de Kromhout Kazerne gecertificeerd zijn met vier sterren (Excellent) voor zowel Asset als Beheer. Dit zijn niet alleen de eerste BREEAM-NL In-Use Excellent panden in Utrecht, maar dit is meteen een verdubbeling van het aantal gebouwen in Nederland met deze certificering. Met een BREEAMtraject wordt niet alleen duurzaamheid getoetst in het kader van energiegebruik, watergebruik, afval en vervuiling, maar wordt ook gekeken naar het gebouwmanagement en gezondheid. De Utrechtse wethouder Lot van

Hooijdonk reikte namens de assessor de certificaten uit en feliciteerde alle gebruikers van de kazerne met hun duurzame leefomgeving en complimenteerde het exploitatieteam met hun focus op energie en duurzaamheid.

MANIFEST ‘HET DAK VAN UTRECHT GEEFT ­ENERGIE!’

In 2017 zal op de Kromhout Kazerne 5.800 vierkante meter aan zonnepanelen worden geplaatst. Deze zonnepanelen geven zichtbaarheid aan de duurzame activiteiten en ambities. Zowel Strukton als exploitatiemaatschappij Komfort tekenden onder toeziend oog van wethouder Van Hooijdonk het manifest ‘Het dak van Utrecht geeft energie!’. Zo verbinden zij zich aan de samenwerking tussen de gemeente Utrecht en bedrijven om in 2020 tien procent van de daken voorzien te hebben van zonnepanelen.

HERCERTIFICERING IS BEVESTIGING

Eind 2013 was de huisvesting van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en de Belastingdienst in Groningen het eerste bestaande kantoorpand van de Rijksoverheid dat vier sterren kreeg toegekend. Met deze hercertificering bestendigt DUO zijn duurzame ambities.

46 B+U 3 2017

Koestraat 7

-

5334 LJ VeLddrieL

-

teL: 0418 - 632 267

-

Fax: 0418 - 635 066

-

inFo@gebrVanherwiJnen.nL

13251

w w w . g e b r v a n h e r w i j n e n . n l

Bodemverbeteraars Bomengranulaat Bomenzand Bomengrond

Uw partner voor infrastructurele vraagstukken!

Inspecties Normeringen Trainingen Advies Certificaten A-Quin b.v.

Industrieweg 43 3361 HJ Sliedrecht T 0184 - 41 07 12 E info@A-Quin.nl

www.a-quin.nl

Grondbank

Met onze diensten infrastruc­ tuur ontzorgen wij u volledig.

Wat vindt u belangrijk? Wat zijn uw doelstellingen? Persoon­ lijke aandacht is niet alleen in de beginfase belangrijk, het is een continu proces.

Dat doen wij niet alleen, maar samen met u. Onze gemoti­ veerde en ervaren vakspecia­ listen zijn de garantie voor een goed resultaat.

Dát bedoelt A-Quin met ontzorgen!

Bouwstoffen Zand en grond Halfverharding Recycling

nieuw adres Walderweg 2 5324GA ammerzoden 0418 643 039 | info@zagron.nl | www.zagron.nl 13325

Voorsprong door innovatief samenwerken

13357a

13358a

B+U 3 2017 47

Strukton Worksphere beheert en exploiteert dit duurzame overheidspand. Bij de huisvesting van DUO en de Belastingdienst wordt onder meer afval gescheiden in zes stromen; het afval wordt bijna geheel hergebruikt.

Daarnaast is veel aandacht geweest om de bestaande ecologie te handhaven en te verbeteren, door de aanleg van een stadstuin die aansluit bij het bestaande bos en met voorzieningen voor de dieren die van nature hier al voorkomen zoals behuizing voor vleermuizen en een slechtvalk.

DUURZAAM RENOVEREN EN BEHEER

Het asset aan de Korte Voorhout 7 is in 2006-2008 gerenoveerd en is de hoofdzetel van het Ministerie van Financiën. Vanwege het bijzondere ontwerp van het pand, in de Engelse Brutalisme stijl, is er bij de renovatie gekozen voor behoud van deze stijl, maar met verbetering van het comfort en de energiehuishouding.

De dubbele huidfaçade en het gebruik van warmte-­ koudeopslag (WKO) dragen hier in belangrijke mate aan bij. Met het behalen van de Very Good BREEAM-NL In-Use certificering is aangetoond dat niet alleen het gebouw duurzaam is gerenoveerd, maar ook het beheer aan de criteria voldoet.

Anke van Leeuwen, BREEAM-NL In-Use expert bij ­Strukton Worksphere, sluit tevreden af: “Het geeft energie om partijen te helpen met het realiseren en ­aantoonbaar maken van hun mvo-doelstellingen. Door het gezamenlijke belang te onderkennen en goed samen te werken kunnen we met kleine en grote stappen ons doel bereiken.”

“ Het geeft energie om partijen te helpen met het realiseren van hun mvo-doelstellingen” ANKE VAN LEEUWEN IN-USE EXPERT BIJ STRUKTON WORKSPHERE

advertentie

Thuis aan Huis Tijdelijke mantelzorgwoningen huren of kopen.

www.thuisaanhuis.com Tel. NL: +31 (0) 85 8884200 Tel. BE: +32 (0) 3 8081331 E-mail: info@thuisaanhuis.com 13613

48 B+U 3 2017

B+U 3 2017 49

TINY HOUSES WORDEN GROOT

50 B+U 3 2017

De Tiny House-beweging mag zich op een groeiende belangstelling verheugen. En dat is niet voor niets, de kleine huizen passen meer dan goed bij de woonwensen van doelgroepen als alleenstaanden of starters. Tel daar de pluspunten als flexibel in te delen, schakelbaar, en energie leverend bij op en de succesformule is compleet. Vier partijen - van oud-gedienden tot nieuwkomers - vertellen over hun unique selling points en de huidige markt.

TEKST GERARD VOS

UITSTROOM MAATSCHAPPELIJKE OPVANG

In de Sumatrastraat in Leiden staat sinds begin maart een modulair gebouw van Finch Buildings. De modules huldigen het principe van schakel-en-woon. Je kunt er een recreatiewoning mee realiseren of een appartementencomplex met vier, vijf tot zeven verdiepingen.

Elke module telt vijfentwintig vierkante meter. De modules zijn voorzien van keuken, sanitair en meterkast.

Er worden enkel gezonde en hernieuwbare materialen gebruikt. Verder worden er geen materialen gebruikt die schadelijke stoffen uitstoten.

Oprichter van Finch Buildings Jurrian Knijtijzer: “Wat wij adviseren, en in Leiden werd hier ook voor gekozen, is ervoor zorgen dat je bij tijdelijkheid een lange exploitatietermijn mogelijk maakt. Want zo kun je kwaliteit garanderen. Dit hebben we het grondabonnement genoemd. In dit geval maakt de gemeente het mogelijk om het project te exploiteren en wordt er gebruik gemaakt van tijdelijke kavels. Als termijn spreek je bijvoorbeeld dertig jaar exploitatie af, maar binnen die dertig jaar moet er twee keer van locatie worden gewisseld.”

Voor de gemeente is het een goede tool om een diversiteit aan tijdelijke plekken te creëren en voor kwaliteit te gaan. Knijtijzer: “Je doet meteen ook iets aan de woonbehoefte. Een tijdelijk project moet vaak rondgerekend worden op een periode van bijvoorbeeld tien jaar, dus

komt er een laagwaardige oplossing en ga je na tien jaar slopen en dan zit je daarna nog steeds met een huisvestingsvraag. Je moet het structureel oplossen en voor de lange termijn durven kiezen.”

In Leiden resulteert het project in een gemixte bestemming. Vier modules zijn reguliere woningen en er zijn twaalf modules voor de uitstroom van maatschappelijke opvang. Met het project in Leiden laat het jonge bedrijf haar mogelijkheden zien. Knijtijzer: “We tonen hiermee aan ook een betrouwbare partij te zijn. We proefden wat aarzeling in de markt. Maar na het project in Leiden stroomden er direct veel aanmeldingen binnen.”

Finch verwacht dit jaar - een conservatieve schatting aldus Knijtijzer - tussen de drie- en zeshonderd units te realiseren.

Meer informatie: www.finchbuildings.com

B+U 3 2017 51

“Finch verwacht dit jaar tussen de drie- en zeshonderd units te realiseren�

52 B+U 3 2017

DE ONE VAN HEIJMANS

Met de Heijmans ONE willen de aannemer en architect Tim van der Grinten twee problemen oplossen: het tekort aan tijdelijke huurwoningen en de troosteloosheid van leegstaande gebieden. Van der Grinten: “De Heijmans One valt weliswaar onder de noemer tiny house, maar ik zie het als een echte vrijstaande woning.

In de materialisering wordt geappelleerd aan het vakantiegevoel. Aan de buitenkant heeft de woning de iconografie van het grachtenpand, een beetje statig.”

De architectentaal is dan ook duidelijk anders dan veel andere tiny houses. “Die hebben meer de interpretatie van een boerenschuur”, vertelt Van der Grinten. Hij ziet de ONE dan ook meer als een grachtenpand of als luxe loft. “Hij is heel duidelijk ontworpen als vrijstaande woning met een verdieping voor een tot twee personen.”

De prefab woning, in drie uitvoeringen, voldoet aan het Bouwbesluit voor niet-permanente bouwwerken. De ONE wordt in één dag geplaatst, en is per vrachtwagen weer elders neer te zetten. De opbouw bestaat uit een gelamineerd houten casco, de installaties zijn all-electric en de energie wordt zoveel mogelijk duurzaam opgewekt. De verwarming verloopt via infrarood wandpanelen.

“Voor Heijmans is de woning ook een vehikel om te experimenteren met duurzaamheidstoepassingen”, vertelt Van der Grinten. “Zo heeft de uitvoering Overdrive een zonneboilersysteem met geïnte­greerde PCM-opslag.”

Er staan nu tien Heijmans ONE’s in Panningen en achttien in Weert, Lunteren heeft er onlangs twaalf gekregen. Verder zitten er meer dan honderd in de pijplijn voor komend jaar.

Meer informatie: www.heijmansone.nl

B+U 3 2017 53

“Hij is ontworpen als vrijstaande woning met een verdieping voor een tot twee personen”

54 B+U 3 2017

EEN GOED ALTERNATIEF VOOR DE TRADITIONELE BOUW

Tijdens de Bouwbeurs 2017 was bij de ingang het Rabo GroenHuis te bewonderen. Deze woning van Sustainer Homes verbruikt bijna geen energie in vergelijking met regulier gebouwde woningen. Door gebruik te maken van houtskeletbouw in plaats van beton, staal of baksteen is de constructie veel duurzamer dan traditionele bouwmethoden.

Sustainer Homes komt weliswaar voort uit de Tiny home-beweging. “Maar zo zien we onszelf niet”, vertelt CEO Ger van Vugt: “We ontwerpen duurzame architectuur op basis van modulaire houtskeletbouw. Er is heel breed interesse voor radicaal duurzaam bouwen”, schetst van Vugt. “Zelfbouwers vormen een deel van onze doelgroep. Daarnaast willen mensen meer inspraak en meer maatwerk.

Je wilt als klant zelf je huis ontwerpen, niet dat je alleen de hoogte van je wandcontactdoos kunt bepalen of wel of geen serre.”

De prijzen van de units zijn heel flexibel. Van Vugt: “Dat zit hem voor een deel in de te kiezen afwerkingen. In de categorie duurzame bouw zijn we zeer concurrerend. Alle installaties en systemen die je nodig hebt om een EPC 0 te halen, hebben we meegenomen.”

Door robotmatige zaagtechnieken is er bij de sustainer homes nauwelijks rest­afval en is de gemiddelde bouwtijd korter dan twaalf weken. Doordat de ­modules op allerlei manieren te schakelen zijn, kun je gemakkelijk een groot gebouw realiseren.

Tot nu toe zijn er vier Sustainer Homes gebouwd. In de loop van volgend jaar worden er vijftig projecten gerealiseerd waaronder een woonwijk met zestig woningen. De woningcorporaties en grote projectontwikkelaars kijken nog wel een beetje de kat uit de boom, ziet Van Vugt. “Maar dat is een kwestie van tijd.

We zijn er ook niet van afhankelijk, we zijn goed druk.”

Meer informatie: www.sustainerhomes.nl

B+U 3 2017 55

“In de categorie duurzame bouw zijn we zeer concurrerend”

56 B+U 3 2017

“De unit is betaalbaar en volledig demontabel” MOBIELE UNIT IN DE TUIN

Hans Stofberg van Fits2You: “Ik las een keer dat een stel een aanbouw had laten maken voor oma, kosten 130.000 euro! Op het moment dat oma er op een dag niet meer is, zit je met een incourant huis in je tuin. Ik dacht toen: ‘eigenlijk moet je een mobiele unit in de tuin hebben die je weer weg kan halen als hij niet meer nodig is.’ Dat vormde de geboorte van Fits2you. Stofberg: “Ik heb toen Louis Banning van inTexarchitectenadviseurs benaderd om het uit te werken. Inmiddels hebben we vier units bij een zorginstituut in Vaassen geplaatst.”

Fits2you levert een volledig geprefabriceerde woning.

Deze is binnen vier weken leverbaar. In de fabriek wordt hij compleet met badkamer, keuken en installaties geproduceerd. De woning wordt op twee vlak gestelde stalen balken geplaatst en op de vooraf aangebrachte nutsleidingen aangesloten. Voor de constructie, de gevel en het interieur wordt 100% FSC-hout gebruikt.

De woning is demontabel.

Het bedrijf richt zich niet alleen op de zorg, maar de woning is bijvoorbeeld ook geschikt als tiny house om als starter in te wonen. Je kunt er een klein kantoortje van maken in de tuin of het als atelier laten fungeren.

Over de unique selling points van Fit2you hoeft Stofberg niet lang na te denken. “De unit is betaalbaar en volledig demontabel. Onze prijs is echt een pré. Voor € 58.000,inclusief BTW en exclusief transportkosten heb je de basiswoning.”

Stofberg ziet wel heil in pilotprojecten. “Vanuit mijn rol als circulair bouwen adviseur spreek ik veel partijen waaronder corporaties. Een aantal van die partijen gaan hiermee testen en dan hoop ik straks vooraan te zitten.

Meer informatie: www.fits2you.nl

B+U 3 2017 57

58 B+U 3 2017

Grondverzet Agrarisch Transport Baggerwerk Leveren van diverse hulpmiddelen

Al meer dan 40 jaar specialist in groen, grond en infra!

Benedenheulseweg 48, 2821 LT Stolwijk Tel.: (0182) 36 23 88, info@devriesstolwijk.nl

www.devriesstolwijk.nl 13463

LEKKERKERKER ROTTERDAM

VERHUUR & HANDEL, RIJPLATEN & DRAGLINESCHOTTEN

ASBESTWERKEN & SLOOPWERKEN

13386

De juiste partner in het

Normeco is de juiste partner voor het leveren van gebruikersvriendelijke voegoplossingen voor een langdurig onderhoudsvrije bestrating. Het assortiment bevat gunstig geprijsde kwaliteitsproducten die snel en eenvoudig te verwerken zijn.

Voorkomen van onkruid Normeco Ecologic Solutions

• 100% ecologisch • Snel en eenvoudig te verwerken • Onderhoudsvrij • Zelfherstellend • Geen onkruid

Nu inclusief

het handige voegmaatje

Nieuw in het assortiment zijn de Stropellets, een uniek product tegen onkruid in de borders.

Meer informatie over onze producten kunt u vinden op onze website: www.normeco.nl.

normeco ECO LO G I C S O LU T I O N S

www.normeco.nl 13413

+31 (0)6 45 60 56 29

B+U 3 2017 59

COLUMN INNOVATIE Tijdens een presentatie stelde ik de luisteraars eens een vraag: “Weet iemand wanneer de eerste iPhone werd geïntroduceerd?” Niemand antwoordde. Herinnert u het zich nog? Een regelrechte hit werd het.

Een wereldwijde gamechanger op gebied van (mobiele) communicatie.

Inmiddels, bijna tien jaar verder, heeft de smartphone een onmisbare plaats in ons leven gekregen. Vanuit onze handpalm staan wij 24/7 in tekst, beeld en geluid in verbinding met de hele wereld. Voor mij een mooi voorbeeld van innovatie.

Innovatie vindt plaats in verschillende vormen. Voor elke vorm geldt: het draait om het op een andere manier inzetten van wat er nu is. Om zo nieuwe, slimmere of handigere toepassingen te krijgen. Soms ter verbetering van het bestaande en andere keren is de innovatie een gamechanger. Er ontstaat dan een hele nieuwe kijk op zaken en daardoor een nieuwe markt.

De bouw- en installatiesector zijn aan het veranderen. Veroorzaakt door de vier grote ontwikkelingen in nano-, bio-, data- en cognitieve (gedragsbeïnvloedende) technologie. Ik ben ervan overtuigd dat deze vier ontwikkelingen de bouwen installatiesector gaan raken. De komende jaren gaan we zien waarin en hoe. Maar dat het speelveld van bouwen, installeren en techniek gaat veranderen, staat voor mij als een paal boven water. Er is maar één antwoord hoe hiermee om te gaan: innoveren. In producten, diensten en processen. Maar ook in uw manier van denken.

De introductie van de eerste generatie iPhone in Nederland was om precies te zijn: 26 juni 2007. Wat gaat uw ‘iPhone’ worden? Waarin, waarmee of waarop gaat u hét verschil met uw concurrent maken? Innovatief ondernemen start met het anders kijken naar en dwarsdenken over de praktijk. Creatief aan de slag met de vraagstukken (behoefte) van nu. Gericht op het leveren van het antwoord (aanbod) van nu én morgen.

MAARTEN VAN DEN BOON manager business development & innovations bij leertouwer

60 B+U 3 2017

B+U 3 2017 61

SLIM MATERIEEL IN OPMARS In Nederland is het Internet of Tools een nog vrijwel onontgonnen gebied. Door het toepassen van sensoren in bouwmaterieel kun je traceren waar het materiaal zich bevindt en of het gekeurd is.

TEKST GERARD VOS

D

e opkomst van het internet of things is niet meer te stuiten. Weten waar de file staat of een recept voorgelezen krijgen? Vraag het aan de Amazon Echo-praatpaal in je huis. Zijn je pillen bijna op, geen nood! De Pilldrill houdt bij of je nieuwe pillen moet bestellen. Het duurt weliswaar nog even, maar straks zit werkelijk overal een sensor in.

En de van nature traditionele bouw blijft bij deze ontwikkeling niet achter, weet Tim Gestels oprichter van Viloc. Hij studeerde in 2008 af op de problematiek van diefstallen en materieelbeheer in de bouw. Gestels: “Vervolgens ben ik gaan onderzoeken waarom er nauwelijks zendertjes in materieel zitten, want je kunt dan gereedschappen en apparatuur perfect beheren.”

LOCATIE, LOCATIE, LOCATIE

Inmiddels heeft Gestels met zijn bedrijf bijna 30.000 gereedschappen en machines voorzien van een zender.

Zendertjes worden geplaatst in bijvoorbeeld diamantboren, slijpschijven, generatoren, betonmolens of hijsmaterieel. De zendertjes sturen een radiosignaal over het LoRa netwerk van KPN of naar een basisstation in een voertuig of op de bouwplaats. Met een app ziet de beheerder direct waar het materieel zich bevindt.

Gestels: “Je kunt ook zien dat er niet-gekeurde gereedschappen en machines op de bouwplaats liggen. Tijdens de keuring liggen gereedschappen bijvoorbeeld bij mensen thuis. Omdat de app dit inzichtelijk maakt, kun je hier maatregelen op nemen. Wat de veiligheid op de bouwplaats weer ten goede komt.”

Gestels ziet dat er bij werkgevers vaak sprake is van een verzamelwoede. “Er worden teveel materialen ingekocht omdat er geen zicht is op de inventaris. De materialen liggen vervolgens verspreid over diverse bouwplaatsen en magazijnen.”

De zendertjes communiceren via het landelijk dekkend netwerk LoRa. Dit netwerk is speciaal ontwikkeld voor kleine goedkope sensoren. Gestels: “Ik verwacht dat als je bijvoorbeeld naar de GWW-sector kijkt dat in de komende vijf jaar de meeste machines voorzien zullen zijn van dergelijke sensoren.”

62 B+U 3 2017

EXPERTMEETING VOOR THEATERTECHNICI Samen met de VPT, vereniging voor Podium Technici, ­orga­ni­seert de branche Gebouw Automatisering op 8 mei een speciale expertmeeting voor technisch facilitair ­managers van theaters en musea. De renovatie van de Stadsschouwburg en de nieuwbouw van Tivoli Vreden­­burg, beiden in Utrecht, vormden de aanleiding. Nadrukkelijk geprogrammeerd is de problematiek van het alloceren van budget voor technologische innovaties. Dat is binnen het cultuurbeleid van overheden niet zo eenvoudig. Goed om van elkaar te leren hoe je dat toch voor elkaar krijgt en goed om gebouwautomatiseerders mee te laten denken daarover. Als je kunt voorrekenen hoe investeringen leiden tot meer opbrengsten en minder kosten, dan kom je al een heel eind.

RENOVATIE MAURITSHUIS LEVERT LEERZAAM BOEK OP Elders in deze editie van Bouw + Uitvoering komt voormalig zakelijk directeur van het Mauritshuis, Victor Moussault, aan het woord. Uit de business case beschrijving over de renovatie van dat museum in Den Haag komt aan de orde hoe bijzonder dat proces is verlopen en hoe leerzaam dat verloop is voor anderen. Moussault heeft zijn ervaringen opgeschreven en uitgeverij Waanders maakte er een fraai geïllustreerd boek van. Dat het gaat over een project dat de IPMA Excellence Award 2015 kreeg voor het beste project in Nederland, is een extra aanbeveling.

SMARTLABS PROFESSIONALISEERT

Het eindgebruikerscluster van technisch facilitair managers van laboratoria gebouwbeheerders ‘SmartLabs’ is definitief ongoing. Na de startsessie een aantal maanden eerder in het Mesa+ nanolab in Enschede, bleek het enthousiasme in de tweede bijeenkomst, in het O|2 gebouw van de VU Amsterdam alleen maar verder te zijn gegroeid.

Drie discussieonderwerpen zorgden voor uitwisseling van ervaringen en leereffecten. Hoe stel je de juiste requirements op als je een nieuw lab gaat bouwen?

Zorg voor flexibiliteit naar de toekomst. Praat met onderzoekers die het lab gaan gebruiken. Die weten echt nog niet welke onderzoeksfaciliteiten ze over tien jaar nodig hebben. Safety regels en Commissioning zijn belangrijk, al in de voorbereidingsfase.

Het tweede onderwerp, IoT in lab gebouwen bood opzienbarende inzichten. Het VU lab doet de monitoring van wetenschappelijke apparatuur al meer dan tien jaar via internet! Maar wat er allemaal aan zit te komen volgens Dell EMC. Het derde thema betrof integratie. Peter Schumacher van Royal Haskoning DHV zwengelde de discussie aan over de wisselwerking tussen de IT infrastructuur, de installaties in gebouwen en de digitale gebruiksfuncties waar studenten en onderzoekers op rekenen.

De volgende bijeenkomst van het SmartLabs cluster zal zijn op Pivot Park in Oss

BRANCHE BUNDELT ENABLING IOT BEDRIJVEN VOOR GEBOUWEN De toepassing van the Internet of Things in gebouwen is ‘hot’. Dat bleek onder andere tijdens de conferentie Bits, Bricks & Behaviour van afgelopen jaar in november. In het kader van marktontwikkeling nam de brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering het initiatief om een platform te bieden aan alle bedrijven die in Nederland technologie op de markt brengen om IoT in gebouwen mogelijk te maken. In dit k­ ader kwamen 25 van deze bedrijven op 10 maart bijeen om kennis te ­maken met elkaar, om samen inzicht te krijgen in hoe de markt zich ontwikkelt en om te verkennen hoe de marktontwikkeling gezamenlijk kan worden gestimuleerd.

Naast gevestigde namen als KPN, Cisco, Forehand, Axians en Deerns, waren twaalf star t-up bedrijven aanwezig, van vijf jaar oud of jonger. Drie applicatievelden in en om gebouwen werden gedefinieerd: ‘functiesturing in gebruik’; ‘analytics voor conditiemeting’; ’beheerinformatieverwerking voor verrekening en verdienmodellen’.

Wordt uiteraard vervolgd richting de conferentie Bits, Bricks & Behaviour 4.1/4.2 op 1 en 2 november.

B+U 3 2017 63

Asbestsanering Sloopwerken Renovatie

Asbestcalamiteit?

Bel 06-54727676

24/7 bereikbaar!

■ Advies kabel- en leidingrecht ■ Procesbegeleiding bij aan- en verlegwerkzaamheden ■ Ontwikkelingen en implementatie van regelgeving ■ Graafschade preventie ■ Berekening en verrekening nadeelcompensatie ■ Bemiddeling ■ Training en opleiding

Legal Infra Amersfoortseweg 38 3951 LC Maarn

Telefoon: 0174-504471 E-mail: info@kmt-asbest.nl

E-mail: informatie@legal-infra.nl

kmt-asbest.nl asbest-laten-verwijderen.nl

Telefoon: 085 - 058 01 11

‘Fundamentele vraagstukken op het gebied van ondergrondse infrastructuur vragen om deskundigheid en effectiviteit.

Door maatschappelijke veranderingen en een noodzakelijk andere kijk op het gebruik van de ondergrond zijn de belangen enorm toegenomen, terwijl de regelgeving daar vaak bij achterblijft. Legal Infra vult dit gat tussen regelgeving en de praktijk op.’

legal-infra.nl

13519

polymeer voegzanden & steenkorf afscheidingen

- Steenkorven - Schuttingen - grindSchuttingen

13690

Gebr. M. en W. Bron B.V. Aannemingsbedrijf voor aanleg en onderhoud groenvoorzieningen en sportvelden • boomverzorging • grond- en bestratingswerkzaamheden

anleg en a n i t s i l a Speci estrating b n a v d u onderho

- gatorSand XP - euroStone - Stabicare

Al tien jaar dé specialist op het gebied van kwalitatief hoogwaardige steenkorfafscheidingen en distribueert het beste polymeervoegzand voor bestratingen.

T: 040 785 07 05 e toon@gard-care.com i www.gard-care.com

Gebr. M. en W. Bron B.V. Meersteeg 5 4191 NK Geldermalsen Tel. 0345-651644

info@brongroenvoorziening.nl 13482

13390e

64 B+U 3 2017

VARIA GEZONDE EN DUURZAME GEBOUWEN De duurzame standaarden BREEAM en WELL hebben de handen ineengeslagen. De BRE en de International WELL Building Institute hebben een publicatie uitgebracht waarin beide certificeringsprocessen dichter bij elkaar zijn gebracht. Hiermee komt het doel om te komen tot gezonde en duurzame gebouwen weer een stap dichterbij.

WELL is een snel opkomende standaard die zich richt op gezondheid en welzijn van mensen in de gebouwde omgeving.

Factoren die worden meegenomen in de beoordeling zijn: ventilatie, water, voeding, daglicht, beweging, comfort en mentale gesteldheid.

De BREEAM stand en WELL kennen qua onderwerpen zo’n dertig procent overlap. Met de paper ‘Assessing Health and Wellbeing in Buildings’ hoeven bepaalde documenten niet

twee keer te worden ingeleverd.

Op de site http://bouwenuitvoering. nl is de white paper van DGMR en BBA Binnenmilieu te downloaden. In dit Nederlandstalige document wordt

stilgestaan bij wat WELL oplevert voor de ontwikkelaar, voor de werkgever en voor de gebruiker.

Meer informatie: www.dgbc.nl

TO BEE OR NOT TO BEE Urban beekeeping is hot. In de wereldsteden is het een ­opkomende trend. Zo telt Berlijn 750 stadsimkers met in ­totaal meer dan duizend bijenkasten. Ook Amersfoort zou een heuse bijenstal rijker worden, maar dat gaat onverhoopt niet door.

Met Beekeeping draag je bij aan biodiversiteit. Tegelijk is het een mooie manier om het teruglopende aantal bijenvolken tegen te gaan. In veel Nederlandse gemeenten schieten de Air Bee&Bee’s dan ook uit de lucht, maar het is weleens ­lastig om als gemeente hier adequaat op in te spelen.

In de Amersfoortse wijk Nieuwland was op de geluidswal een bijenstal gepland. Het plan was om de bijen de Wildemansmoestuin met fruitbomen te laten bestuiven en ze konden gelijk een rondje maken in de buurt. Stadsecoloog René van Assema, het Wijkbeheer Team Nieuwland en ­imker Joost van Selm stonden te trappelen om dit plan te realiseren. De bijenstal zou als kers op de taart worden ingezet voor educatie.

Door een veelvoud aan redenen is de bijenstal er uiteindelijk niet gekomen. Er waren problemen rondom de bouwvergunning, die eerst wel en later niet nodig bleek. Vervolgens speelde een offerte voor versteviging van de geluidswal onder de bijenstal de negentienjarige imker parten. Wellicht was imker Joost van Selm iets te naïef met zijn plannen, maar had de gemeente vooraf ook niet mee kunnen denken over bestemming, financiering, vergunningen en mogelijke subsidies om zo haar duurzame imago te borgen? Twee jaar later blijken er alleen maar verliezers in deze zaak te zijn. Werksters, koningin en imker blijven vooralsnog in Baarn actief.

B+U 3 2017 65

VARIA INTERACTIEF GLAS Voortaan zelf het daglicht reguleren. Dat kan met Halio, een dimbaar interactief glas. Het biedt bescherming tegen de zon en extra privacy. Handig als je gaat vergaderen.

Een teveel aan glas kan leiden tot veel zonlicht in een ruimte. Met hitte, schittering, of een verkleurd interieur tot gevolg. Het slimme getinte glas geeft gebruikers volledige controle over wanneer en hoeveel zij daglicht in hun leefen werkruimten binnenlaten. Ramen met Halio kunnen zowel onafhankelijk als gegroepeerd worden getint.

Als je gewoon glas en Halio naast elkaar neerlegt, zie je geen verschil. Je kunt het glas zo programmeren dat het ­reageert op het weer, het tijdstip of de stand van de zon gedurende de dag. Het instellen van de kleur is ook met de hand te bedienen. In grote kamerhoge ramen bereik je in minder dan vijf minuten de donkerste kleur grijs.

Meer info: www.haliolife.com

ZONNECEL ALS COATING Er wordt met smart uitgekeken naar dunnefilm-zonnecellen. Deze zijn goedkoop, hebben een hoog rendement en zijn vloeibaar als coating aan te brengen. Er zijn echter wat kant­tekeningen.

Oxford Photovoltaics verwacht eind 2017 een prototype en eind 2018 een commercieel product van Perovskiet beschikbaar te hebben. Het speciale aan het materiaal is dat het kan worden gemengd met vloeistoffen. Met als gevolg dat de zonnecellen geprint of gespoten als coating kunnen worden aangebracht. Bijkomend voordeel is dat de oplossing goedkoper is dan de huidige oplossingen in de markt.

Critici zien de introductie echter nog niet voor zich. Zij zetten kanttekening bij de dunnefilm-zonnecellen. Zij voorzien teruglopende prestaties door het langere tijd blootstellen van het materiaal aan de open lucht. In het lab worden nu rendementen gehaald van meer dan 20 procent. Ter vergelijking, de beste cellen in de markt, silicium zonnecellen, halen rond de 25 procent. Tot slot zal het gelijkmatig aanbrengen van de coating problemen met zich mee kunnen brengen, is de verwachting.

66 B+U 3 2017

ELKE BAUER BEGINT MET EEN FUNDERING

Riothermie

Vooraanstaand & betrouwbaar

Energie uit afvalwater!

Dagelijks verdwijnt er veel energie via de riolering.

Bauer Funderingstechniek voert de volgende activiteiten uit: • • • • • • •

Dat kan ook anders!

Onze specialisten adviseren u graag over het benutten van deze energie: riothermie.

Mixed-In-Place soilmix Groutanker met strengen GEWI-anker (paal) Groot diameter boorpaal Bentoniet-cement dichtwand Diepwand Jet grouten

Afvalwater Water zuiveren bij de bron!

Nederland denkt meer en meer na over alternatieven voor de verwerking van afvalwater.

Rendementsweg 15 3641 SK Mijdrecht 0297-231150 info@bauernl.nl www.bauernl.nl

Copier is gespecialiseerd in het adviseren en realiseren van slimme oplossingen voor decentrale afvalwaterzuivering.

Copier Milieu en Water · Adviseurs & Ingenieurs voor de buitenruimte w www.copiergroep.nl · T 0318 63 47 47 · E info@copiergroep.nl 13412

13467

NeBoHa BV is een groothandel in alle losgestorte grond, weg en waterbouw materialen.

Door jarenlange ervaring te bundelen is NeBoHA BV een dynamisch bedrijf, dat geen enkele uitdaging uit de weg gaat.

Buiten de handelsactiviteiten om, heeft onze onderneming ook veel ervaring met overslag en transport van diverse grondstoffen, zowel per schip als per vrachtwagen.

Tevens kunnen aannemers en opdrachtgevers bij ons terecht voor een goed advies betreffende alle bouwgrondstoffen.

Lange Amerikaweg 66 • 7332 BR APELDOORN • T 055 - 538 66 30 • E info@neboha.nl • www.neboha.nl 13439

DERKO INSTALLATIETECHNIEK B+U 3 2017 67

Derko Installatietechniek Dit jonge en dynamische installatiebedrijf is al vijftien jaar een begrip in de regio rondom IJsselstein. In 2002 werd het bedrijf opgericht door Ad en Derwy Korevaar en maakten zij samen van Derko Installatietechniek een gestaag groeiende onderneming.

Sinds 2013 heeft Derwy Korevaar alles van zijn vader overgenomen. Het motto is echter hetzelfde gebleven. Niet lullen, maar poetsen.

B

ij Derko Installatietechniek doen ze niet aan hiĂŤrarchie. Platte lijnen en duidelijke communicatie naar de klant staan hoog in het vaandel. Doe wat je zegt, en zeg wat je doet, vinden zij bij Derko installatietechniek BV zeer belangrijk. Het bedrijf specialiseert zich in het aanleggen van centrale verwarmingen, zowel voor de zakelijke markt als voor particulieren. Bij Derko Installatietechniek BV vinden zij het terugdringen van de CO2 uitstoot vanzelfsprekend. Oog hebben voor mens en milieu om zo een betere toekomst te genereren. Derko Installatietechniek maakt daarom gebruik van alternatieve energie en goede engineering waardoor de CO2 uitstoot daalt. Naast het leveren en monteren van uitgebalanceerde laag temperatuur systemen leveren en monteren zij ook veel warmtepompen, zowel voor de particuliere als zakelijke markt. Voor elke situatie in zowel de nieuwbouw als de bestaande bouw, seriematig of individueel heeft het bedrijf een passende oplossing. Alle geleverde diensten voldoen uiteraard aan de meeste recente eisen. Derko installatietechniek BV is in het bezit van het KvINL BRL 6000 certificaat en ook de certificaten VCA*, Sterkin en SEI hebben zij in huis.

Derko Installatietechniek geeft opkomend talent graag een kans om zich binnen de branche te ontwikkelen en deelt als erkend leerbedrijf graag hun kennis en kunde.

SERVICE

Bij Derko installatietechniek staat de klant voorop. Service gaat verder dan alleen het leveren en plaatsen van bijvoorbeeld een CV ketel

DERKO INSTALLATIETECHNIEK

Kamerlingh Onneslaan 2 3401MZ IJsselstein

of vloerverwarming. Bij Derko Installatietechniek bieden zij diverse soorten contracten aan om de klant te ontlasten en een veilige installatie te waarborgen.

PROJECTEN

In de afgelopen jaren zijn er vele tientallen projecten met succes afgerond waarbij onder andere volledige CV systemen geleverd en gemonteerd werden. Een greep uit de nu lopende projecten zijn 190 appartementen Almere, 58 woningen Wateringen, 46 woningen Veenendaal, 69 woningen Berkel en Rodenrijs, 32 woningen Utrecht. Kijk voor meer informatie en de gehele projectenlijst op: www.derko.nl, welke op dit moment vernieuwd wordt.

T: 030 - 341 0 341

info@derko.nl www.derko.nl

13495

68 B+U 3 2017

www.saled.nl

SpecialiSt in elke Stijl Ons bedrijf is gespecialiseerd in: • asfaltonderhoud • asfaltreparaties • Hotbox werkzaamheden

Het adres voor alle voorkomende betonwaren!

sneller, gOedkOper en duurzamer!

Met onze Bitumen Infrarood Machine (B.I.M.) kunnen wij: naadloos repareren in alle jaargetijden, met minimale verkeers- en geluidshinder en duurzaam onderhoud uitvoeren!!

Voor meer informatie: Telefoon: 0318 570 740 Email: info@asfalt-onderhoud.nl www.asfalt-onderhoud.nl 13488

Jannink Beton Wetering 7 7641 LG Wierden Tel: (0546) 57 14 22 Fax: (0546) 57 71 63 info@janninkbeton.nl

www.janninkbeton.nl

13516a

prachtig en praktisch Printbeton terrassen opritten Betonlook

wegenbouw onderhoud renovatie Zuidkade 195 2741 JS Waddinxveen Tel: 0182-745669 Mob: 06-55725136 www.printbetonenco.nl info@printbetonenco.nl

“PrintBeton & Co voor particulier en wegenbouw dé specialist in PrintBeton ” 13487

PREFAB SYSTEEMBOUW B+U 3 2017 69

Hollands vakmanschap “Vertrouwen is belangrijk in deze markt”, zegt Prefab Systeembouw. “Wij denken mee met de klant en kijken naar de beste oplossing.” Het kleine familiebedrijf hanteert korte lijnen en plaatst hun pre-fabricage producten door heel Nederland conform de wensen van de klant.

D

e producten zijn standaard, maar naar wens aan te passen en hebben een terugkoopgarantie wat zeer interessant is voor de overheid. De levering bedraagt gemiddeld tussen de vier en zes weken inclusief de benodigde hulpmiddelen. Het product is volledig doordacht en voor alle aandoeningen geschikt gemaakt. Prefab Systeembouw maakt en plaatst met behulp van kwaliteitsmachines alles op maat in eigen beheer. Bij Prefab Systeembouw is de klant altijd welkom in de showroom waar alle mogelijkheden duidelijk besproken kunnen worden.

ZORGKAMER

De keus voor een zorgkamer wordt vaak gemaakt als een vaste aanbouw te prijzig is. De permanente slaap- en badkamer wordt aan het woonhuis bevestigd en is uitgevoerd met steen, hoogwaardige materialen, domotica, dus net wat uitgebreider dan conventioneel.

De zorgkamer kan voor meerdere doeleinden gebruikt worden en de indeling wordt op maat gemaakt.

STERKE PUNTEN VAN PREFAB SYSTEEMBOUW:

WMO UNIT

Deze optie is geschikt voor gemeenten en woningbouwverenigingen die kortstondig gebruik willen maken van de aanpassing. Alle units worden zelf geproduceerd inclusief de kozijnen. Dit creëert een mooie natuurlijke afwerking met een aangenaam binnenklimaat.

Ook kunnen ze bestaande units ‘refurbishen’ door een andere indeling te maken waarbij het bestaande materiaal opnieuw gebruikt wordt waardoor de levensduur aanzienlijk wordt verlengd. Daarnaast kunnen de units ook op de locatie van prefab systeembouw gestald worden en beheerd.

Snelle levering Maatwerk Hoge afwerking Mogelijkheid tot huur Per maand opzegbaar Nieuw Concept voor 2e helft van 2017: Energieneutrale unit met zonne­ panelen en triple glas

SERVICE

De service van Prefab Systeembouw houdt niet op na levering. Ook na oplevering blijft het bedrijf paraat staan. De servicemensen zijn snel ter plaatste en kunnen ook onderhoud verrichten. Na de garantieperiode is het mogelijk een serviceabonnement te nemen om de gedane investering optimaal op peil te houden.

HULPMIDDELEN

Tevens kan Prefab Systeembouw helpen met het zoeken naar een geschikt hulpmiddel. Via hun uitgebreide netwerk wordt de gekozen aanpassing voordelig voorzien van een tillift, zorgbad of douche­stoel. Mocht de klant deze zelf al in bezit hebben, dan bouwen de professionals van Prefab Systeembouw deze graag in.

Kijk voor alle mogelijkheden en type aanpassingen op: www.prefabsysteembouw.nl

PREFAB SYSTEEMBOUW

Kievitsweg 151 2987 VM Ridderkerk

T 088 - 170 11 00

E info@prefabsysteembouw.nl I www.prefabsysteembouw.nl

70 B+U 3 2017

Totaaloplossing voor valbeveiliging op platte daken 9 9 9 9 9 9

‘Veiligheid voor alles, alles voor de veiligheid.’

Eigen assortiment valbeveiliging Kwaliteit conform wetgeving Snelle levertijden Van tekening tot montage beste prijs/kwaliteit verhouding Klantgerichte aanpak

Bron Verkeersvoorzieningen Bron Gereedschap & Veiligheid www.bronverkeer.nl 0345-582502

‘Snel en efficiënt, altijd met precisie.’

eenvoud in valbeveiliging www.rezdakveiligheid.nl info@rezdakveiligheid.nl - 078 610 0321

13520

13537

De specialist voor het renoveren van balkons en galerijen.

ONDERGRONDS BOVEN WATER ONZE WERKZAAMHEDEN

info@betonbekleding.nl

Ons werk bestaat voornamelijk uit het coaten en afdichten van balkons en galerijen. Maar ook de afdichting van dilatatievoegen, hellingbanen en betonconstructies, dak-details en dakbaansluitingen.

betonbekleding.nl

Triflex vloeibare en flexibele kunsTsTof vloeren - Levensduur van 25 jaar - Minimaal onderhoud - Waterdicht

0180-721733

OPSPOREN KABELS EN LEIDINGEN

NAVOLGEN WEESKABELS

OPSPOREN GESTUURDE BORINGEN EN ZINKERS NAVOLGEN WEESKABELS

OPSPOREN AFWIJKENDE LIGGING

OPSPOREN KABELS EN LEIDINGEN FTTH PROJECTEN GPS INMETEN VAN ONDERGRONDSE KABELS EN LEIDINGEN KABELSTORINGEN EN MANTELSCHADES

INFRASCOUT ACHTERWEG 46 2421 EB NIEUWKOOP 13539

T (0172) 576903 E INFO@INFRASCOUT.NL I WWW.INFRASCOUT.NL

13542

Expeditieweg 13 2922 HN Krimpen aan den IJssel

SDR B+U 3 2017 71

Samen, direct en realistisch

Bij hovenier, GWW & aannemingsbedrijf Service dienst Reeuwijk (SDR) werken zij volgens het principe: Kijken, denken en doen. Elke werksituatie wordt eerst goed bekeken, vervolgens wordt over de aanpak van het project goed nagedacht en dan tot in de puntjes uitgevoerd. Volgens eigenaar Cor Vonk wordt elk project dat in deze volgorde wordt uitgevoerd een succes.

S

DR heeft sinds de oprichting in 1985 al heel wat veranderingen doorgemaakt. Maar één ding bleef altijd hetzelfde: kan niet, bestaat niet. Bij zogenaamde ‘lastige’ klussen voelt SDR zich als een vis in het water. Bij SDR werken zij probleemoplossend, creatief en inventief om elk project met succes te voltooien. Grond, Weg en Wegenbouw is hun grote passie, met beschoeiingen, damwanden, bruggen, steigers en het bouwrijp maken van terreinen als specialisatie. Ook in cultuurtechnisch werk is SDR bedreven. Deze werkzaamheden voor overheden en particulieren variëren van het maaien van een gazon, sportveld of berm, tot het baggeren van vijvers en watergangen en het opschonen van sloten en het onderhouden van de vaargangen. Sinds kort is het bedrijf ook actief binnen de bouwsector, aangezien de vraag vanuit de markt naar kleinschalige bouwprojecten de afgelopen maanden sterk gestegen is. Denk hierbij aan het aanleggen van een carport, serre, schuur, zomerwoning of garage.

OOG VOOR MENS EN MILIEU

Bij SDR werken zij maatschappelijk verantwoord. Oog voor mens en milieu staat hoog in het vaandel. Met trots behaalden zij hun VCA** certificaat en werken zij met hout dat een FSC keurmerk voor verantwoord bosbeheer draagt. Hout met een FSC-logo is geproduceerd volgens strenge regels voor bescherming van de natuur. Om schade aan beschermde natuur te voorkomen, werkt SDR volgens de voorschriften van de gedragscode Flora- en Faunawet. Op deze manier probeert het bedrijf haar steentje bij te dragen aan een betere leef-

SDR

Jan Tinbergenstraat 14 2811 DZ Reeuwijk

maatschappij voor nu en in de toekomst.

WERKZAAMHEDEN

ACTIVITEITEN SDR: GWW Cultuurtechnisch werk Civiel werk Groenwerk Gladheidsbestrijding Kleinschalig bouwtechnisch werk Natuurwerken Kleinschalig baggerwerk

SDR heeft ruim 25 jaar ervaring met beschoeiing en weet als geen ander welke factoren bepalend zijn voor een goede beschoeiing die jaren lang recht blijft staan. Bij SDR mijden zij het plaatsen van goedkope beschoeiingen die vroegtijdig vervangen moeten worden. Bij SDR wordt er kwaliteit geleverd waar de opdrachtgever jarenlang op kan rekenen. Bij sommige projecten past SDR ook een damwand toe als de beschoeiing heel erg stevig moet zijn. Een damwand is namelijk de stevigste vorm van oeverbescherming. SDR heeft deze ervaring in huis.

Door heel Nederland hebben zij met succes damwanden geplaatst in veengrond, kleigrond, zandgrond, etc. SDR heeft ook ervaring met diverse materialen: hardhout, staal of kunststof. De gelukkigen die in het bezit zijn van een tuin aan het water, willen vaak daar een terras bij laten bouwen. SDR biedt hiervoor vele mogelijkheden zoals diverse hoogten, doorkijkjes en materiaal dat past bij de omgeving waarin het geplaatst wordt. Ook kan SDR een zwemsteiger, een bootsteiger, een aanlegsteiger van FSC hout bouwen in verlenging van het terras.

Bij het bedrijf weten ze alles af van functionele accessoires die elke soort steiger verfraaien. Kijk op.servicedienstreeuwijk.nl voor meer informatie over de mogelijkheden en afgeronde projecten.

T: 0182-395094

info@servicedienstreeuwijk.nl www.servicedienstreeuwijk.nl

72 B+U 3 2017

13576

Ontdek de waarde van groen

Verhuur van tekstwagens, actiewagens(pijl, split, chivron), provinciewagens Verhuur van botsabsorbers incl. bediening

Wij luisteren en kijken naar mensen in hun leefwereld en passen ons eeuwenoude en nuchtere verstand van bomen, struiken en planten toe om die leefwereld te verbeteren.

Verhuur van MRS-en en rainkarren complete set Verhuur van stalen en kunststof rijplaten Verhuur van tijdelijke bouwhekken Verhuur van tijdelijke verkeersgeleiding (kunststof, rvs en betonnen barriers) Mobilights en verlichtingsmasten voor bevestiging op een bak van een bots of bus

Wij zijn M. van den Oever, wij zijn Leefwereldverbeteraars.

Tijdelijke openbare verlichting incl. aggregaat Tijdelijke verkeersregelinstallaties (NEN systeem bekabeld of losse VRI op accu) Tijdelijke RVV borden(NLD & BLG), omleidingsborden (NLD & BLG)

Bagijnhof 68 Veen info@ce-verkeerstechniek.nl

Kerkeind 12 • 5076 AC Haaren +31(0)411 - 62 19 64 • info@mvandenoever.nl

+31(0)6 - 31 90 78 90 13572

Deskundig & doeltreffend verkeerstechniek

VERHUUR VAN MET DE BESTE KWALITEIT

Voor een vlotte en veilige verkeersdoorstroming bij wegwerkzaamheden!

Voor verhuur & verkoop.

2TB Verkeerstechniek BV Spinderweg 9 6713 HR Ede (gld.)

www.ce-verkeerstechniek.nl

Minihijskranen en compacthijskranen van elk formaat t.b.v. kleine ruimtes, zowel voor binnen als buiten!

TEL.: 0318 701 253

T 0318 - 830 333 E info@2TB.nl I www.2TB.nl 13581

WWW.HIJSENINHETNAUW.NL

13586

VAN SCHIE B+U 3 2017 73

Continu in beweging Dat Van Schie zeer geroutineerd in het vak is bewijst wel dat zij al sinds 1962 voor overheid, projectontwikkelaars, aannemers en particulieren werkzaam zijn. Het bedrijf neemt voornamelijk projecten in de Randstad aan, maar voor zaken als de materieelverhuur en uitvoering van de geluidsschermen of specialistische werken, zijn zij actief in heel Nederland.

V

anuit hun ultramoderne vestiging in Mijdrecht worden diverse werkzaamheden verricht. Denk hierbij aan het afgraven van vervuilde grond tot de aanleg van riolering, bouwputten en wegen. En van hydraulisch heien en voorboren, tot het plaatsen van beschoeiingen, damwanden en geluidsschermen. Van Schie is een flexibele onderneming die continu in beweging is. Van Schie zit niet stil en komt met nieuwe ideeën om zichzelf te blijven vernieuwen. Zij volgen de ontwikkelingen in de markt nauwgezet om aan de vraag uit de branche voor een snelle, degelijke en flexibele uitvoering van opdrachten te voldoen.

INNOVATIE

Onder de leus ‘continu in beweging’ zet Van Schie ook veel in op innovatie. Wilco van der Sar vertelt: “Op dit moment werken we o.a. aan een speciaal scherm voor bouwplaatsafscherming. Naast het afschermen van het werkgebied absorbeert dit scherm geluid, maar filtert het gelijktijdig de lucht rondom het werk en is het daarnaast ook nog eens fraai om naar te kijken!”

MEEDENKEN MET DE KLANT

Van Schie is sterk in alle voorkomende grondwerkzaamheden, waterwerken, bouw- en woonrijp maken, damwandbeschoeiingen, zowel in hout als kunststof, kademuren, meerpalen, steigerwerken, verhuur van pontons en funderingswerken. Alle werkzaamheden worden in eigen beheer uitgevoerd met gekwalificeerde en ervaren medewerkers. Van Schie en haar medewerkers denken graag mee met de klant en kunnen snel en accuraat inspelen op bepaalde vraagstukken. Vanuit zo’n vraagstuk is ook prefabkelderplaatsen.nl ontstaan. Een nieuwe discipline waar de diverse disciplines die reeds in huis waren goed samenkomen.

CERTIFICERINGEN BRL 7000 BRL 9335 BRL 7500 BRL 7700 VCA ** ISO 9001

PREFABKELDERPLAATSEN.NL

Beide afdelingsleiders Van der Sar (Infrawerken) en Boelsma (Kraanverhuur) hebben voor deze discipline de handen ineen geslagen en ontwikkelden samen prefabkelderplaatsen.nl voor zakelijke klanten en particulieren. Het springt in op de vraag vanuit de markt om kopers van prefab kelders, putten en weegbruggen te ontzorgen bij het plaatsen van deze aankopen. Hierbij valt te denken aan het vergunningentraject, grondwerk en bemaling, transport, de hijswerkzaamheden en het plaatsen van de kelder, weegbrug of de put zelf. Afdelingsleiders Wilco van der Sar en Hildo Boelsma vertellen enthousiast: “Bij kopers van onze kelders zien wij de vraag ontstaan: en hoe nu verder?”, aldus Van der Sar. “Onze kracht is dat wij als specialistische partij alle activiteiten onder één dak hebben. Wij hebben alle benodigde kennis en deskundigheid in huis”, voegt Boelsma trots toe. Een tevreden eindresultaat voor hun klanten is voor Van Schie de allerhoogste prioriteit. Van Schie ontzorgt in haar werkzaamheden en biedt hiermee meerwaarde aan voor haar opdrachtgevers.

Speciaal geluidsscherm in ontwikkeling bij Van Schie.

VAN SCHIE

Constructieweg 100 3641 SP Mijdrecht

T 0297 - 237537 F 0297 - 237540

www.vanschie.com info@vanschie.com

74 B+U 3 2017 METZ NEDERLAND B.V.

Rasechte specialisten voor ieder bouwproject

Metz Nederland B.V. is bijna van alle markten thuis. In 1999 richtte de huidige eigenaar, Joop Metzelaar, het bedrijf op en beschikt anno 2016 over een team van twintig gemotiveerde werknemers. Daarnaast werken er nog vijftien man onder de naam van Metz Nederland BV. Stuk voor stuk rasechte specialisten met een ware passie voor het vak. Het bedrijf heeft in de afgelopen jaren een indrukwekkende staat van dienst opgebouwd in de bouw- en aanneming.

M

etz Nederland BV levert een totaalpakket aan haar opdrachtgevers. De werkzaamheden zijn zeer divers en lopen uiteen van renovatie en restauratie tot verbouw, tegelwerk en het herstellen van diverse vochtproblematieken. De adviserende rol is zeer belangrijk en is een van de kernwaarden van het bedrijf. Het werk begint volgens Metz Nederland BV bij een goed en gedegen advies op maat. Er wordt vaak gesproken over het ontzorgen van de opdrachtgever, maar bij Metz Nederland BV voegen zij ook werkelijk de daad bij het woord. Ook de moeilijkere werken gaan zij niet uit de weg. Integendeel. Bij deze werken komt vakmanschap kijken en deze uitdaging nemen de medewerkers bij Metz Nederland BV graag aan.

Vanaf de start is het bedrijf gevestigd in Schiedam en bedient vanuit hun volledig ingerichte werkplaats, opslagruimte en kantoor hun opdrachtgevers door heel Nederland. Samen met hun enthousiaste en gediplomeerde en VCA* gecertificeerde vaklieden voeren zij de diverse werken uit. Het team van specialisten bestaat onder andere uit timmerlieden, tegelzetters, stukadoors, schilders, elektriciens, loodgieters, voegers en metselaars.

het probleem bij inschakeling van Metz Nederland BV op korte termijn verholpen. Ieder vochtprobleem behoeft een speciale aandacht en werkmethodiek, waarmee de problematieken worden opgelost.

VOCHTBESTRIJDING

ONDERHOUD

Een van de specialismen van Metz Nederland BV is het bestrijden van vochtproblemen door het toepassen van moderne adequate technieken. Vochtige plekken aan de onderzijde van de muren? Zwarte schimmel op de wanden? Deze tekenen duiden op diverse vochtproblematieken. Door hun jarenlange ervaring in de vochtbestrijding is

RENOVATIES

Er wordt gesproken van een renovatie als het gaat om het gedeeltelijk of in zijn geheel vernieuwen van een gebouw, pand, woning of complex. Vooral het renoveren van monumentale gebouwen is een specialisme in de branche en moet zorgvuldig worden aangepakt.

Hierbij komt inlevingsvermogen, vakmanschap en flexibiliteit om de hoek kijken. Bij Metz Nederland BV hebben zij deze drie eigenschappen hoog in het vaandel staan. Zij weten als geen ander hoe zij om moeten gaan met het herstellen van panden en complexen. In de wijde omgeving van Den Haag, Rotterdam, Gouda, Dordrecht en omstreken zijn zij al jaren actief in het renoveren van gevels, daken, kozijnen, lijsten, elementen en het renoveren van de binnenzijde van een woning. Maar ook voor het gedeeltelijk renoveren van een complex staat Metz Nederland BV voor u klaar.

Ook voor het planmatige onderhoud aan een complex of gehele wijk staat het bedrijf garant. Woningbouwverenigingen of verenigingen van eigenaren kunnen gebruik maken van deze dienst die Metz Nederland BV aanbiedt. Dit onderhoud is mogelijk in bouwteamverband, waarbij het bedrijf als aannemer een adviserende en uitvoe-

rende rol vertegenwoordigt op basis van het beschikbare budget, of op basis van een prijsopgave. Ook een MJOP (meerjaren onderhoud planning) behoort tot de mogelijkheden. Hierin staan de diverse bouwkundige onderdelen en hun verwachte levensduur. Samen met het MJOP kan er een offerte worden opgesteld voor het volledig onderhouden - verdeeld over meerdere jaren - van het complex.

SUCCESFACTOREN

Niet alleen de gemotiveerde medewerkers zijn de sleutel tot succes bij Metz Nederland BV. Bij het bedrijf geloven zij erin dat zij een verschil kunnen maken. Bij elke opdracht, groot of klein, geeft Metz Nederland BV een goed, duidelijk en onderbouwd advies/offerte.

Daarna wordt er met de klant besproken hoe het project vervolgens gaat verlopen. Van deze planning wordt niet afgeweken. Afspraken zijn afspraken. Bij Metz Nederland BV staat een juiste en adequate uitvoering van de aangenomen en/of op regiebasis overeengekomen werkzaamheden voorop. Bij het uitvoeren van het project wordt er gebruik gemaakt van producten met een concurrerende prijskwaliteitverhouding van welke zij de daarvoor geldende normen hanteren.

PROJECTEN

In samenwerking met de VBI heeft Metz Nederland BV meer dan 150 projecten opgeleverd met de PS renovatievloer en dit bij diverse opdrachtgevers. Een belangrijke markt voor het bedrijf zijn de ­ziekenhuizen, zorginstellingen, hoogheemraadschappen en woning-

METZ NEDERLAND B.V.

Willem Barentszstraat 17 3124 LC Schiedam

PROJECTENLIJST 1. Diverse projecten (groot- en kleinschalig) vernieuwen begane grond vloeren voor VBI PS renovatievloeren.

2. Diverse projecten (groot- en kleinschalig) aanpak optrekkend vocht en deelherstel vloeren.

3. Achtergevel renovatie met totaalvernieuwing van 28 balkons, gemonteerd aan de bestaande gevel.

4. Klacht en Mutatie onderhoud voor diverse opdrachtgevers.

5. Onderhoud en vernieuwing van Infra kunstwerken Krimpenerwaard.

6. Totaal revitalisatie bouwkundige gedeelte van twee operatiekamers.

7. Onderhoudspartners van diverse zorginstellingen regio Rotterdam.

8. In eigen beheer uitgevoerde projecten verbetering Weerstand tegen BrandDoorslag en Brand-Overslag.

corporaties. Daar worden namelijk speciale eisen gesteld aan diegene die daar werkzaam zijn. Bij renovatie aan bijvoorbeeld de operatiekamers moet er buiten reguliere werkuren snel en zonder overlast gewerkt worden.

Kijk op: www.metz-nederland.nl voor meer informatie over projecten en contact.

T +31 (0)10 471 40 11 T +31 (0)6 134 573 42

E rvwijngaarden@metz-nederland.nl I www.metz-nederland.nl

76 B+U 3 2017

Inspecteert - Registreert - Rapporteert Wegdekmeten.nl biedt de basis voor uw onderhoudsmanagement op het gebied van infrastructuurconditie, inclusief kunstwerken en andere objecten.

• Asfaltconditie bepalen volgens CROW 147/146a/CSB • 360°/ HR camerabeelden • NEN 2767:4 objectinspecties • SKM stroefheidsmetingen Voor meer informatie: Telefoon: 072 - 582 34 04 - www.wegdekmeten.nl 13588a

GRiP Road Inspection is een onafhankelijk bureau voor het meten van onder andere stroefheid op wegen, parkeerdekken en

Securiton duurzame rubberen tegels voor:

bedrijfsvloeren.

Visuele inspecties Skid Resistance Tester (SRT) Textuurmeting Langsvlakheid Zijdelingse Kracht Meetmethode (ZKM) (SWF/SKM)

Securiton slipvrije informatie­ tegel zonder noppen

Bredasedijk 30 Postbus 29 5570 AA Bergeijk +31(0)497 726 806 13614

Contact: info@griproadinspection.nl

www.griproadinspection.nl

13635

ENERGY SAVING ECO COATING

WWW.NCKEUROPE.COM

13589

Securiton noppen waarschu­ wingstegel met klank

00000

PREFAB UNITBOUW B+U 3 2017 77

Nieuw: levensloop bestendige aanbouw De komende 20 jaar krijgen we een piek met ouderen die zelfstandig blijven wonen in hun eigen woning. Voor woningbouwverenigingen een uitdaging om deze groep te bedienen met de juiste aanpassingen in en om hun woning. Om hierin tegemoet te komen heeft Prefab Unitbouw een volwaardige aanbouw ontwikkeld die snel geplaatst kan worden, maar ook weer weggehaald kan worden.

WAAROM PRE-FABRICAGE?

P

refab Unitbouw kan een hoogwaardige aanbouw plaatsen die niet onderdoet voor traditionele bouw. “Traditionele bouw wordt veel te duur”, zegt Marco Voorwinden, directeur. “Door gebrek aan vaklui en alle eisen die gesteld worden dreigt dit onbetaalbaar te worden. Om hierop te anticiperen is pre-fabricage het antwoord. Kant en klaar wordt de aanbouw slaap- of badkamer aangeleverd, de overlast op locatie is minimaal. Deze kostenbesparing geven we ook weer terug aan de opdrachtgever”, legt Marco Voorwinden uit. Zo blijft de bouw betaalbaar zonder concessies te doen aan de kwaliteit.

ELEKTRISCH VERWARMEN

Duurzaamheid is een sleutelwoord in de ontwerpen. Daarom wordt de aanbouw verwarmd middels een elektrische CV ketel. Omdat er geen verbranding plaatsvindt is er geen kans op koolmonoxide vergiftiging en is er geen afvoer nodig. Dus geen buizen en schoorsteen meer op het dak. Hierdoor is de elektrische cv ketel nagenoeg onderhoudsvrij.

STERKE PUNTEN PREFAB AANBOUW In steen leverbaar Hoge isolatiewaarde Ook vloerverwarming Veel keuze in afwerking Voorzien van heipalen Hout/ kunststof kozijnen

ELEKTRISCH KOELEN

Een lekker binnenklimaat kenmerkt zich door: temperatuur, vochtigheid, zuiverheid, circulatie en ventilatie. Al deze zaken komen samen in hun type airconditioning. Daarom is het van belang te weten hoe de aanbouw gebruikt gaat worden om dan een juiste keuze te maken in klimaatbeheersing.

ZONNEPANELEN

De zon is gratis. Daarom is het interessant om gratis energie op te wekken om de aanbouw behaaglijk te maken. Trend is dat zonnepanelen meer energie opwekken dan gebruikt wordt en dat er stroom teruggeleverd wordt aan het elektriciteitsnet. Voordeel is dat de energierekening ook lager uitvalt.

TRIPPLE GLAS

Geen dubbel glas maar driedubbel glas. Hoge isolatiewaarde in combinatie met een laag contactgeluid. Zo maar een aantal voordelen die juist in de praktijk zich bewijzen.

PREFAB UNITBOUW

Kievitsweg 151 2987 VM Ridderkerk

SPARRING PARTNER

Prefab Unitbouw heeft al tientallen aanbouwen geplaatst door heel Nederland. Deze ervaring wil het bedrijf graag delen om zo samen tot een optimale keuze te komen. Veel woningbouwverenigingen vragen ons advies wat we graag delen. Toch eerst oriënteren? Bezoek de website www.prefabunitbouw.nl

T 088 - 170 11 00

E info@prefabunitbouw.nl I www.prefabunitbouw.nl

78 B+U 3 2017 BEschoEiingEn DamWanDEn DuikErs BruggEn sTEigErs

Ve r h u u r - e n H ove n i e r s b e d r i j f Aannemingsbedrijf

TuinaanlEg TuinonDErhouD WaTErparTijEn

Hoofdweg 40, 3474 JG Zegveld Email: info@pkastelein.nl Telefoon: 0613733444 Website: www.pkastelein.nl

sTraaTWErk gronDWErk

13654

Schroefinjectiemachine voorbereid op de Eurocode 7

De schroefinjectie machine is zo ontworpen dat deze op bijna de meest onmogelijke plaatsen kan opereren.

Er kunnen palen gemaakt worden op plaatsen met een: • Doorrij breedte van 72 cm, • Doorrij hoogte van 170 cm, • Om te bouwen tot een werkhoogte van klein 165 cm.

Marsdiep 6 8321 MC Urk T 0527 682 821 info@tennapel.nl www.tennapel.nl

13660

13673

www.derko .nl ■ Centrale verwarming

■ Warmtepompen

■ Mechanische ventilatie

■ Service/Onderhoud

■ Warmteterugwinning

■ Airco installaties

■ Zonlichtsystemen Kamerlingh Onneslaan 2, 3401 MZ IJsselstein E-mail: info@derko.nl, Tel: 030-3410341 13668

CYCLONE CLEANING B.V. B+U 3 2017 79

Reinigt diep en grondig Cyclone Cleaning is een jonge onderneming die begin 2016 is opgericht. Het bedrijf wil met gebruikmaking van een pas ontwikkelde schoonmaaktechniek voor grote oppervlakten hun diensten - inclusief bediening - aanbieden aan schoonmaakbedrijven, bedrijven en instellingen in Nederland.

E

r zijn twee typen Cyclone Cleadenteel hogedruk reinigen) van grote ners. Type CY 5500 betreft een oppervlakten. Na verloop van tijd zal zelfstandig opererende wagen dit residu vuil een laag gaan vormen die bestuurd wordt door een chaufop het oppervlak dat daardoor wederfeur met een werkbreedte van 86 cm. om glad wordt. Onze reinigingsunit Het andere type betreft ook een zelfreinigt met lage druk en de centrifustandig opererende wagen die uitgegale werking verwijdert het residu rust is met een werkbreedte van 45 vuil dat wordt opgeslagen in sepacm. Cyclone Cleaning maakt gebruik rate tanks, waarna het in vaste vorm van gepatenteerde spuitmonden die wordt afgevoerd. De kans op gevaar gemonteerd zijn op een roterende voor bijvoorbeeld verkeersdeelneschijf. De spuitmonden spuiten met mers is hierdoor uitgesloten aangelage druk een spiraal van water op het zien de gladheid verdwenen is. Tevens te reinigen oppervlak de zogenaamde komt er bij gebruik van kleuren de cyclone. Het water heeft een tempeoorspronkelijke kleur weer tevoorratuur variërend van 100 tot 150 graschijn en zijn verdere nabewerkingen den Celsius. Met het oog op de heeroverbodig. Het oppervlak is niet glad sende milieu-eisen wordt er geen en direct weer bruikbaar. Bij betongebruik gemaakt van chemicaliën. vloeren wordt steeds vaker gebruik VOORDELEN CYCLONE CLEANING TECHNOLOGIE Door deze methode ontstaat er een gemaakt van vloercoatings. Met de Lage onderhoudskosten Milieuvriendelijk veel grotere dieptewerking dan bij de conventionele technieken worden Minimale CO2 uitstoot Laag brandstofgebruik tot nu toe gebruikte traditionele techdeze vloeren niet goed gereinigd. Het Laag watergebruik door Hoge inzetbaarheid nieken, zonder het te reinigen oppervuil wordt gelijkmatig verdeeld en Hoog onderhoud resultaat ­hergebruik vlak te beschadigen. Het zand dat niet verwijderd. Door de centrifugagebruikt wordt om de bestrating vast le reinigingstechniek van onze reinite houden wordt niet door de waterstroom weggespoeld. gingsunit worden bijv. de betonvloeren tot diep in de capillaire poriën gereinigd met warm water waardoor oliesporen, fijnstof en andeBij het reinigen wordt het water opgevangen via een luchtstroom die re vervuiling worden weggespoeld en vervolgens opgezogen. De voor de centrifugale werking zorgt. Hiermee wordt het verwijdervloeren worden niet beschadigd en na de reiniging zal er nagenoeg de vuil opgeslagen in separate tanks, waarna het vuil in vaste vorm geen water achterblijven op de vloer, die daardoor weer direct bruikwordt afgevoerd. Het water wordt gefilterd en kan tot drie maal toe baar is. Deze betonvloeren worden vaak gebruikt in parkeergarages, worden hergebruikt. Voor het afvoeren van het water is de eerder op vliegvelden en als perronvloeren. genoemde luchtstroom sterk genoeg, zodat een additionele vacuKRACHTIGE DIEPTEREINIGING ümpomp met het daarbij behorende energieverlies en slijtage niet Vloeren met een hoge belastinggraad worden alleen goed schoon nodig is. Er is geen extra machine voor nodig, op deze manier kan met een krachtige dieptereiniging. In tegenstelling tot de hogedruker flink in de kosten gesnoeid worden. Deze methode wordt onder reiniging is het waterverbruik bij de methodiek van Cyclone Cleaning andere toegepast in winkelstraten, pretparken en parkeergarages veel lager omdat het water gerecycled wordt. Bij hogedrukreinien op fietspaden, pleinen en stoepen, perronvloeren, luchthavens en ging is het waterverbruik tussen de 750/900 liter per uur. Dit water industriële betonnen vloeren met een hoge belasting graad. wordt onder hoge druk op het oppervlak gespoten en kan door het RESIDU VUIL wegspoelen van zand uit de voegen, veel schade veroorzaken aan de Bij stenen vloeren (beton of straatwerk) met een hoge belastingondergrond. Verder is er een extra behandeling nodig om het water graad wordt het vuil door het zware gewicht op de vloeren extra af te zuigen en het rondspattend vuil te verwijderen. Met de nieuwe sterk gehecht aan de oppervlakte en wordt het diep in de vloer methodiek van Cyclone Cleaning wordt het beste resultaat bereikt gedrukt. Dankzij de grondige dieptewerking van de reinigingsunit zonder de ondergrond te beschadigen. De cyclonische werking zorgt wordt dit vuil in zijn geheel verwijderd. Residu vuil is een probleem voor het beste resultaat en vervuilt de omgeving niet. Tijdens de reiapart bij de traditionele manier van reinigen (nu alleen vegen, inciniging spoelt er geen zand weg en beschadigt het oppervlak niet.

CYCLONE CLEANING B.V.

Mon. C. Veermanlaan 10 1131 KH Volendam

T 085-0492021

E info@cyclonecleaning.nl I www.cyclonecleaning.nl

80 B+U 3 2017

HĂŠt laatste virtual reality nieuws als eerst

w w w . v r- n e w s . n u 13621

EM LICHT B.V. B+U 3 2017 81

Een begrip in de verlichtingsbranche EM Licht B.V. is al jarenlang een begrip in de verlichtingsbranche. Zij zijn de fabrikant/leverancier van (LED) verlichting, (LED) noodverlichting, (LED) straatverlichting, explosie-veilige (LED) verlichting en noodverlichtingscomponenten voor de Nederlandse, Belgische en Duitse markt.

Voor elke klant heeft EM Licht B.V. een passende oplossing. Daar zit ook de kracht van het bedrijf. Want wat er niet standaard is, wordt zelf met duurzame componenten gefabriceerd. En deze hoeven niet altijd van de gevestigde partijen te zijn om kwaliteit te leveren.

ten straatmeubilair aan. EM Licht B.V. is de enige leverancier in Nederland die het volledige assortiment van DW Windsor verkoopt. Een van de specialiteiten van DW Windsor is het maken van lichtplannen/lichtberekeningen voor straatverlichting. Deze dienst kan bij EM Licht B.V. worden aangevraagd waarna de onderneming met een gedegen voorstel komt. Bij DW Windsor staan hoge kwaliteit, goede service, continuïteit en betrouwbaarheid hoog in de bedrijfsethiek.

EXCLUSIEF

N

aast hun eigen EM Licht Projectverlichtingslijn vertegenwoordigd EM Licht de volgende bekende en gerenommeerde merken in verlichting: Ansell Lighting, DW Windsor, Liteplan, Petrel en Gemma Lighting.

ANSELL LIGHTING

EM Licht B.V. heeft de monopoliepositie voor het distribueren van het uitgebreide verlichtingspakket van Ansell Lighting al jaren geleden verworven. Onder andere de Nederlandse, Belgische, en Duitse markt kunnen via EM Licht B.V. profiteren van het aantrekkelijk geprijsde assortiment (LED) verlichting en (LED) noodverlichting van Ansell. Deze Engelse fabrikant voert al jaren een brede lijn aan lichtproducten en levert zeer goede kwaliteit tegen een scherpe prijs en uiteraard met goede garantievoorwaarden. Ansell’s grote pluspunt is dat bij grote aantallen zij ook snel kunnen leveren. Bij EM Licht B.V. wordt er ook een grijpvoorraad achtergehouden, maar dat doet geen afbreuk aan de snelle levertijden van Ansell.

DW WINDSOR

Bij DW Windsor weten zij alles over straatverlichting. Deze producent van kwalitatief hoge (LED) straatverlichting, architectonische verlichting en trapleuningverlichting staat al veertig jaar aan de top van de straatverlichting in de UK. Naast de straatverlichting biedt het bedrijf ook fietsenrekken, vuilnisbakken en diverse soor-

EM LICHT B.V.

Florijnstraat 20 4879 AH Etten-Leur

EM Licht B.V. distribueert ook als enige in Nederland, België en Duitsland het complete assortiment noodset/modules en noodverlichting van Liteplan.

Dit is van origine een Engelse onderneming die voor diverse Engelse verlichtingsfabrikanten hun armaturen aanpast. Zij doen dit o.a. voor bijvoorbeeld Trilux. Naast hun exclusieve distributie voor Liteplan, distribueren zij ook in Nederland en België het complete assortiment van explosieveilige (LED) verlichting en (LED) noodverlichting van Petrel. Ook dit bedrijf is van origine een Engelse.

PROJECTVERLICHTING

EM Licht projectverlichting biedt de klant diverse productseries aan. De meeste uitvoeringen zijn tevens verkrijgbaar in combinatie met noodverlichting. Verder kan men terecht voor diverse productseries met bewegingssensor met DIM functie (corridor). Speciaal voor o.a. de woningbouw produceren zijn ook 12, 24 en 42V LED verlichting (ook met bewegingssensor). De EM Licht projectverlichting armaturen zijn uitermate geschikt voor onder andere woningbouwprojecten aangezien de meeste behuizingen gemaakt zijn van slag-vast polycarbonaat. Kijk voor alle mogelijkheden en toepassingen op: www.emlicht.nl

T +31 (0)76 203 1902

E info@emlicht.nl I www.emlicht.nl

van sonderen tot monteren

“Ik bouw op IJB”

w w w. i j b g r o e p . n l 13710

IJB FUNDERINGEN B+U 3 2017 83

Van sonderen tot monteren, iedereen kan bouwen op IJB De IJB Groep is de specialist op het gebied van funderen. In de loop der jaren is hun kennis en vakmanschap uitgegroeid tot een even unieke als veelzijdige combinatie. De IJB Groep is ook de partner die echt alle zorg uit handen neemt. Eén verantwoordelijke, en dus één aanspreekpunt, voor het gehele traject van sonderen, adviseren, construeren, produceren tot en met monteren.

Z

o veelzijdig als de IJB Groep zelf is, is ook haar klantenkring.

Daartoe mogen veel vooraanstaande projectontwikkelaars, aannemers, heibedrijven, ingenieursbureaus, ontwikkelende bouwers en overheden worden gerekend. Zij vertrouwen op economisch verantwoorde maatwerk oplossingen die voorzien in de behoefte aan zekerheid, gemak en winstgevendheid.

Dat zijn veelal de eerste gespreksonderwerpen bij een kennismaking met de IJB Groep. Daarbij worden actuele zaken als maatschappelijk en duurzaam ondernemen niet vermeden. Want de toekomst staat immers voor elke ondernemende partij centraal. Daarin geeft de IJB groep graag richting. Een flexibele partner die zowel de klanten als de gehele bedrijfstak inspireert.

Sinds kort participeert de IJB Groep in Drukpaal.nl. Lange tijd bestond er geen geschikte methode om trillingsvrij een prefab funderingspaal aan te brengen. Met Drukpaal.nl is daar eindelijk verandering in gekomen. Daarmee geeft de IJB Groep ook letterlijk richting aan de manier waarop we in Nederland bouwen.

IJB GROEP

Flevostraat 14 8531 KS Lemmer

IJB GROEP ORGANISATIESTRUCTUUR: IJB GEOTECHNIEK:

Gespecialiseerd in het uitvoeren van bodem­ onderzoek (sonderingen). De modernste technieken worden toegepast en zorgen voor betrouwbare resultaten.

IJB ENGINEERING: Ervaren engineers vertalen de sonderingen naar een funderingsadvies.

IJB HEIPALEN: Het funderingsadvies wordt omgezet in prefab betonnen heipalen. Niet alleen de productie, maar ook de levering en de installatie kunnen worden verzorgd.

IJB FUNDERINGEN: Is uw aanspreekpartner voor de volledige productie van de prefab fundering vanaf de sonderingen tot en met de montage op de bouwplaats.

IJB MORTEL: De betoncentrales in Emmeloord en Lemmer produceren betonmortel voor de productie locaties en vele bouwprojecten.

ALTENBURG GROEP: Dé specialist in funderen met mortel schroefpalen.

T +31 (0)514 56 88 00 E info@ijbgroep.nl

I www.ijbgroep.nl I www.drukpaal.nl

84 B+U 3 2017

13664

Installatie Groep Spijkenisse is de partner voor al uw Infra, Telecom en Electro projecten.

www.igspijkenisse.nl www.verkeerstellingen.com

Wij voeren de volgende diensten/werkzaamheden uit op zowel kerkelijke-, particuliere-, als gemeentelijke begraafplaatsen. > Het opgraven en ruimen van begraafplaatsen of gedeelten daarvan, inclusief onverteerde stoffelijke resten en desinfectie. > Opgraving van stoffelijke resten binnen de grafrusttermijn, volgens de richtlijnen van de milieu-inspectie. > Opgraving van stoffelijke resten ingeval van eindbestemmingwijzigingen. > Het overbrengen c.q. herbegraven van stoffelijke resten na opgraving. > Onderhoud en renovatie van begraafplaatsen. > Beleidsadvisering omtrent inrichting van begraafplaatsen.

Vraag vrijblijvend uw offerte aan op: www.kreuzen-begraafplaatsbeheer.nl/offerte-aanvragen

Deventerseweg 5, 2994 LE Barendrecht, T 0180-610408 13713

CONTACT:

info@kreuzen-begraafplaatsbeheer.nl Telefoon: 06 - 53 444 912 13707

IGS INSTALLATIE GROEP SPIJKENISSE B+U 3 2017 85

Een familiebedrijf met korte lijnen Tien jaar geleden waagde de heer Jan Holsteijn de sprong en startte zijn bedrijf IGS Installatie Groep Spijkenisse, na jarenlang ervaring te hebben opgedaan in de branche. De belangrijkste activiteiten van het bedrijf zijn verkeerstellingen, infratechniek en tunnelrenovaties. IGS is marktleider in Nederland als het gaat om het uitvoeren van Verkeerstellingen. Met meer dan 100 verkeerstellers in het assortiment zijn zij uitgerust om iedere aanvraag te realiseren.

I

GS begon in 2007 met drie man sterk en groeide gedurende de moeilijke economische periode van de afgelopen jaren uit tot een bedrijf dat vijftien mensen op de loonlijst heeft staan. IGS is een flexibel bedrijf dat met beide benen op de grond staat. Bij IGS pakken zij elk probleem aan en staan zij 24/7 klaar met hun ervaren technici.

Bij IGS zit kwaliteit, snelheid en flexibiliteit in het bloed.

PROJECTEN

Het MAVA project, waarbij de A15 werd verbreed, was een belangrijk project voor IGS. Het bedrijf was verantwoordelijk voor het glasvezelnetwerk, verkeerssystemen, openbare verlichting en de tunnelinstallatie. Tevens is IGS betrokken geweest bij de aanleg van de lusdetectiesystemen in de tweede Coentunnel en detectiesystemen in de Sluiskilltunnel en Botlektunnel. Bij IGS zijn zij sterk in het beheersen van het proces en alle partijen één kant op te laten kijken. Voor de verkeerstellingen werkt IGS nauw samen met Metrocount, een Australisch bedrijf dat wereldwijd voorloper is op het gebied van verkeerstel-apparatuur. Metrocount is actief in meer dan honderd landen wereldwijd en staat IGS regelmatig bij op diverse vakgerelateerde beurzen

DENKEN IN OPLOSSINGEN

Bij IGS denken zij niet in problemen, maar juist in oplossingen. Het probleem wordt geïnventariseerd, dan wordt er een advies uitgesproken alvorens het probleem wordt aangepakt. Kwaliteit staat

hierin altijd voorop. Het bedrijf doet altijd een controle op de locatie en monitoren het apparatuur op afstand. Communicatie naar de opdrachtgever staat hoog in het vaandel. IGS is niet bang om een gedegen advies te geven, eerlijkheid duurt bij IGS namelijk nog altijd het langst. Bij IGS streven zij naar een langdurende samenwerking waarbij wederzijds vertrouwen zeer belangrijk is. De medewerkers van IGS zijn allemaal goed geschoold en veiligheid gaat voor alles. Elk jaar worden er nieuwe cursussen gevolgd die mede georganiseerd worden door Metrocount. Nieuwe ontwikkelingen worden op de voet gevolgd. Ook bij IGS zitten zij bepaald niet stil. Op dit moment zijn zij bezig met de mogelijkheid om op afstand data te bekijken en te bewerken met behulp van GPS en modum. Dat reduceert de fysieke controles en tellingen en verminderd de financiële kosten terwijl de functionaliteit verbeterd.

MVO

IGS is in het bezit van VCA, ISO 9001 en CO2 footprint. MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) is van groot belang in de onderneming. Het beleid is er op gericht om de CO2 uitstoot terug te dringen. Bij alle vaste telpunten is een zonnepaneel geïnstalleerd zodat een aansluiting op het energienet niet nodig is. Ook worden de voertuigen in het wagenpark de komende jaren vervangen door Hybride voertuigen. Op deze wijze levert IGS haar bijdrage aan het milieu. Kijk op: www.igspijkenisse.nl voor meer informatie en het laatste nieuws.

IGS

Deventerseweg 5 2994 LE Spijkenisse

T 0180-610408

info@igspijkenisse.nl www.igspijkenisse.nl

86 B+U 3 2017

Service Dienst Reeuwijk is gespecialiseerd in beschoeiingen, zowel natuur vriendelijke oevers als harde beschoeiing d.m.v. damwanden. Tevens het maken van steigers, terrassen en bruggen.

Wij kunnen, indien de bereikbaarheid alleen via het water kan worden uitgevoerd, ook werken met eigen pontons.

Uhhh...

Uhhh...

Uhhh... dze...dze...dze... bluhh... bluhh... bluhh...

Scheve mond?

Verwarde spraak?

Lamme arm?

Herkent u één van deze signalen? Sla direct alarm.

Bel  om hersenbeschadiging te voorkomen.

Jan Tinbergenstraat 14 2811 DZ Reeuwijk Tel: 0182-395094 www.servicedienstreeuwijk.nl

hartstichting.nl 13676

Loonwerk Cultuurtechnisch werk Grondverzet Bosbouw Kranen

De Schafterekker 4 5556 WJ Borkel en Schaft Tel 040-2068295

www.roothans.nl 13726

1342 0

A.P. van den Berg B+U 3 2017 87

A.P. van den Berg, the CPT factory In 1968 richtte Arie Pieter van den Berg, het Technisch Bureau A.P. van den Berg op in Heerenveen. Het Bureau hield zich bezig met het ontwerpen en produceren van hydraulische aggregaten en machines en het ontwikkelen van apparatuur voor dé Nederlandse methode van bodemonderzoek, het sonderen. Sondeerapparatuur stond nog in de kinderschoenen en Arie van den Berg was een ambassadeur op dit gebied. Internationaal werd de sondeermethode bekend als Cone Penetration Testing (CPT). Arie heeft aan de wieg gestaan van de wereldwijde introductie en acceptatie van de CPT technologie. Het Technisch Bureau A.P. van den Berg werd omgedoopt tot A.P. van den Berg Ingenieursbureau bv, een bedrijf dat, mede gesteund door het sterk innovatieve karakter, nog steeds internationaal zeer hoog staat aangeschreven.

H

oewel de activiteiten nog steeds geconcentreerd zijn onder het ene dak in Heerenveen, is A.P. van den Berg dus wel internationaal zeer actief. Met volwaardige afdelingen voor engineering, productie (incl. draaierij), verkoop en service is het bedrijf slechts beperkt afhankelijk van uitbesteding en daardoor uniek in de sondeerindustrie. Het is hierdoor uitstekend in staat zijn klanten onder alle omstandigheden te bedienen en innovatie als een drijvende kracht achter het bedrijf te behouden. Momenteel zijn er ca. 55 innovatieve, ervaren en gemotiveerde personen werkzaam. De hoofdactiviteit bestaat uit het ontwerpen, fabriceren, leveren en onderhouden van geavanceerde apparatuur en instrumentatie voor bodemonderzoek, zowel voor onshore, nearshore als offshore toepassingen.

PRODUCTEN EN DIENSTEN

Onshore sondeerapparatuur Apparatuur voor het indrukken van instrumenten ten behoeve van in-situ bodemonderzoek op land of in sommige gevallen vanaf een platform in ondiep water tot ca. 30 m. De productrange bestaat uit een compact lichtgewicht systeem, diverse skid systemen, meerdere soorten en maten van een sondeerrups, sondeervrachtwagens en de Track-Truck. Daarnaast kunnen de systemen geleverd worden in een basisuitvoering of met uitgebreide functies, tot aan volledige automatisering van de sondeercyclus met de gepatenteerde en recent geïntroduceerde SingleTwist ofwel ST-technologie.

Offshore sondeerapparatuur Apparatuur voor het indrukken van instrumenten ten behoeve van bodemonderzoek vanaf de zeebodem op waterdieptes tot 4.000 meter. A.P. van den Berg heeft de volgende technologieën beschikbaar: - De ROSON: een technologie waarbij een frame met indrukapparatuur op de zeebodem wordt geplaatst en waarbij een kabel vanaf dek de stroomtoevoer en datacommunicatie verzorgt. Ook hier biedt de ST-technologie een verhoogde efficiëncy, met name bij grotere sondeerlengtes.

- De WISON-APB: een wireline technologie waarbij een hydraulisch indrukapparaat in een boorbuis wordt neergelaten voor bodemonderzoek voor de boorkop uit.

Data acquisitiesystemen Intelligente instrumenten voor het verkrijgen van meetdata gere-

A.P. van den Berg

IJzerweg 4 8445 PK Heerenveen

lateerd aan grondparameters en systemen voor het afbeelden, ­registreren en verwerken van deze meetdata. Datatransmissie, met draad of draadloos (Optocone), geschiedt in de systemen van A.P. van den Berg al ruim tien jaar op basis van digitale technologie. Het bedrijf is onbetwist de voor- en koploper in deze digitale toepassing, die vele voordelen biedt. Naast de kwaliteit van de verkregen meetdata, betreft dit de mogelijkheid om de parameters uit te breiden door toepassing van plug & play modules voor seismisch onderzoek, magnetometingen, vinproeven en geleidbaarheidsmetingen.

Hydronics: Aandrijvingen voor bruggen en sluizen A.P. van den Berg ontwerpt, fabriceert en voert bewegingswerken voor bruggen en sluizen uit, veelal voorzien van een hydraulisch aggregaat en cilinders. Met de focus op Systems Engineering gaat de aandacht niet alleen uit naar het te bouwen project, maar ook naar het voorkomen van hoge onderhoudskosten in een later stadium.

Fundeermachines Een nieuwe fundeermethode voor de Europese markt: het indrukken van prefab betonpalen als alternatief voor het heien hiervan en voor de diverse methodes voor in de grond gevormde palen. De voordelen zijn dat er een fundering gerealiseerd kan worden met de kwalitatief hoogwaardige prefab betonpaal, waarbij geluid tot een minimum beperkt wordt en er geen trillingen worden veroorzaakt. Bovendien zijn de fundeermachines qua prijs en productiesnelheid ook nog eens dermate aantrekkelijk, dat de methode in zijn geheel zeer competitief is ten opzichte van andere fundeermethodes.

De methode is afkomstig uit Azië en wordt daar al ruim een decennium lang op grote schaal toegepast. A.P. van de Berg importeert de fundeermachine als exclusief distributeur van een Chinese fabrikant en voegt daar een pakket aan toe, zodat de machine voldoet aan de Europese richtlijnen voor veiligheid en milieu. Daarnaast wordt de machine voorzien van een meetsysteem om een aantal parameters te registreren. Dit maakt een vergelijking met sonderingen en het palenplan mogelijk en levert per paal een proeve van belastbaarheid.

T +31 (0)513 631 355 E info@apvandenberg.nl

I www.apvandenberg.nl I www.fundeermachine.nl

88 B+U 3 2017

Sport Groenadvies Begraafplaatsen Natuur Spelen

COLOFON Bouw en Uitvoering is informatiebron en vakblad, voor beslissers en toeleveranciers van en binnen de bouwsector en hoofden van dienst en medewerkers van rijk, provincie en gemeente, waterschappen, woningbouwverenigingen e.d., waarbij inbegrepen: directies publieke, openbare en gemeentewerken, openbare bedrijven, architectuur en stadsontwikkeling, bouw- en woningtoezicht, milieu, nuts­bedrijven, DVD, relevante publiek-private samenwerkingen, middel­baar en hoger technisch ­onderwijs, openbaar vervoers­ bedrijven, aannemers utiliteit-, nieuwbouw, civiel, GWW en infra.

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:

Hilbert Buhrs, Tilly van Dongen, Daan Groeneveld, Emile Koeman, Esther van Nijen, Stella Nivo, Daan Otto, Jørgen Postma, Betty Rombout, Erik Steegman, Trudy Tuinenburg, Tanja Veenstra, Gerard Vos en Ad Zeeman.

UITGEVER

Jaco Otto ABONNEMENTEN

Jaarabonnement* Buitenland Losse nummers** Abonnementen binnen de d ­ oelgroep* * Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten.

adviesburo r.i.e.t. ruimtelijke inrichting en techniek

13682

Postbus 167 3980 CD BUNNIK 030 – 657 0636 www.adviesburoriet.nl

€ 85,00 € 130,00 € 15,00 € 39,00

VORMGEVING

APR Media Groep BV E-mail: studio@aprmediagroep.nl DRUK

Vloeren weer schoon en veilig door Cyclone Cleaning

Antilope Printing nv, Lier (BE) UITGAVE

APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Postbus 2696, 3800 GE Amersfoort Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 Fax: +31 (0)33 456 74 33 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl ADVERTENTIE- EN ORDERADMINISTRATIE

E-mail: orders@aprmediagroep.nl ABONNEMENTENADMINISTRATIE

APR Media Abonneeservice Daalakkersweg 2 - 72 5641 JA Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl AANSPRAKELIJKHEID VAKTIJDSCHRIFT Straten en fietspaden

Parkeergarages

Stations en luchthavens

Bedrijvenen industrieterrein

T 085-0492021 | info@cyclonecleaning.nl | www.cyclonecleaning.nl

Verder met schone vloeren

Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave verouderd, incompleet en/of ­incorrect is. Aan de inhoud hiervan kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe alsook indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de hierin aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in het vaktijdschrift.

Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na toestemming van de uitgever APR Media Groep BV. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellectuele eigendomsrechten zijn van toepassing.

ISSN - 0921 - 1667 13706

Infra InfraRentals Rentals Sharing flexibility Sharing flexibility

Wat kunt van Infra verwachten: Watukunt u vanRentals Infra Rentals verwachten: ScherpeScherpe prijzen prijzen Producten direct uit voorraad leverbaar Producten direct uit voorraad leverbaar FlexibelFlexibel inzetbaar door goede met fabrieken inzetbaar door afspraken goede afspraken met fabrieken Levert inLevert heel Europa in heel Europa

VoorVoor InfraInfra Rentals is elkisproject Rentals elk project een nieuwe uitdaging om om een nieuwe uitdaging optimaal te presteren. optimaal te presteren.

VERHUUR, VERKOOP EN/OF TERUGKOOP VAN: VERHUUR, VERKOOP EN/OF TERUGKOOP VAN:

Damwanden | ABI makelaarstelling | Trilblokken & Aggregaten Damwanden | ABI makelaarstelling | Trilblokken & Aggregaten Balken | Buizen | Houten schotten | Rijplaten Balken | Buizen | Houten schotten | Rijplaten

“ Wij“ Wij staan ervoor omom uwuw staan ervoor project gezamenlijk tot tot project gezamenlijk eeneen succes te brengen. ” ” succes te brengen.

InfraRentals InfraRentals

Sharing Sharing flexibilityflexibility

T. +31T.183 56183 26 23 +31 56 26 23 E. info@infrarentals.com E. info@infrarentals.com

infrarentals.nl infrarentals.nl 13651a

Systeemintegratie. Dat klinkt mooi en dat is het ook.

Alles goed voor elkaar: internet, verlichting en elektriciteit.

Combineer een optimaal klimaat en een zo laag mogelijk energieverbruik. Resultaat: Energie door techniek.

Wij zijn graag uw partner voor alle technische oplossingen.

In en rond uw vastgoed, kantoor, schoolgebouw, opslagloods, werkplaats of fabriek.

Krijgt u al energie door techniek? We helpen u graag.

Grip op proces en resultaat

Leertouwer: technisch dienstverlener in elektrotechniek, klimaat en ICT. leertouwer.nl - Barneveld - t 0342 42 51 51 - info@leertouwer.nl - twitter @leertouwerbv 13481