Bouw en uitvoering 2-2018 by APR Media

MODERN PERSONEELSBELEID IN DE BOUW

RIJKSKANTOOR

VAN DE TOEKOMST

BIM WORDT

VOLWASSEN DE ENERGIE

PROEFTUIN BOUW EN UITVOERING

BEREIKT RUIM 73.100 LEZERS

JAARGANG 50 - 2 2018 HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE

IN NEDERLAND EN BELGIE

van sonderen tot monteren

“Ik bouw op IJB”

w w w. i j b g r o e p . n l 13710

beeld: nancy beijersbergen / shutterstock.com

WONINGAANBOD HET BELANGRIJKST VOOR DE KIEZER Nederlanders vinden dat het vergroten van het betaalbare woningaanbod de belangrijkste focus moet zijn van gemeenten, zo blijkt uit onderzoek van de NOS en de regionale omroepen onder 30.000 Nederlanders. ‘Bestrijding van bureaucratie’ en ‘duurzaamheid’ staan op respectievelijk de tweede en derde plaats. Zaken als drugsoverlast, vervuiling en sport en recreatie kwamen juist nauwelijks naar boven. “Vele honderden mensen klaagden over een gebrek aan woonruimte in hun gemeente”, aldus de NOS. Waar het tekort aan betaalbare huuren koopwoningen traditioneel met name in de grote gemeenten een probleem was, is inmiddels ook in kleine en middelgrote gemeenten de nood hoog. De NOS en de regionale omroepen hielden het onderzoek naar aanleiding van de aankomende gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart.

GROOTSTE KANTOORNET WERK VAN NEDERLAND De grootscheepse verbouwing van het markante voormalige ministerie van VROM is zo goed als afgerond. Rijnstraat 8, naast station Den Haag Centraal, is het eerste ‘rijksverzamelkantoor’ dat geschikt moet zijn voor meerdere rijksoverheidsorganisaties. De inrichting van het gebouw is dan ook organisatie- en persoonsonafhankelijk.

MODERN PERSONEELS BELEID IN DE BOUW Het gaat goed in de bouw. De crisis is voorbij, er is volop werk. Het overschot aan werknemers is veranderd in een tekort. Het is ‘hard halen’ voor werkgevers in de bouw om personeel te krijgen en te behouden. Wat is de juiste weg qua personeelsbeleid? Bouw & Uitvoering gaat in gesprek met Mayra Schoolen, adviseur Sociale Zaken Regio Oost bij Bouwend Nederland.

DAKBEDEKKING DAK V EILIGHEID DAKDUURZ A AMHEID info@elroduurzamedaken.nl

www.elroduurzamedaken.nl

Uw groen is onze zorg www.heijmanssportengroen.nl

www.duravermeer.nl

B+U 2 2018 3

BIM WORDT LANGZAAM MAAR ZEKER VOLWASSEN Virtual Reality, datasensoren, 3D printing. Het kan niemand ontgaan zijn: de digitalisering in de bouwwereld gaat razendsnel. Het Bouw Informatie Model - oftewel BIM - kan een centraal element in deze ontwikkeling zijn, constateert hoogleraar Construction Process Integration & ICT aan de Universiteit Twente Arjen Adriaanse.

SPIJKERBROEKEN ALS PLAFONDPLATEN Het moest een inspirerende ontmoetingsplaats worden voor collega’s, klanten en bewoners van de Zuidas, maar vooral een bijdrage leven aan een duurzamere maatschappij. Het circulaire paviljoen van ABN AMRO, geopend in 2017, behaalde een BREEAM Excellent certificaat en dient vandaag de dag als toonbeeld van circulair bouwen in Nederland.

EN VERDER

VAN REGULIER AANBESTEDEN NAAR RESULTAATGERICHT SAMENWERKEN (RGS)

FOTOPAGINA............................. 1

Resultaatgericht Samenwerken staat voor het gezamenlijk werken met ketenpartijen vanuit een doordachte visie en strategie. Afspraken worden gemaakt over het eindresultaat in plaats van afspraken over de op korte termijn uit te voeren werkzaamheden.

GEBOUWAUTOMATISERING..... 22 DE ENERGIEPROEFTUIN.......... 36 BEDRIJFSINFO........................ 53 COLOFON............................... 72

Uw logo ook op deze positie?

RUIMTE VOOR UW BEDRIJF Uniek in gevelisolatie www.caparol.nl

Less energy, more comfort www.ubiflex.nl

info@aprmediagroep.nl

foto: bart van hoek

4 B+U 2 2018

B+U 2 2018 5

Grootste netwerk voor het

RIJKSKANTOOR

VAN DE TOEKOMST

6 B+U 2 2018

Toekomstbestendige oplossingen voor het grootste kantoornetwerk van Nederland ontwikkeld door BAM, SPIE en R&M De grootscheepse verbouwing van het markante voormalige ministerie van VROM is zo goed als afgerond. Rijnstraat 8, naast station Den Haag Centraal, is het eerste ‘rijksverzamelkantoor’ dat geschikt moet zijn voor meerdere rijksoverheidsorganisaties. De inrichting van het gebouw is dan ook organisatie- en persoonsonafhankelijk. TEKST GERARD VOS

RIJNSTRAAT 8 Onderdeel van het Masterplan kantoorhuisvesting Den Haag

oor maatschappelijke en technologische ontwikkelingen verandert het werk van ambtenaren. De nieuwe rijkshuisvestingsfilosofie is dan ook gebaseerd op het idee dat rijksgebouwen vooral faciliteiten moeten bieden voor ontmoeten, netwerken, overleggen en samenwerken. Rijnstraat 8, een van de grootste kantoren van Den Haag, is hiervoor optimaal geschikt gemaakt. De grote klus, om het pand geschikt te maken voor haar nieuwe taak, is gerealiseerd door PoortCentraal, een samenwerkingsverband tussen BAM, ISS en OMA. Naast hoge eisen aan de bouw, IT-infrastructuur en logistieke processen was hier ook sprake van een contractvorm die voor veel partijen in de bouwwereld relatief nieuw is: de Publiek-Private Samenwerking. BAM, SPIE en R&M waren verantwoordelijk voor de omvangrijke netwerk infrastructuur en wisten samen deze enorme klus te klaren dankzij nauwe samenwerking, nieuwe ideeën en slim gebruik van technologische middelen. Het nieuwe Rijkskantoor wordt gebouwd en beheerd volgens het DBFMO (Design Build Finance Maintain and Operate)- principe. Deze contractvorm houdt in dat BAM en haar partners langere tijd verantwoordelijk blijven voor de gebouwoperatie, het onderhoud en de doorontwikkeling van het gebouw. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is de eis dat het gebouw en de IT-infrastructuur gegarandeerd zonder problemen 25 jaar lang in gebruik moeten blijven. Het netwerkconcept moet dus decennialang meegaan en een platform bieden aan nieuwe

GEBRUIKERS Ministeries van Buitenlandse Zaken (BZ) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW), loketfunctie Immigratie- en naturalisatiedienst (IND) Rijswijk, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) OPDRACHTGEVER Ministerie van BZK, Programmadirectie Opdrachtgeverschap Rijkskantoren, DGOO

diensten en technologieën. Een uitdaging, aangezien niemand weet welke diensten en protocollen in de komende 10 tot 25 jaar hun intrede zullen doen.

EERST BEDENKEN, DAN BOUWEN

BAM heeft het hele project, inclusief nieuwbouw, tot in detail voorbereid in een BIM (Building Information Modelling)-omgeving. “In zo’n digitaal model wordt een gebouw, inclusief al zijn technische installaties ‘virtueel’ opgebouwd uit objecten waaraan informatie is gekoppeld”, vertelt Ron Meester, Projectleider BAM Grote Projecten. “BAM is koploper op het gebied van ‘virtueel bouwen’. Hierdoor hebben wij het netwerk en de bekabeling tot in detail kunnen voorbereiden. Zo konden in BIM lastige verbindingen bijvoorbeeld vooraf worden geïdentificeerd. Routes werden nauwkeurig uitgestippeld, lengtes en toleranties precies berekend. R&M en SPIE durfden het aan om op basis van deze BIMgegevens het netwerk ‘pre-fabricated’ aan te bieden. Het ontwerp van het netwerk en alle bekabeling in BIM kwam uiteindelijk ook precies overeen met de uiteindelijke installatie. Hierdoor waren er nagenoeg geen

foto: © nando harmsen

B+U 2 2018 7

“Ook moesten we rekening houden met strenge veiligheids eisen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.” ROBERT POST ACCOUNT MANAGER ENTERPRISE R&M

foto: © nando harmsen

8 B+U 2 2018

“Door de databases te koppelen zouden aanpassingen van de ene omgeving automatisch worden door gevoerd in de andere omgeving.” FRANS VAN WESTEN SALES MANAGER DATACENTERS VAN R&M

foto: nick guttridge, © oma

foto: © nando harmsen

B+U 2 2018 9

verliezen aan materiaal; elke meter kabel werd gebruikt. Daarnaast is er een aanzienlijke tijdwinst behaald door het prefab-proces buiten de projectlocatie plaats te laten vinden.”

HECTIEK EN ARCHITECTONISCHE HOOGSTANDJES

Zowel in de voorbereiding van het project als vanaf het begin van de uitvoering werkten BAM, SPIE en R&M nauw samen. Deze drie partijen hielden soms dagelijks overleg om voortgang te monitoren, oplossingen te zoeken en waar mogelijk het proces te versnellen. Het pand bevindt zich op een drukke plek naast Den Haag Centraal, waardoor aanvoer van materiaal zeer werd bemoeilijkt. Ook was de beschikbare opslagruimte op locatie beperkt. De beschikbare bouwtijd was relatief kort en er liepen meerdere bouwstromen door elkaar. Terwijl er op de ene plek nog beton werd gestort, was de afbouw op andere locaties in volle gang. Er moesten een aantal architectonische hoogstandjes afgeleverd worden, zoals beveiligde ruimtes, briefing en

crisiscentra en de imposante Grote Zaal. Tijdens de drukste bouwperiode waren er 150 mensen binnen aan het werk en 700 buiten, de klok rond. “We moesten bij het ontwikkelen van ons netwerkvoorstel rekening houden met de geformuleerde eisen van de Nederlandse staat rondom beschikbaarheid en schaalbaarheid”, vertelt Robert Post, Account Manager Enterprise R&M. “Ook moesten we rekening houden met strenge veiligheidseisen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dat vereiste een gedegen vertaling van deze eisen naar een degelijk en toekomstbestendig concept en een gecommitteerde samenwerking tussen de netwerkpartners tijdens de implementatie ervan. Uiteindelijk blijken nu alle partijen tevreden over de manier waarop het netwerk is geïnstalleerd en hoe het functioneert.”

VERREGAANDE DIGITALISERING

Het IT netwerk moet een grote verscheidenheid aan apparaten en platforms ondersteunen: kantoorPC’s, netwerkaansluitingen, WiFi, camerabeveiliging, interne

10 B+U 2 2018

匀䰀䄀䜀䈀伀䴀䔀一倀伀伀刀吀䄀唀吀伀䴀䄀吀䤀匀䔀刀䤀一䜀吀伀䔀䜀䄀一䜀匀䌀伀一吀刀伀䰀䔀䌀䄀䴀䔀刀䄀䈀䔀圀䄀䬀䤀一䜀倀䄀䰀䔀一䤀一吀䔀刀䌀伀䴀匀夀匀吀䔀䴀䔀一䜀䄀刀䄀䜀䔀䐀䔀唀刀䔀一

䴀攀爀挀甀爀椀甀猀猀琀爀愀愀琀㘀㜀㜀㘀刀䬀䐀漀攀琀椀渀挀栀攀洀吀攀氀㨀㌀㄀㐀ⴀ㌀㤀㈀㌀㤀眀眀眀⸀琀漀攀最愀渀最猀琀攀挀栀渀椀攀欀渀攀搀攀爀氀愀渀搀⸀渀氀

13472

Henzen Specialistische Diensten

Al 30 jaar de specialisten op het gebied van vochtbestrijding voor: • Kelderafdichting / -renovatie • • Optrekkend vocht injecteren • • Doorslaand vocht / gevel renovatie / isolatie kruipruimte • • Beton / beton-injectie / beton-renovatie • • Monumentaal & historisch erfgoed •

henzen&henzen LUXE KELDER PROJECTEN • Verdiepen/uitzuigen kelders • Waterdicht en vochtvrij • Projecten van A tot Z

• Creëren van: - Woon- / kantoorruimte - Wijnkelder, bioscoopkaner, etc.

HSD Vochtbestrijding - Nieuweweg 76, 6744 PN Ederveen T 0318 - 572 718 - info@vochtproblemen.nl - www.vochtproblemen.nl 13727

B+U 2 2018 11

presentatiesystemen, narrowcasting, zonwering, ticketing- en nummersystemen, toegangs- en DAS-systemen. Zelfs de kluisjes zijn op het netwerk aangesloten. Om de naar verwachting sterk toenemende bandbreedtebehoefte te adresseren zijn er door R&M verschillende aanpassingen in het netwerk geadviseerd. Er werd bijvoorbeeld in de aanbesteding voor de glasvezelbackbone om Multimode glasvezelkabel gevraagd. R&M heeft echter uiteindelijk Singlemode geadviseerd, vanwege de betere toekomstbestendigheid. Frans van Westen, Sales Manager Datacenters van R&M: “Het netwerkfundament van het gebouw biedt nu veel ruimte om de dienstverlening uit te breiden. Zo kan het beheer van het gebouw steeds ‘Smarter’ worden. We denken graag mee over dit soort oplossingen. Als leverancier van belangrijke IT-systeemcomponenten denken we al lang niet meer alleen na over kabels en onderdelen, maar willen een totaalvisie bieden, waarbij de veranderende behoeften en functies van een gebouw en haar bewoners centraal staan. Als internationale organisatie hebben we daarvoor alle kennis in huis.”

BEHEER VAN EEN COMPLEX NETWERK

BIM biedt alle partijen een zeer gedetailleerde kennisdatabase van het gebouw. Geen overbodige luxe, omdat de betrokken partijen nog 25 jaar lang gezamenlijk zorg moeten dragen voor het gebouw, inclusief uitbreidingen en aanpassingen. “De volgende fase wordt nu het

implementeren van R&MinteliPhy Manage”, vertelt Frans. “BIM is zeer geschikt voor het registreren van alle gebouwdetails, maar minder geschikt voor het beheren en managen van de dynamiek van dit zeer grote netwerk met 23.000 netwerkaanluitingen. Daarom hebben wij met het BIM-team van BAM een project gestart om te onderzoeken of de BIM-omgeving met ons R&M Inteliphy-systeem voor ‘Automated Infrastructure Management’ te koppelen is. Door de databases te koppelen zouden aanpassingen en uitbreidingen binnen de ene omgeving in de toekomst idealiter automatisch worden doorgevoerd in de andere omgeving.” “Een andere mogelijk toekomstige uitbreiding van het netwerk is de implementatie van R&MinteliPhy Monitoring. Hierdoor zouden delen van het netwerk real-time kunnen worden bewaakt en zouden wijzigingen en mutaties in het netwerk nog efficiënter en kosteneffectiever kunnen worden uitgevoerd. Alle R&M panelen in het netwerk zijn ‘Inteliphy-ready’, waardoor deze hiervoor in een later stadium naar wens geschikt gemaakt kunnen worden.”

UITVOERING

Ron Meester, Projectleider BAM Grote Projecten en verantwoordelijk voor alle IT en gebouwsystemen, vertelt: “Al het werk en de planning waren tot in de kleinste details vooraf gespecifieerd. Logistiek hebben we ervoor kunnen zorgen dat elk onderdeel en elke kabelbundel

12 B+U 2 2018

groen milieutec infra bagger

Samen verrijken we Nederlandse bodem

De vraag naar woningen neemt toe, het aantal beschikbare locaties neemt af. Er wordt gebouwd op inbrij-locaties, kantoorpanden worden herbestemd en oude panden worden gerenoveerd. Daarnaast hebben we allemaal behoefte aan een groene natuurlijke omgeving en streven we een duurzame samenleving na. Deze ontwikkelingen vergen meer kennis en een groot aanpassingsvermogen van bouwers, gemeenten, waterschappen en ontwikkelaars. De Bunnik Groep heeft met haar disciplines een antwoord op deze ontwikkelingen.

+31 (0)348 - 688 447 – info@bunnikgroep.nl – bunnikgroep.nl

verrijkt Nederlandse bodem 13643

VEEG- & INFRASERVICE MILIEUVRIENDELIJKE ONKRUIDBEHEERSING

■ Machinaal onkruidborstellen ■ Weedsteamen (infra rood & hete lucht) ■ Wegdekreinigen ■ Hogedruk reiniging ■ Verhuur van waterwagens

HVA Veeg & Infraservice | Cornelis de Vriesweg 2 | 1746 CL, Dirkshorn | Telefoon 0226-421881 E-mail info@hvaveegservice.nl | www.hvaveegservice.nl

13708

foto: © nando harmsen

B+U 2 2018 13

“In een BIM omgeving wordt een gebouw, inclusief al zijn technische installaties ‘virtueel’ opgebouwd uit objecten waaraan informatie is gekoppeld.” RON MEESTER PROJECTLEIDER BAM GROTE PROJECTEN

14 B+U 2 2018

“We waren niet alleen onder de indruk van het feit dat Ron zo’n groot en complex project zo efficiënt wist te managen, waarbij geen enkel detail aan zijn aandacht ontsnapte, maar hij heeft dat ook meer dan twee jaar lang met een grote glimlach volgehouden.”

ROBERT EN FRANS ACCOUNTMANAGER EN SALES MANAGER VAN R&M

foto: © nando harmsen

B+U 2 2018 15

van links naar rechts: fatih küçükünal, spie planner; robert post, r&m netherlands; frans van westen, r&m netherlands; abdellah ahassad, spie head mechanic; richard zijleman, spie projectmanager; ron meester, project manager bam grote projecten.

precies op tijd op de juiste plaats was. Elke nacht werden nieuwe voorraden aangeleverd. Die materialen werden op één centrale hub opgeslagen, en volgens een nauwkeurig schema naar specifieke ruimtes op verschillende verdiepingen gebracht.” “We hebben in ons concept rekening gehouden met een zo groot mogelijke flexibiliteit van het netwerk”, voegt Robert toe. “Niet alleen wat toekomstige functionaliteit betreft. De huidige opzet is ook heel flexibel. Als er een nieuwe kamer of werkplek nodig is, zijn er altijd mogelijkheden om nieuwe aansluitpunten te activeren. Zo bevindt zich bijvoorbeeld hiervoor om de 25 meter in het plafond een viervoudig ‘consolidation point’. Daarmee kunnen we ook in de toekomst makkelijk nieuwe wensen van gebruikers ondervangen. Het netwerk is ook volledig redundant uitgevoerd, met 2 MERs, 2 EFRs en 42 SERs.” Ron besluit: “SPIE en R&M hebben slimme en betrouwbare geïntegreerde oplossingen geleverd voor communicatie-infrastructuur, die voldoen aan de eisen van zowel BAM als de eindklant. Er ligt nu een stevig fundament waarop we in de toekomst verder kunnen bouwen. Op basis van de kennis die we gezamenlijk hebben opgebouwd zouden we zo’n project ook eenvoudig aan kunnen pakken op een andere locatie, met weer andere eisen.”

TOEKOMSTBESTENDIGE INFRASTRUCTUUR U/FTP Cat6a netwerk van Reichle & De-Massari Voice over IP (VoiP) telefonienetwerk Power over Ethernet (PoE) gelijkstroom netwerk dat alle actieve kantoorapparatuur van zowel data als voeding voorziet. Voor de energievoorziening en de klimaatbeheersing worden van de nieuwste duurzame technieken en materialen gebruikt. 4400 werkplekken voor meer dan 6000 gebruikers. Bruto vloeroppervlak: 80.000 m2 (exclusief parkeerruimte) 1600 km Cat 6A U/FTP koperkabel 100 km Cat 6A U/FTP Rode koperkabel 1300 24v Cat 6A Shielded panelen 50000 Cat 6A STP EL modules 54 km Single mode glasvezelkabel 11000 LC connectoren >80% prefab aangeleverd # SER, # MER # EFR Patch/serverkasten Backbones volledig redundant uitgevoerd

16 B+U 2 2018

B+U 2 2018 17

Modern personeelsbeleid in de bouw:

ERKENNING, PERSPECTIEF EN SUCCES Het gaat goed in de bouw. De crisis is voorbij, er is volop werk. Het overschot aan werknemers is veranderd in een tekort. Het is ‘hard halen’ voor werkgevers in de bouw om personeel te krijgen en te behouden. Wat is de juiste weg qua personeelsbeleid? Bouw & Uitvoering gaat in gesprek met Mayra Schoolen, adviseur Sociale Zaken Regio Oost bij Bouwend Nederland. TEKST BETTY ROMBOUT

“

wee jaar geleden was ik nog bezig met reorganisaties en hadden we een overschot aan mensen in de bouw. Nu is er een tekort”, vertelt Mayra Schoolen. “Een timmerman gaat voor 100 tot 200 euro meer van het ene naar het andere bedrijf. Daarnaast constateren we, dat in bedrijven die in de crisistijd goed zijn geweest voor het personeel, er weinig uitstroom is. Dit in tegenstelling tot bedrijven die zich veel minder om hun mensen bekommerden. Werknemers die al een tijdje op de stoel zaten van ‘ik wil wel iets anders, maar het is crisistijd, dus ik blijf maar zitten’, gaan nu lopen. Er is een tekort, maar vooral ook een verschuiving.¨

SOCIAL MEDIA

Een van de speerpunten van Bouwend Nederland is het ondersteunen van haar leden bij het voeren van een modern personeelsbeleid. Voor het werven van

18 B+U 2 2018

personeel is tegenwoordig namelijk meer nodig dan een advertentie in een plaatselijk sufferdje. Alhoewel dit nog steeds wel werkt voor het werven van met name ouder personeel, aldus Schoolen. “Maar wil een bedrijf jong personeel werven, dan moet dit echt via social media. Niet alleen via Facebook, Twitter en LinkedIn, maar ook met filmpjes op Instagram en Youtube. Een idee is daarnaast, om medewerkers een bonus te geven als zij personeel weten aan te dragen. Buitenlands personeel aanbieden via uitzendbureaus, zien we ook steeds meer gebeuren.”

VASTE DIENST, INHUUR, UITBESTEDING

Personeel werven is een, maar stel dat een bedrijf medewerkers weet te vinden, wat voor contract is dan het beste? In vaste dienst, via inhuur of uitbesteding? Mayra Schoolen: “Werknemers geven aan, dat ze het meeste baat hebben bij een contract voor onbepaalde tijd. Met zo’n contract staan ze veel sterker in bijvoorbeeld afspraken met banken. Voor werkgevers is een vast contract niet altijd een voordeel. Zij verbinden zich voor langere tijd aan werknemers en het is erg lastig om - indien noodzakelijk - van hen afscheid te kunnen nemen.” Mensen in dienst nemen via inhuur (uitzendbureau, detacheringsbureau, payroll) of uitbesteding (onderaannemer zonder personeel); wanneer is dit wel of niet

gunstig voor werkgever en werknemer? Schoolen: “Dan komen we uit bij de discussie over zzp’ers. We zien dat er veel zzp’ers ingehuurd worden door werkgevers omdat bedrijven een flexibele schil willen hebben. Denk aan de inhuur van zzp’ers voor alleen het stucwerk of tegelwerk. Maar ook zien we de ‘extra handjes’. Niet bedoeld om hiervoor zzp’ers in te huren. Over dit werk moet namelijk loonbelasting betaald worden, daar komt het in feite op neer. We hebben het hier over een werkgevers-werknemersrelatie. Het kabinet zal zich uit moeten spreken hoe hier mee om te gaan. De wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is er, maar de vraag is in hoeverre deze in stand blijft. De bouw heeft namelijk een constante behoefte aan een flexibele schil. Er moet dus een oplossing komen. Wat ik zie als oplossing? Aanbieden van die schil door de uitzendbranche. Maar ik moet het nog zien gebeuren.” De wet DBA is de opvolger van de per 1 mei 2016 afgeschafte Verklaring arbeidsrelatie. In plaats van een verklaring kunnen belangenorganisaties van opdrachtgevers en opdrachtnemers, individuele opdrachtgevers of opdrachtnemers overeenkomsten voorleggen aan de Belastingdienst. De Belastingdienst beoordeelt of er in deze overeenkomsten sprake is van zelfstandigen of werknemers. De goedgekeurde overeenkomsten worden

B+U 2 2018 19

foto: ton borsboom

De hamvraag is: â&#x20AC;&#x2DC;Hoe binden werkgevers mensen aan hun organisatie?â&#x20AC;&#x2122;

20 B+U 2 2018

(voor zover mogelijk) openbaar gemaakt. Deze openbaar gemaakte overeenkomsten worden modelovereenkomsten genoemd. Opdrachtgevers en opdrachtnemers zijn niet verplicht gebruik te maken van deze modelovereenkomsten. De regeling is bedoeld om werknemers en werkgevers meer zekerheid te geven over de arbeidsrelatie. Ook wordt met deze regeling getracht schijnzelfstandigheid beter te bestrijden.

ERKENNING, PERSPECTIEF, SUCCES

Tegenwoordig zetten werkgevers steeds vaker een concurrentiebeding in vaste contracten. Schoolen: “Een methode om ervoor te zorgen dat ‘de timmerman niet vertrekt’. Maar of dit de juiste weg is? Ik vind het veel belangrijker te investeren in mensen. Dus niet: ‘jij mag niet weg’, maar wel ‘hoe zorg ik ervoor dat jij niet weggaat?’. Meer salaris geven dan bij de concurrent, is wellicht een oplossing. Maar uit onderzoek blijkt, dat voor mensen die niet gelukkig zijn in hun werk, het geld geen reden is om te blijven. De hamvraag is dus: ‘Hoe binden werkgevers mensen aan hun organisatie?’ Het antwoord is volgens Mayra Schoolen door hen erkenning, perspectief en kans op succes te bieden.

Erkenning in de vorm van aandacht voor persoonlijke kwaliteiten. “Denk aan de nadruk leggen op wat goed gaat en waar medewerkers sterk in zijn. Bijvoorbeeld tijdens het jaarlijkse beoordelingsgesprek. Dát juist verder benutten; hen daarop complimenteren en creatief omgaan met zaken waar zij minder goed in zijn. Bepaalde werkzaamheden bij collega’s neerleggen omdat die dat van nature wel goed doen.” Een voorbeeld is de creatieve engineer, die altijd met mooie, out-of-the-box ontwerpen komt. Deze man denkt divergerend. Zo’n creatieve geest moet niet belast worden met saaie productadministratie. “Belangrijk is, deze Willie Wortel te koppelen aan een collega die convergerend denkt, in processen en structuren. Want deze man (of vrouw) is meer van de punten en de komma’s. Is misschien meer het type dat altijd op de rem trapt. Waarom? Omdat hij/zij de risico’s ziet. Koppel je dergelijke types aan elkaar dan heeft de werkgever twee mensen die elkaar kunnen versterken”, aldus Mayra Schoolen. Perspectief bieden is een tweede ‘bindmiddel’. Medewerkers blijven bij het bedrijf omdat zij in een ontwikkeltraject zitten. Van junior naar senior. Schoolen: “Er ligt

B+U 2 2018 21

INFO In de periode 2018-2022 zijn volgens het EIB 55.000 nieuwe arbeidskrachten nodig in de uitvoerende bouw. Het zwaartepunt van de vraag ligt in de komende twee jaar, terwijl de instroom slechts geleidelijk op gang komt. De spanning op de bouwarbeidsmarkt zal hierdoor in 2018 en 2019 nog verder oplopen. Vanaf 2020 komt de bouwarbeidsmarkt in rustiger vaarwater. Bron: www.bouwendnederland.nl/nieuws/9479605/ eib-55000-nieuwe-arbeidskrachten-nodig-in-de-bouw

foto: ton borsboom

INSTROOMCAMPAGNE: ‘JE GAAT HET MAKEN’ Om ervoor te zorgen, dat er meer jongeren kiezen voor een opleiding in de bouw en infra is Bouwend Nederland in samenwerking met de opleidingsbedrijven, scholen en regionale initiatieven gestart met een grootschalige instroomcampagne: ‘Je gaat het maken’. Site www.bouwendnederland.nl/nieuws/8559588/jegaat-het-maken-in-de-bouw www.facebook.com/debouwmaakthet/?fref=nf www.instagram.com/jegaathetmaken www.youtube.com/channel/UC4PfuHK5HDi4CKvWskafwfA Meer informatie: www.bouwendnederland.nl/themas/ modern-personeelsbeleid, www.bouwendnederland.nl

een ontwikkelplan waarin zij gedurende de komende vijf jaar vaktechnische cursussen doen, hun vaardigheden ontwikkelen, beurzen bezoeken en kennishouders zijn van productgroep X, Y enzovoorts. Zij verzorgen workshops aan collega’s en klanten en leiden projectgroepen gericht op innovatieve doorontwikkeling van het product. Dit is de situatie waar bedrijven naar toe moeten.” Tot slot werkt het in het algemeen sterk motiverend als werknemers binnen hun functie een bijdrage kunnen leveren aan een bedrijfsdoelstelling, vertelt Schoolen. “Een doelstelling die te bereiken is met inzet en kwaliteiten. De doelstelling moet binnen afzienbare tijd te behalen zijn. Denk aan het verkrijgen van een order, of het binnen de tijd afleveren van een product. Zo’n doelstelling moet bij voorkeur een afgeleide zijn van een bedrijfsdoelstelling. Het met elkaar overeenkomen van een persoonlijke of teamdoelstelling zorgt ervoor, dat de focus van medewerkers binnen het bedrijf blijft.”

CULTUUROMSLAG

Kortom, het personeelsbeleid in de bouw draait anno 2018 om binding van medewerkers. Middels de genoemde punten erkenning, perspectief en succes, waartoe

NIEUWE CAO 2018 De CAO Bouw & Infra loopt af op 31 maart 2018. De messen zijn geslepen tussen werkgevers en werknemers’, volgens Mayra Schoolen. Medewerkers willen meer veiligheid op de bouwplaats, een vaste baan als norm en een loonsverhoging van 3,5%. Werkgevers willen naar een ‘slimmere’ CAO. Meer betalen behoort tot de mogelijkheden, maar daar moet dan bijvoorbeeld flexibiliteit voor terug komen. Zie ook: www.bouwendnederland.nl/nieuws/thema/cao www.fnv.nl

ook ‘middelen’ als: ‘neem de bus maar mee naar huis’, ‘ik betaal je reisuren wel uit’, ‘je mag hier vier dagen werken’ et cetera behoren. Mayra Schoolen: “Vroeger werkte iedereen een volle week. Waar werk was, ging men naar toe. Maar de markt is veranderd. We hebben volop werk. En medewerkers zien kansen, zijn ook mondiger. We hebben te maken met een nieuwe generatie. Jongens die op vrijdag eerder naar huis willen, omdat ze nog een voetbaltoernooi hebben. Werk is niet meer het belangrijkste.”

B+U 2 2018 23

Spijkerbroeken als plafondplaten

HET CIRCULAIR ABN AMRO PAVILJOEN IN AMSTERDAM Het moest een inspirerende ontmoetingsplaats worden voor collegaâ&#x20AC;&#x2122;s, klanten en bewoners van de Zuidas, maar vooral een bijdrage leven aan een duurzamere maatschappij. Het circulaire paviljoen van ABN AMRO, geopend in 2017, behaalde een BREEAM Excellent certificaat en dient vandaag de dag als toonbeeld van circulair bouwen in Nederland. TEKST TUGCE OZYURT BEELD WAX

24 B+U 2 2018

B+U 2 2018 25

“Constante dialoog met leveranciers levert uiteindelijk een heel ander gebouw op.”

irculair bouwen betekent een beter milieu, een gezondere samenleving en een duurzamere economie. Daarom besloot ABN AMRO om de duurzame maatschappij te versnellen en kantoren voor te bereiden op de toekomst. Rob Kuipers, product development manager bij ABN AMRO, legt uit: “Met dit gebouw en de manier waarop we het realiseren, willen we mensen inspireren.” Het Paviljoen heeft als doel het trefpunt te worden voor duurzame ‘movers en shakers’ waarbij mensen met verschillende achtergronden met elkaar in gesprek gaan over een duurzamere invulling van de economie. Architekten Cie. kreeg de opdracht het paviljoen te ontwerpen. Associate Hans Hammink legt de veranderende rol van de architect uit: “Normaal zit je als architect sterk bovenop de esthetiek en gaat het er dus vaak om hoe iets eruit ziet. In het ontwerpproces van het paviljoen was, echter, de gelijkwaardige samenwerking essentieel. Constante dialoog met leveranciers levert uiteindelijk een heel ander gebouw op, waar ik erg blij mee ben.” BAM Bouw en Techniek is vanaf de eerste dag betrokken bij de advisering en engineering van de circulaire ideeën. Het circulair bouwen van het Paviljoen, inclusief de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties, is geen

26 B+U 2 2018

B+U 2 2018 27

“wij hebben ons binnen dit project vooral gefocust op nieuwe ontwikkelingen, levensduurverlenging van onze producten en recycling, waardoor vervanging en de daaruit volgende CO2-uitstoot tot een minimum wordt beperkt.” eenvoudige opgave. Om de duurzame ambities en uitstraling te kunnen bewerkstelligen, is bijvoorbeeld de hoofddraagconstructie van het Paviljoen uitgevoerd in een hybride constructie van vuren- en larikshout, dat demontabel is. Een ander bijzonder aspect is dat de panelen van het Paviljoen gevuld zijn met anorganische zouten, die naar gelang de temperatuur van fase veranderen en grote temperatuurschommelingen in het circulaire gebouw dempen. In opdracht en volgens het ontwerp van BAM Bouw en Techniek levert BRControls Projects de complete meet- en regeltechnische installaties ten behoeve van de klimaatinstallaties in het paviljoen, inclusief de schakelkast, regeltechnische veldapparatuur, BRN20 IP-naregelingen voor de lokale klimaatregelingen, aansturing van alle DALI-verlichting, fancoilunits, VAV-boxen, kanaal naverwarmers, vloerverwarming en -koeling inclusief regeltechnische bekabeling. René Zsom, Accountmanager BRControls licht toe: “wij hebben ons binnen dit project vooral gefocust op nieuwe ontwikkelingen, levensduurverlenging van onze producten en recycling, waardoor vervanging en de daaruit volgende CO2-uitstoot tot een minimum wordt beperkt.” Met de BRT24 fulltouch ruimtebediening en de BRT30 digital Ceiling sensor met Bluetooth, waarin onder andere een human index is opgenomen, wordt de

28 B+U 2 2018

â&#x20AC;&#x153;In vergader- en conferentie ruimtes, gangen et cetera wordt de BRT30 digital Ceiling sensor met Bluetoothconnectie gebruikt. De ruimte wordt uitleesbaar en volledig bedienbaar gemaakt met de BRControls app.â&#x20AC;?

B+U 2 2018 29

gevoelstemperatuur in een ruimte bepaald. Deze temperatuur wordt berekend op basis van de daadwerkelijk gemeten temperatuur, in combinatie met de luchtvochtigheid. Zsom legt uit dat dankzij het gebruik van snelle en ultramoderne ICT-technieken installaties optimaal met elkaar kunnen communiceren. Omdat in het gebouw veel glas wordt toegepast, bleek ruimtebedieningsapparatuur op de wand op veel plekken geen optie, vertelt Zsom. â&#x20AC;&#x153;In deze ruimtes - waaronder de vergader- en conferentieruimtes, gangen et cetera - wordt de BRT30 digital Ceiling sensor met Bluetoothconnectie gebruikt. De ruimte wordt uitleesbaar en volledig bedienbaar gemaakt met de BRControls app voor op de Android en Apple iOS smartphone of tablet.â&#x20AC;?

BETROKKEN PARTIJEN: ABN Amro, Architekten Cie, BAM Bouw & Techniek, BRControls

Ten slotte is het interessant om te weten dat 16.000 spijkerbroeken een tweede leven hebben gekregen in het Paviljoen. Wie in het paviljoen naar boven kijkt, ziet daar nu de opvallende blauwe akoestische plafondpanelen. ABN AMRO bewijst met dit gebouw dat duurzaamheid tot in de fundering, dak, ontwerp en exploitatie een cruciale rol heeft gespeeld en daarmee klaar is voor de opkomende veranderingen van de toekomst.

30 B+U 2 2018

Een totaalpakket voor het behoud van uw vastgoed. Gevelreiniging Schilderwerken & beglazing Gevelrenovatie & Gevelmontage Verwijderen van graffiti en aanplak ISO 9001, 14001, VCA**, OSB Glas & Gevel en OSB+ gecertificeerd.

DSS - De Swart Services BV Tel.: 070 - 3 209 353 info@deswartservices.nl www.deswartservices.nl 13592

13580A

13572A

BEschoEiingEn DamWanDEn DuikErs BruggEn sTEigErs TuinaanlEg TuinonDErhouD WaTErparTijEn sTraaTWErk gronDWErk

Ve r h u u r - e n H ove n i e r s b e d r i j f Aannemingsbedrijf Hoofdweg 40, 3474 JG Zegveld Email: info@pkastelein.nl Telefoon: 0613733444 Website: www.pkastelein.nl 13654

B+U 2 2018 31

BIM WORDT LANGZAAM MAAR ZEKER VOLWASSEN

Van 3D-model naar informatieplatform Virtual Reality, datasensoren, 3D printing. Het kan niemand ontgaan zijn: de digitalisering in de bouwwereld gaat razendsnel. Het Bouw Informatie Model - oftewel BIM - kan een centraal element in deze ontwikkeling zijn, constateert hoogleraar Construction Process Integration & ICT aan de Universiteit Twente Arjen Adriaanse. TEKST GERARD VOS

32 B+U 2 2018

Daar komt bij dat we meestal projectmatig werken in de bouw. Adriaanse: “Een project kun je ook weer als eilandje zien. Partijen werken aan meerdere, en soms aan een groot aantal, projecten. Er wordt meestal samengewerkt over de looptijd van één project. Na afloop van het project valt dit samenwerkingsverband uiteen. In een volgend project wordt vaak weer met andere partijen samengewerkt. Het projectmatige karakter van de bouw en de wisselende samenwerkingsverbanden maken het leren van het ene naar het volgende project lastig.”

FUNDAMENTEEL FRAGMENTATIEPROBLEEM

De bouwwereld als archipel verklaart tevens in sterke mate waarom er zoveel faalkosten ofwel onnodige kosten zijn. Iedereen is met zijn eigen eilandje bezig en er

foto: inthe picture fotografie

r zijn veel partijen in de bouw met eigen belangen, (BIM-)werkwijzen en een eigen positie in het bouwproces. Adriaanse: “De bouw is als een archipel met allemaal eilandjes. Als je kijkt naar het bouwproces heb je te maken met de fasen programmeren, ontwerpen, realiseren en beheren & onderhouden. Allemaal eilandjes, maar binnen elk van die fasen heb je vervolgens weer allerlei partijen met eigen belangen en eigen werkwijzen.”

OVER ARJEN ADRIAANSE Prof.dr.ir. Arjen Adriaanse is hoogleraar Construction Process Integration & ICT aan de Universiteit Twente. Hij is daarnaast Director Digital Strategy & Digital Business bij Arcadis.

“De bouw is als een archipel met allemaal eilandjes.” is te weinig oog voor het grotere geheel. Adriaanse: “De faalkosten worden ingeschat op ongeveer tien procent van de omzet van de bouw. Als je je bedenkt dat de totale bouwproductie in Nederland ongeveer 60 miljard euro per jaar is, dan hebben we het voor de hele bouwsector over een aanzienlijk bedrag. En ook al kun je de nodige kanttekeningen en nuanceringen bij dit soort schattingen plaatsen, er is zeker sprake van een fundamenteel fragmentatieprobleem.”

BIM wordt wel gezien als een toverwoord voor het verbinden van de eilandjes in de bouw en de reductie van faalkosten. Betrokken partijen in een project werken met BIM samen om tot een optimaal resultaat te komen waarmee de faalkosten als bijvangst omlaag worden gebracht. “Je kunt met BIM in 3D in detail het bouwwerk uitwerken, maar ook allerlei andere soorten van informatie van een bouwwerk wordt in een BIM vastgelegd en geïntegreerd. In de ontwerpfase voer je bijvoorbeeld

B+U 2 2018 33

“De faalkosten worden ingeschat op ongeveer tien procent van de omzet van de bouw.” ENKELE UITGANGSPUNTEN VAN SYSTEMS ENGINEERING ZIJN: Vroeg in de ontwikkelingsfase beschrijven van eisen en functies. Tegelijkertijd zowel eisen afleiden als het ontwerp verder uitwerken. Opstellen van klanteneisen-, systeemeisen- en vraagspecificaties. Gestructureerd ontwerpen van de passende oplossing bij de eisen. Realiseren van de oplossing en aantonen dat deze voldoet.

al allerlei analyses uit in een BIM, waardoor knelpunten al in de ontwerpfase worden opgelost. Ook kan bijvoorbeeld de uitvoering en het onderhoud al meer gevisualiseerd en geoptimaliseerd worden tijdens de ontwerpfase. Dit maakt dat je niet tijdens de bouw krijgt te maken met aanlopers, waardoor je veel foutlozer en gestroomlijnder kunt bouwen. Aan het eind van de realisatiefase kan een eenduidig ‘as built’ BIM-dossier opgeleverd worden dat gebruikt kan worden voor beheer en onderhoud. En uiteindelijk kan BIM als gebouwpaspoort zelfs gebruikt worden bij het nemen van beslissingen over ontmanteling en hergebruik van elementen en materialen. Deze beloften klinken natuurlijk mooi. Maar werkt dit wel als we ons als een archipel met vele eilanden blijven organiseren? Waarom zou je je druk maken om dit soort dingen als jouw opdracht bijvoorbeeld alleen maar betrekking heeft op het realiseren van een ontwerp tegen zo laag mogelijk kosten?”

MODULAIRE CONCEPTEN

De vraag of en in hoeverre het gebruik van BIM is veranderd, is niet eenduidig te beantwoorden, stelt Adriaanse.

“Het ligt eraan hoe je er naar kijkt. Je kunt BIM uitsluitend gebruiken om een gebouw 3D te modelleren. Op dat gebied zie je dat de sector de laatste tien jaar grote stappen heeft gezet en dat het gebruik van BIM veel volwassener is geworden. In eerste instantie werden die 3D-gegevens vooral in de ontwerpfase gebruikt, maar je ziet dat deze 3D-gegevens nu ook vaak worden gebruikt en verrijkt in de realisatiefase en hier en daar zelfs in de beheer- & onderhoudsfase.” Maar je kunt BIM ook zien als een informatieplatform voor de levenscycli van bouwwerken, stelt Adriaanse. “Allerlei soorten van informatie, waaronder 3D-gegevens, kun je objectgericht vastleggen, integreren en up-to-date houden. BIM als informatieplatform is een heel ander verhaal dan het 3D modelleren. Op het gebied van BIM als een informatieplatform zie je dat vooral in de infrasector stappen zijn en worden gezet. Dit gebeurt niet alleen doordat opdrachtnemers belang hebben bij het gebruik in grote integrale contracten waar zij verantwoordelijk zijn voor ontwerp, realisatie en mogelijk zelfs beheer en onderhoud, maar ook doordat opdrachtgevers hier steeds meer om vragen.”

34 B+U 2 2018

“ Je moet zo goed mogelijk inventariseren hoe nieuwe digitale werkwijzen en digitale gereedschappen een functie gaan vormge ven. Dan bekijk je wat dat aan competenties vraagt en hoe je werknemers daarop kunt voorbereiden. Zo kunnen partijen zich klaarstomen voor een meer digitale toekomst.”

B+U 2 2018 35

Een interessante ontwikkeling is eveneens de inzet van BIM bij modulaire concepten, zoals modulaire woningen, maar ook bij bijvoorbeeld modulaire parkeergarages en bij modulaire waterzuiveringen. “Je gaat dan niet voor een specifiek project een oplossing en een BIM ontwikkelen. Je ontwikkelt een modulair concept, vaak met vaste partners, projectonafhankelijk, waarna je per project de verschillende standaard (BIM-) modules configureert tot een oplossing voor de specifieke situatie. Na verloop van tijd kan het gerealiseerde bouwwerk eventueel weer ontmanteld worden en kunnen modules op een andere plek weer worden hergebruikt. BIM speelt steeds meer een cruciale rol in dit proces en is ook een aanjager van deze manier van werken. Het BIM-gedachtengoed kan ook maximaal renderen doordat het proces minder gefragmenteerd is georganiseerd.”

DATASENSOREN

Het gebruik van sensoren in de bouw heeft weliswaar een vlucht genomen, maar wordt nog maar mondjesmaat toegepast, ziet Adriaanse: “In een smart building als The Edge worden gebruikersprocessen geoptimaliseerd. Iedereen in The Edge kan met een smartphone of tablet zelf het licht en het ‘klimaat’ van zijn werkplek regelen met een speciale app, maar hier worden de sensoren vooral gebruikt voor de gebruiksdata om zo de efficiëntie te vergroten. Overigens een trend die je steeds meer ziet.” Maar je kunt ook data krijgen van de performance van je gebouwdelen of je assets. Hoe gedraagt een object zich in de loop der tijd? Is er al bijna onderhoud nodig? Dergelijke informatie kan ook geïntegreerd worden in een BIM als informatieplatform. Adriaanse: “Je kunt hier natuurlijk je voordeel mee doen in de specifieke situatie, maar je kan die inzichten ook gebruiken richting andere objecten, bouwwerken en projecten. Kun je door de inzichten die je opdoet ten aanzien van de prestaties van objecten geen betere levenscyclusbeslissingen nemen in de ontwerpfase van toekomstige projecten? En in het geval van modulaire concepten… kun je het concept zelf en het productie- c.q. realisatieproces ook verbeteren op basis van de levenscyclusdata die je door middel van sensoren hebt vergaard. Hiermee krijg je meer grip op de levenscyclus van het bouwwerk en van toekomstige bouwwerken. Je ziet dat partijen daar nu al mee bezig zijn. Ik verwacht dat deze ontwikkeling sterk gaat doorzetten.”

UITSTAPJE

De auto-industrie heeft een vergelijkbare ontwikkeling meegemaakt als de BIM-ontwikkeling die nu gaande is in de bouw, vertelt Adriaanse. “In de maakindustrie heet BIM alleen PLM (Product Lifecycle Management, red.). In de jaren tachtig is bijvoorbeeld de auto-industrie begonnen met 3D-modelleren, eind jaren negentig is de stap gezet naar een platform met daarin alle data over de levenscyclus inclusief de data van supply chain-partners. De laatste jaren is de stap gemaakt naar Closed Loop Lifecycle Management (CL2M). Voorheen werd een auto geproduceerd en vervolgens geleverd aan de consument. Dan was de auto feitelijk af en uit beeld. Daarna was er nog een contactmoment als er bijvoorbeeld iets

met de auto aan de hand was of als er service moest worden verleend. Nu is een auto uitgerust met sensoren en die volgen die hele auto. De sensordata kun je uitlezen en gebruiken in de PLM-oplossingen om de service te verbeteren, maar ook om het ontwerp en productie voor toekomstige auto’s te optimaliseren, inclusief de bijbehorende supply chain. Daarin loopt de maakindustrie een flinke stap voor.” Een soortgelijke ontwikkeling gaan we ook in de bouw zien, vertelt Adriaanse. “Als je het dan over beheer en onderhoud hebt dan kun je straks als eigenaar in BIM zien wat de garantie is die je op het object hebt en krijg je de bijbehorende documentatie te zien. Ook heb je de beschikking over actuele informatie over een bouwwerk en de specifieke objecten. Er zit dan een bundel informatie aan ieder onderdeel vast. Om hier echt ons voordeel mee te doen, zoals in de auto-industrie, zullen we wel minder gefragmenteerd moeten denken en werken.”

BIM ALS UITVRAAG

De laatste jaren hebben allerlei partijen stappen gezet met BIM op basis van hun eigen behoeften en positie in het bouwproces. Daarnaast zie je dat allerlei partijen het gebruik van BIM ook steeds vaker ‘voorschrijven’ richting andere partijen. Bouwers doen dit richting adviseurs, leveranciers en onderaannemers. Opdrachtgevers doen dit bijvoorbeeld weer richting bouwers. Partijen als Rijkswaterstaat en ProRail integreren daarbij sterk het BIMen Systems Engineering (SE)-gedachtengoed. Hierbij worden gegevens objectgericht vastgelegd op basis van objectstructuren, waaraan vervolgens allerlei soorten informatie, waaronder (op termijn) ook 3D-gegevens, worden gekoppeld. De decompositie van de te realiseren (sub)systemen in objecten is vrij, wanneer dat kan. Adriaanse: “Op die manier willen partijen als Rijkswaterstaat en ProRail ‘as built’-gegevens uit projecten ook volgens een BIM-filosofie aangeleverd krijgen, zodat hier zo goed mogelijk gebruik van gemaakt kan worden bij beheer en onderhoud (en uiteindelijk ontmanteling en hergebruik van elementen en materialen, red.). Bij de ene partij heeft dit proces vooral te maken met 3D-modellen, bij de andere partij gaat het om het gestructureerd aanleveren van allerlei soorten gegevens, waaronder 3D-gegevens. Doordat dit soort gegevens worden uitgevraagd, krijgt het gebruik van BIM een verdere impuls in de sector.”

MENSENWERK

De computerisering en de informatisering ten spijt, voorlopig draait het bij projecten om mensenwerk. Onder invloed van digitalisering zullen functies in de sector wel gaan veranderen. Het is belangrijk dat partijen hier proactief mee omgaan en niet hun kop in het zand steken, schetst Adriaanse. “Je moet zo goed mogelijk inventariseren hoe nieuwe digitale werkwijzen en digitale gereedschappen een functie gaan vormgeven. Wat voor scenario’s zien we daarin? Dan bekijk je wat dat aan competenties vraagt en hoe je werknemers daarop kunt voorbereiden. Zo kunnen partijen zich klaarstomen voor een meer digitale toekomst.”

36 B+U 2 2018

De Energieproeftuin in Zwolle:

‘COMFORT IS DE GROOTSTE AMBASSADEUR’

B+U 2 2018 37

De wijk Berkum in Zwolle kent een bijzonder project: De Energieproeftuin. In 46 woningen in negen woonblokken worden verschillende combinaties van energiebespaarders, energieopwekkers, energieopslag en energiebewustwording getest. Doel? Het vinden van de meest optimale combinatie om voor de toekomst woningen energieneutraal, gasloos, comfortabel en gebruiksvriendelijk te maken. Bouw en Uitvoering praat met Evert Leideman, directeurbestuurder van deltaWonen. TEKST BETTY ROMBOUT BEELD HERALD LAMMERTINK, SHUTTERSTOCK

38 B+U 2 2018

“Bedrijfsbelangen loslaten en zeggen: Jongens, we doen het voor de volgende generatie.”

eltaWonen bouwt, verhuurt en beheert sociale huurwoningen in de gemeenten Zwolle, Kampen en Oldebroek. Momenteel beschikt de woningbouwcorporatie over ongeveer 15.000 woningen. We hebben een eigen ontwikkelen onderhoudsbedrijf, zegt Evert Leideman: “We zijn zeer ambitieus op alle fronten. Ook op het gebied van duurzaamheid. Het staat aan de basis van alles wat we doen. In ons strategisch ondernemingsplan Durf en Duurzaamheid 2.0. hebben we acht strategische doelstellingen vastgelegd die bijdragen aan de aandachtsgebieden people, profit en planet: respectvol omgaan met de aarde, mensen en met geld. Dit doen we onder andere door energiezuinige woningen te bouwen en de bestaande woningen energiezuiniger te maken. We streven ernaar om in 2023 in totaal 9.500 woningen op minimaal label B krijgen. Landelijk is de ambitie gemiddeld label B, dan zitten er ook woningen met label E, F en G bij. Dat willen wij niet. Inmiddels zijn we bezig met het uitwerken van nieuwe strategische koers die op het gebied van duurzaamheid veel verder gaat dan de huidige. Denk aan in een versneld tempo ons gehele bezit energieneutraal en circulair te maken. De proeftuin levert als pilot input voor deze nieuwe strategie.”

WIJKNIVEAU

De ambitie rondom duurzaamheid en daarmee circu-

lariteit moet volgens Leideman naar een hoger niveau getrokken worden; naar dat van een wijk. “Berkum stond al in de planning voor planmatig onderhoud en bleek zeer geschikt voor De Energieproeftuin. Het is van origine een op zichzelf staand dorpje, dat later een wijk is geworden binnen de gemeente Zwolle. Berkum is autonoom en goed georganiseerd. We weten dat de bewoners, zowel huurders als huisbezitters, graag mee willen denken over duurzaamheid. Dus dat de keuze op deze wijk is gevallen, is niet toevallig.” Waarom de naam Energieproeftuin? Evert Leideman: “Zoals gezegd, we willen uiteindelijk naar geen CO2uitstoot of CO2-neutraal en het liefst naar off grid. Dat is nu nog onbetaalbaar voor ons. We kunnen dit misschien voor vijf woningen realiseren, maar dan moet de rest van de huurders hieraan mee betalen. Dat willen we niet. Wij gaan er echter vanuit - gezien de innovatie in de markt - in 2023, zoals gezegd, wel al op een beter energielabel uit te komen. Daarom willen we experimenteren met allerlei duurzame technieken in een aantal woningen. Wat werkt wel, in welke mate en wat werkt niet?” Leideman vervolgt: “Anderhalf jaar geleden zaten de partijen voor het eerst om de tafel voor De Energieproeftuin. Nu zitten we in de afrondende fase, wat de aanpassingen betreft. Hierna start de monitoring. Welke

B+U 2 2018 39

manieren van energieopslag in de vorm van elektriciteit en warmte. Tot slot worden er in de wijk vier verschillende ventilatiesystemen getest en is er sprake van compartimentering van een warme ‘leefzone’ in de woningen. Naast genoemde energiebespaarders, -opwekkers en -opslag maakt deltaWonen bij elk project gebruik van duurzame materialen. Leideman: “Alle gebruikte materialen zijn verantwoord geproduceerd. Denk aan FSC-hout.”

evert leideman

Over all kijkt deltaWonen continu naar wat er in de duurzaamheidsmarkt gebeurt. “Niets is ons te gek”, vervolgt Evert Leideman. “Neem ontwikkelingen op het gebied van nanotechnologie om elektriciteit uit ramen/ glas te halen. Indien haalbaar, gaan we ook dit testen in Zwolle.”

MONITORING

combinatie is het meest optimaal en wat vinden onze huurders ervan? Gaan zij nu bewuster om met energie?”

MAATREGELEN EN SYSTEMEN

Een van de uitgangspunten bij De Energieproeftuin was, dat het beeld en de uitstraling van de woningen voor de bewoners niet zouden worden aangetast. Per blok zijn alle woningen voorzien van schilisolatie, energieopwekking, monitoring en energiebewustwording. Kort gezegd betekent dit: nieuwe geïsoleerde dakplaten RC6 met extra overstek, NOx neutraliserende dakpannen (deze zetten stikstofdioxide afkomstig van uitlaatgassen en verwarmingstoestellen om in niet-schadelijke stoffen), opwekking van zonne-energie, spouwmuurisolatie, vloerisolatie, nieuw isolatieglas (deels in combinatie met nieuwe kozijnen), kierdichting, monitoring op zowel de harde als de zachte kant van energiemaatregelen, bewustwording middels slimme thermostaat in combinatie met slimme meters. Uniek zijn de toepassingen binnen één wijk van zeven verschillende verwarmingssystemen, waarvan twee hybride, twee all electric, een conventioneel en een experimenteel. Verder zijn vier verschillende puivullingen met drie soorten glas en drie kozijntypes toegepast. Daarnaast vinden we vijf verschillende manieren terug van opwekking zonne-energie, alsook drie verschillende

In de wijk Berkum in Zwolle wordt het energieverbruik gemonitord om uiteindelijk te kunnen zien welke combinatie het beste resultaat oplevert. Criteria hierbij zijn: gebruikersgemak voor de huurder, kostenaspect voor de corporatie, rendement voor corporatie en huurder en onderhoudsgemak voor de corporatie. Evert Leideman: “De meetsystemen worden zowel in de woningen als extern gemonitord. Alle data die eruit komt, is voor ons op afstand beschikbaar. Wat levert het op? Wat zijn de verschillen per woning/blokniveau? We gaan hierover met de bewoners in gesprek. Bespreken de resultaten, ook met bewoners. Stookt men middenin de winter op 20 graden met alle ramen open, dan is een woning moeilijk duurzaam te krijgen. Indien nodig, leggen we de bediening van de diverse systemen nog eens uit.” Wat de resultaten zijn uit het project De Energietuin, is bij het ter perse gaan van dit artikel helaas nog niets te zeggen. DeltaWonen zit in de fase van oplevering en de monitoring - die zeker twee jaar gaat duren om een goed beeld te krijgen van de verschillende aspecten - is in volle gang.

UITDAGINGEN

Evert Leideman: “We willen ook de mensen die een eigen huis hebben in Berkum een propositie aanbieden, zodat ze meegaan in de ontwikkeling van deze technologieën en de toepassingen ervan. Dat is best lastig. In de media horen we dat het 60.000-67.500 euro per woning

40 B+U 2 2018

Hoenkoopse Buurtweg 11a 3421 GA Oudewater

T: 0348 - 56 40 71 E: info@denhartog-oudewater.nl 1966 2016 50 jaar specialist in het machinaal onderhouden van watergangen.

gebruiksklaar

t l a f s A t r a m S Hofmeijer Civiel- en Cultuurtechniek is een aannemingsbedrijf dat zich richt op het bieden van een compleet pakket voor werkzaamheden binnen de cultuurtechniek, sport en recreatie, grond- weg- en waterbouw en natuurontwikkeling. Vanaf het eerste idee tot en met de laatste afwerking voeren wij in eigen beheer uit. Vakgebieden: Wij bieden een totaaloplossing * Cultuurtechniek; voor al uw vraagstellingen en * Natuurontwikkeling; uitdagingen binnen onze * Sport en Recreatie; * Civiele Techniek; vakgebieden.

13566

www.denhartog-oudewater.nl

dig Snel en eenvouer alle nd te verwerken o igheden weersomstand etijden ! én in alle jaarg falt

ed as t uit 100% gerecycl SmartAsfalt bestaa ndse herkomst. van Nederla

* Advies en ontwerp.

Telefoon 0174 - 51 00 82, info@roadwork-inc.nl www.roadwork-inc.nl 13565

13571

Inspecteert - Registreert - Rapporteert Wegdekmeten.nl biedt de basis voor uw onderhoudsmanagement op het gebied van infrastructuurconditie, inclusief kunstwerken en andere objecten. • Asfaltconditie bepalen volgens CROW 147/146a/CSB • 360°/ HR camerabeelden • Markering metingen • NEN 2767:4 objectinspecties • SKM stroefheidsmetingen Voor meer informatie: Telefoon: 072 - 582 34 04 - www.wegdekmeten.nl 13588b

B+U 2 2018 41

kost om deze duurzaam te krijgen. De vraag: kunnen wij met elkaar een pakket aanbieden dat qua investering - mogelijk gesubsidieerd door de provincie, gemeente en andere instituten - zoveel lager is, dat we kunnen opschalen naar het totale wijkniveau? Want dan zegt ‘de industrie’: ‘Nu is het voor ons interessant om onze technologie door te zetten.’ Dan ontstaat er een schaalniveau, dat betaalbaar is.” “Daarom is het nodig mensen goed te informeren; wat doen we, wat levert het op? Niet alleen voor de corporatie, maar ook voor de bewoners zelf. Het comfort is de grootste ‘ambassadeur’. Aan de voorkant hikken mensen er tegen aan, maar als de eerste twee tot drie huizen ‘draaien’, dan vindt versnelling plaats”, aldus Evert Leideman. Het goed organiseren van het werk en de aanleg van de systemen is volgens Leideman ook een uitdaging. “Het moet met elkaar kunnen lezen en schrijven. Leg je een warmtepompsysteem in een woning aan en zet je er triple glas in, dan kan de uitkomst anders zijn dan bij enkel glas.” Met alle betrokken organisaties op een lijn blijven is en blijft altijd een uitdaging, zegt de directeur-bestuurder van deltaWonen. “Heel veel investeren en de handjes vast blijven houden. Dat is niet altijd eenvoudig. Het is noodzakelijk veel met elkaar te praten, de successen te delen/vieren en de ambitie voor ogen te houden. Na de plaatsing van circulatiepompen kregen we klachten van de omwonenden. De pompen maken geluid. Als je niet in gesprek gaat met de bewoners over hun bevindingen, heb je in no time een hoeveelheid weerstand op de toepassing van nieuwe systemen. Dus dat betekent dan, direct met elkaar schakelen.” De lat ligt hoog bij deltaWonen en de andere betrokken organisaties. Evert Leideman tot slot: “Dat kan alleen maar als je commitment hebt met elkaar. Even je eigen bedrijfsbelangen loslaten en zeggen: ‘Jongens, we doen het voor de volgende generatie.’ We willen onze kleinkinderen uit kunnen leggen, dat we bijgedragen hebben aan een circulaire economie. Dat belang moeten we samen vasthouden.”

INFO Initiatiefnemers De Energieproeftuin DeltaWonen en Trebbe Investering 2,5 miljoen euro Meer informatie www.deltawonen.nl/energieproeftuin

Van regulier aanbesteden naar Resultaatgericht Samenwerken (RGS) Lagere investeringen onderhoudskosten binnen het dakonderhoud Resultaatgericht Samenwerken (RGS) staat voor het gezamenlijk werken met ketenpartijen vanuit een doordachte visie en strategie. Samen met een opdrachtgever, een uitvoerend onderhoudsbedrijf, of dakdekkersbedrijf met een aparte beheer- en onderhoudsafdeling worden afspraken gemaakt over het eindresultaat in plaats van afspraken over de op korte termijn uit te voeren werkzaamheden. Bij dak onderhoud betekent dit dat de opdrachtgever geen renovatie- of onderhoudswerkzaamheden direct inkoopt, maar waterdichting afstemt voor een langere onderhoudsperiode.

it klinkt vanzelfsprekend, maar geeft een geheel andere kijk op samenwerken. Meestal staan de kosten en de werkzaamheden direct al centraal in de onderhandelingsfase. De opdrachtgever wil niet teveel betalen en het uitvoerende dakdekkersbedrijf wil voldoende verdienen maar weet dat hij bij het traditionele aanbesteden toch de laagste prijs moet indienen. Kwaliteit in materiaalkeuze is het eerste wat hierdoor vaak in het geding komt. Een opdrachtgever selecteert een dakdekkersbedrijf op basis van prijs en de aannemer probeert op tijd en productkosten te besparen. In beide gevallen komt de kwaliteit in het geding en staat het eindresultaat niet centraal. In dit proces

heerst ook nog vaak het wantrouwen naar elkaar. Bij een RGS contract gaat het er dus om dat er overeenstemming komt over de gewenste prestaties op langere termijn. Als daar overeenstemming over is, kan ook overeenstemming worden bereikt over de wijze waarop de gewenste prestatie wordt gehaald en de prijs die daar aan vasthangt. Een dakdekkersbedrijf kan zodoende open haar kennis delen over de te verwachten situatie tijdens de exploitatieperiode. Op deze manier wordt op basis van wederzijds vertrouwen een langdurige samenwerking aangegaan. De leden van de Nederlandse Dakdekkers

Associatie zijn zich al weer enige jaren geleden, samen met de organisatie Dakbehoud Nederland (vastgoedbeheer van daken) verder gaan specialiseren in deze vorm van samenwerking. Met vaste partijen een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) maken voor het beheer- en onderhoud van alle daken. Wij zien dat deze ontwikkelingen niet beperkt blijven tot de woningbouwsector al loopt deze wel voorop. Zo richten op dit moment grote woningbouwverenigingen het beheer van daken volledig in conform Prestatie- of Resultaatgericht Samenwerken. Recent nog in het nieuws: Wonen Zuid in Limburg, woningstichting Rochdale in Amsterdam en ook de gemeente Gronin-

ondersteunend. Door te reinigen voorkom je aantasting van de dakbedekking door bacteriegroei en voorkom je bijvoorbeeld schade door verstopte afvoeren. Bij correctief onderhoud gaat het om niet-structurele problemen, zoals een openstaande overlap of een sporadische lekkage. We spreken over preventief onderhoud als bijvoorbeeld een grindlaag wordt vervangen om te voorkomen dat deze teveel verontreinigd raakt of een klein deel wordt gerenoveerd in verband

gen maar ook al veel eerder WBV zoals de Alliantie in Amsterdam, Flevoland en regio Amersfoort en Havensteder uit Rotterdam die de samenwerking hebben gezocht met grote landelijk opererende dakdekkersbedrijven waarmee contracten van soms meer dan tien jaar zijn afgesloten. Het grote verschil nu is dat de collega dakdekker, binnen de aanbesteding nog beoordeeld als gevaarlijke concurrent, nu samenwerkt volgens een bepaald protocol wat zeker de duurzame kwaliteit ten goede komt. Het voordeel is dat de opdrachtgever niet afhankelijk is van één partij en spreidt zodoende ook haar risico. Het totale woningbestand wordt bij de grotere woningcorporatie vaak verdeeld over drie dakdekkersbedrijven, waarbij elk een gedeelte beheert waar men gedurende het contract ook verantwoordelijk voor is en blijft. Bij het jaarlijks onderhoud aan daken is het uitgangspunt dat je een langdurige samenwerking aangaat en er een meerjaren onderhoudsplanning wordt opgesteld. Het primaire doel van het jaarlijks reinigend onderhoud van daken is het verlengen van de levensduur van het dak. Een veel duurzamer traject dan de traditionele aanbesteding; want levensduurverlenging zorgt natuurlijk ook voor kostenbesparing. Door te voor-

komen dat er lekkage ontstaat voorkom je tevens gevolgschade aan eigen en aangrenzende panden. Er zijn een aantal factoren van invloed op de levensduur van het dak. Omgevingsfactoren zoals een boomrijke omgeving of bijvoorbeeld een fabriek die met haar uitstoot voor verontreiniging zorgt. Wie komen er op het dak? En hoe vaak? En gaat men zorgvuldig om met het werk van anderen? Dat is van invloed op slijtage en het risico van schade aan het dak. Tot slot ook de keuze van het soort materiaal en uiteraard hoe het in de uitvoering is aangebracht. Ook is een dakbedekking onder een daktuin tenslotte beter beschermd tegen invloeden van buitenaf dan een mechanisch bevestigde dakbedekking, belast met UV. LEVENSDUURONDERSTEUNEND ONDERHOUD OF LEVENSDUUR VERLENGEND ONDERHOUD? Reinigend, correctief en preventief onderhoud worden aangemerkt als levensduur-

met een lichte vorm van craquelé in de toplaag. Levensduurverlengend onderhoud valt in feite binnen de renovatie. Dit bestaat in verschillende gradaties van een nieuwe laag dakbedekking over de oude aanbrengen tot het aanleggen van een heel nieuw dakbedekkingssysteem inclusief isolatie. In sommige situaties wordt er zelfs gekozen voor het slopen van het oude dakbedekkingssysteem alvorens er een nieuw systeem aangebracht wordt. Ook zal dan bekeken

SchreudersGroen

Van aanleg tot onderhoud verzorgen wij voor u de buitenruimte

SchreudersGroen BV Osdorperweg 530A 1067 SX Amsterdam

Telefoon +31 344-845 268 E-mail info@schreudersgroen.nl ISO 9001:2008 , Groenkeur en VCA** gecertificeerd.

www.schreudersgroen.nl 13517

Totaaloplossing voor valbeveiliging op platte en licht-hellende daken • REZ Dakveiligheid B.V. levert niet alleen de allerbeste veiligheidsvoorzieningen zoals collectieve en individuele valbeveiling, maar zet zich ook in voor een gezond risicobewustzijn. • Het doel is om veilig werken op daken op de meest eenvoudige manier mogelijk te maken.

• REZ Dakveiligheid B.V. staat voor een pragmatische, no-nonsens aanpak van valgevaar op platte en licht-hellende daken. • Dit vertaalt zich in zelf-ontworpen, innovatieve producten die superieur zijn in kwaliteit en doelmatigheid.

• Eigen assortiment valbeveiliging • Revit-modellen & bestekteksten • Superieure kwaliteit producten, waaronder RVS-316 prijs/kwaliteit verhouding Eenvoud kwaliteit •inBeste valbeveiliging www.rezdakveiligheid.nl | info@rezdakveiligheid.nl | 078-6100321 • Flexibele, service-gerichte aanpak

REZ DAKVEILIGHEID B.V. BESCHIKT OVER:

Eenvoud kwaliteit in valbeveiliging

www.rezdakveiligheid.nl | info@rezdakveiligheid.nl | 078-6100321

De hoogste lift van Nederland in onderhoud bij VEBO Liftsupport, maar ook; • Voor het Onderhoud aan uw liften 24/7, • Voor reparaties aan uw liften, • Voor modernisering aan uw liften, • Voor bouwkundig werk aan uw liften, • Voor het schilderwerk aan uw liften, • Voor de bekleding van uw liften. VEBO Liftsupport: Service van vroeger, techniek van het heden!

Mercuriusplein 30 2685 LP Poeldijk +31(0)174 - 641 490 info@veboliftsupport.nl www.veboliftsupport.nl

13520a

13522A

De Roo Bouwkosten Adviesburo BV Project: Herinrichting woonwagencentrum Beukbergen - Zeist.

info@deroobv.nl www.deroobv.nl 13460

kunnen worden wat de nieuwe duurzame functie kan zijn van een dak. Communicatie over de werkzaamheden en de te verwachten problemen en levensduur van de daken is een belangrijk onderdeel van het onderhoud. Het terugkoppelen van informatie en de manier waarop is belangrijk voor iedere opdrachtgever. Wat is er gedaan en wat is, na het onderhoud, de conditie van het dak. De rapportage en communicatie zal vanaf het eerste moment al over het gewenste resultaat en de kwaliteit een beschrijving geven hoe partijen hierop controleren. De opdrachtgever en de aannemer bespreken open en zonder argwaan over het leveren van de juiste kwaliteit. De opdrachtgever krijgt op deze manier bij voorbaat al een duidelijker beeld van de afwegingen die een dakdekkersbedrijf heeft moeten maken. Alle daken zijn in kaart gebracht volgens

Prestatie of resultaatgericht samenwerken (RGS) werkt efficienter, duurzamer en kostenbesparend. Het maakt vooraf inzichtelijk wat de balans is tussen geld, techniek, veiligheid en leefbaarheid. Hoe zwaar wegen energieprestaties, duurzaamheid en bewonersgedrag? Opdrachtgever en opdrachtnemer werken hierin nauw samen. Samen vergelijken ze verschillende scenario’s en vinden de balans die het beste past. Maatwerk bij elk project. Initiatieffase Anders dan bij de traditionele aanpak wordt bij RGS de opdrachtnemer al direct in de initiatieffase geselecteerd. Bovendien blijft de opdrachtnemer dus bij het volledige proces betrokken tot en met de beheerfase. De opdrachtnemer blijft, afhankelijk van het gekozen samenwerkingsmodel in deze fase verantwoordelijk voor de kwaliteit van het vastgoed. In de initiatieffase stelt de opdrachtgever de projectkaders vast. De opdrachtgever en opdrachtnemer kiezen de gewenste projectorganisatie.

NEN 2767 en het plan van aanpak is besproken. Terugkoppeling tijdens de contractperiode over de werkzaamheden, toegepaste materialen, prijzen en uren maken het beeld compleet. Door het vertrouwen in samenwerkend vastgoedbeheer is het voor een opdrachtgever makkelijker om een dakdekkersbedrijf een vergoeding te gunnen voor onder andere het in kaart brengen van alle complexen middels een nulmeting en de kosten te betalen voor extra werkzaamheden waardoor ook voor de opdrachtnemer, in dit geval het dakdekkersbedrijf gedurende de exploitatieperiode ruimte is voor een gezonde bedrijfsvoering. Voor beide een Win Win situatie op RGS.

Planontwikkeling Bij een omvangrijk project stellen zij beiden een ontwikkelteam aan, gespecialiseerd op techniek, markt en financiën. Dit ontwikkelteam legt daarna diverse afspraken en zaken vast zodat voor iedereen duidelijk is wat men van elkaar kan verwachten. De opdrachtnemer neemt, indien gewenst, verschillende taken van de opdrachtgever over of ondersteunt hem met de uitvoering hiervan. Te beginnen met een zogenaamde nulmeting, bouwfysisch onderzoek, isolatieonderzoek en energielabel vaststelling. Hierna kan men door met de volgende fase planontwikkeling. Hierin bepaalt de opdrachtgever een marktvisie voor het complex met randvoorwaarden zoals exploitatietermijn, investeringsniveau en de gewenste onderhoudskosten. In deze fase worden ook de prestatie-eisen omschreven. Als voorbeeld de warmte-eisen van het dak, de gevel en de vloer.

Planuitwerking en optimalisatie De opdrachtnemer werkt verschillende maatregelen en mogelijkheden uit om de prestatie-eisen te halen. Hij werkt verschillende scenario’s uit voor onderhoud en renovatie die in het ontwikkelteam worden besproken. De prijsvorming vindt transparant plaats op basis van een open begroting. Voor ieder scenario worden ook de kosten voor de beheersfase uitgerekend. De verschillende berekeningen kunnen goed met elkaar vergeleken worden middels een netto contante waardeberekening. De verschillende scenario’s worden ook beoordeeld op gezondheid, veiligheid, energieprestatie, duurzaamheid, toekomstwaarde en wonen. Opdrachtverstrekking Middels deze fase wordt de begroting opgesteld en worden de opdrachten verstrekt en start de opdrachtnemer met de uitvoeringsfase Projectuitvoering Tijdens de uitvoeing van het werk wordt maximaal rekening gehouden met de klanttevredenheid van de bewoners. Belangrijk zijn thema’s zoals klantvriendelijkheid, de communicatie met de bewoner en beperking van de overlast. Projectoplevering Als al het werk is uitgevoerd wordt het werk opgeleverd. Deze fase wordt gestart met een aanvangskeuring, een klanttevredenheidsonderzoek en wordt het traject grondig geëvalueerd. Beheerfase Hier kijken opdrachtnemer en opdrachtgever gezamenlijk naar de kosten, de efficiency van het proces, de gerealiseerde kwaliteit en uiteraard de tevredenheid van de klant en de bewoner.

46 B+U 2 2018

Aanpakkers in bermenwerk Onderhoud nodig aan bermen of onverharde wegen? Van Berkel Landschap & Infra is uw specialist! Bermen aﬂagen Bermen aanvullen Bermverhardingen aanleggen Bermen en halfverhardingen proﬁleren

www.vanberkelgroep.eu

Hoeves 10 5482 NL Schijndel

t +31 (0) 413 36 32 59 e info@vanberkelgroep.eu 13425a

Altijd en overal herkenbaar!

ELKE BAUER BEGINT MET EEN FUNDERING Vooraanstaand & betrouwbaar

Achteraf-betaald-parkeren:

NO TICKET & NO CASH

Bauer Funderingstechniek voert de volgende activiteiten uit:

Elpar voorziet uw bewoners in een VEILIGE TOEGANG tot het VvE COMPLEX!

Dag en nacht camera detectie.

• • • • • • •

Vertrouwd en veilig toegang tot uw bedrijf of complex.

Mixed-In-Place soilmix Groutanker met strengen GEWI-anker (paal) Groot diameter boorpaal Bentoniet-cement dichtwand Diepwand Jet grouten

Rendementsweg 15 3641 SK Mijdrecht 0297-231150 info@bauernl.nl www.bauernl.nl

Elpar B.V. Rembrandtlaan 17H 5462 CJ Veghel Telefoon: 085 - 330 11 10

www.elpar.nl 13647

13467

TRANSPORT & VERHUUR van:

• Mobiele Torenkranen • Telekranen • Rijplaten & Draglineschotten

MICK Volendam Kraanverhuur Rematol Volendam Kraanverhuur & Transport B.V.

www.mickvolendam.nl

MICK Volendam Groep Hamerstraat 7F, 1135 GA, Edam E-mail: info@mickvolendam.nl

Tel: +31 (0)653 912 413 +31 (0)299 396 812 13640

B+U 2 2018 47

BEST OF WEB CITY DEAL: ELEKTRISCHE DEELAUTO BIJ WONINGBOUWPROJECTEN

SPECIALIST IN SYSTEEMBOUW

In zeven steden worden de komende drie jaar innovatieve woningbouwprojecten opgeleverd met daarbij een grote rol voor elektrische deelauto’s. Hiertoe sloot staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) onlangs een City Deal met de steden Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Amstelveen, Amersfoort en Apeldoorn. De City Deal leidt tot minder uitstoot, goedkopere woningen, een slimmer energiesysteem, meer groen en kinderspeelplaatsen

“BLIJ” Staatssecretaris van Veldhoven: ‘Ik ben erg blij met deze City Deal, want door minder parkeerplaatsen aan te leggen ontstaat er ruimte voor meer groen, meer kinderspeelplaatsen of voor extra fietsparkeerplekken. Mensen die auto’s delen nemen bovendien eerder de fiets of bus en minder snel de auto. Dit leidt tot zo’n 20 procent minder CO2-uitstoot. Omdat er minder uitlaatgassen in de straat komen, wordt de leefomgeving van de bewoners gezonder. En met gebruik van elektrische auto’s is de milieu- en gezondheidswinst zelfs nog hoger.’ In totaal gaat het om meer dan 5.000 woningen en 200 elektrische deelauto’s WONINGEN BETER BETAALBAAR In elke stad doen de komende drie jaar minimaal twee bouwprojecten mee. In totaal gaat het om de oplevering van meer dan 5.000 woningen en 200 elektrische deelauto’s. Door de introductie van deelauto’s zijn veel minder parkeerplaatsen nodig, wat de woningen beter betaalbaar maakt. De energie voor de elektrische deelauto’s wordt opgewekt met zonnepanelen en in een aantal projecten gaat de accu van de auto’s een rol spelen bij de energievoorziening in de wijk. Stilstaande auto’s kunnen als onderdeel van een slimme laadinfrastructuur (een smart grid) overtollige energie opslaan voor later gebruik. AGENDA STAD De City Deal komt voort uit het interbestuurlijke programma Agenda Stad. Hierin werken steden, Rijksoverheid, de Europese Commissie, maatschappelijke partijen en het bedrijfsleven samen aan het versterken van groei, leefbaarheid en innovatie in het Nederlandse en Europese stedennetwerk.

LEES ME E R

BOUW ENUITV

OERING.NL

M A AT W E R K I N S N E L L E B O U W O P LO S S I N G E N

De ondertekening van de City Deal ‘elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikkeling’ is het startpunt voor een driejarig programma, waarbij de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, provincie Zuid-Holland, de zeven steden en grote private partijen samen ervaring gaan opdoen met het delen van elektrische auto’s in combinatie met door woningen opgewekte zonne-energie. Door de opgedane kennis te delen, kunnen innovaties vervolgens voor meer bouwprojecten in Nederland worden ingezet.

Vandaag de dag is er een nadrukkelijk tekort aan passende woningen. Steeds vaker wordt de vraag gesteld voor een goed verplaatsbaar woonconcept. Naar aanleiding van deze signalen hebben wij het prefab woonconcept in het leven geroepen.

Jagersveld 20 5405 BW UDEN T.: 0413 - 25 50 99 info@barli.com

www.barli.com 13825

48 B+U 2 2018

Netten, touwen en kabels voor ieder type hekwerk Sportclubs Kinder speelplaatsen Huis en tuin Bouw en industrie Controle en reparatie 13620

Tel : +31 (0)6 20 44 0515 E-mail : info@jaapbent.nl www.jaapbent.nl 13594

Gaat tot de bodem

Maatwerk hardhouten speeltoestellen. Duurzaam, hoogwaardig, onderhoudsarm, onderscheidend en inspirerend.

Ga toch spelen!

agrarisch loonwerk

grond-, weg-, en waterbouw

13633

beschoeiing en steigerwerk

Tel: 076-5 036 037 | E-mail: info@acacia-robinia.nl | Web: www.acacia-robinia.nl

onderhoud watergangen

werkt aan een betere leefomgeving

www.gebrvdpoel.nl 13629

B+U 2 2018 49

BEST OF WEB

LEES ME E R

BOU W

ENUIT

VOERIN

G.NL

GROEI NIEUWBOUW EN INFRA De bouwproductie is in 2017 opnieuw sterk gegroeid. Het productievolume steeg met 5%, een toename met 3 miljard euro. De groei werd vooral gedragen door de investeringen in de woningbouw, die met 10% toenamen. De groei zal de komende twee jaar hoog blijven, waarbij de productie in beide jaren met 4,5% kan toenemen. De samenstelling van de groei zal er echter wezenlijk anders uitzien. De groei in de woningbouw vlakt duidelijk af, terwijl de investeringen in infrastructuur juist sterk toenemen. Daarmee wordt de infrastructuur de belangrijkste groeisector binnen de bouw in de komende twee jaar, zo bericht het EIB. Groei nieuwbouw en infra.

bouwen versnelt en dit geldt in nog sterkere mate voor de investeringen in de infrastructuur. Met groeicijfers van 7% in 2018 en bijna 10% in 2019 wordt de infrastructuur de snelst groeiende sector binnen de bouw en neemt hierdoor de koppositie over van de woningbouw. VOORUITZICHTEN Het beeld voor de middellange termijn is eveneens gunstig en ook opwaarts bijgesteld ten opzichte van de eerdere verwachtingen. In 2019 wordt het bouwvolume van net voor de crisis weer gehaald en vanaf dit niveau kan een gemiddelde groei van 2% per jaar worden gerealiseerd. De groei is vrij evenwichtig verdeeld over de verschillende onderdelen van de bouw. De groeiverwachtingen zijn opwaarts bijgesteld door de intensiveringen rond de verduurzaming van de bestaande voorraden gebouwen en extra infrastructuur rond hernieuwbare energie. In deze verwachtingen worden voor het eerst schattingen gemaakt van de huidige en toekomstige omvang van deze investeringen. De met duurzaamheid verbonden investeringen bedragen ongeveer 4,5 miljard euro en deze bestedingen bereiken in 2022 naar verwachting een piek van 6 miljard euro. Daarnaast draagt een wat hogere demografische groei bij aan een opwaartse bijstelling van de raming, zo geeft het EIB aan.

TOENAME OP VEEL FRONTEN Voor het derde jaar op rij is de bouwproductie krachtig gegroeid. In drie jaar is het totale productievolume met 20% gestegen, van 54 miljard euro in 2014 naar 63 miljard euro in het afgelopen jaar. De woningbouw was de motor achter deze ontwikkeling en ook in het afgelopen jaar zat de groei van de woningbouwinvesteringen in de dubbele cijfers. De nieuwbouw was het meest dynamisch en het aantal opgeleverde woningen nam stevig toe van 55.000 in 2016 naar ongeveer 64.000 in 2017. Daarmee blijft de uitbreiding van de woningvoorraad nog iets achter bij de structurele huishoudensgroei, aldus het EIB. De utiliteitsbouw steeg het afgelopen jaar met 3%, een ontwikkeling die volledig kan worden toegeschreven aan de groei van de nieuwbouw. De investeringen in infrastructuur bleven opnieuw achter, de groei kwam hier uit op 1,5%. De groei van de bouwproductie, die eerder nog grotendeels door productiviteitsstijging werd gevoed, is in het afgelopen jaar gerealiseerd door een sterke groei van de werkgelegenheid. De totale werkgelegenheid nam met 15.000 arbeidsjaren toe, waaronder 10.000 voltijdsbanen van werknemers.

MENSKRACHT De werkgelegenheid blijft bij dit productiebeeld ook gestaag toenemen. Na een groei met 24.000 arbeidsjaren in dit en het komende jaar, neemt de werkgelegenheid in de periode 2020-2023 nog eens met bijna 25.000 arbeidsjaren toe. Het organiseren van de arbeidsvoorziening wordt in de komende jaren een grote uitdaging voor de bouw. Het zwaartepunt ligt in 2018 en 2019 en er is rekening gehouden met het doorschuiven van enige productie in deze jaren naar de jaren erna, wanneer de bouwarbeidsmarkt in wat rustiger vaarwater komt en het aanbod vanuit de opleidingen meer op stoom komt.

INVESTERINGEN MOTOR ACHTER GROEI Investeringen blijven in 2018 en 2019 de motor achter de groei. De groei van de woningbouw vlakt weliswaar af, maar de woningbouw zorgt nog altijd voor zeer solide groeicijfers. Meest opvallend is de groeivertraging bij de herstel- en verbouw van woningen in samenhang met een sterk teruglopende transformatie van met name kantoren naar woningen. De groei van de investeringen in utiliteitsgeadvertentie

Specialist in de reiniging, het onderhoud en de reparatie van gecoate, aluminium en roestvrijstalen panelen en profielen.

Leeghwaterweg 29B 1951 NA Velsen-Noord

T (+31) 251 273 032 F (+31) 251 270 910

E info@rbmeurope.com W www.rbmeurope.com 13810

HUIZENVERKOOP BREEKT NIEUW RECORD In het vierde kwartaal van 2017 zijn ruim 66.000 bestaande woningen verkocht. Dat is het hoogste aantal in een kwartaal ooit, blijkt uit het onderzoek naar bestaande particuliere koopwoningen van het CBS en het Kadaster. In het vierde kwartaal waren bestaande koopwoningen in Nederland 8,2 procent duurder dan in dezelfde periode een jaar eerder. Met 10,5 procent was de prijsstijging in de provincie Noord-Holland het

hoogst. Daarnaast lagen ook de prijsstijgingen in Flevoland, Utrecht en Zuid-Holland met respectievelijk 9,8 procent, 9,4 procent en 9,4 procent boven de gemiddelde prijsstijging in Nederland. De groei in het aantal transacties lijkt in deze regioâ&#x20AC;&#x2122;s echter terug te lopen. Het aantal verkopen in de provincie Utrecht was zelfs ruim 1 procent lager dan een jaar eerder. Met de hoge prijsstijgingen en de teruglopende groei, en hier en daar zelfs

krimp, van het aantal verkopen lijkt er vooral in Noord-Holland en Utrecht sprake van steeds meer krapte op de woningmarkt. In alle vier grote steden lagen de prijzen ruim 11 procent hoger dan in het vierde kwartaal van 2016. De verkoopaantallen in Amsterdam en Utrecht waren lager dan in het vierde kwartaal van 2016. Vooral in Amsterdam wordt de woningmarkt steeds krapper. Een woning in Amsterdam kost nu gemiddeld 415 duizend euro.

52 B+U 2 2018

LEKKAGE?

LEKKAGEDOKTER HEEFT DE OORZAAK SNEL GEVONDEN!

Gebr. Tolenaars is uw partner voor: onderhoud van bermen en dijken; het plaatsen van beschoeiing en afrastering; onderhoud van watergangen; onderhoud van bomen en beplantingen.

13826

Detectie van water- lucht- en warmtelekkages

TELEFOON 0528 74 10 20 INDUSTRIEWEG 40 7921 JP ZUIDWOLDE (DR)

Loonbedrijf van Meurs v.o.f.

www.gebr-tolenaars.nl

loonbedrijf van meurs vof

INFO@LEKKAGEDOKTER.NL WWW.LEKKAGEDOKTER.NL

Gijsbertweg 1, 4255 KJ in Nieuwendijk Telefoon 0183 403 863 Email info@gebr-tolenaars.nl

Zuidbuurtseweg 10

• Openbare verlichting • Verkeersregelinstallaties • 24/7 Calamiteitendienst • Kabelstoring lokalisatie

2381 LB Zoeterwoude

• Huisaansluitingen en distributienetten

T: 071-5801313 F: 071-5804160 E: info@vanmeursbv.nl I: www.vanmeursbv.nl

www.speerinfra.nl 13644

13461

Speer Infra B.V. Energiestraat 23C 1411 AR Naarden E: info@speerinfra.nl T: 035-6953323 13659

RATIO SURVEY B+U 2 2018 53

Waar meten en weten elkaar ontmoeten Ratio Survey is een relatief jong bedrijf dat in november 2011 is opgericht. Het bedrijf onderscheidt zich door de aantoonbare kwaliteit in meetopdrachten. De medewerkers hebben allemaal een ruime ervaring in het meetwerk. Alle kennis wordt samengebracht met als doel: het leveren van kwaliteit in meten. De opdrachten worden hoofdzakelijk in Nederland en incidenteel in België uitgevoerd. Op dit moment werken er 14 medewerkers.

et meten van grote projecten vraagt om expertise en een goede voorbereiding. In veel gevallen is de voorbereidingstijd marginaal en moet op locatie in overleg met de opdrachtgever de juiste meetmethode worden gekozen. De oproeptijd ligt structureel op drie dagen, maar voor spoedklussen probeert Ratio Survey direct de nodige deskundigheid aan te leveren.

DOELSTELLING

Een van de doelstellingen van Ratio Survey is het voorkomen van faalkosten. Elke opdracht heeft bepaalde risico's die goed in beeld gebracht moeten worden. Daarvoor is een kwaliteitsbeheersysteem ontwikkeld. De maatvoering loopt als een rode draad door het proces waardoor de faalkosten met procenten kunnen worden gereduceerd. Een andere manier van denken zorgt ervoor dat de organisatie flexibel blijft maar dat er meer ruimte ontstaat voor vernieuwing en slimme oplossingen. Elk project kan in principe volgens planning worden opgeleverd. Uitgangspunt daarbij is: Doe het goed en volgens afspraak.

ENKELE PROJECTEN UITGELICHT

In opdracht van Port of Rotterdam in een rapport opgesteld voor de omlegging van de Betuwespoorlijn naar het nieuwe Theemswegtracé. Voor dit project heeft Ratio Survey alle primaire en secun daire metingen verricht. Er is een rapport opgesteld waarin alle vaste meetpunten zijn aangegeven zodat op de lange termijn alle aannemers hun werkzaamheden hieraan kunnen toetsen. In Windmolenpark de Krammer worden 34 windmolens geplaatst. Voor het project zijn alle controles vanaf de tekening uitgevoerd en is een nulmeting uitgevoerd. Voor deze metingen is de apparatuur onder een drone bevestigd om zo het totale gebied te kunnen inmeten.

SPECIALISATIE

Meegaan met de techniek en innovatief denken zijn de sleutelwoorden voor het project: online webbased view in real time. Er wordt een meetsysteem aangelegd met sensoren die met elkaar zijn verbonden. Via deze techniek kunnen verzakkingen tot op de millimeter worden aangegeven. Met het Ratio View System kunnen metingen worden uitgevoerd zonder dat er een fysieke afsluiting van bijvoorbeeld een tunnel plaatsvindt. Dat voorkomt veel overlast en werkt kostenbesparend.

RATIO SURVEY

Willem Arntszlaan 119 3734 EE Den Dolder

T. +31 (0)6 - 4220 9709 T. +31 (0)6 - 1054 6388

E. info@ratiosurvey.nl I. www.ratiosurvey.nl

54 B+U 2 2018

Complete straalservice van A tot Z

, d van riolering ie b e g t e h p o VEELZIJDIG veiligheid. rs e e rk e v n e e g draina ■ T.H.S. B.V. Madame Curiestraat 6 2171 TW Sassenheim T 0252 76 91 35 F 0252 76 91 36 M 06 543 23 040 E info@ths.nl W www.ths.nl

■ ■ ■ ■ ■

Rioolinspectie Stralen Reinigen Injecteren Rioolrenovatie Verkeersmaatregelen 13663

STRALEN FREZEN SCHUREN STRIPPEN GRITSTRALEN HYDROJETTEN

Straalservice Gielis Telefoon: 040 226 5808 info@gielis-straalservice.nl www.gielis-straalservice.nl

13688

EM Licht Fabrikant - leverancier van (LED) verlichting

• Verlichting • Noodverlichting • Straatverlichting

Wij voeren de volgende diensten/werkzaamheden uit op zowel kerkelijke-, particuliere-, als gemeentelijke begraafplaatsen.

• Explosie-veilige (LED)verlichting en noodverlichtingscomponenten

> Het opgraven en ruimen van begraafplaatsen of gedeelten daarvan, inclusief onverteerde stoffelijke resten en desinfectie. > Opgraving van stoffelijke resten binnen de grafrusttermijn, volgens de richtlijnen van de milieu-inspectie. > Opgraving van stoffelijke resten ingeval van eindbestemmingwijzigingen. > Het overbrengen c.q. herbegraven van stoffelijke resten na opgraving. > Onderhoud en renovatie van begraafplaatsen. > Beleidsadvisering omtrent inrichting van begraafplaatsen. Vraag vrijblijvend uw offerte aan op: www.kreuzen-begraafplaatsbeheer.nl/offerte-aanvragen

CONTACT:

Florijnstraat 20 4879 AH Etten-Leur Telefoon +31 (0)76 203 1902

info@kreuzen-begraafplaatsbeheer.nl Telefoon: 06 - 53 444 912 13707

info@emlicht.nl www.emlicht.nl 13709

ZINCO BENELUX BV B+U 2 2018 55

Daken benutten als inzet tegen wateroverlast De verstening van met name grote steden en de gevolgen van de klimaatverandering zijn een veelbesproken onderwerp. De overheid kijkt welke maatregelen genomen kunnen worden om de gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan.

eerdere gemeenten in Nederland hebben zich aangesloten bij Operatie Steenbreek en inwoners en bedrijven worden steeds vaker verplicht tot het afkoppelen van hemelwater. De daktuinsystemen van ZinCo Benelux bieden maatwerkoplossingen om de druk op het riool te verminderen. ZinCo heeft al meer dan 40 jaar ervaring in de ontwikkeling van daktuinsystemen en is daarmee een betrouwbare partner voor een grote diversiteit aan projecten. Ontwikkelaars en architecten weten ZinCo inmiddels goed te vinden voor een deskundig projectspecifiek advies.

lijkheden, waarbij afhankelijk van de gewenste gebruiksfuncties een passend systeem wordt geadviseerd.” Veel (stedelijke) gebieden hebben daarnaast in de zomermaanden te kampen met hittestress. De toegevoegde waarde van een begroeid of een blauwgroen dak is dat door de wateropslag en verdamping verkoeling optreedt.

MILIEU

ZinCo is wereldwijd in meer dan 35 landen actief en geldt als een ervaren en deskundige partner. In alle producten maakt ZinCo zoveel mogelijk gebruik van gerecyclede materialen. Zo worden de substraten gefabriceerd op basis van Zincolit, een restproduct uit de keramische industrie. Hiermee onderscheidt ZinCo zich in de markt waar circulariteit een steeds belangrijker thema wordt.

NOVITEITEN

ZinCo maakt onderscheid tussen begroeide daken en blauwgroene daken. Accountmanager Harmen Riemens vertelt dat er met name in de laatste categorie een duidelijke toename zichtbaar is. “Door de klimaatverandering wordt Nederland steeds vaker geconfronteerd met hoosbuien. ZinCo heeft een blauwgroen daktuinsysteem ontwikkeld waarbij het dak naast de groene functie ook geschikt is als tijdelijk wateropvangbassin. Zo is het mogelijk om op het dak bijvoorbeeld 40 liter water op te slaan. Via het daktuinsysteem wordt het overtollige regenwater daarna, binnen een vastgestelde tijd, vertraagd afgevoerd naar het rioolsysteem. Er zijn verschillende moge-

ZINCO BENELUX BV

Postbus 9092 1006 AB Amsterdam

PROJECTEN: Gebiedstranformatie Het Kooiplein in Leiden: diverse daktuinen (extensief, intensief en loop- en rijverharding) per deelgebied. Afvalbrengstation Uitenhagestraat in Den Haag: hellende daken met dakbegroeiing. Hollandpark in Diemen: diverse blokken met intensieve daktuinen met loopverharding.

T. +31 (0)20 - 667 48 52

E. daktuin@zinco.nl I. www.zinco.nl

56 B+U 2 2018

13752

Geef Fabian zijn vrijheid terug.

Fabian zit 40 uur per week vast aan een enorm dialyseapparaat. Dat houdt hem in leven, maar is loodzwaar. Daarom zet de Nierstichting alles op alles voor de draagbare kunstnier. Draag ook bij en geef Fabian zijn vrijheid terug. Sms NIER naar 4333 of geef via nierstichting.nl Met 1 SMS doneert u eenmalig â&#x201A;Ź 2,- (exclusief telefoonkosten). Meer informatie: www.nierstichting.nl/sms

Grondwerken Cultuurtechnische werken Baggerwerken Rioleringswerken (Water)bodemsanering Gladheidsbestrijding Sloopwerken Waterbouw Wegenbouw Bosbouw Machineverhuur Transport Burg. Huydercoperweg 32 3615 AD Westbroek T 0346-281443, F 0346-282137 E info@van-oostrum.nl

www.van-oostrum.nl 13761

13734

LEKKAGE DOKTER B+U 2 2018 57

Opsporing verzocht van water-, lucht- en warmtelekkages De Lekkagedokter is een onafhankelijk onderzoeker voor het opsporen van diverse soorten lekkages. Daarbij wordt gebruik gemaakt van geavanceerde apparatuur en is het niet nodig om direct met sloopwerk te beginnen.

ichard Koers is sinds 2006 werkzaam in de lekkagebranche en vanaf 2014 eigenaar/directeur van de Lekkagedokter. Op dit moment zijn er zes vaste medewerkers in dienst en worden de werkzaamheden door heel Nederland uitgevoerd. “Wij sporen water-, lucht- en warmtelekkages op waarbij we beschikken over diverse soorten geavanceerde meetapparatuur. Bij waterlekkages gaat het niet alleen om lekkages in het leidingwerk, maar ook om bouwkundige lekkages. Als onze hulp wordt ingeroepen voor luchtlekkages voeren we in de meeste gevallen een luchtdichtheidsmeting uit met behulp van de blowerdoortechniek. Wij maken een rapport op en geven aan wat we hebben geconstateerd.” Oudere gebouwen hebben vaak last van warmtelekkages. In een tijd waar duurzaamheid een hot item is inspecteren we vaak gebouwen om te kijken waar het warmteverlies het grootst is. We maken daarbij vaak gebruik van een high end infraroodcamera ook wel bekend als warmtebeeldcamera, vertelt Richard Koers.

LEKKAGE DOKTER

Industrieweg 40 7921 JP Zuidwolde (Dr)

TOEKOMSTVERWACHTING

Ondanks de crisis heeft het bedrijf goed stand kunnen houden. De medewerkers hebben hun motivatie gevonden in het opsporen van lekkages en het geven van advies voor de benodigde reparaties. Het is niet de bedoeling dat de klant achterblijft met een geconstateerd lek zonder dat een gedegen advies wordt gegeven. Lekkageonderzoek is een specialistische branche. Binnen Nederland is slechts een tiental bedrijven op dit gebied actief. Voor het opsporen van lekkages wordt gebruik gemaakt van vochtmetingen, endoscopen, bodemmicrofoons, perspompen, rioolcamera’s, kleurvloeistoffen, traceergas en rooktesten. Het grote voordeel van deze onderzoekstechnieken is dat er geen hak- en breekwerk nodig is. “De komende jaren verwachten wij een verdere groei van het bedrijf. Naast de bouwkundige keuring kan bij verkoop nu ook een vochtaankoopkeuring worden overlegd om te voorkomen dat toekomstige eigenaren met verborgen lekkages worden opgezadeld”, vult Richard Koers aan. De Lekkagedokter is een onafhankelijk bedrijf en richt zich uitsluitend op het onderzoek en niet op het herstel.

T. 0528 - 741 020

E. info@lekkagedokter.nl I. www.lekkagedokter.nl

58 B+U 2 2018

Kwaliteit in

meten Ratio Survey biedt meetoplossingen met een aantoonbare kwaliteit voor onder andere: Civiele werken Scheepsbouw Staalbouw Petrochemie en offshore Tunnelbouw Railinfra Topografische opname

Willem Arntszlaan 119, 3734 EE Den Dolder Telefoon +31 (0)6 42209709 info@ratiosurvey.nl, www.ratiosurvey.nl

www.hollanddrilling.nl

13766

13767

13763

13768

ELECTRONIC POWER CONTROL BV B+U 2 2018 59

Electronic Power Control (EPC), SPECIALIST IN NATTE INFRASTRUCTUUR Electronic Power Control is een bedrijf dat gespecialiseerd is in de marktsegmenten natte infrastructuur, industrie en scheepvaart.

n een wereld waar het steeds meer om techniek draait, is EPC een constante en betrouwbare factor op het gebied van service, onderhoud, renovatie en nieuwbouw van elektronische besturingsinstallaties. Binnen de scheepvaart ligt de focus vooral op de volledige service en het onderhoud van elektrische scheepsinstallaties. Het opbouwen van duurzame klantrelaties staat hierbij centraal. Het belangrijkste werkgebied van EPC is natte Infrastructuur. Hiermee wordt vooral bedoeld het onderhoud, renovatie en nieuwbouw van elektronische besturingsinstallaties van beweegbare bruggen, sluizen en stuwen. In tijden van bezuiniging, waarbij steeds meer wordt gefocust op efficiënt werken, is EPC een betrouwbare en stabiele partner. De kennis en ervaring die EPC in de afgelopen jaren heeft opgedaan wordt ingezet in de vorm van preventief onderhoud. Installaties worden proactief gekeurd en voldoen aan de meest recente Europese normeringen. In geval van verouderde technische installaties, biedt EPC renovaties op maat. Dit alles zorgt ervoor dat storingen aan infrastructurele objecten tot een minimum worden

beperkt. Als zich toch een storing voordoet is een team van specialisten 24/7 bereikbaar om deze te analyseren en te verhelpen. Contractueel heeft de EPC een aanrijtijd van maximaal een uur.

WIE ZIJN WIJ

Electronic Power Control is in april 1998 gestart met als corebusiness de besturing van dieselmotoren en scheepsinstallaties. Sinds 1999 richt het bedrijf zich ook op besturingssystemen van bruggen en sluizen. Deze jarenlange ervaring en de specifieke kennis maakt dat EPC een onderscheidend bedrijf is in de technische wereld. De industriële automatisering is een markt die constant in beweging is. De geautomatiseerde systemen worden van ontwerp tot eindproduct begeleid. Door te luisteren naar de klant en wensen te analyseren, komt er een deugdelijke technische oplossing voor elk vraagstuk. Samen met 24 vaste en goed opgeleide medewerkers wordt kwalitatief hoogstaand werk geleverd.

AANSPREKENDE PROJECTEN WAAR EPC MOMENTEEL AAN WERKT • De Figeebrug in Haarlem, deze brug zal in mei 2018 worden opgeleverd. De brug moet de Waarderpolder met de stad verbinden. Bijzonder element is dat bij deze brug de besturingskast in de brugleuning is verwerkt. • In opdracht van Ooms Construction en het Waterschap Hollandse Delta worden twee gemalen vervangen. Besloten is de bemaling van het eiland Putten te moderniseren door onder meer de bouw van een nieuw gemaal, dat qua capaciteit groot genoeg is voor heel Putten. Het nieuwe gemaal vervangt dus beide oude gemalen. Doordat deze op een nieuwe locatie wordt gebouwd, kan de bestaande bemaling functioneren tot het nieuwe gemaal is gerealiseerd. • Voor de gemeente Amsterdam heeft EPC het afgelopen jaar de Kinkerbrug en Van Hallbrug gerenoveerd en zal in mei 2018 worden gestart met de renovatie van de Mariniersbrug. Een kleine greep uit onze veelzijdige projecten, dit laat zien dat Electronic Power Control een bedrijf is dat volop in beweging is.

ELECTRONIC POWER CONTROL BV

Industrieweg 67a 3361 HJ Sliedrecht

T. 0184 - 422 452

E. info@epc-groep.nl I. www.epc-groep.nl

60 B+U 2 2018 Arcolux BV is een familiebedrijf gespecialiseerd in het produceren en monteren van lichtdoorlatende dakconstructies. Wij zijn in staat hoogwaardig geĂŻsoleerde en thermisch onderbroken oplossingen op maat te bieden, die wij Thermische onderbreking desgewenst 3D in BIM kunnen modelleren. HR++ SYSTEEM

Arcolux BV - Newtonstraat 3, 1704 SB Heerhugowaard - Telefoon: 072 5719364 - Internet: www.arcolux.nl - E-mail: sales@arcolux.nl

13800

Wij bieden u ruim 33 jaar ervaring met een hoog serviceniveau, uitgebreide technische ondersteuning en hoge leverbetrouwbaarheid.

Schade aan gras of beplanting? KWALITATIEF EN VAKKUNDIG PARTNER

in bosexploitatie, transport, houthandel en verwerking

Paasloweg 1a 3849 RV Hierden

Leveran cier van, pale n, perk oen en, bes choe iing en en and er hout erig mat eria al

0341 41 35 38 info@rondhout.com

Specialist in biologische oplossingen Biocontrole BV Engelandlaan 52 2391 PN Hazerswoude-dorp T 0172 798 799 E info@biocontrole.nl W www.biocontrole.nl

rondhout.com 13769a

13787

13798B

ERMERS GRONDVERZET BV B+U 2 2018 61

Grondverzet met oog voor duurzaamheid Ermers Grondverzet is een modern familiebedrijf met een uitgebreid machinepark. De afgelopen vijftig jaar zijn er veel veranderingen doorgevoerd.

s het bedrijf ooit gestart met één kraan, nu rijden er een kleine twintig machines rond om het werk te verzetten. De zaak is inmiddels overgedragen aan de twee zoons, maar overal op het bedrijfsterrein kom je wel een familielid tegen die zijdelings bij het bedrijf is betrokken. Ermers Grondverzet is een aannemings- en verhuurbedrijf. Als er machines worden verhuurd is dat inclusief een ervaren en vakbekwame medewerker die het voertuig veilig en volledig kan bedienen. De diversiteit van het machinepark zorgt ervoor dat de opdrachten volgens afspraak worden uitgevoerd. In de afgelopen decennia is veel ervaring opgedaan in het bouwrijp maken van woningbouwprojecten, de aanleg van golfbanen en (snel)wegen. Op dit moment zijn er achttien vaste medewerkers in dienst. De meeste werknemers hebben een nauwe band met het familiebedrijf en zijn daar over het algemeen al heel lang dienst.

bedrijf maar ook bij klanten. Bij de aanschaf van machines wordt gelet op brandstofbesparende elementen. Op kantoor alsook in de buitendienst wordt geprobeerd zo veel mogelijk te werken volgens de richtlijnen van de prestatieladder zoals vermeld www.skao.nl

TOEKOMSTPERSPECTIEF

Om zich nog beter te kunnen profileren heeft het bedrijf zich 2014 laten certificeren volgens de CO2-prestatieladder. De afgelopen jaren is de uitstoot verder gereduceerd en het ingezette ambitieniveau is grotendeels behaald. Om het brandstofgebruik nog verder terug te dringen zijn er hybride machines aangeschaft en wordt gebruikgemaakt van de Adblue-technologie. Ermers Grondverzet zag al snel in dat GPS een toegevoegde waarde heeft en daarmee is al veel ervaring opgedaan.

PROJECTEN: Heeze; i.o.v. Waterschap De Dommel en Colijn-Rasenberg is een perceel langs de A67 afgegraven en aanvullende werkzaamheden uitgevoerd. ‘s-Hertogenbosch; voor meerdere Vinex-locaties waaronder De Groote Wielen zijn grondwerkzaamheden uitgevoerd zoals het aanleggen van sloten en rioleringen. Waalwijk; naast de brug bij de A59 is een tijdelijke brug aangelegd en zijn voorzieningen getroffen i.o.v. Rasenberg.

MILIEUASPECTEN

Het is bekend dat CO2-uitstoot een negatief effect heeft op het milieu en de directe leefomgeving. Ermers Grondverzet zet zich actief in voor een CO2-reductie binnen het eigen

ERMERS GRONDVERZET BV

Heeseind 43a 5392 PD Nuland

T. 073 - 532 17 85

E. info@ermers.nu I.www.ermers.nu

62 B+U 2 2018

LANDMETEN Situatie- en hoogtemeting , DTM-, revisie en inpandige metingen d.m.v. 3D laserscanning, etc…

Scholtensoven 2 7621 HA BORNE Tel: 074 – 255 48 48 info@landmeetdienst.nl

www.landmeetdienst.nl

UITZETTEN O.a. Cunet ontgraving, puinbaan, verharding, watergangen, asfalt uitcijferen, depotmetingen. BOUWMAATVOERING O.a. Grondwerk, hei- of boorpalen, funderingen, metselwerk, sparingen, 3D laserscanning. 13784

Buffering en vertraagde afvoer van regenwater op daken Door de klimaatverandering en de toename van verhard oppervlak krijgt regenwater steeds minder de kans om natuurlijk te infiltreren in de bodem. Met de nieuw ontwikkelde Floradrain RS 60 biedt ZinCo een effectieve oplossing om overbelasting van ons rioolstelsel tijdens piekbuien te voorkomen. Wij adviseren u graag over de mogelijkheden. ZinCo Benelux b.v.

Postbus 9092

1006 AB Amsterdam

Tel. +31 (0)20 667 48 52

daktuin@zinco.nl

www.zinco.nl 13777

INNOVATIEF LANDMETEN MET DRONES Vliegensvlug 3D landmeten • Volledige BIM integratie • GNSS/RTK nauwkeurigheid • Digitale 2D/3D terrein modellen

• Zeer dichte puntenwolken • Tientallen hectaren in 1 dag • Directe oppervlaktebepaling • Snelle volumeberekeningen

Airovation Engineering Airovation Pictures&Film www.airovation.nl info@airovation.nl 13797

GEBR. LENSINK BETONWAREN B+U 2 2018 63

Opvang en scheiding van water Afvoer van water is aan steeds meer regelgeving gebonden. Voorheen werd regenwater samen met afvalwater afgevoerd via regenpijpen op het riool waarna het werd gezuiverd door zuiveringsinstallaties. Dat mag vaak niet meer. Hemelwater moet worden afgekoppeld waarna het in de grond wordt geĂŻnfiltreerd of via het oppervlaktewater afgevoerd.

ebr. Lensink Betonwaren is gespecialiseerd in het ontwerpen en produceren van putten voor de afvoer van hemel- en afvalwater. Door de veranderde regelgeving moet het afvalwater eerst worden gefilterd voordat het kan worden geloosd. De betonnen putten worden geheel naar wens van de klant custom made ontworpen en vervaardigd. Alle putten worden in de bedrijfshal in Soesterberg vervaardigd en vandaaruit vervoerd en afgeleverd bij de klant. Het benodigde beton wordt in eigen beheer geproduceerd. De kwaliteit wordt door een externe partij (JCBe) bewaakt. Regelmatig wordt de samenstelling van de mengsels gecontroleerd. Daarnaast begeleidt dit bureau het up-to-date houden van de certificeringen.

De werkzaamheden van Gebr. Lensink Betonwaren richten zich grotendeels op de inframarkt. De producten worden veelal via een aantal vaste matrijzen geproduceerd maar kunnen eenvoudig worden aangepast. Inmiddels staat de derde generatie aan het roer van dit familiebedrijf. Deadlines worden in overleg gepland zodat er altijd volgens afspraak wordt geleverd. Door vanuit een positieve grondhouding te werken wordt er altijd oplossingsgericht en creatief naar eventuele problemen gekeken.

PROJECTEN: Landbouw Hogeschool Wageningen: proefbakken geleverd voor het nabootsen van natuurlijke biotopen. Rijksmuseum Amsterdam: Vanwege wateroverlast is binnen een zeer kort tijdbestek (3-4 weken) een pompput (l3xb3xh5) geleverd. Gemeente Utrechtse Heuvelrug: Diverse producten geleverd voor de hemelwaterinfiltratie. Schiphol rijk: Over een langere periode zijn 80 kabeltrekputten geleverd.

PRODUCTEN

Veel overheden hebben via een verordening vastgesteld dat het hemelwater moet worden afgekoppeld. Het water moet op eigen terrein worden opgeslagen of op eigen terrein in de bodem worden geĂŻnfiltreerd. Voor het opvangen en in buffer opslaan van regenwater leveren wij opvangbakken met een inhoud van 100 liter of tot elk gewenst formaat. Enige restrictie is dat de opvangbak wel vervoerd moet kunnen worden. Verder heeft de overheid bepaald dat schadelijke stoffen niet via het riool of het oppervlaktewater mogen worden afgevoerd. Daarom produceren wij onder meer olie- en benzineafscheiders en vetafscheiders met bijbehorende slibvangputten. Op onze website kunt u alle specificaties vinden. De putten worden gefabriceerd conform de norm NEN-EN 858.

GEBR. LENSINK BETONWAREN

Amersfoortsestraat 66 3769 AK Soesterberg

T. 0346 - 351 426

E. info@lensink-betonwaren.nl I. www.lensink-betonwaren.nl

64 B+U 2 2018

Ook ervaren dat groen goed is voor uw portemonnee? Huur dan een van onze Groene Aggregaten! Onze verhuur vloot is nu al goed voor een besparing van meer dan 1.000.000 liter diesel en meer dan 2.700.000 kilo CO2 uitstoot.

Hier wordt bespaard! T: 0299 - 416 641 E: sales@degroeneaggregaat.nl

Verkeersregelinstalla�es

Ontwerp en advies

Openbare verlich�ng

Calamiteitendienst 24/7

Inspec�es

GO! Verkeerstechniek

info@go-verkeerstechniek.nl

De Aaldor 8A

www.go-verkeerstechniek.nl

13851

4191 PC Geldermalsen 13822

13801

13854

VAN AALSBURG GRIENDHOUTHANDEL BV B+U 2 2018 65

Natuurlijke materialen duurzaam verwerkt Van Aalsburg BV is van oudsher een griendhouthandel. Tegenwoordig is dit bedrijf de grootste rijshouthandel van Nederland. Door de kennis van dit specifieke houtproduct worden ook meerdere opdrachten in het buitenland uitgevoerd.

KLASSIEK VAKMANSCHAP

Van Aalsburg Griendhouthandel wordt geroemd om zijn kennis, productie en plaatsing van klassieke zinkstukken. Daar waar andere bedrijven veelal zijn overgestapt op het gebruik van kunststof materialen houdt Van Aalsburg vast aan het gebruik van natuurlijke materialen. Het maken van een klassiek zinkstuk of een bodem- of kraagstuk is arbeidsintensief maar het materiaal past beter in de natuur. Even mooi voorbeeld hiervan is het gebruik van deze zinkstukken voor het herstel van legakkers. Legakkers zijn uitgestrekte eilanden waarop vroeger het turf werd gedroogd. In de Loosdrechtse en Nieuwkoopse Plassen zijn nog veel van deze eilanden te vinden. Door de invloed van weer en wind verdwijnen er steeds meer van deze legakkers. Om dit cultureel erfgoed te behouden hebben meerdere gemeenten en overheden in de omgeving van de Loosdrechtse Plassen besloten gezamenlijk een pilot op te zetten om dit waardevolle erfgoed te behouden. In de aanbesteding is na de selectieprocedure gekozen voor de werkwijze van Van Aalsburg BV. Voor behoud van de legakker is gekozen voor griendhouten zinkstukken van 1 m2 rasterwerk vervaardigd van wilgenhout. Normaal gesproken wordt gewerkt met zinkstukken met een dikte van circa 30 cm. Voor deze opdracht zijn de zinkstukken gevlochten tot een dikte van 3 meter. Het zinkstuk wordt gevlochten op een ponton waarna het direct op de juiste locatie wordt afgezonken.

CO2 CERTIFICERING

Van Aalsburg BV is CO2 niveau 5 gecertificeerd en een erkend Volandis leerbedrijf zodat dit specifieke ambacht niet verloren gaat. De griendhouthandel is volledig zelfvoorzienend. Op grote stukken grond worden nieuwe grienden met speciale zelfgebouwde machi-

VAN AALSBURG GRIENDHOUTHANDEL BV

Paalgraaf 11 4174 LC Hellouw

nes gepland. In de winter wordt met hetzelfde materieel de aanplant geoogst. Alle werkzaamheden worden uitgevoerd met respect en behoud van de natuurwaarde. De nul-op-meter-doelstelling van het ‘normale’ energieverbruik wordt al gerealiseerd door 550 zonnepanelen. Door gebruik te maken van een wilgenhoutsnipperkachel is het gasverbruik tot nul gereduceerd. Het plaatsen van zonnepanelen op een zonneweide is een reële optie. Door deze velden af te schermen met wilgen ontstaat er

geen horizonvervuiling. Van Aalsburg BB is een modern familiebedrijf dat wordt geleid door zeven broers met ieder hun eigen specifieke vakkennis.

PRODUCTEN

Griendhout wordt ook gebruikt voor het vlechten van natuurvriendelijk schuttingen en kunnen worden gebruikt als houtwal of het vlechten van een geluidswal. Hierdoor ontstaat een natuurlijke afscheiding tussen een woonwijk of snelweg. Voor de particuliere markt zijn er wilgentenen moesbakken, containerbakken, bankjes en speel- en tuinhuisjes.

T. +31 (0)418 - 581 229

E. info@vanaalsburgbv.nl I. www.vanaalsburgbv.nl

66 B+U 2 2018

We create ... on the fly!

SURVEY DATA www.dronevlucht.eu info@dronevlucht.eu Mob. 06 27 025 023

• 3D Terrein modellen • Volume calculatie • Orthofotografie • Landmeten (Survey) 13811

13855

Bovenstraat 5, 5405 BD Uden T : 0413 – 321390

E : info@vgbasfalt.nl W : www.vgbasfalt.nl 13823

BUREAU NATUURZORG B+U 2 2018 67

Onafhankelijk advies over flora en fauna Natuurbeleid en veranderende wetgeving roepen veel vragen op. Bureau Natuurzorg beantwoordt al uw vragen en zorgt ervoor dat projecten volgens de huidige regelgeving worden uitgevoerd.

ij de start van elk project moet vooraf worden vastgesteld of er beschermde soorten flora en fauna in het betreffende gebied aanwezig zijn. Nadat een quickscan is uitgevoerd kan worden aangegeven welke maatregelen er moeten worden getroffen om de soorten te beschermen. Als er nader onderzoek nodig is wordt een uitgebreide natuurtoets uitgevoerd. Bureau Natuurzorg is een betrouwbare partner in ecologische projectbegeleiding.

EXOTEN

De hedendaagse economie zorgt voor veel transportbewegingen waardoor exoten zich meer verspreiden. Daarnaast vinden mensen (en handel) het leuk om planten vanuit het buitenland mee te nemen als aandenken aan een exotisch oord. Zij realiseren zich niet welke impact sommige planten kunnen hebben op de natuur in het thuisland. Als planten zich gaan verspreiden en de ecologie ernstig wordt verstoord moet dat door een deskundige worden beoordeeld en aangepakt. Als bijvoorbeeld in een waterrijk gebied een exoot wordt aangetroffen, wordt een probleem- en risicoanalyse opgesteld. Als de exoot de ecologische balans verstoord moet deze worden verwijderd. Daarvoor moet een effectief plan van aanpak worden opgesteld.

INNOVATIEVE OPLOSSING

Een maatregel kan zijn de inzet van de Hydro Venturi Methode (HVM). Er wordt een mengsel van water en lucht door de grond tussen de wortels van de plant gespoeld. Het totale wortelstelsel komt los van de ondergrond en drijft naar de oppervlakte. Vervolgens wor-

BUREAU NATUURZORG

Klaproostuin 31 2724 PG Zoetermeer

den de drijvende planten verzameld en vernietigd. Door een combinatie van maatregelen wordt voorkomen dat de plant zich verder kan verspreiden. Na deze aanpak is een nazorgtraject van ongeveer één jaar nodig. Het succespercentage van de aanpak ligt tussen 96 en 99 procent. Na de behandeling en het nazorgtraject is het gebied 100% vrij van exoten. De Hydro Venturi Methode is ontwikkeld door baggeraar Verduijn en verder uitgewerkt en op de kaart gezet door Bureau Natuurzorg.

KENNIS EN VAARDIGHEDEN

Natuurbeheer en -beleid in combinatie met de uitvoeringswerkzaamheden eist veel vakkennis. Het gaat daarbij niet alleen om kennis over de natuur maar ook om kennis over de geldende weten regelgeving. Bureau Natuurzorg kan u daarin begeleiden en ondersteunen.

ENKELE PROJECTEN WAARBIJ BUREAU NATUUR ZORG IS BETROKKEN: Voor de gemeenten IJsselstein, Woerden, Lopik, Benschop en Houten zijn exoten bestreden waarbij gebruik is gemaakt van de HVM Voor zeer veel aannemers, waterschappen, gemeenten en andere overheden is Bureau Natuurzorg betrokken bij baggerwerkzaamheden Eco-maaien en toename biodiversiteit langs N-wegen in de provincie Utrecht Hoogveenherstel “LIFE + Peelvenen Deurnsche Peel - Mariapeel”

T. 06 - 1243 7949

E. natuurzorg@ziggo.nl I. www.bureaunatuurzorg.eu

68 B+U 2 2018 MARU SYSTEMS INTERNATIONAL BV

WINSTGEVENDE Groene Stroom op uw bouwlocatie Wel een hybride auto voor de uitvoerder en zonnepanelen op het dak van kantoor? Waarom dan geen hybride aggregaat welke voordelen heeft voor het gehele bedrijf? De KAM manager, CFO, CEO, uitvoerder en de buurtbewoners hebben alle voordeel van De Groene Aggregaat! KAM Manager wil milieudoelstellingen behalen. CFO wil verantwoord investeren met een zo kort mogelijke ROI (Return on Investment) CEO wil zijn bedrijf neerzetten als een duurzame onderneming Uitvoerder wil zo min mogelijk projectkosten Buurtbewoners van bouwprojecten willen zo min mogelijk geluidsoverlast

e Groene Aggregaat is onderdeel van Maru Systems. De Groene Aggregaat is een mobiele hybride aggregaat / stroomvoorziening waarbij de stroom primair uit het batterijpakket wordt geleverd. Als het batterijpakket geladen moet worden of wanneer er extra stroom gevraagd wordt dan zal het aggregaat automatisch gestart worden. Door het inzetten van een hybride stroomvoorziening is een forse besparing mogelijk op fossiele brandstoffen en CO2-uitstoot. Als gevolg van de enorme besparing heeft de investering een korte terugverdientijd. Om kennis te maken en te ervaren hoe groot uw besparingen (kunnen) zijn heeft De Groene Aggregaat Verhuur Nederland B.V. direct mobiele hybride stroomvoorzieningen in de verhuur, op dit moment met modellen van 5kW (T.B.V. cameramasten), 30kW en 45kW deze modellen vervangen 1 op 1 een 30 en 40kVA generator, zonder concessies!

VOORDELEN

De Groene Aggregaat is absoluut milieuvriendelijker en geluidsarmer dan een conventionele aggregaat. Een conventionele aggregaat draait de hele dag waardoor er meer geluidsoverlast wordt veroorzaakt. Nog veel belangrijker is de verminderde CO2-uitstoot. Besparingen tot 95% zijn haalbaar. Als bedrijf klimt u dan zeker op de prestatieladder! De Groene Aggregaat is eenvoudig te vervoeren omdat het totale systeem is ingebouwd in één containerbehuizing. De container biedt bescherming voor de apparatuur tegen diefstal en vandalisme. Het object is goed te verzekeren en valt gemakkelijk in de lease te zetten. De terugverdientijd (ROI) ligt altijd binnen de 3 jaar en in sommige gevallen zelfs binnen 1,5 jaar. Het systeem is eenvoudig te installeren. Met één druk op de knop worden de armen waarop de zonnepanelen zijn bevestigd uitgeklapt (indien hiermee uitgevoerd als extra duurzame input in de batterijen) en komt de ingebouwde mast naar buiten waaraan de benodigde apparatuur kan worden bevestigd. Het systeem is eenvoudig te bedienen zodat elk (niet)-technisch persoon De Groene Aggregaat kan aanzetten. Met de bijgeleverde inloggegevens kan het systeem online worden uitgelezen. De apparatuur is voorzien van een timer waardoor er

MARU SYSTEMS INTERNATIONAL BV B+U 2 2018 69

Brandstofverbruik Brandstofverbruik in liters 1600

4000

1400

3500

1200

3000

1000

2500

800

2000

600

1500

400

1000

200

500

CO2 uitstootCO2 uitstoot in kg

0 De Groene Aggregaat

De Groene Conven4onele Aggregaat aggregaat

Conven4onele aggregaat

VOORDELEN VAN DE GROENE AGGREGAAT: voor gekozen kan worden dat de aggregaat â&#x20AC;&#x2DC;s nachts niet aanslaat en omgevingsgeluid produceert. Bij hulp, service of storingsmeldingen kunt u contact opnemen met de 24/7 storingsservice van De Groene Aggregaat. Er zijn meerdere modellen beschikbaar met een capaciteit van 5kVA tot 200kVA. Omdat wij de modellen zelf produceren kunnen wij alles naar klantwens ontwerpen. En kunnen wij standaard modellen vanaf 20 tot 100KVA voor de Nederlandse markt leveren. Voor de internationale markt worden er units ontworpen die bestand zijn tegen extreme warmte en weeromstandigheden. De vermogens van deze units zijn al tot 250KVA beschikbaar met mogelijkheid tot uitbreiding naar meer kW.

Brandstofbesparing tot 95% Vermindering van CO2-uitstoot Een aggregaat die alleen draait als de batterij opgeladen moet worden Leverbaar in diverse uitvoeringen (kracht-vermogen) Eenvoudig te bedienen Positieve invloed op de prestatieladder van bedrijven Verkoop en verhuur mogelijkheden zowel nationaal als internationaal One stop shop, op klantwens te ontwerpen en produceren Onderhoud en service pakketten mogelijk

INNOVATIE

Maru Systems staat voor het verduurzamen van bouwplaatsen. Dat kan door het plaatsen van De Groene Aggregaat maar ook door het verduurzamen van bouwketen. Deze kunnen worden voorzien van zonnepanelen waardoor een verdere energiesparing mogelijk is. De eigen engineering afdeling heeft verschillende technieken ontworpen voor zowel de zakelijke als particuliere markt. In 2012 heeft het bedrijf de prijs voor meest innovatieve ondernemer van Noord-Holland gekregen. In 2014 stonden zij op de 26ste plaatst in de Innovatietop 100 van MKB Nederland. In 2018 is het bedrijf vijf jaar actief in deze innoverende energiesector. De afgelopen periode is vooral ingezet op de ontwikkeling van autonome duurzame energievoorzieningen. De komende jaren wordt ook gekeken naar de verdere ontwikkeling van windenergie vanuit de mobiele De Groene Aggregaat als extra duurzame energie input in het hybride systeem

PROJECTEN IN HET BUITENLAND In het buitenland Is Maru Systems onder de naam The Green Generators actief met de mobiele solar hybride aggregaten in Afrika, Het Midden-Oosten en Midden- en Zuid-Amerika. Op de Nederlandse Antillen is Maru Systems in samenwerking met TNO actief om het Caribisch gebied te verduurzamen.

DE GROENE AGGREGAAT Part of Maru Systems International BV

M.C. van Voordenstraat 20 1483 GB De Rijp

T. +31 (0)299 - 416 641

E. sales@degroeneaggregaat.nl I. www.degroeneaggregaat.nl

70 B+U 2 2018

WAT WAS ÚW KABELSCHADE HET AFGELOPEN JAAR?

BEL VOOR EEN VRIJBLIJVENDE DEMONSTRATIE

Dé leverancier van apparatuur voor het opsporen van kabels, leidingen, afsluiters, putdeksels etc.

PERFECTIE IN DETECTIE

13830

Kiest u ook voor hoogwaardige recycling? Wij geven betonpuin een 2e, 3e of 4e leven: Duurzaamheid op het hoogste niveau! Wij leveren zowel secundaire als

13737

primaire bouwstoffen.

Amerikahavenweg 12 1045 AD Amsterdam info@rewinn.nl verkoop@rewinn.nl +31 (0)6 52 529 254

Advies en begeleiding van de aanleg van ondergrondse kabel- en leidingnetwerken Toezicht directievoering en projectleiding van diverse infrawerken Complete engineering van kabel- of leiding netwerken Specialist in engineering van sleuﬂoze kruisingen Leemansstraat 19, 4251 LD Werkendam | T: 0183-216020 | www.atron-engineering.nl 13807

VERHAGEN MILIEU ADVIES B+U 2 2018 71

De asbestspecialisten van verhagen milieu advies, v.l.n.r. jordy dijkxhoorn, paul dijkxhoorn, kees verhagen, daan schippers en marc wekker.

Schakel altijd een asbestspecialist in voorafgaand bij een sloop- of renovatieproject! Verhagen Milieu Advies is sinds 2013 actief in de asbestbranche. In enkele woorden staat Verhagen Milieu Advies voor een gecertificeerde partner die met jarenlange ervaring betrouwbaar en deskundig adviseert. We zijn gevestigd in de Rotterdamse haven, het industriële hart van Rotterdam. Vanaf de Sluisjesdijk opereren we voor opdrachtgevers in de regio Rotterdam en ver daarbuiten.

et team van Verhagen Milieu Advies telt zes personen. Daarmee bedienen we dagelijks opdrachtgevers met uiteenlopende asbestvraagstukken. Binnen ons bedrijf richten we ons op drie branches: vastgoed, maritiem en industrie. De afgelopen vier jaar is 90% van onze werkzaamheden uitgevoerd voor uiteenlopende opdrachtgevers in de woningbouw, zorgsector, professionele vastgoedbeheerders en (project)ontwikkelaars. In cijfers: in drie jaar tijd zijn 1680 onderzoeken uitgevoerd.

DIVERSE DIENSTEN

Binnen ons palet hebben we verschillende diensten voor asbestonderzoek: asbestinventarisaties, validatiemetingen, materiaalanalyses en risicobeoordelingen. In het verlengde daarvan zijn we ook inzetbaar voor projectbegeleiding en projectmanagement. Alle activiteiten worden door Verhagen Milieu Advies gecoördineerd en uitgevoerd. Ons focusgebied asbestonderzoek is uitgegroeid tot een van de belangrijkste pijlers. We houden onze expertise op asbestgebied continu op peil en investeren in nieuwe technieken en technologieën die van toegevoegde waarde voor onze afnemers zijn.

OMGEVINGSMANAGEMENT

We onderkennen als geen ander dat asbest voor onze opdrachtgevers een gebied met een hoog afbreukrisico is. Een opdrachtgever wil zo min mogelijk ruis over het onderwerp richting gebruikers, eige-

VERHAGEN MILIEU ADVIES

Sluisjesdijk 127 3087 AE Rotterdam

naren of media. Er moet met zorg worden omgegaan met gevoelige informatie. Dat vraagt optimaal omgevingsmanagement, uitgevoerd door een team dat tactvol kan opereren. Verhagen Milieu Advies ontzorgt u met alle zaken rondom het asbestvraagstuk, van het allereerste advies tot aan die belangrijke communicatie met gebruikers. Alles gebeurt in nauw overleg met u als eindopdrachtgever.

KENNIS EN ERVARING

De asbestspecialisten van Verhagen Milieu Advies zijn deskundig en gecertificeerd volgens de laatste wetten en regels die vanuit de overheid worden gesteld. We beschikken over de VCA*-certificering; onze werkwijze is professioneel, helder en duidelijk. Bij elk project worden de richtlijnen zoals vermeld in bijlage XIIIa van het Arbeidsomstandighedenbesluit nauw opgevolgd. Dit geeft u als opdrachtgever de zekerheid dat we werken aan een schone en veilige leefomgeving voor de eindgebruikers van het object.

ONZE MISSIE

Met Verhagen Milieu Advies neemt u een partner in de arm die elke dag met passie werkt aan een belangrijke missie: het creëren van een betere leefomgeving. Dat doen we door een gedegen aanpak met de juiste stappen. Ook voor u gaan we graag met diezelfde passie aan de slag!

T. +31 (0)10 - 210 77 25

E. info@verhagenmilieuadvies.nl I. www.verhagenmilieuadvies.nl

72 B+U 2 2018

COLOFON Bouw en Uitvoering is informatiebron en vakblad, voor beslissers en toeleveranciers van en binnen de bouwsector en hoofden van dienst en medewerkers van rijk, provincie en gemeente, waterschappen, woningbouwverenigingen e.d., waarbij inbegrepen: directies publieke, openbare en gemeentewerken, openbare bedrijven, architectuur en stadsontwikkeling, bouwen woningtoezicht, milieu, nutsbedrijven, DVD, relevante publiek-private samenwerkingen, middelbaar en hoger technisch onderwijs, openbaar vervoers bedrijven, aannemers utiliteit-, nieuwbouw, civiel, GWW en infra. AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:

Hilbert Buhrs, Tilly van Dongen, René de Haas, Emile Koeman, Esther van Nijen, Daan Otto, Tugce Ozyurt, Jørgen Postma, Arno Raus, Betty Rombout, Erik Steegman, Carin Velt, Gerard Vos en Ad Zeeman.

Yalibims is een kwaliteit materiaal, met een laag volumegewicht voor diverse civiele toepassingen.

UITGEVER

Jaco Otto ABONNEMENTEN

Jaarabonnement* Buitenland Losse nummers** Abonnementen binnen de d oelgroep* * Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten.

www.newwaytrading.nl New Way Trading BV

Omloop 8 | 4671 HX Dinteloord | Tel. 0167 52 85 36 E-mail: acbroere@newwaytrading.nl www.yalibims.nl

€ 85,00 € 130,00 € 15,00 € 39,00

VORMGEVING 13634

APR Media Groep BV E-mail: studio@aprmediagroep.nl DRUK

Antilope De Bie Printing, Lier (BE) UITGAVE

APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Postbus 2696, 3800 GE Amersfoort Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 Fax: +31 (0)33 456 74 33 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl ADVERTENTIE- EN ORDERADMINISTRATIE

E-mail: orders@aprmediagroep.nl ABONNEMENTENADMINISTRATIE

APR Media Abonneeservice Daalakkersweg 2 - 72 5641 JA Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl AANSPRAKELIJKHEID VAKTIJDSCHRIFT

Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave verouderd, incompleet en/of incorrect is. Aan de inhoud hiervan kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe alsook indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de hierin aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in het vaktijdschrift. Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na toestemming van de uitgever APR Media Groep BV. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellectuele eigendomsrechten zijn van toepassing.

ISSN - 0921 - 1667 13726

Grip Gripop opuw uwdaken daken

LANDELIJKE DEKKING VOOR PLANMATIG DAKONDERHOUD LANDELIJKE DEKKING VOOR PLANMATIG DAKONDERHOUD

Dakbehoud Nederland is eenisorganisatie voor het Dakbehoud Nederland een organisatie voor het planmatig onderhoud en beheer van daken. U hebt planmatig onderhoud en beheer van daken. U één hebt één overzichtelijk contract en continu inzichtinzicht in de in conditie overzichtelijk contract en continu de conditie van uw vanvastgoed. uw vastgoed.

Nevelgaarde 40 40 Nevelgaarde 34363436 ZZ Nieuwegein ZZ Nieuwegein 036 530 036 44 5309044 90 info@dakbehoud.nl info@dakbehoud.nl WWW.DAKBEHOUD.NL WWW.DAKBEHOUD.NL

VOORDELEN DAKBEHOUD VOORDELEN DAKBEHOUD •

Langere levensduur dakendaken • Langere levensduur

•

Inzicht in en in grip deop conditie van uw • Inzicht enop grip de conditie vandaken uw daken

•

Kostenbesparing door dakonderhoud • Kostenbesparing door dakonderhoud

•

Landelijke dekking / Calamiteitenservice • Landelijke dekking / Calamiteitenservice

•

Gecertifi ceerdeceerde dakdekkersbedrijven • Gecertifi dakdekkersbedrijven 13824b