Apenheul ZooJaar magazine 2023

APENHEUL NATUURBEHOUDFONDS

WERELDWIJDE NATUURBESCHERMING

PERSOONLIJK EN ONVERGETELIJK

Apenheul verwondert je!

Het is best spannend om naar Apenheul te komen, want je loopt zomaar de kans om oog in oog te staan met loslopende apen! Dat is het unieke van ons mooie, groene park. Er is dan ook hard gewerkt om je aan het einde van je bezoek nog één keer deze echte Apenheul-ervaring te bieden. In het voorjaar van 2023 leveren we een nieuw gebied op, waar je twee nieuwe loslopende apensoorten leert kennen. De wandeling biedt je verschillende perspectieven op de natuur, zodat je je nog één keer verwondert over haar schoonheid, voordat je weer de wereld van de loslopende mens betreedt.

Om die verwondering in Apenheul nog meer te benadrukken, zorgen we ervoor dat er altijd wat te beleven is. Zo kun je ook dit jaar meedoen aan een workshop over de liefde, yogales volgen terwijl de orang-oetans je bekijken (de rollen zijn een keer omgedraaid), ontbijten in het park of in alle rust een ochtendwandeling maken. Allerlei leuke én leerzame activiteiten die je op een bijzondere manier in contact brengen met de natuur en de apen in het bijzonder.

Medewerkers, gidsen en apen geven samen met bezoekers en samenwerkingspartners invulling aan wat Apenheul eigenlijk is. We doen dat kennelijk best goed, want ook nu zijn we weer genomineerd voor het ‘Leukste Uitje van 2023’, mogen we ons ‘Beste Werkgever’ noemen en zijn we 2e geworden in de ranglijst voor ‘Klantvriendelijkste bedrijf in de vrijetijdsbranche’. Allemaal zaken die ons trots maken op Apenheul en ons nog meer motiveren onze missie uit te dragen: liefde voor dieren en natuur stimuleren bij onze gasten.

Deze waardering vormt ook een stevig fundament in onzekere tijden. Want we kunnen het ons bijna niet meer voorstellen, maar 2022 begon niet alleen met een verschrikkelijke oorlog in Oekraïne, maar ook met een volledige lockdown en grote onzekerheid over wat er komen ging. Ik ben er bijzonder trots op hoe de collega’s, gidsen en alle betrokkenen daarmee zijn omgegaan, hoe alles er tip top uitziet in het park en het de dieren aan niets ontbreekt. Het is ons gelukt om, ondanks alle onzekerheden, te blijven investeren. Mede dankzij onze seizoenkaarthouders, de steun van onze sponsoren en Vrienden van Apenheul. Die steun is nog steeds hard nodig, zeker met de kostenstijgingen waarmee we te maken hebben. Natuurlijk staat ook de natuur wereldwijd nog steeds onder druk, dus ook zij heeft onze steun hard nodig. Apenheul blijft zich daarom ontwikkelen, voor aap, mens en natuur. Zodat wij allemaal, gedreven door liefde voor dieren en natuur, beter voor onze planeet gaan zorgen.

Tot snel in Apenheul!

P.S.SteunonsinonzemissieenworddonateurvanStichting Apenheul!Kijkopapenheul.nl/steun-ons.

In dit nummer:

Ontdek ons nieuwe losloopgebied

Een verrassende allerlaatste beleving vlak voordat je het park verlaat. Hierin staat biodiversiteit en het groene, natuurlijke karakter van Apenheul centraal.

10

Op reis met Iris de Winter, directeur ANF

”Eind augustus bezocht ik onze twee orang-oetanprojecten op het eiland Borneo. Ik neem jullie graag mee!”

“Het is een bijzondere werkplek”

Onze gepassioneerde collega Thomas, al zes jaar op rij een seizoenmedewerker in ons park, vertelt wat zijn werk zo leuk en bijzonder maakt.

Help ons mee!

Wij ontvangen geen structurele subsidies en zijn voor inkomsten afhankelijk van het park. Wil je Stichting Apenheul steunen in haar missie?

Colofon

ZooJaar is een uitgave van Stichting Apenheul. Dit magazine verschijnt één keer per jaar. De verantwoordelijkheid voor de inhoud ligt bij Stichting Apenheul. Bijdragen die geschreven zijn door niet-Apenheulmedewerkers vertegenwoordigen niet noodzakelijk de opinie van Apenheul. Overname van (delen van) artikelen uit ZooJaar en/of vermenigvuldiging daarvan is toegestaan, mits met bronvermelding en na overleg met de redactie. ZooJaar wordt gedrukt op PlanoPlus FSC-papier en verzonden in biofolie.

34

Teksten

Lisette van den Berg, Karin Brummel, Victoria Farkas, Susan Fledderus, Monique Kastelein, Roel Welsing, Iris de Winter, Marye Berghuis-Wentzel en anderen.

Redactie en coördinatie

Karin Brummel

Fotografie

Ronald van der Beek en anderen

Foto cover: Ronald van der Beek

Vormgeving en opmaak

Lisette Burggraaff en Bert Boshoff

Druk

GVO drukkers en vormgevers, Ede

verder IN DIT NUMMER:

5. Apenheul in een oogopslag

6. Trots!

7. Dier(en)ieuws

8. Bewonder ons in Apenheul

14. Apenheul Natuurbehoudfonds

16. Populatiemanagement

19. Bezoekers in beeld

20. Beter een goede buur…

21. Lesprogramma scholen

22. Altijd wat na te apen!

24. Unieke activiteiten

26. Zo meten we dierenwelzijn

28. Een dag als dierenarts

30. Groen doen

32. Nieuwe bewoners!

33. Congressen en evenementen

Beschermvrouwe

Hare Koninklijke Hoogheid

Prinses Margriet der Nederlanden

Raad van Toezicht

Hesje van der Meer, Gerwin Hop, Olaf Prinsen (voorzitter), Liesbeth

Sterck en Frank Verstappen.

Ambassadeurs

Jan Brouwers, Thijs Geurts, Fred de Graaf, Cors Hage, Tienke Koning, Barbara Lamberts, Peter van der Net, Theo Ritsema, Kees Robers, Jos Ruys, Herman Schaftenaar, Hannet de Vries – in ’t Veld, Alfons Willemsen en Ronald van der Zijl.

Disclaimer gebruik foto’s Voor zover de individuele fotograaf ons bekend is, is zijn of haar naam ook vermeld bij de betreffende foto(’s) of in de colofon. Apenheul heeft ernaar gestreefd de rechten van de illustraties volgens wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen contact opnemen met Apenheul.

in een

APENHEUL oogopslag 2022

465.000

mensen bezochten het leukste dagje uit tussen de apen

20 wetenschappelijke onderzoeken uitgevoerd in ons park

83 ,

Dit mooie cijfer gaven bezoekers ons

Onze 334 dieren eten veel!

Onder andere…:

334 dieren

6.148 kilo rode paprika (en wat kilo’s extra voor NAAAP)

25.364 kilo andijvie

18.179 kilo

witlof

5.300 kilo broccoli

217 rondleidingen door gidsen in Apenheul

5.372 verkochte sleutelhangers

voor het Apenheul Natuurbehoudfonds

51.457 kopjes cappuccino NAAAP softijsjes

2.388

volgden ons Apentrotslesprogramma

1.238 leerlingen

474 basisschoolleerlingen volgden een ander educatief programma

245 Zakelijke bijeenkomsten georganiseerd door team Congressen en Evenementen

6.712 stoere speurtassen van bio-katoen

73 VASTE MEDEWERKERS

zetten zich elke dag met passie in voor de bezoekers en de dieren

8 nieuwe, unieke activiteiten

in ons park, waaronder yoga en ontbijten tussen de apen

apenheul KORT NIEUWS

Trots!

Het afgelopen jaar ontvingen we mooie complimenten en nominaties. Wij zijn trots vanuit verschillende kanten waardering te ontvangen; zo wordt Apenheul niet alleen gezien als leuk en educatief dagje uit, maar ook als fijne werkgever én onze medewerkers worden internationaal erkend als expert op het gebied van dierenwelzijn.

”Apenheul is genomineerd voor het Leukste Uitje van 2023”

Net als in de afgelopen jaren is Apenheul door de ANWB genomineerd voor het Leukste Uitje van Nederland. Een bos met loslopende apen, lekker na-apen, leren over apen (en jezelf) en altijd wat te beleven: dat zijn natuurlijk dé ingrediënten voor het leukste uitje! Of we hebben gewonnen weten we ten tijde van deze druk nog niet…maar met de nominatie alleen al zijn we erg blij!

”Gefeliciteerd, jullie zijn het tweede Klantvriendelijkste Bedrijf in de categorie Vrije tijd!”

Wij zijn enorm trots dat we deze prijs gewonnen hebben. Wij willen onze bezoekers het leukste en meest bijzondere dagje uit tussen de apen bieden. Deze prijs is een erkenning van die inzet en een mooie waardering voor alle medewerkers. Het was de eerste keer dat wij zijn genomineerd in dit grootste onafhankelijke, doorlopende onderzoek van MarketResponse naar klantvriendelijkheid van Nederlandse organisaties. Dat wij meteen in de prijzen zijn gevallen is natuurlijk heel bijzonder!

”Hoera, jullie mogen je weer een jaar lang Beste werkgever noemen”

Apenheul is voor de derde keer onderscheiden als World-class Workplace door Effectory. Dit onafhankelijke label is een onderscheiding voor uitstekend werkgeverschap. De bevlogenheid van onze medewerkers komt overduidelijk naar voren in de resultaten. Dit zegt veel over de passie die overal voelbaar is en waarmee wij ons als organisatie onderscheiden. Onze missie is liefde voor dieren en natuur stimuleren. Dat onze medewerkers zoveel liefde voor ons park, onze dieren en gasten hebben is onze grootste

”Wil Apenheul het EAZA Animal Welfare Forum organiseren?”

Het Animal Welfare Forum van EAZA (de Europese vereniging van dierentuinen) werd in 2022 voor het eerst georganiseerd. Omdat Apenheul een toonaangevende dierentuin is op het gebied van huisvesting en dierwelzijn én we een prachtige congreslocatie hebben, zijn wij gekozen om een podium te geven aan dit congres. En daar zijn we trots op! Tijdens en na afloop van dit congres ontvingen we bovendien complimenten vanuit de internationale dierentuinwereld; we worden internationaal als voorbeeld gezien wanneer het aankomt op dierenwelzijn, huisvesting, kennis en expertise.

Wat een eer, al deze verschillende nominaties en wereldwijde erkenning!

DIER(EN)NIEUWS

Met zo’n 300 primaten en een aantal andere diersoorten is het in Apenheul nooit saai! Al deze dieren brengen ons vele mooie, maar soms ook verdrietige momenten. We lichten een paar bijzondere gebeurtenissen uit.

APRIL

Bijzondere geboorte

Een wel heel bijzondere geboorte in april: een tweeling bij de blauwoogmaki’s! De geboorte van een jong is voor deze soort erg bijzonder. Een tweeling is al helemaal uniek. Helaas is een van de twee jonge dieren overleden, maar gelukkig deed de andere baby het erg goed. Zij heeft de naam Alina gekregen, wat nacht betekent. Omdat de moeder niet naar haar omkeek, is deze jonge maki met de fles groot gebracht. Dat was een intensieve taak voor onze dierverzorgers… ze stonden dag en nacht klaar met de fles! Blauwoogmaki’s worden ernstig bedreigd op Madagaskar: de enige plek waar ze in het wild voorkomen. Ook in Europese dierentuinen zijn maar enkele tientallen dieren aanwezig. Iedere nakomeling is dus van groot belang voor het voortbestaan van deze soort. We zijn dan ook erg blij met Alina!

JULI

Een groot verlies

Op 13 juli overleed gorilla Gyasi, de moeder van Tayari (2011) en Kiango (2021). Gyasi is 20 jaar geleden in ons park geboren als dochter van Dalila en zilverrug Bongo, één van de gorillaiconen uit de geschiedenis van Apenheul. Haar overlijden is een groot verlies voor Apenheul en voor de dierverzorgers in het bijzonder. Het was goed om te zien dat de hele gorillagroep, Gyasi’s halfzus Nemsi in het bijzonder, de zorg voor Kiango overnam. Met het overlijden van Gyasi bestaat de groep in Apenheul nu uit acht gorilla’s.

SEPTEMBER

Geboortenieuws bij de keizertamarins

Op 26 september werd een baby geboren bij de keizertamarins. Je kent ze vast wel, die dwergapen met hun grote snor. En we kunnen verklappen: de jongen worden ook met snorretje geboren! Het duurt wel een paar maanden voordat deze is uitgegroeid tot zo’n imposante snor die de ouders hebben. Aan hun snor hebben deze apen ook hun naam te danken: toen ontdekkingsreizigers de keizertamarin voor het eerst zagen, vergeleken ze deze met de Duitse keizer Wilhelm II. Wat begon als grapje werd uiteindelijk de officiële naam van deze dwergaap! De baby in Apenheul is een mannetje en hij heeft de naam Apollo gekregen. Je kunt hem dit jaar bewonderen in het dwergapengebied!

PRIMATEN

4 Alaotra bamboemaki’s Hapalemur alaotrensis

2 baardsaki’s Chiropotes sagulatus

14 berberapen Macaca sylvanus

4 blauwoogmaki’s Eulemur flavifrons

58 Boliviaanse doodshoofdapen Saimiri boliviensis

12 bonobo’s Pan paniscus

7 Borneo orang-oetans Pongo pygmaeus

15 Colombiaanse slingerapen Ateles fusciceps

8 geelborstkapucijnapen Sapajus xanthosternos

2 gordelvari’s Varecia variegata subcincta

2 gouden leeuwapen Leontopithecus rosalia*

2 goudkopleeuwaap Leontopithecus chrysomelas

3 grijspootdoeroecoeli’s Aotus griseimembra

7 Hanuman langoeren Semnopithecus entellus

6 Javaanse langoeren Trachypithecus auratus

3 keizertamarins Saguinus imperator

3 kroonmaki’s Eulemur coronatus

3 kroonsifaka’s Propithecus coronatus

8 laaglandgorilla’s Gorilla gorilla gorilla

8 leeuwenstaartmakaken Macaca silenus

2 l’Hoest meerkatten Allochrocebus lhoesti

3 manteltamarins Saguinus bicolor

8 Noordelijke talapoins Miopithecus agouensis**

4 Noordelijke witwanggibbons Nomascus leucogenys

16 ringstaartmaki’s Lemur catta

4 rode brulapen Alouatta seniculus

4 rode titi’s Plecturocebus cupreus

5 rode vari’s Varecia rubra

3 roodbuikmaki’s Eulemur rubriventer

7 roodkruinmangabeys Cercocebus torquatus

4 West-Afrikaanse franjeapen Colobus polykomos***

7 witgezichtsaki’s Pithecia pithecia

7 witschouderkapucijnapen Cebus capucinus

3 wolapen Lagothrix lagothricha

2 zilver-oeistiti Mico argentatus

7 zwarte brulapen Alouatta caraya

1 zwartwitte vari Varecia variegata

VOGELS

2 groenvleugelara’s Ara chloropterus

12 kaalkopibissen Geronticus eremita

3 kuifseriema’s Cariama cristata

REPTIELEN

3 Egyptische landschildpadden Testudo kleinmanni***

8 kolenbranderschildpadden Chelonoidis carbonarius

3 sporenschildpadden Centrochelys sulcata***

VISSEN

2 diamantsteuren Acipenser gueldenstaedtii

6 Siberische steuren Acipenser baerii

2 witte steuren Acipenser transmontanus

INVERTEBRATEN

4 grote agaatslakken Lissachatina fulica

11 jungle nimfen Heteropteryx dilatata

20 Mombassa miljoenpoten Epibolus pulchripes

60 rozenkevers Pachnoda marginata

OVERIGE ZOOGDIEREN

2 ezels equus asinus

3 capibara’s Hydrochoerus hydrochaeris

3 tweevingerige luiaards Choloepus didactylus

* Achter de schermen in 2023

** Waarvan 4 verwacht in voorjaar 2023

*** Verwacht in voorjaar 2023

Ontdek ons nieuwe losloopgebied in 2023!

We blijven ontwikkelen voor aap, mens en natuur

Dompel je onder in de pracht van de natuur

Sinds vorig jaar werken we hard aan een gloednieuw losloopgebied aan het eind van de route door Apenheul. Een verrassende allerlaatste beleving vlak voordat je het park verlaat. In dit bosrijke deel van ons park verwonder je je nog één keer over de rijkdom en pracht van de natuur.

Oog in oog met loslopende apen Je staat hier oog in oog met Noordelijke talapoins en West-Afrikaanse franjeapen. Beide bijzondere apensoorten én uniek! West-Afrikaanse franjeapen lopen nog in geen enkel ander dierenpark in Nederland los. En talapoins zelfs nergens ter wereld. Ook al hebben wij veel ervaring met loslopende apen, het is natuurlijk best wel spannend en uitdagend.

Ruimte voor biodiversiteit

Het groene, natuurlijke karakter van Apenheul staat centraal in het nieuwe gebied. Een bloemenweide, een gracht, een groene brug - bestaande uit stronken, stenen en planten - én een ijsvogelwand: al deze elementen vind je in het nieuwe gebied. En we doen nog veel meer voor de natuur. Zo hebben we inheemse loofbomen, struiken, planten en wilde bloemen geplant.

In totaal planten we meer nieuwe bomen dan we er weghalen. Uitheemse naaldbomen hebben daarbij plaatsgemaakt voor inheemse loofbomen. Zo geven we een extra impuls aan de lokale natuur en biodiversiteit.

Opening in 2023

De hele winter hebben we doorgewerkt aan de herinrichting van het nieuwe gebied. Vanaf 31 maart is ons park weer

dieren dan goed zichtbaar zijn. We laten ze rustig wennen en ze moeten hun weg leren vinden in deze nieuwe omgeving.

Ook de natuur begint zich in het voorjaar al volop te ontwikkelen. Kom dus vooral langs en ontdek dit indrukwekkende nieuwe losloopgebied! >>

Duurzaam bouwen

Apenheul staat voor liefde voor dieren en natuur. Daarom bouwen we zo duurzaam mogelijk. De dierenverblijven voldoen aan de nieuwste inzichten op het gebied van dierenwelzijn en de functionele eisen van onze dierverzorgers. Waar mogelijk hergebruiken we landschappelijke materialen, zoals een aantal grote keien die her en der in het gebied liggen en het hout van een pad dat hier eerst liep.

De apen in dit nieuwe gebied krijgen een geheel nieuw en duurzaam binnenverblijf. Het is zodanig ontworpen en geplaatst, dat het grotendeels wegvalt in het landschap. Aan de bezoekerszijde is het gebouw voorzien van natuurlijke materialen, zoals onbehandeld (kastanje)hout en gestapelde natuursteen. De luifel heeft een houten onderzijde en een sedum dak. De glazen wanden van de binnengalerij zijn voorzien van glasverwarming. Aan de binnenkant van het glas is een speciale, onzichtbare coating aangebracht. Op deze coating wordt spanning gezet waardoor warmte wordt gegenereerd. De ene glaslaag geleidt de elektriciteit die de warmte

genereert en de andere laag reflecteert de warmte naar binnen. Niet alleen goed voor de natuur en de apen, maar ook voor de bezoekers om de dieren bij slecht weer in hun binnenverblijf te bekijken.

Samenwerkingen

Om onze plannen te verwezenlijken, werken we samen met architect Martijn de Geus van maison h. Martijn heeft vroeger als gorillaverzorger bij Apenheul gewerkt en deelt zijn liefde voor dieren en natuur als geen ander met ons. Hij helpt ons om alle plannen vorm te geven met aandacht voor onze missie: mensen een bijzondere dag uit bieden

om zo de liefde voor dieren en de natuur te vergroten. Daarnaast werken we tijdens de bouw samen met verschillende vaste lokale partners, zoals: Draisma Bouw, Van Mourik Beekbergen, Hollander Techniek, Henny CML en Hellebrekers.

De ontwikkeling van het nieuwe losloopgebied voor Noordelijke talapoins en West-Afrikaanse franjeapen is mede mogelijk dankzij een bijdrage van de deelnemers van de Vriendenloterij, Vrienden van Apenheul, donateurs en sponsoren. Hier zijn wij hen erg dankbaar voor.

Vrienden van Apenheul,

bedankt!

Onze Vrienden van Apenheul maken de ontwikkeling van het park mede mogelijk. Zo kunnen we blijven investeren in bijvoorbeeld nog betere en duurzamere binnenverblijven en natuureducatie. Alle gelden die het afgelopen jaar dankzij onze Vrienden zijn binnengekomen, hebben wij gebruikt voor de realisatie van ons nieuwe losloopgebied. Bedankt!

Wil jij ook bijdragen aan natuurbehoud, -educatie en het behoud van diersoorten, zodat we nu en ook in de toekomst samen kunnen genieten van ons prachtige en unieke park? Ga dan naar apenheul.nl/doneeractie en doneer eenmalig een bedrag of kijk voor meer mogelijkheden op apenheul.nl/steun-ons. Wij kunnen als stichting jouw steun goed gebruiken!

NATUURBEHOUDfonds

Het Apenheul Natuurbehoudfonds (ANF) zet zich al ruim 25 jaar in voor natuurbehoudprojecten over de hele wereld. Zo beschermen wij via dit fonds apen in het wild en hun leefgebieden.

18 projecten waaraan ANF heeft bijgedragen 11 landen

217 rondleidingen door gidsen in Apenheul

€20.970

opgehaald voor natuurbehoudproject op Madagaskar

waar ANF apen in het wild beschermt

18 in4 dammen kanalen

om het leefgebied van orang-oetans op Borneo te beschermen

30.000 jonge boompjes 9 scholen in Peru

opgekweekt en geplant in het leefgebied van halfapen op Madagaskar

waar natuureducatie wordt gegeven

In september organiseerden we ter ere van het 25-jarig bestaan van ANF een compleet gesponsord Charity Dinner voor genodigden. Dit was een groot succes! We startten de middag met een rondleiding door het park. Daarna was het tijd voor het vegetarische diner, dat werd aangevuld met livemuziek en verschillende presentaties over ANF. Ook konden de aanwezige gasten bieden op veilingitems, zoals de populaire grote ringstaartmaki-knuffels.

Tijdens deze avond is maar liefst 20.970 euro opgehaald voor het ANF-project Seeds of Hope! Dit project richt zich op herbebossing in het zuidoosten van Madagaskar. Educatie is een belangrijk doel binnen Seeds of Hope. We betrekken kinderen bij het verzamelen van zaden en het verzorgen van jonge boompjes. Naast het belang voor de halfapen is de bescherming, uitbreiding en verbinding van tropische bossen essentieel voor de gehele biodiversiteit op Madagaskar. Met dit prachtige bedrag kunnen we heel veel betekenen voor de natuur.

Wij bedanken alle betrokken partijen voor hun belangeloze medewerking en alle gasten voor hun donaties deze avond!

Wegenshetenormesuccesvanhetevenementen deimpactdiewehierdoorkunnenmakenopnatuurbescherming,organiserenweopnieuweenCharity Dinner op 8 september 2023.

Op reis met Iris de

Winter

Directeur Apenheul Natuurbehoudfonds

Sinds 2019 is primatologe Iris de Winter directeur van het ANF. Naast haar werkzaamheden voor het ANF begeleidt ze natuurbeschermingsreizen en geeft ze het vak Wildlife Conservation aan de Universiteit Utrecht.

verschillende leeftijden en vrouwen die de jonge bomen verzorgen. In totaal plant en onderhoudt HUTAN 30.000 jonge bomen per jaar; een enorme prestatie! Zo probeert de organisatie het leefgebied van de orang-oetans te vergroten en gezond te houden.

HELP DE PRIMATEN IN HET WILD

Wil jij ANF ook steunen met een bijdrage? Scan de QR code of ga naar apenheul.nl/ steun-ons/steun-anf.

ANF is een ANBI (algemeen nut beogende instelling) waardoor je gift onder bepaalde voorwaarden fiscaal aftrekbaar is.

”Eind augustus bezocht ik onze twee orang-oetanprojecten op het eiland Borneo. Ik neem jullie graag mee!

DAG 1 Vandaag mocht ik een hele dag meelopen met het HUTAN-project in Sabah op Maleisisch Borneo. In Sabah leven naar schatting nog 11.000 orang-oetans (Pongo pygmaeus). In de ochtend ontmoette ik medewerkers van de organisatie. ’s Middags gingen we met een bootje op pad over de grote Kinabatangan-rivier. Er hangen verschillende bruggen over het water om stukken bos met elkaar te verbinden. Ook zag ik jonge boompjes van

DAG 2 Op dag 2 kwam ik aan op Palangka Raya in Centraal Kalimantan om drie dagen mee te kijken met de Borneo Nature Foundation (BNF). ANF steunde deze organisatie het afgelopen jaar in het bouwen van dammen langs gegraven kanalen. De kanalen werden aangelegd en gebruikt om tropisch hardhout af te voeren met bootjes. Inmiddels is dat verboden, maar er verdwijnt nog veel water via de kanalen uit de bossen. Hierdoor worden de bossen steeds droger en zijn ze gevoelig voor branden. Dit draagt bij aan het verdwijnen van een groot deel van het leefgebied van onder andere Borneose orang-oetans en witbaardgibbons (Hylobates albibarbis). Tijdens het bezoek vertelde ik BNF wat ANF doet en deelden de BNF medewerkers alles over hun projecten en toekomstvisie.

DAG 3 De volgende dag trokken we het bos in, tot ons middel in de blubber! Ook bezochten we verschillende dorpen. Ik zag hoe de organisatie zoveel mogelijk lokale dorpen betrekt in hun verschillende projecten, onder andere in het monitoren en onderzoeken van dieren, herbebossing, permacultuur en buitenschoolse natuurbeschermingsactiviteiten voor kinderen.

DAG 4 De vierde dag van deze indrukwekkende reis stond in het teken van de Internationale Dag van de OrangOetan. BNF had veel verschillende activiteiten, spellen en lezingen georganiseerd om aandacht te besteden aan het belang van het beschermen van orang-oetans. Het hele dorp liep uit! Een mooie dag waarbij op een leuke manier veel bewustzijn is gecreëerd. In 2023 steunt ANF deze organisatie met een bedrag van 10.000 euro voor de voortzetting van hun goede werk.

Het bezoeken van beide projecten was een unieke ervaring. Ik vond het erg bijzonder om met eigen ogen te zien hoe onze steun wordt gebruikt voor het beschermen van orang-oetans en hun leefgebied. Natuurlijk steunen we wereldwijd nog veel meer projecten, dus ik neem jullie graag nog eens mee op reis!”

Populatiemanagementprogramma’s

Steeds meer diersoorten en meer dan de helft van alle apensoorten worden in het wild met uitsterven bedreigd (bron: WNF Living Planet Report 2022). Daarom hebben wij onder andere de belangrijke taak een gezonde populatie van in het wild bedreigde diersoorten in stand te houden. Dit geldt voor alle dierentuinen die zijn aangesloten bij EAZA, de Europese vereniging van dierentuinen.

De fokprogramma’s of populatiemanagementprogramma’s binnen Europese dierentuinen noemen we EEP’s (EAZA Ex situ Programmes). Door dieren met andere dierentuinen uit te wisselen, houden we genetisch gezonde populaties in dierentuinen in stand. Commerciële motieven mogen geen rol spelen bij het uitwisselen van bedreigde diersoorten. Wist je dat dierentuinen daarom niet betalen voor het uitwisselen van dieren?

Foto: Nemsi, zus van Kiango’s overleden moeder Gyasi, neemt de zorg voor Kiango over

Elk managementprogramma heeft een coördinator. Deze coördinator bepaalt samen met een commissie welke dieren waarheen verhuizen. Er werken zo’n 400 dierentuinen in 30 Europese landen aan mee. Voor bijna alle apensoorten in Apenheul bestaat een managementprogramma. Apenheul coördineert zelf de EEP’s voor de gorilla’s, wolapen en Javaanse langoeren.

Wil je meer weten over populatiemanagementprogramma’s?

apenheul.nl/populatiemanagement

“Het is een bijzondere werkplek”

Seizoenmedewerkers spelen naast vaste medewerkers een belangrijke rol in het realiseren van het leukste dagje uit tussen de apen. Wij spraken Thomas, een van onze gepassioneerde collega’s, over wat Apenheul zo bijzonder maakt als werkplek. In 2022 draaide hij zijn zesde seizoen in ons park.

Tijdens zijn middelbareschooltijd raadden klasgenoten Thomas (24 jaar) een bijbaan bij Apenheul aan. Een goede tip, zo bleek. ”Na een gesprek kon ik al binnen enkele dagen aan de slag als horeca- medewerker. Ik kwam terecht in een jong team. Om samen met elkaar te zorgen dat de bezoekers een leuke dag hebben, voelde bijna niet als werken,” vertelt Thomas over zijn eerste dagen bij Apenheul.

Inmiddels heeft hij de nodige ervaring opgedaan en is Thomas in zes jaar tijd doorgegroeid tot coördinator van de horeca. Dat je veel kansen krijgt om door te groeien, is een van de redenen dat hij altijd met veel plezier in ons park heeft gewerkt. ”Ik vind het belangrijk om uitdaging te houden en waardevolle ervaring op te doen in aanloop naar mijn eerste, echte baan. Zo heb ik veel geleerd over protocollen, bedrijfs-

structuren, het aansturen van teams en de menselijke kant van de organisatie.” Ook de leuke sfeer onderling, waarbij vakantiekrachten gedurende het seizoen meer vrienden dan collega’s van elkaar worden, maakt Thomas enthousiast over zijn baan.

Toen hij begon aan de studie Econometrie, bleek het vakantiewerk bovendien goed te combineren met zijn opleiding: ”Voor mijn studie duik ik vaak in cijfers, dus ik zit veel achter mijn laptop. Richting het voorjaar keek ik er altijd echt naar uit om weer meer naar buiten te gaan en in Apenheul rond te lopen. Dat was een fijne afleiding; ik kon daar alle getallen en wiskundige vraagstukken uit mijn hoofd zetten.

Dat een apenpark geen doorsnee werkplek is, kan Thomas beamen: ”Wanneer je ’s ochtends via het

Madagaskargebied naar je werkplek loopt en ineens oog in oog staat met een ringstaartmaki… wauw, dat blijft toch wel heel bijzonder!” Thomas kan andere scholieren en studenten Apenheul dan ook aanbevelen. ”Het is een bijzondere werkplek. En als gastvrijheid in je bloed zit, vind je hier zeker je weg!”

Na zes jaar zit het er voor Thomas helaas op; nu hij zijn studie afrondt, is het tijd voor een baan als data-analist. Hij laat Apenheul met vertrouwen achter: ”Als je vertrekt, staat er altijd wel weer iemand op die het kan overnemen. Ik laat mijn werkzaamheden in goede handen achter bij het team. Maar ik zal mijn collega’s wel missen!”

bezoekers in beeld

De mooiste, leukste en grappigste foto’s van een dagje Apenheul delen onze bezoekers met ons op Instagram. Kom je ook snel langs? En natuurlijk zien we je foto’s graag terug met #apenheul!

Beter een goede buur…

Slingerapen zijn niet meer weg te denken uit ons park, ze leven al sinds 1972 in Apenheul. Op dit moment hebben we 12 vrouwtjes en 3 mannetjes. De bekendste dame in deze groep is Pepi: zij is met haar 54 jaar de oudste slingeraap en tevens de oudste Apenheul-bewoner. Omdat deze groep zo’n mooi en ruim eiland ter beschikking heeft, wilden we hier in 1988 graag een extra bewoner bij plaatsen. Maar welk dier past hier bij en waar moet je op letten? Jacqueline Ruijs, Coördinator Dierverzorging, legt uit hoe deze zoektocht destijds in zijn werk ging.

”Het uitgangspunt was dat we als dierverzorgers onze relatie met de slingerapen goed wilden houden. We wilden geen onnodige onrust veroorzaken door, vanwege de nieuwe soort, hun eiland te moeten betreden. Dus daarom viel ons oog op de capibara’s. Als goede zwemmers hebben zij hun binnenverblijf aan de andere kant van de gracht, op een stukje vasteland los van het eiland. Wel zo handig voor de dierverzorgers!”

En capibara’s zijn niet alleen vanwege deze praktische reden een goede match: ze zijn makkelijk samen met andere dieren te houden. Zo ook met de slingerapen. ”Samenleven geeft verrijking”, zo beschrijft Jacqueline het mooi. ”Je ziet veel interactie tussen beide soorten. De capibara’s liggen vaak op de grond te rusten en de slingerapen gaan er omheen liggen. Soms kruipen ze zelfs bovenop de capibara’s om erop te liggen zonnen of te spelen. En de capibara’s? Die vinden dat prima! Beide soorten kunnen de rust opzoeken als ze er behoefte aan hebben: de capibara’s door in het water te gaan, of naar hun verblijf aan de overkant te zwemmen. En de slingerapen kunnen de ruimte in de bomen opzoeken. Toch zie je ze vaak bij elkaar in de buurt.”

Sta je volgende bezoek eens wat langer stil bij deze twee totaal verschillende dieren, die al vele jaren een bijzonder leuke combinatie zijn!

Wat je van apen leren kan

”Hoeveel suiker zit er in een pakje sap denk je? Leg het aantal suikerklontjes neer op het plaatje van het pakje appelsap”, zegt een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG)-medewerker tijdens de eerste Apentrots-les in de klas. Meteen gaan alle leerlingen aan de slag. Bij het ene groepje worden drie suikerklontjes neergelegd, terwijl het andere groepje acht klontjes bovenop het plaatje legt. De volgende vraag ‘hoeveel suiker zit er in een glas water?’ roept wat meer discussie op bij een aantal groepjes. ”Nul”, zegt een jongen stellig. ”Er zit geen suiker in water, kijk maar naar de zee. Zeewater is zout; daar zit geen suiker in.” Een korte stilte in de groep volgde, waarna een groepsgenoot de jongen fijntjes corrigeert: ”maar in zoet water wel.”

En hup… daar verschijnen 1,5 suikerklontjes op het plaatje van een glas water.

Tijdens deze eerste Apentrots-les nemen een CJG-medewerker en een Apenheulgids de leerlingen in de klas mee in de wereld van gezond eten, drinken en apen.

De tweede les staat in het teken van bewegen tijdens een speciale ‘Apenbeweegles’ in de gymzaal. De derde en laatste les vindt in Apenheul plaats. Want waar anders kun je veel leren van de apen! Gidsen nemen de leerlingen mee het park in en brengen, spiegelend aan de apen, voor een laatste keer het belang van gezond eten, water drinken en lekker bewegen over.

Een flinke zilverrug knabbelend aan een stuk paprika, een doodshoofdaap rennend over een touw, een dwergaap happend aan een insect en een gibbon moeiteloos slingerend tussen de bomen, zegt zoveel meer dan je uit de boeken leert… en is ook veel leuker!

P.S.: Het juiste antwoord is trouwens nul klontjes. Ook in zoet water zit geen suiker. En een pakje appelsap bevat maar liefst vier suikerklontjes.

Apentrots is een samenwerking tussen Sportservice, Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG), het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) en Apenheul

© Foto’s: Rob Voss

Altijd wat

Het is alweer een slordig jaartje geleden dat NAAAP Apenheul binnen vloog. Niet letterlijk natuurlijk, hoewel NAAAP dat met gemak zou kunnen.

Gek van apen en na-apen en dat is ie. Tot op heden is NAAAP nog nooit door het grote publiek in levende lijve gespot. NAAAP laat wel steeds vaker sporen en na-aap opdrachten achter… Met als dramatisch gevolg dat kinderen bijna massaal gaan na-apen.

superspeciale na-aap opdrachten op de speurkaart

In 2022 is onze bekende speurkaart verrijkt met maar liefst 8 na-aap opdrachten (en zeer zeker niet de makkelijkste, red.). De opdrachten zijn te herkennen aan NAAAP zelf die op de borden staat en ze voordoet. De speurkaarten waren niet aan te slepen en we zagen ook veel ouders meedoen.

Let vooral ook eens op de extra grote spierbal in de staart van NAAAP. Altijd handig!

na te apen!

een kekke speurtas en vooral veel bubbeltjes-water

Een oranje glimp van NAAAP vond je het afgelopen jaar én ook in 2023 op de vernieuwde kekke, 100% biologisch katoenen speurtas. In deze tas zit een keycord met loep, bidon en een speciale codekaart. Gebruik de kaart met codetaal om berichten van NAAAP te ontcijferen en vul je bidon bij het magische watertappunt van NAAAP! Drink je het oranje water, dan word je net zo slim als een orang-oetan… Of drink je liever het groene water, dan word je net zo relaxed als een ringstaartmaki…

Na-aap weken in de vakanties

Gidsen gaven na-aap workshops aan kinderen en lazen voor uit het boek van NAAAP. Ook was er straattheater met Emma en Koen:

Een buitengewoon leerzaam boekwerkje. dat zich plezierig soepel laat voorlezen.

Bijzonder, onvergetelijk en inspirerend

Onze activiteiten hebben het allemaal, ook in 2023!

In Apenheul is altijd wat te beleven! Zo sta je niet alleen oog in oog met loslopende apen (dat is natuurlijk al een belevenis op zich), maar maak je je dagje uit nog onvergetelijker met onze unieke activiteiten. Daarom kon je niet alleen het afgelopen jaar, maar ook dit jaar weer meedoen aan de leukste rondleidingen, workshops en lezingen. Dit kon je vorig jaar onder andere beleven:

Yoga bij de orang-oetans

Onder de lenige leiding van Iris de Winter, yoga-instructrice en directeur van het Apenheul Natuurbehoudfonds, organiseerden we elke maand een yogales bij de orang-oetans. Aansluitend op de les kregen de deelnemers een rondleiding door het park met uitleg over onze projecten voor de dieren in het wild. De opbrengst van deze yogalessen gaat dan ook naar het Apenheul Natuurbehoudfonds.

Ontbijten voor opening van het park

Elke zondag in het voor- en naseizoen kon je al voor opening van het park genieten van een heerlijk, luxe ontbijt. Als deelnemer aan het ontbijt was je getuige van het naar buiten gaan van

de geelborstkapucijnapen, wat door de dierverzorgers met een praatje werd omlijst. Tijdens Pasen was het natuurlijk tijd om eieren te zoeken! En met Vaderdag konden kinderen een heel speciale omelet voor hun vader bakken.

”Heel leuk park, je ziet dat de dieren het naar hun zin hebben. We hebben ontbijt op zondag genomen waardoor we vroeger dan andere bezoekers het park in mochten. Alleen door het park wandelen was een unieke ervaring!”

Yoga Poeponderozoek Ontbijten

Workshops voor singles

Wil je meer ontdekken over liefde en relaties? Leer dit van de apen! Het afgelopen jaar organiseerden wij twee workshops: een voor alle leeftijdscategorieën en een voor 60-plussers. Gedragsbioloog Patrick van Veen, o.a. bekend van het programma Married at First Sight, hield een lezing en gaf met een aantal andere deskundigen workshops aan de deelnemers. Wat kun je leren van de apen op het gebied van daten en relaties? En hoe stel je

Apenheul ontwaakt tijdens ochtendrondleiding

In het hoogseizoen kon je op zaterdagochtend een bijzondere rondleiding bijwonen: nog voordat het park opende voor bezoekers, kon je deelnemen aan deze rondleiding om de stilte en de natuurgeluiden van het park te ervaren. Ook gingen de halfapen naar buiten tijdens de rondleiding; een heel bijzonder moment. Deze rondleiding organiseerden wij speciaal voor volwas-

”De ochtendwandeling was geweldig. De rust in het park, de apen die langzaam naar buiten kwamen en de expertise van de gids.”

Op zoek naar poep!

Natuurlijk hebben we ook aan de kinderen gedacht: zij konden mee op Expeditie Poeponderzoek. Onder begeleiding van onze gidsen zochten kinderen in Apenheul naar poep van verschillende apensoorten. Daarna onderzochten ze deze poep en als scheetje op de taart mochten de kinderen ook zelf een poeptaartje maken en… opeten! Dit arrangement was ook te boeken als kinderfeestje. Natuurlijk kunnen kinderen in 2023 weer meedoen aan een leuke activiteit.

Lezingen door inspirerende

In oktober gaf wildlifedierenarts

Martine van Zijll Langhout een lezing in onze duurzame congreslocatie De St@art. Zij vertelde onder andere over haar ervaringen met gorilla’s in het regenwoud van Gabon. Martine inspireerde de bijna 100 luisteraars met haar verhaal over het volgen van dromen en wat wij kunnen leren van wilde dieren. Houd onze social media kanalen en nieuwsbrieven goed in de gaten, want ook dit jaar organiseren we weer inspirerende lezingen!

Ochtendrondleiding

Workshop: leer over de liefde

Apenheul maakt dierenwelzijn

Een natuurlijke omgeving waarin mensen verwonderd kunnen raken over dieren: zo startte Wim Mager Apenheul in de jaren ’70.

Vandaag de dag is dit nog steeds onze filosofie.

Apen die hoog in de bomen van tak tot tak springen, zoekend naar de geheimen van het bos, zoals jonge blaadjes of insecten, of elkaar een uitgebreide vlooisessie geven: het zijn allemaal gedragingen die mogelijk zijn in een uitdagende, stimulerende omgeving. In zo’n omgeving kan een dier positieve emoties ervaren, zich ontwikkelen en natuurlijk gedrag vertonen. Dit is niet alleen voor hun fysieke gezondheid van belang, maar juist ook voor hun mentale gezondheid.

Apenheul voelt een grote verantwoordelijkheid om dieren de hoogste standaard van dierenwelzijn te bieden. Maar hoe weet je of dieren zich goed voelen? Hoe breng je dierenwelzijn objectief in kaart? Iemand die hier alles over weet is Lisette van den Berg, Coördinator Onderzoek en Dierenwelzijn bij Apenheul.

Dierenwelzijn meten

”Samen met de Nederlandse Vereniging voor Dierentuinen (NVD) ontwikkelde Apenheul in 2020 de NVD Dierenwelzijn Methodiek. Hiermee kunnen we dierenwelzijn scoren”, legt Lisette uit. ”Tijdens een welzijnsbeoordeling gebruiken we een uitgebreide vragenlijst met daarin positieve en negatieve welzijnssignalen voor de diersoort. Hierbij kijken we per individu naar het gedrag, de fysieke gezondheid, voeding en omgeving.” Meerdere onafhankelijke experts, zoals dierverzorgers, een dierenarts, voedingskundige en gedragsbioloog voeren de welzijnsbeoordelingen uit. Ieder draagt bij vanuit zijn of haar eigen vakgebied.

Een intensieve klus!

Ook internationaal geniet Apenheul met haar expertise aanzien op het gebied van dierenwelzijn. Zo organiseerden wij in juni 2022 op verzoek van EAZA (de Europese vereniging van dierentuinen) het eerste Animal Welfare Forum. 200 experts uit 31 landen kwamen naar Apenheul om workshops bij te wonen en kennis op het gebied van dierenwelzijn uit te wisselen.

Het resultaat: een concreet actieplan

Lisette vertelt hoe deze methodiek zorgt voor een objectievere en eerlijke beoordeling: ”Door de dieren, hun gedrag en de omgeving tijdens de gehele beoordelingsperiode te observeren, beoordelen we niet hoe wij vinden dat het gaat, maar juist wat de dieren zelf laten zien en ervaren. Na de beoordelingsperiode, die enkele weken duurt, worden alle gegevens verwerkt en bespreken we de bevindingen met het team van beoordelaars. Zo wordt een totale welzijnsscore berekend, bespreken we de afzonderlijke welzijnsindicatoren en -scores en stellen we een Dierenwelzijn ActiePlan op met concrete acties en deadlines.”

Maatwerk

Welzijnsbeoordelingen worden op maat gemaakt voor de betreffende diersoort. Dat betekent dat we zoveel mogelijk soortspecifieke informatie over welzijn en behoeftes verzamelen om te gebruiken bij de beoordeling. Bijkomend voordeel is dat we in kaart brengen wat wel en niet bekend is over de diersoort; dat kan vervolgens ook weer dienen als voedingsbodem voor wetenschappelijk onderzoek. In Apenheul voerden we de afgelopen jaren welzijnsbeoordelingen uit bij onder andere de geelborstkapucijnapen, ringstaartmaki’s, bonobo’s, orang-oetans, doeroecoeli’s, luiaards, gorilla’s en groenvleugelara’s. De daaruit voortgekomen verbeterpunten nemen we waar mogelijk direct mee in de dagelijkse verzorging of leggen we vast we in onze jaarplannen.

Samenwerking

Inmiddels wordt deze methodiek ook gebruikt door andere

NVD-dierentuinen en werken we samen. ”Zo blijven we de methodiek verbeteren, wisselen we kennis uit en zorgen we met elkaar voor continue ontwikkeling op het gebied van dierenwelzijn.” Hiermee onderstreept Lisette het belang van deze samenwerking. Door met andere Nederlandse dierentuinen, maar ook op Europees niveau met EAZA en met internationale wetenschappelijke instituten samen te werken, kunnen we elkaar helpen en de methodiek doorlopend verbeteren aan de hand van de nieuwste inzichten.

Het belang van positief dierenwelzijn

In 2023 lanceren we een Engelstalige versie, waardoor de methodiek internationaal gebruikt kan worden. Zo bereiken we meer mensen en instanties en houden we samen focus op dierenwelzijn. En dat is belangrijk, benadrukt Lisette: ”In de eerste plaats natuurlijk voor de dieren zelf, maar ook voor conservatieprogramma’s van bedreigde diersoorten, educatie, wetenschappelijk onderzoek en het stimuleren van verwondering voor dieren en natuur bij het publiek. Want als dieren zich goed voelen, vertonen ze natuurlijk, soortspecifiek gedrag.” En dat is ook nog eens leuk en leerzaam om naar te kijken! Vanuit die gedachte is Apenheul ruim 50 jaar geleden ontstaan en zo loopt dierenwelzijn als rode draad door de geschiedenis van ons park. Dat zal het ook altijd blijven doen!

Een dag op pad met dierenarts Marloes

Dierenarts in een dierentuin. Een baan waar sommigen alleen maar van kunnen dromen, maar voor Marloes van Elderen is deze droom werkelijkheid geworden sinds ze in 2021 bij Apenheul aan de slag ging. Wat komt er allemaal bij kijken als je dierenarts in ons park bent? We liepen een dagje mee met Marloes!

Terwijl we de dag beginnen met een kop koffie, vertelt ze enthousiast over haar baan. ”Mijn dag bestaat niet alleen uit opereren, medicijnen voorschrijven en dieren beter maken, zoals mensen wel eens denken. Ruim de helft van de tijd ben ik bezig met andere belangrijke taken. Denk aan het bijwerken van mijn mail, maar ook veel dierenadministratie: welke monsters heb je bij welk dier afgenomen, naar welk laboratorium wil je dit sturen, waarop moet het materiaal worden getest, hoe interpreteer je de uitslag en welke behandeling pas je

Veel labtesten worden uitgevoerd door Gelre ziekenhuizen in Apeldoorn. Ook voor specialistische kennis kan Marloes rekenen op een team van humane experts van dit ziekenhuis.

”Als dierenarts ben je breed opgeleid en moet je van alles kunnen: je bent dermatoloog, internist, cardioloog, tandarts... Soms heb ik behoefte aan een specialist op een bepaald vakgebied. Omdat apen zoveel op mensen lijken, kan ik altijd bij humane specialisten terecht. Zij vinden het heel bijzonder en interessant om mee te denken!”

”Dierenarts ben je nooit alleen”, vervolgt Marloes. ”Bij Apenheul werken we met een heel team van collega’s samen aan de gezondheid van onze dieren. Hierbij gaat het niet alleen om fysiek, maar ook mentaal welbevinden. Huisvesting, management en voeding zijn bijvoorbeeld ook van groot belang. Ieder brengt zijn eigen expertise in.”

Het is inmiddels half 9. Terwijl ze haar computer opstart, geeft Marloes antwoord op de vraag wat ze uitdagend vindt aan haar werk: ”Dat van exotische dieren nog maar weinig bekend is op veterinair gebied. Zoals referentiewaardes voor bijvoorbeeld bloedonderzoeken. Je krijgt informatie niet zomaar op een blaadje gepresenteerd. Maar dat vind ik juist heel leuk!”

8.30-9.00 uur

Op haar computer maakt Marloes de dagplanning. Welke dieren staan er op de agenda en voor welke behandeling of met welke klachten?

09.00-09.15 uur

Om 9 uur komen de Coördinatoren Dierverzorging, Dik en Jacqueline, naar de dierenartskamer om de geplande behandelingen met Marloes te bespreken. Ook laten ze weten of er acute gevallen bij zijn gekomen.

Vandaag: een witgezichtsaki met een bult onder zijn oog.

09.15-09.45

Allereerst gaan we naar de witgezichtsaki. Met hulp van een dierverzorger, die het dier met lekker voer dichtbij lokt, kan Marloes het goed bekijken. Waarschijnlijk is de bult veroorzaakt door een wondje. De saki eet goed en is levendig, dus ingrijpen is niet nodig. Marloes’ advies aan de dierverzorgers: houd het dier een paar dagen extra goed in de gaten. Door naar de berberapen!

10.10-11.00 uur

Vier van onze berberapen verhuizen binnenkort naar een andere dierentuin. Daarom testen we ze preventief op verschillende ziektes. De dierverzorgers leiden de dieren één voor één in een tunnelsysteem, dat met schuiven kan worden dichtgezet. Zo kan Marloes de apen door de tralies heen verdoven. Nadat het bloed is afgenomen, krijgen de apen een injectie om te ontwaken.

11.00-11.15 uur

De bloedmonsters brengen we naar de dierenartskamer, waar Marloes de buisjes in de centrifuge plaatst. Dit afdraaien van bloed is nodig om het straks te kunnen analyseren. Met de juiste spullen voor de volgende patiënten gaan we weer naar buiten.

11.15-11.30 uur

Op naar de capibara’s: het is tijd voor hun jaarlijkse vaccinatie.

11.30-12.00 uur

Aan voldoende stappen komt Marloes wel op een dag! We lopen weer terug naar de dierenartskamer. Hier legt Marloes alle benodigdheden voor de komende operatie klaar.

12.00-13.00 uur

Vandaag worden twee doodshoofdapen gecastreerd. We hebben in ons park twee fokmannetjes. Omdat we niet teveel jongen willen, worden de overige jonge mannetjes gecastreerd.

13.00-13.30 uur

De dag vliegt voorbij; het is tijd voor lunch.

13.30-14.30 uur

Om half 2 maakt Marloes het operatiesetje weer klaar voor een volgend gebruik.

Ook vult ze de aanvraagformulieren voor het lab in voor de bloedmonsters van de berberapen. De monsters worden deels per post verstuurd naar een primatenonderzoekscentrum en een deel levert de Parkdienst van Apenheul af bij Gelre ziekenhuizen. Fijn teamwork weer!

14.30-15.30 uur

Om half 3 staat het wekelijkse overleg met de dierspecialisten van de afdeling Zoölogie op de agenda. Hiervoor lopen we naar het Apenheulkantoor naast de dierenartskamer.

15.30-16.30 uur

Tijd voor de uitgebreide administratie van de dieren van vandaag: het medisch dossier wordt per dier ingevuld. Dierentuinen over de hele wereld gebruiken hiervoor een gezamenlijk systeem. Zo weet je per individu de medische historie

en wat wel en niet werkt qua behandelmethodes, ook als een dier net is verhuisd. Erg waardevol.

16.30 uur

Als de administratie klaar is, kan Marloes haar mail bijwerken. Maar net op dat moment gaat de telefoon: een spoedgeval bij de leeuwenstaartmakaken. Één van de mannen heeft een bloedende wond op zijn staart. Marloes spoedt zich ernaar toe. Op het moment dat Marloes aankomt, hebben de dierverzorgers de leeuwenstaartmakaken al in de tunnel geleid, zodat Marloes de wond goed kan beoordelen. Gelukkig is het bloeden al gestopt en hoeft de wond niet gehecht te worden.

17.00-17.30 uur

Terug op kantoor nog gauw de urgente mails beantwoorden en dan is het tijd om naar huis te gaan!

Groen doen

Duurzaam ondernemen staat in Apenheul voorop. We hebben immers een missie: liefde voor dieren en natuur stimuleren. Bij alles wat we doen, houden we rekening met de natuur. Zo willen we de druk op de natuur voorkomen of beperken. En we willen het goede voorbeeld geven op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar hoe ziet dat er eigenlijk uit in onze organisatie?

We lichten een paar voorbeelden toe!

MILIEUBAROMETER

Sinds 2012 zijn wij trots drager van het Green Key certificaat. We onderzoeken op dit moment of we dit ook in 2023 voortzetten. Om onze duurzaamheidsambities inzichtelijk te houden en te blijven verbeteren, gaan we aan de slag met de Milieubarometer. Hiermee kunnen we onze milieuprestatie nog beter meten. Dit doen we samen met een aantal andere dierentuinen, zodat we de resultaten met elkaar kunnen vergelijken en van elkaar kunnen leren.

MUD JEANS

Voor de dienstkleding van onze medewerkers werken wij samen met Mud Jeans. Elk van hun spijkerbroeken wordt na gebruik gerecycled. Via het bedrijf dat onze kantoorruimtes inricht, hoorden wij over een project waarbij duurzame stoelen door een kunstenares bekleed zijn met oude Mud Jeans. Toen was de link snel gelegd! Met als fantastisch resultaat: twee loungestoelen bekleed met onze eigen Mud Jeans.

THOMASHUIS APELDOORN

Bewoners van het Thomashuis Apeldoorn, een woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking, werken 1x per maand bij Apenheul. Ze helpen ons met verschillende klussen, van het schoonhouden van het park tot meewerken in de souvenirshop. Een win-winsituatie: zij helpen ons en wij dragen bij aan hun persoonlijke ontwikkeling.

Bewoners van het Thomashuis brengen het terras weer op orde

VERANTWOORD KNUFFELEN EN KLEDEN

Ook in het souveniraanbod verduurzamen we continu. Zo vind je bij ons knuffels met een vulling van gerecyclede PET-flessen. Een mooie trend waar we ook dit jaar mee doorgaan! Daarnaast verkopen we t-shirts van het duurzame merk Okimono. Met hun groene aanpak zorgt dit bedrijf voor hoogwaardige eco-kleding.

LEKKER EN LOKAAL

Afgelopen seizoen werkten we voor onze horeca samen met lokale ondernemers. Lekker van dichtbij! Zo genoten bezoekers van ijs van IJssalon Van Swoll en bakte Viva la Pizza de lekkerste, verse pizza’s. Hierbij konden onze gasten een heerlijke, biologische wijn van wijnkoperij Henri Bloem bestellen. Succesvolle samenwerkingen die wij dit jaar voortzetten in het park en bij onze congressen en evenementen.

LEERWERKBEDRIJF VOOR STUDENTEN

Bij Apenheul zijn vaak scholieren en studenten te vinden als stagiair of als vakantiekracht. In 2022 startten we een samenwerking met het Zone.college Zwolle om hier een extra impuls aan te geven. Studenten van de opleiding Dierverzorging kunnen dankzij deze samenwerking stage lopen op onze afdeling Dierverzorging. Zo kunnen wij onze kennis delen en bijdragen aan het opleiden van jonge mensen in dit vakgebied.

STICHTING LEERGELD EN STICHTING PRESENT

Wij zetten als stichting ons prachtige park, midden in de natuur, ook graag in als ontmoetingsplek en locatie voor een leuke dag uit. Stichting Leergeld en Stichting Present weten precies welke mensen een onbezorgd dagje uit goed kunnen gebruiken. Hiervoor stellen wij gratis entreekaarten beschikbaar.

Onze mannen van de Technische Dienst in Okimono t-shirts

Nieuwe bewoners in Apenheul!

In ons prachtige, nieuwe losloopgebied is een aantal nieuwe bewoners te bewonderen: West-Afrikaanse franjeapen, Noordelijke talapoins en sporenschildpadden. Alle drie komen ze in het wild voor in Afrika.

In 2021 zijn drie talapoins vanuit Stichting AAP ondergebracht bij Apenheul. Ze werden in Spanje bij mensen thuis gehouden en zijn door de Spaanse autoriteiten in beslag genomen. Talapoins zijn dan wel niet zo groot, maar deze exoten zijn natuurlijk niet geschikt om als huisdier te houden! Op moment van schrijven is het plan om de groep in het voorjaar van 2023 met vier andere talapoins uit te breiden. Het is de bedoeling dat de groep daarna op een natuurlijke manier, door het krijgen van nakomelingen, groter wordt.

Op het eerste gezicht doen de talapoins, ook wel dwergmeerkatten genoemd, je wellicht denken aan doodshoofdapen. Ze zijn inderdaad vergelijkbaar qua grootte en sociaal gedrag, maar beide soorten komen voor op verschillende continenten: Afrika en Zuid-Amerika. Ze zijn dan ook niet verwant.

De minder dan 2 kilogram wegende talapoin komt maar in enkele dierentuinen ter wereld voor. Erg uniek dat ze in Apenheul te bewonderen zijn! Vanuit het Europese fokprogramma is besloten dat het belangrijk is dat we deze in het wild bedreigde soort, waarover nog maar weinig bekend is, houden. Als specialistisch primatenpark willen we daar uiteraard graag een bijdrage aan leveren.

Moerasbossen, mangroves en regenwouden in centraal Afrika zijn het natuurlijke leefgebied van talapoins. Hier leven ze dicht bij het water. Niet alleen vanwege de aanwezigheid van voedsel, maar ook voor hun veiligheid; deze soort kan namelijk zwemmen en duikt het water in als er gevaar dreigt!

Natuurlijk is in hun nieuwe losloopgebied rekening gehouden met hun behoefte aan water. Ook is dit deel van het park rijk aan bomen en hebben we extra klimstructuren aangebracht.

De talapoins gaan hun leefgebied in Apenheul delen met vier West-Afrikaanse franjeapen, ook wel king colobus genoemd. Naar verwachting komen deze dieren in het voorjaar van 2023 naar Apenheul. Deze soort loopt nog in geen enkel dierenpark in Nederland los! De franjeapen, die halfbroers van elkaar zijn, verhuizen vanuit Blackpool Zoo in het Verenigd Koninkrijk naar Apenheul. Ze zijn met 9 kilogram een stuk groter dan de talapoins. Je herkent ze aan hun voornamelijk zwarte lichaam met wit haar rondom hun gezicht en opvallende stukken zilverwit haar langs hun schouders. Ze hebben ook lange, witte staarten. De jongen zijn helemaal wit bij de geboorte en worden geleidelijk donkerder als ze ouder worden.

In het wild zijn franjeapen te vinden in onder andere laaglandregenwouden, oeverbossen en moerasbossen langs de kust van West Afrika, van Guinea-Bissau tot Ivoorkust. Het zijn voornamelijk bladeters, maar ze eten ook zaden, vruchten en bloemen. Franjeapen zijn net als talapoins echte klimmers en springers! Ze brengen de meeste tijd hoog in de bomen door. Ondanks dat ze geen grijpstaarten hebben, zoals apensoorten in Zuiden Midden-Amerika, bieden hun staarten tegenwicht, wat erg handig is tijdens het klimmen en zoeken naar eten hoog in de boomtoppen.

Kom je deze bijzondere bewoners snel bezoeken?

Onvergetelijke zakelijke evenementen

Op een unieke, groene locatie midden in Nederland

Een échte beleving is bij een evenement minstens zo belangrijk als een mooie locatie. Dat snappen we als geen ander! En het mooie is: bij Apenheul vind je allebei. Ramona, Monique en Talitha van team Congressen & Evenementen zetten zich samen met de banqueting-medewerkers elke dag in om zakelijke gasten een onvergetelijke dag te bezorgen.

Talitha en haar collega’s vinden het daarnaast belangrijk om verwachtingen te overtreffen en de opdrachtgevers en hun medewerkers positief te verrassen. Een missie die wat betreft Marcel de Waal, Directeur bij Mondial Movers, geslaagd is! In oktober hielden zij een familiedag voor 800 genodigden in Apenheul.

”Wat Apenheul bijzonder maakt als zakelijke locatie? Dat we het evenement kunnen combineren met een bezoek aan het park”, vertelt Talitha. ”We kunnen bijvoorbeeld een rondleiding of exclusieve gorillavoederpresentatie in het dagprogramma opnemen. Hoe bijzonder is dat? En als onze sprekers vervolgens menselijk gedrag spiegelen aan de apen die je zojuist hebt gezien, geeft dat een extra dimensie aan het verhaal. Apen kunnen ons namelijk veel leren over allerlei thema’s, zoals leiderschap, samenwerken of communiceren. Zo willen we onze bezoekers liefde voor dieren en natuur meegeven, ook tijdens een zakelijk evenement.”

”Onze familiedag was in één woord fantastisch. De samenwerking met het team Congressen en Evenementen verliep perfect. Het team is zeer vriendelijk en uiterst professioneel”, vertelt Marcel. ”Ze dachten goed mee in onze wensen. Zo vroegen wij of de kinderen konden worden betrokken bij de gorillavoederpresentatie. Dat werd geregeld en ook het tijdstip van de voederpresentatie verschoven ze op ons verzoek. Er werd altijd gedacht in mogelijkheden.” Marcel kijkt niet alleen op de voorbereiding, maar ook op de dag zelf positief terug: ”Alles was tot in de puntjes geregeld en we hebben alleen maar positieve reacties ontvangen!”

Wil je ook een onvergetelijk evenement organiseren?

Je bereikt Ramona, Monique en Talitha via 055-357 57 00 of evenementen@apenheul.nl.

we willen onze bezoekers liefde voor dieren en natuur meegeven, ook tijdens een zakelijk evenement.

Steun Stichting Apenheul

Heeft ZooJaar je geïnspireerd?

Help ons mee!

Als stichting gebruikt Apenheul de inkomsten uit het park en uit donaties voor soortbehoud, natuurbehoud, natuureducatie en parkontwikkeling. Zo willen we liefde voor natuur en dieren stimuleren bij onze bezoekers. Hierbij kunnen we jouw steun heel goed gebruiken.

Wat doen we met financiële steun?

Met jouw hulp investeren we bijvoorbeeld in:

- Ontwikkelingen in ons prachtige park waar je oog in oog staat met honderden bijzondere apen;

- De lokale natuur en biodiversiteit, zodat we ook dichtbij ons steentje bijdragen aan natuurbehoud;

- Dierenwelzijn, onder andere door het bouwen van nieuwe, nog duurzamere verblijven voor de apen en het verrijken van hun leefomgeving;

- Onderzoek naar bijvoorbeeld dierenwelzijn en soortbehoud. Want hoe meer we over de dieren weten, hoe beter we ze kunnen houden én beschermen;

- Natuureducatie om onze kennis over dieren en natuur te delen. Daarmee hopen we nog veel meer duurzaam gedrag te stimuleren.

Help je mee?

Geef dan aan Stichting Apenheul! Bekijk alle mogelijkheden voor donaties, klein of groot, zakelijke giften of het opnemen van Stichting Apenheul in je testament op apenheul.nl/ steun-ons.

Direct doneren aan Stichting Apenheul?

Dat kan via rekeningnummer NL81 RABO 0393 1880 00 t.n.v. Stichting Apenheul. Iedere gift wordt goed besteed!

VoedselbosinApenheulmetdelangste insectenmuurterwereld!Medemogelijk gemaaktdoorsponsoringendonaties.

Seizoenkaart

Lief levensgenietertje

jij kunt de route spellen, welbeschouwd ben jij mijn vrolijke ringstaartmaki klauter, spring, slinger, zing als een gibbon droom je een weg door het regenwoud

Genoeg gespot, apentest gedaan het boek van de natuur al spelend bekeken nog snel een foto van ons saam je bent moe, de tijd is verstreken ik til je op, we gaan

Je weet, het hek voorbij de knuffels markeert onverbiddelijk de grens opgepast kind

daarbuiten bevinden we ons weer in het gebied van de loslopende mens.

Een gedicht van Herman Kattemölle, stadsdichter Apeldoorn 2020-2022, ter ere van het 50-jarig jubileum van Apenheul in 2021