SATIRISCHE BEELDVERHALEN VAN WILLIAM HOGARTH In de werken van de Engelse kunstenaar William Hogarth (1697-1764) vertelt het interieur van een huis veel over de bewoners. Zijn verhalende series waren tegelijkertijd vermakelijk en moraliserend, en hadden een belangrijk aandeel in de ontwikkeling van een nieuwe, eigen stijl die de Engelse kunst op de kaart zette. TEKST: ANGELA VAN PAASEN
In het achttiende-eeuwse Londen werd de kunstsmaak bepaald door kunst van het continent en werd kunst uk eigen land als inferieur gezien. Maar de eigenzinnige graveur en kunstschilder William Hogarth verachtte de stijl van de buitenlandse schilders en weigerde hen na te volgen zoals zijn Britse collega's deden. Als echte innovator koos hij voor een andere richting, waarmee hij een groter publiek kon aanspreken: het afbeelden van moderne moralistische onderwerpen. Een terrein nog
onaangeroerdin welklandoftijdperkdanook,' zo schreef Hogarth. MORALISTISCHE SATIRE
Hij creeerdeinderdaadeenheelnieuwgenredoorverhalenuit het moderne leven te verbeelden in opeenvolgende scenes. Hogarth vond esthetische kwaliteit alleen niet genoeg voor zijn
kunstenverwerkteop humoristischewijzeeenmoraal in zijn Wiliiam Hogarth ('697^7641
The marriage settternent, 03
beeldverhalen. Hij bestudeerde dewereld om hem heen uitvoerig en combineerde zijn eigen observaties met fictieve maar herkenbare taferelen.
60
ATELIER 187
ATELIER 187
61
KUNSTHISTORISCH
Desatirischewerkenovergewoneburgersspraken tot ieders verbeelding enwerden uitermate populair, te meer doordat ze in prentvorm ook het grote publiek bereikten. Zijn succesvolste werk werd de
seiieMarriageA-la-Mode,waarinHogarthde levensstijlvan degegoedeklasseop dehakneemt. Hij verbeeldde de samenleving zoals hij die zag: met alle gebreken en zonden en vooral niet mooier dan
hetwas.Zo liet hij ziendatdehogeklassewelgeld had, maar qua gedrag geen haar beter was dan het plebs. Bijzonder aan de serie is dat het verhaal niet
alleen met depersonagesverteldwordt, maardat allerlei details in het decor devertelling versterken. HUWELUKALSHANDELSCONTRACT
Het zesdelige Marriage A-la-Mode verhaalt over een
gearrangeerd huwelijk tussen de zoon van een graaf en de dochtervan eenrijke koopman. In de eerste scenezienwedevadersaantafelherhuwelijkplannen. Door het raam is een gebouw zichtbaar, een groot huis dat de graafliet bouwen maar waarvan de
bouwstilligt wegensgeldtekort. Hij wil zijn zoon laten trouwen voor het geld, terwijl de koopman wil profiteren van zijn status.
Links zit het onwillige aanstaande paar, ongeinteresseerd in elkaar. De jongeman kijkt liever naar zich-
zelfin de spiegeldannaarzijn toekomstige echtgenote. Zo veroordeelt Hogarth de arroganrie en oppervlakkigheid van de aristocratic. Een zwarte vlek in de nek is bovendien het eerste teken van een
slecht vooruitzicht: het symboliseert het gebruik van medicatiediedestijds toegepastwerdbij geslachtsziekten.
De schilderijen aan de muur becommentarieren de situatie. Agressie en dood zijn overheersende the-
ma's, weloverwogen door Hogarth afgebeeld als voorbodeop deslechteafloopvanhetverhaal.
William Hogarth, The tete a tete, ca. 1743. William Hogarth, The inspection, ca. 1743.
ATELIER 187 63
KUNSTHISTORISCH
WANORDE EN ONTROUW
De tweede scene toont dat het voltrokken huwelijk een fiasco is. De man en de vrouw ogen ongelukkig en vermoeid te midden van een rommelig interieur. Een allegaartje aan kunstobjecten op de schoor-
EN ZE LEEFDEN NIET LANG EN GELUKKIG
In de vierde scene is er meer tijd verstreken. Een
coral, eenspeeltje dataanbaby'sgegevenwerdbij
neus, getuigt van hun slechte smaak en onvermogen
het doorkomen van de tandjes, hangend aan een rood lint aan de stoel, verklapt dat het stel een kind heeft gekregen. De koopmansdochter is inmiddels
om het huishoudenop ordete brengen. Het eenper-
ookgravingewordenen gestegenop demaatschap-
soons ontbijt op tafel en een vrouwelijk kledingstuk in zijn binnenzak, wijzen crop dat de man de nacht
eldersheeftdoorgebracht.Ookhet met eengordijn-
pelijke ladder, zichtbaar aan de uknodigingen voor voorname aangelegenheden op de grand. Terwijl de laatste hand aan haar kapsel wordt gelegd, wisselt ze
tje afgedekte schilderij en de twee over elkaar lig-
warmeblikkenmet demantegenoverhaar.Achter
gendevioolkofFersop degrandzijnseksuele toespelingen.
hem op de bank ligt het erotische verhalenboek Le Sopha.waarmee Hogarth impliceert dat de twee
De derde scene beeldt een doktersbezoek af.
een afFairehebben.
De echtgenoot is samen met een jong nieisje op spreekuur. Vermoedelijk heeft hij zijn geslachtsziekte aan het meisje overgedragen, dat bij hem was als
Dezeverhoudingescaleertin scenevijf. Degraaf
steenmantel, waarondereenbastemet gebroken
prostituee.
heeft hen samen betrapt, waarop de niinnaar hem heeft neergestoken. Terwijl die via het raam vlucht, smeekt de gravin haar man om vergeving. Na dit schandaal vertrekt ze van ellende naar haar vaders
huis,waardeslotscenezichafspeelt.Eenvelpapier op de grand bericht dat de minnaar ter dood is ver-
oordeeld voor zijn daad. Ernaast ligt een flesje vergif waarmee de gravin zichzelfhet leven heeft ontno-
men als reactie op dit nieuws. Haar kind blijft als wees achter bij de zelfzuchtige grootvader. De kamer laat zien dat het kind daar geenwarm thuis kan verwachten; weinig meubels, smakeloze kunst aan
demuurendebondrechtsinbeeldisuitgemergeld. Zoeindigthetverdoemdehuwelijk,doorHogarth verbeeldalseenhandelscontractwaarbijgelden macht warden verkozen boven liefde. @
William Hogarth, The toilette, ca. 1743. William Hogarth, The bagnio, ca. 1743. William Hogarth, The lady's death, ca. 1743.