ESPAZIO ALDAKORRAK ZENTZUMEN SORTZAILETZAT

PROIEKTU

SAIAKETETARAKO

LABORATEGIA

2021-2022

EHU-DAGET

ANE ESCRIBANO GALLASTEGI

ESPAZIO ALDAKORRAK ZENTZUMEN SORTZAILETZAT.

Kalea.

Kota aldaketa bat.

Atea.

Sarrera.

Marzmolezko mostradore bat.

Trajez jantzitako bizpahiru gazte.

14€.

Ticket bat.

Beste sarrera bat.

Mekanikoa.

Hirugarren sarrera bat.

Ez dakit zenbat neurtzen duen zapaiak.

Markinako marmol harrobian nagoen galdetzen diot neure buruari.

Beste sarrera bat.

Testu amaigabe bat.

Beste gela erraldoi bat.

Jendea.

Isilik.

Noraezean.

Ume bat negarrez.

Gurasoak haserre.

Lotsatuta.

20 bat pertsona hormari begira.

Zigortuta dauden galdetzen diot neure buruari.

Zerbait dago atzean.

Artelan bat.

Ez dut ezer ulertzen.

90º giratzen dut neure burua.

Nire gorputza.

Beste artelan bat.

Hurbiltzen naiz.

Ez dut ezer ulertzen.

Berriz.

90º.

Ezer ulertu gabe jarraitzen dut.

Banoa.

Irteera bat.

Harrobia gurutzatzen dut.

Lehio bat.

Denda bat.

Liburuak.

Tazak.

Tazak.

Arropak.

Objetu sorta amaigabe bat.

Postalak.

Beste ireteera bat.

Sarrera.

Beste irteera bat.

Kota aldaketa bat.

Kalea.

Lauhileko honetan proposatutako ikerketa-lana esperientzia personalean sortutako ezinegon batetik abiatzen da. Artea gogoko dut. Txikitatik. Asko ikasi nuen nire herriko lokal txiki hortan pintura klaseak ematen zizkidan emakume horrengandik, Miren. Baita batxilergoan izan nuen arte-historiako irakaslearengandik, Amaia. Eta, noski, nire gurasoengandik, Alazne eta Joseba; txikitatik eraman naute erakusketak ikustera, gai anitzekoak, baina, beti gidatuak, azalduak.

Orain, hazten noan einean, nire zaletasunak bultzatuta, bakarrik joaten hasi naiz erakusketetara.

Konplizeak bilatzen saiatzen naizenean, nire lagunek hurrengoa erantzuten didate: “ez dut artea ulertzen”.

Nik zera pentsatzen dut: “nik ere ez”.

Ulergabetasun horri erantzunak ematen saiatzen naiz. Erakusketa batek azalarazi nahi duena pertsonak batek azalduta ulertzen banuen, orain zergatik ez dut ulertzen nire kabuz?

5 urtez hainbat herrialdetan espazioen inguruko ikasketak jaso ondoren, honen garratziaz baliatzen naiz.

Baliteke espazioaren diseinuak eta horrek sortzen dituen harremanak zerikusia izatea erakusketaren narratiban eta gizkaiok harekiko daukagun esperientzian, pertzepzioan edo ulermenean.

Galeriak, kultur artetoak, kultur eraikinak, museoak. Euskal Herrian, Frantzian, Belgikan, Txekiar Errepublikan, Europan, Mexicon, eta baliteke, Japonen. Erakusketa ezberdin ugari bisitatu ostean, ondorio argi bat ateratzea lortu nuen:espazio guztiak gidalerro berdinak jarraitzen dituzte.

Badut abiapuntua. Badirudi zabaldu dutela bidea. Bide luzea. Liburuxka hau prozesu honen dokumentazio jasotze bat da, lehena. Eta, azkena? Batek daki.

Prozesu honetan lagun askoren laguntza izan dut. Ezjakintasunetik bidea eraikitzen lagundu didatenak. Bide horretako bi lagun liburuak dira, bi horietatik jaso baitut informazio gehiena.

Bi liburu hauetako informazioaren interpretazioaz arituko naiz hurrengo orrialdeetan.

Brian O Doherty, B. (1986). Inside the wihite cube: the ideology of the gallery space. San Francisco. The Lapis Press

“Gauzak bere kontextua dira” botere egitura jakin baten iraunkortasuna da kubo zuria sorztearen azken helburua (harmonia magiko batean oinarrituta)

1975. “The white cube.”

Brian O’Doherty “idazleak galeria modernoaren testuinguruak - objektu artistikoan -ikuslean nola eragiten duen aztertzen du, baita nola modernitatearen momentu erabakigarri baten galeriak objetu artistikoa irentzi zuen hura bihurtu arte” Galeriaren espazioak artelanak denboratik banatzen ditu.

Galeria betikotasunerako gauzak erakusteko lekua bihurtzen da.

1958_Yves Klein “Le vide” Ikusle bat (ni) bi fenomeno/elementutan banatzen da::..

-begia (eye) -Ikuslea bera (spectator)

1960_Arman “le plein”” bi interbentzio hauek espazio transzendental bat eraiki nahi dute, Lurrean dagoena baina Lurrekoa ez dena..

Kubo txurian sartzean ikuslea bera hil egiten da, begiak soilik biziraunez.. *galerietan elizetan bezalako portaera dugu isiliean hitz egiten dugu ez dugu jaten ez gara lurrean esertzen ....

BETIKOTASUNA interes politiko bat da, boterea finkazteko tresna politiko bat.

Betikotasun hori galeriaren arkitekturan ematen da fisikoki denboratik banatzean.

esperientzia erlijioso baten bihurtzen da.

modernitateak autodefinitzeko ohiturari amaiera jarri zionean KUBO ZURIa sortu zen . *autodefinitzea murrizketa prozezu bat da,izan ere, kubo zuriak dena hartu nahi du.

Kubo zuria: -erakusteko material eta tresna nagusia Kubo zuriak -iragana zuritu nahi du - etornizuna kontrolatu nahi du. *(transzendentala...ez da mundu honetakoa, une honetakoa) Hurrengo mundu hortara, etorkizunerako sarrera da .

Platon _ ”forma hutsak existitzen jarraituko du mundu hau existitzen ez denean ere”

Platon_forma puruaren hasiera “ espazio hutsa, zeinetan modu ulergaitzean puntu bat agertu den, marra baten bihurtu zena, gerora plano batera hedatuz, zeinek toleztuz itzala egiten zuen gorputz sendo bat osatu zuen; horixe da ikusten duguna”

*Platonen pentsamenduak eragin handia du pentsamendu modernoan eta batez ere estetika modernoaren ezkutuko kontrol-egituran *

*Kubo zuria argi biluziz argiztatutako azalera da.

“objektua, normalean, ideia horiek eztabaidatzeko eta azaltzeko euskarri bihurtzen da”

Errepresentazio programak:

“ideiak artelanak baino interesgarriagoak dira”

Freskoa_ horma pinura begiratzean ez daukagu argi zein dan gure lekua.

*”kurator” bat artista bat izan liteke, izan ere, artelana osatzen du bere ikuspuntutik. Kapa bat gehiago gehitzen dio.

Irudi isolatuak non gaia egungo testuingurua den

irudien indibidualizazioa

kanpoko munduak ezin du galeriako espazioan sartu...: -zuriz pintatutako hormak -lehio opakuak -zoruko argiak

Margolana_ Zuzenean adierazten du zein den ikuslearen posizioa

“Pintura de caballete” Pintura autonomizatu/independizatu zuen. prespketiba+ilusionismoa+markoa

Aretoa (Salon de Paris)_irudiz estalitako horma. *harresiak bere baitan ez du estetikarik, izaki bizidun bat zutik ibiltzeko eskakizuna baino ez da.

Horma konposizio mota honetan espazioa etena eta sailkagarria da, etxeetan bezala, espazio ezberdinak daude funtzio ezberdinetara bideratuta.

Artean planoaren mitoa

Artelanak horman kokatzeko moduak

impresionismoa_ertza arbitrarioa da. sakontasun gutxiko eszenak agertzen dira zeinetan ia asmatutako formak agertzen diren (impresioa) ia asmatutako formak zeuzkaten azaleko espazioak.

Monet _1920_”los nenufares” beti erakusten da artistak pentsatutako konposizio zeiharrean.

-Balioaren eta gustuen buruzko informazioa adierazten du.

-Pista subliminalak adierazten ditu ikusleak izan behar duen jarreraren inguruan

Arte modernoan....mito literalak arte klasikoan...mito literarioak Mito literalak_objektibotasuna, plano piktorikoaren osotasuna, espazioaren berdintasuna, artelanaren autosufizientzia, formaren garbitasuna

1855_Realismo, Gustave Courbet markoa-limiteak

Nazioarteko erakusketa ospatzen zen bitartean Courbetek bere obra erakusteko pabilioi bat antolatu zuen.

XIX_gaian zentratu ziren, ez hainbeste haren mugetan.

*Artista moderno batek bere obraren testuingurua sortu/eraiki behar izan zuen lehen aldia izan zen.

XX_subjektuaren ordez mugak aztertu eta muga horiek zehaztu zituzten zabaltzeko asmoz .

Seurat_ koadroaren barruan bertan marrazten du markoaren forma. baina marko hori ere puntu bidez osazten du , gainerako marrazkiaren teknika jarraituz. *Ertza gauza ia debekatua denean Seuratek bere garrantzia ematen dio.

Artelanetan ez bezela argazkiak enmarkatzean espazio bat usten da markoaren eta argazkiaren limitearen artean (edo hori zan XX.mendeko “ohitura”) *espazio neutro bat da, ez da limite bat;zonalde bat da.

1960_Seitz (Moneten artelanei buruzko erakusketa) MOMA, NY. *lehen aldia izan zen artelanei markoa kendu zietena.

1968_Gene Davis_”mini kuadroen aurkezpena” *horma indar estetiko bezala ulertzen du

plano piktorikoa zeharkatzen duten soluzioak Lucio Fontana_ehuna desagertarazi eta igeltsua zuzenean erasotzen du

Pintura “tardomoderno”a 2. Mundu Gerra osteko denboraldia.

Color field_ moderno berantiarra izan arren, ez da modernoetaz asko desberdintzen, izan ere, horma eta arte bildumagile handiak behar ditu.

beste erantzun bat artelanaren eta hormaren harremanaren ingurukoa “artelanaren planoa ..........bezalakoa da”. *Joseper Johns_banderas

40.hamrkadaren amaieran Kubismoa_ sistema batean labur zitekeen mugimendu artistikoa da *sistemak dira akademiaren historia menperatzen dutenak.

Galerista eta komisarioek planteatu zuten: -Zenbat espazio behar du artelan batek arnastu dezan?

-Zein artelan mota jarri daitezke elkarren ondoan eta zein ez?

Clement Greenberg_Arte y cultura “los artistas de Nueva York ”tuvieron que soportar el cubismo mientras miraban de sosayo a Matisse y a Miro (expresionistas abstractos)”

artelana-horma artelan batentzan horma zera da: lurralde bat non bere okupazio/presentzia kontzeptualizatu ahal duen. “artelanak lurralde bat konkistatzen saiatzen dira, baina lurralde hori ez da leku bat;ez-leku bat baizik, hori baita galeria modernoak /kubo txuriak adierazten duena” BALITEKE ARTELAN BATEK HORMA OKUPATZEKO MODUA ERAIKIN BATEK LURRALDEA OKUPATZEKO MODUAREKIN KONPARATZEA

1965_William Anastasi_Seven Sites Galeria hutsaren argazkiak egin eta hormaren, irteera bakoitzaren kokapenaren eta tarteko espazioaren ozeanoaren neurri zehatzak hartu zituen , goitik behera eta eskuinetik ezkerrera.

Ondoren, datu horiek guztiak horma baino apur bat txikiagoa den mihise batean serigrafiatu zituen eta bertan zintzilikatu zituen.

Horma bere buruaren irudi batekin estaliz, artelan bat lortu zuen non azalera, fresko eta hormaren arteko oinarrizko elkarrizketak kokatu zituen modernitaterako .

kubismoa___ (1912_Pablo Picasso_Nature morte) kubibismo analitikoa ez da alboetara hedatzen, baizik eta piktorikoki kanporantz proiektatzen da, eta hori markoa definitzeko saiakerekin kontrajartzen zen ikuspuntu asko... ikusle korapilatua

1968_Roy Lichtestein_Stretcher Frame. (atzetik margotutako kuadroak....ez dut oso ondo ulertzen baina interesgarria dirudi)

abstrakzioa eta erralitatea espazioan inpikatuta daude

artea_ kultur erreferentzia bat da zeren gure espazioa eta denbora definitzen ditu.

espazioaren kontsepzioa mehatxu bat da ikuslearentzat; ez hark hartzen duen erabakia.

INDAR INDEFINITU BAT DA “kultura aurreratu baten hitzarmen bat da zeinek astatasunaren izenean bere balioak indargabetu dituen ”

GALERIA_ERALDATZE GELA

Gabo, Arp, Mondrian eta Richter bezalako lagunen oroigarriak zituen loketetan. Hirian zehar egindako bidaien autobiografia ere ageri zen.Hiri-ikuspegien gorpuztegia zegoen (sexu-krimenaren haitzuloa, miseria erotikoaren katedrala, maitasunaren haitzuloa, hiltzaileen haitzuloa). Kultura tradizioa gordetzen zen (Nibelungo kobazuloa, Goetheren kobazuloa, Michelangeloren erakusketa zentzugabea). Historia berrikusi zen (heroi mespretxatuen kobazuloa) eta jokabide ereduak eskaini ziren (heroien gurtzaren kobazuloak)

espazioan eta denboran hedatu zen obra bat da.

Eraikuntza mutante bat zen polifonikoa, espazio eta artearen eduki, funtzio eta kontzeptu anitzez hornitua bere dialektika ugari kontzeptu baten inguruan: eraldaketa

GALERIA_INDAR ERALDATZAILEA Lanak isolatuta daudenean, objektuen testuingurua galeria da, erakusketa gunea.

Azkenean, plano piktorikoa bezala, galeria indar eraldatzaile bihurtzen da.

Minimismoak frogatu zuenez, artean literalizatu eta deseraldatu daiteke.Erakusketa espazioak, nolanahi ere, arte bihurtuko du.

1923-1924_Kurt Schwitters_MERZBAU

“hiri baten antzera hazten da. kdDErako (miseria erotikoaren katedrala) egokia izan daitekeen zerbait topatzen dudanean, jaso, etxera eraman, gehitu eta margotzen dut, beti ere osotasunaren erritmoa kontuan izanda. Orduan iritsiko da egun bat non konturatzen naizen gorpu bat daukadala eskuetan, jada modaz kanpo dagoen mugimendu artistiko baten erlikiak.

Ondoren, erlikia horiek isolatzen ditut, osorik edo zati batean beste objektu batzuekin estaliz, degradatuak izan direla argi uzteko.

Egitura handitzen doan heinean, egitura horren barruan bizitza propioa duten hesiak, sakonuneak eta kobazuloak agertzen dira”.

“artelana nolabaiteko printzipio antolatzaile batek antolatzen bazuen, hiri baten ”mythos”-a izan zen” *mythos: ippuin, kontaketa. “hiriak materialak, prozedura-ereduak eta juxtaposizioaren primizia estetiko bat eskaini zituen"

HAPPERNING_ hasierakoak espazio ez nabrmenetan egiten dira, hala nola, fabriken biltegietan etb.. *abangoardiako antzerkia+ collage (barne espazio guztian hedatzen da)

“Hiria erakusketa gune baten ezinbesteko testuingurua da ”

“bere burua autentifikatzeko, arte modernoak kanpotik datorren trafikoaren zarata behar du ”

1968_Georges Segal_Gas Station

TABLEAUX pintura tradizional baten espazio ilusionista galeriako espazio itxian eguneratzen da *galeria logela erietxe taberna gasolindegi -an bihurtzen da,

artea · gure existitzen ez den ni elikatzeko edo ·formalista deritzon gizabanako gose horri eusteko eraikitzen dugun objektua da.

Segalen objektuek aurreko okupazioaren historia daramate berekin, izan autobusa, jatetxea edo atea.

Beraiek transmititzen duten hurbiltasun-sentsazioa hautsi egiten dute galeriaren testuinguruak eta igeltsuzko irudiek sortzen duten okupazio-sentsazioak.

Momentu horretan izoztu egiten dute aurreko erabileraren historia osoa. Denbora-tarte jakin bati eskainitako aretoek bezala, denborari estuki lotuta daude Segalen lanak, nahiz eta denboragabeak izaten saiatzen diren.

Izaki bizidunen simulakroak dira eta ez digute jaramonik egiten , hildakoen axolagabetasun sumingarriantzekoarekin tratatuz.

Ingurua okupatzeko modua garrantzi handikoa da, nahiz eta ikuslearengan duten eragina eremu debekatu batean sartu izana izan. Hori gertatzen denean geure buruaren ikusgarri bihurtzen gara, gorputz-hizkera apaltzen dugu, isiltasun ituna sustatzen dugu eta ikuslea begiradagatik ordezkatu ohi dugu.

Segal-en igeltsu zuria kentzeko bide konbentzionala da, geuregandik ere kentzen gaituena.

1972_Carlin Jeffrey_ O.K.. Harriesn egindako instalazioa Aktuazio haue ez dator hainbeste eskulturatik, collagetik baino.

Kanpoan egiten den eta gero galeriak arte bihurtzen duen zerbait da. Testuinguru egokian kokatuko balira, bizitza bezala onartuko lirateke, hau da, ez lituzkete birritan begiratuko.

Collage zati bat bezala, galdetzen zaionean bere istorio pertsonala kontatzen denu duen eskultura bizia da.

Kubismo anaitikoaren ondoren begirada eta ikuslea banatu egingo dira -begirada-espazio piktorikoa berdefinitzeak kezkatzen du ikuslea- plano piktorikoak espazioa nola inbaditzen duen kezkatzen dio

*60-70 hamarkadetan begirada eta ikuslea fusionatu ez, baina kooperazioan jartzen dituen hainbat propsamen agertuko dira. minimal objetuak performance-ak body art-a

begiradak eta ikusleak kontzientziaren paradoxak birformulatzen dituzte etengabe

badago artelan baten pertzepzioa begirada eta ikusmenetik ez bizitzeko modu bat, pertzepzioa esperientzia zuzenaren bidez egitea. esperientzia zuzenak ikuslea eta begirada deuseztatzea edo haiek intituzionalizatzea eragiten du._ KONTZEPTUALISMOA. Kontzeptualismo gogorrenak begirada buruagatik ordezkatzen du

arteana_ perzepzioaren parte hartzaie aktibo bat impresionismoan eman zen lehen aldiz adaketa hau , ikuslleak pausu bat atzera eta beste bat aurrera eman behar zituen artelana ulertzeko bere osotasunean.

1972_Joseph Kosuth_ Leo Castelli galerian egindako instalazioa.

Kontzeptualismoari egindako kritika. ikusleak ez du begiratzen /ikusten; irakurri egiten du., beraz, irakurketa gela bat poamteatzen du *horma esperientziaren euskarri bezela. eskeintzen duen dokumntazioa ez da esperientzia bat, horren froga baizik

1938_Marcel Duchamp_ 1.200 Bags of Coal Galerie Beaux-Arts-en egin zen 1938ko Exposition Internationale du Surrealisme-n egin zuen esku-hartzea.

Jada ez dugu sabaiari begiratzen.

Duchamp-ek sabaiari begiratzeko kontzientzia hori eman zigun, haietan ezer gertatzen ez bazen ere.

Argi elektrikoarekin, teilatua tramankuluen lorategi landu bihurtu zen, eta modernitateak besterik gabe ez zion jaramonik egin. Sabaiak bere rola galdu zuen gela osoan. kontzientzia eta haren eza Duchamp-en dialektika dira

Sabaia zorua da eta zorua sabaia. Lurrean zegoen estufa lampara bihurtu zen. Goian 1.200 erregai poltsa daude eta behean haiek kontsumitzen dituen gailua.

Duchampek ere bazeukan zer esanik hormei buruz: galeriako sarrera eta irteerako ateak diseinatu zituen.

Ate birakariak diseinatu zituen kanpoaldea barrualdearekin zituztenak.

Inbertsio hori artista batek galeriako espazio osoa keinu bakar batekin hartzen zuen lehen aldia izan zen, eta aretoa beste arte motaz beteta egon arren lortu zen.

keinuak zerbait agerian uzten digu

Testuinguruak artean duen eragina erakutsiz, edukiontziak edukietan duen eragina erakutsiz, Duchampek karta bat eman zion oraindik asmatu gabeko eremu artistiko bati.

Testuinguruaren asmakizun hark keinu sorta bat abiarazi zuen, erakusketa-espazioaren ideia kontagailu estetiko baten moduan manipulatu zitekeen unitate gisa ulertuz.

keinuaren eduki formala artistaren ekonomia, dotorezia eta jarreraren araberakoa da.

Keinuaren eragina lortzea, eraldatzen eta integratzen dituen ideien testuinguruaren araberakoa da.

Lortzen denean, historia bihurtu eta bere burua ezabatzen du.

Lortzen ez denean, ahaztu egiten da edo jakin-min izoztuan geratzen da.

Beti itzultzen da kontextuak imitatzen duenean. (esanguratsua egiten du) Desagertu ostean berriro aktibatzen dira

artisten laguntza-sistemek artisten arrakasta merkataritzatzen laguntzen dute anestesia ideologikoaren bidez. anestesia ideologikoa hori ESTILOa da. Estiloak leku batekiko pertenentzia sinbolizatzen du, ordena sozialerako ezinbestekoa dena.

artisten laguntza-sitemak ·galeria ·museosk ·kolekzionistak .aldizkariak ·kritikoak

1942_Marcel Ducham_Mile of string “First Paper of Surrealism” erakusketarako egin zuen interbentsio hau.

Zer da Miles of String? denbora hilaren irudia da, zahartze goiztiar batean inmobilizatu eta beldurrezko film baten ganbara “barregarri”an bihurtutako erakusketa.

Duchamp-en bi keinuetan ez da ezagutzen bere inguruan dagoen arte mota zeinak hormak biltzeko paper bihurtzen dire.

Sokak, ikuslea artetik bereizita mantentzen zuen eta hori zen iksleak gogora zeakeen gauza bakarra:1.600 metroko soka bat. Berriro ere, egiaztatu ezinezkoa den kuantifikazio horrek garbitasun kontzeptuala ematen dio epigramari.

Sokak gelaren lerrokadurari jarraitzen dio eta bere zatiketak, sabaia eta hormak modu irregularrean erreproduzitzen ditu. Marra batek ere ez du zatikatzen /zeharkatzen erdiko espazioa, horrela itxita dagoen gelaren forma imitatzen du.

Modernitatean publikoarekiko areriotasunaren bidez balioen inguruko gatazka ideologikoa askatzen da

Galeria burgesiaren asmakizun bat da

kubo zuriak

1846_Baudelaire_Aux burgois

postmodernitatean 80 hamarkadatik aurrera galeria leku esklusibo bihurtzen da galeria espazioa leku garestia da, artea zaila da

ez zien sartzen utzi gutxiago ikasiei Postmodernitatean galeriak espazio neutral bat izateari usten dio. horma mintz bilakatzen da eta horren bidez balio estetikoen eta balio komertzialen arteko nahasketa gertatzen da.

Horma zuriaren itxurazko neutraltasuna ilusio bat da. Zenbait ideia eta hipotesi partekatzen dituen komunitate bat adierazten du

Artearen inguruko merkatu librea

modernitateari bere burua definitzeko ohitura nekaezinari amaiera eman zion Produktu formalistak aurkezteko prozesuaren edukia seriean kentzea ongi etorria izan zen artearen aukera gordetzen du, baina zaildu egiten du.

kubo zuriaren sorrera, inon ez dagoen espazio garbia, modernitatearen aurkikuntza da: aurkikuntza komertziala, estetikoa eta teknologikoa. kubo zuria da arteak izan duen konbentzio bakarra

galeria saltzeko lekua da artista bere lanetik bereizten du eta horrela erostea errazten du

egonkortzen duena alternatiba falta da

1960ko hamarkadan arteak egitura artistikoarekiko duen jarreran kokatzen ditu bere ideal erradikalak 1960ko hamarkadako artea anitza da, genero ez hierarkikoez osatua, oso behin-behinekoak, irtenbide ezegonkorrekin.

Energia nagusiak ez dira ez eskulturara ez pinturara bideratzen, kategoria mixtoetara baizik.

Dagoeneko proposamenak izan dira, baina egin dutena da galeria gehitzea diskurtso estetikoaren elementuen zerrendan.

Kontzientziaren berrikuspena suposatzen duten behin-behineko egoerak proiektatzen dituzte.

egiazko alternatibak ezin dira espazio horretatik etorri

Zentzumenetarako eta adimenerako berehalakoarekin jorratu ohi du eta horrela artea intimo eta pertsonal antzematen da.

Ez da ziurtasunak bilatzen saiatzen, anbiguotasuna ondo jasaten du.

modernitatean zehar galeria-espazioa ez zen hasiera batean arazo handitzat hartu. gerora ikusi zen testuinguruak ez zirela erraz irakurtzen barrutik.

1926_Piet Mondrian_Salon de Madame B. a Dresden Artistei buruz interesgarria dena da euren artean arreta erakartzeko gogoz sorrtu eta esaten dituzten diren kontraesak.

Artista hauentzat, intuizioa guztiz arrazionalizatu behar da. Nahastea, Mondrianen lerro eta gainazaletan seketruan gordea, beren aukeren jarrera arbitrarioan azaleratzen da.

Oinarrizko beharrak konbinatzen zituen proposamena zen: ohea, mahaia,apalategia- ordena naturaletik eratorritako harmonia-printzipioekin.

Kontrahormen eta txirrista sistemen bidez, laukizuzena eta karratua definitzen dira margolan kubista baten barruan kokatzen gaituen espazioa sortuz, Ikusmena ez da hermetikoa. Leihoek kanpoaldearekin komunikatzea ahalbidetzen dute.

Mondrianen gelak kubo zuriaren alternatiba bat proposatu zuen: arkitektura, eskultura eta pintura batzen dituen errealitate plastiko berria.

Duchampek manipulatutako gelak - ironikoak, dibertigarriak- oraindik erakusketa espazioa onartzen zuen diskurtsonarko leku legitimo gisa.

Lissitszky izan zen erakusketen lehen diseinatzailea edo muntatzailea.

Galeria espazioa berreraiki Arte modernoa eta ikuslea elkartzen diren testuinguruan esku hartzeko lehen saiakera serioa izan zen berea.

1958_Yves Klein_ Le vide Galeria hutsaren edukiaren inguruko erakusketa da. galeriaren fatxada urdinez marraztu zuen. koktel urdinak zerbitzatzen zituen “concorde” plazako luxorea urdinez argiztatu zuen.

1960_Arman_Le plein. galeria barrua zaborra pilatzen du, eta iikslea ezin da barrura sartu, izan ere, galeria BETETA dago. erakusketa-espazioa eta bere edukiak idulkia eta artelana bezain banaezinak dira.

barne espaziotik dena kendu, zuriz margotu eta galeriaren erdian kristalezko kaxa huts bat jarri zuen.

GALERIAREN EBOLUZIOA

artea artifizialtasunaren barruan artifizialtasun bihurtzeak artea boutique produktu bat dela iradokitzen du

-idulkia (pedestal) desagertu egin zen, ikuslea gustiz erakusketa espazioaren barruan murgilduta utziz .

*artearen deinizioa ....zer da artea? produktu bat edo tresna sozial bat??? eta lehenenego kasuan orduan zer da galeria?

Galeria 2 aldiz bitrina

-markoa desagertuz joan zen esta markoak eusten zituen espazioaren mugak erakusketa espazioan barrena irristatu ziren, izkina nahasiak sortuz.

-collagea margolana utzi eta lurrean kokatu zen -artea izan ezik objektu guztiak kenduko dira

estiloa artea egitea ahalbidetzen duen eta, aldi berean, degradatzen duen hitzarmen soziala da.

1966_Ivan Karp_Leo Castelli galeria Eat art in transformation

1968_Daniel Bureu_Galeria Apollinaire, Milan.

Zilarrezko almoada batzuj mugitzen zegoen, almoada horiek Warhol-enak ziren.

Espazio guztia aktibatzen zenmugimenduarekin.

Galeria guztiaz sintaz biltzen /prezintatzen du tira berdeetik erakusketa gertatzen ari den bitartean.

Eztabaida/dialogoa sortu nahi du.

estiloak transzendentalki negoziagarria den esentzia ateratzen du obratik. "esanahia horrekin identifikatu zenez, lanaren edukia gutxietsi egin zen"

1961_Daniel Spoerri_ Addi Köpcke galerian (Estokolmo) galerian barazkiak saltzeko postu bat egin zuen eta barazkiak etiketatuta zeuden: “Kontuz, artelanak”. Gianera Sxopperri etiketa guztiak sinatu zituen.

The estetics of silence (liburua)

1969_“Art and project bolletin” (artistei zuzendutako aldizkaria) Num 17. Robert Barry “”erakusketa hau gertatzen den bitartean galeria itxita egongo da”

(Merkatuaren parodia)

1965_Maiatzeko aretoa_Parisko Arte Modernoaren museoa aretoanhorma bat estatzen tu u tira berdeekin, eta, aldi berean, hirian zehar 200 publizutate gune okupatzen ditu gestu berdinarekin, espazioa tira berdeekin estali.

Artistak nola aurkitu dezake beste kontextu bat?

-erosi ezin daitezken artelanak -museotik (espazio museoestikoetatik) at egindako erakusketak - artea ezgutzen eta interesatzen ez zaizkien ikusleei zuzendutako erakusketak

Galeria itxiak ikuslearen buruan usten du barrua dagoena imaginatzea...orduan zentzumenak duplikatzen dira:: -benetan ikusten duzuna -imaginazioan ikusten duzuna.

Ikustea ikustea....60. hamarkadaren seinale bihurtzen da.

artistak sorkuntzaren aurkako prozesua hartzen du , beraz ikusleak parte hartzen du sortzailearen paperean .

Ikusleak galerian dagoena eraldatzen du.

60. hamarkadan...tradizioz ikuslearen eta hautematen denaren artean zeuden barrikadak higatzeaz arduratu ziren (utopia perzeptiboa). zentzumen-eraldaketa asko sortu ziren

museoa: galeria bat ez, asko dituen instituzioa.

Galeriak kanpoan dagoen mundua erakusten edo kontuan hartzen du.

1969_Les Levine_White Sight tonu monokromatikoko bi lurrun-lanpara. ikusleak espazioa irakurtzeko erreferentziazko seinale bisualak ziren. Publikoa artefaktu bihurtu zen.

Begiratzearen ekintza berehalako artefaktu moduko bat bihurtzen da.

1972_Lucy R. Lippard_six years: the desmaterialization of the art object from 1966 to 1972.

ROSARIOKO TALDEA_ experimentazio arte taldea.

Graciela Carnivale. leihoa itxita duen galeria bat, ikusleak barruan dauden bitartean atea itxita dago.

Ikusleen erreakzioa ikustean datza lana, ordubeteren buruan leihoa hautsi eta ihes egiten dute.

museoak (edukiontzia) bere burua jasota ikusten du.

Christo bikoteak gai estetikoak euren testuinguru sozialera bultzatzen zituzten, bitartekaritza politikoa hor has dadin.

Denek dute posizioa, ez bakarrik artea interesatzen zaietenek.

Christoren lanak eenpresa egituraren parodia dira 1. proiektuak 2. txostenak 3. bilerak 4.eztabaidak 5.eraikuntza teknologiak 6 relalizatuta dago 7. erretiroa hartzen du

abangoardiako estetika sutiltasun politikoa negozio metodoak

abangoardiak bere produktuak balio estetikoa, soziala eta morala zuela dioen ideia auto-babestzailea sartu zuen, mistiko eta erredentatzailea baino.

Abangoardiaren puntu negatiboak: burgesiarekin harreman berezia originaltasunaren kultua balioa zehaztea abangoardiako artistaren marjinazio soziala eta bere lanaren mugimendu geldoa aberastasun eta boteredun pertsonenganako balio-objektu bat bere sortzailearengandik zuzenean bereizten da

1969_Christo _Chicagoko Arte Kontemporaneoaren museoa. museoa biltzen dute kanpotik eta barrutik eztabaida asko egon zen haren inguruan, baina azkenenan gauzatu zen. museoa objektu gisa aurkezten da. interbentzioa objektuaz jabetu da baina ez da artearen jainkozko jabetza bat, jabetza inperfektua da, objektua galdu egiten da.

Manen, M. (2012). Salir de la exposición: (si es que alguna vez habíamos entrado). Barcelona. Consonni.

Aldizkariak: A*magazine exitexpress in-stitution zerom3 e-flux arte_kontrolpean mantentzeko elementu sorta bat

Erakusketa_aurkezpen gailu bat da

ekausketa bat bisitatzeak akzio bat inplikatzen du.

erakusketa_ hainbat elementu ia ikusezinen zeintzuk sare bat sortzen amaitzen duten eduki ezberinen bitartez. erakusketak_kokapen kritikorako, ideiak, sentsazioak eta emozioak jasotzeko eta komunikatzeko bateraketa bat ezartzeko sistema zoragarria

erakusketa, oro har, kubo zuriaren bidez antzematen da.

Erakusketen antzemate-kodeak ártea lantzeke eta erakusteko modu oso espezifikoetatik eratortzen dira.

Errekonozimendutik lasaitasuna agertzen da kontsumoan

Estatu Batuak kultur aurrerapen garaikidearen ideiarekin lotuta daude. Europa garaituak onartu beharko du kultura beste leku batetik eta beste hitz batzuek aginduta dagoela.

kubo zuriq Erakusketa modelo hau MOMA museoak zabaldu zuen ·horma zuriak ·ixiltasuna ·sarrrako texturen bat (idatzi autoritario eta zorrotza). ·argiztapen difusoa ·artelan ordenatu eta indibidualizatuak. ·ibilbide “logikoak” ·dagoen guztiari zentzua ematea_zilegitasuna

kubo zuria aurkezpen modu baten erantzuna zen. arte garaikidea nabarmentzeko eta haiek ikusten ari ziren aldi berean sortzen ari ziren lanetara hurbiltzeko modu hutsa sortzeko sistema.

Ordu eta leku zehatz batean.

Artelana_Hitz egiten dutenak izkutatzeko sistema baten bihurtzen dira

forma geroago erabiltzen jarraituko da, boterearen eta egiatasunaren ideia mantenduz eta izan nahi zuena eta helburu ideologikoak ahaztuz.

Irabazleen izpirituagatik nabarmendu den iragan hurbil baten irakurketa baten bidez orainaldi itxaropentsu eta distiratsua definitzeko apustua egin zuen museoa.

Lanen indibidualizazioarekin, begiradak artelan bakoitzari arreta osos jartzea indartzen du, batzen dituen diskurtsoa ezkutatuz

erakusketaren denbora denbora presentea da, beti da gaur egun; jende ezberdinek egunero bisitatzen dute eta erakusketa ez da fisikoki aldatzen, ez da zahartzen. horma zuriek artelanak logika izan dezaten laguntzen dute.

Galeriaren barruan dagoenak zentzua dauka galeriak berak suposatzen dituen ideiengatik.

erakusketa unibertsalak sorkuntza ekonomiko eta arkitektoniko/artistiko/urbanistiko rako aukera bat ziren

1997-1999_CITIES ON THE MOVE_ Hans Ulritch eta Hou Hanrou

·hiri ehundurak aldatzkeko ·hiria zer izan litekeen pentsatzeko unea.

erakusketa ibiltaria unibertsaletik tokikoetara (prozesuan zein erakusketan, eskala guztietan) hiri bakoitzean erakusketa tokiko ikuspuntutik abiatu zen: -soluzio formaletan -edukietan eta ideietan Hiriak Europako ondare izateari utzi zion Asiako hiperhiriei buruzko ikuspegi kaotiko eta kontrolik gabekoak txertatzeko.

hirigintzaren historian erakusketa unibertsalen hasierak aldaketa handi bat suposatu zuen. defintze elementua biztanleria izatetik, ekonomia izatera pasatu zen.

“Palais de Tokyo” fabrika abandonatua bada ere, kubo zuri batean dagoen sentsazio bera dugu.

Erakusketa gertatzen da baina ez gaitu jasotzen, bertan ibiltzen gara baina ez gaitu barneratzen, behatu eta begiratzen dugu baina nekez esan dezakegu.

_Duchamp _Tatlin _Malevich abangoardietako erakusketa “disenatzaileak” zeintzuk beste erlazio mota batzuk sortu nahi zituzten.

erakusketa_ aurkezpen artistikoaren lekua erakusketa izan litekeena_"zuzenean" esperimentatzeko lekua -Gure bizimoduaren inguruan -gure hiri-portaeraren inguruan

erakusketa hiri-ehun gisa Arteak errealaren behaketa eta parte hartzearen alderdi bikoitza badu, logikoa da bere aurkezpen-gailuek ere izatea

erakusketak :hirigintza planoa_ ahalmena du proposamenak egiteko, egunerokotasunaren birplanteaketa ekartzen dutenvdenboraldi laburreko aukerak eskeintzeko ahalmena du.

erakusketa baten erakusten diren item guztaik item linguistikoak dira.

eskala dela eta, erakusketa batean, akatsa eta hauskortasuna askoz ere onartuagoak dira eta arrisku txikiagoa dakarte, baina horregatik ez dira interes gutxiagogoak.

ESPAZIOAREN DEFINIZIOA _MOMENTUAK espazio bat definitzean ohikoa da planoak erabiltzea (kutxaren, edukiontziaren inguruko informazioa ematen diguten elementuak.) ulertze prozesu horretan momentuak ahazten ditugu, sekuentziak sortzeko aukerak, ....

DENBORAREKIN LOTURA Erakusketaren beraren lehenaldia eta etorkizuna definitzen dituzten elementuak integratzen baditugu espazioan eta erakusketan , denboraz at dagoen elementu bat izteari usten dio.

Eraldatzen dagoen zerbait dela ulertzen da, horrela hauskortasunari atea zabalduz.

1963-1968_The Factory _Andy Warhol 60.hamarkadako kontrakultura adibide bat.

Tailerra, arte zentroa, diskoteka, zine estudioa, babeslekua, bohemioen santutegia, musikoen biltze lekua...

lan prozesua sormen artistikoaren berezko kondizio bat, zeinak sormen prosezua bera definitzen duen.

artea eraldaketa konstate bat bezala ulertzen badugu, hura erakusteko gailuan ere faktore hori onartu behar du.

Beraz, erakusketa ezingo da izan azken emaitza.

prosezua artelanarekiko hurbilketa kritikoa ahalbidetzen digun tresna da. prozezua sistema natural bat da; ez ezeretik sortutako zerbaiten azken emaitza.

Liburuen irakurketa hontan badago hauek mapeatzeko saiakera bat. Ideia nagusienak atera eta haien artean harremantzeko saiakera bat.

Liburua interpretatzeko beste modu batek hura ulertzeko beste modu bat dakar. Ez da narrazio idatzi bat. Narrazio grafiko bat?

Baliteke.

Begirada batez hauteman dezakezu ikerketarako informazio baliogarri gehien duen atala. Liburu osoan garatzen den ideia lerro bat jarraitu ,eta ostu, alegia.

Berriz irakurri dezakezu.

Eta beste interpretazio bat egin, alegia.

Beste liburu bat irakurri, eta honekin lotu.

Liburu bat ideia ezberdinen harremantze bat da, alegia.

Narrazio bat edo eskema bat.

Eskema bat, liburu bat.

Liburu bat, eskema bat.

Galeriak, kultur aretoak, kultur eraikinak, museoak. Euskal Herrian, Frantzian, Belgikan, Txekiar Errepublikan, Europan, Mexicon, eta baliteke, Japonen. Erakusketa ezberdin ugari bisitatu ostean, ondorio argi bat ateratzea lortu nuen: espazio guztiek jarraitzen dituzte gidalerro berak.

“Horma zuriak, isiltasuna, sarrera-testuren bat (dentsitate altu edo baxuagokoa, baina autoritate puntu batetik idatziak), artelanak, argiztapena, narrazio jarraitua eta kaleraren erritmoarekiko sekulako banaketa”. Kubo zuria.

Kubo zuria modernitatearen aurkikuntza bat da: komertzila, estetikoa eta teknologikoa. Izan ere, XX. mende hasieran asmatu zen erakusketa tresna hau New York-eko MOMA museoan.

Esan bezala, kubo zuria aurkezpen modu baten erantzuna zen.

Arte garaikidea nabarmentzea eta momentu berean egiten ari ziren artelanetara hurbiltzea zituen helburu. Irabazleen izpirituagatik nabarmendu den iragan baten irakurketaren bidez orainadi itxaropentsu eta disdiratsua definitzeko apustua egin zuen .

Etorkizun oparotsu hori definitzeko bidean, kubo zuriak ez zituen utzi sartzen ez hain kultoak ziren pertsonak, modernitatek bere burua definitzeko zuen ohitura amaigabearekin bukatu zuen, proiektu formalista indibidualizatuta erakusteko prozesuaren edukia guztiz kentzea onartu zuen, artea posible baina zail egin zuen,...

Modernitateak hasieran ez zuen sistema hau arazo moduan ikusi, gero konturatu ziren testuinguruak ez zirela ondo ulertzen.

“The power of display”-Maria Lind Liburu hontan New York-eko MOMA museoak azken 40 urteetan izan dituen erakusketan aztertzen ditu, eta ohartzen dela aldatu formatua. Erakusketa sistema estankatua dagoela.

Maria Lind erreferentziatzat hartuta Bilboko bi galeria estiloren azken urteetako erakusketak aztertu ditu antzekotasunak eta deberintasunak aztertzeko.

Okela Sormen Lborategia (galeria edo arte zentro anitzago bat eredu ezberinak uztartzen dituena bere baitan) arreras Mugica (arte galeria “tradizionala”)

1. Manen, M. (2012). Salir de la exposición: (si es que alguna vez habíamos entrado).

19.05.01.

Rosa Parma

20.09.03 Iver William Yersi Perse

15.04.25 Zama

18.04.21-18.05.19 Oskola

19.09.19 Beatriz Sanchez Raisa Alava

20.11.13 Cosas de jaleo A.Manero

16.04.09 Cadavre Exquis

18.10.04-18.11.03 Rojamente

19.12.14 O.Magunagoikoetxea

16.09.24 Springboard

20.12.10-21.01.04 Mochilas

20.02.04 A.Sampedro Ladisao I.Sampedro Ladisao

18.04.21-18.05.19 Harriak! Hire maitale traketsa.

KANPOKO ERAKUSKETAK Okela sareko artisten ikusgarritasuna bilatzen K A X E T A K duten erakusketak dira, betiere OKELAtik kanpo Egun batez buruz buru elkartuko diren bi artisten gertatzen direnak, bai Euskal Herrian nola arteko topagunea . a t z e r r i a n .

OKELA SORMEN LANTEGIA OKELA SORMEN LANTEGIA OKELA

21.03.X Antoni Hervás_ Sausages

17.05.19-17.07.21 Armando Andrado 16.04.08-16.05.21 El hueso Talldo 1 8 . 1 2 . 1 4 - 1 9 . 0 3 . 0 8 Xabier Salabarria Susana Talayeo C a n - n i - f a i r e el oscuro en su interior

22.01.15-22.02.18 Lagom_Beatriz_ Olabarrieta

16.01.30-16.03.24 18.09.21-18.12.17 Txomin Badiola 1 7 . 0 3 . 0 3 - 1 7 . 0 5 . 0 6 Erlea Manecos Zabala Okariz Demasiado como para Itziar 2017-1018 ignorarlo (...) Oscuros, como de noche works

16.12.16-17.02.18 Raul Dominguez 1 8 . 0 5 . 1 7 - 1 8 . 0 7 . 0 2 Baldran 1 5 . 11 . 2 1 - 1 6 . 0 1 . 1 6 Palabra de Conejo Zoynek Anna daucikora Angel de la Cruz circular defenses M u d a n z a

16.09.16-16.12.10 17.12.15-18.03.02 Juan Perez Agirregoikoa June Crespo 1 5 . 0 9 . 1 5 - 1 5 . 11 . 1 4 Sabado, Domingo, Ser dos Multiples Mundos S a b a d o

AHO BATEZ Okelako espazioak sortzaileei eskeintzen zaizkie bakarkako erakusketak egiteko.

O

K

E

L

16.06.02-16.09.09 15.05.08-15.07.30 JoseMariZabala Jon Mikel Euba Écrasis, Bideolanak Notacion adicional uy 1 9 8 6 . 2 0 1 6 . equivalencias

A CARRERAS MUGICA

1 7 . 0 9 . 2 0 Angel Bados Para ambos lados de la f r o n t e r a

CARRERAS MUGICA CA-

20.03.13-20.07.30 Jorge Satorre 2 0 . 0 9 . 2 5 - 2 0 . 1 2 . 0 7 Serra Camara negra, sudade- Richard ra gris. Works from de 70s &80s

21.03.05-21.05.07 Badiola 1 9 . 1 2 . 2 9 - 2 0 . 0 3 . 0 7 Txomin Pello Irazu Me parto de risa me de pena Solo un temblor muero

22.05.01-21.30 Jon Mikel Euba 1 9 . 0 9 . 2 0 - 1 9 . 1 2 . 1 7 Ani males que aguantan Asier Mendizabal el peso de cargas misteNi suma ni fragmento r i o s a s

19.05.24-19.07.30 21.09.25-21.05.30 Manuela Mocoso Azucena Viertes O nudo Selección de trabajos

21.12.18-22.02.23 Juan Perez 19-03.30-19.05.25 A g i r r e g o i k o a C h i l l i d a insignificado

CARRERAS MUGICA CARRERAS

Kubo zuriak kaleareko erritmoarekin, testuinguruarekin, sekulako banaketa adierazten du. Ez du kanpora begiratzen; beste errealitate bat sortzen du erakusketa espazioan. Lehio opakuak, argi difusoa, horma zuri puruak.... Kubo huts zuria.

Forma hau estetika modernoarekin lotzen dugu. Erakusketa espazioak eragina bazuen ere, baliteke korronte arkitektonikoetan are argiago ikustea. Horren erakusle dira, hala nola, Le Corbusierren “villa”-k.

Estetika moderno hau garaiko filosofoen pentsaerarekin bat dator . Platon-ek zera zioen “forma hutsak existitzen jarraituko du mundu hau existitzen ez denean ere”.

Ideia horrek forma purua zuzenean lotzen du denborarekin, edo denbora ezarekin. Betikoatasunarekin. Forma hutsean denborak ez du eraginik.

Denborak ez badu eraginik forma hutsean, kubo zurian, hura ez da denborak definitzen duen mundukoa. Mundu hontakoa.

Kubo zurian erakusten dena, artelana, beste mundu batekoa da.

Kubo zuria beste mundu horretara sartzeko bidea da.

Guzti hori estetika modernoaren kontrol egituraren parte da. Kubo zuria espazio transzendental bat da, erijiosoa, alegia. Gizakiak, ikusleak, ez du zer esanik espazio hortan. Ez du ulertzen barruan gertatzen dena, baina izugarri miresten du eta haren aurrean kikildu egiten da, hil.

Ikusleok kubo zurian sartzean isildu egiten gara, baxu hitz egiten dugu, ez gara lurrean esertzen, ez dugu barre egiten, ezta negarrik ere, ez dugu jaten… Eraikin erijioso eta mistikoetan hartzen dugun jarrera bera hartzen dugu.

Bilboko museo eta galeria nagusien planoa eta azterketa.

SPACE SYNTAX programaren bitartez giza jarduerenereduak aztertu dira espazio bakoitzean. Azterketa honek espazio bakoittzeko giza jarduera gehien duen zonaldea antzematea ahalbidetzen digu.

AZKUNA ZENTROA ARTE EDERREN MUSEOA

GUGGHENHEIM MUSEOA

VANGUARDIA

SC

MARZANA

OKELA

MICHEL MEJUTO

AZKUNA ZENTROA

ALDAMA

CARRERAS MUGICA

Kubo zuria modernitatearen autodefinitzeko ohituraren amaierarekin lotuta dago. Autodefinitzea prozesu murriztzailea da. Kubo txuriak dena hartu nahi du, ez du kanpoko mundua barruan sartzen usten, ez dauka inputik, dena berdina da, zuria. Ez du ezerk definitzen. Beraz, ezer definitzen ez duen hortan, denak balio du.

Denak balio duen espazio hain mistiko batean edozein objektu artelan bezala interpretatzen dugu. Argi erakutsi zigun Duchamp-ek hori bere readymade artelanekin. Beraz, kubo zuria espazio eraldatzaile bat da, edozein objektu artelanetan eraldatzen duena. Kubo zuriak zilegitasuna ematen dio edozein artelani, bertan erakusten dena ona, baliozkoa dela onartzen dugu.

Lehen azadutako estetika modernoaren kontrol egiturak horretan datza, espazio bat sortzen du, non ikusleak ez duen zalantzan jartzen barruan kontatzen dena etikoa, baiozkoa, kritikoa… den.

Hori horrela, espazioaren kontsepzioa mehatsu bat da ikuslearentzat, ez hark hartzen duen erabaki bat. Kubo zuria indar indefinitu bat da.

Badago kubo zuria edo erakusketa espazioa indar eraldatu edo eraldagarri bezela ulertu duenik.

Hala nola, Kurt Schwitters-en Merzbau, obra-kronologien atalean azaldutakoa.

2. Duchamp, M. (1917). Fountain. [eskultura]. San Francisco Museum of Modern Art (MOMA).

3. Schwitters, K. (1923-1943). Merzbau. [instalazioa]. Hannover.

Duchamp, M. (1917). Fountain. [eskultura]. San Francisco Museum of Modern Art (MOMA).

Prozesua sorkuntza artistikoaren kondizio propio eta deskribatzailea da. Prozesua amaigabea da. Pertsonala da. Influentzia asko jasotzen ditu. Ez da lineala. Gorabeheratsua da. Korapilatsua.

Prosezua nortasuna da.

Prozesua artelana da.

Artelana prozesua da.

Artea prozesu bat bada, zergatik da erakusketa azken emaitz bat? Ezin liteke izan prozesu bat?

Kubo zuriak erakusketa-espazioa hiritik banatzen du. Denboratik banatzen du. Ikusleengandikbanatzen du.

Artelana artistatik banatzen du. Prozesutik. Informaziotik. Zaratatik.

Kubo txuriak artelana elementu formalista bat izango balitz bezala aurkezten du. Azken emaitza bat bezela.

Artelan bat ez da emaitza bat, prozesu bat baino. Prosezua sistema natural bat da, ez ezerezetik sortutako emaitza formal bat.

Artelan-prozesu banaketa hori ematean informazioa galtzen da. Artistaren pentsaerak. Gertaera garrantzitsuak. Influentziak. Saiakerak.

Prozesuak artelanarenganako hurbilketa kritikoa ahalbidetzen du.

Prozesua informazioa da, eta informazioa, zarata. Kubo zuriak artelana zaratatik banatzen du, informaziotik. Kubo zurian informazioa sarreran agertzen da, horma zuri batean, noski. Textu “dentso” bat, hotza, distantea, autoritarioa. Informazioa ia beti da idatzia. Artelanaren egia adierazi nahi du. Kontzeptua. Benetako esanahia. Ez dago interpretazioetarako lekurik.

Informazio hori irakurri egiten dugu. Ikusleok gure kontzientziaren paradoxak zalantzan jartzen ditugu begiradaren eta gorputzaren bidezko pertzepzioarekin, aldiz, informazioa buruaren bidez barneratzean, pertzepzioa zuzena da, ez da zalantzarik sortzen.

Hori egiten du kubo zuriak. Informazioa idatzi. Aretoaren sarreran edo artelanaren albo batera, ia ikus ezin daitekeen tamaina ñimiñoan.

Kubo zuria epazio neutral eta eraldakor moduan ulertzen da. Neutraltasun hori ilusio bat besterik ez da, izan ere, ideia eta hipotesiak konpartitzen dituen gizarte baten erakusle da.

Artelanak item linguistikoak dira. Artelanak indibidualizatzeak zein diskurtso dagoen izkutatzen laguntzen du, artelan baten bakarrik fokalizatzen baita ikuslea, artelan hori gainontzeko artelanekin lotzen duen dikurtsoa ahaztuz.

Postomernitatean hormak neutrala izateari usten dio. Mintz bat da, non balio estetiko eta komertzialak nahasten diren. 80. hamarkadan galeria leku esklusibo bat da, artea zaila da, garestia. Kapistalismoaren menpeko salerosketa espazioa, alegia.

Salerosketa horretan “galeristak” artelana artistatik banatzen du guztiz, salmenta prozezua errazago egiteko. Artista ez dago hor bere lana aurkezteko, azaltzeko. Bere lana produktu garesti bat besterik ez da.

Erakusketek badute epazioa diseinatzeko faktore hori, bada kubo zuria, edo badira erakusketa unibertsalak.

Erakusketen munduak, arkitekturak eta hirigintzak denboran atzera garamatzan lotura historiko bat dute. Izan ere , XIX. eta XX.mendeetan 3 horiek konbinatzen zituzten ekitaldi nagusiak antolatu ziren: erakusketa unibertsalak.

Famatuak dira Pariskoa 1889an edo Bartzelonakoa 1929an.

Erakusketa unibertsalak sorkuntza ekonomiko eta arkitektura/arte/hirigintzari buruzko ideia berrien sorkuntzarako aukera bat ziren.

Erakusketa unibertsalak hirigintzan ere eragina izan zuten, izan ere, hirigintza, biztaleak zentroaz izanik pentsatzetik ekonomia zentroa izatera pasatu zen. Horrek zer pentsatu eragiten digu erakusketen aurpegi ekonomiko-kapitaistaren indarraren inguruan.

Bestalde, erakusketak ideia berrien sorkuntzarako edo jada dauzkagun ideiak birplanteatzeko eztabaida eremu gisa ulertzea interesgarria iruditzen zait. Zer pentsa ematen dit hurrengo ideiak: “Erakusketa zuzenean esperimentatzeko lekua izan liteke, bai gure bizimoduaren inguruan, baita gure hiri-portaeraren inguruan ere. Erakusketek ahalmena dute proposamenak egiteko, egunerokotasunaren birplanteaketa ekartzen duten denboraldi laburreko aukerak eskeintzeko. Eskala dela eta, erakusketa aretoetan garatzen diren erakusketek akatsa eta hauskortasuna askoz ere gehiago onartzen dituzte, izan ere, arrisku gutxiago dakartzate, baina horregatik ez dira interes txikiagokoak” .

Gaur egun erakusketa aretoak -kubo zuriak- dituzten instituzioak, hala nola, museoak, zentro multikulturalak, interpretazio zentroak...hirigintza tresna bat dira. Hiri bateko ospea sustatzeko monumentuak. Hiri bateko auzo arriskutsu bati “konponbidea” emateko tresna bat. Gentrifikazio tresna bat.

Arrazoi horiek museoen baliogarritasuna defendatzeko erabiltzen dira, baina hori al da museoen funztioa? Gizarte bat kontrolatua izatea da museoen funtzioa? Instituzio kapitalisten ideiak sinistaraztea da museoen funtzioa?

Kubo zuria momentu eta leku espezifiko batean sortutako aurkezpen edo erakusketa tresna bat da. Hain zuzen ere, New York-eko MOMA museoan, XX. mendeko lehen hamarkadetan.

Momentu horretan, Estatu Batuak kultur garaikidearen aurrerapenarekin lotuta zeuden. Europa garaituak onartu zuen kultura beste leku batetik zetorrela eta erakusketa mota hau onartu eta bereganatu zuen.

Forma erabiltzen jarraitu da, hain zuzen ere, gaur egunerarte, boterearen eta egiatasunaren ideia mantenduz . Erakusketa modu hau mantentzen dugun arren, izan nahi zuena eta haren helburu ideologikoak ahaztu ditugu.

Erakusketa mota hau erakusketa produktu bat bezala ulertzean (aurrekoari jarraitzen diona eta hurrengoari espazioa uzten diona) erakusketa-sistema estankatu egiten da.

Erakusketa modu bat bakarrik egotean (kubo zuria) instituzioak beraien zentzumen-sortzaile funtzioa galtzen dute, funtzio berri bat bereganatuz: jada ezagutzen diren mitoen transmizioa.

60. hamarkadako arteak behin behineko irtenbide ezegonkorrak bilatzen ditu, intimoa eta pertsonala da, ez du ziurtasunik bilatzen, anbiguotasunean ondo moldatzen da. Artelana tresna soziala bezala ulertzen du.

60. hamarkadan galeria trasnformazio gune bat da, idea kontagailu estetiko bat; ez salerosketa gune bat.

Artea eraldatzen doa. Artea eraldaketa konstante bat bada, arteak begiratzeko eta parte hartzeko izaera bikoitza badu, galeriak zergaitik ez?

Kubo txuria da arteak duen konbentzio konstante bakarra. Aternatiba falta da konbentzio hori egonkor egiten duena.

Egon dira proposamenak erakusketa espazioa eraldatzeko, baina egiten zutena galeria beraien diskurtso estetikoan sartzea besterik ez zen. Aternatiba bat ezin da espazio beretik atera.

ERAKUSKETA ZENTZUMEN SORTZAILE ETA IDEIA KONTAGAILU TRESNA ALDAKOR BAT BEZALA ULERTZEN BADUGU, NOLA ERANTZUN BEHARKO LIOKE ARKITEKTURAK ERAKUSKETA ESPAZIOARI?

galeria salerosketa aretoa bat da denda bat

galeria espazio eraldatzailea? edo espazio eraldatua?

galeria idea kontagailu estetikoa

1926

1938

1942 1943

Piet Mondrian_Salon de Madame B. a Dresden

Marcel Duchamp_1.200 Bags of Coal

Marcel Duchamp_ Miles of String

galeria=artelana

1923

galeria irakurtzeko espazio bat da

Kurt Schwitters_Merzbau

1900

Merzbau_Kurt Schwitters

2000

1972

Joseph Kousth_Titled Quotation

1965

William Anastasi_ Seves Sites 1968 1969

1960 1961

Arman_Le plein Daniel Spoerri_Atention ouvre d’art

Georges Segal_Gas Station Les Levine_White Sights

1958

Yves Klein_Le vide

erakuketa espazio arkietktura? eskulura? pintura?

3ak integratzen dituen arkitekura bat.

Carlin Jeffrey_escultura viva

Christo eta Jean Claude_Chicago Museum of Contemporary Art

ikuslearen eta artearen arteko banaketa

museo galeria asko dituen eraikina/instituzioa

ikusleak dira artelana

kubo zuria kuboa 6 fatada zer gertatzen da 6.fatxadarekin?

galeria eguzneroko bizitzako eszena bat da

Schwitters, K.(1923-1943).Merzbau. [instalazioa]. Hannover.

Kurt Schwittwers-ek hiria zuen erakusketa ororen testuingurutzat. Hori horrela izanik kontzeptu hau pausu bat haratzago eraman zuen bere estudioan garatzen zuen instalazio /erakusketa honetan: Merzbau.

Izan ere, hiriaren “mythos”-a (ipuina, kontaketa) zen artelanaren oinarri antolatzailea.

Hiriak , materialak, prozedurak, eremuak, eta nabarmena dan geruzen yuxtaposizio printzipioa eskeintzen zizkion Schwitters-i.

Objetua hiri baten antzera hazten zen. Horrela deskribatzen zuen artsitak: “ egokia izan daitekeen zerbait topatzen dudanean, jaso, etxera eraman, gehitu eta margotu egiten dut; beti ere artefaktuaren osotasunaren erritmoa kontuan izanda. Iristen dira dira egunak noiz konturatzen naizen gorpu bat daukadala eskuetan, jada modaz kanpo dgoen mugimendu artistiko baten erlikia bat. Ondoren, erlikia horiek isolatu egiten ditut, osorik, edo zati bat beste objetu batzuekin estaliz, degradatuak izan direla argi uzteko”.

Egitura handitzen doan heinean, egitura horren barruan bizitza propioa duten hesiak , sakonuneak eta kobazuloak agertzen dira.

Eraikuntza mutante bat zen, espazio eta artearen arteko, eduki, funtzio eta kontzeptu anitzez hornitutako objetua. Baina argi dago zein zen bere dialekika ugariak lotzen zituen kontzeptua: eraldaketa.

Mondrian, P. (1926). Salon de Madame. [arkitektura]. Dresden.

Piet Mondrian-ek Madame B.-rentzako gela bat diseinatzeko enkargua jaso zuen. Mondrianek egindako proposamenak oinarrizko beharrak konbinatzen zituen kubo batean: ohea, mahaia eta apalategi bat .

Kuboaren barne espazioa, ordena naturaletik eratorritako harmonia printzipioekin diseinatzen du.

Laukizuzen eta karratuak definitzen ditu hormaren planoan. Forma geometriko horiek ez daude lerrokatuta, irristatu egiten direla dirudi, margolan kubista baten kokatzen gaituen espaziao sortuz. Kubismoak ikuspuntu asko konbinatzen ditu marrazki berean, ikuslearen begirada puntu finkotik apartatuz. Espaziora hedatzen da objetua, ikusleari posizio ezberdinetan kokatuaraziz ikuspuntu bakoitza ulertzeko.

Hori gertatzen da Mondrianek diseinatutako gelan, irristatzen diren kolore ezberdinetako forma geometrikoek ikuspuntu ezberdinak sortzen dituzte.

Ikusmena ez da hermetikoa, lehioek kanpoaldearekin komunikatzea ahalbidetzen dute.

Mondrianek gela hau diseinatuz kubo zuriare alternatiba bat proposatu zuen: arkitektura eskultura eta pintura batzen dituen errelitate plastiko berri baten bidez. Horrez gain, kubo barruko errealitate hau kanpoko errealitatearekin harremantzen da zuzenean, kubo zuria ez bezala.

Duchamp-ek manipulatutako gela ironiko eta dibertigarrietan (ondoren azalduko direnak) erakusketa espazioa (kubo zuria) onartzen zuen bere dikurtsorako leku legitimo gisa.

Duchamp, M. (1938). 1.200 Bags of Coal. [instalazioa]. Paris.

Marcel Duchamp-ek 1938an Paris-ko Galerie Beaux Arts-en egin zuen instalazio hau bertan ospatzen zen Exposition Internationale aitzakitzat hartuz .

Ekintza honek sabaiari begiratzeko akzioari buruzko kontzientzia sortu nahi zuen, haietan ezer geratzen ez bazen ere.Izan ere, argi elektrikoarekin, teilatua tramankuluz bete zen, eta modernitateak besterik gabe ez zion jaramonik egin. Sabaiak bere rola galdu zuen gela osoan.

Bere instalazioan sabaia zorua da eta zorua sabaia.

Lurrean zegoen estufa lampara bihurtu zen. Goian 1.200 erregai poltsa kokatu zituen, eta, behean, haiek kontsumitzen dituen gailua.

Bestalde, Duchampek bazeukan zer esanik hormei buruz: galeriako sarrera eta ireteerako ateak diseinatu zituen. Ate horiek birakariak ziren, kanpoaldea barrualdearekin lotuz.

Ekintza hau artista batek, keinu batekin, galeria osoko espazioa hartzen zuen lehen aldia izan zen, aretoa beste arte mota batez beterik egon arren. Ekintza honek edukiontziak edukian duen eragina azalarazten du.

Erakusketa espazioa ideia kontagailu estetiko bat izango balitz bezela manipulatu zuen.

Duchamp, M. (1942). Miles of string. [instalazioa]. New York.

New York-en ospatu zen “Firts papers of Surrealism” erakuketarako egin zuen interbentzio hau.

“Miles of string” denbora hilaren irudia da, zahartze goiztiar bat imobilizatzen du iruditegi hori erakusketara ekarriz zuzenean. 1.600 metroko soka bat erabiltzen du ikuslea eta artelana banatzeko, sokak osatzen duen geruza korapilatsua artelanaren aurren kokatuz. Artelanaren eta ikuslearen artean. Hain handia zen geruza honek sortzen zuen inpaktua ,erakusketa bukatzean, ikusleak soka soilik gogoratu zezakeela.

Sokak gelaren lerrokadura jarraitzen du , hura imitatuz.

“1.200 bags of coal”-en egin zuen bezela, egiaztatu ezinzezkoa den kuantifikazio bat erabiltzen du. Horrek, garbitasun kontzeptuala ematen dio ekintzari.

Duchamp-en bi keinuetan ez da ezagutzen bere inguruan dagoen arte mota . Artelanak hormak biltzeko paper bihurtzen dira.

Klein, Y. (1958). Le vide. [erakusketa].Galerie Iris Clert, Paris.

Galeria hutsaren edukiaren inguruko erakusketa da.

Kleinek galeriaren beraren funtzioa eztabaidan jarri nahi zuen, ezereza (“le vide”: hutsa) erakutsiz. Galeria bera artelan bezela ulertzen dela azalarazi nahi du.

Barne espazioa hustu eta zuriz margotzen du. Beirazko idulki bat kokatzen du izkina batean, hutsik. Edukiontziaren (galeria) barruan, edukiontzia (idulkia). Edukiontziaren bikoizte honek artelana produktu bezala ulertzen duen korrontea zalatzen du zuzenean.

Bestalde, galeriaren kaleko fatxada urdinez margotu zuen, koktel urdinak zerbitzatu zituen, eta Concorde plazako “luxor”-a urdinez argiztatu zuen. Ekintza horiek erakusketaren ekitaldi kutsua nabarmentzeko egin zituen, galerien inguruan mugitzen zen gizarte elitista interesatuari kririka eginez (bera gizarte horren barruan egon arren).

Arman. (1960). Le plein. [erakusketa].Galerie Iris Clert, Paris.

Klein-en “ le vide” erakusketari erantzun egiten dion erakusketa da. Izan ere, galeria berdinean egiten da 2 urte beranduago, eta hutsaren aurkakoa hartzen du erekusketaren trama nagusitzat : betea (“le plein”).

Galeria barrua zaborrez betetzen du goraino. Ikuslea ezin da barrura sartu, izan ere, galeria beteta dago.

Erakusketa espazioak eta bere edukiak, idulkia eta artelana bezain banaezinak dira.

Spoerri, D. (1961). Atention ouvre d’art. [erakusketa]. Addi Köpcke galery, Copenaghe.

Spoerri-k “atention ouvre d’art” erakusketan barazkiak saltzeko postu bat egin zuen eta barazkiak etiketatuta zituen: “kontuz, artelanak”. Gainera, barazkietako etiketa horiek beragatik sinatuta zeuden artelanaren izatea are gehiago nabarmentzeko.

Ekintza honekin Spoerrik kritika zuzena egin zion garaiko galeria komertzialaren ereduari.

Galeria zentzumen sortzaile eta arte erakusleku bezela exigitzen du.

Anastasi, W. (1965). Seves Sites. [erakusketa]. Dwan Gallery, New York

Galeria hutsaren argazkiak egin eta espazioaren neurri guztiak hartu zituen, goitik behera eta eskuinetik ezkerrera.

Datu guziak horma baino apur bat txikiagoa zen mihise batean serigrafiatu eta horman bertan zintzilikatu zituen.Horma bere buruaren irudi batekin estaltzen du. Azalera eta artelana berdina dira.

Galeria da artelana.

Galeria kubo zuri bat da. Kubo batek 6 horma ditu. 7. “site” edo horma hori horman esekita dagoen artelana da.

Segal, G.(1968).Gas Station.[instalazioa]. National Gallery of Canada Segal-en instalazioek beste eszenatoki batera eramaten gaituzte. Beste testuinguru bateko elementu propioak erabiltzen dituzte. Objetu horiek aurretik izan duten bizitzaren historia daramate beraiekin, izan autobus estazio bat, jatetxe bat edo gas estazio bat.

Segalek aurkezten dituen eszenatoki horiek pertsoenen presentzia dute bere baitan.

Aurkezten diren eszenak galeriako mundutik at garatzen diren egoeren errepresentazioak dira, eguneroko bizitzakoak. Horiek transmititzen duten hurbiltasun sentsazioa galeriaren testuinguruaren eta igeltsuzko estatueen bidez hautsi egiten da.

Segalek pertsonak igeltsuzko estauekin irudikatzen dituen momentuan izoztu egiten dute aurreko erabileraren historia osoa. Denborarin estuki lotuta daude Segalen obrak .

Igeltsuzko estatuak izaki bizidunen simulakroak dira eta hildakoen axolagabetasun sumingarri antzekoarekin tratatzen dute ikuslea, ez dago interazkiorik.

Ingurua okupatzeko modua garrantzi handikoa da. Horrek sentsazio berezi eta arrotz bat sortzen du ikuslearengan: eremu debekatu batera sartzearena. Hori gertatzean gure buruaren ikusle bihurtzen gara, gorputz hizkera apaltzen dugu, islitasuna sustatzen dugu eta ikuslea begiradatik ordezkatu ohi dugu.

Levine, L.(1969).White Sights.[instalazioa].Fischbach Gallery, New York.

Les Levinek tono monakromatikodun bi lurrun lanpara kokatzen ditu espazioan.

Monokromatikoki argiztautako lurruna espazioan hedatzen da , ikusgarritasuna murriztuz eta gelaren muga espazialak leunki estaliz. Egoera horretan ikusleak espazioa irakurtzeko erreferentziazko seinale bisual bihurtzen dira, publikoa artefaktu bihurtzen da.

Christo, C. & J.C. (1969). [instalazioa]. Chicago Museum of Contemporary Art

Christo eta Jean Claudek Chicagoko MOMA museoa biltzen dute plastiko zkanpotik eta barrutik.

Eztabaida asko egon zen interbentzio horren inguruan, baina azkenean gauzatu egin zen.

Bikotearean modus oprandiaren erakusle da ekintza hau: ekintza oso polemikoak proposatzen dituzte eztabaida gizartearen erdian jartzeko, artea interesatzen zaienen artean geratzeaz haratago juteko.

Ekintza honetan, museoa objetuaz jabetzen da. Museoa artelana da.

Jabetza hori ez da momenturarte ikusitako jainkozko jabetza bat, jabetza inperfektua da.

Hain da inperfektua, zeinen objetua galtzen den.

Museoa galtzen da.

Kousth, J. (1972). Titled Quotation. [eraksuketa]. Leo Castelli Gallery, New York.

Josep Kousth-ek Leo Castellin egindako eraksuketa kontzeptualismoari kritika zuzen bat da.

Irakurtzeko gela bat proposatzen du.

Kontzeptualismoak prozesuaren inguruko informazio guztia deusestatzen du, guzti hori textu batekin ordezkatuz. Textu hori obraren esanahiari buruzko tetxu zail bat izan ohi da. Ez da espereintzi bat, horren froga baizik.

Kousth-en erakusketan ikusleak ez du begiratzen , irakurri egiten du. Brian O`Doherty-k “Inside the white cube: the ideology of the gallery space” liburuan esaten duenez:” ikusleak begradaren eta gorputzaren bidez kontzientziaren paradoxak zalantzan jartzen ditu, buruaren bidez aldiz, ez du ezer zalantzan jartzen , informazioaren pertzepzioa zuzena da”.

Jeffrey, C. (1972).Bizudun eskultura [instalazioa]. New York Carlin Jeffrey instalazio honen edukia eguneroko bizitzan egiten den zerbait galeria barrura sartzea da, arte bilakatuz.

Neska bat kokatzen du galeria erdian, zeinari galdetzen zaionean bere istorio pertsonala kontatzen duen. Testuiguru egokian kokatuko balitz, bizitza bezala onartuko litzateke, hau da, ez litzateke birritan begiratuko.

Bizidun eskultura hau ez dator hainbeste eskulturatik, collagetik baino. Izan ere, ikuspuntu askotara hedatzen da. Gainera, ikusmenaz gain, beste zentzumen batzuetara ere hedatzen da, hala nola, entzumena eta ukimena.

Bibiografia osagarria

THE INTERNATIONAL STRIKE OF ARTISTS? EXTRACTS. https://www.stewarthomesociety.org/features/artstrik26.htm Melville H. Bartleby, el escribiente. The Piazza Tales. 1a ed. El Quinqué Amarillo Publicaciones, S. Coll R. Preferiría no estar allí. 2021. Exibart.

Gasol D. Arte (in)útil: Sobre cómo el capitalismo desactiva la cultura.

2021. 15 (CICLOGÉNESIS) - Rayo Verde .

The Museum Is Not Enough: No. 1-9. 2019. The Canadian Centre For Architecture.