Amsterdam Impact 2015-2018 | Eindrapportage by Amsterdam Impact

EINDRAPPORTAGE

Amsterdam Impact 2015-2018

COLOFON GRAFISCHE VORMGEVING & COVERFOTO Gerrit

Alink

2 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Inhoudsopgave 1.

Inleiding en samenvatting

Drie jaar in vogelvlucht

2.1 Netwerkpartner en loods

2.2 Versterken internationaal netwerk

2.3 Kapitaal

2.4 Markttoegang

2.5 Amsterdam City Fellowship

2.6 FinanciĂŤle eindrapportage

Overzicht tabel met alle maatregelen

Bijlage 1: Rapportage op indicatoren Sociaal Ondernemen in Amsterdam

4 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

1 Inleiding en

samenvatting De afgelopen jaren heeft Amsterdam het ecosysteem van sociaal ondernemerschap versterkt, met uiteenlopende maatregelen in het kader van het actieprogramma Sociaal Ondernemen 2015-2018, dat op 5 november 2015 door de gemeenteraad is vastgesteld. Het Actieprogramma is mede tot stand gekomen naar aanleiding van het Initiatiefvoorstel van Marijke Shahsavari-Jansen ‘Ruim baan voor Sociale Ondernemingen’1en ontleent inspiratie vanuit het SER advies ‘Sociale Ondernemingen, Een verkennend advies.’2 Het doel van het Actieprogramma was een groei van sociaal ondernemerschap in Amsterdam en om Amsterdam verder te ontwikkelen als dé plek voor sociaal ondernemen. Bij de start van het programma was sociaal ondernemen in Amsterdam een jonge sector in ontwikkeling die ondersteuning heeft gekregen vanwege haar maatschappelijke impact en werkgelegenheid. In de afgelopen periode is veel bereikt: het aantal sociale ondernemingen is gegroeid en de toegang tot de markt en tot kapitaal is verbeterd. Amsterdam was de eerste Nederlandse gemeente met een Actieprogramma voor Sociaal Ondernemen. De aanpak krijgt in andere gemeenten en provincies inmiddels navolging.

Leeswijzer eindrapportage en programma Amsterdam Impact 2019-2022 In deze eindrapportage blikken we terug op de afgelopen drie jaar. In de periode eind 2015 tot en met 2018 zijn in het kader van het actieprogramma 18 maatregelen3 uitgevoerd. In 2016 zijn negen maatregelen afgerond.4 Daarover is gerapporteerd in de voortgangsrapportage ‘Amsterdam Impact. Actieprogramma 2015-2018.’ die op 5 juli 2017 in de gemeenteraadscommissie Werk en Economie is besproken. Deze eindrapportage bestrijkt de gehele looptijd van het actieprogramma, met een extra accent op de jaren 2017 en 2018. Het huidige College erkent en waardeert de maatschappelijke betekenis en rol van sociale ondernemingen en van de andere spelers in het ecosysteem, die vanuit hun functie en rol bijdragen aan meer impact op maatschappelijke uitdagingen in de stad en de wereld. Zij ziet dan ook uiteenlopende mogelijkheden om het actieprogramma de komende periode een vervolg te geven met het programma Amsterdam Impact 2019-2022, versterken van het ecosysteem voor Impact Ondernemerschap. Dit nieuwe programma wordt tegelijkertijd met deze eindrapportage aan de gemeenteraad aangeboden.

1. Initiatiefvoorstel ‘Ruim baan voor Sociale Ondernemingen’ van mw. Shahsavari-Jansen, waarmee de gemeenteraad op 11 maart 2015 heeft ingestemd. 2. SER (2015), Sociale Ondernemingen. Een verkennend advies. Advies 15/3 - mei 2015. De SER heeft in haar advies de belangrijke maatschappelijke rol van sociale ondernemingen, vanwege hun bijdragen aan publieke belangen onderschreven en riep alle relevante partners in het ecosysteem op om sociale ondernemingen een steuntje in de rug te geven en knelpunten weg te nemen. 3. Het actieprogramma 2015 kende 17 maatregelen. Hier is één maatregel aan toegevoegd bij de voortgangsrapportage (Maatregel Versterken internationaal netwerk). 4. In 2016 afgeronde maatregelen: Inventariseren behoefte ecosysteem Sociaal ondernemen | Fact & figures ecosysteem | Meet- en rapportagesystematiek | Bevorderen voldoende fysieke locaties voor sociaal ondernemen | Verkenning inkoop gemeente sociaal ondernemen en Gids Maatschappelijke waarde | Challenges | Beschikbaar stellen van gemeentelijke middelen èn onderzoek Amsterdams Fonds voor Sociaal ondernemen | Initiëren of aansluiten bij Europese projecten in kader van Calls Europese Commissie | Versterken kennisdeling en verbinding tussen sociale ondernemers onderling.

Sociaal ondernemen inmiddels wereldwijde trend Sociaal ondernemerschap is in de afgelopen periode over de hele wereld verder op de kaart komen te staan. De ondernemingen spelen een belangrijke rol bij het oplossen van uiteenlopende maatschappelijke uitdagingen. Zo stimuleren ze het gebruik van hernieuwbare energiebronnen, vergroten ze de participatie op de arbeidsmarkt en verbeteren ze de gezondheid en het welzijn van de inwoners van Amsterdam. Sociaal ondernemen heeft veel potentie zoals ook het rapport ‘Scaling the Impact of the Social Enterprise sector’ laat zien.5 Tussen 2010 en 2015 steeg de jaaromzet van de ruim 5.000 sociale ondernemingen van het land volgens McKinsey met 70 procent tot 3 3,5 miljard. Terwijl de Nederlandse banenmarkt in die periode 70.000 banen verloor, creëerden sociale ondernemingen meer dan 25.000 banen. Deze lijn zet zich door. Nederland stond lang bekend als een van de achterblijvende landen in deze ontwikkeling en heeft zich inmiddels ontpopt tot een van de koplopers in de wereld (PwC, 2018).6 Ook investeerders erkennen dat factoren zoals milieu en maatschappij inmiddels een onmisbare waarde toevoeging zijn.7

10 het Investment Ready Programma van Impact Hub Amsterdam en PwC met hun Social Impact Lab11). Dit is een veelbelovende trend, die hopelijk in de toekomst een vanzelfsprekendheid zal worden.

Daarnaast sluit sociaal ondernemen aan bij de ambitie van steeds meer jonge mensen. Zij willen met hun onderneming, of met de onderneming waar ze voor werken, een positieve impact hebben op de maatschappij. Maar liefst 90% van de millennials vindt dat de ambitie van ieder bedrijf verder moet gaan dan winst alleen.8 Tevens besteden bestaande generieke bedrijven meer en meer aandacht aan hun maatschappelijke rol (bijvoorbeeld Booking.com met hun Booking Booster9 programma, ING met de sponsoring van

5. McKinsey (2016) ‘Scaling the Impact of the Social Enterprise sector’. https://www.mckinsey.com/industries/social-sector/our-insights/ scaling-the-impact-of-the-social-enterprise-sector 6. PwC 2019 ‘Het bouwen van een ecosysteem voor sociaal ondernemerschap: de geleerde lessen uit Nederland, Van ‘black hole’ naar een substantiële factor in duurzame verandering.’ https://www.pwc.nl/nl/actueel-publicaties/assets/pdfs/pwc-bouwen-van-eenecosysteem-voor-sociaal-ondernemerschap.pdf 7. From ‘why’ to ‘why not’: Sustainable investing as the new normal, McKinsey&Company, okt 2017 8. Millennials want business to shift its purpose, Millennial Survey 2016, Deloitte 9. https://booster.bookingcares.com/ 10. https://amsterdam.impacthub.net/nl/2017/01/12/ing-en-impact-hub-amsterdam-werken-samen-in-het-investment-ready-programvoor-duurzame-ondernemers/ 11. https://www.pwc.nl/nl/onze-organisatie/social-impact-lab.html

6 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Definitie sociaal ondernemen Amsterdam volgt de definitie van een sociale onderneming zoals die is geformuleerd door de Europese Commissie en de aanvulling van de SER daarop. Een sociale onderneming: - Heeft primair een maatschappelijke missie: impact voorop; - Realiseert dat doel als zelfstandige onderneming, die een dienst of product levert; - Is financieel zelfvoorzienend, gebaseerd op handel of andere vormen van waardeuitruil, en dus beperkt of onafhankelijk van giften of subsidies; - Is sociaal in de wijze waarop de onderneming wordt gevoerd: winst mag, maar de financiële doelen staan ten diensten van de missie, het vergroten van de maatschappelijke impact. Winstneming door eventuele aandeelhouders is redelijk. • bestuur en beleid zijn gebaseerd op een evenwichtige zeggenschap van alle betrokkenen. • fair naar iedereen. • bewust van haar ecologische voetafdruk. • is transparant. •

Binnen deze definitie hanteert Amsterdam een deeldefinitie voor sociale firma’s. Sociale firma’s zijn een type sociale onderneming. Het is een onderneming die zich zowel richt op bedrijfseconomische continuïteit en/of winstgevendheid, als op het creëren van plekken voor arbeidsmatige dagbesteding en/ of werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Resultaten metingen indicatoren Sociaal Ondernemerschap in Amsterdam De metingen op indicatoren laten zien dat het aantal sociale ondernemingen is toegenomen en dat ook het aantal banen bij sociale ondernemingen is gegroeid. Dit baseren wij op de groei van het aantal leden van Impact Hub Amsterdam (IHA) en Social Enterprise NL

Aantal leden Impact Hub Amsterdam

(SE NL); zoals is weergegeven in onderstaande figuren. De sterke groei van het aantal leden kan mede worden verklaard door de verhuizing van Impact Hub naar een nieuwe locatie waar meer ruimte beschikbaar is dan in de vorige locatie. Amsterdam Impact heeft aan de realisatie van deze nieuwe hotspot bijgedragen.

Aantal Amsterdamse leden Social Enterprise NL

400

130

300

120

200

110

100

2016

2017

2018

2016

2017

2018

Amsterdamse leden van Social Enterprise NL laten van 2015 op 2016 een werkgelegenheidsgroei van 26% zien. Van 2016 op 2017 is dat 28% (data monitor SE NL 2018). En ook sociale ondernemingen die lid zijn van Impact Hub Amsterdam slaagden er de afgelopen jaren in nieuwe banen te creëren, zo blijkt uit de jaarlijkse monitors van 2016 tot en met 2018.

‘

IHA ziet een beweging dat de startende sociale ondernemingen aanzienlijk sneller groeien naar de fase van running operations en scaling. Binnen de leden van SE NL lijkt het aandeel leden in de volwassenfase (omzet boven de 1 miljoen euro) vooral gegroeid van 18% in 2015 naar 26% in 2018 (monitor SE NL 2018). Dit is te verklaren doordat de omzet in die periode is gegroeid. Dit past ook in de landelijke trend. Social Enterprise NL rapporteerde in haar landelijke monitor dat het aandeel winstgevende en break even bedrijven in de periode 2015-2017 is gegroeid.

Het leuke aan werken met mensen met autisme is dat ze door hun talent dingen beter kunnen dan andere medewerkers dan een gemiddeld internetbureau. Bijvoorbeeld de hoge mate van concentratie, oog voor detail en heel gestructureerd kunnen werken zijn vaardigheden die we hebben omgeklapt tot voordelen voor onze klanten. Dankzij een Buy Social bijeenkomst van Amsterdam Impact zijn we in contact

Niels van Buren Algemeen directeur, Swink

gekomen met PwC en daar is een hele mooie samenwerking uit voortgekomen waar we erg blij mee zijn.

8 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Swink is een ‘buitengewoon’ internetbureau dat werkt met online specialisten met autisme.

2 Amsterdam Impact:

drie jaar in vogelvlucht De Gemeente Amsterdam was met het actieprogramma Amsterdam Impact de eerste gemeente in Nederland die op deze manier het initiatief nam op het gebied van sociaal ondernemen. Hierin loopt Amsterdam voorop in Nederland én in de wereld. Met achttien maatregelen in het Actieprogramma heeft Amsterdam Impact ingezet op het versterken van het ecosysteem van sociaal ondernemen in Amsterdam. Dit ecosysteem bestaat uit sociaal ondernemers, impact financiers, corporates, MKB, instellingen en organisaties, netwerkorganisaties, belangenverenigingen, kennisinstellingen en ambtenaren van de gemeente Amsterdam.

op een internationale conferentie in Bilbao. Daarnaast is er interesse vanuit diverse steden in de wereld voor de samenwerking die Amsterdam Impact met en in het ecosysteem heeft gerealiseerd, zoals vastgelegd in de publicatie Building A City Ecosystem for Impact12, die daarvan een illustratie biedt.

Dit deden wij onder andere door de verbindingen tussen spelers in het ecosysteem te stimuleren en hen bij elkaar te brengen. Het actieprogramma is met spelers in het ecosysteem ontwikkeld. Met hen is in kaart gebracht welke toegevoegde waarde de gemeente kon bieden. Samen met onze partners in dat ecosysteem zijn de afgelopen periode diverse concrete resultaten geboekt, zoals blijkt uit deze eindrapportage.

Met Amsterdam Impact voegt de Gemeente Amsterdam extra waarde toe aan het vestigingsklimaat. In paragraaf 2.1 en 2.2 gaan we respectievelijk verder in op de inzet van Amsterdam Impact als netwerkpartner en loods en op het versterken van het internationaal netwerk van Amsterdam. Op het terrein van markttoegang en toegang tot kapitaal ervaren sociaal ondernemers minder belemmeringen dan een paar jaar geleden. Op deze vlakken heeft Amsterdam Impact projecten geïnitieerd en spelers samengebracht (zie paragraaf 2.3 en 2.4). Tot slot lichten we toe hoe in het programma Amsterdam City Fellowship Health sociale ondernemingen zijn betrokken bij het oplossen van de maatschappelijke uitdagingen in de stad (paragraaf 2.5). Op detailniveau is in bijlage 2 een overzicht van alle maatregelen opgenomen.

Met Amsterdam Impact heeft Amsterdam zijn positie in de wereld van sociaal ondernemerschap ingenomen. De partners in het ecosysteem sociaal ondernemen weten ons te vinden en andere gemeenten en spelers in binnen- en buitenland raadplegen ons. Internationaal wordt Amsterdam als voorbeeld gezien. Dit blijkt uit één op één contacten met bedrijven, kennisinstellingen, netwerkorganisaties en talent dat aan de slag wil in het ecosysteem. Ook heeft de OECD de Amsterdamse aanpak opgemerkt en Amsterdam Impact uitgenodigd om als voorbeeld te dienen

Via de maatregel netwerkpartner en loods is ingezet op het online en offline versterken van verbindingen in het ecosysteem. Vanuit de loodsfunctie – een uitwerking van de motie ‘Guerilla-ambtenaar/loods van de leden Nuijens en Boutkan - heeft Amsterdam Impact spelers binnen en buiten de gemeente op weg geholpen.13 Ook heeft Amsterdam Impact spelers met eenzelfde rol in het ecosysteem met elkaar in

2.1 Netwerkpartner en loods

12. https://www.iamsterdam.com/en/business/news-and-insights/news/2019/building-a-city-ecosystem-for-impact 13. Binnen deze functie heeft Amsterdam Impact met diverse gemeentelijke afdelingen en partners samengewerkt w.o.: de Sociaal Werkkoepel en het ondersteuningsbeleid voor sociale firma’s, stadsdelen, stadsloods (voor fysieke ruimtes), CTO, StartupAmsterdam, Bureau Social Return, Amsterdam In Business en Amsterdam Trade en Innovate.

contact gebracht, zoals investeerders onderling of ambtenaren onderling. Doel was om op deze manier de community te versterken zodat gezamenlijk meer impact gemaakt wordt. Het ecosysteem is verder versterkt. Zo geven sociaal ondernemers in de monitor van Social Enterprise NL aan dat het vinden van goede partners makkelijker geworden is.14 Ook is het terug te zien in bijvoorbeeld de sterke groei van het aantal partners bij een netwerkorganisatie als Impact Hub Amsterdam, met wie Amsterdam Impact heeft samengewerkt.

Uitvoering maatregelen en resultaten In de eerste fase van het actieprogramma is een

digitale en fysieke interface voor alle partners in het ecosysteem ontwikkeld. Om deze loket- en loodsfunctie (zie ook kader hieronder) zo effectief mogelijk te kunnen uitvoeren zijn ook relevante andere gemeentelijke loketten geïnventariseerd en samenwerkingsafspraken gemaakt om vanuit het programma spelers uit het ecosysteem beter te kunnen ondersteunen en op weg te helpen. In 2016 is de website www.iamsterdam.com/impact gelanceerd, die objectieve informatie geeft over sociaal ondernemen in Amsterdam en als digitaal loket Amsterdam Impact fungeert voor het ecosysteem. Hierbij is ook een overzicht gemaakt van het beleid van de gemeente Amsterdam op impactgebieden waarop sociale ondernemingen actief zijn.

Loodsfunctie Er is steeds meer vraag naar ondersteuning door de loodsfunctie. Het aantal vragen dat aan de loods wordt gesteld, is met 50% gegroeid (van 181 vragen in 2017 naar 279 in 2018). De meeste vragen komen van sociaal ondernemers. Daarnaast zijn vanuit de loodsfunctie ook financiers, ondernemersprogramma’s, netwerkorganisaties, ambtenaren en corporates op weg geholpen. Vaak gaat het om eenmalige hulp, maar ook intensiever contact komt steeds vaker voor, bijvoorbeeld met de ondersteuning bij het oplossen knelpunten, zoals bij een vergunning. Impactgebieden waar ondernemers op actief zijn die de loods benaderen zijn het meest arbeidsparticipatie, integratie van vluchtelingen, gezondheid en duurzaamheid. Veelal is behoefte aan algemene expertise en informatie over wat de gemeente kan betekenen. Verder zijn er veel vragen over kapitaal, het verkopen van diensten en producten aan de gemeente, ruimtevragen (fysieke locatie) en instroom van werkzoekenden. De afgelopen twee jaar valt de vraag naar het vinden van betaalbare ruimte in Amsterdam en de regio op. Er is vooral vraag naar ruimte voor horeca en voor productie (ambachten en maakindustrie) die in stad en regio moeilijk te vinden is. Amsterdam is als dé stad voor sociaal ondernemen op de kaart gezet door het (mede) ontwikkelen en organiseren van een aantal grote events die bezocht zijn door meer dan 1.000 bezoekers. In samenwerking met Amsterdam&Partners is Sociaal ondernemen geïntegreerd in de business propositie van Amsterdam, die de metropoolregio promoot als ideale vestigingsplaats voor organisaties, investeerders en talent. In de netwerkfunctie is de relatie met netwerkorganisaties als Social Enterprise NL en Impact Hub Amsterdam belangrijk. Ook is er door het geven van presentaties en in 1 op 1 contacten door Amsterdam Impact bijzondere aandacht besteed aan het netwerk binnen de gemeente en met andere overheden.

14. 53% van de respondenten (N=39) antwoordde dat het vinden van goede partners de afgelopen drie jaar gemakkelijker geworden was. 13% van de respondenten was het hiermee oneens. 34% gaf ‘neutraal’ als antwoord.

10 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

‘

We vinden het belangrijk om met sociale ondernemingen in zee te gaan, maar uiteindelijk gaat het ook om de kwaliteit van de bedrijven met wie we werken. We hebben bijvoorbeeld onze recruitment site omgebouwd en daarvoor hebben we gebruik gemaakt van Swink, een buitengewoon bureau voor online diensten door mensen met autisme. De opdracht is heel goed afgerond, we zijn heel blij met de samenwerking met Swink, die we

Jacqueline Marell Digital marketing manager, PwC

dankzij de Buy Social bijeenkomst hebben ontmoet.

2.2 Versterken Internationaal netwerk In 2017 en 2018 is met de maatregel ‘Versterken internationaal netwerk’ ingezet op het versterken van het internationaal netwerk ten aanzien van sociaal ondernemen. Deze maatregel is in 2017 toegevoegd aan het programma. Sociale ondernemingen die klaar waren voor de stap naar het buitenland zijn gefaciliteerd, onder andere in het kader van twee buitenlandse handelsmissies naar Social Capital Markets in San Francisco (SOCAP). Ook via het bezoeken aan internationale congressen en het aansluiten bij Europese calls is de verbinding van het Amsterdamse ecosysteem met andere ecosystemen versterkt. Bij deze buitenlandse bezoeken, via de loodsfunctie en in netwerkcontacten in Amsterdam met buitenlandse ondernemingen is ook het gunstige vestigingsklimaat van Amsterdam voor buitenlandse sociale ondernemingen, financiers

PwC is een wereldwijd netwerk van kantoren op het gebied van assurance-, belasting- en adviesdiensten.

en andere relevante buitenlandse partijen onder de aandacht gebracht. Amsterdam heeft internationaal een goede uitgangspositie. Daaraan draagt onder andere bij dat Impact Hub Amsterdam een prominente positie in neemt in het mondiale netwerk van Impact Hubs, dat bestaat uit meer dan 100 Hubs en 16.000 leden wereldwijd. Het Europese hoofdkantoor van B Corp is daarnaast in Amsterdam gevestigd en heeft in 2018 voor het eerst haar Europese Summit in Amsterdam georganiseerd met Amsterdam Impact als partner.

Uitvoering maatregelen en resultaten In samenwerking met diverse partners zijn twee handelsmissies naar SOCAP in San Francisco georganiseerd. SOCAP is mondiaal hét event voor impact investing en sociaal ondernemerschap. 28 sociaal ondernemers waarvan het merendeel uit Amsterdam zijn met de missies ondersteund bij het aantrekken van impact kapitaal en opschalen

naar buitenlandse markten. De missies leverde de sociaal ondernemers leads op voor het aantrekken van financiering, sales en heeft hen extra exposure en netwerkcontacten opgeleverd. De SOCAP missie 2018 kreeg een waardering van 8,6 van de deelnemers en deelnemers gaven de missie een 8,2 ten aanzien van of het hun tijd en geld waard was. Ook de missie in 2017 kreeg een positieve waardering. Diverse buitenlandse sociaal ondernemers zijn daarnaast door Amsterdam Impact ondersteund bij hun oriëntatie op en het vestigen in de regio Amsterdam. Voorbeelden hiervan zijn een inkomende missie van een groep LatijnsAmerikaanse B Corps en een bezoek van Indiase ondernemers via SANKALP/INTELLECAP naar Impact Start up Fest en een Unpack Impact event. Het internationale netwerk van Amsterdam is verder versterkt door kennisuitwisseling via het bezoeken van conferenties, waaronder het Social Enterprise World Forum in Edinburgh en het

12 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Global Social Economy Forum in Bilbao in 2018. Daar heeft Amsterdam Impact op uitnodiging van de OECD een presentatie heeft gegeven over de Amsterdamse aanpak. Amsterdam Impact heeft daarnaast diverse presentaties gegeven en sociaal ondernemers en andere spelers via 1 op 1 contacten geïnformeerd en op weg geholpen. In de internationale contacten zijn Europese contacten van belang met bijvoorbeeld Social Enterprise UK, netwerken als Euclid, REVES en Eurocities. Ook is Amsterdam Impact aangesloten bij diverse Europese consortia voor Europese calls, waarvan een Horizon2020 call met de universiteit Heidelberg op dit moment nog in behandeling is. Onderstaande kaart laat zien met welke delen van de wereld Amsterdam Impact de afgelopen periode contact heeft gehad. Activiteiten hebben bijgedragen aan het vergroten van toegang tot kapitaal (via vooral bezoek aan SOCAP) en het internationaal op de kaart zetten van Amsterdam als dé plek voor sociaal ondernemen.

2.3 Markttoegang: sociaal inkopen en erkenning en (h)erkenning Om te kunnen groeien hebben sociaal ondernemers klanten nodig. Hoe meer producten of diensten ze verkopen, des te groter ze kunnen groeien en des te meer impact zij op maatschappelijke uitdagingen kunnen maken. Via de maatregel Buy Social matching events en de Buy Social campagne heeft Amsterdam Impact ingezet op het verbeteren van markttoegang voor sociale ondernemingen. Activiteiten binnen de maatregel waren er op gericht sociale ondernemingen en potentiele klanten bijeen te brengen, zodat men elkaar leert kennen, vraag en aanbod bij elkaar komt en meer deals tot stand komen. Via de Buy Social bijeenkomsten heeft Amsterdam Impact werk gemaakt van de motie Handelsmissies van de raadsleden Nuijens, Boutkan en Verheul. Monitorgegevens van Social Enterprise NL voor 2018 geven een positief beeld ten aanzien van markttoegang. Op de vraag of ondernemingen de afgelopen drie jaar verandering ervaren in de marktomstandigheden voor sociale ondernemingen gaf men het volgende aan:

Oneens Meer herkenning en erkenning voor sociale ondernemingen. B2B klanten vinden impact belangrijker. Consumenten vinden impact belangrijker.

Dit positieve beeld wordt ook versterkt met de ontwikkeling in de omzetcijfers in de monitor. De omzet van sociale ondernemingen is gegroeid. Bij de monitor is sociaal ondernemers gevraagd hoe hoog hun omzet was in de jaren 2015, 2016 en 2017. Op basis van de antwoorden (N=32) heeft Social Enterprise NL de volgende gemiddelden berekend. â&#x20AC;˘ 2015: 3 693.771,â&#x20AC;˘ 2016: 3 875.022,Groei van 26% ten opzichte van 2015 â&#x20AC;˘ 2017: 3 1.151.305,Groei van 31% ten opzichte van 2016

Uitvoering van de maatregelen en resultaten Buy social matching events

Neutraal

Eens

13%

84%

10%

33%

57%

26%

69%

in de periode 2016-2018 acht succesvolle Buy Social matchingsbijeenkomsten georganiseerd. In deze bijeenkomsten zijn bedrijven, MKB en organisaties op basis van hun inkoopvraag in contact gebracht met sociale ondernemingen. Bij iedere bijeenkomst zijn ook steeds best practices gedeeld. Tijdens de acht events hebben 113 sociaal ondernemers hun product en/of dienst gepitcht. De ondernemingen hebben daarin tot nu toe naar schatting 520 contacten opgedaan voor mogelijke vervolgafspraken die op dit moment reeds 34 deals hebben opgeleverd. De events zijn bezocht door 116 bedrijven en organisaties die daarin 376 contacten hebben opgedaan voor mogelijke vervolgafspraken. De events zijn door sociaal ondernemers gemiddeld met een 8,0 gewaardeerd en door bedrijven en organisaties met een 7,9.

Amsterdam Impact heeft met Social Enterprise NL het concept Buy Social Event ontwikkeld en

Buy Social Shoppingroutes en The Impact Days In de maatregel Buy Social campagnes zijn door Amsterdam Impact 7 “Buy Social shoppingroutes” ontwikkeld gericht op binnen- en buitenlandse consumenten, voor ieder stadsdeel één. In de routes kunnen Amsterdammers en bezoekers op de fiets, lopend of met het openbaar vervoer kennismaken met sociaal ondernemers in een stadsdeel, om te shoppen en 1 of meerdere van de talloze horeca gelegenheden van sociaal ondernemers te bezoeken. De shoppingroutes zijn daarnaast ook in samenwerking met Amsterdam & Partners onder de aandacht gebracht. De IAmsterdam Store van Amsterdam & Partners heeft ook bijgedragen aan de markttoegang van sociaal ondernemers. 12 Sociaal ondernemers verkochten producten in de IAmsterdam Store, met een totale omzet van 3 235.000. Deze omzet is gegroeid van 35.000 euro in 2016 naar 3 125.000 in 2018. Amsterdam Impact heeft het initiatief genomen voor The Impact Days 2018, die in november 2018 plaatsvonden. The Impact Days zijn in samenwerking met een groot aantal lokale en landelijke partners tot stand gekomen. De campagne is gericht op het vergroten van bewustwording van consumenten en professionals ten aanzien van de producten en diensten van sociale ondernemingen en sociaal inkopen. In Amsterdam organiseerde bijvoorbeeld De Omslag een Social Market waar 30 sociale ondernemingen hun producten en diensten presenteerden. Tijdens de eerste Nederlandse Social Saturday, die ook onderdeel van The Impact Days was, organiseerden 50 sociale ondernemingen activiteiten en acties gericht op consumenten. Ook vonden twee van de 8 Buy Social events plaats tijdens deze Impact Days. In deze bijeenkomsten is samengewerkt met de

gemeenten Rotterdam en Utrecht. The Impact Days 2018 was een eerste editie, met het karakter van een experiment, dat in korte tijd door heel het land is opgepakt met 160 activiteiten en acties in 16 verschillende gemeenten. De campagne wordt in de komende jaren uitgebouwd. Met The Impact Days heeft Amsterdam initiatief genomen tot een campagne die veel navolging vindt.

Verkenning Inkoop Sociaal Ondernemen In 2016 is in opdracht van Amsterdam Impact verder een Verkenning Inkoop Sociaal Ondernemen ontwikkeld en uitgevoerd met diverse gemeentelijke afdelingen en netwerkorganisaties. Tijdens de Verkenning is gebleken dat de huidige (Europese) definitie van een sociale onderneming niet onderscheidend genoeg is en onvoldoende houvast bood voor inkoop- en aanbestedingsprocedures. Deze problematiek speelt landelijk. Naar aanleiding van de Verkenning heeft Amsterdam Impact aanbevolen om, daar waar mogelijk, aan te sluiten bij de landelijke Code Sociaal ondernemen15 en bij het landelijk onderzoek naar een gestandaardiseerde methode voor het meten van impact zoals door het kabinet werd voorbereid.16 Bij gebrek aan een voldoende onderscheidende definitie is het ook niet goed mogelijk om de inkoop bij sociale ondernemingen in detail te monitoren. Voor sociale firma’s kan dit wel en hanteert de gemeente een maatwerkaanpak (zie kader). Deze maatwerkaanpak vindt in samenwerking met Amsterdam Impact plaats maar valt buiten het actieprogramma.

15. Inmiddels heeft Social Enterprise NL samen met de branche de landelijke Code Sociaal Ondernemen ontwikkeld, waarin onder andere de definitie verder is aangescherpt. De Code is operationeel, in de praktijk getest en doorgegroeid tot een organisatie los van Social Enterprise NL, met een register. De Code Sociale Ondernemingen (https://www.codesocialeondernemingen.nl/) is gebaseerd op de grondslag van sociaal ondernemen: ‘impact first’ en omvat 5 principes https://www.codesocialeondernemingen. nl/Over-de-Code/de-5-principes, die samen laten zien waar sociaal ondernemen voor staat. Elk van de 5 principes wordt in de Code gevolgd door een praktische uitwerking. De sociaal ondernemer kan ervoor kiezen die principes – en daarmee de Code – te onderschrijven. Voegt de onderneming vervolgens ook echt de daad bij het woord en doorstaat deze de beoordeling door een Review Board, dan wordt de sociale onderneming opgenomen in het Register Sociale Ondernemingen. 16. Ook op het vraagstuk van het meten van impact is landelijk voortgang geboekt. In opdracht van de landelijke overheid hebben Social Enterprise NL, Avance en de Erasmus Universiteit een Impact Pad ontwikkeld, een bruikbare tool met tal van voorbeelden en suggesties om werk te maken van impact meten. Voor meer informatie zie: https://impactpad.nl/

14 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Maatwerk aanpak sociale firma’s Voor sociale firma’s hanteert het college een maatwerkaanpak voor inkoop. Deze aanpak maakt onderdeel uit van het ondersteuningsbeleid voor sociale firma’s.17 Naast dat de gemeente zelf de afname van producten en diensten bij de sociale firma’s bevordert, stimuleert de gemeente ook actief de uitgaven via social return bij haar contractpartners. Voor beiden geldt dat deze is gestegen.18 Aangenomen kan worden dat de ontwikkeling ook het effect is van de grotere bewustwording over sociaal ondernemen bij opdrachtgevers/budgethouders binnen de gemeente, ten gevolge van het Actieprogramma Sociaal Ondernemen en het werkplan Sociale firma’s. De omvang van de gemeentelijke uitgaven en social return bij sociale firma’s vertoont weliswaar een stijgende lijn, maar laat ook zien dat het nodig blijft hier extra aandacht aan te geven. Naarmate er meer sociale firma’s zijn en hun aanbod diverser wordt, kunnen er meer aanknopingspunten ontstaan voor bestedingen bij sociale firma’s. Een eindevaluatie over het ondersteuningsbeleid voor sociale firma’s is naar verwachting voor de zomer gereed. De evaluatie van het Social Return beleid, en daarmee de inzet voor de komende college periode is in het najaar van 2018 vastgesteld door het College. Gezamenlijk zetten de Sociaal Werkkoepel en Bureau Social Return verder in op sociaal inkopen als Amsterdam, in samenwerking met opdrachtgevers en met ondersteuning van Lead Buyers. Vanaf 2019 wordt de gemeenteraad jaarlijks door de Sociaal Werkkoepel via de reguliere P&C-cyclus geïnformeerd over de voortgang van de gemeentelijke omzet bij sociale firma’s en de opbrengsten vanuit social return voor sociale firma’s en over de actielijnen van het Werkplan Sociale Firma’s Amsterdam.

‘

SoCap was een overweldigend event met gelijkgestemden dat ons als Coolfinity veel heeft gebracht. De Nederlandse delegatie was goed georganiseerd, maakte impact en droeg bij aan de zichtbaarheid. We hebben sales contacten opgedaan onder andere in Malawi, een netwerkpartner gevonden in Finland en diverse investeerders gesproken.

Maarten ten Houten CEO, Coolfinity Coolfinity - ontwikkelde een koelkast voor voeding, dranken en medicatie die kan blijven koelen ondanks lange en frequente stoomuitval, omdat in veel tropische landen er niet genoeg stroom is om effectief en betrouwbaar koeling te leveren.

17. Dit ondersteuningsbeleid bestaat verder uit het investeringsfonds voor sociale firma’s, het bieden van non-financial support (o.a. via het ondernemersprogramma de Uitdaging) en het bevorderen van de inkoop bij sociale firma’s door leveranciers van de gemeente als invulling van social return; 18. De omvang van de gemeentelijke uitgaven bij sociale firma’s vertoont een stijgende lijn en heeft zich ontwikkeld van 515.000 euro in 2015 naar 536.000 euro in 2016 naar 650.000 euro in 2017 . In het jaar 2018 is de waarde 866.540,- bij 18 sociale firma’s . In het kader van social return hebben in 2017 24 opdrachtnemers van de gemeente ingekocht bij 16 sociale firma’s voor een totale waarde van 2 237.000,-. In 2018 zijn deze bestedingen bij sociale firma’s gegroeid. In 2018 hebben 37 leveranciers van de gemeente in het kader van social return gerapporteerd dat ze bij 16 sociale firma’s hebben ingekocht voor een waarde van 567.000 euro. 15

2.4 Kapitaaltoegang

Uitvoering maatregel en resultaten

Toegang tot kapitaal is een belangrijke voorwaarde om te groeien. Hierdoor kunnen sociale ondernemingen gemakkelijker opschalen en dus meer impact hebben, zowel bij het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen als qua werkgelegenheid. Met de maatregel kapitaal heeft Amsterdam Impact hier op ingezet, door de connectie tussen impact financiers en sociale ondernemingen in alle groeifasen te versterken.

In de eerste fase van het programma zijn de behoeften van sociale ondernemingen aan kapitaal in kaart gebracht en de mogelijkheden en criteria van financiers inzichtelijk gemaakt. Deze informatie is gedeeld in het ecosysteem, onder andere met de totstandkoming van een Capital Impact Map. Ook is via events en andere informatievoorziening ingezet op het versterken van connecties tussen financiers en sociale ondernemingen.

Onderzoek van McKinsey (2016) liet zien dat het kapitaalveld enorm is gegroeid in de afgelopen jaren. Tegelijkertijd weten sociaal ondernemers de weg naar financiering en investeringen nog onvoldoende te vinden. Zeker in de eerdere groeifasen liggen er grotere uitdagingen om financiering te vinden, omdat financiers in algemene zin zich meer op latere groeifasen richten, terwijl veel sociaal ondernemers zich nog in eerdere groeifasen bevinden. Ook weten financiers elkaar onderling nog niet optimaal te vinden. Binnen de maatregel Kapitaal is daarom ingezet op het versterken van de connectie met en het samenspel tussen alle soorten kapitaal in alle ontwikkelingsfasen van Amsterdamse sociale ondernemingen. Ook is aandacht uit gegaan naar het versterken van vaardigheden en expertise van sociaal ondernemers ten aanzien van kapitaal. De landelijke monitor van Social Enterprise NL laat zien dat sociaal ondernemers er beter in slagen om kapitaal aan te trekken. Vergeleken met eerdere jaren is dit verbeterd. De monitorresultaten specifiek voor Amsterdamse ondernemingen laten een vergelijkbaar beeld zien (N=39). Slechts 3% van de ondernemingen heeft extern kapitaal gezocht maar niet gekregen. In dezelfde monitor geven sociaal ondernemers aan dat het makkelijker is geworden om financiering te vinden.19

In 2017 en 2018 is in partnerschap met Impact Hub Amsterdam en Generous Minds werk gemaakt van de ontwikkeling van een netwerk van financiers: het Integrated Capital Netwerk. Dit netwerk bestaat uit financiers die sociaal ondernemers willen financieren in verschillende groeifasen en impactgebieden. Het netwerk heeft als doel om samenwerking tussen financiers onderling te faciliteren en speelt in op een behoefte hiernaar bij financiers. Door samenwerking te versterken wordt de toegang tot kapitaal verbeterd. Het netwerk organiseert labs met financiers uit deze verschillende groeifasen en nodigt sociaal ondernemers uit om hun business case en financieringsvraag toe te lichten. Gezamenlijk wordt gekeken of en hoe de financieringsvraag kan worden ingevuld, waarbij financiers gezamenlijke financiering verkennen (en combinatie van verschillende financieringstypen zoals een lening en een investering in ruil voor aandelen) en ook kijken hoe ze in opvolgende financieringsrondes kunnen samenwerken. Door financiers die actief zijn in latere groeifasen al eerder te betrekken zou dit de groei van ondernemingen kunnen versnellen en vergroten. Via het netwerk zijn zes labs georganiseerd met steeds 10-15 financiers. 6 sociaal ondernemers hebben door middel van deze labs ondersteuning gekregen. De eerste labs vonden in een proefopstelling plaats om een methodiek te ontwikkelen en te valideren en het netwerk te vormen. De sociaal ondernemers uit de overige drie labs zijn op dit moment in gesprek met

19. Op de stelling: â&#x20AC;&#x153;het is makkelijker geworden om de afgelopen drie jaar financiering te vinden: geeft 10% aan het hiermee oneens te zijn. 46% staat hier neutraal tegenover en 44% geeft aan het eens te zijn met de stelling.

16 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

financiers over hun financieringsvraag. In 2019 en de jaren daarna zal het netwerk worden uitgebreid en de samenwerking tussen financiers op deze manier worden versterkt. Naast het Integrated Capital Netwerk heeft Amsterdam Impact diverse events georganiseerd en op deze manier sociaal ondernemers en financiers met elkaar in contact gebracht en sociaal ondernemers en financiers een podium gegeven, zodat het ecosysteem van hen kon leren. Voorbeelden van events zijn het Capital Impact Flagship Event in de Amsterdam Capital Week 2016 (210 internationale deelnemers), Impact Startup Fest 2017. Ook is het format van Unpack Impact ontwikkeld en uitgevoerd. Bij deze events delen duoâ&#x20AC;&#x2122;s van een financier en een

â&#x20AC;&#x2DC;

sociaal ondernemer lessen en hun ervaringen in de onderlinge samenwerking en denken bezoekers mee over de volgende stappen voor de onderneming. Binnen de maatregel Kapitaal zijn tot slot de contacten aangehaald met vermogensfondsen, die een groeiende belangstelling hebben voor sociaal ondernemen en impact financiering. Amsterdam Impact heeft bij een bijeenkomst over Social Impact Bonds van deze fondsen onder meer een presentatie verzorgd. Amsterdam Impact participeert inmiddels in de gemeentelijke werkgroep van het Convenant tussen de gemeente Amsterdam en de vermogensfondsen.

One Planet Crowd is gevestigd in Amsterdam omdat veel duurzame en sociale innovatie van ondernemers hier vandaan komt. Ook vestigen ondernemers met een goed idee zich in de stad omdat er een goed ecosysteem voor sociaal ondernemers is. We zijn blij dat we met OnePlanetCrowd met andere financiers actief bijdragen aan het Integrated Capital Netwerk dat dit ecosysteem versterkt.

Maarten de Jong Co-founder & commercieel directeur One Planet Crowd One Planet Crowd is een crowdfunding platform voor projecten met duurzaam, sociaal en maatschappelijk karakter.

2.5. Amsterdam City Fellowship

Uitvoering maatregel en resultaten

In 2016 en 2017 is de Amsterdam City Fellowship ontwikkeld in partnerschap met Impact Hub Amsterdam en diverse andere partners. Dit programma had als doel om samen met sociaal ondernemers een oplossing te creëren voor maatschappelijke uitdagingen in de Metropoolregio Amsterdam op het terrein van gezondheid. Ook was het programma bedoeld om sociaal Ondernemers en de Gemeente Amsterdam slimmer en effectiever aan elkaar te koppelen en om de ondernemersvaardigheden van Sociaal Ondernemers te verbeteren.

In de fellowship zijn via een tenderprocedure maatschappelijke uitdagingen in de markt gezet voor de volgende thema’s:

‘

1. E-health & Care: Technologische, product en/of dienstgerichte ontwikkelingen gericht op het ondersteunen van een duurzame zelfstandigheid van ouderen en/of zieken. 2. Clean Air & Mobility: Technologische, product en/of dienstgerichte ontwikkelingen die een bijdrage leveren aan schone lucht en/of het zuiveren van lucht, zowel binnen als buiten. 3. Healthy Lifestyle, from 0 to 100 years: Technologische, product en/of dienstgerichte ontwikkelingen gericht op het ontwikkelen van een gezondere levensstijl voor de inwoners van Amsterdam. 4. Urban Green: De ontwikkeling van meer groen en Urban Farming in de wijken van Amsterdam om de gezondheid van de lokale bewoner te bevorderen, een community te creëren en de productie van lokaal geproduceerd biologisch voedsel te stimuleren.

Tijdens het Amsterdam City Fellowship hebben we veel profijt gehad van de masterclasses van Impact Hub waarin onderwerpen als sales en acquisitie en het maken van een strategische routekaart centraal stonden. Daarnaast hebben we via de eenheid Amsterdam Impact kennis gemaakt met verschillende ambtenaren van de gemeente Amsterdam, waaronder Johan de Vries, beleidsadviseur Zorg. Hij is tevens één van onze ambassadeurs is geworden. Johan heeft ons wegwijs

Frank Schalken Oprichter en directeur van VraagApp

gemaakt bij de gemeentelijke afdelingen en ons geholpen een pilotproject te realiseren voor kwetsbare groepen die zorg en steun van de gemeente Amsterdam ontvangen.

18 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

VraagApp is een app waarin laagdrempelig vragen gesteld kunnen worden, speciaal ontwikkeld voor mensen die de samenleving ingewikkeld vinden.

25 ondernemers hebben op de tender een oplossing ingediend waarvan er 9 zijn geselecteerd voor het programma. Zij hebben een business programma doorlopen, waarin zij zijn ondersteund in het aanscherpen van hun concept cq. business model. De ondernemers zijn door Amsterdam Impact geĂŻntroduceerd bij het netwerk van de gemeente, zowel bij interne als externe contacten. Vier ondernemers zijn vervolgens door een jury tijdens een pitch event van de negen ondernemers geselecteerd voor de fellowshipfase, waarin ze ook kans maakten op launching customership van de gemeente. De gemeente heeft onder andere een pilot ingekocht bij de sociale onderneming Vraagapp aan het eind van het programma. De onderneming heeft in de periode daarna talloze prijzen gewonnen en opdrachten bij andere gemeenten en partners in de wacht gesleept. Ook heeft het programma tot spin offs geleid en aanknopingspunten gegeven voor samenwerking met andere partijen dan de gemeente. Een belangrijk resultaat van de Amsterdam City Fellowship is ook de samenwerking en het contact tussen ondernemers en ambtenaren.

Tientallen ambtenaren hebben in het kader van activiteiten van het programma kennisgemaakt met sociaal ondernemers, hun manier van ondernemen, en hun producten en diensten. Binnen het programma is verder een ecosysteem event gerealiseerd, in partnerschap met Amsterdammers Maak je Stad, de Amsterdam Economic Board, AHTI en AMS. Verder hebben we via branding en event bijgedragen aan erkenning van de sociaal ondernemers en het vergroten van de bekendheid van sociaal ondernemerschap. De deelnemende ondernemers hebben het programma positief gewaardeerd. De samenwerking en expertise van de gemeente Amsterdam wordt als waardevol gezien. Waar ondernemers soms op gut feeling afgaan bij het gebrek aan tijd voor gedegen onderzoek heeft de gemeente veel kennis in huis. Op basis van die kennis kan de ondernemer valideren of het product aansluit op een daadwerkelijke behoefte vanuit de maatschappij. De actieve betrokkenheid van ambtenaren is van groot belang. Ook heeft het voor de ondernemers tot andere contacten en spin offs geleid.

2.6. Financiële eindrapportage We hebben in het Actieprogramma per maatregel een budget gecalculeerd. Voor 2015 en 2016 was 1.115.000 begroot. Daarvan is in 2015 en 2016 514.302 euro besteed. Het resterend budget is in 2017 en 2018 uitgegeven. Het aangepaste bestedingsritme van het budget 2015 - 2016 had als oorzaak dat in het eerste ontwikkelen uitvoeringsjaar de basis is gelegd en concepten zijn ontwikkeld die in 2017 en 2018 tot uitvoering zijn gekomen.

‘

Als je kijkt naar de gemeentelijke statistieken over mensen die met schulden, werkloosheid of juridische problemen kampen, dan zie je dat 40% van deze mensen een licht verstandelijke beperking heeft. VraagApp bijkt een oplossing waarmee kwetsbare mensen gemakkelijker vragen kunnen stellen. Door de app te gebruiken, voelen ze zich beter gesteund en leren ze dat het oké is om vragen te stellen. Ik hoefde niet lang na te denken over de vraag of ik ambassadeur van VraagApp wilde worden. De ervaringen van gebruikers in onze pilot zijn ook heel positief. Dedicated professionals zijn wel voorwaardelijk om de gebruikers te ondersteunen en stimuleren om vragen te stellen via VraagApp. Met deze kennis gaat de collega’s van Werk, Participatie en Inkomen verder met de implementatie. De toegang tot VraagApp is inmiddels aan de stadspas gekoppeld.

20 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Johan de Vries Beleidsadviseur Zorg, gemeente Amsterdam

Maatregelen

Begroot 2015-2016

Realisatie 2015-2016

Totaal Realisatie realisatie 2017-2018 2015-2018

Begroot 2017-2018

1 Behoefte ecosysteem + Ideeën voor maatregelen*

55.000

59.264

2 Fact & figures Ecosysteem*

20.000

3 Meet- en rapportage systematiek*

20.000

4 Website/portaal/app

60.000

10.000

43.250

38.601

48.601

5 Interface

10.000

18.500

22.551

32.551

6 Fysieke locaties*

80.000

18.975

30.500

34.026

53.001

8A Verkenning Inkoop*

60.000

68.000

8B Gids Maatschappelijke waarde SE NL*

20.000

40.000

18.850

42.900

93.634

112.484

80.000

150.000

30.000

160.000

139.802

169.802

50.000

13 Gemeentelijke middelen/ Fondsen*

14 Versterken internationaal netwerk**

36.500

50.705

15 Versterken connectie soorten kapitaal en sociale ondernemingen

50.000

33.145

78.000

73.316

106.461

16 Bevorderen deelname aan aanbod programma’s in de stad/versterken ondernemersvaardigheden

100.000

22.000

50.000

7.500

100.000

51.068

33.600

33.247

84.315

935.000

346.802

465.250

485.880

832.682

50.000

5.000

10.000

130.000

167.500

129.000

109.050

276.550

1.115.000

514.302

599.250

604.931

1.119.233

7 Aantrekken en ontwikkelen Events

9 Matchingsbijeenkomsten met inkopers in de stad/ Buy Social bijeenkomsten met Corporates/ MKB/ Organisaties in de stad 10 Initiëren of aansluiten bij Europese Projecten* 11 Amsterdam City Fellowship Health 12 Bevorderen Challenges*

17 Kennisdeling sociale ondernemers onderling* 18 Branding Amsterdam

Totale kosten maatregelen

Uitvoering meting

Kosten Programmateam

Totale kosten Maatregelen plus programmateam

* Maatregelen die in 2016 zijn afgerond ** Aanvullende maatregel die bij de voortgangsrapportage aan het programma is toegevoegd. 21

3 Overzicht tabel met

alle maatregelen Actielijn 1

Versterken netwerk en omgeving voor sociaal ondernemerschap Doelstelling: een optimale sociaal ondernemen omgeving bieden.

Maatregel

Website

Omschrijving

Website/portaal voor het ecosysteem sociaal ondernemen waar men elkaar kan vinden.

Eindresultaat

â&#x20AC;˘ Website Amsterdam Impact ontwikkeld met 25,400 unieke page views sinds lancering september 2016 tot en met 31 december 2018. Nederlandstalige website in voorbereiding. â&#x20AC;˘ Netwerkorganisaties bleken voldoende in de behoefte aan een community/ portal-functie te voorzien. Daarom is afgezien van het realiseren van een portaal.

Met wie

Social Enterprise NL | Impact Hub Amsterdam | Onderzoek, Informatie en Statistiek Amsterdam (OIS) | Sociale ondernemingen en andere spelers in ecosysteem.

22 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Maatregel

Interface/ Amsterdam Impact loket/loods

Omschrijving

Amsterdam Impact versterkt, online en offline, de verbindingen in het ecosysteem tussen sociale ondernemingen, investeerders, kennisinstellingen, aanbieders van trainingen, ambtenaren, netwerkorganisaties, corporates, MKB, instellingen/ organisaties en belangenverenigingen. Ook verbindt Amsterdam Impact spelers met eenzelfde rol in het ecosysteem met elkaar, zoals investeerders onderling of ambtenaren onderling. Dit versterkt de community, zodat gezamenlijk meer impact gemaakt wordt.

Eindresultaat

• Digitale en fysieke interface voor alle partners in het ecosysteem is ontwikkeld. Dat is inclusief een overzicht van het beleid van de gemeente Amsterdam op impactgebieden waarop sociale ondernemingen actief zijn, inventarisatie van en samenwerkingsafspraken met gemeentelijke loketten en veelgestelde vragen. • Diverse gemeentelijke loketten en afdelingen (bijvoorbeeld Stadsloods voor locaties) zijn aangehaakt en samenwerkingsafspraken zijn gemaakt. • Vanuit de loodsfunctie helpt Amsterdam Impact spelers in het ecosysteem binnen en buiten de gemeente op weg. De loodsfunctie betreft een invulling aan de motie ‘Guerilla-ambtenaar/loods’ van de leden Nuijens en Boutkan en speelt in op de behoefte van spelers in het ecosysteem aan een partner die verbindingen en interactie tussen hen faciliteert en versterkt, en die hen binnen en buiten de gemeente de weg wijst. • Er is steeds meer vraag naar ondersteuning door de loodsfunctie. Het aantal vragen dat aan de loods wordt gesteld is met 50% gegroeid (van 181 vragen in 2017 naar 279 in 2018). De meeste vragen komen van sociaal ondernemers. Daarnaast zijn vanuit de loodsfunctie ook financiers, ondernemersprogramma’s, netwerkorganisaties, ambtenaren en corporates op weg geholpen. • Vaak gaat het om eenmalige hulp, maar ook intensiever contact komt steeds vaker voor, bijvoorbeeld met de ondersteuning bij het oplossen knelpunten, zoals bij een vergunning. Impactgebieden waar ondernemers op actief zijn die de loods benaderen zijn het meest arbeidsparticipatie, integratie van vluchtelingen, gezondheid en duurzaamheid. Veelal is behoefte aan algemene expertise en informatie over wat de gemeente kan betekenen. Verder zijn er veel vragen over kapitaal, het verkopen van diensten en producten aan de gemeente, ruimtevragen (fysieke locatie) en instroom van werkzoekenden. De afgelopen twee jaar valt de vraag naar het vinden van betaalbare ruimte in Amsterdam en de regio op. Er is vooral vraag naar ruimte voor horeca en voor productie (ambachten en maakindustrie) die in stad en regio moeilijk te vinden is. • In de netwerkfunctie is de relatie met netwerkorganisaties als Social Enterprise NL en Impact Hub Amsterdam belangrijk. Ook is er door het geven van presentaties en in 1 op 1 contacten door Amsterdam Impact bijzondere aandacht besteed aan het netwerk binnen de gemeente en met andere overheden.

Met wie

Uiteenlopende spelers in het ecosysteem: netwerkorganisaties (w.o. Impact Hub Amsterdam, Social Enterprise NL, De Omslag/Platform Sociale Firma’s), | gemeentelijke afdelingen (o.a. Sociaal Werkkoepel/ondersteuningsbeleid Sociale Firma’s, Stadsloods, CTO, StartupAmsterdam, Bureau Social Return, Amsterdam In Business, Amsterdam Trade en diverse beleidsafdelingen | kennisinstellingen (HvA, VU, UvA, Universiteit Utrecht) | Amsterdam & Partners | Financiers | andere overheden (w.o. G4) | Ondernemers-programma’s (w.o. Amsterdammers Maak je Stad, What Design Can Do)

Maatregel

Events

Omschrijving

Aantrekken van gerenommeerde internationale sociaal ondernemen events. Ontwikkelen van Amsterdamse events met internationale uitstraling.

Eindresultaat

Met wie

• De uiteenlopende (co-sponsored) events trokken in totaal meer dan 1.000 bezoekers en hebben het Amsterdamse ecosysteem sociaal ondernemen in de etalage gezet en de verbinding tussen spelers in dit ecosysteem versterkt. Voorbeelden zijn het jaarlijkse gemeentecongres Social Enterprise NL, diverse netwerkevents met Impact Hub Amsterdam, de Europese B Corp Summit en de SDG Action Day. Dit heeft onder meer geleid tot het aantrekken van impact investeerders, talent en sociale ondernemers. • Amsterdam is op de kaart gezet als aantrekkelijke stad voor sociaal ondernemen in diverse partnerships (w.o. Amsterdam Capital Week, A Billion to Gain Congres ING 2016, Impact Startup Fest en Social Enterprise NL gemeentecongres 2015. Impact Hub Amsterdam | Social Enterprise NL | B Corp | ING | KIT | SDG Charter | Europese Commissie | Platform Sociale Firma’s | Kennisinstellingen | StartupAmsterdam | NESTA | Impactcity | Amsterdam en Partners

24 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Maatregel

Omschrijving

Eindresultaat

Versterken internationaal netwerk & Initiëren of aansluiten bij Europese projecten in kader van Calls Europese commissie 1. Versterken internationaal netwerk door faciliteren sociale ondernemingen die klaar zijn voor de stap naar het buitenland en willen scalen te faciliteren (o.a. in het kader van de buitenlandse handelsmissies). 2. Onder aandacht brengen van gunstig vestigingsklimaat van Amsterdam voor buitenlandse sociale ondernemingen, financiers en andere relevante buitenlandse partijen. 3. Initiëren of aansluiten bij Europese projecten in kader van Calls Europese commissie. Ad 1/2: • Twee handelsmissies naar Social Capital Markets San Francisco (SOCAP, mondiaal hét event voor impact investing en sociaal ondernemerschap) gerealiseerd en 28 sociaal ondernemers ondersteund bij het aantrekken van impact kapitaal en opschalen naar buitenlandse markten. De missies leverde de sociaal ondernemers leads op voor het aantrekken van financiering, sales en heeft hen extra exposure en netwerkcontacten opgeleverd. De SOCAP missie 2018 kreeg een waardering van 8,6 van de deelnemers en deelnemers gaven de missie een 8,2 ten aanzien van of het hun tijd en geld waard was. Ook de missie in 2017 kreeg een positieve waardering. • Diverse buitenlandse sociaal ondernemers ondersteund bij oriëntatie op en vestigen in regio Amsterdam waaronder inkomende Latijns-Amerikaanse B Corp missie en bezoek Indiase ondernemers via SANKALP/INTELLECAP naar Impact Start up Fest en Unpack Impact event. • Netwerk Amsterdam versterkt en kennisuitwisseling via bezoek conferenties (waaronder Social Enterprise World Forum en Global Social Economy Forum, Nexus Summit, Eurocities, Euclid conferentie), diverse presentaties (w.o. aan bijeenkomst van Impact Hubs) en 1op1 contacten. • Activiteiten hebben bijgedragen aan het vergroten van toegang tot kapitaal en het internationaal op de kaart zetten van Amsterdam als dé plek voor sociaal ondernemen. Ad 3: • 1 Horizon2020 voorstel met Amsterdam als partner was in 2018 in voorbereiding (trekker Universiteit Heidelberg). Deelname aan EU Social Challenges competitie met 2 Amsterdamse winnaars. 3 Europese projectvoorstellen INTERREG ingediend, waarvan 2 projecten Amsterdam als partner (2 niet gehonoreerd door EC, 1 gehonoreerd in 1e ronde, teruggetrokken omdat cofinanciering in consortium niet voldoende kon worden gerealiseerd).

Met wie

Actielijn 2

Bevorderen van meer werk/opdrachten voor sociale ondernemingen Doelstelling: verhogen omzet van sociale ondernemingen.

Maatregel

Buy Social bijeenkomsten met corporates / MKB / Organisaties in de stad & Buy Social campagne

Omschrijving

–– Bijeenbrengen potentiële klanten en sociale ondernemingen, zodat men elkaar leert kennen en vraag en aanbod van diensten en producten bij elkaar wordt gebracht, als basis voor meer deal flow. –– Bijdragen aan meer omzet voor sociale ondernemingen, als inkopers in de stad producten en diensten kopen bij sociale ondernemingen, en daardoor meer impact in de stad op maatschappelijke uitdagingen wordt gerealiseerd.

Eindresultaat

• 8 succesvolle Buy Social matchingsbijeenkomsten met bedrijven, MKB, organisaties en sociale ondernemingen. Kwantitatieve resultaten: 113 pitches sociaal ondernemers die daarin tot nu toe naar schatting 520 contacten hebben opgedaan voor mogelijke vervolgafspraken die op dit moment reeds 34 deals hebben opgeleverd. Cumulatief zijn de events bezocht door 116 bedrijven en organisaties die daarin 376 contacten hebben opgedaan voor mogelijke vervolgafspraken. Daarmee hebben sociaal ondernemers dus een rooskleuriger beeld over vervolgcontacten dan de inkopende bedrijven/ organisaties. De events zijn door sociaal ondernemers gemiddeld met een 8,0 gewaardeerd en door bedrijven en organisaties met een 7,9. • 7 “Buy Social shoppingroutes” ontwikkeld gericht op binnen- en buitenlandse consumenten (voor ieder stadsdeel één). • 12 Sociaal ondernemers verkochten producten in de Iamsterdam Store van Amsterdam & Partners met een totale omzet van € 235.000. Deze omzet is gegroeid van 35.000 euro in 2016 naar 125.000 euro in 2018. • Realisatie eerste Nederlandse campagne The Impact Days, in samenwerking met nationale en lokale partners en gericht op vergroten van bewustwording van consumenten en professionals ten aanzien van de producten en diensten van sociale ondernemingen en sociaal inkopen. In Amsterdam organiseerde De Omslag een Social Market waar 30 sociale ondernemingen hun producten en diensten presenteerden. Tijdens de eerste Nederlandse Social Saturday, die ook onderdeel van The Impact Days was, organiseerden 50 sociale ondernemingen activiteiten en acties. Ook vonden twee van de 8 Buy Social events plaats tijdens deze Impact Days. In een Buy social bijeenkomst is samengewerkt met gemeente Rotterdam. • Groei in uitgaven gemeente bij sociale ondernemingen. Met name door middel van het ondersteuningsbeleid sociale firma’s (sociaal ondernemers met focus op arbeidsparticipatie); daarnaast afname producten en diensten als invulling Social Return verplichting door leveranciers van de gemeente. • Binnen de gemeente zijn de mogelijkheden voor sociale en duurzame teamuitjes bij sociale firma’s en sociale ondernemingen onder de aandacht gebracht.

Met wie

26 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Actielijn 3

Bevorderen van meer kapitaal voor sociale ondernemingen Doelstelling: voldoende kapitaal voor sociale ondernemingen in alle ontwikkelingsfasen.

Maatregel

Versterken connectie kapitaal

Omschrijving

–– Behoeften van sociale ondernemingen aan kapitaal in iedere levensfase inzichtelijk maken en informeren financiers. –– Mogelijkheden en criteria van financiers inzichtelijk maken en informeren sociale ondernemingen. –– Samenwerking financiers versterken. –– Kennis m.b.t. ‘kapitaal’ van sociale ondernemers vergroten zodat dit leidt tot meer investeringen. –– Connecties tussen financiers en sociale ondernemingen versterken d.m.v. informatievoorziening, events.

Eindresultaat

• Integrated capital methodiek ontwikkeld en Integrated Capital Netwerk opgezet,; gevalideerd in samenwerking met Impact Hub Amsterdam en Generous Minds. Het netwerk verbindt impact financiers en heeft als doel om samenwerking tussen financiers onderling te faciliteren waardoor toegang tot kapitaal verbeterd wordt. • Realisatie van 5 integrated capital labs met 15-25 impact investeerders en financiers over meerdere groeifasen; ondersteuning van 5 sociaal ondernemers d.m.v. deze labs. • Door middel van bijeenkomsten en behoefteonderzoek de infographic “Impact Capital Map” ontwikkeld die beschikbaar is op de website Amsterdam Impact. • Diverse events gerealiseerd gericht op kapitaal. Sociaal ondernemers en financiers met elkaar in contact gebracht (waaronder Capital Impact Flagship Event in Amsterdam Capital Week 2016 (210 internationale deelnemers), Impact Startup Fest 2017 (PM Bezoekers). • Concept ‘Unpack Impact’ ontwikkeld en uitgevoerd: workshops met best practices van samenwerking tussen financier en sociale onderneming op specifieke impact gebieden. 5 Unpack Impact events georganiseerd met diverse cases van financiers en sociale ondernemingen. • Contacten met vermogensfondsen aangehaald en onder meer door participatie in werkgroep Convenant gemeente Amsterdam vermogensfondsen en presentatie op bijeenkomst over Social Impact Bonds.

Met wie

Actielijn 4

Versterken van ondernemersvaardigheden Doelstelling: sterke sociale ondernemingen met solide sociaal ondernemen businessmodellen.

Maatregel

Versterken ondernemersvaardigheden

Omschrijving

Stimuleren dat sociale ondernemers deelnemen aan bestaande trainingen en cursussen in de stad voor het versterken van ondernemersvaardigheden.

Eindresultaat

Met wie

• Social Entrepreneurship Education Map gerealiseerd en beschikbaar op website Amsterdam Impact, met het aanbod van 62 ondernemersprogramma’s, gericht op verschillende groeifasen. • Via online kanalen ondernemersprogramma’s onder de aandacht gebracht (webartikel, via Twitter kanaal Amsterdam Impact aankondiging van diverse ondernemersprogramma’s). • Eén op één informatie vanuit loodsfunctie over aanbod van ondernemersprogramma’s. • Bijdragen vanuit Amsterdam Impact aan ondernemersprogramma’s (Amsterdammers Maak je Stad, Social Enterprise NL) en presentaties bij universitaire sociaal ondernemerschapsprogramma’s. • Via EU Social Challenges competitie 1 ondernemersprogramma voor basisschoolkinderen gefinancierd, 1 buurtlab in aanloop naar EU Social Challenges. Kennisinstellingen (o.a. UvA,VU,HvA) | Fawaka Ondernemersschool | EU Social Challenges Platform Impact Hub Amsterdam | Social Enterprise NL | Platform Sociale Firma’s | Aanbieders van trainingen | Sociale ondernemingen | Amsterdammers Maak je Stad

28 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Actielijn 5

Branding van Amsterdam als dé plek voor sociaal ondernemen Doelstelling: verbinden partners Amsterdamse ecosysteem, (h)erkenning, en waardering van sociaal ondernemen: aantrekken van (zowel nationaal als internationaal): sociaal ondernemers, talent, impact investors, evenementen met nationale en internationale uitstraling.

Maatregel

Branding Amsterdam als dé plek voor sociaal ondernemerschap.

Omschrijving

Sociaal ondernemen inbedden in bestaande branding Amsterdam en ontwikkelen van branding specifiek voor sociaal ondernemen. Erkennen en waarderen van maatschappelijke rol van sociale ondernemingen en andere spelers in het ecosysteem. Amsterdamse ecosysteem op de kaart, met als gevolg een toename van sociaal ondernemen. Aantrekken buitenlandse sociale ondernemingen, impact investeerders en talent. Burgers, bedrijven, organisaties en de gemeente zijn bekend met sociaal ondernemerschap.

Eindresultaat

Met wie

• Sociaal ondernemen is geïntegreerd in de business propositie Amsterdam en ambassadeurs voor Sociaal ondernemen zijn benoemd en actief. • Logo Amsterdam Impact en website zijn ontwikkeld. Sociaal ondernemen opgenomen in internationale persreis ‘circulair’. • Marketing en branding van Amsterdam Impact is ontwikkeld. De marketing behelst offline en online kanalen en heeft als een ondersteunende rode draad door het actieprogramma gelopen. Het betreft twee online kanalen van Amsterdam Impact zelf: de website (iamsterdam.com/impact) en het twitter account (@amsterdamimpact). Daarnaast is synergie gezocht en en veel,gebruik gemaakt van partnerkanalen, zoals van Social Enterprise NL, de Impact Hub Amsterdam en Amsterdam & Partners. • Met Amsterdam & Partners is samengewerkt om het thema sociaal ondernemen waar mogelijk structureel mee te nemen in de reguliere Business Communication van I amsterdam, zowel online, als offline via onder andere magazines en de Iamsterdam Store). Ook is de connectie versterkt met andere communicatiekanalen, zoals EZ communicatie en programma’s zoals de Sociaal Werkkoepel, WPI, Duurzaamheid, Amsterdam Smart City, Amsterdam Economic Board. Communicatie van Amsterdam Impact wordt ook via deze websites en nieuwsbrieven verstuurd. De belangrijkste resultaten: • Meer dan 200 impact ondernemingen, investors & andere organisaties ontvingen promotie door Amsterdam Impact (2016 - 2018) waaronder via –– magazines en rapporten (43 ondernemingen,13 artikelen, 572.000 kopieën), –– als spreker tijdens (co-)sponsored events (80 ondernemingen), –– shoppingroutes (39 ondernemingen), –– online videos (25 ondernemingen, investeerders en andere organisaties). • Amsterdam Impact site: 25,400 unieke page views sinds lancering sept ‘16 tot en met 31 dec 2018. • Amsterdam Impact Twitter: 797,000 unieke views en 839 volgers sinds lancering feb ’17 tot en met 31 dec 2018. • Amsterdam Impact videos: 181,900 unieke social post views en 34,400 plays. • (Co-)sponsored events: 1,000+ deelnemers. Amsterdam & Partners | Sociaal ondernemers | Impact Hub Amsterdam | Social Enterprise NL | Andere partners ecosysteem sociaal ondernemen, zoals impact investors, corporates, MKB, organisaties, kennisinstellingen

Actielijn 6

Innovatie en launching customership Doelstelling: het verbinden van sociale ondernemingen met maatschappelijke uitdagingen van de gemeente, door het stimuleren van de ontwikkeling van innovatieve producten en diensten door sociale ondernemingen.

Maatregel

Amsterdam City Fellowship

Omschrijving

Ontwikkelen van een City Fellowship (accelerator) met als doel om maatschappelijke uitdagingen in Amsterdam aan te pakken door sociaal ondernemerschap.

Eindresultaat

Met wie

• Amsterdam City fellowship “Health’ ontwikkeld en getest in de praktijk. Sociale ondernemingen actief op het impactgebied gezondheid hebben een programma doorlopen, waarin zij zijn ondersteund in het aanscherpen van het concept/business model. Ondernemers zijn geïntroduceerd bij het netwerk van de gemeente, zowel interne als externe contacten. Tientallen ambtenaren hebben kennisgemaakt met sociaal ondernemers, hun manier van ondernemen, en hun producten en diensten. • Gemeente heeft bij 1 sociaal ondernemer een pilot ingekocht. 25 Ondernemers hebben feedback gekregen op hun oplossing tijdens de 1e selectiefase van het programma. 9 Sociaal ondernemers hebben ondersteuning gekregen tijdens de Business Model fase; 4 tijdens de fellowship fase. Impact Hub Amsterdam | Ambtenaren gemeente Amsterdam van onder meer Zorg, Programma Luchtkwaliteit, Programma Rainproof, Aanpak Gezond Gewicht, Agenda Duurzaamheid, Agenda Groen en de CTO/Startup in Residence | GGD | AHTI | Sociale ondernemingen | Corporates | AMS | Amsterdam Economic Board | Amsterdammers Maak je Stad (Waag, Kennisland)

30 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Na 1e periode (2015-2016) afgesloten maatregelen:

Maatregel

Inventariseren behoefte Ecosysteem Sociaal Ondernemen

Omschrijving

In kaart brengen behoefte van ecosysteem en ideeën voor maatregelen.

Doelen

–– Ontstaan van gerichte maatregelen die als effectief worden ervaren. –– Versterken van Amsterdam als aantrekkelijke stad voor sociale ondernemers.

Eindresultaat

• 2 bijeenkomsten met het volledige ecosysteem, 135 deelnemers, waarvan 1 bijeenkomst met thema kapitaal. • 4 labs met telkens 25 á 30 deelnemers, gericht op sociale ondernemers, investeerders, aanbieders van trainingen, ambtenaren en kennisinstellingen. • Desk research en congresbezoeken. • Inventarisatie FAQ’s van partners in het ecosysteem. • Groot aantal individuele gesprekken met spelers in het ecosysteem.

Met wie

Impact Hub Amsterdam | Social Enterprise NL | Platform Sociale Firma’s | Alle andere partners in Amsterdamse ecosysteem

Maatregel

Facts & figures ecosysteem

Omschrijving

Vergroten van kennis van en over sociaal ondernemerschap in Amsterdam.

Doelen

–– Benchmark sociaal ondernemen Amsterdam. –– Bewustwording omvang en kwaliteit van sociaal ondernemen in Amsterdam. –– Magneetwerking.

Eindresultaat

• Deskresearch en interviews met sleutelfiguren ecosysteem. Overzicht Facts & Figures 2015 opgeleverd en in samenwerking met ecosysteem tot stand gekomen. Dit biedt zicht op het ‘Amsterdamse’ ecosysteem van sociaal ondernemen, de spelers en hun rol en aanbod.

Met wie

Social Enterprise NL | Impact Hub Amsterdam | Sociale ondernemingen en andere spelers ecosysteem

Maatregel

Meet- en rapportagesystematiek

Omschrijving

Ontwikkelen van een systematiek voor meten van het effect van het Actieprogramma en rapportage over de uitvoering.

Doelen

–– Inzicht in effect van het Actieprogramma Sociaal Ondernemen. –– Een ontwikkelde meetsystematiek en format voor rapportage aan de gemeenteraad.

Eindresultaat

• Meet- en rapportagesystematiek ontwikkeld, in samenspraak met Ecosysteem. • Meting en rapportage vindt plaats op uitvoering van maatregelen actieprogramma, kwantitatieve indicatoren zoals het aantal sociale ondernemingen en het aantal banen bij sociale ondernemingen en kwalitatieve verhalen van sociaal ondernemers. • Meting en rapportage uitgevoerd.

Met wie

Impact Hub Amsterdam | Social Enterprise NL | Onderzoek, Informatie en Statistiek Amsterdam OIS | Sleutelfiguren in ecosysteem sociaal ondernemen

Maatregel

Bevorderen voldoende fysieke locatie(s) voor sociaal ondernemen

Omschrijving

–– Inventarisatie specifieke behoefte van sociale ondernemingen aan fysieke locaties. –– Verkennen business model voor social purpose real state. –– Verkennen bruikbaarheid regeling Broedplaatsen voor Sociale ondernemingen.

Doelen

–– Versterken van Amsterdam als aantrekkelijke stad voor sociale ondernemingen. –– Zichtbaarheid sociaal ondernemen in de stad vergroten.

Eindresultaat

• Hot Spot sociaal ondernemerschap in Amsterdam gerealiseerd met locatie Impact Hub Amsterdam en bedrijfsruimten voor sociale ondernemingen in Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT). • Sociale ondernemingen onder de aandacht gebracht van bureau Broedplaatsen. • Sociale ondernemingen met behoefte aan winkel of horeca locaties in contact gebracht met Stadsloods. • Inbedding van sociale ondernemingen in gronduitgifte Zuidas.

• • • • Met wie

De maatregel is eind 2016 afgerond omdat er voldoende fysieke locaties waren voor sociaal ondernemerschap, dankzij: Hot spot voor sociaal ondernemerschap in het KIT. Aanbod van diensten van de Stadsloods. Beschikbaarheid van de regeling broedplaatsen. Bestaande co-working spaces.

Afdeling Vastgoed | Afdeling Grond | Bureau Broedplaatsen | Sociale ondernemingen | Dienst Zuidas

32 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Maatregel

Verkenning Inkoop Sociaal ondernemen door afdeling Inkoop gemeente/lead buyer(s) & Gids maatschappelijke waarde ontwikkelen door Social Enterprise NL

Omschrijving

Obstakels voor inkopen en aanbesteden door de gemeente bij sociale ondernemingen worden duidelijk en mogelijke oplossingen worden geformuleerd. Vraagstuk van Impactmeting wordt geadresseerd. Amsterdam levert input voor een landelijke Gids Maatschappelijke Waarde van Social Enterprise NL.

Doelen

–– Versterken van Amsterdam als aantrekkelijke stad voor sociaal ondernemen. –– Meer werk/opdrachten voor sociale ondernemingen, zodat zij hun omzet verhogen; Gemeente Amsterdam koopt zelf meer in bij sociale ondernemingen.

Eindresultaat

• In opdracht van Amsterdam Impact is een Verkenning Inkoop ontwikkeld en uitgevoerd. Aan deze Verkenning hebben Concern Inkoop, de RvE Subsidies en Inkoop sociaal, de leadbuyer Sociaal, Social Enterprise NL en Impact Hub Amsterdam deelgenomen. Tijdens de Verkenning is gebleken dat de huidige (Europese) definitie van een sociale onderneming niet onderscheidend genoeg is en onvoldoende houvast biedt voor inkoop- en aanbestedingsprocedures. Deze problematiek speelt landelijk. Naar aanleiding van de Verkenning heeft Amsterdam Impact aanbevolen om, daar waar mogelijk, aan te sluiten bij de landelijke Code Sociaal ondernemen en bij het landelijk onderzoek naar een gestandaardiseerde methode voor het meten van impact. • Bij de voorbereiding van de Gids Maatschappelijke Waarde heeft SE NL een aantal obstakels geconstateerd, zoals de definitie van een sociale onderneming. SE NL heeft uiteindelijk prioriteit gegeven aan de ontwikkeling van de Code Sociaal ondernemen, waarin ook dit vraagstuk een plek krijgt en heeft geen gids ontwikkeld.

Met wie

Maatregel

Bevorderen Challenges

Omschrijving

Stimuleren dat relevante afdelingen binnen de Gemeente Amsterdam sociale ondernemingen inzetten bij het oplossen van de maatschappelijke uitdagingen op het werkgebied van de afdeling.

Doelen

–– Genereert oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen door sociaal ondernemen. –– Meer kapitaal (gemeente middelen) voor sociale ondernemingen. –– Meer omzet sociale ondernemingen.

Eindresultaat

• Challenge ‘De Uitdaging’ gericht op Sociale Firma’s is mede ontwikkeld. Sociale ondernemingen zijn verder onder de aandacht gebracht bij de Challenges van de Amsterdam Economic Board. De maatregel is eind 2016 afgerond. Sociale ondernemingen zijn in het kader van de Amsterdam City Fellowship in 2016 en 2017 betrokken bij het oplossen van uitdagingen in Amsterdam. • In 2017 en 2018 zijn alsnog resultaten geboekt. Amsterdam Impact heeft bijgedragen aan Challenges door de gemeente geïnitieerd: - Bijgedragen aan de ontwikkeling van het programma De Uitdaging 2.0 en mede verzorgen van een workshop in het programma. - Bijgedragen aan de prijsvraag Sociaal Werk van de Sociaal Werkkoepel. Sociaal Ondernemer Roetz Bikes won in deze prijsvraag uiteindelijk een bedrag van 75.000 euro. Amsterdam Impact heeft het instrument Challenges ook zelf toegepast met de ontwikkeling van de SDG challenge. Via platform Social Challenges van de Europese Unie is een prijsvraag uitgeschreven in een Europese wedstrijd van challenges. Amsterdam Impact heeft als uitdaging gevraagd om met oplossingen te komen voor het vergroten van bewustwording rondom de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de UN en het tot actie overgaan op deze doelen. 24 Initiatieven en ondernemers hebben voor de Challenge een plan ingediend. Doorgaans wordt per Challenge een ondernemer gehonoreerd. In de Europese wedstrijd zijn dit keer twee ondernemers uit Amsterdam in de prijzen gevallen. Zij zijn in 2019 gestart met het uitvoeren van hun projecten.

Met wie

WPI Sociale Firma’s | Impact Hub Amsterdam | Nyenrode | AEB

34 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

Maatregel

Beschikbaar stellen van gemeentelijke Middelen (fondsen en programmamiddelen) en onderzoek Amsterdams Fonds sociaal ondernemen

Omschrijving

1. Onderzoeken van de betekenis van gemeentelijke fondsen voor sociale ondernemingen in alle groeifasen (startup, doorgroei en scale up). 2. Gemeentelijke & programma middelen beschikbaar stellen. 3. Onderzoeken wenselijkheid oprichting Amsterdam Fonds sociaal ondernemen.

Doelen

–– Beschikbaarheid van voldoende kapitaal voor sociale ondernemingen in alle ontwikkelingsfasen, zodat sociale ondernemingen kunnen starten, groeien en internationaal scalen. –– Inzicht in welke gemeentelijke middelen beschikbaar zijn voor sociale ondernemingen. –– Sociale ondernemers hebben kennis van deze gemeentelijke middelen.

Eindresultaat

• De relevante beleidsprogramma’s op het thema ‘gezondheid’ zijn in kaart gebracht in het kader van de Amsterdam City Fellowship. Dit geeft een indicatie van middelen. • Het Investeringsfonds Sociale Firma’s en het Duurzaamheidsfonds zijn onder de aandacht gebracht bij sociale ondernemingen. • Overzicht met beleidsprogramma’s op de impactgebieden van sociaal ondernemingen beschikbaar op de website Amsterdam Impact.

Met wie

Concern Financiën | Relevante RVE’s op de impactgebieden waarin sociale ondernemingen actief zijn | Initiatiefnemers Amsterdam Fonds

Maatregel

Versterken van onderlinge kennisdeling tussen sociaal ondernemers

Omschrijving

Versterken van kennisdeling en verbinding sociale ondernemers onderling, zodat ze van elkaar kunnen leren (rolmodellen en coaching).

Doelen

–– Versterken ondernemersvaardigheden, meer impact in de stad, verbinding in ecosysteem versterken. –– Behoefte aan kennisdeling in kaart gebracht, mogelijke interventies ontwikkeld, gevalideerd met ecosysteem en uitgevoerd.

Eindresultaat

• Kennisdeling tijdens de ecosysteem bijeenkomsten, Labs en andere events. De maatregel is na 2016 vervallen als afzonderlijke maatregel. Kennisdeling is gestimuleerd in het kader van de overige maatregelen in het Actieprogramma.

Met wie

Sociaal ondernemers | Impact Hub Amsterdam | Social Enterprise NL | Platform Sociale Firma’s | HVA

Bijlage 1: Rapportage op indicatoren Sociaal Ondernemen in Amsterdam 2016-2018

Het exacte aantal sociale ondernemingen in Amsterdam is niet bekend. Dat geldt ook voor andere gegevens omtrent sociale ondernemingen. Dit komt o.a. doordat de Kamer van Koophandel sociale ondernemingen niet als zodanig registreert. De landelijke belangenvereniging Social Enterprise NL en Impact Hub Amsterdam houden beiden – ieder op hun eigen wijze – hun aantal leden wel bij. De hieronder gepresenteerde cijfers zijn dan ook gebaseerd op het ledenbestand van beide organisaties. Deze cijfers geven geen compleet beeld maar zijn wel een indicatie. Aangenomen kan worden dat er een overlap is tussen beide ledenbestanden. Anderzijds zijn niet alle sociale ondernemingen in Amsterdam verbonden aan Impact Hub Amsterdam of Social Enterprise NL en dus op die manier zichtbaar als sociale onderneming. Voor deze indicatorenrapportage is gebruik gemaakt van de jaarlijkse monitors van Impact Hub Amsterdam van 2015, 2016, 2017 en 2018. Deze monitors worden in het eerste kwartaal van het jaar afgenomen en bestrijken steeds het voorgaande jaar dus respectievelijk 2015, 2016 en 2017. Voor deze indicatoren rapportage is daarnaast gebruik gemaakt van de landelijke monitors van Social Enterprise NL in 2015, 2016 en 2018 waar Social Enterprise NL een rapportage van heeft gemaakt met informatie over haar Amsterdamse leden.

De metingen op indicatoren laten zien dat het aantal sociale ondernemingen de afgelopen periode is toegenomen en op basis van de monitorgegevens kan ook worden aangenomen dat ook het aantal banen bij sociale ondernemingen is gegroeid. Dit baseren wij op de groei van het aantal leden van Impact Hub Amsterdam en Social Enterprise NL en groei van het gemiddelde aantal banen per onderneming. Impact Hub Amsterdam had bij afname van de monitor in 2016 (Q1 2016) 220 leden, in 2017 waren dat er 289 en in 2018 369.1 De sterke groei van het aantal leden kan mede worden verklaard door de verhuizing van Impact Hub naar een nieuwe locatie waar meer ruimte beschikbaar is dan in de vorige locatie. Hierdoor is er meer ruimte voor nieuwe leden, teamdesks en kantoren. Ook kunnen meer ondernemersprogramma’s worden aangeboden. Social Enterprise NL had in 2015 104 Amsterdamse leden. In 2016 waren dat er 114 en in 2018 119.2 Impact Hub is een community van veelal jonge ondernemers. Het aandeel startende sociale ondernemingen die jonger zijn dan 5 jaar is aanzienlijk (70-80% in de monitors van 2016 tot en met 2018. IHA ziet een beweging dat de startende sociale ondernemingen aanzienlijk sneller groeien naar de fase van running operations3 en scaling. Gemiddeld zitten de meeste leden van IHA in de running operations fase. Onder de Amsterdamse leden van SE NL

1. Een deel van deze leden is (ook) elders in het land gevestigd en gebruikt de coworkingspace van Impact Hub Amsterdam als (aanvullende) werkplek en/of neemt deel aan een van haar ondernemersprogramma’s. 2. In 2017 is door Social Enterprise NL geen monitor uitgevoerd. 3. Definitie: “having regular activities and running an established organization”

36 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

lijkt vooral het aandeel leden in de volwassenfase (omzet boven de 1 miljoen euro) gegroeid (van 18% in 2015 naar 26% in 2018). Amsterdamse leden van Social Enterprise NL laten van 2015 0p 2016 een werkgelegenheidsgroei van 26% zien en van 2016 op 2017 van 28% (data monitor SE NL 2018). En ook de sociale ondernemingen die lid zijn van IHA slaagden er de afgelopen jaren in om nieuwe banen te creĂŤren.

Bij het interpreteren van deze cijfers moeten we rekening houden met dat het monitorresultaten zijn op basis van een deel van het ledenbestand. De onderstaande indicatoren zijn ontwikkeld in de maatregel meet- en rapportagesystematiek van het actieprogramma. Impact Hub Amsterdam en Social Enterprise NL hebben op deze indicatoren gemeten en gerapporteerd. Data voor 2018 zijn in de loop van 2019 beschikbaar.

Indicator

% groei van in Amsterdam gevestigde leden.

Aantal partijen in het actieve netwerk van Impact Hub Amsterdam.

Leeftijd van de onderneming, gerelateerd aan startdatum.

Ontwikkelingsfase van de onderneming.

Groei aantal werknemers.

Nieuwe werknemers: % van de in Amsterdam gevestigde leden die meer werknemers hebben gekregen.

Resultaten Indicatoren Hieronder worden per indicator de resultaten van zowel Impact Hub Amsterdam als Social Enterprise NL weergegeven met een korte toelichting op de cijfers.

INDICATOR 1

% groei van de leden

Impact Hub Amsterdam (opgericht in 2008) liet in de periode 2015-2017 de volgende ontwikkeling in ledenaantallen zien:

Aantal leden

2016

2017

2018

220

289

369

31,4% groei

27,7% groei

Percentage groei t.o.v. voorgaand jaar

Bron monitor 2016, 2017 en 2018, monitor bestrijkt steeds voorafgaand jaar. Monitor is uitgevoerd in Q1 van 2016, 2017, 2018

De groei in leden bij Impact Hub Amsterdam is mede te verklaren doordat de organisatie verhuisd is naar een groter pand waardoor meer ruimte is voor nieuwe leden, teamdesks en kantoren. Ook kunnen meer ondernemersprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s worden aangeboden.

Social Enterprise NL (opgericht in 2012) liet in de periode 2015-2018 de volgende ontwikkeling in ledenaantallen zien:

Aantal leden

2015 (31/12/2014)

2016

2018 (31/12/2017)

104

114

119

9,6% groei

4,4% groei (dus +/- 2,2% groei/jaar)

Percentage groei t.o.v. voorgaand jaar Bron: monitor Social Enterprise NL 2015, 2016, 2018

Het aantal leden bij Social Enterprise NL in Amsterdam is gedurende 2016 en 2017 minder hard gegroeid dan gedurende 2015. Ledengroei heeft in 2017 minder aandacht gekregen. Daarnaast heeft Social Enterprise NL de afgelopen jaren onder meer via events en haar jaarlijkse gemeentecongres wat meer focus gegeven aan bekendheid en groei in de rest van het land.

38 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

INDICATOR 2

Aantal partijen in het actieve netwerk van IHA

Sinds een aantal jaar houdt Impact Hub Amsterdam bij welke partijen actief betrokken zijn bij haar activiteiten. Het betreffen hier leden, investeerders, experts, leveranciers, klanten, mentoren e.d.. Impact Hub merkt dat naast de leden ook partijen steeds vaker voor een kortere tijd of voor een specifieke activiteit met Impact Hub samenwerken. Deze partijen zijn onderdeel van het grotere ecosysteem en dragen bij aan de groei van de ondernemingen. Daarmee is het voor Impact Hub interessant om naast het aantal leden ook bij te houden met hoeveel partijen Impact Hub actief samenwerkt.

Aantal partijen in actieve netwerk van IHA Exclusief leden

2016

2017

2018

513

697

924

293

408

555

35,9% groei

32,6% groei

Percentage groei t.o.v. voorgaand jaar

Bronnen respectievelijk monitor Impact Hub Amsterdam 2016, 2017 en 2018.

INDICATOR 3

Leeftijd van de onderneming, gerelateerd aan startdatum

Monitor Social Enterprise NL 2015, 2016 en 2018

Ontwikkelingsfase

2015

2016

2018

Leeftijd 5 jaar of minder

18 %

22 %

54%

Leeftijd tussen 15 en 5 jaar

48 %

65 %

33%

Leeftijd ouder dan 15 jaar

35 %

14 %

13%

Bij de leden van Impact Hub Amsterdam zijn de volgende ontwikkelingen te zien (monitor 2016, 2017, 2018): Start organisatie

2016 N=99

2017 N=71

2018 N=49

4,0% (voor 2005)

4,2% (voor 2005)

4,1% (voor 2005)

8,1% (2005-2009)

5,6% (2005-2009)

4,1% (2005-2009) 0,0% (2010)

2,8% (2010)

4,1% (2011)

6 jaar

7,1% (2010)

4,2% (2011)

6,1% (2012)

5 jaar

3,0% (2011)

2,8% (2012)

10,2% (2013)

4 jaar

10,1% (2012)

9,9% (2013)

8,2% (2014)

3 jaar

12,1% (2013)

14,1% (2014)

14,3% (2015)

2 jaar

16,2% (2014)

25,4% (2015)

24,5% (2016)

1 jaar

26,3% (2015)

25,4% (2016)

20,4% (2017

<1 jaar

13,1% (2016

5,6% (2017)

4,1% (2018)

Bron: respectievelijk monitor Impact Hub Amsterdam 2016, 2017 en 2018; NB in de monitor wordt niet naar leeftijd maar naar jaar van oprichting gevraagd.

Toelichting indicator 3 Onder de leden van SE NL zien we in de monitors van 2015-2018 een groei in de startersfase (leeftijd 5 jaar of minder). In de monitor van 2018 is een daling te zien in de ondernemers die tussen 15 en 5 jaar bestaan en de ondernemers die langer dan 15 jaar bestaan. Aangezien het totale aantal leden in 2018 ten opzichte van de jaren daarvoor niet noemenswaardig is veranderd is het aantal in respondenten in de startersfase wellicht wat oververtegenwoordigd. Impact Hub is een community van veelal jonge ondernemers. Het aandeel startende sociale ondernemingen die jonger zijn dan 5 jaar is aanzienlijk (70-80% in de monitors van 2016 tot en met 2018. Impact Hub en Social Enterprise NL hebben voor hun leden ook verschillende proposities. Ondernemers zijn lid van Impact Hub omdat ze de co-working-ruimte gebruiken, een kantoor hebben bij Impact Hub en/of aan ondernemersprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s deelnemen. Zodra een onderneming doorgroeit en ook geen programmaâ&#x20AC;&#x2122;s meer volgt bij Impact Hub zullen veel van deze ondernemingen hun lidmaatschap niet voortzetten.

40 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

INDICATOR 4

Ontwikkelingsfase van de onderneming

SE NL registreert de ontwikkelingsfase van de ondernemingen van hun leden als volgt: –– Startup fase (jonger dan twee jaar). –– Professionaliseringsfase: bedrijven die langer dan twee jaar bestaan met een omzet onder de één miljoen euro. –– Volwassen fase: bedrijven met een omzet boven de één miljoen euro.

2015 (40 respons)

2016 (37 respons)

2018 (39 respons)

Startup

30%

22%

21%

Professionalisering

53%

65%

51%

Volwassen

18%

14%

28%

De leden van SE NL vertonen van 2015 tot 2018 vooral een groei in de volwassenfase. Dit is te verklaren door dat de omzet een groei laat zien. De gemiddelde omzet van respondenten in de monitor van 2018 liet het volgende beeld zien: 2015: 2 693.771,2016: 2 875.022,- Groei van 26% ten opzichte van 2015 2017: 2 1.151.305,- Groei van 31% ten opzichte van 2016 Dit past ook in de landelijke trend. Social Enterprise NL rapporteerde in haar landelijke monitor dat het aandeel bedrijven dat winstgevende en break even bedrijven in de periode 2015-2017 is gegroeid.

IHA registreert de ontwikkelingsfase van hun leden als volgt:4 –– Intention formation –– Idea development –– Start up –– Running operations –– Scaling

Monitor 2016 N=119

Monitor 2017 N=76

Monitor 2018 N=53

Intention formation

2,5%

1,3%

5,7%

Idea development

1,7%

10,5%

9,4%

Start-up initiative

24,4%

35,5%

24,5%

Running Operations

32,8%

32,9%

30,2%

Scaling

26,1%

14,5%

30,2%

Other

12,6%

5,3%

0,0%

De verdeling per jaar is gebaseerd op monitorgegevens van een deel van de Impact Hub leden. Vergelijking tussen de jaren is wat dit betreft indicatief. Het aandeel van ondernemers in de scaling fase is in 2018 ten opzichte van eerdere jaren hoger. De meeste leden in de monitor zitten over het algemeen in de running operations fase. IHA ziet een beweging dat de startups aanzienlijk sneller groeien naar de fase van running operations en scaling.

4. Definities: Intention Formation: Looking for opportunities and ideas to create something new; Idea Development: Deciding on an idea and developing its concept and plan; Start-up Initiative: Starting first activities and building the structures around it; Running Operations: Having regular activities and running an established organization; Scaling: Actively expanding to new regions or fields to grow in size and impact; Other: General interest in the field, but no direct own activities intended

42 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

INDICATOR 5

Groei aantal werknemers

IHA registreert de groei van het aantal werknemers op de volgende parameters:5 –– Full time: 35 uur of meer per week –– Part time: 10-25 uur per week –– Support: minder dan 10 uur per week Vanaf de monitor 2017 vraagt IHA ook naar fulltime equivalents (FTE).

Betaald 2015 (data 2014) N=64

2016 (data 2015) N=119

2017 (data 2016) N=76

2018 (data 2017) N=53

Full-time

2,51

4,96

9,81

5,24

Part-time

1,62

3,07

2,35

2,20

Support

1,23

10,62

0,60

1,27

FTE

Niet beschikbaar

11,20

6,64

Daling 40,7%

2015 (data 2014)

2016 (data 2015)

2017 (data 2016)

2018 (data 2017)

Full-time

0,15

0,61

0,17

0,29

Part-time

0,70

1,53

0,90

2,82

Support

2,62

1,30

0,90

0,76

FTE

Niet beschikbaar

0,80

0,76

Percentage Groei/daling FTE

Onbetaald

Percentage Groei/daling FTE

Daling 5,0%

5. Gestelde vraag: How many other people are currently working with you in your activities (excluding yourself). Definities: full time (35 uur of meer per week), part time: (10-25 uur per week), support: (minder dan 10 uur per week)

Op basis van de monitorgegevens is moeilijk iets te zeggen over of het gemiddelde aantal banen per onderneming toeneemt omdat over de jaren heen verschillende ontwikkelingen te zien zijn (ene jaar een daling jaar daarna stijging en andersom). Het gemiddelde aantal betaalde FTE is gedaald. Op FTE niveau blijft het aantal onbetaalde banen min of meer gelijk. Het gemiddelde FTE betaald ligt bij Impact Hub Amsterdam lager dan het gemiddelde FTE van de leden bij Social Enterprise NL. Mogelijk dat de uitkomsten te verklaren zijn door de respons in de verschillende monitors die fors lager lag in 2017 en 2018. Meting van de ontwikkeling van het gemiddelde aantal banen binnen een monitor is wellicht beter te benaderen door net als bij Social Enterprise NL de gemiddelde FTEâ&#x20AC;&#x2122;s over een paar opeenvolgende jaren uit te vragen. Voor Impact Hub Amsterdam is dit lastiger aan te passen omdat ze de monitor uitvoeren in een wereldwijde monitor.

Social Enterprise NL rapporteert alleen fulltime equivalents (FTEâ&#x20AC;&#x2122;s) en geen parttime time of support. Gemiddelde Fte Monitor 20166

Aantal FTE per onderneming

2015 (1-1-2015) N=37

2016 (1-1-2016) N=37

9,2

12,5

Groei van 36% ten opzichte van voorafgaand jaar Bron: monitor Social Enterprise NL 2016

Van 2015 op 2016 betrof het een groei van 36% in hun aantal werknemers.

Gemiddelden monitor 2018 (FTE); aantal werknemers op 1 januari)

Aantal FTE per onderneming

2016

2017

2018

16,8

21,0

26,8

Groei van 26% ten opzichte van voorgaand jaar

Groei van 28% ten opzichte van voorgaand jaar

Ten opzichte van het gemiddelde in 2015 is het gemiddelde aantal FTE in 2016 met 26% gegroeid. Ten opzichte van 2016 betrof de groei in 2017 28%.

SE NL vraagt hierbij: hoeveel FTE zijn er werkzaam bij uw onderneming? Alle dienstverbanden tellen mee. Geef aan per jaar.

44 Eindrapportage Amsterdam Impact 2015 - 2018

INDICATOR 6

Nieuwe werknemers

Social Enterprise NL 66% van de leden van SE NL hebben in 2016 aangegeven dat er een groei is in het aantal werknemers. 79% van de leden van SE NL hebben in 2018 aangegeven dat er een groei is in het aantal werknemers. Impact Hub Amsterdam Gemiddeld aantal nieuwe medewerkers per onderneming ten opzichte van jaar voorafgaand:

Monitor 2015

Monitor 2016

Monitor 2017

Monitor 2018

Gemiddelde

Full-time (35h/week or more)

0,79 2,55

0,62

2,09

Part-time (10-35h/week)

1,00

1,85

0,17

0,49

Support (less than 10h/week)

1,00 10,51

0,04

0,55

0,72

2,43

Full-time equivalents

7 Bron: respectievelijk monitors Impact Hub Amsterdam 2015, 2016, 2017 en 2018

7. Gestelde vraag: “Out of the currently paid positions, how many have been newly created in year x (please exclude staff replacements and only count new positions)?”