geblindeerde wijze laten zien hoe zij de techniek toepassen. Bijna iedereen deed het anders, en het overgrote deel van de verpleegkundigen deed het niet goed. We hebben geconstateerd dat we beter moeten vertellen wat er moet gebeuren en waarom, door het introduceren van heldere richtlijnen en door verpleegkundigen te laten oefenen in een skills lab, zodat ze kunnen zien wat ze doen. Het gaat namelijk om een techniek die je geheel op je gevoel moet doen. Omdat elke patiënt anders is, moet je je techniek al doende bijstellen. Daarvoor moet je echter wel altijd op precies dezelfde manier beginnen, zoals het ventiel van de ballon in dezelfde stand zetten en dezelfde druk gebruiken. Na twee of drie keer in het skills lab kunnen verpleegkundigen dat heel goed, zo blijkt uit mijn onderzoek.’ Maar heeft de behandeling zin? Handmatige hyperinflatie zou tot een betere longfunctie kunnen leiden. Paulus heeft dat onderzocht bij 100 patiënten die na een bypass- of hartklepoperatie korte tijd, gemiddeld acht uur, met ademhalingsondersteuning op de IC verbleven. Van deze patiënten is bekend dat hun longfunctie tijdelijk flink kan afnemen - gemiddeld met 40 procent. De helft van deze patiënten werd in die tijd ongeveer drie keer geballonneerd, de andere helft alleen als het nodig was. Paulus: ‘Het longvolume van de patiënten bij wie manuele hyperinflatie is toegepast, verminderde tot gemiddeld 70 procent van het longvolume dat ze
vóór hun operatie hadden. Dat van de patiënten die deze behandeling niet kregen, nam nog meer af: tot gemiddeld 56 procent. Bij die laatste groep lieten röntgenfoto’s ook vaker afwijkingen van de longen zien. Wij denken dat het verlies van longfunctie is gerelateerd aan longproblemen. Maar we hebben niet vastgesteld dat er minder longinfecties zijn als je regelmatig manuele hyperinflatie toepast. Daarvoor zijn grotere groepen patiënten nodig.’ Comple xe handelingen
Paulus constateert dat IC-verpleegkundigen veel hoogcomplexe handelingen verrichten op het grensvlak van geneeskunde en verpleging. ‘Veel van die handelingen geschieden op basis van ontwikkelde expertise en ervaringsdeskundigheid die niet altijd evidence based is. Op medisch niveau wordt veel onderzoek gedaan, maar op verpleegkundig gebied slechts weinig. Met mijn onderzoek wil ik collega’s meer bewust maken van de handelingen die zij doen. Verpleegkundigen zijn dikwijls niet als eerste bezig met evidence based m edicine. Ze doen hun best, maar wat ze doen, moet goed zijn. Daarom moeten ook verpleegkundige handelingen worden onderworpen aan wetenschappelijke studie. Temeer daar het om heel veel, vaak zeer complexe, handelingen gaat. Zeker op de intensive care.’
Een IC-verpleegkundige ‘ballonneert’ een patiënt: hiermee wordt het ophoesten van slijm uit de longen nagebootst. Foto: Elly Nederstigt
AMC M aga zine april 2012
25