ΤΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Ήθη και Έθιμα της Ρόδου Τα ήθη και τα έθιμα της Ρόδου, διαφέρουν ελάχιστα στα κατά τόπους χωριά και αρκετά στα υπόλοιπα νησιά της Δωδεκανήσου. Πρωτοχρονιά Οικογενειακή γιορτή που συνήθως γίνετε στο σπίτι κάποιου συγγενικού μέλους. Ανταλλάσσονται ευχές και όταν οι οικογένειες πια επιστρέφουν σπίτι τους μπαίνουν με το δεξί γα πάει καλά η χρονιά και την επόμενη μέρα ο πρώτος επισκέπτης που θα μπει στο σπίτι κάνει το ποδαρικό για να φέρει χαρά, υγεία , ευτυχία. Πάσχα Η μέρα της Αναστάσεως που ξημερώνει βρίσκει όλους είτε να σουβλίζουν τον οβελία ή να έχουν στον ξυλόφουρνο τον λαμπριότη, κατσικάκι γεμιστό. Ο γάμος Σχεδόν σε όλα τα χωριά υπάρχουν τραγουδιστές και τραγουδίστριες, κανακιστές που γνωρίζουν τα τραγούδια και τα κανακέματα. Ο κανακιστής γνωρίζει πολλά και παλιά τραγούδια επαινετικά, που τα τραγουδά πρώτος αυτός και τα επαναλαμβάνει το νυφοστόλι, δηλαδή όλοι οι προσκεκλημένοι του γάμου. Αρχίζει πάντοτε με την ευχή: Έλα η ώρα η καλή ή και: Να’ ναι η ώρα η καλή, συνεχίζοντας με κανακέματα για τον γαμπρό, τη νύφη, κουμπάρο, συμπεθέρους, οργανοπαίχτες, κουρέα και συγγενείς. Στα παλιά χρόνια ο γάμος διαρκούσε πολλές ημέρες, ακόμη και δεκαπέντε μέρες. Σήμερα δυο μέρες πριν το γάμο στολίζονται τα κρεβάτια του νυφικού σπιτιού, όπου οι ανύπαντρες κοπέλες στρώνουν το κρεβάτι του γάμου και μετά ξαπλώνουν πάνω του όσα μωρά και βρέφη υπάρχουν στο σπίτι για να αποκτήσει το ζευγάρι πολλά παιδιά. Οι μεγαλύτερες γυναίκες τραγουδούν ευχές στους μελλόνυμφους και ταχτοποιούν τα ρούχα και γενικά τα πράγματα του ζευγαριού βάζοντας τα στη θέση του. Το παραδοσιακό μελεκούνι είναι το γλύκισμα που προσφέρεται σε όλους τους καλεσμένους. Τη μέρα του γάμου το τραγούδι δε σταματά από την ώρα που ντύνεται η νύφη μέχρι την ώρα που οι γνωστοί, συγγενείς και φίλοι τη συνοδεύουν στην εκκλησία. Μετά τη γαμήλια τελετή ραντίζουν το ζευγάρι με ρύζι για να ‘’ριζώσει’’ και ακολουθεί το ολονύκτιο γλέντι που παραχωρεί το ζευγάρι στους προσκεκλημένους. Ένα άλλο έθιμο που έχει τις ρίζες του βαθιά στην αρχαιότητα είναι οι καλαφουνιές. Κάθε 1η Μαΐου όλες οι οικογένειες φτιάχνουν στεφάνια από λουλούδια για να υποδεχτούν την άνοιξη. Τα στεφάνια τα κρεμάνε στις πόρτες των σπιτιών. Έπειτα στις 23 Ιουνίου, στην γιορτή του Αϊ Γιάννη κάθε γειτονιά μαζεύει τα στεφάνια και τα βάζουν φωτιά σε κάποιο κεντρικό σημείο. Είναι το πέρασμα της άνοιξης στο καλοκαίρι. Νεαροί και νεαρές πηδάνε πάνω από τις φλόγες για να ξορκίσουν το κακό αλλά κυρίως όπως πιστεύεται επειδή φέρνει τύχη και υγεία.

Ήθη και Έθιμα της Κρήτης

Χριστούγεννα-Πρωτοχρονιά Τα Χριστούγεννα είναι μια περίοδος ιδιαίτερα γιορτινή για το Ρέθυμνο. Στα σπίτια οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα παραδοσιακά γλυκά όπως τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες. Στο παρελθόν, τα μελομακάρονα ήταν αποκλειστικά για τα Χριστούγεννα και οι κουραμπιέδες αποκλειστικά για την πρωτοχρονιά. Ένα ακόμα έθιμο εκείνες τις ημέρες είναι την παραμονή της μέρας των Χριστουγέννων (25 Δεκεμβρίου) και της Πρωτοχρονιάς (1 Ιανουαρίου), όπου τα παιδιά πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι λέγοντας τα κάλαντα και παίρνοντας χρήματα ή δώρα σαν ανταπόδοση. Τα κάλαντα συνοδεύονται από με το τρίγωνο ή ακόμα και κιθάρες, ακορντεόν, λύρες, ή φυσαρμόνικες. Την Πρωτοχρονιά, το έθιμο της βασιλόπιτας κρατάει από τα αρχέγονα χρόνια. Την παραμονή, με την αλλαγή του χρόνου, κάθε σπίτι κόβει τη βασιλόπιτα, η οποία κρύβει ένα φλουρί. Το πρώτο κομμάτι θεωρείται του Χριστού, το δεύτερο του σπιτιού και τα υπόλοιπα των παραβρισκόμενων. Σε όποιον τύχει το φλουρί, εκείνος παίρνει δώρα και είναι ο τυχερός της χρονιάς. Με τον καινούργιο χρόνο κάθε σπίτι έχει το έθιμο του ποδαρικού. Ποδαρικό κάνει ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο, και θεωρείται ότι θα φέρει γούρι για τον υπόλοιπο χρόνο. Τέλος, μέρος των εθίμων της νέας γενιάς είναι το παίξιμο χαρτιών περιμένοντας την αλλαγή του χρόνου. Τα ποσά είναι συνήθως χαμηλά αφού ο σκοπός είναι η διασκέδαση και όχι το κέρδος.

Πάσχα Πριν την ανάσταση όλα τα παιδιά του χωριού μαζεύουν ξύλα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να καεί και τα αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα βουνό από τα ξύλα και στην κορυφή έχουν ένα σκιάχτρο με ένα παλιό κουστούμι που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο παπάς λέει το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ βάζουν φωτιά και τον καίνε. Η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα, η καμπάνα του χωριού χτυπά συνεχώς. Ακολουθούν χαρούμενες αγκαλιές, δίνεται το φιλί της αγάπης και ανταλλάσσονται οι καλύτερες ευχές. Το φως μεταφέρεται στο σπίτι και ένας σταυρός φτιάχνεται με τη φλόγα στην είσοδο, ενώ το γιορτινό τραπέζι περιμένει όπου τα παραδοσιακά φαγητά είναι η μαγειρίτσα και τα κόκκινα αυγά. Η

μαγειρίτσα είναι ένα φαγητό σε μορφή σούπας, με εντόσθια αρνιού. Την Κυριακή του Πάσχα οι πιστοί γιορτάζουν με το σούβλισμα του αρνιού, το παραδοσιακό κοκορέτσι και τα παραδοσιακά γλυκίσματα μετά την νηστεία των προηγούμενων ημερών.

Καθαρά Δευτέρα Την ημέρα της Καθαρής Δευτέρας οι κρητικοί πάνε εκδρομή στην εξοχή κυρίως οικογενειακά, όπου πετάνε χαρταετούς, τρώνε νηστίσιμα φαγητά όπως χταπόδι, ελιές, λαγάνα, ταραμοσαλάτα, χόρτα κ.λπ. και γλεντάνε υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής, πίνοντας κρασί και ανταλλάσοντας ευχές για το Πάσχα που θα έρθει. Όταν τελειώσει το γλέντι όλοι βοηθούν στην καθαριότητα του χώρου και έτσι κλείνει το έθιμο της Καθαρής Δευτέρας με την ευχή 'και του χρόνου'.

Καψαλάκης Φανούρης

Σταματία Σαρρημαυρογένη