Travel Magazine 5 - The year of Albania

albanian

Periodike / Botim i Blue Agency / ÇMIMI/PRICE Shqipëri 300 lekë / Kosovë, Mali i Zi 3 € / Maqedoni 160 Den. Greqi, Itali 5.5 €

revistë turistike rajonale

Nr. 5 / Travel 2012

Këtë vit, Shqipëria feston 100-vjetorin e Pavarsisë Shqiptarët gjithmonë e më shumë festojnë së bashku festat, duke shkrirë përfundimisht kufijtë mes tyre Në foto, Marie Memcaj, këngëtare nga Malësia e Tuzit, duke festuar në Logun e Bjeshkëve Photo: Kastrot Faci ©

albania

100 years of independence NJË revistË pËr turizmin

juta benzeberg shqiptarja deutsch

City guide - korça forever in love

Prishtina pret festen magjike

gjinari turistik sic (nuk ) e njihni

Brezovica therret per aventura ...

Turizmi dimëror? E para Maqedonia maj 2011

1

fut(o)urism Këtë numër: Korça/Përmeti/Puka/Dajti/Prishtina/Brezovica/Gjinari/Mavrova/Dragobi

56 6

maj 2011

"Free Ride" në qendrën e skive në Brezovicë të Kosovës, atje ku guximtarët dhe të dashuruarit pas aventurës, shkojnë për t'i dhënë krahë fantazisë dhe për të pushtuar pistat plot surpriza të Brezovicës Rider: Gent Mati nga Outdoor Albania Foto: Hamdi Hisari©

ia/Polonia/Tirana/Dardha Rubrika 9 10

Nr. 5 / Travel 2012

Editorial Me borë dhe improvizim...

Forum Muzetë të dalin nga muzetë Flasin drejtuesit e 7 muzeve kombëtarë nëpër të gjitha qytetet e Shqipërisë

30

30

36

Intervista Jutta Benzenberg Shqipëria në fotot e mia Tradita Gjama e burrave të malcisë

40

Kronika Konfererenca e IV e turizmit

86

Traveler Një fundjavë e paharruar në TR

Destinacione

46

39

56

60

72

Parku kombëtar i Dajtit Argëtimi është fare afër, vetëm një xhiro me teleferik

Kryeredaktor: Irhan Jubica Koordinatore: Flora Xhemani Gazetarë: Irena Kanani Loreta Dule Idit Riza Bashkëpunëtorë: Armada Molla, Brunilda Liçaj Gent Mati, Ilirjan Gjika Kastriot Faci, Pren Toçi Pjotr Rozwalka, Zeqirja Ismaili Falënderojmë: Bashkitë e qyteteve Berat, Fier, Pukë Korçë, Pogradec, Prishtinë, Mavrovë, drejtorët e muzeve: Luan Malltezi, Edlira Andoni, Tatjana Caca, Teuta Kalljaxhi, Arjan Prifit, Mehdi Hafizi, z. Mukrem Mehmedi Fotografia: Alket Islami, Ardjan Bërdufi, Gent Mati, Gjon Prendi, Enver Vela Hamdi Hisari, Jonida Hëna Kastriot Faci, Idit Riza, Shkëlzen Rexha, Grafika: Adriatik Baba Drejtore marketingu Rudina Malaj

Outdoor Albania Brezovica thërret për aventura të çmendura mbi ski

Menaxherë: Genti Stefanllari Rrahim Shaqiri

No(w) more secrets Gjinari i largët turistik ju mirëpret

Print: Mediaprint

64

Itinerar Gështenja, mbretëresha e Krajës

52

Reportazh Puka, plot jetë dhe mikpritje

72

Botues: Blue Agency © Administrator: Florian Baba

Prepress: Creos Studio

Distribucioni: Shqipëri: Adrion L.t.d, Posta Shqiptare Greqi: Adrion L.t.d.

Kosovë: Rilindja, Buzuku Maqedoni: TDS Kiosqe Sh.p.k.

Partners:

City guide

Korça, qyteti i përjetësisht i dashuruar

Kalendar

48

46

Karnavalet e Shkodrës Festa e argëtimit të qytetit verior

46

Pavarësia e Kosovës Shqiptarët festojnë për herë të 4-t

61

Blv. Bajram Curri, P. Agimi, Nr. 14/260 Tel: +355 4 222 45 70 Email: revista@albaniantravel.info Web: www.albaniantravel.info

maj 2011

7

fut(o)urism

resorti

Adresa: VorĂŤ, TiranĂŤ, Albania: Tel: + 355 47 600 221/226: Fax: + 355 47 600 238: Mob: + 355 682055897/692084339 E-mail: info@continentalvora.com; www.continentalvora.com

8

maj 2011

Një skiator performon mbi monumentin NEWBORN në qendër të Prishtinës, më 27 janar 2012, në kuadër të lëvizjes Snownjeri. Kosova është në pritje të festimeve për 17 Shkurtin, 4-vjetorin e shpalljes së pavarësisë.

në shifra

1.000.000.000

Photo: Snownjeri Kosova ©

pritet të shkojë numri i turistëve në mbarë botën, gjatë vitit 2012.

Sipas Organizatës Botërore të Turizmit, rritjen më të madhe do ta ketë Europa, me 500.000 turistë.

4.001.000

turistë kanë vizituar Shqipërinë gjatë vitit 2011.

Shifrën e ka bërë publike ministri i Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Aldo Bumci.

373.000 turistë kanë vizituar parqet arkeologjike të Shqipërisë në periudhën janar-dhjetor 2011.

Pjesa më e madhe e këtyre vizitorëve janë turistë të huaj.

2.500

hektarë është sipërfaqja e përshtatshme për sportin e skive në Brezovicë të Kosovës, 60 km nga Prishtina.

Në këtë zonë ndodhen rreth 300 vila pushimi me qira, si dhe disa hotele.

18.7

është rritja në përqindje e numrit të turistëve të huaj që kanë hyrë në vendin tonë gjatë periudhës janar-dhjetor 2011. Në total, numri i të huajve është 2.734.000.

4.4 %

është rritur turizmi gjatë vitit 2011, në shkallë botërore, pavarësisht krizës ekonomike. Të dhënat janë publikuar në një deklaratë të OBT (UNWTO).

edit

Me borë, pa borë, improvizimi e ka në dorë Irhan Jubica Përveçse është ende pa një kalendar festimesh për 100-vjetorin e Pavarësisë, Shqipëria është sot edhe pa një axhendë vjetore të turizmit. Por edhe pa një plan. Faktin e pranoi edhe vetë ministri në analizën vjetore të MTKRS, kur ndër objektivat e vitit 2012, renditi fillimin e punës për hartimin e një plani kombëtar për turizmin.

Duke konsultuar kalendarin botëror të eventeve turistike për vitin 2012, vërehet një intensitet i aktiviteteve për promovimin e turizmit – sidomos në periudhën e parë të vitit. Një numër i pafund panairesh ndërkombëtare të përfshira nën ombrellën e Organizatës Botërore të Turizmit (UNWTO), kongrese, festivale e manifestime të natyrave të ndryshme, synojnë njohjen e tregut ndërkombëtar të turizmit me ofertën që secili vend ka përgatitur për sezonin e këtij viti. Për të mos u ndalur tek organizimet e superfuqive turistike, në prirjen për t’i krahasuar me Shqipërinë, mund të përmendim vendet e rajonit, si Turqia, Sllovenia e Serbia, të cilat gjithashtu synojnë vëmendjen e tregut turistik me organizimet e veta ndërkombëtare. Që ndoshta e kanë.

Në këtë numër të pikut të dimrit, një pjesë e mirë e materialeve të Travel i kushtohen turizmit të stinës, mirëpo më së shumti të bën përshtypje rezultati i një sondazhi të revistës për preferencat e pushuesve në këtë sezon. Operatorët turistikë, kryesisht në Tiranë, por edhe më gjerë, thonë se prenotimet më të shumta nga ana e pushuesve shqiptarë janë për në Maqedoni. Në atë Maqedoninë pas shpine.

Edhe pse 2/3 e Shqipërisë janë kodra dhe male.

Edhe pse, duke cituar kryeministrin e vendit, Shqipëria ka një lartësi të përgjithshme “dy herë më të madhe se mesatarja e Europës”. Maqedonia pra, është më e preferuara e pushuesve shqiptarë për këtë sezon, ndoshta sepse, duke vazhduar sërish me kryeministrin, në zonat tona malore koha ka ngelur në vend “që nga mesjeta”.

Edhe Shoqata Shqiptare e Turizmit e pranoi në një konferencë të para pak ditëve, se turizmi shqiptar ka nevojë për politika specifike, ndërkohë që u vu theksi te nevoja urgjente për ndërhyrje në infrastrukturë, si në zonat malore, ashtu edhe ato bregdetare. Komiteti Ndërministror i Turizmit, i mbledhur gjatë vitit të kaluar i ka prekur këto probleme, por pjesa më e madhe e tyre vazhdojnë të barten nga sezoni në sezon, e nga viti në vit. Edhe tani, që bota e turizmit është në kulmin e promovimit të ofertës së re, Shqipëria mjaftohet me pjesë-

marrje në 4-5 panaire e kongrese ndërkombëtare gjatë gjithë vitit, duke e lënë kështu, gjithçka në dorë të improvizimit, pa strategji, pa plane, pa axhendë.

Nga ana tjetër, duket se paradoksalisht, mospasja e këtyre kalendarëve e planeve në letër, nuk e ka penguar fort zhvillimin e turizmit në Shqipëri. Turizmin e improvizuar, spontan. Pavarësisht faktit se ekziston, psh, një strategji e turizmit, ndaj këtij dokumenti nuk pati referenca në analizën vjetore të turizmit.

Nuk është fjala për të kritikuar mospërmbushjen e objektivave që janë parashikuar në këtë strategji, sidomos në drejtim të infrastrukturës së ndonjë zone tepër atraktive si Thethi etj., por për të evidentuar disa tejkalime objektivash. Sipas dokumentit “Strategjia sektoriale e turizmit 2007-2013”, parashikohej që brenda vitit Sa prej 1 mi2013, Shqipërinë ta vizitonin 3.5 liardë turistëve milionë turistë dhe sa nga 700 miliardë gjithsej, nga eurot që gjeneron turiz- të cilët 2.1 milionë të huaj. mi global, do të hyjnë Po t’i krahasojmë me shifrat zyrtare në Shqipëri këtë për 2011, kemi ardhjen e mbi 4 milionë vit? turistëve gjithsej, 2.7 milionë e të cilëve janë të huaj. Nuk ka asnjë dyshim, se nëse ky dokument do të ishte udhërrëfyesi i vërtetë, apo nëse dikush vetëm do ta kishte lexuar, analiza vjetore e turizmit do ta trumbetonte me të madhe tejkalimin e objektivave të kësaj strategjie, madje disa vjet para afatit (!). Natyrisht, kur konsideron turizëm edhe kalimin e shqiptarëve të Kosovës për në Ulqin, nëpërmjet Muriqanit.

Duke rimarrë lidhjen në aspektin global, duhet të themi se UNWTO ka parashikuar një rritje të qëndrueshme të turizmit botëror edhe për këtë vit.

Madje, pavarësisht krizës së zgjeruar në eurozonë, do të jetë Europa ajo që do t’i japë shtysën kryesore kësaj rritjeje globale, me rreth 500 mijë turistë, ndërsa Europa Lindore dhe Mesdheu do të kenë një rritje prej 8%. Atëherë, sa prej 1 miliardë turistëve dhe më e rëndësishmja, sa nga 700 miliardë eurot që gjeneron turizmi global, do të hyjnë në vendin tonë këtë vit, kur Shqipëria po rekomandohet prapë nga dy media të turizmit botëror?

maj 2011 Nr 5 travel 2012

9 9

fut(o)urism

Muzetë duhet të dalin nga muzetë

Drejtuesit e muzeve kryesore kombëtare, të Shqipërisë, flasin për revistën Travel, duke detajuar gjendjen aktuale të muzeve, sa funksionojnë ato, çfarë problemesh kanë dhe sa ndikojnë në prurjen e përgjithshme të të ardhurave turistike të vendit Luan Malltezi Drejtor i Muzeut Historik, Tiranë

Muzeu Historik Kombëtar, pjesë e network-ut të muzeve të Ballkanit 1. Eksponatet e fundit në fondet e Muzeut Historik Kombëtar kanë hyrë në muajin janar 2012. Këto janë objekte personale të ish të përndjekurve politikë si: - Fjalor i gjuhës angleze.

- Metodë e gjuhës angleze. Këto janë ruajtura në dorëshkrim nga familjarët e tyre.

- Pranga të Murat Bashës, të gjetura gjatë zhvarrimit.

- Çekiç i Koço Plakut, ish inxhinier gjeolog. Këto objekte janë dhuruar prej familjarëve dhe do të vendosen në Pavijonin e Terrorit Komunist, që do të përurohet së shpejti.

2. Kemi marrëdhënie të mira e shumë të mira me koleksionistë e muze të tjerë. Herë pas here kemi bashkëpunuar me ta për hapje ekspozitash në ambientet e institucionit tonë.

3. Vitin e kaluar Muzeun Historik Kombëtar e vizituan rreth 12 000 vizitorë të huaj.

4. Muzeu Historik Kombëtar është duke e riformatuar e plotësuar faqen e tij në internet në dy gjuhë, shqip e anglisht. Megjithatë ai prezantohet në faqen e MTKRS-së e në site të tjera. Ai është pjesë e network-ut të muzeve të Ballkanit.

5. Kemi bashkëpunim me Shoqatën e Operatorëve Turistikë.

MHK është përfshirë edhe në guida të huaja, si guida angleze “Tirana” , e Tomas Cook.

6. MHK do të jetë pjesë e kalendarit të festimeve të 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë. Midis të tjerash muzeu do të prezantohet me disa ekspozita, si: - 100 vjetori i Shpalljes së Pavarësisë - Koleksioni i Familjes Vlora (në bashkëpunim me QSA) - Flamuri shqiptar në shekuj - Personalitetet Shqiptare të Shpalljes së Pavarësisë. Mendojmë që ekspozita të realizohet në bashkëpunim me institucionet e Republikës së Kosovës, të Maqedonisë, Malit të Zi e diasporës).

7. Nëse një i huaj, do të vijë në këtë Muze, do të shikojë dhe njohë gjurmët e qarta të lashtësisë së popullit shqiptar, kulturën e lartë e plot finesë të të parëve tanë, ilirëve, që mishërohet në dhjetëra objekte e veçanërisht në skulpturat e mrekullueshme, në krye të të cilave qëndron Perëndesha Dea e Butrintit, apo mozaikët e mahnitshëm, ku spikat "Bukuroshja e Durrësit".

Do të ketë mundësi të njihet me Mesjetën e ndritur shqiptare dhe disa prej gjurmëve të princërve të kohës, si stemën e Principatës së Arbërit, atë të Karl Topisë, Skurajve, Epitafin unikal të Gllavenicës apo me bëmat e kryeheroit të shqiptarëve, Gjergj Kastriot Skënderbeut.

Do të prekë nga afër themeluesit e Rilindjes sonë Kombëtare, 10 maj 2011

midis tyre do të gjejë Sami Frashërin, tavolinën e tij të punës, ku ka shkruar veprën e tij, që mbeti program me vizione madhore: "Shqipëria ç`ka qënë, ç`është e ç`do të bëhetë".

Duke ecur më tej, do të gjejë penën e plakut fisnik të Vlorës, Ismail Qemali, që ngriti flamurin e pavarësisë së Shtetit Shqiptar si dhe jelekun e heroit të Kosovës, Isa Boletini të shpuar nga plumbat e armikut. Do të shohë nga afër objektet e mbajtura nga mbreti i shqiptarëve, Ahmet Zogu, i cili konsolidoi përmes shumë peripecive shtetin modern shqiptar.

Do të prekë gjurmët e gjakut të Rezistencës Antifashiste si dhe sakrificat e patriotëve shqiptarë, që luftuan për lirinë dhe dinjtetin e Shqipërisë.

Në këtë Muze, do të mrekullohen nga mjeshtëria e ikonografisë shqiptare, ku spikat mes të tjerëve, Onufri i madh, me të kuqen e tij të papërsëritëshme.

Një spikamë më vete është drama ulëritëse e diktaturës komuniste e cila do të shpaloset dhimbshëm në Pavionin e Terrorit Komunist, që do të përurohet së shpejti në këtë muze.

Pyetjet e Forumit: 1. Kur ka hyrë eksponati i fundit në muzeun tuaj? Çfarë ishte?

2. A keni mundur të identifikoni nëpër koleksione private apo muze të tjera, objekte që do t’i përkisnin natyrës së muzeut tuaj? A keni bërë përpjekje për t’i marrë ato në muzeun tuaj?

3. Në raport me numrin e turistëve të huaj që hyjnë në Shqipëri, sa prej tyre vizitojnë muzeun që ju drejtoni?

4. Si mund të bjerë në kontakt me muzeun tuaj një turist i huaj? A ka muzeu një adresë në internet? Në rrjetet sociale?

5. A keni bashkëpunim me operatorët e ndryshëm turistikë brenda e jashtë vendit, dhe sa prej tyre e kanë përfshirë muzeun tuaj në guidat turistike që ata botojnë/organizojnë?

6. Cili ësht projekti konkret në të cilin muzeu juaj është integruar në kalendarin e festimeve të 100-vjetorit të Pavarsisë?

7. Përse duhet që një turist ta vizitojë muzeun tuaj?

Edlira Andoni Punonjëse dhe përgjegjëse e koleksionit të Muzeut Arkeologjik

Rikonstruktimi i fundit i Muzeut Arkeologjik është bërë në vitin 1985.

1. Muzeu Arkeologjik i Tiranës nuk ka asnjë objekt të ri në koleksionin e tij që nga fillimi i viteve ’90. Ndërsa riorganizimi nga përmbajtja dhe rikonstruktimi i fundit i muzeut është bërë në vitin 1985.

2. Nuk është detyrë e Muzeut Arkeologjik të Tiranës të merret me identifikimin e objekteve që kanë humbur apo janë vjedhur gjatë viteve, por veprohet në këtë mënyrë: Muzeu Arkeologjik dërgon një listë me objekte të humbura ose të vjedhura në vite pranë zyrës së Interpolit, i cili është në bashkëpunim me Ministrine Kulturës dhe nëpërmjet tyre bëhet me dije kur ato rikthehen pranë muzeut. Deri tani muzeu nuk ka objekte të kthyera nga Interpoli.

3. Numri i turistëve që hyjnë në muzeun arkeologjik në raport me numrin e përgjithshëm të turistëve që hyjnë në Shqipëri është shumë i vogël. Numri i turistëve që hyjnë në muze brenda një viti është rreth 2000 vizitorë, 95% të ketij numri e përbëjnë vizitorët me kombësi të huaj.

4. Një turist bie në kontakt me muzeun arkeologjik nëpërmjet adresës web të Qendrës së Studimeve Albanologjike www. qsa.edu.al, (muzeu varet nga ky institucion), si dhe nëpërmjet adresave të tjera: wikipedia, në adresën www.arch.tirana. cchnet.it, si dhe nëpërmjet një kërkimi të thjeshtë në google dalin disa linqe që japin informacion për muzeun. Një pjesë e mirë e guidave të ndryshme që qarkullojnë në treg, në gjuhën shqipe ose të huaja, japin informacion për Muzeun Arkeologjik të Tiranës. Muzeu përfshihet gjithashtu dhe në guidën e Ministrisë së Turizmit, Kultures dhe Sporteve. Muzeu nuk ka një llogari në rrjetet sociale.

5. Muzeu ka bashkëpunim me agjensi të ndryshme turistike që operojnë në vend, por në të shumtën e rasteve këto agjensi nuk e përfshijnë muzeun arkeologjik në guidat që ata organziojnë dhe nuk kemi informacion nëse e përfshijnë në guidat që publikojnë. Ndërsa për operatorët e huaj, deri sot kemi bashkëpunim me 3 agjesni të huaja të cilat sjellin

rregullisht vizitorë 2 herë në vit secila.

6. Nuk ka ende një projekt për 100-vjetorin e Pavarësisë.

7. Muzeu Arkeologjik është i pari muze i krijuar pas Luftës së II Botërore, pasi gjatë kësaj lufte u shkatërruan edhe institucionet e fundit muzeale. U hap me 1.11. 1948 si Muze Arkeologjik Etnografik dhe vazhdoi i tillë deri në vitin 1976 kur u veçua pavioni etnografik dhe ai u organizua si muze i profilizuar arkeologjik. Prezanton kërkimet e zbulimet arkeologjike në të gjithë territorin e Shqipërise. Materiali i ekspozuar përfshin një periudhë kohore nga epokat e gurit, tek ato te metaleve (epokat bronzit e hekurit) kur lindi e u zhvillua qyteterimi ilir, antikitetin, si dhe Antikitetin e vonë e Mesjetën, deri në pushtimin osman. Kërkimet intensive arkeologjike në fushën e Prehistorisë, Antikitetit dhe Mesjetës, në periudhën më pas, bënë të mundur një varg riorganizimesh e rikonstruksionesh të këtij muzeu (1957,1976,1982,1985,1998) për përmirësimin e mëtejshëm të përmbajtjes dhe ekspozimit. Koleksioni jep një informacion të plotë për vendbanimet më të hershme në Shqipëri e veçanërisht për periudhat ku zhvillohen proceset e formimit të fiseve e etnosit ilir. Antikiteti paraqitet nëpërmjet qendrave qytetare që lulezuan në shek. III – II p.e.s. në territoret e fiseve kryesore ilire. Në mënyrë të përmbledhur prezantohet në muze edhe periudha e Antikitetit të Vonë e Mesjetës së hershme, kur realizohet kalimi nga ilirët tek arbërit. MAT ka të ekspozuar rreth 2000 objekte dhe mbështetet në një fond rezervë prej 17.000 objektesh i cili shtohet çdo vit nga zbulimet sistematike arkeologjike.

Sot, MAT është pjesë përbërëse e Qendrës së Studimeve Albanologjike.

Nr 5 travel maj 20112012

11

fut(o)urism Arjan Prifti Drejtor i Qendrës Kombëtare Muzeumeve "Onufri" dhe Muzeut Etnografik, Berat

Berati, duhet të krijojë kushte për të sjellë "Kodikët", që i përkasin atij Muzeu Kombëtar Onufri e ka kuptuar që e keqja e madhe e qendrave muzeale sot në Shqipëri, është fakti se të gjitha muzeumet vuajnë nga ai sindrom i hershëm (klishe) i muzeumeve statike të atyre fondeve që vetëm flenë dhe nuk kurojnë ekspozita dhe forma të ndryshme organizimi.

1. Qendra Kombëtare e Muzeumeve Onufri & Muzeu Etnografik i ka të kartelizuara dhe të inventarizuara fondet e veta, me kartela fizike dhe elektronike. Dhe të gjitha objektet që ka në eksponatet dhe në fondin e vet, janë edhe të iventarizuara, pranë Qendrës Kombëtare të Inventarizimit të Veprave te Artit, Tiranë. Konkretisht fondi i Muzeut Kombëtar Onufri, është i përbër nga 173 objekte, ku 106 janë ikona dhe pjesa tjetër objekte për shërbesat liturgjike. Ne nuk mund të fusim në fondin e muzeut tonë vepra të tjera, sepse ato kërkojnë procedura të përcaktuara qartë dhe të mbështetura edhe në ligjin e Trashëgimisë Kulturore dhe të Mbrojtes së Momuneteve.

Sigurisht që nuk e përjashtojmë mundësinë, që një pjesë e veprave ikonografike që ndodhen në Drejtorinë Rajonale të Kulturës Kombëtare Berat - e cila ka në fondin e vet një numër prej afro 450 objektesh, (ikona, pjesë ikonostasësh, objekte liturgjike etj.) - nëpërmjet procedurave tepër të rregullta dhe me lëvizje dokumentacioni nga njëri institucion tek tjetri, të mund të atashohen pranë Muzeut Onufri, dhe të bëhen kështu, pjesë e eksponateve tona, duke i dhënë mundësinë këtyre objekteve që kanë një kohë shumë të gjatë që flenë në fond, të jenë objekte të ekspozueshme për publikun vendas dhe të huaj. Në këtë fond ka objekte me shumë vlera ikonografike, artistike dhe liturgjike.

Pikërisht për të realizuar këtë kalim nga njëri institucion tek tjetri, i kemi kërkuar Drejtorisë së Trashëgimisë Kulturore në MTKRS, hapjen e rrugës për proçedurat e nevojshme. Jemi në pritje të një trajtimi dhe konceptimi dhe një sjelljeje të re dhe të ndryshme ndaj vlerave dhe monumeteve që janë në kalanë e Beratit. Gjithashtu pjesë e një projekt-ideje të madhe dhe tepër serioze, është edhe kërkesa që ne si institucion i kemi drejtuar kësaj drejtorie, që edhe kishat, të cilat ndodhen brenda monumentit-Kala - gjithsej 11, mund t’i administrojmë ne si një qendër e madhe muzeale. Kjo kërkesë është e mbështetur edhe në rrjedhën logjike, të vlerave që janë në këto monumente (kisha). Sepse një vizitor i cili vjen për vlerat e qytetit të Beratit, në hyrje të kalasë, përballet me një biletë hyrjeje, por kur i njëjti vizitor viziton edhe Muzeun Kombëtar Onufri, do t’i duhet të paguajë një biletë tjetër. Kjo nuk është normale dhe as etike, kur janë të njëjta vlera prezantuese, të cilat mund t’i marrë nën administrimin e vetë Qendra Kombëtare e Muzeumeve Onufri dhe Etnografik Berat. Dhe kundrejt një bilete të përbashkët të unifikuar, institucioni ynë mund të kryejë një shërbim të një pakete të plotë turistike të monumenteve. Nga ana tjetër duhet të merret në konsideratë edhe fakti, që duhet të rritet numri i stafit të specialistëve dhe guidatorëve që punojnë pranë qendrës, me qëllim që të realizohet një itinerar i plotë i paketës guidë në të gjitha monumentet që ndodhen brenda kalasë së mbrekullueshme të Beratit.

Kjo projektide është duke u diskutuar edhe në qarqe 12

maj 2011

specialistësh të trashëgimisë kulturore.

2. Si fillim dua të shpjegoj se vlerësimi i ikonave në periudhën e sistemit komunist, vetëm si fenomen artistik në kuadrin e një trashëgimie kulturore, pikërisht nga ana e shtetit komunist shqiptar, arriti të krijojë Muzeun Kombëtar të Artit Mesjetar në Korçë (1975), Muzeun Kombëtar Onufri në vitin (1986). Këto dy institucione muzeale përbëjnë, dy qendrat më të mëdha (muze) ku janë vendosur vlerat e artit të ikonografisë bizantine e postbizantine shqiptare.

Nga ikonat e mjeshtrit Onufri që kanë e arritur deri në ditët tona, ruhet pothuaj i plotë numri i ikonave (mbi 20) që bënin pjesë në ikonostasin e kishës Vangjelizmo, në kishë e Shën Todrit dhe të Katedrales “Fjetja e Shën Mërisë” në kalanë e Beratit. Ky koleksion, sot ndodhet i shpërndarë në disa muze të Shqipërisë (Korçë, Tiranë dhe Berat). Por një koleksion akoma më i plotë ndodhet në pavionet e Muzeut Kombëtar të Artit Mesjetar në Korçë. Gjithsej janë vetëm të ekspozuara, si pjesë e pavioneve, rreth 22 ikona, disa nga më të bukurat e kryemjeshtrit Onufri, dhe të disa prej autorëve të tjerë, kryesisht të periudhës të artit postbizantin.

Një pjesë tjetër e konsiderueshme e ikonave të marra nga qyteti i Beratit, gjenden pranë fondit të Institutit të Monumeteve të Kulturës Kombëtare Tiranë, dhe disa ikona - shumë të rëndësishme, janë në fondin e Muzeut Historik Kombëtar Tiranë. Për të mos përmendur që në fondin e AQSH-së ruhet një koleksion i veçantë dokumentesh, i emërtuar Fondi i Kodikëve të Shqipërisë. Ky fond mban numrin 488 dhe përmban 117 kodikë të periudhës bizantine dhe postbizantine, të sistemuar në dosje apo njësi të veçanta ruajtjeje, ku dy prej kodikëve më të famshëm janë Codex Purpureus Ф 043 shek VI, dhe Codes Purpures Arius Anthimiys i shek IX, ose siç njihen ndryshe Beratinus 1 dhe Beratinus 2.

Si gurisht që në fondin 488, janë një numër prej 72 ose 73 kodikësh, që i përkasin Mitropolisë së qytetit të Beratit. Përsa i përket kthimit të një pjese të fondit të Artit Ikonografik (ikonave), mund dhe duhet të realizohet kthimi i tyre në objektin autentik të kultit i cili i ka poseuduar, ose patur në pronësinë e vet. Kjo është një çështje që kërkon një bonsens dhe një bashkëpunim komplementar, nga institucionet që merren me mbrojten e trashëgimisë kulturore kombëtare. Ndryshe qëndron problemi tek ardhja e kodikëve në Berat, që kërkon elementë të tjerë ekstra të rëndësishëm të mbrojtjes dhe arkivimit të tyre në prametra bashkëkohorë, që rrjedhim nga detyrime ligjore, të cilat momentalisht qyteti i Beratit dhe muzeumet e tij nuk mund t’i sigurojnë. Mbase në një të ardhme të afërt, mund të jenë pjesë e vendit që u përkasin.

3. Numri i vizitorëve që kanë hyrë në Kalanë e Beratit, ka qenë rreth 47.000 - 48.000, ndërsa numri i vizitorëve me biletë është 28.000. Në Qendrën Kombëtare të Muzeumeve Onufri & Muzeu Etnografik, kanë ardhur 10.064 vizitorë. Kurse vetëm në muzeun Onufri numri ka qenë 5899 vizitorë.

4. Sigurisht që Qendra Kombëtare e Muzeumeve Onufri dhe Muzeu Etnografik Berat ka qasje në internet. Momentalisht ka dy website që janë www.beratmuseum.net dhe www. muzeumetberat.net. Është një konceptim i ri nga ana vizuale dhe e dizajnit, por edhe e një konceptim i ri për një përdorim sa më të thjeshtë e fuksional për këdo që ka dëshirë të vizitojë dhe të klikojë në website-t tona. Gjithashtu kemi në dispozicion të turistëve edhe një adresë e-maili: beratmuseum@yahoo.com.

Kemi hapur në rrjetin social Facebook, për të dy muzeumet Onufri & Etnografik faqet tona, dhe po i pasurojmë këto faqe.

Madje edhe në faqen Youtube, mund të gjenden pafund materiale të hedhura nga specialistët tanë, për të dy muzeumet.

5. Berati si qytet dhe Qendra Kombëtare e Muzeumeve Onufri & Etnografik, është pjesë e Strategjisë Kombëtare të Turizmit, si dhe pjesë e një xhiroje turistike - të paketës më të madhe të monumenteve të trashëgimisë sonë kulturore. Ne bashkëpunojmë me të gjithë operatorët dhe aktorët e ndryshëm turistikë, brenda dhe jashtë vendit, me grupe të ndryshme nga të gjitha shtetet për gati gjatë gjithë vitit. Natyrisht që në sezonin turistik fluksi dhe bashkëpunimi me këta aktorë është shumë i rëndësishëm. Gjithashtu Qendra Kombëtare e Muzeumeve Onufri & Etnografik ka bashkëpunuar edhe me disa prej botimeve të rëndësishme, si revista historike dhe turistike, guida dhe katalogë, që janë botuar nga institucione kombëtare dhe fondacione të ndryshme. Q.K.M Onufri & Etnografik, ka kontribuar me materiale të fondit muzeal, por edhe me inforamcion të ndryshëm historikë dhe shkencorë, në fushën e ikonografisë & etnografisë. Janë realizuar konkretisht: “Art & Trashëgimi”, “Berati, etnografia në shekuj”, “Muzika popullore e qytetit muze të Beratit”, udhërrëfyesi turistik “24 shekuj Në Qenhistori, art dhe kulturë”, travel drën Kombëtare të guide “Two and half Millennia Muzeumeve Onufri of History, Art and Culture”, udhërrëfyesi turistik -Travel & Muzeu Etnografik, Guide etj.

kanë ardhur 10.064 vizitorë. Kurse 6. Qendra Kombëtare e Muzeumeve Onufri & Etnografik, vetëm në muzeun në kuadrin e festimeve të 100Onufri numri ka vjetorit të Pavarësië, kërkon që qenë 5899 viznëpërmjet një projekti të madh, të kuruar dhe të detajuar, të realizojë itorë.

ekspozitën ikonografike me temën “Onufri & i biri”, ku të mund të mbledhim në një pavion të madh dhe të kuruar qartësisht nga ana kronologjike, artistike, estetike dhe analitike, veprat e këtyre dy mjeshtrave në Muzeun Kombëtar Onufri.

Gjithashtu në këtë 100-vjetor, u kemi kërkuar organeve më të larta të shtetit shqiptar, që në bashkëpunim me fondin e AQShsë, të të bëhet i mundur realizimi i një kopjeje të Kodikut të Purpurt të Beratit të shek. VI., ose e facsimiles së tij.

dhe objektet e tjera të artit, që bëjnë pjesë në koleksionin e këtij muzeu të krijuar në vitin 1986. Ai përmban dokumente të rëndësishme historike, kulturore dhe artistike, që shtrihen në një periudhë kohore mbi gjashtëshkekullore. Koleksioni kryesor u përket piktorëve ikonografë shqiptarë që kanë krijuar në Berat në shekujt XIV - XIX Muzeu Kombëtar “Onufri” është i privilegjuar, sepse fondi i tij ekspozues i veprave ikonografike, ndodhet në katedralen “Fjetja e Shën Mërisë” (e vitit 1797), pjesë e një Mitropolie mbi dyshekullore ku janë zhvilluar ceremoni të rëndësishme liturgjike. Veprat e ekspozuara u përkasin ikonostasave të kishave të qytetit të Beratit. Në sallat e Muzeut Kombëtar “Onufri” është e ekspozuar një pjesë shumë e rëndësishme nga koleksioni i mjeshtrit të ikonografisë shqiptare Onufrit, të birit të tij piktor Nikolla, të Onufër Qipriotit, të dinastisë së piktorëve ikonografë Katro (Çetiri) të Kostandin Shpatarakut, të David Selenicës, si dhe të shumë piktorëve të tjerë anonimë. Njëkohësisht në fondin e tij ndodhet një numër i madh objektesh liturgjike, që janë përdorur gjatë procesioneve të ndryshme kristian-ortodokse.

Por Qendra Kombëtare e Muzeumeve Onufri & Etnografik, sigurisht që është e përgatitur dhe gjithashtu, jemi duke sugjeruar disa mënyra për të siguruar dhe për të përgatitur çdo pjesë të institucionit tonë për rritjen dhe përmirësimin e shërbimit ndaj të publikut, pra vizitorit. Vetëm duke i shërbyer siç duhet publikut, do të mund ta meritojë dhe fitojë mbështejten e nevojshme, nga institucione dhe donatorë të ndryshëm. Muzeu Kombëtar Onufri e ka kuptuar që e keqja e madhe e qendrave muzeale sot në Shqipëri, është fakti se të gjitha muzeumet vuajnë nga ai sindrom i hershëm (klishe) i muzeumeve statike të atyre fondeve që vetëm flenë dhe nuk kurojnë ekspozita dhe forma të ndryshme organizimi. Absolutisht është koha që t’i kthejmë muzeumet tona nga statikë në muzeume lëvizës, që jetojnë dhe ideojnë projekte dhe krijojnë atraksion për vizitorin. Në këtë kuadër, organizimi i disa prej eventeve të rëndësishme ishte pjesë e një një programi të detajuar mbi kthimin e Muzeut Kombëtar Onufri në një qendër të tillë atraktive. Pra mendojmë se duke krijuar dhe kuruar forma të tilla ekspozimi, ne mundësojmë rritjen e interesit të vizitorëve, si formë edukimi dhe prezantimi me një vizion më të qartë për muzeun tonë, e njëkohësisht rrisim edhe numrin e fluksit të turistëve. Disa prej aktiviteteve që mund të përmenden janë: ekspozita “Kodikët mesjetarë në hapësirën shqiptare”; koncerti me këngë e muzikë korale kishtare “Festivali Apollonia”; sesioni shkencor “Trashëgimia kulturore, materiale dhe shpirtërore në Berat” etj.

7. Së pari, Berati i përket atyre qyteteve në të cilët jeta ka pulsuar që prej krijimit të tij si një qendër me vlera të një qytetërimi të lashtë, dhe si i tillë i ka të ravijëzuara në rrjedhat e historisë të gjitha periudhat e qytetërimit, nga antikiteti ilir tek periudha romake, bizantine, sllave, postbiznatine (otomane) e deri tek në ditët tona.

Sigurisht që periudha e kulturës bizantine dhe postbizantine është një nga periudhat e përfaqësuara denjësisht me shumë objekte të kultit kristian bizantin (kisha), atij islam me arkitekturën objekteve xhami, si dhe me një sërë teqesh të mrekullueshme nga ana arkitekturore e me shije shumë të lartë artistike. Është një numër i konsiderueshëm kishash në kalanë e Beratit, dhe padyshim më përfaqësuesja është katedralja “Fjetja e Shën Mërisë”, sot Muzeu Kombëtar “Onufri”.

Sigurisht, vizitori që vjen në Muzeun Onufri do të njihet me ikonat

maj 2011

13

fut(o)urism Teuta Kallajxhi Drejtore e Muzeut të Armëve

Për të ardhur tek ne, turisti duhet të paguajë dy bileta 1. Pas viteve 90’, janë ofruar disa shpata, kobure të vjetra me gurë stralli, por në Muze nuk është blerë asnjë objekt, jo vetëm për mungesë fondesh por edhe për çmimin e lartë që personat ofrojnë për këto objekte.

2. Armët e prodhuara nga shqiptarët, mbi 400 vjet më parë zbukurojnë vitrinat e muzeve në disa vende të botës si : - 1578 armët e Skenderbeut në Vjenë - 1689 në Petërburg - 1810 në muzeun e Moskës - 1816 në Stamboll - 1867 një ekspozitë në Paris, kishte edhe armë shqiptare.

- 1894 ekspozitë në Çikago ku kishte edhe disa armë shqiptare.

Për armët shqiptarë në Muzeun e Moskës 1810, shkroi shumë shtypi i kohës. Për njërën prej armëve thuhej: “Pushkë shqiptare e kalasë, e vitit 1869, e gjatë 2m , e stolisur me sermë , e prodhuar prej Muhametit. Kasa ka dru panje, kalibri 16mm,qyta ka zbukurime prej kocke e sedefi”.

Dhe sot ky përshkrim i përshtatet disa prej armëve që janë ekspozuar në muze. Midis shpatave të shumta njëra prej tyre ka vlerë të veçantë. Ajo i takon vitit 1670 dhe sipas specialistëve të kësaj fushe, si ajo janë gjetur katër copë në gjithë Europën. Me shumë vlerë është edhe përkrenarja ilire, e cila ështe rreth 3000vjeçare.

Duke ditur vështirësitë për të rikthyer në Atdhe, vlerat e humbura të trashëgimisë sonë kulturore qoftë dhe për arsyet që u thanë më lart, punonjëset e Muzeut, kanë bërë çmos, për të ruajtur të gjitha objektet me vlerë gjatë trazirave të vitit 1997.

3. Ndërsa për vitin 2011, Zyra e Administritmit të Momumenteve të Kulturës, raportoi rreth 20.000 turistë, në muze kanë hyrë vetëm 2000 vizitorë. Problem për këtë mbetet bileta: në hyrje turisti paguan biletën për llogari të Zyrës së Koordinimit të Monumenteve të Kulturës; për të vizituar Muzeun e Armëve, i cili administrohet nga Bashkia e qytetit, duhet të paguajë një biletë tjetër. Ka patur raste, kur një turist , është ndarë nga grupi dhe e ka paguar vetë biletën për të vizituar Muzeun. Krahasuar me vite më parë, kur vizita në kala bëhej me një biletë të përbashkët, numri i vizitorëve është shumë më i vogël.

Statusi i Kalasë së qytetit duhet të zgjidhet përfundimisht, duke ia rikthyer Bashkisë së Qytetit, me synimin e një menaxhimi të gjerë dhe bashkëkohor.

4. Qysh prej inagurimit të Muzeut në 1971, ku asistoi vetë kryeministri i vendit në ato vite Z.Mehmet Shehu, gjë që tregon për vlerësimin e madh të qeverisë për këtë pasuri të kulturës sonë kombëtare, fama e Muzeut të Armëve, u rrit shumë: vërshuan qindra mijëra vizitorë nga të katër anët e vendit dhe të huaj nga shumë vende të botës. Megjithëse sot Muzeu nuk ka adresë në internet, për faktin e thjeshtë sepse sot, nuk ka një kompjuter, kjo famë vazhdon të jehojë e të sjelle akoma vizitorë të huaj.

5. Për muzeun flitet me hollësi në guida turistike të huaja e vendase, gjithashtu, Muzeun, e kanë vizituar operatorë turistikë vendas, të cilët më parë nuk e kanë patur në axhendat e tyre, me qëllim kthimin e tij në një destinacion turistik të mirëfilltë.

Kështu, Muzeu është përcaktur si destinacion turistik në fletëpalosje, harta turistike të qytetit, e rajonit, guidën treditore të botuar nga Këshilli i Qarkut, në guidën e botuar nga ( GCDO) , guida “Çelesi turistik”, “Guida tregëtare” botuar nga Dhoma e Tregëtisë në Janinë 2008 , Guida të Kalasë në disa gjuhë të huaja të botuara nga Zyra e Administrimit të Gjirokastrës etj. Aktualisht Bashkia Gjirokastër, po punon për realizimin broshurave 14

maj 2011

informuese dhe të fletëpalosjeve, jo vetëm për Muzeun e Armëve por edhe më gjerë.

6. Një grup pune në Bashki është duke punuar për të organizuar festimet e 100-vjetorit të Pavarësisë, të cilat ndoshta do të bëhen të ditura më vonë, ku natyrisht Muzeu i Armëve do të jetë pjesë e pandarë e aktiviteteve të larmishme për këtë event me rëndësi të jashtëzakonshme për kombin.

7. Gjirokastra është një nga qytetet më të vecantë të Shqipërisë, unikale për nga vlerat, e papërsëritshme për arkitekturën e saj, me një pasuri të pashoqe kulturore e historike, në vitin 1961 qyteti u shpall nga Kuvendi Popullor i kohës, “Qytet – muze” duke ju nënshtruar gjithë legjislacionit në fuqi e duke përfituar kujdes e mbrojtje institucionale, duke u shndërruar në destinacionin kryesor turistik asaj kohe. Pas viteve 1990 dhe kryesisht pas pranimit në 15 korrik 2005 si “Pasuri e Trashëgimisë Kulturore Botërore” në UNESCO është shndërruar në atraksionin kryesor turistik për vizitorët vendas e të huaj, sidomos për studiuesit, të pasionuarit pas turizmit kulturor, të apasionuarit pas historisë në përgjithësi e në vecanti, kureshtarët e historisë së Ballkanit etj.

- Një koleksionist armësh, gjen të gjitha llojet e armëve që nga epoka e gurit e deri në Luftën II Botërore.

- Shikon burgun e viteve 1929-1968 - Muzeu i Armëve, krahas Pazarit karakteristik, Muzeut Etnografik, Shtëpive tipike të shek XVIII, Hamamit dhe 7 krojeve në lagjen Meçite, objekteve të kultit, rrënojave të Akuaduktit, Obeliskut etj, është një nga destinacionet kryesore në qytet.

Ai ështe i vendosur brenda kalasë së qytetit (e cila gjithashtu është një nga monumentet më të rëndësishme të kulturës sonë kombëtare), në ambientet e ish- burgut. Në librat e përshtypjeve, të cilët janë të shumtë, vlerësohet shumë sepse është I veçantë në llojin e vet. Me 1984, drejtori I muzeumeve të Bukureshtit shkruante: “ kam parë shumë muze armësh nëpër botë por ky është I veçantë sepse nqs përmend njërin, atë të Vjenës, ka armë të prijsave të ndryshëm të Europës, siç janë dhe armët e Heroit tuaj Kombëtar Skëndërbeut. Ndërsa këtu tregohet evoluimi I shoqërisë njerëzore e bashkë me të dhe ai I prodhimit të armëve të ndryshme, për t’u mbrojtur, mbi të gjitha ato janë të zbukuruara, që tregon shpirtin artist të shqiptarit”.

Mehdi Hafizi Drejtor i Muzeui Historik Kombëtar “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” dhe Muzeut Etnografik - Krujë

Do të donim të kishim në muze armët e Skënderbeut, dhe stemat e Principatës së Arbrit, që i përkasin Krujës 1. Eksponatet e fundit në muzeun Gj.K.Skënderbeu kanë hyrë në vitin 2001dhe janë zbuluar në kalanë e Rodonit (Durrës). Është një luan i Shën Markut (Venecian) që mban në dorë një libër të mbyllur, një kryq, dhe një stemë principate.Të tria këto objekte janë të shekullit XV. Edhe në Muzeun Etnografik janë shtuar disa objekte në vitet 20022003.

2. Objektet më të rëndësishme që mund të ekpozoheshin në muzeun tonë janë armët e heroit tonë (shpata dhe përkrenarja ) që ndodhen në muzeun a artit në Vjenë (Kunsthistorisches Museum). Objekte të periudhës së Principatës së Arbrit që ndodhen në Muzeun Historik Kombëtar, apo dhe shumë piktura origjinale kushtuar 500 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut në vitin 1968 që ndodhen në Galerinë Kombëtare të Arteve mund ti përkisnin dhe përshtateshin shumë mirë muzeut tonë.

3. Një përqindje e lartë e vizitorëve të huaj që hyjnë në Shqipëri , vizitojnë edhe Krujën dhe muzetë e saj. Kruja është e favorizuar nga vlerat historike dhe kulturore që mbart,ashtu dhe nga pozicioni shumë i favorshëm gjeografik që ka.

4: Muzeut “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” dhe Muzeut EtnografikKrujë i është dhënë një hapësirë e konsiderueshme në shumë faqe interneti të MTKRS-së dhe Agjensive turistike shqiptare dhe të huaja. Pra turistët shqiptarë dhe të huaj mund të gjejnë lehtë informacion në gjuhë të ndryshme, oraret, numrat e kontaktit, e-mail apo dhe faqen zyrtare të muzeut që është www. muzeukombetarskenderbeukruje.com . Informacione, foto dhe video gjenden dhe në rrjetet sociale apo në you tube.

5: Muzetë e Krujës kanë një bashkëpunim shumë të mirë me operatorët e ndryshëm turistik si brenda, ashtu dhe jashtë vendit.

Kruja është e përfshirë në të gjitha lëvizjet që ata organizojnë (turet 1-ditore apo shumë ditore, krocierat,turet ballkanike etj)

6: Në kuadrin e 100- vjetorit të Pavarësisë në fillim të muajit Nëntor do të organizojmë aktivitetin kushtuar 30 vjetorit të inaugurimit të muzeut “ Gj.K.Skënderbeu” 7. Një turist duhet të vizitojë muzetë e Krujës për vendin që ato zënë në trashëgiminë kulturore shqiptare. Dy muze kombëtarë secili specifik në llojin e tij, gjendja e të dy muzeve është shumë e mirë si brenda ashtu edhe ambjenti i jashtëm. Kolektivi i muzeve tregon gatishmëri maksimale për ti pritur vizitorët me kulturë dhe për ti shoqëruar ata me profesionalizëm .

Tatjana Caca Drejtoreshë e Muzeut të Artit Mesjetar dhe Muzeut të Arsimit

Nuk mund ta pasurojmë muzeun, për mungesë fondesh

1. Eksponatet e fundit të hyra në muzeun tonë kanë qenë rreth viteve 1980. Ato ishin ikona familjare.

2. Ne kemi konstatuar disa objekte të natyrës së muzeut tonë, i kemi ndihmuar poseiduesit për t’i restauruar këto objekte por për mungesë fondesh, në nuk mundemi t’i bëjmë ato pjesë të fondit tonë.

3.Ne nuk jemi në dijeni të numurit të turistëve të huaj që hyjnë Shqipëri, por muzeu ynë për vitin 2011 është vizituar nga 1782 vizitorë të huaj. Muzeu Kombëtar i Arsimit, është vizituar nga 1500 vizitorë të huaj.

4. Muzeu ynë ka faqen e tij në internet me adresë www.muzeumesjetar.al si dhe www.korca.cchnet.it 5. Po, ne kemi bashkëpunim me disa operatorë brenda vendit, të cilët në guidat e tyre kanë përfshirë vizitën në muzeun tonë.

Gjithashtu edhe disa operatorë jashtë vendit (Greqi, Itali, Francë, Gjermani). Muzeu ynë është përfshirë në disa botime guidash turistike si “Korca” botuar nga SNV dhe GTZ. 6. Nga muzeu ynë janë bërë përpjekje maksimale për t’u aprovuar botimi i Monografisë së ilustruar të Piktorit të Popullit Vangjush Mio, në kuadër të projekteve të 100-vjetorit të Pavarësisë.

7. Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar dhe Muzeu i Arsimit, janë dy prej institucioneve më të rëndësishme social-kulturore të Shqipërisë. Eksponatet dhe fondet e pasura të përbëhen përbëhen nga objekte historike, kulturore e artistike të periudhës mesjetare, dhe të periudhës së Rilindjes Kombëtare, që lidhen kryesisht me trashëgiminë e krishterë bizantine dhe pasbizantine, Prej shek. XIII deri ne shek. XIX, si dhe me trashëgiminë e rilindasve.

Nr 5 travel maj 20112012 15 15

fut(o)urism

Skënder Spahiu Drejtor i Muzeut Historik, Vlorë

Vlora ka nevojë për një kompleks muzeal i cili mund të ngrihet në Vlorën e Vjetër 1. Objektet e fundit janë disa gjetje nënujore kryesisht qeramikë dhe bronx të ekspeditës Italo-Shqiptare që eksploroi në gjirin e Vlorës para disa muajve.

2. Kemi identifikuar dhe kemi kartelizuar një koleksion privat me objekte kryesisht të Etnografisë, të cilat specialistët e muzeut i dokumentuan dhe regjistruan në Qendrën Kombëtare të Regjistrimit dhe Inventarizimit. Janë 48 objekte të ekspozuara në ambiente private.

3. Në muzetë që ne drejtojmë kemi një numër të kosiderueshëm vizitorësh por edhe specialistësh të fushave arkeologji dhe etnografi, nxënës, student, të cilët organizojnë orë mësimi, praktikantë të degës së Turizmit, etj, pra edhe vizitorë ditorë dhe pushues.

4. Përmbajtja dhe vendndodhja e godinave dhe e vlerave muzeale është në “Vlora Guide” dhe ”Albania Guide“ si edhe në sinjalistikën lokale.

Muzetë bashkëpunojnë me agjensitë në Vlorë por edhe në Tiranë dhe këto agjensi i kanë përfshirë Muzetë e Qytetit në guidën e tyre dhe vazhdimisht kemi vizita të kësaj natyre në muzeun e Relikeve Arkeologjike dhe Historike dhe në Muzeun Etnografik të Vlorës.

6. Projekti ynë konkret është: Arredimi i brendshëm i ambienteve të muzeut, sepse është restauruar e gjithë godina, gjithashtu ndërtimi dhe ngritja e godinës ku u mbajtën mbledhjet e Kuvendit të Vlorës dhe ngritjes së flamurit, krijimi i një kompleksi muzeal në Vlorën e vjetër.

7. Muzetë e Vlorës kanë në fondin e tyre rreth 200 objekte arkeologjie si thika stralli, çekanë guri, stela, etj, që fillojnë në periudhën e neolitit, objekte me vlera të qytetërimeve të krahinës, si Amantias, Orikut, Olimpias etj., objekte me vlera historike si veshje prej metali te periudhës Ilire, armë dhe vegla pune, enë qeramike por dhe veshje karakteristike të krahinave të ndryshme, që bejnë pjesë në Vlore, të prodhuara në mënyra të ndryshme artizanale etj., por dhe vetë godinat karakteristike me vlera arkitekturore dhe historike, në të cilat janë ekspozuar objektet.

Shënim i redaksisë: Hapësira e vënë në dispon nga redaksia për relatorët e forumit, ka qenë e pakufizuar dhe secili prej tyre e ka përdorur atë sipas dëshirës së tij. Asnjë pjesë e këtij materiali nuk është tjetërsuar apo redaktuar, për të prekur thelbin e tij, por vetëm për qëllime gjuhësore.

16

maj 2011

echo

Bjeshkët e Namuna sekreti i fundit i Europës për trekking “Walks Worldwide”, organizata më e njohur në Britani për trekking, duke parë numrin e madh të kërkesave për trekking në Bjeshkët e Namuna gjatë vitit 2011, si dhe rezervimet e shumta deri tani, parashikon që malet e Shqipërisë do të jenë objetivi kryesor për ushtruesit seriozë të këtij sporti për vitin 2012.

Komentet e Mark Knowles, njeriut përgjegjës për hulumtimin dhe krijues i “Walks Worldwide” e kanë nisur tashmë këtë aventurë të jashtëzakonshme: “Ushtruesit seriozë të trekkingut nuk janë si pushuesit e zakonshëm, ata janë të dhënë pas aventurës, ata kërkojnë vazhdimisht vende të reja që ende nuk janë popullarizuar – e një i tillë është Shqipëria tërheqëse”.

“Sekreti i fundit i Europës në trekking u zbulua: Bjeshkët e Namuna janë spektakolare, të virgjëra dhe praktikisht të padepërtueshme, me përjashtim të ndonjë shtegu që lidh malësorët shqiptarë me botën e jashtme. Ky rajon i largët i Europës mund të krahasohet me destinacionet e përhapura ekzotike, përfshirë edhe rajonet e ecjeve malore në Himalaje.

“Në fakt, ne jemi të sigurt se Shqipëria do të jetë trendy - destinacioni i modës për ushtruesit e këtij sporti, prandaj ne kemi menduar një tur të veçantë për në shtator 2012, për të hulumtuar për herë të parë edhe jugun misterioz të Shqipërisë.

Turet 8-ditore “Walks Worldwide” në Bjeshkët e Namuna janë frymëzuar nga libri i Robert Carver me të njëjtin titull, si dhe nga ekspeditat e Lord Bajronit.

Trekking është një ndër sportet më të kërkuara, dhe konsiston në ecjen 8 orë në ditë në lartësi mbi 2.000 metra.

Aplikohet me grupe të vogla (maksimumi 10 veta). Ata nisin në qershor dhe mbarojnë në shtator 2012.

Guida bëhet nga një ekspert dhe njohës i zonës. globalpropertyguide.com

Alpet Shqiptare

Photo: Feel Albania ©

Një nga revistat dhe guidat turistike më të njohura në Shtetet e Bashkuara e quajtur Frommer’s, së fundmi ka publikuar një listë me destinacionet më të mira në të gjithë botën për tu vizituar në vitin 2012.

Sipas kësaj renditjeje, Frommer’s vendos në vend të parë të listës, Shqipërinë, duke e përcaktuar vendin tonë si vendin më të mirë për tu vizituar në vitin 2012. Raporti cilësi-çmim i ofron mundësinë pjesës me të madhe të turistëve të vizitojnë mrekullitë e Rivierës Shqiptare, duke e krahasuar me atë Kroate, me ndryshimin e madh se riviera shqiptare ofron më shumë qetësi dhe kosto shumë më të ulët. Në Shqipëri mund të gjeni; plazhet me rërë të bardhë, ujrat kristal dhe fshatrat tipikë mesdhetarë.

Parku Kombëtar i Llogarasë shfaqet me pishat e zeza, ku akoma mund të shikosh shqiponjat të fluturojnë lart, apo dhitë e egra dhe macet e egra europiane. Ekspertët e turizmit të sporteve në natyrë thonë që në Shqipëri është më e thjeshtë të praktikosh aktivitete të tipit paragliding apo thjesht ecjet në natyrë, ku je i rrethuar nga limonat, ullinjtë dhe nga kështjellat mesjetare të ndërtuara nga vetë sulltanët të cilët synonin pushtimin e Korfuzit.

Një nga pikat më të nxehta të Shqipërisë është edhe Borshi, ku në të gjashtë kilometrat vijë bregdetare mund të gjejmë rrënoja të romakëve, grekëve dhe të venecianëve. Ndërsa Qeparoja është një vend i vogël ku grekët dhe shqiptarët jetojnë në mes të ullishteve të mbjella para kohës së Napoleonit, të cilat rriten mbi një plazh të bukur, peisazh të cilin mund ta shijosh nën shoqërinë e pak personave - referon Revista Amerikane Frommer’s. akt.gov.al

Top Destination 2012: Riviera Shqiptare

Porto Palermo, Himarë, Albania

Photo: Alket Islami©

Nr 5 travel maj 20112012 17 17

fut(o)urism

18

maj 2011

Fshati Bogë, Bjeshkët e Rugovës, Ks.

Është një nga pikat natyrore më të bukura në Kosovë, i pëlqyer tej mase për natyrën mahnitëse, njerëzit mikpritës e bujarë, klimën e mrekullueshme dhe mundësitë për turizëm malor

Photo: Shkëlzen Rexha©

Nr 5 travel maj 20112012

19

fut(o)urism

20

maj 2011

Farma Sotira, Leskovik, Ersekë, AL

Një destinacion interesant, që jua kemi përcjellë me pamje të freskëta pranverore, por që mund ta vizitoni edhe në dimër, nëse keni dëshirë t'i gëzoheni borës, oxhakut të ngrohtë, shëtitjeve me kuaj, pastërmasë, e plot gëzimeve të vogla dimërore.

Prenotoni në +355 69 23 42 529

Photo: Jonida Hëna ©

Nr 5 travel maj 20112012

21

Shapkë,fut(o)urism Tetovë, Mk

Shapka është një zonë e njohur turistike në pjesën veriperëndimore të Maqedonisë, e banuar kryesisht nga shqiptarët. Ajo ngrihet mbi qytetin e Tetovës, dhe kohët e fundit ka nisur të frekuentohet shumë nga turistë prej Kosovës dhe Shqipërisë.

Photo: Enver Vela ©

22 22

maj 2011

Nr 5 travel maj 20112012 23 23

fut(o)urism Ujvara e Gojanit, Pukë, AL Zona është e një bukurie të veçantë, me panorama fantastike, që ju ftojnë dimër-verë të shijoni natyrën e zonave të Pukës. Ajo që është interesante, duhet theksuar se megjithë problemet e mëdha që ka infrastruktura e Veriut, rruga për në Pukë, nuk bllokohet asnjëherë nga bora, dhe është një destinacion i vlefshëm dimëror www.blue-albania.com

Photo: Gjon Prendi ©

24 24

maj 2011

Nr 5 travel maj 20112012 25 25

fut(o)urism

Turizmi, rruga e Shqipërisë drejt BE

Nga konferenca e IV e Turizmit, organizuar nga Shoqata Shqiptare e Turizmit

Më dt. 24 Janar 2012 u mbajt në Hotel Sheraton Konferenca e IV e Turizmit, organizuar nga Shoqata Shqiptare e Turizmit, në bashkëpunim me partnerët e saj ndërkombetarë dhe MTKRS, si evenimenti më i rëndësishëm institucional që ndodh në shërbim të turizmit në Shqipëri. Gjatë zhvillimit të kësaj konference, ndër të tjera, u ndanë edhe çmime për aktorë të ndryshëm në fushën e biznesit turistik, të cilët kanë spikatur me vlera dhe standarte që duhen ndjekur.

Shumica dërrmuese e fituesve të këtyre çmimeve, janë bashkëpunëtorët e revistës Travel, me të cilët krenohemi se bashkëpunojmë dhe i kemi partnerë në punen tonë të vështirë për promovimin e turizmit shqiptar... Revista Travel, i uron përzemërsisht të gjithë bashkëpunetorët e saj për çmimet, dhe shpreson se bashkëpunimi do të vazhdoje edhe me tej për vitet e gjata që na presin përpara...

Armada Molla

koordinatore projekti ATA

Çmimi Shqiptar i Turizmit është arena ku, cilësia, vlerat, autenticiteti inovacioni dhe unikaliteti i produktit dhe ofertës së turizmit shqiptar konkuron dhe vlerësohet profesionalisht. Partnerët e Çmimit të Turizmit Shqiptar, ATA - Shoqata Shqiptare e Turizmit, Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, GIZ vendosën të vlerësojnë këtë vit ofertat me të mira të Turizmit Shqiptar në kategoritë Inovacion, Marketing dhe Ekoturizëm ose Turizëm Miqësor ndaj Ambientit. Bazuar në një set professional kriteresh vlerësimi Juria ndërkombëtare e përbërë nga specialistë të fushave të turizmit, përzgjodhi 4 nga 10 aplikantët e këtij edicioni për 3 kategoritë e Çmimit Shqiptar të Turmzit dhe njërin prej tyre e vlerësoi me një Çmim Special.

Komuna Gjinar - Inovacion Juria nderoi me Çmimin e Inovacionit, Komunën Gjinar si një shembull i përpjekjeve për të zhvilluar turizmin në rrethana jo të favorshme. Duke shfrytëzuar plotësisht resurset natyrore turistike, vlerat kulturore dhe folkloristike të zonës, stafi i komunës ka krijuar mundësi për të zhvilluar turizmin si dhe për ta promovuar atë në një mënyrë shumë origjinale.

Turizmi familjar është risia që ka sjellë ky projekt në këtë zonë. Në pamundësi për investime të mëdha nga ana e stafit lokal dhe me mbështetjen e World Vision është bërë restaurimi i disa prej shtëpive të fshatit dhe janë inkuruajuar familjet të krijojnë një traditë mikpritjeje për vizitorët. Promovimi i produkteve bio dhe ushqimit tradicional, trajnimi i të rinjve të zonës si guida Turistike duke mësuar edhe gjuhë të huaja, janë disa prej aspekteve ku është fokusuar ky projekt për turizmin. Kjo frymë bashkëpunimi ka krijuar mundësi për familjet që jo vetëm të angazhohen, të shesin produktet bujqësore dhe artizanale që prodhojnë, por edhe të gjenerojnë të ardhura që kanë ndryshuar gjendjen e tyre ekonomike. Kjo gamë produktesh dhe aktivitetesh kulturore ka krijuar një imazh të ri për zonën duke e kthyer atë në një destinacion të mundshëm turistik.

Camping Albania - Marketing Camping Albania është një iniciativë e hershme por që sjell përçdo ditë elemëntë të rinj në promovimin jo vetëm të zonës ku është vendosur per të kryer aktivitetin turistik, por për të gjithë turizmin shqiptar në përgjithësi.

Duke e konsideruar Turizmin si një industri në rritje por dhe me vlera të mëdha ekonomike, dy ideatorët e këtij projekti kanë zgjedhur Shqipërinë jo vetëm për natyrën dhe vlerat kulturore që ofron por edhe për faktin që turizmi shqiptar ka shumë nevojë të promovohet. Kështu ideja për ngritjen e një kampingu në Shqipëri dhe pikërisht në një zonë ku bukuritë natyrore ndërthurren me kulturën e lashtë shqiptare, nisi që prej vitit 2004 dhe sot ka marrë formën e një produkti turistik të plotë.

Filozofia e marketimit të këtij produkti është bazuar në një platformë komu-

nikimi të gjerë dhe në një website të plotë informativ. Faqja e dedikuar për kampingun është gjithmonë e aksesueshme dhe konfirmon një numër të shtuar të vizitorëve të huaj që kërkojnë të njohin sa më shumë Shqipërinë.

Informacionin e përditësuar për Camping Albania, për kampe të njëjtë por edhe për itenerare dhe qendra Turistike në Shqipëri, nuk do ta gjeni vetëm online, por dhe nëpërmjet spoteve publicitareve, botimeve periodike si dhe mediave të ndryshme brenda dhe jashtë Shqipërisë. Kjo platformë e gjerë komunkimi e ndërtuar profesionalisht nga përfaqësuesit e Camping Albania në Shqipëri është sot një portal informativ për shumë vizitorë.

Sot ky projekt shënon një rritje të numrit të vizitorëve deri në 50% më shumë krahasuar me një vit më parë. Juria e vlerësoi Projektin e promovimit të Camping Albania me Çmimin e Turizmit Shqiptar 2011 të Marketingut.

Outdoor Albania- Ekoturizëm OA - Outdoor Albania është e para agjensi turistike në Shqipëri që ka ofruar Rafting si produkt turistik. I realizuar më së shumti në Kanionet e Osumit, por edhe në lumenj të tjerë të Shqipërisë, ky produkt i është shtuar listës së llojeve të turizmit që po aplikohen në Shqipëri, jo vetëm si një produkt zbavitës dhe mbresëlënës por si një produkt me një harmoni të plotë me natyrën, i njohur ndryshe si turizmi miqësor me ambjentin.

Që prej 2009 OA përdor bazën materiale të domosdoshme për ushtrimin e këtij aktiviteti e cila brenda të gjitha standarteve të Bashkimit Europian siguron plotësisht jetën e vizitorëve.

Rritja e konsiderueshme e numrit të vizitorëve në një zonë thuajse të pashkelur më parë për qëllime turistike siç është Çorovoda dhe Skrapari; krijimi i një tradite të re në Shqipëri për shfrytëzimin e kohës se lirë në mënyrë aktive, të shëndetshme dhe sportive, njohja me atraksionet natyrore dhe kulturore, si dhe edukimi me dashurinë për natyrën, vlerat e saj në jetën tonë, mbrojtjen e saj janë objektivat kryesore të këtij projekti shumëvjeçar.

Risi në këtë projekt për dy vitet e fundit është përdormi për herë të parë në Shqipëri i kamerave 'GoPro' on-board 'kundër ujit', që i ka dhuruar publikut pamje të rralla nga këndvështrime unike që tregojnë se sa e pasur dhe e larmishme është bota nënujore në vendin tonë.

Rafting në Shqipëri ka tërhequr tashmë jo vetëm turistët e huaj, por edhe vizitorët vendas të cilët janë bërë pjesë e aventurës që veçse natyra ta ofron.

Ajo çfarë vlen për t‘u theksuar është që stafi i OA profesionalisht informon vizitorët mbi bukuritë natyrore shqiptare të cilat i trajton me shumë miqësi dhe vlerësim, por në të njëjtën kohë apelon për mbrojtjen e tyre. Të bindur në këto vlera të pazëvendësueshme të natyrës shqiptare nuk kanë munguar nga ana e këtij stafi shumë iniciativa mbrojtëse dhe ndërgjegjësuese.

Fituesit nga komuna Gjinar, nga Outdoor Albania, dhe stafi i ATA-s me bashkëpunëtorët Foto: ATA ©

Momente gjatë zhvillimit të konferencës Foto: Blue Albania © 26 26 maj 2011

Brezovica turizëm i improvizuar Majtas: Fituesit e Camping Albania dhe Ambasadorja Gjermane Carola Myler. Djathtas: Ministri i MTKRS Aldo Bumçi dhe perfaqësuesi i Krujës Foto: ATA ©

Së fundi OA e ka dokumentuar historinë e këtij suksesi në një mënyrë që mund të transferohet edhe në destinacione të tjera të Shqipërisë.

Janë këto dhe shumë aspekte të tjera që e bindën Jurinë ta vlerësojnë projektin Rafting në Konionet e Osumit si dhe të gjithë produktin specifik të Rafting Albania ofruar nga OA me Çmimin e Turizmit Shqiptar Ekoturizëm ose një mik të Natyrës dhe Turizmit shqiptar. Çmimi Special, Muzeu Kombëtar “Gjergj Kastrioti” – Krujë Muzeu Historik "Gjergj Kastrioti" - Krujë është një nga institucionet më të vizituara të historisë dhe kulturës shqiptare. Godina e tij e vendosur në Kalanë shekullore të Krujës, historia e Heroit Kombëtar Gjergj Kastrioti, objektet, veprat e artit, si dhe guidat profesionale që shoqërojnë gjithmonë vizitorët në këtë muze, janë pa dyshim komponenti kryesor i paketave klasike te agjensive incoming dhe jo vetëm.

Projekti i titulluar “Trashëgimia kulturore - muzeale e Krujës si mundësi për zhvillimin e turizmit“ një iniciativë e stafit të Muzeut ka si qëllim kryesor ruajtjen dhe promovimin e vlerave historike dhe kulturore të qytetit të Krujës, në funksion të zhvillimit turistik të kësaj qendre.

Por pavarësisht fluksit të vizitorëve, tendencat e kohës diktojnë standarte dhe forma të reja të komunikimit të këtyre vlerave. Në këtë kontekst është bazuar dhe aplikuar projekti i mësipërm, i cili i mbështetur edhe nga institucionet publike të kulturës por edhe organet lokale ka mundësuar njohje mbarëkombëtare të kësaj qendre me vlera historike. Një set i pasur publikimesh, mbi historikun e qytetit, mbi vetë Kalanë dhe të tjera objekte të njohura të trashëgimisë kulturore, natyrore dhe religjioze të Krujës, në disa gjuhë të huaja përmbushi misionin promovues të projektit nga njëra anë, duke rritur gjithashtu edhe ndërgjegjësimin tek vendasit se si duhet ta rujanë dhe konservojnë këtë trashëgimi për brezat që do të vijnë.

Titulli President Nderi i ATA-s për z. Gerd Hesselmann ATA me shumë dashamirësi ka vendosur ta nderoj z.Hesselmann me një Çmim Special i cili mbart mirënjohjen dhe vlerësimin tonë për kontributin e tij dhënë në ndihmë të Turizmit Shqiptar. Gjatë një periudhe 4-vjeçare ai ka kontribuar në oneptimin dhe fuqizimin e ATA-s si një shoqatë ombrellë e bizneseve të turizmit.

Mbështetje për integrimin e Shqipërisë në bashkëpunimin ndërrajonal të sektorit të turizmit, moderimin e seminareve përkatëse rajonale, mbështetje në prezantimin dhe pjesëmarrjen e Agjentëve Turistikë dhe grupeve të biznesit në Këln. Ai wshtw gjitashtu edhe ideatori I Koncepteve te ATA-s si:Çmimi i Turizmit Shqiptar, Katalogun e Anëtarëve të ATA-s, Indeksi i Klimës së Biznesit të Turizmit Shqiptar instrumente këto shumë domethenëse për pozicionin e ATA-s në sektorin e turizmit dhe që forcojnë rolin e saj në administratë dhe në publik.

“Për kontributin e dhënë në krijimin dhe forcimin e Shoqatës Shqiptare të Turizmit - ATA në shërbim të turizmit shqiptar” ATA e nderon z. Gerd Hesselmann me Titullin “President Nderi i ATA-s”.

Në qendër, Gerd Hesselman, shoqëruar nga Presidenti Z. Enver Mehmeti, dhe stafi i ATA-s Foto: ATA ©

Kërkesa për turizëm dimëror në Kosovë është e lartë, por kapacitetet mbeten të kufizuara. Ndërkohë, infrastruktura është gati e mjerueshme. Mjafton t’i risjellim ndërmend pamjet e freskëta të këtyre ditëve, kur dhjetëra vetura u bllokuan në Brezovicë dhe në Prevallë. Tek-tuk është parë ndonjë automjet që e pastron borën, por kjo është fare pak.

Turizmi te ne në Kosovë vazhdon të mbetet i injoruar në prioritetet ekonomike. Ndonëse kemi resurse të konsiderueshme për ta zhvilluar një industri turizmi të suksesshme, në këtë drejtim po bëhet fare pak. Është e natyrshme që për shkak të këtyre kushteve, turistët potencialë t’ua mësyjnë maleve të Maqedonisë, Bullgarisë, Sllovenisë, Austrisë, ku standardet janë dukshëm më të larta. Kosova e ka një Departament Turizmi, që mbahet gjallë me një buxhet qesharak dhe nuk mund të sjellë ndonjë rezultat në zhvillimin e këtij sektori. Neglizhencën e sektorit turistik e dëshmon edhe zvarritja e gjatë e privatizimit të Brezovicës.

Radhë të gjata me vetura që s’kanë ku të parkohen dhe kapacitete të limituara për t’u akomoduar, është ajo që të pret në njërin nga vendet më turistike, jo vetëm në Kosovë, por edhe në mbarë rajonin. Politika është përkujdesur që ta ketë “strehën” e vet në Brezovicë, por ka harruar ta rifunksionalizojë qendrën e madhe të skijimit. Një shtet funksional duhet të përkujdeset për resurset ekonomike, t’i zhvillojë dhe modernizojë ato, duke e krijuar infrastrukturën e nevojshme për t’i tërhequr investimet serioze. Kosova ka potencial të madh, por administrimi aktual është një improvizim i pashoq, që po i kushton shumë ekonomisë kosovare. Qeveria, por edhe vetë bizneset, duhet të bëjnë më shumë, që të mundësojnë zhvillimin e turizmit. Kështu mund të hapen vende të reja pune, që është edhe një premtim i parealizuar i koalicionit, i cili është aktualisht në pushtet. kosova sot Nr 5 travel maj 20112012 27 27

fut(o)urism

Berati &

Ky material u pregatit për revistën Travel me ndihmën e bashkisë së Beratit

SUSTCULT

Një Udhëtim në shtatë Site të Trashëgimisë Kulturore të UNESCO-s, pjesë e Europës Juglindore Berati dhe shtatë Site të tjera të UNESCO-s përfshihen në projektin për zhvillimin e turizmit bazuar në trashëgiminë historike dhe kulturore të këtyre Siteve .

Projekti SUSTCULT- ‘’Arritja e qëndrueshmërisë nëpërmjet një këndvështrimi të integruar për menaxhimin e trashëgimisë kulturore’’, financohet nga Bashkimi Europian dhe ka një hark kohor 3 vjeçar 2011-2013. Në këtë projekt është përfshirë Bashkia e Beratit dhe Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare Berat. Partneri kryesor është Bashkia Venecia , por në Projekt përfshihen 12 institucione nga 7 vende (Itali, Slloveni, Greqi, Rumani dhe Hungari,FYROM dhe Shqiperi) duke formuar një partneritet të mirëbalancuar me lidhje të fortë territoriale.

Shumë site të trashëgimisë në Rajonin e Europës Juglindore janë nën trysni. Përmirësimi efektiv i menaxhimit të siteve kulturore është një prioritet dhe një sfidë e madhe kulturore dhe politike në të gjithë rajonin. Këndvështrimi sipas SUSTCULT është që trashëgimia kulturore ka një kuptim të rëndësishëm social dhe ekologjik , i cili do të ruhet si një burim i zhvillimit të qëndrueshëm.

Objektivi kryesor i Projektit SUSTCULT është të përmirësojë efektivitetin e menaxhimit të siteve të trashëgimisë nëpërmjet zhvillimit të një metodologjie të përbashkët të vlerësimit të kompleksitetit të trashëgimisë kulturore në Europën Juglindore.

Aktivitetet kryesore të projektit: •Ngritja e 7 rrjeteve lokale dhe një rrjeti ndërkombëtar në Europën Juglindore në fushën e menaxhimit të trashëgimisë kulturore.

•Zhvillimi dhe funksionimi i një platforme WEB GIS për ruajtjen dhe menaxhimin e trashëgimisë; •Përcaktimi i një metodologjie të përbashkët ndërkombëtare për menaxhimin e integruar të siteve të trashëgimisë kulturore.

28

maj 2011

•Hartimi dhe realizimi i nje pakete trajnimi (kurse trajnimi online dhe në çdo sit ) për të rritur kapacitetin menaxhues.

•Zhvillimi/Përmirësimi i planeve të menaxhimit në sitet e partnerëve, bazuar në një metodologji të përbashkët.

•Përcaktimi i një strategjie marketingu të qëndrueshëm për resurset specifike kulturore bazuar në analizën e tregut lokal dhe planet e biznesit.

Rezultatet e pritura : Përmirësimi i bashkëpunimit lokal dhe ndërkombëtar nëpërmjet përfshirjes së aktorëve kyç; rritja e ndërgjegjësimit të publikut të gjerë dhe tek aktorët për vlerat e trashëgimisë së Europës Juglindore dhe potencialin e saj në tërheqjen e burimeve financiare dhe rritje të qëndrueshme; ndarje e eksperiencave dhe të informacionit referuar gjeografisë mbi trashëgiminë kulturore; kuadër pune mbi menaxhimin e qëndrueshëm të trashëgimisë; kapacitet institucional në rritje në menaxhimin dhe promovimin e trashëgimisë; rritje të përdorimit të informacionit kompjuterik dhe teknologjisë dhe promovim i burimeve kulturore; menaxhim dhe integrim i përmirësuar i siteve të trashëgimisë kulturore në instrumentat e planifikimit; të kuptuarit më mirë të mundësive të tregut dhe strategjive për rritjen e atraktivitetit të siteve dhe gjenerimin e të ardhurave.

Hapja zyrtare e projektit SUSTCULT u zhvillua në 14 Prill në Venecia në prestigjiozin Pallatin Dukal në Sheshin San Marco. Prezenca e pothuajse gjithë partnerëve të projektit dhe aktoreve lokalë nga gjithë Rajoni Veneto si dhe të gjitha kontributet e tyre të çmuara , rezultuan në një takim të suksesshëm . Gjithashtu Zyra e UNESCO-s ne Venecia , si një partner vëzhgues , mori pjesë në takim duke dhënë shumë kontribute të vyera mbi procedurat e UNESCO-s për hartimin e planeve

menaxhuese të siteve të trashëgimisë .

Prezantim i shkurter i 7 siteve të trashëgimisë kulturore Itali - “Venecia dhe lagunat e saj ” Sit kulturor .Themeluar në shekullin 5 dhe i përhapur në mbi 118 ishuj të vegjël , Venecia u bë një fuqi detare kryesore në shek. 10 . I gjithë qyteti është një kryevepër e jashtëzakonshme arkitekturore në të cilën edhe ndërtesa më e vogël përmban punë të bëra nga artistët më të medhenj të botës.

Slloveni-Vipava Valley - Peisazh kulturor. Siti përfaqëson një shembull të vyer të aseteve të peisazhit kulturor : lugina rrethohet nga platetë e larta Trnovski Gozd, Hrušica dhe Nanos dhe nga Vipava Hills.Për shekuj,zona ka qenë një rrugë kalimi ndërmjet Italisë dhe Rajonit të Danubit, por mban të paprekur tipare të vecanta natyrore.

Greqi- Korfuz Sit kulturor . I vendosur në një pozicion strategjik në hyrje të detit Adriatik dhe i ka rrënjet në shek. 8 p.e.s. Ansambli urban dhe i portit të Korfuzit përbëjnë një shembull arkitektonik të një vlere të jashtëzakonshme universale si në autenticitetin dhe integritetin e saj..

Shqipëria - Berat Sit kulturor . Qyteti i Beratit, deklaruar Qytet Muze ne 1961 nga Qeveria Shqiptare , iu shtua Listës së Trashëgimisë Kulturore të Unesco-s në 2008, si një shembull i rrallë i një qyteti të periudhës Otomane. I vendosur në Shqipërinë Jugore, Berati është një qendër historike e fortifikuar , i cili dëshmon pasurinë dhe diversitetin e trashëgimisë arkitekturore të rajonit. Berati është vendosur në Lumin Osum, ndërmjet Malit të Tomorrit dhe luginës së Myzeqesë. Siti përbëhet nga tre pjesë : Kalaja e Beratit e ndërtuar mbi një kodër në anën veriore të lumit , lagjia Mangalem vendosur në këmbët e kodrës së kalasë , kalaja e Goricës dhe lagjia e saj vendosur në bregun jugor të lumit.

Ohri - Sit i përzier kulturor dhe natyror; një nga vendbanimet më të hershme njerëzore në Europë. Qyteti dhe Rajoni i tij historik dhe kulturor janë të vendosur në një vend natyror të një vlere të veçantë , ndërsa arkitektura e tij përfaqeson ansamblim më të ruajtur dhe më të kompletuar të arkitekturës së hershme urbane në trojet Sllave.

Rumania : Bakau, Sit kulturor. I vendosur në vendbanimet antike që kanë ekzistuar qysh në vitin 4500 p.e.s. Është qendra e rajonit ( Kontea Bakau) dhe ka shumë nga monumentet e tij dhe sitet arkeologjike. Kontea është e vendosur në Rajonin Moldova dhe ka një diversitet të madh burimesh :kulturore, historike,natyrore dhe një traditë të rëndësishme dhe të pasur kulturore. .

Rumania: Manastiri i Hurezi-t Sit kulturor. I formuar në 1690 nga Princi Konstantin Brancoveanu, Manastiri i Hurezi-t , në Walachia, është një kryevepër e stilit ‘Brankovan’.Është i njohur për pastërtinë dhe balancën arkitekturore.

A journey to the 7 sites of the World Heritage of UNESCO, part of the Eastsouth Europe Berat and six UNESCO SITES are involved in the Project SUSTCULT for the tourism development through the usage of historic and cultural values.

A Journey in Seven UNESCO Sites, part of the South East Europe.

Project SUSTCULT - ‘’Achieving Sustainability through an integrated approach to the management of cultural heritage’’ Arritja e qëndrueshmërisë nëpërmjet një këndvështrimi të integruar për menaxhimin e trashëgimisë kulturore’’, is funded by the European Union and will be implemented for a three years period 2011- 2013. The Municipality of Berat and the Regional Directorate of National Culture Berat are the local partners for its implementation , while the Lead Partner is Municipality of Venice – Italy.

Many valuable heritage sites in the SEE region are under pressure. Improving the effectiveness of cultural sites management is a priority and a great cultural and political challenge throughout the region. The SUSTCULT approach is that cultural heritage has a social and ecological intrinsic significance which shall be safeguarded as a source of sustainable development .

The SUSTCULT project’s main objective is to Improve the effectiveness of heritage sites management through the development of a common methodology capable of valorising the complexity of the SEE cultural heritage.

Main project activities: •Setting-up of 7 local networks and a transnational SEE network in the field of cultural heritage management, •Development and running of a Web GIS platform for heritage knowledge management and promotion; •Definition of a common transnational methodology for integrated management of cultural heritage sites •Design and realisation of a transnational training package (on-line and on site training courses) to increase management capacity; •Development/improvement of management plans in partner sites based on the common methodology •Definition of a sustainable marketing strategy framework for site-specific cultural resources based on local market analyses and business plans Expected results: Improved local and transnational collaboration through the involvement of key stakeholders; Increased awareness among wider public and stakeholders of the SEE heritage value and its potential for attracting financial resources and sustainable growth; Shared knowledge and georeferenced information on cultural heritage; Transferable framework for the sustainable management of heritage; Greater institutional capacity in management and promotion of heritage; Greater use of ICT for mapping and promoting cultural resources; Improved management and integration of cultural heritage sites in planning instruments; Better understanding and knowledge of market opportunities and strategies for increasing attractiveness of targeted sites and income generation.

The official launch of the SUSTCULT project took place on April 14 in Venice in the prestigious framework of Palazzo Ducale in St. Mark’s Square. Also the UNESCO Venice Office, as observer partner, participated in the

meeting by providing very good inputs on the UNESCO procedures for drafting the heritage site’s management plan.

Brief presentation of the SITES –Part of the Project : Venice- Italy Cultural site. Founded in the 5 th century and spread over 118 small islands, Venice became a major maritime power in the 10th century. The whole city is an extraordinary architectural masterpiece in which even the smallest building contains works by some of the world’s greatest artists such as Giorgione, Titian, Tintoretto, Veronese and others. Venice is a unique artistic achievement. The influence of Venice on the development of architecture and monumental arts has been considerable. Venice possesses an invaluable series of architectural ensembles illustrating the age of its splendour. It presents a complete typology whose exemplary value goes hand-in-hand with the outstanding character of an urban setting which had to adapt to the special requirements of the site.

Vipava Valley – Slovenia Cultural landscape. This site represents a valuable example of cultural landscape asset: the valley is surrounded by the high plateaus of Trnovski gozd, Hrušica and Nanos and by the Vipava Hills merging with the Karst. For millennia, the area has been a passage way between Italy and the Danube region but it keeps intact very peculiar natural features. The valley hosts viniferous hills, natural resources of great interest and sacred monuments, mostly churches from the Gothic period, and castles that constitute a highly valuable cultural landscape.

Corfu- Greece Cultural site. The Old Town of Corfu, is located in a strategic position at the entrance of the Adriatic Sea and has its roots in the 8th century BC. The urban and port ensemble of Corfu constitute an architectural example of outstanding universal value in both its authenticity and its integrity. Despite the proactive policies of restoration, many works still have to be started/ completed. The responsibility for the site protection involves the Hellenic Ministry of Culture, the Municipality of Corfu and the Superintendence for Byzantine and post-Byzantine antiquities. The cultural site has been inscribed in the UNESCO List in 2007 after the submission of a Management Plan prepared by the MC and other relevant stakeholders.

Berat- Albania Cultural site.

The city of Berat, declared a Museum City in 1961 by the Albanian Government, was added to the UNESCO World Heritage List in 2008 as a rare example of a well-preserved Ottoman town. Situated in Southern Albania, Berat is a fortified historic centre that bears witness of the wealth and diversity of the architectural heritage of the region. Berat is located on the Osum River, between the mountain of Tomorri and the valley of Myzeqe. The site consists of three parts: the Castle of Berat built on a hill on the north bank of the river, the Mangalem quarter located at the foot of the castle hill, the fortress of Gorica and its quarter located on the south bank of the river. The urban centre of Berat bears outstanding testimony to various types of monument and vernacular urban housing belonging to the Medieval period.

Ohrid- Macedonia Mixed site (cultural and natural): the city of Ohrid is a

UNESCO WH mixed site (natural and cultural) and one of the oldest human settlements in Europe. The city and its historic cultural region are located in a natural setting of exceptional value, while its architecture represents the best preserved and most complete ensemble of ancient urban architecture of the Slavic lands.

Bakau- Romania Cultural site. Bacau rests on ancient settlements existing from 4500 BC, it is the core of the region (Bacau County) and hosts many of its monuments and archaeological sites. The County is situated in the Moldova Region and it boasts a great diversity of assets: cultural, historic, naturalistic and an important and rich cultural tradition.

Monastery of Hurezi – Romania Cultural site. Founded in 1690 by Prince Constantin Brancoveanu, the Monastery of Hurezi, in Walachia, is a masterpiece of the ‘Brancovan’ style. It is known for its architectural purity and balance, the richness of its sculptural detail, the treatment of its religious compositions, its votive portraits and its painted decorative works. The school of mural and icon painting established at the monastery in the 18th century was famous throughout the Balkan region.

PREZANTIM I SHKUTËR I PROGRAMIT SEE Programi i Europës Juglindore (SEE) është pjesë e objektivit të Bashkëpunimit Territorial Europian të Politikës Rajonale të BE .Programi synon përmirësimin e procesit të integrimit territorial, ekonomik dhe social në Europën Juglindore , duke kontribuar në kohezionin, stabilitetin, dhe konkurrencën e zonës nëpërmjet zhvillimit të partneriteteve ndërkombëtare dhe aktiviteteve të përbashkëta për cështjet me rëndësi strategjike .Programi SEE 2007 - 2013 është një program ndërkombetar që bashkon numrin më të madh të shteteve pjesëmarrëse: 16 ne total - www.southeast-europe.net.

The South East Europe (SEE) Programme is part of the European Territorial Cooperation objective of the EU Regional Policy. The programme aims at improving the territorial, economic and social integration process in South East Europe and contributing to cohesion, stability and competitiveness of the area through the development of transnational partnerships and joint action on matters of strategic importance. The SEE Programme 2007 - 2013 is the transnational programme that gathers the biggest number of participating countries: 16 in total - www.southeast-europe.net

Nr 5 travel maj 20112012

29

fut(o)urism intervista

Irhan Jubica

Në fillim u befasua nga ideja e intervistës – ndoshta duke u nisë prej faktit se këndvështrimi i saj për Shqipërinë është disi i veçantë për me u përfshi në faqet e një reviste që duhet me paraqitë anët e bukura të vendit. Megjithatë, ky moment kaloi dhe Jutta Benzenberg, gjermania që ka fiksuar tranzicionin zvarranik shqiptar në imazhe të panumërta, nis të tregojë sa e ka tronditë Shqipëria qysh se ia dëgjoi emrin, ende pa e njohur nga afër. Shqipërinë që erdhi ta jetonte këtu, Benzenberg e ka quajtur “Bukuri e rëndë”, periudhën e vështirë që kaloi vendi - “Mbijetesa shqiptare”, ndërsa shqiptarët sot, sipas imazheve të librit të tretë të fotografes, janë “Me të shkuarën, përpara”. E shkuara, që nuk është gjithmonë bardhezi. Dhe e ardhmja, që jo përherë i shfaq ngjyrat.

Dikur pat thënë se ndjehet më shumë fotoreportere se artiste, por në intervistën që vijon, Benzenberg flet prapë për dashuri, keqardhje e të tjera ndjenja, për të cilat një reporter nuk shqetësohet fort gjatë punës. Përfundimisht, Jutta Benzenberg është aq e lidhur me Shqipërinë, sa nuk pranon as t’i thuash se portreti i vëllait të Martin Camajt, një peizazh i çfarëdoshëm i këtij vendi, një shamizezë, apo edhe një vashë që rend nëpër korridoret e braktisura të Hotel “Dajtit” - është Shqipëria, sepse ta kthen: jam edhe unë aty; fotot shprehin atë çka unë ndjej në atë shkrepje; fotografia po më ndihmon të gjej çka më mungon.

30 30

maj 2011

Jutta

benzenberg shqiptarja

"deutsch" www.juttabenzenberg.com

Jutta Benzenberg Foto: Bevis Fusha Š

Nr 5 travel maj 20112012 31 31

fut(o)urism

Shkodra Lake 2001 Foto: Jutta Benzenberg ©

Portret

Foto: Jutta Benzenberg ©

TRAVEL: Si e kujtoni herën e parë që keni dëgjuar fjalën Shqipëri? Po kontakti i parë me shqiptarët e pastaj me Shqipërinë, si ka qenë?

BENZENBERG: Kontakti i parë ishte nëpërmjet një reviste javore në Gjermani “Die Zeit”, ku pashë të botuara fotot e anijeve me refugjatët që niseshin për në Bari dhe të them të drejtën, nuk isha e impresionuar më shumë sesa e shokuar dhe e habitur se çfarë lloj njerëzish mund të ishin këta, që rrezikonin gjithçka dhe iknin jashtë vendit për të kërkuar fatin në këtë mënyrë. Kontakti i dytë ishte Martin Camaj, profesori i Albanologjisë në Mynih. Ai më këshilloi të takoja gazetarin shqiptar Ardian Klosi, që në atë kohë ishte shumë aktiv në transformimet demokratike të Shqipërisë. E takova Ardianin në Mynih dhe ai më ndihmoi të vija në Shqipëri, për herë të parë në nëntor të vitit 1991.

Kur vendosët të zhvendoseshit për të jetuar në Shqipëri, a kishit frikëra, dyshime, pasiguri? Shkurt: a është Shqipëria një vend ku edhe perëndimorët mund të bëjnë një jetë normale?

32

maj 2011

Village Rrukaj, Puka District, Albania 2010 Foto: Jutta Benzenberg ©

Nuk kisha asnjë frikë dhe për asnjë moment nuk dyshova të vija në Shqipëri. Madje kisha pritur me padurim për shumë kohë që të jetoja këtu, sepse e njihja vendin shumë mirë nga udhëtimet e mëparshme dhe gjithmonë isha mrekulluar nga njerëzit, mënyra e jetesës dhe mrekullitë natyrore të Shqipërisë. Nuk prisja të jetoja një jetë “normale” në këtë vend, por kjo ishte krejt çka mendoja gjithnjë për një jetë normale.

Kur u kthyet në vendet që vizituat para dy dekadash – në udhëtimin tuaj të parë nëpër Shqipëri - çfarë nuk ishte ndryshuar?

Kur shkova pas 20 vjetësh në shtëpinë e Martin Camajt, gjeta një vend të braktisur dhe njerëzit e larguar, ngaqë të gjithë kishin shkuar jashtë, ndërsa kushtet e fqinjëve ishin po ato. Gjeta të njëjtën varfëri dhe izolim ashtu si 20 vjet më parë, të njëjtat tradita, për shembull ku gruaja nuk lejohej të ushqehej me ne në tavolinë, por edhe të njëjtën mikpritje si më parë.

E them këtë pa asnjë lloj paragjykimi.

Për mua është e mrekullueshme të gjesh të tillë mjedise si artiste, sepse më shërben për foton, por për njerëzit s’më pëlqen aspak që vazhdojnë e

janë në të njëjtën gjendje.

A mendoni se dikush ikën prej të kaluarës sepse nuk ka shpresë për të ardhmen?

Nuk besoj në mendimin e të shkuarës dhe as në mendimin e të ardhmes.

Për mua është e rëndëKur sishme vetëm shkova pas 20 vjetësh në shtëpinë e Martin e tashmja.

Camajt, gjeta një vend të brak- Ky është tisur dhe njerëzit e larguar, realiteti im. ngaqë të gjithë kishin shkuar Unë them jashtë, ndërsa kushtet e se kur menfqinjëve ishin po ato. Gjeta të njëjtën varfëri dhe izolim don vetëm në ashtu si 20 vjet më parë, të të shkuarën njëjtat tradita. apo në të ardhmen, atëherë humbet sensin e jetës së vërtetë.

A mendoni se ka efekt t’u kujtosh shqiptarëve se si janë, pavarësisht prirjes së tyre për të harruar? A keni pasë reagime negative ndaj punëve tuaja?

Nuk e besoj këtë sepse me këtë lloj vështirësish që kanë shqiptarët, për shembull të fitojnë paranë e përditshme me vështirësitë e mëdha, që i rrethojnë kudo, thjesht për të ushqyer fëmijët e tyre dhe vetveten, nuk janë shumë të interesuar - me sa shoh -

për të kaluarën. Ndoshta është ky tisi i brezit tim - që përshkruaj në foton time - ku e shkuara, të detyron ose më saktë na detyronte, të ishim fajtorë për shkak të së shkuarës sonë në luftë. Nuk kam pasur asnjë reagim të keq për fotot e mia dhe njerëzit janë shumë të hapur dhe më kanë vlerësuar për punën time.

Ju keni zgjedhur të tregoni anën

tjetër të Shqipërisë. A i kanë vizituar ekspozitat tuaja politikanët që jetojnë në anën tjetër të kësaj Shqipërie?

Sigurisht që ata i njohin punët e mia, sepse këtë e kam vërtetuar në takimet me ta. Por nëse i pëlqejnë në të vërtetë apo jo, kjo nuk ka shumë rëndësi për mua. E nëse do kishte ndonjë reagim kjo s’do ishte keq, sepse do të tregonte se ata e ndiejnë më thellë artin.

Gjergj Camaj, brother of the poet Martin Camaj in Dukagjin, Temal 1992 Foto: Jutta Benzenberg ©

A është më e vështirë me gjetë subjekt për foto në Shqipëri?

Aspak. Mund të gjej në çdo sekondë dhe minutë tema dhe subjekte dhe dua të vazhdoj kështu, derisa sa të kem mundësi të punoj.

Më kënaqësi ju jep puna me njerëzit apo me ambientin?

Sigurisht me njerëzit. Ashtu si e shihni në portretet e mia, i dua shumë njerëzit që pozojnë për mua. Ata më duket sikur më falin një jetë të tërë. Më pëlqejnë minutat e pakta të intimitetit, edhe pse shpeshherë as nuk i njoh ata.

Ato momente të japin përvoja; të japin idenë se e gjithë bota, apo të gjithë ne, jemi një familje e vetme, ose si thoshin dikur latinët, një tokë.

Keni thënë se jeni fotoreportere e jo artiste. A duhet lexuar kjo si shprehje modestie?

Të them të drejtën, nuk mund të vendos vetë se çfarë jam, por vetë puna e përcakton se atë.

Si janë pritur ekspozitat tuaja jashtë Shqipërisë?

Njerëzit jashtë Shqipërisë kanë gati të njëjtën përshtypje për punët e mia dhe thonë se janë të prekur nga emocionet që përcjellin këto fotografi.

Më ka mbetur në mendje mendimi i dikujt që ka thënë, se ngaqë unë kam punuar shumë në Shqipëri, fotot e mia tregojnë realisht historinë e vërtetë të shqiptarëve.

Nëse do t’ju kërkonim të paraqitnit me një foto të vetme Shqipërinë e sotme, cila do të ishte ajo foto?

Nuk është e mundur të paraqesësh Shqipërinë me një foto të vetme, sepse e paraqitur në këtë mënyrë, do të ishte një vend shumë i mërzitshëm.

Unë jam duke punuar prej 21 vjetësh për të paraqitur portretin e shqiptarit nëpërmjet qindra-mijëra shkrepjesh dhe ende vazhdoj punën.

Fotot tuaja ndoshta nuk janë imazhi më i mirë publicitar për një vend, por ata janë pjesë e realitetit me të cilin përballet një turist që e viziton Shqipërinë. Megjithatë, a e keni menduar ndonjëherë idenë e përmbledhjes së kontrasteve mes natyrës dhe njeriut shqiptar në një guidë origjinale turistike?

Gjithnjë kam menduar të bëj një udhëtim special për të treguar bukurinë Nr 5 travel maj 20112012 33 33

fut(o)urism e Shqipërisë e bashkë me to, edhe njerëzit që jetojnë në këto vende.

Një udhëtim ku të tregoja jo vetëm shkëlqimin, por edhe gjëra të tjera, sepse Shqipëria ka dhe shumë gjëra të jashtëzakonshme që kanë të bëjnë me natyrën dhe mënyrën e saj të jetesës. Një udhëtim për t’u treguar artistëve se vërtetë Shqipëria s’është si Franca, por ka një dramaturgji të veçantë e cila mund të shihet që nga fytyrat e njerëzve, në peizazhet

të evidentuar të përbashkëtat apo dallimet që mund të ekzistojnë?

S’jam analiste, por nëse bëj më shumë foto në të ardhmen në Kosovë, atëherë vetë fotot do të tregojnë diferencën - nëse mund të ketë ndonjë diferencë. Sa më shumë vite që po kaloj në këtë vend, aq më pak kuptoj! Por kjo është ajo që e bën Shqipërinë dhe Kosovën për mua interesante, si të thuash, të jetosh duke kuptuar ato që thuhen mes

TRAVEL: How do you remember the first time you hear the word Albania? And how was your first contact with Albania and then with the Albanians?

Benzenberg: The first contact was through a German weekly magazine "Die Zeit", where I saw a photo of a refugee ship that went to the Bari and telling the truth, I was not impressed more than shocked and surprised: what kind of people this could be, that risked everything and flee abroad to seek fortune in this way. The second contact was Martin Camaj, a professor of Albanology in Munich. He advised me to meet Ardian Klosi, an Albanian journalist, who at that time was very active in Albania's democratic transformations. I met Ardian in Munich and he helped me to come to Albania, for the first time in November 1991.

When you decide to live in Albania, did you have fears, doubts, insecurities? In few words: Is Albania a country where Westerners can do a normal life?

I had no fear and no doubt it does come time to Albania. I even waited anxiously for a long time to live here, because I knew the country very well from previous trips and was always fascinated by people, lifestyles and natural wonders of Albania. I did not expect to live a "normal" life in this country, but that was all I ever think for a normal life.

Hotel Dajti

Foto: Jutta Benzenberg ©

dhe ngjyrat e ndryshme të mjedisit të saj. Kurse në librin tim të fundit “Me të shkuarën përpara” njerëzit “turistët” më shkruan emaile shumë pozitive për fotografitë. Ata e panë të tillë këtë libër, megjithëse për hir të së vërtetës nuk ishte turistik. Gjykimi i tyre ishte se: kjo është ajo çka pamë në këtë vend. Me këto foto, na solle më afër me këtë vend.

A mund të thuhet se ju e keni një njohje të mjaftueshme të realitetit në Shqipëri dhe në Kosovë, sa për

rreshtave.

Na tregoni diçka më shumë për projektin e ekspozitës me veteranët e UÇK-së. A është lufta një vlerë?

Kam zgjedhur një subjekt shumë të vështirë dhe të ndjeshëm, të cilin e fillova para një viti në Kosovë. E them këtë, sepse më duhet të gjeja një mundësi sesi të merresha vesh me ta, por projekti përmbledh të gjithë veteranët e luftës së ish-Jugosllavisë Në këtë moment, jam duke bërë ende searching për temën.

Mati river in northern Albania 1992 Foto: Jutta Benzenberg ©

34

maj 2011

When you returned to visit countries - two decades after your first trip through Albania – what was not changed?

When I come back after 20 years to the house of Martin Camaj, I found a deserted place and people left because they had all gone out, while the conditions of the neighbors were the same. I found the same poverty and isolation as 20 years ago, the same traditions, for example where the woman was not allowed to eat with us at the table, but the same hospitality as before. I say this without any prejudice. For me it is wonderful to find such facilities as an artist, because I used to picture, but for the people I do not like at all that they’re in the same condition.

Do you think someone escaped from the past because there is no hope for the future?

I do not believe in the opinion of the past nor in the future thinking. For me it is important just the present. This is my reality. I say that when someone thinks only in the past or in the future, he loses the sense of real life.

Do you think that may work remembering Albanians how they are, despite their tendency to forget? Have you had negative reactions to your work?

I do not believe this because this kind of difficulties that have Albanians, for example, earn money everyday with great difficulties

Camp for Kosovo refugees, Durres 1999 Foto: Jutta Benzenberg ©

Jutta Benzenberg

Jutta Benzenberg

Foto: Bevis Fusha ©

Foto: Bledar Hasimi ©

In the beginning was surprised by the idea of the interview - perhaps of the fact that her country perspective is somewhat different to be included in the pages of a magazine that should present the beautiful side of a country.

However, the moment passed and Jutta Benzenberg, the german that has fixed the reptilian Albanian transition through countless images, begins to show how Albania has shock her since she heard the name, without yet know the country. Albania, where he came to live, Benzenberg called "Sombre Beauty", the difficult period that passed the country - "Albanian Survival", while the Albanians today, according to the images of the third book, are "Ahead with the past" . The past which is not always black and white. And the future, that's not always show colors.

Once she felt more photographer than artist, but in the interview that follows, Benzenberg speak again of love, regret and other emotions, for which a reporter is not disturbed during the work. Finally, Jutta Benzenberg is so related with Albania, as it even refuses to say that the portrait of the brother of Martin Camaj, a whatsoever landscape of this country, a black kerchiefed women, or even a girl who rank in the abandoned corridors of the "Dajti" Hotel - is Albania, because it returns: I'm there; pictures express what I feel in that flare, photography helps me find what I miss. that surround them everywhere, just to feed their children and themselves, are not too concerned - as far as I see - about the past. Perhaps it is this veil of my generation - that paint my picture - where the past, to compel or coerce us correctly, we were guilty because of our past in the war. I have not had any bad reaction to my photos and people are more open and have appreciated my work.

You have chosen to show another side of Albania.

Have politicians visited your exhibition on the other side of the Albania?

Of course they know my work because I have proven this in meetings with them. But if they really like or not, it does not matter to me. And if I do not have any bad reaction yet, it because indicate that they feel more deeply the art.

Is difficult to found subject for photos in Albania?

Not at all. I can find every second and minute topics and subjects and I want to continue so, until I have the opportunity to work.

Peisazh

Foto: Jutta Benzenberg ©

Jutta

benzenberg

More pleasure gives to you working with people or with the environment?

Of course the people. As you see in my portraits, I love the people who pose for me.

They seem to forgive me a lifetime. I like these few minutes of privacy, though often they do not know. They provide moments of experience, to give the idea that the whole world, or we all are one family, or as Latins used to say, a land.

You've said that you are a photographer, not artists. Must we read it as an expression of modesty?

To be honest, can not decide for yourself what I am, but the job itself determines it.

How did the public react about your exhibits abroad?

People abroad have almost the same impression on my work and say they are affected by the emotions that accompany the pictures.

the

"deutsch" albanian If we ask you to display with a single picture today's Albania, which one would be?

It is not possible to present Albania with a single photo, because as shown in this way, it would be a very boring place. I am working since 21 years to present the portrait of an Albanian by firing hundreds of thousands and still carry on.

Your pictures are probably not the best publicity image for a country, but they are part of the reality faced by a tourist that visits Albania. However, have you ever thought the idea of the collection of contrasts between Albanian nature and the Albanians in a original tourist guide?

I have always thought to make a special trip to show the beauty of Albania and with these beauties, even people living in these countries.

A journey to show not only the brightness, but also the other things, because Albania has many extraordinary things dealing its nature and its way of living. A trip to tell to the artists that Albania is not like France, but has a particular dramaturgy which can be seen at the faces of people, landscapes and various colours of its environment. But in my recent book "Ahead with the past" people - "tourists" writes me on many positive emails for pictures. They saw such a book, although for the sake of truth was not a tourist book. Their opinion was: this is what we saw in this country. With these pictures, you brought us closer to this place.

A chrome mine in Bulqize, Albania 2010 Foto: Jutta Benzenberg ©

Nr 5 travel maj 20112012 35 35

fut(o)urism tradita

gjama e burrave të

malcisë Prof. As. Dr. Zef Gjeta

Një rit mjaft i moçëm i cili vazhdon të aplikohet në Dukagjin (madje disa herë edhe në vende të tjera ku jetojnë dukagjinasit), është ajo që njihet si “ gjama e burrave” ose të qarit e grupit të burrave në raste vdekjesh. Aplikohet kryesisht kur ka vdekur ndonjë burrë i shquar, ose kur vdekja i ka “marrë më dam” , ndonjë djalë të ri, etj. Le të kujtojmë gjamën e bërë nga Lekë Dukagjini kur vdiq Skënderbeu (më 1468), përshkruar nga disa autorë të asaj kohe: ai rrihte gjoksin e shkulte flokët siç bën Akili kur iu vra Patrokli në Luftën e Trojës tre mijë vjet më parë. Misionari Rodini , thotë më 1637 se burrat shqiptarë qajnë e bërtasin pamasë mbi të vdekurit e tyre ; ‘ bërtasin me të madhe më shumë se një gjysëm ore; bërtasin bashkarisht me të madhe nga çkanë bërtitur izraelitët në vendin e Hanait ku kanë varrosur Patriarkun Jakov.

Vendi më klasik ku është ruajtur gjama e burrave është Dukagjini, Mirdita, Malësia e Madhe, Rrugova disa vende të Kosovës e në përgjithësi në viste shqiptare në Mal të Zi. Por të qarit e burrave me ligj, është dëshmuar dhe në Labëri e te Arbërorët e Pelopoezit në Greqi. Ajo është dëshmuar në të kauarën, në pjesën më të madhe të Shqipërisë së Epërme duke përfshirë edhe viset e Kosovës. Ky rit mortor i Venburrave quhet me emra të ndryshëm di më klasik : gjama, britma më vdekje, thirrja ku është ruajtur gjama e vajit, të qarët me botë, “ligjet” e burrave është Dukagjini, e burrave në vdekje . Te Historia Mirdita, Malësia e Madhe, e Skënderbeut e Barletit dokuRrugova disa vende të mentohet shumë mirë gjama Kosovës e në përgjithë- e burrave ashtu si bëhet deri në shekullin XX, është dëshmuar shusi në viste shqiptare më herë në shkrime të ndryshme si në Mal të Zi më 1466, pastaj nga P.Budi e F.Bardhi në shekullin XVII e me rradhë. Mirat e Fatiet, të përmendura shumë herë te barleti në veprat e tij, s`janë tjetër veçse orët e Zanat shqiptare.

Gjama në grup e përmbushi procesin në disa faza vazhduese, të njëkohshme, e bëjnë bashkë 5 deri në 15 vetë nga një fis, nga një fshat a nga një krahinë. Sipas të dhënave nga të moshuar të zonës, del se grupi i gjamës së bashku mund të shkojë deri në 70-80 vetë, po edhe më tepër. Çdo grup ka një krye gjamatar që e drejton gjamën, që është më i afti e më autoritari në intepretimin e këtij riti. Gjama e një grupi zhvillohet në katër faza: a)Heqin zhgunat e gjërat e rënda, varin kokën kthejnë diçka përpara, vendosin duart mbi ijet e brrylat e hapura anash; jep shenjë kryegjamtari e fillon lëvizja duke u përdredhur një herë majtas e herë djathtas, duke u përkulur mbi shalë e duke u ngritur, duke rrahur në tokë herë njëren këmbë herë tjetrën e kështu shpërthejnë në britma të gjithë përnjëherë: “Hou” , në harmoni. Përnjëherësh të gjithë, ngrejnë kokën lart. Përnjëherë, si vazhdim, një dorë e vënë te goja e tjetrën te veshi dhe kështu lëshojnë ofshamën e dytë : “hou”more!” dhe thërrasin 36 36

maj 2011

Foto: Kastriot Faci

emrin e të vdekurit me fuqi e duke shtuar zërin. Vazhdojnë me ofshamë: “ Hou! Hoi! Ho! Hoi!. Pastaj shpërthejnë me thirrje: “I mjeri unë për ty o vëlla”(kur është i vllaznisë, nëse është vetëm i fshatit a krahinë “o shok”ose ndonjë mik i largët “o mik”). Në disa raste thirrma “Ho! Hoi! Ho!” alternohet dhe me Eh!, Eh! Eh! Disa herë duke e zgjatur “e-në’ nga fundi. Këtu përfunndon faza e parë. b) të gjithë lëshohen me hap të rëndë e ecin drejt kufomës për rreth 50m, e ndalojnë të gjithë përnjherë si të ishin nje turp i vetëm. Pamja është krejt tjetër : kryet lart,krahë zbuluar, me duar në ije, me këmbë gjysëm të hapura. Si të ngrirë presin pak e me shenjë të kryparit , lëshojnë thirrjen: “Hou!” ose “Ho!”; i heqin duar nga mezi, i bëjnë grusht dhe me forcë i çojnë lart. Kështu lart i mbajnë deri sat ë përfundojë ofshamën’i mjeri unë për ty!” në vazhdim, përnjëherë i ulin me fuqi grushtat dhe i përplasin të tërë mbi krahërorin e zbuluar. Kjo zgjat deri sa grupi të mbarojë ofshamën ‘ Ho! Ho! Ho1” e kështu me rradhë. c) me shenjë të kryegjamtarit sulmojnë me hap të fortë edhe 50 hapa drejt të vdekurit. Janë thirrjet e fazës së dytë, port ë shoqëruara me levizje të reja. Kur lëshojnë thirrjen e përsëritur ‘Ho! Ho! Ho!” , heqin duart nga mezi dhe i çojnë anash te fytyra; ngulin thojnët në tamtha e në fytyrë e prej andej nëpër gishta e kështu nga koha në kohë hedhin pika gjaku në drejtim të të vdekurit d) faza e katërt nis me qëndrimin në heshtje e me shenjë të kryegjamtarit lëshohen me vrap duke u ndalur para të vdekurit. Pas ofshamës së zakonshme, ulen në gjunjë në rradhë e duke vazhduar thirrjen e fundit ulen përtokë. Qëndrojnë kështu deri sa një i shtëpisë apo i ngarkuar të kërkojë ti ngrejë, duke thënë “Mjaft mirë!”, “U a shpërblefshim me të mira!” e tjerë. Gjama e një grupi zgjat 20 minuta deri në një orë.

sikur...

sali shijaku

Shpella e Bajram Currit, apo e

dragobisË?

Irena Kanani Sa prej jush kanë dëgjuar për Valbonën, perlën alpine shqiptare? Shumë. Dhe besojmë shumë të tjerë edhe kanë qenë atje. Por pak (ose aspak) prej jush kanë qenë ndonjëherë në Shpellën e Dragobisë, pavarësisht se mund të kenë qenë në Dragobi. Këtu nuk duam të llogarisim speleologët ose studiuesit që mund ta kenë vizituar shpellën për qëllime profesionale. Në vazhdën e pikave tërheqëse turistike të Shqipërisë, të cilat mund të vizitohen edhe për qëllime të tjera, do të donim të veçonim këtë herë, pikërisht shpellën e Bajram Currit.

Fshati Dragobi ndodhet në Luginën e Valbonës, një fshat me mbi 20 kulla karakteristike prej guri deri 200-vjeçare, me ujvarën që rrjedh pingul nga shpati i malit. Shtëpitë karakteristike prej guri, me çati të pjerrëta e ruajnë akoma konstruktin tradicional të krahinës. Sapo kalon Dragobinë në krahun e djathtë të rrjedhës së ujit të Valbonës, mes pyllit të dendur ndodhet shpella e Bajram Currit. Emër jo pak i njohur nga çdo shqiptar si Hero i Popullit. Bajram Curri ka qenë atdhetar e demokrat i shquar revolucionar, udhëheqës i lëvizjes për çlirimin e bashkimin kombëtar të vendit. U vra nga forcat zogiste dhe agjentët e shovinistëve serbë në Dragobi, më 29 mars 1925. Atje tej, në sfondin e errët të një shkrepi malor, ndodhet Shpella e Dragobisë, e cila është madhështore për nga bukuritë dhe atraksionin që ofron. Çdo vit numri i vizitorëve vendas dhe të huaj ka pësuar rritje në këtë zonë, por për fat të keq ata nuk kanë një program të mirëfilltë për këtë shpellë. Askush dhe asnjë agjensi nuk i sjell për ta vizituar, të paktë janë ata që duan të shijonë aventurën e shëtitjes nëpër pyll dhe marrjes së shpërblimit duke shijuar shpellën e Dragobisë, kaq shumë të përfolur nëpër librat e historisë. Ata janë nisur për në një tjetër destinacion, në Valbonë, ku nxitojnë të shijojnë ushqimin tradicional si mishin e kecit, “kingjin në hell” (fërlikun), troftë Valbone, çorbë, gjizë me speca djegës, qumësht, mjaltë trumze dhe djathë deleje, mazë, bukë misri (leqenik), kos të kulluar dhe fli, pra janë të gjitha produkte biologjike të zonës, të shijuara këto në prani të një natyre të paharrueshme. Shpeshherë dëgjojmë për atraksione turistike të ngjashme me shtëpitë apo vendvarrimet e Franz Kafkës, Sergei Eseninit, Elvis Preslit, ku pelegrinët mbajnë radhë të gjata, madje udhëtimi i shumë prej tyre është vetëm për këtë qëllim, vizita në këto vendvarrime, për të parë dhe për të vendosur një tufë me lule, për të bërë një fotografi, për të ndezur një qiri, etj. Ashtu si shumë prej nesh bëjnë pelegrinazh në kishën e Shën Ndout apo në malin e Tomorit, po kështu njerëzit mund të pelegrinonin (nuk po pretendojmë radhë të gjata) edhe në Shpellën e Dragobisë...

Shqipëria ofron shumë vende të tilla, që lidhen me një histori apo personazh historik, për të bërë pelegrinazh, në çdo zonë të saj. Ne do ti zbulojmë dhe do t`jua përcjellim, duke shpresuar se në të ardhmen do të realizojmë reportazhe të bukura, për numrin e lartë të turistëve në këto atraksione historikokulturore shqiptare....

info Dragobi, Valbonë

Shpella e Dragobisë.

Ndodhet në fshatin Dragobi Valbonë, 1200 m mbi nivelin e detit. Njihet dhe me emrin “ Shpella e Bajram Currit”, i cili u strehua aty kur ndiqej nga armiqtë e tij.

Me formën e një guve është rreth 8 m e gjatë, 3-4 m e gjerë, 2-4 m e lartë. Ka vlera shkencore gjeomorfologjike, didaktike, turistike, historike. Vizitohet sipas rrugës Bajram Curi-Dragobi.

Nr 5 travel maj 20112012 37 37

gjurme fut(o)urism

Peshtani Ilirjan Gjika

një Bordo e vogël

Photo: Arben Alliaj ©

U nisëm një ditë të ftohtë dimri për në Peshtan, fshatin i cili i fshehur pas kurorave të ullinjve ndodhet vetëm tre kilometra në jug të qytetit të Fierit. Pasi morëm rrugën nacionale Fier-Vlorë dhe ngjitëm qafën e Koshovicës, u kthyem në të majtë atje ku tabela e sinjalistikës rrugore lexonte: Cakran. Nuk u deshën as njëqind metra udhëtim dhe përpara nesh u shfaq lugina e lumit Gjanica, aty ku ajo lë pas krahinën kodrinore të Mallakastrës dhe del në fushën e Myzeqesë. Pikërisht këtu u ngrit vite më parë kompleksi kimiko-metalurgjik, i cili i përbërë nga tre uzinat e plehrave kimike, TEC-i dhe rafineria e naftës e shdërruan Fierin në fillim të viteve 70-të, të shekullit të kaluar në një rajon të zhvilluar industrial. Megjithatë pasi bëmë disa shkrepje, e lamë pas këtë ‘’relike’’ të ‘’kohës së shkuar’’ dhe përshkuam me makinë vetëm një kilometer, duke iu shmangur rrugës së Cakranit, e duke u kthyer përsëri drejt jugut, ku përpara na u shfaq Peshtani, një nga fshatrat më të mëdhenj të rrethit të Fierit, mbi Vendi të cilin ngrihet maja e Likovunit, 302 m më klasik ku mbi nivelin e detit. është ruajtur gjama e Interesant është fakti se të gjithë udhëtarët që përshburrave është Dukagjini, Mirdita, Malësia e Madhe, kojnë arterien Fier-Vlorë për qëllime të ndyshme udhëtimi, Rrugova disa vende të e shohin vazhdimisht gjatë itinKosovës e në përgjithë- erarit të tyre këtë kodër të bukur si në viste shqiptare dhe të gjelbëruar, ku vëmëndjen ta tërheqin menjëherë antenat e në Mal të Zi shumta të televizioneve dhe kompanive celulare të vendosura në të.

I vendosur në të majtë të rrugës në drejtim të Vlorës apo në të djathtë kur kthehesh prej saj emri i kësaj kodre të tingëllon i çuditshëm: Likovun, që në greqisht do të thotë Mali i Ujkut. Ndoshta një emër i vendosur qysh në antikitet, atëherë kur ky vend ishte pjesë e polisit të Apolonisë, rrënojat e së cilës nga Peshtani nuk janë veçse 5-6 km në vijë ajrore. Megjithatë për Likovunin aludon edhe tregimi i ‘’Babait të Historisë’’, Herodotit të Halikarnasit. Në librin e IX-të të tij të titulluar Historitë, Herodoti na tregon se në prapatokën e Apolonisë kishte disa guva apo shpella ku qytetarët më të shquar, ata me origjinë fisnike ruanin me radhë përgjatë një viti delet e shenjta që i kushtoheshin perëndisë së Apolonit.

Por kur radhën e kishte njëri prej tyre i quajtur Even ndodhi një ngjarje e çuditshme. Një natë kur Evenin e zuri gjumi, ujqit u futën fshehurazi në guvë dhe shqyen disa prej këtyre dhenve. Pasi u zgjua në mëngjes dhe vuri re dëmin e bërë, Eveni vendosi që të shkonte në treg dhe ti zëvendësonte delet e dëmtuara, me të tjera. Por ndërkohë apoloniatët e pikasën dhe e nxorën përpara gjykatës e cila e dënoi Evenin me verbim.

Ndoshta autorë të ndryshëm të historisë antike kanë të drejtë kur aludojnë së pikërisht ngjarja e mësipërme ka ndodhur ketu në Peshtan në kodrën që edhe sot quhet me të drejtë si Mali i Ujkut, apo Likovuni.

Interesant është edhe fakti i fundit që na e tregon Shpëtimi, një 38 38

maj 2011

Çesma në fshatin Kaftaraj Photo: Arben Alliaj ©

Mbishkrimet mbi qeramikë Photo: Arben Alliaj ©

nga banorët e fshatit i cili na mirëpret në hyrje të tij. Pas përshendetjes së rastit dhe ftesës për të pirë kafen e mikpritjes ai na tregon se përpara një viti një bariu vendas në të njëjtin vend, ujku i shqeu gjatë një nate trembëdhjetë krerë dele.

Vërtet e çuditshme por këtu ndërthuret e vjetra me të renë. Dhe kështu pas mbërritjes sonë në Peshtan dhe bisedës së nisur aty nën hijen e ullirit, pemës së jetës së këtij vendbanimi, ulemi për të shijuar një kafe në një nga lokalet e fshatit. Pasi ulemi dhe prezantohemi, nisim bisedat për të mbledhur materialin e reportazhit. Aty pranë oxhakut biseda vijon nartyrshëm me Shpëtimin dhe Esatin, një mësues pasionant i historisë, i cili midis të tjerave na bën edhe një ekspoze të këtij vendbanimi.

Peshtani është fshati më i madh i komunës së Frakullës, nis të

Rruga për në Peshtan Photo: Arben Alliaj ©

tregojë ai. Është një vendbanim i cili ndahet në tre lagje, Peshtan i vogël, Peshtan i madh dhe Peshtan Bregas, i shtrirë në një gjatësi prej 13 km përgjatë vargut kodrinor Peshtan-Varibobë, që nis nga Fieri në veri dhe zbret drejt Vjosës në jug. Ndoshta fjala Peshtan është me origjinë shqipe që do të thotë peshë, dmth një vend që ka mbajtur peshë të rëndësishme përgjatë historisë.

Psh në regjistrin turk të vitin 1431, Peshtani përmendet si një fshat me 80 shtëpi, ku një vend të rëndësishëm zënë kulturat e vreshtarisë dhe ullirit, dy degët kryesore të ekonomisë bujqsorë, origjina e së cilave vijon qysh nga koha e Apolonisë antike. Jo larg prej këtu, tregon, përsëri mësues Esati, ndodhet Frakulla, qendra e komunës, e përmendur dikur nga autorët antikë si vendi ku dikur ekzistonte një fontanë nafte dhe gazi, e cila digjej në mënyrë të pandërprerë. Këtu ndodhej edhe orakulli i nimfave nga ku vjen edhe emri i sotëm Frakull. Këtu lindi edhe poeti i njohur i rrymës së bejtexhinjve Nezim Frakulla, pikërisht gjatë kohës kur ajo ishte qendër e krahinës së Myzeqesë së vogël, e dalluar edhe për pazarin e madh. Ndërkohë që nga biseda mësojmë edhe për luginën e Kalinorës, kishën e Shën Thanasit, personazhin e njohur të historisë, Shaban Peshtanin dhe pjesmarrjen e tij së bashku më Rrapo Hekalin në betejën e Konizbaltës. Gjithashtu gjatë bashkëbisedimit nuk mund të linim pa përmendur edhe vreshtarinë dhe ullirin, për t'u ndalur tek vera dhe rakia e famshme, saqë për prodhimet sasiore dhe cilësore të saj, Peshtanin e quajnë si një ‘’Bordo’’ të Fierit. Vërtet një paralelizëm i goditur.

Ashtu si vera e famshme e Bordosë për Francën shërben edhe ‘’lëngu i rrushit’’ të Peshtanit për rajonin e Fierit. Kësaj ngasjeje nuk mund ti shpëtonim edhe ne, gazetarët e Travel-it, ku sapo nisëm të shijonim ndikimin e ‘’avujve dhe vetive të tyre’’, dikush na tregoi për qeramikat e shumta që ‘’gjallojnë’’ përgjatë luginës së Kalinorës, në vendin e quajtur Korija e Zykajve, në perëndim të fshatit. E kështu duke ruajtur me besnikëri emrin e revistës sonë Travel, u nisëm në këmbë në këtë udhëtim të shkurtër brenda Peshtanit, me kuriozitetin se çfarë fshihej atje. Korija e Zykajve ishte një faqe kodre e mbjellë me ullinj dhe vreshta, ashtu si shumica e tokave të tjera të fshatit. Megjithëse duart punëtore të peshtanakëve nuk kishin lënë pa punuar as edhe një pëllëmbë të tokës, aty-këtu dukeshin mbetjet antike të dhjetra tjegullave solene apo kaliptere siç i quajnë arkeologët. Dukej se

kishim të bënim me gjurmët e një vendbanimi të antikitetit, për të cilin nuk kishim dëgjuar më parë. Biles, Dashamiri një banor i zonës na tregoi një fragment muri i cili qëndronte i ‘’fshehur’’ pas një grumbulli bimësh. Pasi u afruam pranë tyre pamë një trakt muresh që qarkonin shpatin e kodrës. Gurët ishin kuadratikë dhe nga materiali ishin gëlqerorë të marrë nga kodra përreth. Midis gurëve gjetëm një fragment tjegulle e cila kishte një pjesë mbishkrimi ku lexohej në greqishten e vjetër aigimos, për të cilin morëm vesh më vonë se i përkiste një punishteje apoloniate të qeramikës. Ndoshta ajo që kishim aluduar më parë për toponiminë dhe të dhënat që ky vendbanim i Vendi përkiste dikur Polisit të Apolonisë më klasik ku duhej të ishte i vërtetë. është ruajtur gjama e Ashtu të gëzuar se ishim burrave është Dukagjini, shdërruar në arkeologë Mirdita, Malësia e Madhe, shëtitës bëmë disa shkrepje të aparatit me qëllim që fotot Rrugova disa vende të ti dorëzonim në institucionet Kosovës e në përgjithëpërkatëse kulturore për zbulime si në viste shqiptare të mëtejshme. Rrugën e kthimit në Mal të Zi për në qendër të fshatit e bëmë pa e ndier lodhjen, sepse tashmë edhe ne të Travel-it do të linim gjurmët tona në arkeologjinë shqiptare.

Për tu kthyer në Fier morëm rrugën drejt qendrës së komunës.

Sapo zbritëm kodrën qëndruam në Kafaraj, një fshat piktoresk nga i cili dukej shumë pranë dhe qartë ishulli i Sazanit. Tek kroi i tij u ndalëm se na tërhoqi arkitektura e veçantë, ku kombinohej diçka midis kulturës pagane dhe asaj orientale . Me moshë gati dy shekuj ky krua ishte i njohur për historitë që kishin ndodhur pranë tij. Por megjithëse ishte ftohtë uji na u duk i çuditshëm. Këtë veti ka çezma jonë na tregoi një banor vendas i cili kish ardhur që të mbushte ujin e pijshëm që konsumonte në familje. Ky ujë eshtë i ngrohtë në dimër dhe i ftohtë në verë. E ndërsa do të niseshim përsëri, sytë na shkuan tek gjurma e autostradës Levan-Tepelenë, e cila kalonte vetëm njëqind metra në perëndim të këtij kroi.

Atëherë, thamë duke qeshur, ky është zbulimi ynë i dytë. Nëpërmjet revistës sonë do të prezantojmë edhe këtë objekt kulturor, që pas disa vitesh udhëtarët dhe turistët që do të shkojnë për në jug, të freskohen dhe të bëjnë ndonjë foto këtu.

Nr 5 travel maj 20112012 39 39

kronika fut(o)urism 9-13 nëntor, në Pallatin e Kongreseve në Tiranë u zhvillua Panairi i 14-të i Librit.

20 nëntor, u zhvillua në Peshkopi “Oda Dibrane”, në edicionin e 17-të të saj, ka mbledhur dhjetëra artistë nga trevat shqipfolëse.

22 nëntor, në Elbasan u zhvillua aktiviteti Olimpiku Special në kuadër të personave me aftësi të kufizuar.

28-29 nëntor, në të gjithë vendin u festua Dita e Famurit.

1 dhejtor, në Pallatin e Brigadave në Tiranë u zhvillua ceremonia e mbylljes së kampionatit botëror të femrave në shah.

Në këtë ceremoni ishte i pranimshwm edhe ish-presidenti i Bashkimit Sovjetik, Mikail Gorbaçov, ku dhe ka dorëzuar kupën dy finalisteve.

4 dhejtor, u festua në të gjithë vendin dita e Ashures.

5-10 dhjetor, në Kinemat Imperial dhe Kristal u zhvillua Tirana International Film Festival. Plot 110 filma me metrazh të gjatë e të shkurtër nga të gjitha vendet e botës u shfaqën përgjatë ditëve të Film Festival, i cili këtë vit ishte edicionin i nëntë i tij.

8 dhjetor, në Tiranë u zhvilluan veprimtari të ndryshme në përkujtimoren e Ditës Kombëtare të Rinisë.

8 dhjetor, në Shkup u festua Dita e shën Klimentit të Ohrit për të katërtin vit me radhë.

10 dhjetor, u festua për rreth dy orë pallatin e kongreseve Sofra Tiranase, ky edicion i 14-të, solli muzikën folklorike të Tiranës, nga emra të njohur të këngës popullore.

10 dhjetor, në Shkodër u zhvillua, Terra Madre Day - Dita e Tokës Mëmë, aktiviteti me i njohur i Sloë Food ne më shumë se 120 vende të botës, u zhvillua sivjet për herë të parë në Shqipëri, nën nismën e VIS Albania.

10 dhjetor, u zhvillua Panairi Rajonal i Artizanatit, një aktivitet i organizuar dhe mbështetur nga Qarku Shkodër, Komuna e Gurit të ZI, dhe Komuna Podgoricë në Mal të Zi. Njëkohësisht me panairin u zhvillua edhe forumi me temë, rilindjen e artizanatit dhe rolin e medias në turizëm.

11 dhjetor, në Tiranë u zhvillua aktiviteti në kuadër të ditës ndërkombëtare të Malit nga shoqata e alpinistëve dhe KESH. 12 dhjetor, u festua dita e Ashures, në Shqipëri, Maqedoni, Kosovë.

16-17 dhjetor, në Pogradec u celebrua në “Festën e Verërave 2011”, hapja e buteve të

40 40

maj 2011

verës. Hapja e buteve është kthyer në një festë tradicionale për të gjithë banorët dhe vizitorët e shumtë që vijnë për të shijuar verën e buteve.

22 dhjetor, në teatrin “Bylis” në qytetin e Fierit u zhvillua Koncerti festiv i filarmonisë. Me qindra, intelektualë, artistë, muzikantë, instrumentistë, kanë ndjekur nga afër për rreth 60 minuta koncertin festiv të fundvitit nga filarmonia e qytetit.

23 dhjetor, në galerinë “Edëard Lear” Berat u zhvillua cermonia e celjes së Ekspozitës së Vitit “Lear”11. Në këtë ekspozitë që mban edicionin e XV kanë ekspozuar veprat e tyre artistë nga Shqipëria, Kosova, Turqia, Mali i Zi, Maqedonia, Franca, Sh B A, Hungaria etj.

23-24 dhjetor, në Sheshin ”Teodor Muzaka” u zhvillua Panairi Rajonal 2011, Promovimi i Prodhimeve Bujqesore , Blegtorale , Industriale dhe Artizanale të Rajonit të Beratit.

25 dhjetor, u festua në të gjithë vendin Nata e Krishlindjeve.

28 dhjetor, me rastin e sestës së fundvitit bashkia Fier, organizoj aktivitetin Sofra Myzeqare.

31 dhejtor, u festua në atmosferën e fishekziarreve shumëngjyrshe, e koncerteve në qëndrat e çdo qytetit, në të gjithë vendin nata e ndërrimit të vitit.

6 janar, u festua nga besimatarët ortodoksë Dita e Ujit të Bekuar, të cilët kanë ndjekur ceremonitë e hedhjes së kryqit në ujë në përkujtim të pagëzimit të Jezu Krishtit.

11 janar, në Gjilan u zhvillua edicioni i 21-ti me radhë, pjesë e këtij aktiviteti është edhe Festivali i muzikës popullore “Fest Faka”, sikurse edhe arti letrar “Pena e Flakës” e arti pamor “Peneli i Flakës”, pastaj akademia tradicionale, koncerti i muzikës klasike si dhe aktivitete të tjera përcjellëse. “Flaka e Janarit”, me të drejtë vlerësohet një identitet i rëndësishëm kulturor i Gjilanit.

18 janar, në Hotel Kotoni Tiranë u zhvillua Tryeza e rrumbullaket me ekspertë dhe biznese turistike nga Shqipëria. Në fokus: Si ndërtohet një biznes hotelier i suksesshëm. Organizuar nga USAID dhe Shoqata Shqiptare e Turizmit.

19 janar, në Fier u zhvillua Ekspozita Fotografike, me titull 150 ditë të shoqëisë Italjane.

24 Janar, u zhvillua në Berat cereminia e shpalljes së vitit Jubile, me një aktivitet të gjerë (ku u shpalosën dhe shumica e aktiviteteve që do të organizohen gjatë këtij viti).

24 janar, U zhvillua më në hotel Sheraton Konferenca e IV-rt Vjetore e Turizmit; tribuna e zërit të Industrisë Turistike të Shqipërisë.

Turizmi, Rruga e Shqipërisë në BE ishte tema që ATA përzgjodhi për të bërë bashkë me 24 Janar 2012 në Sheraton Tirana, biznese dhe orgaizata nga mbarë vendi. Në këtë Konferencë u ndanë edhe Çmimet e Turizmit Shqiptar dhe Çmimi i Markës së Cilësisë “Authentic Albania”, për organizata dhe individë që gjatë vitit 2011 spikatën me vlera dhe standarte.

Bredhi i Hotovës

rimerr jetë

Oganizata Humanitare Italiane Cesvi në bashkëpunim me Korpusin e Paqes Amerikan, kanë nisur në Përmet, zbatimin e projektit me titull: “Rivitalizimi i Mushkërive të Ballkanit, rritja e sensibilizimit & përdorimit të Parkut Kombëtar Bredhi i Hotovës”. Ky projekt po realizohet në bashkëpunim me partnerë lokalë si Drejtoria e Pyjeve dhe Drejtoria e Arsimit të rrethit Përmet. Donatorët e këtij projekti janë USAID dhe Korpusi i Paqes Amerikan në Shqipëri.

Si rezultat i një bashkëpunimi midis drejtorive të sipërpërmendura, ditën e premte dt.11.11.2011 u organizua udhëtimi i parë me 28 nxënës të vitit të parë dhe dy mësues të gjimnazit të Përmetit, me perfaqësues të Drejtorisë Pyjore, Korpusit të Paqes dhe stafit të Cesvi-t. Në realizimin sa më të mirë të këtij aktiviteti, perfaqësuesit e Korpusit të Paqes dhe stafi i Cesvi-t u përqëndruan në disa pika; si fillim nxënësit u ndanë në dy grupe me nga 19 veta të cilëve iu fol nga afër mbi rëndësinë e pyjeve, për vlerat e tyre, për kujdesin që ata duhet të kenë ndaj pyjeve, për Parkun Kombëtar “Bredhi i Hotovës”, për pozicionin gjeografik të tij, për florën dhe faunën shumë të pasur. Më vonë, nxënësve iu shpjegua dhe iu fol për mbeturinat e ndryshme të dekompozueshme dhe jo të dekompozueshme.

Vëmendja u përqëndrua tek mbeturinat me përmbajtje plastike, najloni, alumini, qelqi, etj. Ky demostrim u bë nga stafi i Cesvi-t dhe Korpusit të Paqes. Më vonë, vetë nxënësit dhe përfaqësuesit e tjerë, dhanë kontributin e tyre në mbledhjen e mbeturinave në ambientet e Parkut dhe hedhjen e tyre në vendin e caktuar, pra nëpër kosha. Pas këtij proçesi, nxënësit pikturuan në fletët e bardha prej kartoni, duke shprehur idetë e tyre mbi rëndësinë e Parkut Kombëtar Bredhi Hotovës, pastërtinë, dekompozimin e mbeturinave, pra për çdo gjë që ata panë nga afër dhe mësuan atë ditë. Për ecurinë e mëtejshme të këtij projekti, u organizuan aktivitete me nxënës të grupeve të tjera të gjimnazit të Përmetit dhe në datat 21-22 Nëntor 2011. Ashtu si udhëtim i parë, edhe dy të tjerët u realizuan në sajë të bashkëpunimit ndërmjet palëve të lartëpërmendura. Edhe në këtë udhëtim morën pjesë nxënësit e vitit të parë të shkollës së mesme ”Sami Frashëri” Përmet, të shoqëruar nga mësuesit e tyre. Nxënësit gjatë udhëtimit panë nga afër peisazhin e bukur që çon drejt Parkut Kombëtar. Ata u njohën nga afër me shumëllojshmërinë e florës dhe faunës së Parkut dhe me shtrirjen gjeografike të tij, u njohën me mënyrat se si duhet të ruhen pyjet nga dëmtimet e ndyshme, mbi ndikimin e tyre në krijimin e kushteve të përshtatshme për botën bimore dhe shtazore, për zonat e banuara dhe ato industriale. Prezent në takime ishin Drejtori i Shërbimit Pyjor z. Mihallaq Capullari, Inxhinierë të Shërbimit Pyjor, Stafi i Cesvi-t si dhe përfaqësues të Korpusit të Paqes. Aktiviteti shërbeu më së miri në ndërgjegjësimin e nxënësve për ruajtjen dhe mbajtjen pastër të pyjeve në tërësi dhe Parkut Kombëtar “Bredhi i Hotovës” në veçanti.­

"Revitalizimi i Mushkërive të Ballkanit": Rritja e sensibilizimit & përdorimit të Parkut Kombëtar Bredhi i Hotovës", financuar nga USAID dheKorpusi i Paqes Amerikan.

ATA merr pjesë në aktivitetin

“Promovimi i Turizmit Dimëror të Maqedonisë„

Përfaqësues të ATA-s dhe anëtarë të sektorit të Agjentëve morën pjesë në një aktivitet 2 ditor të titulluar “Promovimi i turizmit dimëror të Republikës së Maqedonisë“ i organizuar nga Ambasada e Republikës së Maqedonisë në Tiranë në bashkëpunim me Minisitrinë e Ekonomisë së Republikës së Maqedonisë.

Ky aktivitet i cili kishte një program të ngjeshur vizitash dhe takimesh synonte prezantimin e potencialeve turistike dimërore si dhe të kapaciteteve që Maqedonia ka për pushues dhe vizitorë nga vendet e rajonit dhe veçanërsiht për tregun shqiptar.

Përfaqësuesit e ATA-s vizituan dy prej qendrave më të rëndësishme turistike dimërore në Republikën e Maqedonisë atë të Mavrovës - Mavrovë dhe Kodrës së Diellit (Popova Shapka) – Tetovë.

Gjatë këtyre vizitave të cilat u zhvilliuan në praninë e mediave shqiptare dhe atyre lokale, ATA dhe anëtarët e saj u shoqëruan nga z.Vele TrpevskiAmbasador i Republikës së Maqedonisë në Tiranë, dhe u pritën nga përfaqësues e drejtues të hoteleve, restoranteve dhe qendrave sportive. Operatorët turistikë dhe media u njohën me gamën e gjerë të aktiviteteve, shërbimeve, llojit të sportve apo kampionateve kombëtare dhe ndërkombëtare të skijimit, të cilat ofrohen për pushuesit me çmime konkurruese në rajon. Ativiteti ishte një shembull i mirë, se si një shtet kujdeset për të promovuar turizmin e tij.

www.visitpermet.com

Nr 5 travel maj 20112012

4141

events calendar fut(o)urism

Kalendari kombëtar i festave dhe eventeve

Ngjarje të shënuara historike e kulturore, festa fetare, popullore, festa zyrtare e ditë të shënuara ndërkombëtare që celebrohen nga shqiptarët në Ballkan Kur

çfarë

Ku

1-2 Janar Festa e Vitit të Ri AL KS MK MNE 1 janar Dita e Shën Vasilit AL KS MK MNE 6 Janar Uji i Bekuar AL MK MNE 7 Janar Krishtlindjet ortodokse AL MK MNE 27 janar Përkujtimi i viktimave të Holokaustit OKB Janar Manifestimi Flaka e Janarit Gjilan KS 3 shkurt Dita e Shën Vllasi AL KS MK MNE 6 Shkurt Karnevali i Koreve Tuz MNE 12 Shkurt Variete “Show Mix” me humor dhe muzikë të zgjedhur Korçë AL 14 Shkurt Nata e parë e Mirë –Regaib (ditelindja e profetit Muhamed a.s) AL KS MK MNE 14 Shkurt Shën Valentini AL KS MK MNE 17 Shkurt Dita e Pavarësisë së Republikës së Kosovës KS 20 shkurt Dita Botërore e drejtësisë sociale OKB 21 shkurt Dita Botërore e Gjuhës Amtare OKB Shkurt Karnavalet Shkodër AL 4 Mars Përvjetori i Besëlidhjes së Lezhës Lezhë AL 6 Mars Dita e fëmijëve Tuz MNE 6 Mars Dita e Veteranëve KS 7 Mars Dita e Mësuesit AL 8 mars Dita Botërore e Grave OKB 10 mars Dyzet Martirët e Sebastias AL KS MK MNE 14 Mars Kënga Qytetare Fier AL 14 Mars Dita e Verës AL 14 Mars Dita e Verës dhe e Karnavaleve Berat AL 21 mars Dita Botërore e Eliminimit të Diskriminimit Racor OKB 22 mars Dita e Sulltan Nevruzit AL KS MK MNE 22 mars Dita Botërore e Ujit OKB 23 mars Dita Botërore Meteorologjike OKB 25 mars Festa Zonja Nunciatë AL KS MK MNE Mars Sofra Ilire Fier AL Mars FFTK i këngës Popullore mbarëkombëtare Elbasan AL Mars Manifestimi Epopeja e Dukagjinit KS Mars DAM Festival-festival muzike Prishtinë KS Mars Kampionati Kombëtar në Kyorogi Prishtinë KS Mars Manifestimi"Avancime në Kulturë” KS 1 prill Dita e Rrenave AL 2 prill Dita e Hithrave Korçë AL 2 Prill Dita e Komunës së Ulqinit MNE 2 Prill Dita botërore e librit për fëmijë AL KS MK MNE 3 prill Dita e Gurëve AL Tiranë 7 prill Dita Botërore të Shëndetësisë OKB 7 Prill Dita e rezistencës ndaj fashizmit Durrës AL 8 Prill Dita ndërkombëtare e romëve AL KS MK MNE Dita ndërk. e Monumenteve & Siteve Arkeologjike AL KS MK MNE 8 prill 9 Prill Dita e Kushtetutës së Republikës së Kosovës KS Prill Koncert “Çelisimo” Korçë AL 20 Prill Dita botërore e librit për të rritur AL KS MK MNE 22 Prill Dita e tokës Korçë AL 23 Prill Dita Boërore e Librit AL KS MK MNE 23 prill Dita Botërore e Librit dhe e Copyright-it OKB 23 Prill Dita e Shën Gjergjit Durrës KS 24 Prill Pashkët AL KS MK MNE 26 prill Zonja e Këshillit të Mirë AL KS MK MNE 29-30 Prill Koncert Nata e Bardhe Lezhë AL 30 Prill çelja e Sezonit Turistik Sarandë AL

42

maj 2011

Kur

çfarë

Ku

30 Prill Lojrat Pranverore KS Prill Panairi i Poçerise Korçë AL Prill Kampionati Kombëtar-Poomse KS Prill Festivali i aktrimit “Apollon” Fier AL Prill Panairi i librit Fier AL Prill Zëri i Vëllazërisë Pejë, Istog, Deçan KS Prill Eksod ’99, pelegrinazh i kosovarëve Kukës AL 1 Maj Dita Ndërkombëtare e Punës AL KS MK MNE 1 Maj Rafting Day in Berat - Rafting në lumin Osum Berat AL 3 Maj Dita Botërore e Lirisë së Shtypit OKB 5 Maj Dita e dëshmorëve AL 6 Maj Dita e Goranëve KS 6 maj Dita e Shën Gjergjit AL KS MK MNE 6 Maj Dita e Luleve + Serenata Shkodrane Shkodër AL 6 Maj Dita e Shën Gjergjit Lezhë AL 9 Maj Dita e Evropës AL KS MK MNE 14 Maj Hapja e sezonit Turistik Durrës AL 15 maj Dita Botërore e Familjes OKB 17 maj Dita Botërore e Informacionit OKB 21 maj Dita Botërore e Diversitetit Kulturor OKB 22 maj Dita Botërore e Diversitetit Biologjik OKB 24 Maj Dita e Shën Qirilit dhe Metodit MK 26-29 Maj Shqipëria është Kulturë Apolloni, Fier AL 26-30 Maj Pranvera në Anë të Malit Ulqin MNE 26-30 Maj Tryezë e rrumbullakët “Mundësitë e zhvillimit të turizmit të qëndrueshëm në Anë të Malit“ Ulqin MNE 29 maj Dita Botërore e paqeruajtësve të OKB OKB 31 maj Dita Botërore kundër duhanit OKB Maj Festivali Europian i Koreve Korçë AL Maj Albania Open Vlorë AL Maj Konkursi Ndërkombëtar i Fotografisë “Sotir” Korçë AL Maj Festivali Ndërkomb. i Muzikës Bashkëkohore PrishtinëKS Maj Festival i Jazz Tiranë AL Maj Cërvica Bashkë Kërçovë MK Maj Hapja e Sezonit Turistik Pogradec AL Maj Panairi i librit Dibër MK Maj Panairi i librit shqip Kumanovë MK Maj Konkursi Poeteka Berat AL Maj Panairi i librit Kërçovë MK Maj Maratona Rinore Elbasan AL Maj Panairi Rajonal i Bujqësisë Berat AL 1 Qershor Dita e Fëmijëve AL 1 qershor Mbyllja e Pashkës AL KS MK MNE 1-5 Qershor Albania Open Gjirokastër AL 1 Qershor Festojmë së bashku 1 Qershorin Korçë AL 2 Qershor Karnavalet e Korçës Korçë AL 2 Qershor Festivali Ndërkombëtar i Karnavaleve Korçë AL 2 qershor Nata e dytë e Mirë - Riraxh AL KS MK MNE 2 qershor Ngjitja e Zotit Krisht në qiell AL KS MK MNE 3-8 Qershor Panairi i Librit të Prishtinës Prishtinë KS 4 Qeshor Hapja e Sezonit Turistik Berat AL 4 qershor Dita Botërore Kundër Dhunës ndaj Fëmijëve OKB 4-5 Qershor 40 Bunar Fest Prizren KS 4-11 Qershor Rally Albania AL 5 qershor Dita e Etërve Sinodi I Ekumenik AL KS MK MNE 5 qershor Dita Botërore e Mjedisit OKB 12 Qershor Dita e Paqes KS 12 qershor Pentikostia / Rrëshajët

AL KS MK MNE

Kur

Photo: Kastriot Faci©

çfarë

Ku

15 Gusht Dita e Emigrantëve Lezhë AL 15 Gusht Koncert me grupet muzikore te qytetit Pogradec AL 16 Gusht Dita e Shën Mërisë së Gushtit Durrës AL 15 -18 Gusht Festa e Birrës Korçë AL 20-25 Gusht Festa e Bektashinjve-Pelegrinazh në Malin e Tomorit Berat AL 22 Gusht Koncert me studentët liceistë pogradecarë Pogradec AL 22 gusht Ditëlindja e Imam Aliut AL 23 gusht Dita Botërore e skllavërisë OKB 25 gusht Festa e Glinës Glinë Leskovik AL 26 gusht Nata e Kadrit AL KS MK MNE 27 gusht-2 shtator “Gladiatori i Artë” Fest. Ndërk. i Filmit Durrës AL 30 gusht Dita e parë e Fiter Barjamit AL KS MK MNE Gusht Sazet Popullore Fier AL Gusht Mbrëmjet Strugane të Poezisë Strugë MK Gusht Vera e Ohrit Ohër MK Gusht Drogomishti i Vogël - Bashkë Kërçovë MK Gusht Sofra Mirditore Mirditë AL Gusht Dita e Piteve Gostivar MK Gusht “Dokufest” Fest. Ndërk. i Filmit Dokumentar Prizren KS Gusht Revia e veshjeve popullore Strugë MK Gusht Rapsha Vitoje Malësi MK Gusht Vera në Cem Tërgajë, Malësi e Tuzit MNE Gusht Maratona e kënges popullore qytetare Sarandë AL 1 shtator Fillimi i Vitit Kishtar AL KS MK MNE 8 shtator Dita Botërore kundër Analfabetizmit OKB 8 Shatator Dita e Pavarësisë MK 12 Shtator Vjeshta Poetike Pogradec MK 14 shtator Lartësimi i Kryqit të Nderuar AL KS MK MNE 15 shtator Dita Botërore e Demokracisë OKB 16 Shtator Festa e Pezës Tiranë AL 16 shtator Dita Botërore e Ozonit OKB 21 shtator Dita Botërore e Paqes OKB 27-29 Shtator Koncert i Ansamblit “Myzeqeja” Fier AL 28 Shtator Dita ndërkombëtare e boshnjakëve KS MK 29 Shtator Dita Kombëtare Trashëgimisë Kulturore Berat AL 29 Shtator Dita e trashëgimisë kulturore Korçë AL 30 Shtator Dita e verërave Berat AL Shtator Kosova Open KS Shtator Dita Botërore Detare OKB Shtator Poeteka Durrës AL Shtator Ekspozitë fotografike “Monumentet” Fier AL Shtator Spektakël për 16-vjetorin e Akademisë Tiger Prishtinë KS Shtator Java e trashëgimisë kulturore Fier AL Shtator Tingujt e Çarshisë Shkup MK Shtator Festivali Ndërkombëtar i Teatrit “Butrinti 2000” Sarandë AL Shtator Ekspozitë etnografike Fier AL Shtator Festivali i birrës “Birralend” Shkup MK Shtator Festa e Shegës Lezhë AL Shtator Prishtina Film Festival Prishtinë KS Shtator Konkursi Ndërkombëtar “Marubi“ Tiranë AL Shtator Panairi i Librit Gjiroksatër AL 1 tetor Dita Botërore e të Moshuarve OKB 4 - 10 tetor Java Botërore e Hapësirës OKB 5 tetor Dita Botërore e Mësuesit OKB 8 tetor Zoja e Shkodrës ose zoja e Bekueme Shkodër AL 8 Tetor Garë Ndërkombëtare e FTK-së KS 9 tetor Dita Botërore e Postave OKB 10 tetor Dita Botërore e Shëndetit Mendor OKB 11 Tetor Kryengritja e Popullit kundër fashizmit MK 13 Tetor Aktivitet në përvjetor të Mitrush Kutelit Pogradec AL 13-17 Tetor Ditët e Naimit Tetovë MK 16 tetor Dita Botërore e Ushqimit OKB 17 tetor Dita Botërore kundër varfërisë OKB 18 tetor Lumturimi i Nënë Terezës AL KS 19 Tetor Dita e Lumturimit të Nënë Terezës AL KS 22 Tetor Dita e Luftës Revolucionare MK 24 tetor Dita e Kombeve të Bashkuara OKB 24 tetor Dita Botërore e Zhvillimit të Informacionit OKB 25 Tetor Kolonia Ndërkombëtare e Piktorëve Ditët e Mios Korçë AL 24 Tetor Ekspozitë e Arteve Figurative Pogradec AL 24-30 tetor Java Botërore e çarmatimit OKB 31 Tetor Halloween Day AL KS MK MNE Tetor Dita e Groshës Tearcë, Tetovë AMK Tetor Festa e të Vjelave Peshkopi AL tetor Dita Botërore e Habitat-it OKB

Krerët malazezë të shoqatave të biznesit dhe komunës Podgoricë, duke vizituar Panairin e Artizanatit në Shkodër

Kur

çfarë

Ku

12 qershor Dita e Shën Onufrit AL KS MK MNE 12-13 Qershor Freedom Festival Prishtinë KS 13 Qershor Dita e të gjithë shenjëtorëve MK 13 qershor Dita e Shpirtit të Shenjtë AL KS MK MNE 13 Qershor Dita e Shën Andonit (Shna Ndout) Laç AL 16-23 Qershor Fest. Ndërk. i Teatrove të kukullave Xinxilifo 2011 Pogradec AL 17 qershor Dita Botërore kudër Shkretëtirizimit dhe thatësirës OKB 19 qershor Dita e Gjithë Shenjtorëve AL KS MK MNE 20 qershor Dita Botërore e Refugjatëve OKB 20 qershor Dita e Shën Naumit AL KS MK MNE 21 Qershor Ditën Ndërkombëtare e Muzikës AL KS MK MNE 21 Qershor Ekspozita e Arteve Figurative Liqeni 2011 Pogradec AL 21 Qershor Dita e Liqenit Pogradec AL 22 Qershor Festa e Detit Durrës AL 23 qershor Dita Botërore e Shërbimit Publik OKB 24 Qershor Shën Gjini Lezhë AL 25 Qershor Festivali i këngës dhe valles për Çamërinë Sarandë AL 25 Qershor - 6 Korrik Simpoziumi Ndërkombëtar Skulptura e Parkut Korçë AL 26 qershor Dita Botërore kundër Drogës OKB 26 qershor Dita e Mateut AL KS MK MNE 26 qershor Dita Botërore kundër Torturës OKB 28 qershor Nata e tretë e Mirë - Berahet AL KS MK MNE 29 qershor Apostujt e Shenjtë Petro dhe Pavli AL KS MK MNE 29 qershor Dita e Shën Palit AL KS MK MNE Qershor Festa e korrjeve KS Qershor Festivali Kombëtar i Këngës për Fëmijë Shkodër AL Qershor Dita e Liqenit Shkodër AL Qershor Fest.Folk. Komb. i Rapsodëve dhe Instrumentistëve popullorë Lezhë AL Qershor Hapja e Sezonit Turistik Pogradec AL Qershor Festivali i instrumentistëve të vegjël popullorë Fushë-Arrëz AL Qershor Vera e Shkupit Shkup MK Qershor Takimet e vendlindjes Tugjec Kamenicë KS Qershor Panairi ndërkombëtar i agrobiznesit Gjilan KS Qershor Përmeti Multikulturor Përmet AL Qershor Festivali Folklorik “ Sofra Dardane” Tropojë AL Qershor Festivali i filmit për fëmijë Giffoni Sarandë AL Qershor Shkodra Jazz Festival Shkodër Al 4 Korrik Netët Poetike nga Lasgushi dhe Mitrushi Pogradec MK 6-16 Korrik Simpoziumi Ndërkombëtar “Skulptura e Parkut” Korçë MK 11 korrik Dita Botërore e Popullsisë OKB 15 Korrik Festa e Zojës së Madhe Tuz MNE 17 korrik E Etërve Sinodi IV Ekumenik AL KS MK MNE 20 korrik Dita e Shën Ilias AL KS MK MNE 21 Korrik Festa e Lakrorit Korçë AL 25 Korrik Koncerti Nostalgjia e këngës qytetare pogradecare Pogradec AL 26 Korrik Koncert me këngëtarë të ftuar Pogradec AL Korrik Banda e qytetit – koncert premierë Fier AL korrik Festa e sezonit turistik “Mirdita Turistike” Mirditë AL Korrik Panairi i librit Gostivar MK Korrik “Këngë Jeho” Strugë MK Korrik Festivali Ndërkombëtar i orkestrave Frymore Sarandë AL 1 gusht Dita e parë e Ramazanit AL KS MK MNE 2 Gusht Dita e kryengritjes së Ilindenit MK 2-22 gusht Sari Salltëku Krujë AL 12 gusht Dita Botërore e Rinisë OKB 13 gusht Logu i Bjeshkës Koret e Malësisë MNE 15 Gusht Festa e Shën Mërisë AL

43

Nr 5 travel maj 20112012 43 43

Kur

fut(o)urism Kur

çfarë

Ku

15 Gusht Dita e Emigrantëve Lezhë AL 15 Gusht Koncert me grupet muzikore te qytetit Pogradec AL 16 Gusht Dita e Shën Mërisë së Gushtit Durrës AL 15 -18 Gusht Festa e Birrës Korçë AL 20-25 Gusht Festa e Bektashinjve-Pelegrinazh në Malin e Tomorit Berat AL 22 Gusht Koncert me studentët liceistë pogradecarë Pogradec AL 22 gusht Ditëlindja e Imam Aliut AL 23 gusht Dita Botërore e skllavërisë OKB 25 gusht Festa e Glinës Glinë Leskovik AL 26 gusht Nata e Kadrit AL KS MK MNE 27 gusht-2 shtator “Gladiatori i Artë” Fest. Ndërk. i Filmit Durrës AL 30 gusht Dita e parë e Fiter Barjamit AL KS MK MNE Gusht Sazet Popullore Fier AL Gusht Mbrëmjet Strugane të Poezisë Strugë MK Gusht Vera e Ohrit Ohër MK Gusht Drogomishti i Vogël - Bashkë Kërçovë MK Gusht Sofra Mirditore Mirditë AL Gusht Dita e Piteve Gostivar MK Gusht “Dokufest” Fest. Ndërk. i Filmit Dokumentar Prizren KS Gusht Revia e veshjeve popullore Strugë MK Gusht Rapsha Vitoje Malësi MK Gusht Vera në Cem Tërgajë, Malësi e Tuzit MNE Gusht Maratona e kënges popullore qytetare Sarandë AL 1 shtator Fillimi i Vitit Kishtar AL KS MK MNE 8 shtator Dita Botërore kundër Analfabetizmit OKB 8 Shatator Dita e Pavarësisë MK 12 Shtator Vjeshta Poetike Pogradec MK 14 shtator Lartësimi i Kryqit të Nderuar AL KS MK MNE 15 shtator Dita Botërore e Demokracisë OKB 16 Shtator Festa e Pezës Tiranë AL clear choice in Tirana! Situated 16 shtator The Dita Botërore e Ozonit OKB at 21 shtator Dita Botërore e Paqes the intersection of “G. W. Bush” OKB road and 27-29 Shtator Koncert i Ansamblit “Myzeqeja” Fier AL “Zhan d’Ark” Blvd., MonarC Hotel is syn28 Shtator Dita ndërkombëtare e boshnjakëve KS MK 29 Shtator Dita Kombëtare Trashëgimisë Kulturore Berat AL onymous with sophistication, elegance and 29 Shtator Dita e trashëgimisë kulturore Korçë AL luxury.

Close the center of TiranaBerat ourAL12 30 Shtator Dita e verërave Shtator Kosova Open KS guestrooms feature state-of-the-art technolShtator Dita Botërore Detare OKB ogy, laptop connection, Air Conditioning, Shtator Poeteka Durrës AL Shtator Ekspozitë fotografike “Monumentet” Fier AL flat screen LCDs and more. Never have Shtator Spektakël për 16-vjetorin e Akademisë Tiger Prishtinë KS hotelse trashëgimisë felt more kulturore like home. AlsoFier at AL your Shtator Java Shtator Tingujt e Çarshisë MK disposal there are two ConferenceShkup Rooms, Shtator Festivali Ndërkombëtar i Teatrit “Butrinti 2000” Sarandë AL beautiful Bar at the terrace andFiera AL wonShtator a Ekspozitë etnografike Shtator Festivali i birrës “Birralend” Shkup MK derful Restaurant. Designed and furnished Shtator Festa e Shegës Lezhë AL taste our Restaurant’s grandeur Shtator with Prishtina Film Festival PrishtinëisKS Shtator Konkursi Ndërkombëtar “Marubi“ Tiranë AL fulfilled by Mediterranean cuisine.

All of Shtator Panairi i Librit Gjiroksatër AL this complemented by personalized service.

1 tetor Dita Botërore e të Moshuarve OKB 4 - 10 tetor Java Botërore e Hapësirës OKB Tirana simply would not be the same with5 tetor Dita Botërore e Mësuesit OKB outose MonarC Hotel! Shkodër AL 8 tetor Zoja e Shkodrës zoja e Bekueme 8 Tetor Garë Ndërkombëtare e FTK-së KS 9 tetor Dita Botërore e Postave OKB 10 tetor Dita Botërore e Shëndetit Mendor OKB 11 Tetor Kryengritja e Popullit kundër fashizmit MK 13 Tetor Aktivitet në përvjetor të Mitrush Kutelit Pogradec AL 13-17 Tetor Ditët e Naimit Tetovë MK 16 tetor Dita Botërore e Ushqimit OKB 17 tetor Dita Botërore kundër varfërisë OKB 18 tetor Lumturimi i Nënë Terezës AL Intersection “George W. Bush” KS 19 Tetor Dita e Lumturimit të Nënë Terezës AL KS street and Blv. “Zhan d’Ark”;MK 22 Tetor Dita e Luftës Revolucionare + 355të4Bashkuara 22 74 511/ 22 74 504; 24 tetor Dita Tel: e Kombeve OKB 24 tetor Dita Botërore e Zhvillimit Informacionit Fax: + 355 4të22 41 500 OKB 25 Tetor Kolonia Ndërkombëtare e Piktorëve Ditët e Mios Korçë AL E-mail: reservation@monarc.al 24 Tetor Ekspozitë e Arteve Figurative Pogradec AL 24-30 tetor Java Botërore einfo@monarc.al; çarmatimit OKB 31 Tetor Halloween Day AL KS MK MNE Web: www.monarc.al Tetor Dita e Groshës Tearcë, Tetovë AMK Tetor Festa e të Vjelave Peshkopi AL tetor Dita Botërore e Habitat-it OKB

44 44

maj 2011

Kur

çfarë

Ku

Tetor Vjeshta letrare e Gjilanit Gjilan KS Tetor Panairi Ndërkombëtar i Artizanatit Gjirokastër AL Tetor Panairi ndërkombëtar i agrobiznesit Kumanovë MK Tetor Vallja dyshe në Librazhd Pogradec/ Librazhd AL tetor Dita Botërore kundër katastrofave natyrore OKB Tetor Manifestimi “Takimet e Gjeçovit” KS Tetor Festivali Nderkombëtar i Teatrit Elbasan AL KS Tetor/ Dhjetor Skena UP Festival Ndërkombëtar i Studentëve të Filmit dhe Teatrit 1 Nëntor Dita e të gjithë shenjtorëve AL KS MK MNE 2 Nëntor “Vjeshta e Tiranës” Tiranë AL 5 nëntor Dita e Arafatit AL KS MK MNE 6 nëntor Dita Botërore e ruajtjes së mjedisit nga Lufta OKB 6 nëntor Dita e parë e Kurban Barjamit AL KS MK MNE 14 nëntor Dita Botërore e Diabetit OKB 16 nëntor Dita Botërore e tolerancës OKB 20 nëntor Dita Universale e fëmijëve OKB 20 nënotr Dita e Industrializimit të Afrikës OKB 20 Nëntor Festivali “ Oda Dibrane “ Peshkopi AL 21 nëntor Hyrja në Tempull e Hyjlindëses Mari AL KS MK MNE 21 nëntor Dita Botërore e Televizionit OKB 22 Nëntor Dita e alfabetit shqip MK 22 nëntor Kampionati i Futbollit për personat me aftësi të kufizuara Elbasan AL 23 Nëntor Dita e Çlirimit të qytetit Lezhë Al 25 Nëntor “FFTK i Iso-Polifonisë” Vlorë AL 25 nëntor Dita Botërore kundër Dhunës ndaj Grave OKB 28 Nëntor Kupa Kombëtare-Kyorugi Prishtinë AL 28 Nëntor Dita e Pavarsisë / Festa e Flamurit Shqiptar AL KS MK MNE Korçë AL 28-29 Nëntor Koncert festiv për 100- vjetorin e Pavarësisë 29 Nëntor Dita e Çlirimit AL 29 Nëntor “Nata e Bardhë” Tiranë AL 29 nëntor Dita Botërore e Solidaritetit me popullin palestinez OKB Nëntor Dita Botërore e Viktimave të trafikut rrugor OKB Nëntor Miss Kosova Gjilan KS Nëntor Kosova Film Festival “Hyjnesha në Fron” Prishtinë KS Nëntor Portretet Poetike “Dr.Sulfi Kurteshti” Dibër MK Nëntor Panairi Ndërkombëtar i Librit Tiranë AL Nëntor Festivali Ndërkombëtar i Teatrit në Kosovë KS Nëntor Ditët e kulturës së pakicave në Mal të Zi Ulqin MNE Nëntor Ekspozitë kolektive e Arteve Pamore “Nëntori” Tiranë AL Fest. Ndërkomb. i Vokalit Operistik “Marie Kraja” Tiranë AL Nëntor Nëntor Çmimi letrar “Zef Serembe” Laç AL 1 dhjetor Dita Botërore kundër AIDS OKB 2 dhjetor Dita Botërore e heqjes së skllavërisë OKB 3 dhjetor Dita Botërore e personave me aftësi të kufizuara OKB 5 dhjetor Dita e Ashures AL KS MK MNE 5 dhjetor Dita Botërore e Vullnetarëve OKB 6 Dhjetor Dita e Shën Kollit Durrës Al 6 dhjetor Dita e Shënkollit AL KS MK MNE 7 dhjetor Dita Botërore e Aviacionit Civil OKB 8 Dhjetor Dita Kombëtare e Rinisë AL 8 Dhjetor Dita e Shën Klimentit të Ohrit Ohër MK 9 dhjetor Dita Botërore Anti-Korrupsion OKB 10 Dhjetor Kupa Kombëtare- Poomse Prishtinë KS 10 dhjetor Dita Botërore e të Drejtave të Njeriut OKB 10 dhjetor Tirana International Film Festival Tiranë AL 10 dhjetor Sofra Tiranse Tiranë AL 11 dhjetor Dita Botërore e malit OKB 13 Dhetor Ekspozitë Pikture me rastin e Festës së Verërave Pogradec AL 16-17 Dhjetor Festa e Verërave Pogradec AL 18 dhjetor Para Krishtlindjes AL KS MK MNE 18 dhjetor Dita Botërore e Migrantëve OKB OKB 19 dhjetor Dita Botërore e Bashkëpunimit me Europën 20 Dhjetor Konkursi i arteve figurative “Guri Madhi” Korçë AL 20 dhjetor Dita Botërore e Solidaritetit Njerëzor OKB 25 Dhjetor Krishlindjet AL KS MK MNE 26 dhjetor Dita e Shën Shtjefnit AL KS MK MNE 26 dhjetor Dita e parë e vitit të Ri Hixhri 1432 AL KS MK MNE 30 Dhjetor Parada e Babagjyshit Korçë AL 31 dhjetor Festa e Vitit të Ri AL KS MK MNE Dhjetor Panairi i fundvitit Korçë AL Dhjetor Simfonia si gjini, Orkestra e të rriturve Fier AL Dhjetor Festival Kombëtar i Këngës në Radio-Televizion Tiranë AL Dhjetor Ekspozitë me piktorë e skulptorë fierakë Fier AL Dhjetor Panairit i Fundvitit Korçë AL Dhjetor Konkursi Ndërkombëtar i Arteve Vizuale “Onufri” Tiranë AL

2012 International travel fairs and events kalendar

NOV. O.

SEPTEMBER

JUNE

MAY

APRIL

MARCH

FEBRUARY

JANUARY

When

What

Where

6-8 TTF Chennai Travel and Tourism Fair Chennai, India 9 - 15 ATF 2012 Asean Tourism Forum Manado, Indonesia 10 - 15 Vakantiebeurs Utrecht, Netherlands 12 - 15 FERIEN-MESSE WIEN The Fair for Holidays, Travel & Leisure Vienna, Austria 13 - 15 TTF Bangalore Travel and Tourism Fair Bangalore, India 18 – 21 Anfaþ Hotel Equipment 23rd International Hospitality Industry Equipments & Decoration Exhibition Antalya, Turkey 18 - 22 FITUR 2012 International Tourism Trade Fair Madrid, Spain 19 - 22 SlovakiaTour Bratislava, Slovakia 19 - 22 MATKA 2012 Nordic Travel Fair Helsinki, Finland 24 - 27 ENTER 2012 eTourism Present and Future Services and Applications Helsingborg, Sweden 26 - 29 TIP 2012 Alpe-Adria: Tourism and Leisure Show Ljubljana, Slovenia 27 - 29 FERIEN MESSE LINZ The Event for Holidays, Travel & Leisure Salzburg, Austria 27 - 29 ITM Warsaw ITM Warsaw International Travel Market Warsaw, Poland 7 - 10 HT&T 5th Iran Hotel, Travel & Tourism International Exhibition Tehran, Iran, Islamic Republic of 9 - 12 EMITT 2012 16th East Mediterranean Tourism and Travel Exhibition Istanbul, Turkey 10 - 12 SATTE 2012 19th edition of the South Asia Travel and Tourism Exchange New Delhi, India 12 - 14 The Event Congress for Central & Eastern Europe Prague, Czech Republic 14 - 15 I.M.T.M 2012 18th International Mediterranean Tourism Market Tel Aviv, Israel 15 - 16 SATTE 2012 2nd edition of Mumbai West Mumbai, India 16 - 19 BIT 2012 Borsa Internazionale del Turismo International Tourism Exchange Milan, Italy 17 - 19 TTF & OTM Mumbai Outbound Travel Mart Mumbai, India 21 - 22 AIME 2012 Asia-Pacific Incentives & Meetings Expo Melbourne, Australia 22 - 23 Conference on Sustainable Tourism for Rural Development Belgrade, Serbia 24 - 26 TCV 8ª Feria Internacional de Turismo Comunitat Valenciana Valencia, Spain 24 - 26 TTF & OTM Delhi Outbound Travel Mart New Delhi, India 2-4 VIVATTUR 2012 18th International Trade Fair of Tourism, Sports and Leisure Vilnius, Lithuania 2 – 4 The New York Times Travel Show New York, USA 7 - 11 ITB Berlin 2012 The World’s Leading Travel Trade Show Berlin, Germany 12 - 16 COCAL 2012 XXIX Congreso de la Federación de Entidades San Pedro Sula, Honduras 15 - 17 Fit-Bolivia Feria Internacional de Turismo Santa Cruz, Bolivia 17 - 20 ITM 2012 International Travel Fair "Intourmarket 2012" Moscow, Russian Federation 19 8th Moscow International MICE Forum Moscow, Russian Federation 21 - 24 MITT 2012 19th Moscow International Travel & Tourism Exhibition Moscow, Russian Federation 21 - 24 MITT 2012 3rd Moscow Medical & Healthcare Tourism Congress and Exhibition Moscow, Russian Federation 22 MITT 2012 Sea Cruises Conference Moscow, Russian Federation 22 - 25 TUR 2012 Gothenburg, Sweden 25 - 27 STTIM-2012 Saudi Travel and Tourism Investment Market Riyadh, Saudi Arabia 26 - 28 GIBTM 2012 Gulf Incentive, Business Travel & Meetings Exhibition Abu Dhabi, United Arab Emirates 27 - 29 World Travel Catering Expo The global event for the menus and amenities industry Hamburg, Germany 28 - 30 UITT 2012 18th Ukraine International Travel &Tourism Exhibition Kiev, Ukraine 29 - 30 Pacific Asia Indigenous Tourism Conference Darwin, Australia 12 - 14 AITF 2012 11th Azerbaijan International Travel & Tourism Fair Baku, Azerbaijan 12 - 14 SITT TOURSIB 22nd Siberian International Travel & Tourism Exhibition Novosibirsk, Russian Federation 17 - 19 IT&CM China 2012 Incentive Travel & Conventions, Meetings China Shanghai, China 18 - 20 COTTM 2012 China Outbound Travel and Tourism Market Beijing, China 18 - 19 IFITT@ EyeForTravel Travel Distribution Summit Europe 2012 London, United Kingdom 19 - 22 SITC 2012 Saló Internacional del Turisme de Catalunya Barcelona, Spain 25 - 27 KITF 2012 12th Kazakhstan International Tourism & Travel Fair Almaty, Kazakhstan 28 - 30 AHIC 2012 The Arabian Hotel Investment Conference Dubai, United Arab Emirates 30 - 3 ATM 2012 Arabian Travel Market Dubai, United Arab Emirates 10 - 13 EXPOVACACIONES 2012 33ª edición de Expovacaciones Bilbao, Spain 12 - 15 INDABA 2012 Durban, South Africa 12 EXPO 2012 International Exposition Yeosu Korea 2012 Yeosu, Republic of Korea 12 EXPO 2012 "The Living Ocean and Coast: Diversity of Resources and Sustainable Activities" Yeosu, Republic of Korea 15 - 16 WAD World Agri Tourism Day Palshiwadi, Baramati, India 17 - 19 EUROAL 2012 Latin America & Europe Tourism Trade Fair Torremolinos - Málaga, Spain 22 - 24 IMEX 2012 The essential worldwide exhibition for meetings & inventive travel Frankfurt, Germany 4-6 FIEXPO LATINOAMERICA Latin American and Caribbean Meeting and Incentive Exhibition Punta del Este, Uruguay 4 - 7 ILTM ASIA 2012 Global Luxury Travel Products and Services Shanghai, China 4-8 CMT2012 7th International Coastal and Marine Tourism Congress Breda, Netherlands 14 - 17 ITE & MICE 2012 The 26th International Travel Expo & The 7th MICE Travel Expo Hong Kong, Hong Kong, China 19 - 21 AIBTM 2012 The Brand New Event for the Meetings and Event Industry Baltimore, USA 20 - 22 RIO+20 UN Conference on Sustainable Development (UNCSD) Rio de Janeiro, Brazil 21 - 22 BTC 2012 Rimini, Italy Gréoux les Bains, Provence, France 24 - 27 BEST EN TTXII BEST EN Think Tank XII - Mobilities and Sustainable Tourism 25 - 27 VIII CITURDES VIII Congresso Internacional de Turismo Rural e Desenvolvimento Sustentável Chaves, Portugal 13 - 15 TTF Kolkata Travel and Tourism Fair Kolkata, India 20 - 22 TTF Hyderabad Travel and Tourism Fair Hyderabad, India 24 - 26 TTF Ahmedabad Travel and Tourism Fair Ahmedabad, India 31 - 2 TTF Surat Travel and Tourism Fair Surat, India 7-9 TTF Mumbai Travel and Tourism Fair Mumbai, India 12 - 14 SETE Sports and Events Tourism Exchange Durban, South Africa 13 - 14 Second International Conference on Tourism, Climate Change and Sustainability Bournemouth, United Kingdom 14 - 16 TTF Pune Travel and Tourism Fair Pune, India 20 - 22 ATF Dhaka ASIAN TOURISM FAIR 2012 Dhaka, Bangladesh 27 - 30 OTM San Francisco Oneworld Travel Mart San Francisco, USA 9 - 12 IMEX AMERICA 2012 Las Vegas, USA 5-8 WTM 2012 World Travek Market London, United Kingdom 6 UNWTO&WTM Ministers' Summit London, United Kingdom

maj 2011

45

Events fut(o)urism

Konkurs kushtuar

“100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë“

Më datë 22.12. 2011, nga MTKRS, Shpallet Konkursi Ndërkombëtar për realizimin në skulpturë të veprës monumentale kushtuar “100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shtetit Shqiptar : 28 nëntor 1912 - 28 nëntor 2012”. Në këtë konkurs kanë të drejtë të marrin pjesë artistë dhe arkitektë shqiptarë kudo që jetojnë dhe punojnë, artistë dhe arkitektë të huaj, studio skulpture shqiptare dhe te huaja. Lartësia, gjerësia dhe gjatësia e veprës monumentale do të jenë në varësi të modelit që do të paraqesë artisti, grupe artistësh apo studio skulpture, të cilat duhet të marrin në konsideratë të dhënat e përmasave të sheshit në të cilin do të vendoset vepra. Pas aprovimit të bocetit, realizimi i veprës monumentale mund të jetë në këto materiale të forta si: i derdhur në bronz apo beton, i gdhendur në gur ose mermer si dhe në teknika të tjera të përziera. Kjo do të varet nga ideja dhe modeli konkurrues fitues i artistit, grupe artistësh apo studio skulpture. Të gjithë të interesuarit do ti dorzojnë dokumentacionet nga data 27 shkurt -15 mars 2012. Shpallja e fituesit të Konkursit do të realizohet më datë ( 22 mars ) në mjediset e GKA, Tiranë, nga Juria e cila është ndërkombëtare, përbëhet gjithsej nga 9 anëtarë shqiptarë dhe të huaj.

Karnavalet në Shkodër Shkurt, është muaji ku ngjyra, shaka dhe kuaj të zbukuruar e karroca gjithashtu, maska dhe kostume nga më të larmishmet dhe fëmijë që gëzohen por edhe të rritur që shëtisin bashkë me ta në rrugët e qytetit, ku humori dhe kënga mbizotërojnë që në orët e para të ditës e deri në darkë në qytetin e karnavaleve, në Shkodër. Aktivitete të ndryshme për çdo grupmoshë, recitale, cirk dhe koncerte, ku protagonistët janë nxënës të shkollave të qytetit. Festa e karnavaleve në qytet ashtu si çdo vit krijonë një atmosferë magjepse. E nisur që në vitin 1860, tani festa e karnavaleve ka krijuar portretin e saj shkodran. E konceptuar si një mbrëmje veneciane e mbushur me një atmosferë festive.

Nuk do të mungojnë të apasionuarit dhe personalitete të shquar të politikës, artit, muzikës, ku e shoqërojnë prej vitesh këtë aktivitet. Sigurishtë që surizat nuk do ti mungojnë këtij aktiviteti.

Magjia e karnavaleve dhe misteri i një balloje me maska shoqëruar nga muzika baroke pritet të zbardhë edhe për këtë vitë qytetin e Karnavaleve Shkodrën. kodër Shkurt, Sh

46

maj 2011

,Prishtinë 17 Shkurt

Pavarsia e Kosovës 17 Shkurti, Si kudo, atje ku ka shqiptarë, do të festohet përvjetori i katërt i pavarësisë së Kosovës. Atmosfera nuk do ti mungojë rrugëve të Prishtinës dhe jo vetëm në qytet por edhe në çdo fashat, do të mbizotërroj ngjyra kuq e zi, simboli i flamurit kombëtarë. Programi me evente të shumta ku do të marrin pjesë të gjitha grupmoshat që do ta shoqërojnë gjithë ditën e 17 shkurtit, do të ketë koncerte me këngë e valle, aktivitete sportive, kulturore, ekspozitë etj. Për fëmijët ashti si çdo vit nuk do të mungojnë të jetë ansambli “shota” i cili do të përmbyllë pjesën artistike të programit për fëmijë. Megakoncerti do të filloj në mbrëmje, pjesëmarrës të këtij projekti do të jenë këngëtarë, aktorë dhe persona tjerë të artit dhe kulturës si dhe personalitete nga vendi dhe Shqipëria.

Mbrëmja siç është bërë zakon fillon me dy himnet shqiptare: “Mbas flamurit të përbashkuar” dhe me Himnin e Republikës së Kosovës. Më një minutë heshtje për dr. I. Rugovën dhe për heroin legjendar Adem Jasharin, për gjithë familjen e tij, për të gjithë trimat e pushkës që flijuan jetën për shqiptari dhe për Pavarësinë e Kosovës. Argëtimi do të vazhdojë deri në orët e para të mëngjezit nën këngët popullore që e ndezin flakë publikun.

,Tiranë 14 Shkurt

Dita e Shën Valetinit

Shën Valentini ka një të kaluar prej 2000 vjetësh që nëpër shekujsh është festuar në tradita të ndryshme. Konkretisht 14 Shkurti festohej në Francë, Itali, Gjermani etj. Në shekullin e 18-të, shfaqen kartolinat e para për ditën e dashurisë. Ishte zakon që ato kartolina të punoheshin nga vet personi që do i dërgonte. Në ditët e sotme festa e Shën Valetinit vlersohet dhe festohet shumë, nga çdo grup moshë duke organizuar aktivitete të ndryshme. Në çdo shtet apo qytet ka aktivitete kushtuar ditës së dashurisë. Të dashuruarit i blejnë dhurata njëri-tjetrit, gëzohen, argëtohen, bëhen parada nëpër rrugët e qytetit, dërgojnë shumë buqeta me lule personit të dashur, poezi dashurie. Prej vitesh, qysh nga shëmbja e komunizmit edhe në Shqipëri, po kremtohet Shën Valentini, festë që po bëhet përherë e më shumë popullore, madje, mund të pohohet me plot gojën se po kthehet në një festë kolektive, për të mos thënë kombëtare. Në Tiranë do të organizohen koncerte me këngëtarët më të mirë të vendit, të rinjë do ta zbardhin duke festuar deri në orët e para të mëngjezit në lokalet e shumta të kryeqytetit të cilët do të gumzhijnë nga muzika dhe të qëshurat, nën shoqërimin e këngëve me zërat më të njohur të vendit.

gallery

NEWBORN NEWBORN Vendndodhja: Prishtinë, Kosovë Çelik, 3 x 22 x 1 m

Monumenti është vlerësuar me një sërë çmimesh ndërkombëtare për dizajnin, si: Gold Cannes Lion, Silver Clio, Silver Eurobest, Grand Prix Golden Drum, One Show Merit, Bronze David Award, Finalist në LI Awards etj.

NEWBORN është një skulpturë, një monument që shënon Deklaratën e Pavarësisë së Kosovës, më 17 Shkurt 2008. Skulptura është ndërtuar me çelik dhe peshon rreth 9 tonë. Është 3m i lartë, 1m i gjerë dhe 22m i gjatë.

Krijuesve u mjaftuan 10 ditë punë intensive që nga ideimi deri në realizimin e monumentit.

Ogilvy Kosova është ekipi realizues i Newborn, në të cilin bënë pjesë Fisnik Ismaili, Bardhyl Fejzullahi, Hekuran Hoxha, Flutura Ibrahimi, Petrit Bytyqi, Etrit Zeneli, Vigan Kada, Fatos Bogujevci, Nita Xharra, Bardh Godanca, Artan Zeneli, Besnik Bujupi etj.

Domethënia e monumentit është shpalosur në këto fjalitë: NEW life is BORN. NEW hope is BORN. NEW future is BORN. NEW country is BORN.

Monumenti u zbulua mbrëmjen e 17 shkurtit 2008, në kuadër të festimeve shtetërore për shpalljen e Pavarësisë së Kosovës, dhe të parët që nënshkruan në të ishin Presidenti i Kosovës Fatmir Sejdiu dhe kryeministri Hashim Thaçi. Më pas, të njëjtën gjë bënë me mijëra vetë të pranishëm në atë ceremoni.

Sot, NEWBORN është një monument historik, i marrë në mbrojtje nga shteti i Kosovës. Është thuajse e pamundur për çdo të huaj që viziton Kosovën, që të mos nënshkruajë NEWBORN-in, duke pranuar në këtë mënyrë, simbolikisht, njohjen e pavarësisë së Republikës së Kosovës. Këtë akt e kanë bërë dhe e bëjnë përditë, edhe mjaft turistë që vijnë prej shteteve që nuk e kanë njohur ende pavarësinë e Kosovës.

Nr 5 travel 2012 maj 2011

47 47

sondazh fut(o)urism

Turizmi dimeror?

e para Maqedonia

Qendra e skive, Mavrovë

Në qendrat kryesore të parqeve kombëtare, ka patur gjithmonë një bërthamë që të lejonte së paku të bëje shëtitje ose piknikë në periudha të ndryshme të vitit, në formën e aventurës. Sot, këto bërthama janë veshur edhe me frute të shijshme kompleksesh turistikë, që të mundësojnë jo vetëm pushime aventurore por edhe fundjava të vërteta luksoze në shumë pika dimërore të Shqipërisë. Kështu prej kohësh në Malin e Dajtit, ju mirëpret qendra turistike Panorama, e cila ofron mundësi të pafundme për të shijuar kënaqësinë e dëborës. Kolibet e mbuluara nga bardhësia dhe ju që shijoni ngrohësinë e zjarrit në oxhakun me dru, formojnë konturet e vërteta të një peisazhi dimëror pushimesh. Juglindja dhe verilindja e Shqipërisë, po bëhen së fundmi destinacioni i synuar fort, pas ndërtimit të hoteleve dhe fshatrave turistikë modernë.

Hoteli i mrekullueshëm në Dardhë të Korçës, i cili ka hapur dyert vetëm para pak vitesh ri, nuk ka asgjë më pak se hotelet në pika dimërore të Europës. Çmimet përafërsisht fillojnë tek 8000 lekë për një çift. Po nëse nuk doni ose nuk mund mundeni të shijoni kushtet luksoze që pa dyshim kushtojnë, të gjitha shtëpitë e Dardhës do t’ju mirëpresin me zjarrin në oxhak dhe me gatimet e shtëpisë, duke ju bërë të ndjeheni mes 48 48

maj 2011

miqsh. Në Voskopojë Hotel Akademia ka vite që pret jo vetëm turistë fundjavorë por grupe të tëra që zhvillojnë gara me ski në pistën e fshatit, përveç pushimeve dimërore.

Midis Ersekës dhe Leskovikut, ju kemi njohur prej kohësh me Farma Sotira, një fermë e këndshme që nëse gjatë verës ju ofron gjelbërimin, freskinë, zënien e peshkut vetë, apo shëtitjet në natyrë, dimrit bëhet akoma më e ngrohtë dhe mikpritëse.

Ndanë zjarrit, ju mund të shijoni momente të vërteta qetësie, duke përtypur fruta të thata të mbledhura në pyll, të konsumoni zahiretë e dimrit në vakte vërtet të shijshme, të shëtisni me kuajt e fermës, apo thjesht t’i gëzoheni dëborës. Çmimet fillojnë tek 3000-4000 lekë për një çift.

Në parkun Kombëtar të Tomorit, ka pista natyrale të mrekullueshme për ski, të cilat presin vetëm që ju t’i shkelni.

Në razëm të Shkodrës, mund gjithashtu të bëni ski, dhe pjesën e pushimit ta shijoni në Natyral Razma Resort, që është edhe kompleksi më i ri turistik, i cili përveç karakteristikave dimërore, (kuzhinë, ambiente të ngrohta, oxhak me dru etj), ju ofron edhe pishinë, sauna dhe shërbime të tjera luksi, që pa

Qendra e skive, Kolashin

Skiatorë në Shishtavec

Skiatorë në Voskopojë

dyshim ekzaltojnë dhe mbushin me kënaqësi pushimet tuaja.

Në Pukë është ndërtuar tashmë prej vitesh pista e skive, ku zhvillohen aktivitete të ngjeshura jo vetëm individuale por edhe të organizuara. Një prej shoqatave që operon në këtë zonë është “Dajti Alpina Turistik”.

Ata ju mundësojnë edhe ture në Theth, në ato periudha kur ka dëborë në nivele të kënaqshme dhe kur rrugët nuk janë të bllokuara krejtësisht. Dhe ndalesën mund ta bëni tek Hotel Turizëm Puka, që i ristikturuar krejtësisht, ju ofron kushte bashkëkohore, komoditet, kuzhinë me produkte natyrale dhe natyrisht guida njerëzore që ju ndohmojnë të eksploroni zonën në çdo stinë. Çmimet e përafërta fillojnë tek 2000 lekë për person.

Deri këtu, shumë bukur por nëse e vini re, ne folëm për dëborë, hotele, ushqim të mirë e mikpritje, që për hir të së vërtetës,nuk mungojnë në Shqipëri. Ama, nuk ju folëm për resorte skish, kampionate skish, apo shërbime të tjera që kanë të bëjnë me dimrin dhe me dëborën në njëfarë masiviteti.

Sepse Shqipëria këto nuk i disponon. ndoshta kjo është edhe arsyeja që edhe sipas sondazhit të revistës Travel, shumica e shqiptarëve zgjedhin të shkojnë jashtë vendit për pushime dimërore aktive.

Dhe nuk është se shkojnë shumë larg, ja këtu pas kufirit, në Maqedoni e Mal të Zi. Komshinjtë tanë me

Skiatorë në Razëm

pikat dimërore të Kolashinit, (Mali i ZI) dhe të Mavrovës e Shapkës, i thithin si me magnet shqiptarët, përsa kohë atje ka resorte skish të ndërtuara (që në kohën e Millosheviçit), ku nuk ke nevojë t'i marrësh skitë me vete, ku pajisjet e sporteve dimërore janë të shumta e të plota e jo të sajuara andej-këndej, e ku mundësitë e pushimeve komode dimërore, i bëjnë ata të shmangin Thethin e pakalueshëm e të bllokuar nga bora, Brezovicën që akoma nuk e njohin mirë, apo Dajtin, ku shumë-shumë, mund të luash me topa bore.

Paradoksalisht me verën, ne shqiptarët ua shpërblejmë bujarisht maqedonasve vizitat pa kursim që këta të fundit na bëjnë në verë, duke na sjadisur bregdetin. Të gjithë operatorët outgoing shqiptarë, ofrojnë paketat dimërore në Maqedoni, pasi siç thonë ata, është më e preferuara. Por nëse maqedonasit, e zgjedhin detin tonë se nuk kanë ujë tjetër me kripë me afër se rrezja e tyre, ne shqiptarët kemi borë me shumicë, e përsëri preferojmë të kaplojmë malet për ta gjetur borën andejza. Fundja edhe nuk kemi faj. Me topa bore të gjithë kemi luajtur, të paktën njëherë... kurse sot shqiptarët duan të bëjnë ski... dhe me ski hëpërhë, mund të rrëshqasësh vetëm mbi dëborën e Kolashinit e të Mavrovës...

Nr 5 travel maj 20112012 49 49

extra fut(o)urism

Mavrova Mes kulturës & natyrës Zeqirja Ismaili Komuna e Mavrovës dhe Rostushës gjendet në pjesën perëndimore të Maqedonisë dhe është komunë kufitare. Në perëndim kufizohet me Shqipërinë, kurse në veriperëndim me Kosovën. Komuna ka një sipërfaqe prej 682 km2 dhe është një nga tre komunat më të mëdha territoriale në Maqedoni. Karakteristika kryesore e kësaj komune është struktura kodrinoro-malore me rreth 42 vendbanime me banueshmëri të vogël në km2. Relievi, klima dhe vendodhja e bëjnë këtë komunë atraksion të vërtetë turistik për rajonin dhe më gjerë. Kjo është arsyeja e vizitorëve dhe turistëve të shumtë të vendit, ashtu edhe të huaj. Objekte turistike më të rëndësishmë që gjenden në tëritorrin e kësaj komune janë: Liqeni i Mavrovës, terrenet e skiijmit në Mavrovë, lumi i Radikës, ujëvarat e Dufit dhe BOJKOV klladenës; malet: Korabi, Bistra, Kërcini dhe Deshati; shpellat: Sharkova dupka, Alilica, Kalina dupka dhe atraksione tjera jo më pak të rëndësishme. ndërsa vendndodhja e Selisë së komunës ndodhet në fshatin Rostushe.

Parku Nacional i Mavrovës Parku Nacional i Mavrovës është një ndër tre parqet më të mëdha në Maqedoni që shtrihet në territorin e komunës së Mavrovës dhe Rostushes. Në sipërfaqet e mbrojtura të parkut bëjnë pjesë mali i Korabit, Deshatit, një pjesë e e Bistrës dhe pjesa jugperëndimore e Malit Sharr.

Qëllini primar i Parkut Nacional të Mavrovës është mbrojtja e llojeve të rralla të bimëve dhe shtazëve, respektivisht, florës dhe faunës. Flora në Parkun Nacional të Mavrovës është e përfaqësuar nga 1000 lloje, prej tyre 38, janë lloje të drurit, ndërsa 35 lloje të kaçubeve. Ky park është vendi i vetëm në vend të I të 12-të llojeve të rralla të bimëve. Krahas botës bimore, po ashtu është i pasur edhe me botën shtazore, respektivisht, është përfshirë mbrojtja e ariut, rrëqebullit, kaprollit dhe llojeve të tjera të shtazëve. Gjithashtu, qëllim i rëndësishëm i PN të Mavrovës është edhe zhvillimi i eko- turizmit dhe mbrojtja e mjedisit jetësor përmes realizimit të më shumë projekteve të asaj sfere.

Trashëgimia natyrore Komuna e Mavrovës dhe Rostushes është e pasur me begati natyrore duke filluar nga lumenjtë, malet, liqenet, shpellat dhe një sërë bukurish të tjera natyrore. Një nga resurset më të rëndësishme natyrore të këtij rajoni është uji. Hidrografia në këtë rajon karakterizohet me ujra të pasura, ndër të cilat më i rëndësishëm është lumi i Radikës, i cili karakterizohet nga uji i kulluar dhe është shumë i pasur me peshq, veçanarisht me troftë. Vëmendje të posaçme meritojnë edhe liqeni malor Llokuv, si dhe ujëvara e Dufit. Pasqyrë tjetër e rëndësishme hidrografike e kësaj komune është edhe liqeni i Mavrovës, i cili është liqen artificial dhe karakterizohet nga uji i kulluar dhe i ftohtë. Ky liqen gjithashtu paraqet burim të energjisë elektrike dhe jep mundësinë e zhvillimit të turizmit.

Ky potencial përbëhet nga disa hotele në Mavrovë dhe në lokalitetin

Hanet e Mavrovës. Krahas kësaj, komuna e Mavrove dhe Rostushes shtrihet në hapësirë malore ku vemendje e posaçme duhet t'u kushtohet disa maleve, ndër të cilat më të rëndësishme janë BISTRA, KORABI, DESHATI DHE KËRCINI. Bistra karakterizohet me disa maje malore, kurse më e rëndëishmja është maja malore Medenica (2176 m lartësi mbidetare). Ky mal është i njohur për zhvillimin e turizmit dimëror, i cili mundësohet me funksionimin e ski-qendrës Zare Lazarevski, e cila në dimër është ski-qendra më e vizituar në Maqedoni. Kjo komunë është e

50 50

maj 2011

njohur edhe me malin Korab, respektivisht, me majën më të lartë Korabi i madh.

Trashëgimia kulturore Krahas trashëgimisë natyrore komuna e Mavrovës dhe Rostushes posedon trashëgimi të begatshme natyrore e cila është ndërtuar me vite. Pikërisht për këtë lloj të trashëgimisë na flet edhe vetë historia dhe përmendoret historike të cilat sot ekzistojnë, siç ësshtë manastiri shën Jovan Bigori. Në të kaluarën në këtë krahinë janë zhvilluar një numër i madh i zejeve, siç është zeja e zdrukthtarisë dhe zeja e muratorisë etj. Pikërisht nga kjo pjesë e Rekës dhe rrethinave e miakëve rrjedhin muratorët më të mirë në europë. Një begati tjetër shumë e rëndësishme kulturore është edhe ura ”Kërcimi i kaprrollit” e cila gjendet në lumin e Garit dhe me të janë të lidhura më shumë legjenda. Begati mjaft e rëndësishme në këtë rajon është kremtimi i festive fetare, si atyre islame, po ashtu edhe të krishtera. Nga festat islam vlen të përmendet muaji i Agjërimit të Ramazanit, ndërsa tek ato krishtera Ujërat e Bekuara, festë ku të krishterët vishen me veshjet e tyre tradicionale, si dhe përgatisin lloje të ndryshme ushqimesh. Në këtë festë popuallata me përkatësi fetare krishtere hidhet në lumin Radika për ta kapur kryqin.

Ski-qendra: “Zare Llazareski” Mistike dhe romantike, e vendosur nën përqafimin e majave të larta të Malit Korab, regjioni i Mavrovës është i njohur ndër shekuj për mikpritjen e saj.

Njëra nga luginat më të bukura malore, Mavrova, së bashku me liqenin dhe Malin Bistra, është e vendosur në pjesën perëndimore të Maqedonisë, vetëm një orë vozitje nga Shkupi. .Regjioni i Mavrovës është i njohur ndër shekuj për mikpritjen e saj, për bujtinat e saja të njohura në të kaluarën, por edhe sot me qendrën e skijimit “Zare Llazarevski”.

Gjatësia totale e njëmbëdhjetë ski-ashensorëve dhe tre teleferikëve është 5.700 metra, me kapacitet prej 11.100 pasagjerëve për një orë. Me këtë infrastrukturë, mund të skijohet në lartësi mbidetare prej 1.255 deri më 1.860 metra. Stazat që përgaditen janë me gjashtë ratrakë e që janë të përshtatshme për fillestarë, skijatorë të avancuar, si dhe profesionistë në kategoritë skijim alpik dhe nordik. Gjatësia e stazave për skijim nën teleferikë është 5.000 metra, kurse gjatësia e ski-ashensorëve është 10.000 metra. Të gjitha stazat nën ski-ashenorët janë të ndri¢uara dhe të zëshme, ashtu që skijimi është i mundësuar edhe natën, ndërmjet orës 19 dhe 24. Kemi edhe ekipin i cili kujdeset për kualitetin e stazav: katër profesionistë që drejtojnë makinat për shtypjen e borës, një sajë motorike ambulantore që kontrollon stazat gjatë ditës, ski-patrullë, disa saja motorikë, makinë për prodhimin e borës artificiale dhe njerëz shumë të këndshëm të punësuar në ski -qendrën. Çdo vit vit në stazat e Malit Bistra organizohen ngjarje të shumta.

Disa nga më të rëndësishmet janë: ''Turneu komemorativ i Mavrovës'', ''Qyteti i borës'', ''Kupa evropiane në snoubord'', gara kombëtare dhe ndërkombëtare në slalom dhe veleslalom, gara dhe ngjarje me karakter humanitar…

Gara e parë amatore humanitare në veleslalom është mbajtur prej 07 mars deri më 9 mars të vitit 2003. Gara është mbajtur në ski-ashensorin “Galiçki”, në disiplinat veleslalom paralel dhe veleslalom. Numri i ekipeve ishte 35 me më shumë se 100 pjesëmarrës.

Secili ekip kishte për detyrë të paguan 300 euro kompenzim për pjesëmarrje. Shuma e mbledhur ishte dedikuar për Shtëpinë e fëmijëve pa prind “11 Tetori”. Shtëpia e fëmijëve pa prind fitoi mbi 10.000 euro nga kjo garë humanitare.Kënaquni me jetën, me shoqërinë tuaj. Ski qendra |Zare LLazarevski ju ofron edhe Snoubording në Mavrovë.

Organizohen edhe kupa evropiane në kërcim, slalom dhe veleslalom në pjerrtësirat e Mavrovës...

Për ato që duan skijim në mënyrë jo të rëndomtë, ski-qendra ofron mundësi të vetme, të provoni me kros-kantri. Mund ti provoni aftësitë tuaja në disa staza. Më e njohura është sigurisht: “Lugina e qetë” me gjatësi 7,5 km. Gjatësia totale e stazës është 30 km dhe është e njëjta stazë ku mbahet Turneu komemorativ i Mavrovës (stil i lirë) secilin vit në fillim të shkurtit.

Argëtim i mirë, persona të hareshëm dhe super atmosferë, e gjithë kjo në harmoni perfekte, për natën tuaj më të përsosur.

Ftesa e Kryetarit Komuna e Mavrovës-Rostushës , është një regjion parajsor dhe përallor me bukuritë dhe misteret e maleve dhe relieveve malore , kafshëve dhe botës bimore endemike jashtëzakonisht të pasur, shoqëruar edhe me tingujt magjikë të kanionit të Radikës .

Kjo është një nga pasuritë autentike të traditave dhe kulturave historike dhe gjeografike që favorizojnë këtë regjion atraktivitetin dhe kënaqësinë . Në këtë rajon gjendet edhe manastiri i mirënjohur ' ' Shën Jovan Bigorski ' ', ura “Kërcimi i kaprollit”, shpella “Sharkova Dubka”, ujëvarat e Dufit , terrenet e skijimit në Mavrovë , ecjet malore deri në pikën më të lartë në Ballkan : ”Korabi i Madh” të ndërthurura në parkun nacional “Mavrovo”, si dhe ekspresioni emocional i shprehur nëpërmjet ' ' Dasmës së Galiçnikut ' '.

Këto janë vetëm një pjesë e arsyeve që t’i zgjedhni këto vise si vendpushim , rekreim , si dhe turizëm residencial , rural dhe medicional .

Mukrem Mehmedi

Kryetar i komunës Mavrovë-Rotushe

Ky artikull për bukuritë e Mavrovës, u realizua me ndihmen e Komunës Mavrovë-Rostushë

Nr 5 travel maj 20112012

5151

reportazh fut(o)urism Flora Xhemani Photo: Florian Baba ©

Ne u nisëm afër mesditës dhe morëm rrugën e gjatë, atë të itinerarit Milot-Rrëshen-Pukë, që ta shijonim më shumë natyrën, pavarësisht se segmenti Bushat-Vau i Dejës-Pukë është më i shkurtër dhe rruga është në kushte shumë të mira.

Dhe nuk u penduam. Po të mos kishim kaluar nga kjo rrugë nuk do ta kishim shijuar pamjen spektakolare të katarakteve të ngrira nëpër faqet e shkëmbinjve, që të krjionin përshtypjen se ishin stalaktite shpellash milionavjeçare, nuk do të kishim parë ujvarën e Gojanit, afër Pukës, e cila kishte marrë dhe ajo një pamje mahnitëse, me kallamat e akullit në të dy anët dhe fashën e gjatë të ujit që zbriste më zhurmë mbi shkëmbin e ngrirë.

Po të mos kishim kaluar nga kjo rrugë nuk do ta kishim takuar Gjonin, pronarin e bar restorantit pranë ujvarës së Gojanit, ku u ndalëm për të pushuar. Gjoni na priti me përzemërsi dhe pasi shijuam mikpritjen karakteristike të zonave të veriut, ai na tregoi pasionin e tij për fotografinë. Kishte në kompjuter plot foto të zonave të Pukës dhe fliste me krenari për bukuritë e pyjeve të zonës që për fat të keq, pak vetë i kishin vizituar. Duke patur parasysh vështirësinë e madhe të bizneseve të vogla, ai ia kishte lënë të dorë të vëllait menaxhimin e lokalit dhe vetë ishte punësuar në një firmë private që Menshfrytëzonte minierën e Gjegjanit, duam se kënaaty pranë. Por këmbëngulte qësia jonë e udhëtimit do që rrugëdalja ekonomike për të mbaronte aty, pranë oxha- zonat e bukura të vendlindjes kut të ndezur, ushqimeve të së tij, ishte turizmi. Ne shijshme dhe bisedave të i dhamë fjalën që do të gjata me të zotin e shtëpivendosnim disa nga fotot e tij në guidën e ardhshme për së, sepse shiu vazhdonte turizmin malor. Falënderimi të binte dhe ne nuk kii tij ishte jo aq për faktin se shim më shpresë se do do t’i vendosnin fotot, bashkë të bënim ski. me emrin e tij, sesa fakti që kjo ishte një gjë shumë e dobishme që dikush shkruante për bukuritë e kësaj zone.

Gjatë të gjithë rrugës binte shi dhe ne u mërzitëm pak, sepse menduam se me kaq shumë shi, dëbora në Pukë do të shkrinte.

Dhe tefononim vazhdimisht në hotel nëse kishte akoma dëborë apo jo, sepse edhe në Pukë binte shi.

Shiu ra gjithë mbasditen dhe gjithë darkën dhe trishtimi ynë sa vinte e shtohej sepse kështu nuk do të mund të bënim ski.

Megjithatë, ne vendosëm ta merrnim me sportivitet sepse në fund të fundit kishim ardhur për t’u kënaqur. Kishte plot gjëra të tjera që do të na jepnin kënaqësi, siç ishte për shembull, të bisedoje pranë oxhakut në restorantin e Hotel Turizëm Pukës, ku na bëri shoqëri vetë i zoti i shtëpisë Xhimi Begeja. Sigurisht që e ndjemë veten mysafirë të veçantë sepse me Xhimin ishim të njohur të vjetër, që kur për herë të parë bashkëpunuam për shkëmbimin e fotografive të para që na ofroi shoqata Dajti Alpina Turistik, që ai drejton, me imazhe spektakolare nga sporte ekstreme dhe eksplorime në të gjithë Shqipërinë.

Xhimi na sugjeroi që atë mbrëmje të mos porositnim siç bëhet në çdo restorant, por të pranonim atë që do të na servirte i zoti i shtëpisë.

- “Sonte dua që pranë zjarrit siç jeni, të provoni edhe gatimet më tipike të zonës dhe kështu të ikni me përshtypje të mira nga Puka”, - na tha ai teksa i bëri shenjë kamerierit të na shërbente pjatat karakteristike.

Kështu atë mbrëmje ne patëm rast të provonim antipastat me djathë të bërë vetë, fasulet shumë të shijshme që nuk e kuptuam se si i kishin gatuar që ishin bërë aq të mira, pulën 52

maj 2011

e fshatit me çervish - specialitet i zonës - e mbi të gjitha birrën Puka, të prodhuar enkas për vizitorët që vinin në Pukë. Kur e pyetëm Xhimin se pse kjo birrë nuk ishte parë në lokale të tjerë jashtë qytetit, ai na u përgjigj: - “Sepse është pa konservantë dhe nuk i reziston udhëtimit, sidomos verës që është edhe më e domosdoshme. Kjo birrë vjen drejtpërdrejt nga fabrika e vogël që kemi këtu ngjitur me hotelin dhe ne e prodhojme vetëm për klientët.”

Menduam se kënaqësia jonë e udhëtimit do të mbaronte aty, pranë oxhakut të ndezur, ushqimeve të shijshme dhe bisedave të gjata me të zotin e shtëpisë, sepse shiu vazhdonte të binte dhe ne nuk kishim më shpresë se do të bënim ski. Thjesht do të prisnim të vinte mëngjesi dhe do të niseshim për në Tiranë.

Por kur u zgjuam në mëngjes, pamë me lumturinë më të madhe se kishte zënë një borë aq e dendur e flokëmadhe saqë qyteti i bërë qull deri në mbrëmje, ishte zbardhur i gjithi. Duke pirë kafen e mëngjesit e duke shijuar dëborën dikush erdhi e na përshëndeti.

“Mirmëngjes, a bujtët mirë te Xhimi?”. Ne ngritëm kokat me fytyrë pyetëse ndaj përshëndetjes së këtij burri rreth të dyzetepesave që nuk e njihnim. “Jam Përparimi, instruktori i skive”.

E ftuam të ulej por nuk pranoi se pas pak do të niseshin te pista e skive dhe nuk kishte shumë kohë. Ne u habitëm.

Menduam se me gjithë atë shi që kishte rënë pista nuk kishte aq dëborë sa për të bërë ski por ai na siguroi se aty tani ishte ngjeshur bora nga uji dhe ishte akoma më e mirë për të bërë ski.

“Pastaj, mos u bëni merak se djemtë do ta shtrojnë borën dhe do të rrëshqisni për bukuri”. Na siguroi ai.

Ja pra që udhëtimi ynë nuk do të mbyllej pa provuar kënqësinë e skive. Rrugës Përparimi na shpjegoi edhe se si funksiononte sporti i skive në Pukë. Ai tha se çdo gjë e kishte bërë nga pasioni.

Vetë i kishte prerë pemët për të ndërtuar pistën, një kilometër jashtë qytetit, vetë i kishte sajuar andej-këndej, skitë, këpucët, shkopinjtë dhe gjithë pajisjet e tjera të skive që dispononte. Për pasion stërviste edhe skuadrën e tij të vogëlushëve që donin ta mësonin këtë sport të bukur. Madje i shtyrë nga pasioni, ishte bërë njëri nga organizatorët dhe nismëtarët e parë të projektit të 40 haneve të Shqipërisë.

“Kur u hodh ky mendim fillimisht, ishte e habitshme dhe e papranueshme që shtëpia të kthehej në hotel dhe kuzhina e shtëpisë në restorant ku “miku” duhej të paguante për fjetjen dhe ngrënien. Sepse miku është i shenjtë për malësorin dhe malësori nuk mund të “koritej” duke i marrë para mikut për mikpritjen që i ofronte. Mirëpo kur u bindëm që kjo ishte në dobi të të dyja palëve sepse “miku” kënaqej me mikpritjen dhe malësori me ato para përveçse siguronte jetesën, përmirësonte edhe kushtet për mikpritje akoma edhe më të madhe, unë vendosa i pari që shtëpinë time ta ktheja në hotel. Dhe sot, të gjithë ata që kanë ardhur një herë, janë kthyer sërish. Për të mos hequr dorë nga mikrpritja e malësorit, në shtëpi ne të presim si mik, të lëshojmë Disa prej katarakteve të ngrira rrugës për në Pukë Photo: Florian Baba ©

Kur vendosëm që të bënim një udhëtim dimëror, fillimisht menduam se do të kishte qenë bukur të niseshim për në Dardhë ose Voskopjë të Korçës. Mirëpo në momentin e fundit ndërruam mendje dhe e lamë që udhëtimi ynë i radhës të ishte Puka. Për shumë arsye. E para sepse nuk kishim qenë asnjëherë në dimër, e dyta sepse Valbona, menaxherja e Hotel Turizëm Pukës, të cilën e kontaktuam edhe për të prenotuar, na siguroi që rruga ishte plotësisht e kalueshme edhe me makina jo të tipit 4 x 4, madje edhe pa qenë nevoja të vendoseshin zinxhirë. Pastaj ajo na dha edhe një ndihmë tjetër të madhe që na joshi veçanërisht. Na siguroi se mund të bënim ski, madje na dha edhe numrin e instruktorit të skive. Të entuziazmuar se do të mund të na jepej rasti të futnim për herë të parë këmbët në këpucët e skive, i telefonuam shpejt e shpejt instruktorit dhe e pyetëm nëse mund të bënim ski dhe a ishte e përshtatshme koha për një gjë të tillë. “Koha është shumë e bukur, dhe ka mjaftueshëm dëborë për të bërë ski”, - na siguroi ai. “Po sa kushton kjo?” - e pyetëm ne.

“Nuk kushton asgjë, argëtimi është falas”.

Falas? Kjo ishte shumë e bukur. Nuk e kuptuam sensin e kësaj por nuk e vramë shumë mendjen për arsyet. E rëndësishme ishte që do të bënim ski. Më vonë do ta mernim vesh edhe arsyen se pse ushtrimi i këtij sporti ishte gratis në Pukë.

Në pyjet me dëborë të

Pukës ka jetë...

Djemtë duke bërë ski në pistën e Pukës Photo: Florian Baba ©

Nr 5 travel maj 20112012

5353

fut(o)urism

The living people of

Djemtë duke bërë ski në pistën e Pukës Photo: Florian Baba ©

qoshen e ngrohtë pranë zjarrit, të gostitim me çaj mali apo raki shtëpie, fruta të thata apo ëmbëlsira të ndryshme që gatuajnë gratë dhe të konsiderojmë sërish si mikun e shtrenjtë të shtëpisë.

Nuk e di nëse është shumë apo pak por me 2000 lekë për person, mund të hash mirë të tria vaktet dhe të flesh duke zgjedhur një nga dhomat e shtëpisë, me oxhak, ngrohje, apo sobë, si të të duket më e përshtatshme. Ndërsa për pjesën e argëtimit, dimër dhe verë, shëtitjet, alpinizmin, skitë, eksplorimet e shpellave, ato i ofrojmë falas”, përfundoi ai teksa kishim mbërritur tek pista.

“Vetëm kur të vendosim teleferikun nga qyteti deri tek pista e skive, atëhere do të paguhet për këtë shërbim sepse investimi do të jetë i shtrenjë dhe sigurisht do të shpenzojë dhe energji elektrike.”

Pasioni për sportet dimërore ka përfshirë edhe katër fëmijët e Përparim Laçit. Të tre djemtë Leonardi 22 vjeç, Maringleni 19 dhe Ergysi 17, si dhe vajza Saudita 15, janë rritur me sportet ekstreme.

Njëri prej djemve është kampion i Patinazhit dhe Alpinizmit në Shqipëri, ndërsa Saudita është kampione e vendi në ski për moshat e reja. (para pak ditësh Saudita u shpall sërish kampione e Shqipërisë në Kampionatin Kombëtar të Skive që u zhvillua në Bigëll, në Dardhë të Korçës).

Ishte vërtet kënaqësi të shikoje djemtë që fluturonin mbi ski dhe binin sërish në këmbë në dëborë, pamje spektakolare që jemi mësuar t’i shohim vetëm në televizion, apo vajzën që rrëshqiste poshtë me një shpejtësi marramendëse, pa u rrëzuar asgjëkundi.

Këtë kënaqësi po e merrte ndërkohë edhe një grup xhirimi i televizionit Top Channel, që kishte ardhur të filmonte aktivitetin në pistën e skive dhe të intervistonte skiatorët.

Megjithatë, edhe për ne që nuk e kishim provuar, të jetoje përvojën e rrëshqitjes mbi ski (pavarësisht se rrëzoheshim pas njëzet metrave), ishte një ndjesi e paharrueshme që nuk doje të mbaronte. I patëm zili ata djem e vajza të vegjël e të mëdhenj që rrëshqisnin me aq lehtësi si të kishin lindur mbi ski.

Kur kthyem nga pista e skive me këmbë të lagura nga dëbora e zonja e shtëpisë, ose më mirë e zonja e Hanit, përveç çajit e biskotave, na dha edhe çorape të pastra e të thata sepse ata e dinin që skiatorët kthehëshin të lagur nga pista dhe ruanin gjithmonë çorape të thata për ta.

Nga një vizitë që i bëmë të gjithë hanit të Përparim Laçit, pamë dhomat e rehatshme me oxhak, dhe menduam se kur të vinim sërish në Pukë, do të “bujtnim” edhë në këtë han.

Dhe morëm me vete fletushkën e hanit, të realizuar nga Agjencia Kombëtare e Turizmit, për Hanin e Përparim Laçit, si një nga “40 Hanet e Shqipërisë”, që mirëpsriste turistët që donin të vizitonin Pukën. Do t’ia kalonim dhe miqve, sigurisht.

Në kthim, secili nga ne komentonte me entuziazëm se udhëtimi kishte shkuar mirë, madje shumë mirë, dhe se pavarësisht faktit të përgjithshëm se qytetet e vogla të Shqipërisë nuk janë shumë të gjallë, gjatë dimrit, në pyjet me dëborë të Pukës, ishte ndryshe. Aty kishte jetë…

54 54

maj 2011

Puka

winter forests When we decided to do a winter trip, initially we thought it would be nice to leave for Dardha or Voskopoja in Korca. But at the last moment we changed the mind and we decide for Puka. For many reasons. The first, because we had never been there in winter, the second because Valbona, the manager of Tourism Puka Hotel, assured us that the road was passable with fully non-type machines 4 x 4, even settling without chains. Then she gave us a huge subsidy that lured us in particular. She assured us that we could go for skiing, and even gave us the number of ski instructor. We called the instructor quickly asked if we could ski and how was the weather. "The weather is beautiful, and it has enough snow for skiing", - he assured us. "But how much is gona cost to us? "It is free, he said." Free? It was very nice. I didn't understand the sense of this but didn’t also try to find out. The important thing was that we would go for ski. Later on, we would know why the entertainment for this sport, was free in Puka.

We departed near noon and got a long way, that was the route MilotRrëshen-Puka, to enjoy more nature, regardless of segment Bushat-Vau Dejës-Puka which is shorter and the road is in very good conditions.

And we do not repented. If we had not moved from this path we would not have enjoyed the spectacular view of the frozen waterfalls of the rocks, looking like million years cave stalactites, we would not see the breathtaking Gojani Waterfall, near Puka, which had taken a stunning view, with the water coming down noisy on the frozen rock.

If we had not moved from this path we would not meet Gjoni, the owner of the restaurant bar near the waterfall, where we stopped for a break. Gjoni hosts us with cordiality and hospitality offering us the characteristic details if the northern area. He also showed us his passion for photography. The computer was full of pictures of areas of Puka and he spoket to us with pride about the beauty of the forest area that unfortunately, few people had visited. He said that the future of this country must be only the tourism activities.

During the entire route it was raining and we were a bit bored, because we thought that with so much rain, the snow in Puka would merge. And constantly we use to call the hotel if there was still snow or not, because maybe it was raining also in Puka.

Rain fell throughout the afternoon and dinner and all our sadness was evident because we could not go for ski. However, we decided to be optimists, because in the end we were here to enjoy the weekend. There were plenty of other things that give us pleasure, as for example, the talk with Jimmy, the owner of Puka Tourism Hotel, an old friend of us. For the first time we collaborated to exchange many pictures offered to us from Dajti Alpina Tourist Association, which he directs, with spectacular images of extreme sports and explorations across the country.

Jimmy suggested to us that for the dinner we do not order anything, but he would offer to us the specialties of the “house”.

- "Tonight I would like to offer you the typical dishes of the area and thus Hotel Turizëm Puka Photo: Florian Baba ©

Në oxhakun e ngrohtë të Hotel Turizëm Pukës Photo: Florian Baba ©

Pista e skive në Pukë Photo: Florian Baba ©

difficult to exchange the house into a hotel, because of the hospitality of the mountain costumes. I was impossible to take money from the guest, who comes to ask hospitality in you home, because for the Albanians the guest is saint. But insisting and trying to understand the suggestions Saudita, kampionia e skive, duke u stërvitur of the foreign associations, which were taking care about the mountain Photo: Florian Baba © areas. Perparimi was the first to exchange his house. And now many tourist thank him for the warm atmosphere, for the delicious food and leave the best impression of Puke", - Jimmy said. So that evening we had above all, for the unforgettable hospitality. I don’t know if it is more or less occasion to taste the appetizers with homemade cheese, very tasty beans but with the 20 € per person, everyone can consume three good meals that do not understand how they were cooked to make as good, the village and sleep choosing one of the rooms of the house, with fireplace, heating, chicken called “çervish” - specialty of the area - and on all, the beer of Puka, or stove, what seems most appropriate. As for the entertainment, winter produced especially for visitors who come in Puka. and summer, walks, mountain climbing, skiing, cave explorations, they We thought that our pleasure trip would end there, near of the fireplace, with offer free, concluded, as he had arrived at the track. "Only when the cable delicious food and long conversations with the owner of the house, as rain car from the city set up on the ski track, then it will be paid for this service continued to fall and we had no more hope, for riding. Simply would expect because the investment would be expensive and probably will spend also for morning to come and will leave for Tirana. the electricity."

But when he woke up in the morning, we saw with great joy that was snowing The passion for winter sports has invaded also the four children of and it was a snow with big flakes. The city had become totally white. At Perparim Laçi. The three sons Leonard 22 years, Maringlen 19, and Ergysi the morning, drinking coffee and enjoying the snow, somebody came and 17, and the girl, Saudita, are gown exercising extreme sports. One of the greeted us. boys is the champion of skiing and climbing in Albania, and Saudita is the "Good morning, how was the night at Jimmy?". We raised our heads to face ski champion for young people. It was really fun to see the guys that flew the questioning man. An about forty-five unknown man introduced himself: I over the ski and fell back on foot in the snow. The spectacular scenery am Perparimi, the ski instructor." was also the object for a reportage and a group of Top Channel Tv was Suddenly we smiled and invited him to take a coffee with but refused to sit preparing it, taking interviews and registrations. down. He said that is was not too much time because he had to go at the ski It was an unforgettable experience enjoying the professional riding on the track. We were surprised. We thought that with all the rain that had fallen, truck, but is was also funny for us as beginners going down every time we it would not be possible to go for ski. "Then, do not worry that the boys will ride. raise the snow and we will slide perfectly", He assured us.

When we returned from the ski track with snow wet foot, the wife of Therefore our journey would not end without the skiing pleasure. The Perparim, except tea and biscuits, gave us clean and dry socks because instructor leaded us to the ski truck, and was explaining how it goes for this they knew that skiers returning from the track, were wet and always kept nice sport. He said the himself he had cut the trees to construct the ski truck. dry socks for them. We had the chance to taste also the hospitality of Laçi Then after, he also explained how he had tried to find equipments of skiing. family, which impressed us, and made us think about another weekend, He said that everything was done with passion. Maybe there was not every this time as the guests of this nice family. detailed in possession, as for example ski glasses or complete suites but In return, each of us commented with enthusiasm that the trip had gone the boys were happy. He trained the young boys that wanted to learn this well, even very good, and despite the fact that overall the small towns of beautiful sport. Even driven by passion, had become one of the organizers Albania are not alive during the winter, the snowy forests of Puke, was and initiators of the project of 40 guesthouses in Albania. First he found different. There are a lot of living people…

Nr 5 travel maj 20112012

5555

fut(o)urism outdoor Revista Travel uron Outdoor Albania, për çmimin e turizmit "Ekoturizëm" fituar për vitin 2011, si kompania më e mirë e aktiviteteve dhe sporteve në natyrë dhe si miq e dashamirës të natyrës, dhënë nga ATA gjatë zhvillimit të Konferencës së IV të Turizmit.

Gent Mati NË VITE Në vitet 70-të, ndërkohë që në anën tonë të kufirit punohej për të fortifikuar territorin me një pafundësi bunkerësh, llogoresh dhe tunelesh, fqinjët tanë të “shkujdesur” çelnin pista, ndërtonin teleferikë e hotele për të pritur miq, duke krijuar traditën dhe zhvilluar industrinë fitimprurëse të turizmit dimëror.

Pas viteve 90, më në fund edhe ne bijtë e shqipes, dolëm nga “bunkerët”, nisëm metamorfozën nga ushtarë në turistë, e gradualisht nisëm të bëjmë dhe shijojmë gjëra që më parë i kishim parë vetëm në televizor. Natyrisht në mungesë të infrastukturës pritëse dhe zbavitëse - përsa i përket turizmit dimëror - iu drejtuam vendeve fqinje.

Faktikisht, në Mal të Zi, Maqedoni dhe së fundmi Greqi, prej vitesh dashamirësit shqiptarë të skijimit që sa vijnë e shtohen, janë bërë frekuentues të rregullt të pistave të bardha të Kolashinit (apo Shën Nikollës, siç quhej kur banohej nga shqipatrët pak shekuj më parë), Sharr/Kodra e Diellit, Mavrovë, Pisoder etj; duke shpenzuar shuma të konsiderueshme, të cilat shumë mirë mund të shpërndaheshin në Shqipëri, nëse do të ishte zbatuar ndonjë strategji investimi në këtë drejtim. Por, “nëse mali nuk shkon te Muhameti, atëhere Muhameti do të shkojë te mali”.

Rider: Petrit Prekazi Foto: Gent Mati ©

56 56

maj 2011

Brezovica thërret për aventura...

Ski qendra e Brezovicës në Kosovë është një prej resorteve dimërore që "rrethojnë" kufirin tokësor të Shqipërisë, nga veriu në jug. Vetëm 1 orë e 30 minuta nga Prizreni, e shërbyer nga ‘Rruga e Kombit’, Brezovica është qendra e skijimit më e afërt me Tiranën.

Nr 5 travel maj 20112012 57 57

fut(o)urism

Rider: Gent Mati Foto: Hamdi Hisari©

Por le t'i kthehemi Brezovicës

Për herë të parë, ekzistencën e kësaj qendre e dëgjova vite më parë në “Kampionatin e Parë Gjithëkombëtar të Skijimit” në malin e Sharrit mbi Tetovë, Maqedoni në vitin 1993, ku merrja pjesë në delegacionin e Federatës Shqiptare të Skijimit.

Aty u mahnitëm nga mundësia për të skijuar gjithë ditën, madje edhe në mbrëmje me ndihmën e teleferikut, në një mal aq të bukur – pasi deri atëherë ishim mësuar ti mbanim skitë në krahë për të rrëshkitur ndonjë qind metërsh “pistë” në Dardhë, Voskopojë e Dajt.

Në mbrëmje kur po dikutonim me entuziazëm përshtypjet tona për këtë mrekulli, dëgjuam nga skiatorët e atjeshëm se pak orë më larg prej Kodrës së Diellit, në Kosovën që atëherë kontrollohej nga Serbia e Millosheviçit, ekzistonte një qendër me kushtet më të mira të dëborës në rajon.

Nga tregimet e tyre plot admirim, mu ngulit në mendje imazhi i shpateve të ashpra veriore dhe pishave të ngarkuara me borë të Brezovicës, të cilat patjetër që një ditë duhet t’i skijoja.

Për fat të keq, historia e trazuar e Kosovës dhe Shqipërisë në vitet në vijim, e vonoi këtë vizitë deri në mesin e viteve 2000, kur pas një dite acaruese skijimi plot gurë në Shën Nikollë të Malit të Zi, vendosëm ti drejtoheshim Brezovicës.

Asokohe, Brezovica ishte të paktën 7 orë udhëtim larg Tiranës, dhe duhej zgjedhur mes kthesave pafund të aksit Pukë – Fushë Arëz - Kukës, ose bezdisë së kalimit dy herë brenda pak orësh të kufirit Maqedon, ama kur mbërritëm, qe dashuri me shikim të parë.

Brezovica kishte infrastrukturën më të vjetër në rajon, por njëkohësisht shpatet më të bukura për të rrëshqitur, kushtet më të mira të dëborës si rezultat i ekspozimit verior dhe një nëse komunitet të vogël por plot karakter niseni me skiatorësh dhe snowboard-istësh të mendje të çelur për avenpasionuar pas bjeshkës, miqësisë tura në dëborë dhe miqësi me dhe rrëshqitjes së lirë: free ride.

shpirt e zemër "bjeshkatari: Terren sfidues Kjo qendër e ndërtuar, në fillimin e atëherë, pregatituni dhe viteve 80të , u shndërua në destinaMIRËSEERDHËT cionin e preferuar të elitës jugosllave NË BREZOVICË!

dhe madje do të shërbente si alterantivë për Lojrat Olimpike të Sarajevës në vitin 1984, pasi shpatet u regjistruan zyrtarisht nga Federata Ndërkombëtare e Skijimit (FIS).

Nga 9 teleferikët e ngjitjes, ekzistues, sot vetëm dy punojnë bashkë me ski-lift-in e fillestarëve. Teleferikët janë të vjetër por i japin akses një terreni mjaft të përshtatshëm për skijim të angazhuar, dhe sidomos për eksperienca jashtë piste. Gjithashtu shëtitja me teleferik të bën të shijosh panoramën madhështore të Maleve të Sharrit dhe të thithësh me babëzi ajrin e pastër të bjeshkëve.

Për fillestarët në krahasim me resortet e tjera fqinjë, terreni i Brezovicës është më pak i përshtatshëm pasi pistat mirëmbahen fare pak ose aspak, dhe shpesh nuk mungojnë gungat, gurët e akulli. Por, për skijatorët e përparuar, shpatet e Brezovicës dhurojnë një larmi të madhe itineraresh 58 58

maj 2011

Rider: Fis Nimani Foto: Gent Mati©

info

“Hapësira e qendrës së skijimit është rreth 2500 ha, në lartësinë mbidetare 1718-2522 m. Përbrenda kësaj hapësire janë shtigjet e skijimit me gjatësi mesatare rreth 4 km dhe me një lakueshmëri mesatare prej 38%.

Në lartësinë mbidetare prej 1718 m, në Livadhin e Madh gjendet teleferiku më i ri. Stacioni i daljes nga ky teleferik është në lartësinë 2212 m mbi nivelin e detit.”.*

sfiduese dhe shpejtësi maramendëse.

Në bazë të stacionit të teleferikut, një numër baresh dhe restorantesh të vogla e të këndshme ofrojnë shlodhje, pije dhe ushqim në përfundim të skijimit; ndërsa akomodimi mundësohet nga disa hotele të kategorive të ndryshme në të cilët mund të hyhet dhe dilet me ski në këmbë. Është për t’u theksuar se këtu, komunitetit serb i enklavës të Shtërpces, bashkëjeton më së miri me atë shqiptar, të bashkuar nga pasioni i përbashkët për malin, duke dhënë një shembull të shkëlqyer të bashkëjetesës së dy komunitetetve.

Të shkojmë, apo jo?

Në pritje të privatizimit që do të transformojë qendrën duke i kthyer dhe tejkaluar shkëlqimin e mëparshëm, Brezovica është një qendër me një numër vizitorësh që sa vjen e shtohet, paçka problemeve të bezdisshme të infrastrukturës të skijimit që ndeshen përditë. Për shembull, në Brezovicë nuk është aspak çudi që teleferikët të çelen me vonesë rreth orës 11 të paradites, të mos punojnë fare pasi fryn pak erë lart në mal, apo nga ndërprerja e rrymës mund t’ju rastisë të prisni pezull në ajër duke shpresuar që lëvizja të rinisë para se të bëhet shumë ftohtë; dhe fare mirë pistat mund të mos shkelen nga makinat përgatitëse për ditë të tëra.

Nga ana tjetër, këtu gjenden çmimet më të lira, ndoshta në botë, për skijim dhe akomodim: për shembull hotel “Sharri” (njohur nga të gjithë si Hotel “Partizani”) ofron akomodim të thjeshtë e të ngrohtë, duke filluar nga 10€/ natë ngjitur me teleferikët – një çmim i tillë është vështirë për t’u gjetur tjetërkund!

Nuk mungon dhe akomodimi cilësor i cili ofrohet nga hoteli shqiptar “Woodland”, me vendodhje strategjike në zemër të resortit ku mund të prenotoni dhoma panoramike me hidromasazh duke filluar nga 70€/natë.

Restorantet e vogla të Brezovicës përgatisin ushqim tepër të shijshëm, me bazë mishi e specialitetesh malore, por nuk mungojnë dhe picat apo pjata të guzhinës ndërkombëtare, shoqëruar me raki shtëpie dhe ujë të akullt e të lehtë të malit të Sharrit nga i cili mund të pini sa të doni!

Si përfundim, nëse kërkoni një fundjave të rehatshme në dëborë me të gjitha kushtet që një resort duhet të ofrojë, atëhere Shën Nikolla (Kolasin) në Mal të zi dhe Mavrova në Maqedoni, bëjnë për ju. Ndërsa, nëse niseni me mendje të çelur për aventura në dëborë dhe miqësi me shpirt e zemër ‘bjeshkatari’, atëherë: MIRËSEERDHËT NË BREZOVICË!

Brezovica ski center in Kosovo is a winter resort of "surround" Albania's land border, from north to south. Only 1 hour and 30 minutes from Prizren, served by the 'Street Nation', Brezovica ski center is nearest to Tirana.

In the past In 70-ies, while the hard work for our side of the border to the territory with an infinity fortified bunkers, trenches and tunnels, our neighbors, were busy to build tracks, building lifts and hotels to host friends, creating and developing tradition winter tourism industry profitable.

After ‘90, we finally, got out and tried the metamorphosis from soldiers to tourists, and gradually we began to do and enjoy things that had previously only seen on television. Obviously the lack of infrastructure and entertaining host - in terms of winter - approaching neighboring countries.

In fact, Montenegro, Macedonia and Greece recently, were invaded by Albanian lovers for skiing as added, have become regular hanger to the white tracks of Kolashin (or St. Nicholas, as it was when it was inhabited by a few centuries from Albanians first), the Hill of the Sun, Mavrovo, Pisoder etc. spending considerable sums, which very well may be distributed in Albania, if they would implement any investment strategy in this regard. But "if the mountain does not go to Muhammad, then Muhammad will go to the mountain".

Qendra e skive Brezovicë Foto: Gent Mati ©

But let us turn to Brezovica

For the first time, the existence of this center, I heard years ago in the "First Championship of Ski nationwide" in the Sar Mountain on Tetovo, Macedonia in 1993, where I took part in the Albanian delegation Ski Federation.

There was awe in the opportunity to skiing all day, even in the evening with the help of the funicular, a mountain so beautiful - because by then we were taught skiing in the wings to deportation to a sliding percent meter "runway" in Dardha, Voskopoja and Dajti.

In the evening when our impressions were discussed with enthusiasm for this miracle, I heard by skiers over there than a few hours away from the Hill of the Sun, in Kosovo, which then was controlled by Milosevic of Serbia, there was a center with the best conditions of snow in the region . From their stories full of admiration, I imbibe the harsh image of the northern slopes and pine trees laden with snow of Brezovica, which must one day have to ride.

Unfortunately, the troubled history of Kosovo and Albania in the coming years, have delayed the visit until mid 2000, when after a full day skiing over the irritating stones in St. Nikola of Montenegro, decided to approaching Brezovica.

At the time, Brezovica was at least 7 hours of trip from Tirana, and should choose between the axis of endless curves Puke - Fush Arëz - Kukes, or pester the passage two times within a few hours to the Macedonian border, however when we arrived, was love at first sight .

Brezovica was the oldest infrastructure in the region, but also the most beautiful slopes of sliding, the best conditions of the snow as a result of northern exposure and a small community but full of skiers and snowboard-character of passionate men, highlands, friendship and skid free: free ride.

Challenging place This center was built in the early ‘80, turned into the favorite destination of Yugoslav elite and it would serve as alternatives to the Olympic Games in Sarajevo in 1984, after the slopes were officially registered by the International Ski Federation (FIS).

From 9 Telphers of attachment, existing today only two work together with ski-lift-in Beginners.

Telphers are old but give access to a suitable terrain for skiing very engaged, and especially for off-piste experience. Also walk to the cable car makes enjoying the magnificent panorama of the Sharri Mountains and greedily suck the clean air of the mountains.

For starters compared to other neighboring resorts, Brezovica terrain is less suitable as raceways maintained little or nothing, and often lacking bumps, rocks and ice. But for advanced skiers, the slopes of Brezovica donate a large variety of challenging and rapidly vertiginous itineraries.

According to the funicular station, a number of bars and small restaurants offer pleasant relaxation, drinks and food at the end of the ski, while accommodation is provided by some hotels of different categories who may enter and come up with skis on foot .

It should be noted that here, the Serb enclave community of Officers, coexists with as the best with Albanians, united by a common passion for the mountain, providing an excellent example of coexistence of two communities.

To go or not?

In anticipation of privatization that will transform the center, turning and exceeded the previous brightness, Brezovica has a visitors center with a number that is ever-grow, albeit troublesome infrastructure and problems faced every day of skiing. For example, in Brezovica it is not surprising that lifts late hatching at about 11 am, not work at all after a few wind blows up the mountain, or from the interruption of power can coincide to wait hopping suspended in air that the movement restarts before it becomes too cold, and tracks very well might not pass by preparatory machines for days.

On the other hand, here are the cheapest prices, probably in the world, for skiing and lodging: for example hotel "Sharri" (known by all as Hotel "Partizan") offers simple accommodation and warm, ranging from 10 € / Telphers adjacent night - such a price is difficult to find elsewhere!

Not missing and quality accommodation that is offered by the Albanian hotel "Woodland", with strategic location in the heart of the resort where you can book rooms with Hydro-massage panoramic view, starting from 70 € / night.

Brezovica small restaurants prepare very delicious food, of specialties of meat-based mountain, but not pizza or missing plates and international cuisine, along with indoor and brandy ice water easily from the Sharr mountain which can drink as you want!

Finally, if you want a comfortable weekend in the snow with all the conditions that a resort should offer, then St. Nicholas (Kolasin) in Montenegro and Mavrovo in Macedonia do for you.

Whereas, if the start-minded adventure in the snow blown to and friendship with open heart and soul to be a real 'mountaineering' man, then: Welcome to Brezovica!

Brezovicë

Foto: Gent Mati ©

MOS HUMBISNI: Restornat “Braça” – guzhinë serbe me bazë çorbe, mishi zgare, turshi dhe raki shtëpie, në një atmosferë tradicionale me një oxhak që nuk shuhet kurrë Pub “Fox” – pije dhe sanduiçe në një "chalet" malor të restauruar këndshëm si edhe muzikë bashkëkohore - ajka e skiatorëve lokalë gjendet këtu Piceri “Tina” – pica, palaçinka dhe prodhime furre, në një salon të drunjtë rustik dhe muzikë relaksuese Restorant “Woodland” – shumllojshmëri pjatash tradicionale dhe ndërkombëtare gatuar me shije në një ambjent shlodhës me pamje nga pishat e mbuluara me dëborë

info & links http://www.brezovica-ski.org http://www.brezovica-ski.org/harta-e-brezovices/ attachment/1310399905/ http://scardus.org/ http://www.njeri.net/snow/ http://www.woodlandhotel-ks.com/ http://ipko.net/portal/site/index.php?pv=8 http://www.snow-forecast.com/resorts/ Brezovica/6day/mid

Nr 5 travel maj 20112012 59 59

fut(o)urism

Ju zbulojmë Shqipërinë e panjohur - We help you to explore Albania

Turistik

Gjinari Pren Toçi

Photo: Ardjan Bërdufi ©

Revista Travel uron komunën e Gjinarit për çmimin e turizmit "Inovacion", dhënë për vitin 2011 nga ATA, si një shembull i përpjekjeve për të zhvilluar turizmin në rrethana jo të favorshme. Duke shfrytëzuar plotësisht resurset natyrore turistike, vlerat kulturore dhe folkloristike të zonës, stafi i komunës ka krijuar mundësi për të zhvilluar turizmin si dhe për ta promovuar atë në një mënyrë shumë origjinale.

Në një nga rubrikat më interesante të revistës, aty ku ju zbulojmë Shqipërinë e panjohur, këtë herë kemi ofruar një zonë që më shumë se kushdo, e njohin vendasit, banorët e saj, për shkak të vendndodhjes thellë në malësitë e Elbasanit. Por këtej e tutje, edhe ju mund të mësoni për bukuritë e Gjinarit, Zavalinës, Shpatit, emra që ndoshta i lexoni për herë të parë, por që mund t’i vizitoni nga afër, e t’i njihni duke shkelur këtë krahinë të bukur në zemër të Shqipërisë.

Përshkrimin për këtë zonë, edhe kësaj radhe e kanë bërë (më mirë se kushdo), vetë vendasit, një mësues i përkushtuar, që njeh çdo pëllëmbë tokë, e një fotograf i apasionuar, që e dashuron vendin e tij, deri në gjethen më të vogël…

Në juglindje të Elbasanit shtrihet zona e Shpatit. Pjesa malore e kësaj krahine, që fillon nga shfati Shelcan e deri në Jeoronisht, quhet Shpati i Parë dhe përbëhet nga dy 60

maj 2011

komuna: Gjinar e Zavalinë.

Pika turistike Gjinar ( Fushkuqe 24 ha) është shpallur e tillë me V.K.M.nr.5, dt.21.05.2001 por lidhja e saj me rrugë të asfaltuar me qytetin e Elbasanit 22 km, e bën shumë funksionale dhe të afrueshme për çdo turist.

Sapo futesh duke udhëtuar në fshatin Derstilë, ndjehet aroma karakteristike, tipike e bushit që ndodhet mbi rrugë, dhe pas disa minutash, të shfaqet parasysh peisazhi i bukur me pisha, që sa më shumë i afrohesh qendrës së komunës, aq më shumë bëhet piktoresk. Ato që që ia shtojnë bukurinë këtij relievi janë sheshet (shpesh në formë grope) 900 – 1000m mbi nivelin e detit, të cilat sipas gjeografëve, janë krijuar para miliona vjetëve nga rrëshqitjet e vazhdueshme të akullnajave.

Në një ditë të bukur me diell (menjëherë pas shiut), në perëndim duket qartë deti nga Sazani deri në Kavajë. E pra, erërat e freskëta, që mbartin ajrin e jodizuar të breg-

detit, vijnë këtu dhe të kombinuar me freskinë plot oksigjen të pishave, e bëjnë fantastike vlerën kurative për të gjihtë ata që do të pushojnë këtu. Kushdo që e provon ardhjen këtu vetëm një herë, nuk ka nevojë për tu zgjatur me përshkrime, sepse ka shumë e shumë mistere të tjera për të zbuluar, që po i lëmë për surpriza.

Por Shpati nuk është vetëm një vend me natyrë të bukur, e që shëron. Këtu ka edhe shumë objekte me vlera historike e kulturore, që ia vlen t’i vizitoni gjatë udhëtimit tuaj.

Kisha e Shënkollit në Shelcan: E ndërtuar në mesjetë dhe pikturuar nga Onufri më 1554. Ndodhen të pikturuara në mur (sipas Stefan Popës “Piktorë mesjetarë shqiptarë” 1961): Krishti me tri figura, Romamoj Meladhoj etj.

Kisha e Shënepremtes në Valësh: Është ndërKjo tuar në mesjetë dhe pikturuar në ishte një tërë faqet e murit (afreske) copëz nga Shpati, që ju nga Onufri (1554) në ofron bujari, njerëz të qeshur e stilin bizantin. Sipas mikpritës, si kudo në Shqipëri, S.Popës (1961) janë natyrë të bukur e çlodhëse, portretet e Platera costume të mrekullueshme e (Shën Marisë), shën plot ngjyra, vajza të bukura Germanoi i Kostandinopoe djem të qeshur, e mbi të gjitha një përvojë të pahar- jës, Dhiakon Laureti, shën Grigor Theollogu, Kryedhiarueshme udhëtimi… kon Stefani, Tablloja e lindjes sëKrishtit në shpellë, etj. Në mur pikturat shoqërohen me shkrime bizantine të asaj kohe.

Varri i Kostandin Shpatarakur (Ogës) në Valësh: Piktor ikonash në mbi gjashtë kisha të Shqipërisë së Mesme, nga viti 1736 deri në vitin 1767. Disa ikona të përmendura (S. Popa 1961) janë: Shërimi i Islokut, ikona e Krishtit, e “Karl Topisë” e “Shën Marisë” etj. Kostandini martirizohet nga forcat osmane me prerje të kokës, 100 m në perendim të Namazgjasë – Elbasan. Varrezat në fshehtësi nga bashkëfshatarët në vendlindje Valësh.

Qysh atëherë e deri më sot e përkujtojnë çdo vit më 21 shtator, duke e vetëshpallur shejtor (shejt Kostandini).

Derstilat artizanale në shfatin Dërstilë. Ky mekanizëm punon me forcën e ujit. Ruan plotësisht origjinalitetin shekullor. Përpunon (me rrahje e zhytje) pëlhurat e leshta që bëhen në vegjë (tezgjah). Me ato përgatiten guna, velenca (batanie leshi me dy shtresa), qylyma…….. vizitori habitet jo vetëm nga funksionimi i saj, por edhe rabushi që mund ta mësojë në vendin e punës. Dushqet gjigandë si ai i Lleshanit. Dikur, sipas legjendës. Dushku i madh i Gjinarit, pranë kishës së fshatit.

Lisat gjigandë në Pashtresh, pranë kishës së fshatit, që na kujtojnë vitet e Lidhjes së Prizrenit. Historiani i mirnjohur elbasanas Hysni Myzyri, citon një document të vitit 1885 “Hysen Ceka, i veshur me kostum shpatarakësh, nëpër krahinën e Shpatit, mblidhte në hijen e lisave fhsatarë e barinj, u dhuronte nga një abetare dhe u mësonte shkrim e këndim (lexim P.T.)” Mësimi shqip vazhdoi nëpër familjet e mëdha në darkë. Më 1900 çelet në Valësh e para shkollë shqipe dhe më 1908 përfundoi çelja e shkollave në tërë Shpatin, nga Zavalina në Shtermen (zonë në të cilën vepronte çeta e Ymer (Kostandin Dervishit). Hollësira të tjera do

ti gjeni në muzeun e arsimit shpat pranë shkollës së mesme “Kostandin Shpataraku”, me drejtor mësuesin e apasionuar të historisë Filip Bërdufi.

Lojra olimpike: Në ditët e javës së parë të qershorit të çdo viti, në stadiumin natyror Lugshkurt zhvillohen lojra olimpike, me pjesmarrje të gjerë edhe nga Elbasani. Zhvillohen gjithashtu festival folklorike, panaire me prodhime vendësh, gatime tradicionale në gjelltore, etj.

Kjo ishte një copëz nga Shpati, që ju ofron bujari, njerëz të qeshur e mikpritës, si kudo në Shqipëri, natyrë të bukur e çlodhëse, costume të mrekullueshme e plot ngjyra, vajza të bukura e djem të qeshur, e mbi të gjitha një përvojë të paharrueshme udhëtimi…

Nr 5 travel maj 20112012

6161

The attractive beauties of Gjinari

fut(o)urism

Gjinar the tourist area of Elbasan, is one of the most interesting sections of the magazine, where you discover the unknown Albania, this time we offer an area which more than anyone, is known from the locals, its inhabitants, due to deep location in the highlands of Elbasan. But from now on, you can learn about the beauty of Gjinari, Zavalina, Shpati, names which maybe you read here for the first time, but you can visit them closely, and to recognize the breach of this beautiful province in the heart of Albania.

The description for this area, is made from a dedicated teacher, who knows every inch of the ground, and a passionate photographer who loves his country, until the smallest leaf .

The region of Shpati lies at the southeast of Elbasan area. Part of this mountainous region, which starts from the Shelcan to Jeoronisht, is called Shpat and consists of two municipalities: Zavalina and Gjinari.

Gjinar tourist area (Fushkuqe 24 ha) was declared as such by the This Ministry of was a piece Environof Shpati, which offers ment. generous, hospitable people, as Now elsewhere in Albania, beautiful its outdoor recreational Costumes, concolorful clothes, beautiful girls nection and smiley boys, and above all, to the asan unforgettable experience phalt road of journey ... to the city of Elbasan, of about 22 kilometers, makes it very functional and accessible for every tourist.

Once while traveling in the village of Derstilë, you feel the characteristic aroma of the trees on the road, and after a few minutes appears the beautiful pine landscape, as far as approaching the center of the municipality, the more it is picturesque. Those that add beauty to the landscape are the squares (often shaped hole) 900 - 1000 m above sea level, which according to the Geographers, have been created millions of years of continuous sliding glaciers.

On a beautiful sunny day (immediately after rain), you can see the clear sea rom the west of Sazani to Kavaja. Well, fresh iodized wind of the coast, come here and full of oxygen combine with the freshness of pine, creating fantastic curative value of all one who will stop here. Anyone coming here to try it just once, no need to extend the descriptions, because there are too many other mysteries to be discovered, that is left for surprises.

But Shpati is not only a country with beautiful nature, and that heals. Here there are many objects with historical and cultural value, worth to visit during your trip.

Shënkollit Church in Shelcan: Built in me62 maj 2011 62

dieval times and painted by Onufri 1554.

There are painted on the wall (Stefan Popa: “Albanian medieval painters” 1961): Christ with three figures, etc. Meladhoj Romamoj.

Shënepremtes Church in Valsh: It was built in medieval times and painted the whole wall sites (murals) by Onufri (1554) in the Byzantine style. According to Popa S. (1961) those are portraits of Platter (St. Mary), Saint Germanoi of Constantinople, Dhiakon Laureti, St. Gregory the Theologian, Kryedhiakon Stefani, Christ Picture of birth in the cave, etc.. Wall paintings in

Byzantine writings of that époque.

Tomb of Constantine Shpataraku (Oga) in Valsh: Painter icon on the six churches in the Middle Albania, from 1736 until 1767.

Some mentioned ones (S. Popa 1961) are: Healing the Islok icon of Christ, “Karl Topia and “Saint Mary”, etc.. Constantine was killed by Ottoman forces with cutting head, 100 m in west of Namazgja - Elbasan. His Cemeteries in secret are conserved by the compatriots of Shpati and since then until today they commemorate every year on September 21, while have declared him Saint. Derstila crafts.

This mechanism works with the force of water. Fully preserves the authenticity of centuries. Processes (by beating the diving) woolen fabrics made in the loom. With those are prepared wool blankets with two layers, carpets clothes... ... .. visitors are surprised not only by its function, but also by the fact that can learn in the workplace.

Giant oaks of Lleshani. Once, enterd into legend now it has one.

Gjinari large oak, near the village’s church.

Giant Oak-trees in Pashtresh, near the village church, which remind us of the League of Prizren years. Olympic Games: In the days of the first week of June of each year, natural Stadium of Lugshkurt, is the area of the Olympic games, developed with participation from Elbasan. Also here is held the folk festival, fairs with area products, traditional dishes, etc..

This was a piece of Shpati, which offers generous, hospitable people, as elsewhere in Albania, beautiful outdoor recreational Costumes, colorful clothes, beautiful girls and smiley boys, and above all, an unforgettable experience of journey ...

Travel & Tours bileta avioni, trageti, autobusi, turizem

Prenotoni për festat e marsit për pushime të paharruara...

-BEOGRAD - BUDAPEST - VIENE 320 eur -KORFUZ 140 eur -SARAJEVE 120 eur -SELANIK 120 eur -SOFIE - STAMBOLL - SELANIK 220 eur -DUBROVNIK 98 eur -KROACI - SLLOVENI 240 eur -SELANIK - STAMBOLL 220 eur -SOFIE - SELANIK 180 eur

maj 2011

63

itinerar

Festa e Mbretëreshës

së

Krajës

Pasioni për udhëtimet, e sidomos për festat tradicionale, që nxjerrin në pah të veçantën e secilit vend ku unë shkoj, më bëri që të mos i rezistoj ftesës për të marrë pjesë në dy evente të tilla, festa e Gështenjës në Krajë, dhe Panairi i Artizanatit në Shkodër, dy ngjarje ku pashë me kënaqësi të shpërfaqej vlera e traditës dhe e të bukurës...

Kastriot Faci Kur isha në moshë të vogël gështenja ishte një ndër frutat e mia më të preferuara, që e kisha shumë qejf. Më së shumti i haja të ziera pasi nuk kishim se ku ti piqnim, jetonim në pallat. Luksin për ti ngrënë të pjekura e kisha vetëm kur shkoja tek gjyshja. Gjyshe Aishja, rahmet pastë, i piqte ato posaçërisht për mua, sepse e dinte që më pëlqenin shumë. Gështenja për mua është një nga frutat më interesante që edhe tani që shkruaj për to apo e kaloj në imagjinatë, goja më shkon l ëng...

Me mikun tim Ruzhdi Poda, mësuesin tashmë pensionist, patëm qenë më herët dhe patëm vizituar qytezën antike të Shasit, në Anë të Malit, në Malin e Zi. Atje ai më pat folur për festën e gështenjës që mbahej prej disa vitesh në Krajë të Malit të Zi. Profesor Ruzhdia, ashtu siç e thërras unë, është një njeri i ditur dhe i shëtitur. Ai kishte qenë edhe dy-tre here të tjera në fshatin e Krajës për të marrë pjesë në këtë festë. U nisëm së bashku me Pr. Ruzhdon nga Shkodra rreth orës tetë të mëngjesit. Në kufi u hasëm me një numër të pazakontë të makinave, që mund të ishte normale vetëm gjatë sezonit turistik.

Në krah të mjeteve të vogla janë në radhë për të kaluar kufirintre autobusë e disa furgona. Të gjithë janë të mbushur plot, Prome bashkëqytetarët tanë nga Shkodra e nga komuna Ana e Malit. Përfesor Ruzhdia, shëndetemi me disa prej tyre ashtu siç e thërras unë, ndërkohë që intervali i lëvizjes është një njeri i ditur dhe së mjeteve është i kënaqshëm. i shëtitur. Ai kishte qenë Kjo sepse procesi i përpunimit të edhe dy-tre here të tjera pasaportave është i shpejtë, falë në fshatin e Krajës për punës së stafit të sporteleve kufitare të marrë pjesë në këtë të dy shteteve. Pasi kaluam kufirin tonë, shpejt shkova të blej sigurimin festë. për makinën në një nga agjencitë e sigurimeve, se u kujtova që nuk e kisha bërë. Vajza e zyrës së sigurimeve me origjine shqiptare përzemërsisht më pyet për ku jam nisur të shkoj. “E tanë Shkodra keka nisur për atje”, më thotë ajo me dialektin e Ulqinit, kur i tregoj destinacionin tim për sot.

Pasi lëmë pas fshatin Katërkollë, marr kthesën djathtas e jam i detyruar t’i shtoj gazin makinës pasi dhe malorja bëhet më e fortë.

Po i ngjitemi Malit të Taraboshit, megjithese nipi im 11-vjeçar Arvidi, gjithmonë më thotë që ai nuk është mal pasi nuk e kap lartësinë 1000 metra. Unë e hap krahun dhe ndalojmë në lokalin Panoarama, ku i zoti me një shqipe karakteristike ulqinakase na mirëpret. Pamja nga veranda e lokalit është e jashtëzakomshme. Arrij të shikoj lumin Buna, fushat e përtej në horizont detin Adriatik megjithëse nuk është një ditë shumë e favoshme për këtë... Pas pak minutash ar64 64

maj 2011

rijmë pikën më të lartë e profesori më thotë që është në lartësinë 904 metra. Ndërkohë që ne ecim me makinë duke biseduar rreth gështenjave, makina të tjera me targa Shkodrëse, të Tiranës por dhe nga Ulqini e nga Bari i Malit të Zi, të mbushura plot me pasagjerë, na parakalojnë duke nxituar për në festë. Mbërrijmë në orën 09.45 në fshat, ku ecja me makinëi ngjan lundrimit me varkë në valët e një lumi të gjerë, uji i të cilit i binte të ishin njerëzit, që pothuajse ngjesheshin në të dy anën e makinës sonë. Ishte vërtet një turmë e madhe njerëzish, që do të ishte e pamundur të çahej pa kontributin e dy-tre policëve dhe disa vullnetarëve, që kishin marrë pëërsipër të kujdeseshin për trafikun e makinave në rrugën e vetme kryesore të fshatit. Ruzhdia më orienton që të vazhdojmë të ecim pasi dinte një parking në fund të rrugës ku dhe here të tjera e kishin lënë makinën aty. Pasi parkuam, u afruam dhe morëm racionin tonë të gështenjave të pjekura. Të gjithë njerëzve pa përjashtim u servireshin fishekë letre me gështenja të pjekura nga njëvajzë e cila gëzonte shëndet të mirë, paksa topolake dhe me një buzëqeshje në buzë gjithë kohës. Vajza mbante kostum kombëtar të zonës së Krajës. Ajo i merrte gështenjat nga një kazan i madh që shërbente për pjekjen e tyre. Për një çast tingujt e muzikës së transmetuar nga sistemi i fonisë ndërpriten dhe turmës së madhe të pozicionuar në ambientet e jashtme të Restorant Rumija, i flet Zharko Pavicevic, kryetar i komunës së Tivarit. Ai e ka vlerësuar festën e “Mbretëreshës Gështenjë” dhe ka ardhë për të festuar sot me mysafirët e komunës së tij. Pas përshëndetjes, ai fton të gjithë mysafirët e tij të drekojnë ushqimet tradicionale të servirura në disa rreshta të gjatë tavolinash. Dhe unë megjithëse jam duke

Adresa: Bulevardi Zog i I,Pall 64, Shk 1, Kati 1.

Tirane, Albania; Tel: +35542230080 Cel :+355686030080; Cel :+355686033773 Emai: info@al-tours.com; www.al-tours.com

Gështenjë shekullore në Krajë Photo: Kastrot Faci ©

Nr 5 travel maj 20112012 65 65

fut(o)urism bërë foto nuk mund të rri pa çukitur nga pak duke shijuar ushqimet e servirura në to.Nuk kisha ngrënë prej kohësh caraga të thata të fërguara të cilat janë shumë të shijshme dhe traditë në këtë zone, ashtu si dhe në Shirokë andej nga ne. Ushqimet me shumë shije tradicionale të zonës tashmë dalëngadalë po ndërronin vend tashmë duke kënaqur e mbushur stomakun e miqve që kishin udhëtuar nga larg e nga afër për të festuar.

Në skenë artistët shqiptarë e malazezë nuk pushonin për asnjë moment performancat e tyre. Ndër to dalloj e përshëndetem me Marie Memçajn, këngëtaren e re nga Malësia e Tuzit, e cila pati pozuar e veshur me një fustan flamur shqiptar në festën e Logut te Bjeshkëve në Komunën e Kelmendit. Dhe më vjen mirë që pamja e asaj vajze të bukur, më buzëqesh nga kopertina e këtij numri të Travel-it, sepse teksa shkrepja aparatin, nuk e pata menduar atëherë që kjo foto mund të bëhej edhe kopertina e revistës….

Në një kënd më zë syri një tavoline ku gjejmë të servirura disa ëmbëlsira të ndryshme dhe një zonjë pranë saj më thotë që në gatimin e tyre janë përdorur frutat e gështenjave. Aty ka torta të ndryshme, hallvë me gështenja, gjellë me gështenja, deri edhe bukë të përgatitur me gështenja. Nuk mund të rri pa i provuar të gjitha nga pak, duke bërë një përjashtim vetëm sot për hatrin e “Mbretereshës së Krajës” e duke i thënë dietës lamtumirë. Me pas me stomakun plot,

lëvizim ngadalë dhe teksa aty-këtu fiksoj moment që më tërheqin vëmendjen, nga professor Ruzhdia mësoj që fruti i gështenjës, të ziera apo të pjekura, kanë veti të mira rrudhëse dhe rregullojnë funksionimin e stomakut dhe të zorrëve.

Ato treten lehtë dhe ndihmojnë në tretjen e ushqimeve të tjera duke aktivizuar organet dhe gjëndrat e tretjes. Gështenja përdoret në rastet e heqjes së barkut, sidomos për fëmijët. Duke biseduar, tashmë kemi hyrë në pazar, i cili dominohet nga produktet ushqimore lokale ku gështenja është prezent pothuajse në çdo shitës. Produktet artizanale e agroushqimore tëzonës, të freskëta, sot mendoj se arrijnë kulmin e shitjeve të tyre kur para meje shikoj që familje apo çifte që mbushin çantat me hurma, peshk, djathë, fiq, ullinj e sigurisht edhe me gështenjat.

Kam dëshirë të takoj Emro Durakun, Kryetarin e Bashkësisë Lokale të Krajës dhe organizatorin e kësaj feste. Atë e gjej tek lokali Votra, ku po drekonte me valltarët e këngëtaret të cilët kishin performuar deri pak minuta më parë. Ndërkohë që tek flas me të ai më fton per-

Adresat: Tiranë: Rruga “Arkitekt Kasemi, pall 71, shkalla 5, kati 1, ap77 Tel: +355 42 314 020 Cel : +355 69 40 42 235 e-mail : tisatravel@yahoo.com Sarandë: Në Qendër, përballë shatrivanit TRANS-BUTRINT Tel.: +355 852 24 772 Cel : +355 69 58 73 466

Vajza që dhuronte gështenja Photo: Kastrot Faci ©

Duke festuar në shesh Photo: Kastrot Faci ©

Plaku që shiste gështenja Photo: Kastrot Faci ©

66 66

maj 2011

zemërsisht të ulem e të pij diçka, e shoh që atij i pëlqen fakti që unë interesohem të shkruaj për festën e tij. Eshtë viti i pestë që e organizojmë, dhe tashmë është kthyer në traditë. Në fillim ishte një organizatë lokale nga Boks-Kotorri, me të cilët festuam herën e parë, por tashmë ne e kemi marrë në dorë organizimin e saj. Ne këtu në Krajë numërojmë plot 20 mijë rrënjë gështenja, më thotë ai. Pasi këmbejmë karvizitat - do të kthehemi sërish këtu dhe na duhen - unë përshëndetem shpejt me të, pasi kujtohem që me mikun tim Prof. Ruzhdinë do të shkojmë buzë liqenit, aty ku dhe do të ishte destinacioni i fundit për ne sot në Festën e Mbretëreshës së Krajës...

A e dinni se?

Gështenja e Njëqind Kuajve, është pema më e madhe në perimetrin e trungut 22 metra, me kurorë 52 metra dhe më e vjetra në Evropë rreth 3600 vjecare.

Vlera kalorifike e gështenjës është e lartë, një kilogram fruta gështenje të freskëta ka 230 kalori, ndërsa të thata kanë 350 kalori.

Fruti i gështenjës ka një numër të madh të substancave dietetike dhe ushqyese, të cilat asimilohen me lehtësi dhe shpejtësi nga organizmi i njeriut.

Mielli i gështenjës është përbërësi bazë për përgatitjen e ëmbëlsirave çokollatave , pasta etj.

Sipas besimeve të popujve gështenja është në gjendje për të shëruar njerëzit e sëmurë duke thithur energjitë e tyre negative.

Legjendë: Vendodhja: Kraja është fshat turistik, buzë Liqenit të Shkodrës në kufirin me Shqipërinë.

Vendi i mbajtjes: Restorant Rumija, në Krajë, komuna e Barit , Malin e Zi. Koha e mbajtjes: Në muajin Nëntor kur fruti është pjekur 100% Popullsia e Krajës: 2000 banorë, dominon shumica shqiptare Numri i pjesëmarrësve në festë: rreth 5000 nga Mali i Zi, Shkodra e Tirana.

Pse në Krajë?

Kraja është prodhuesi më i madh i gështenjes në rajonin e Ballkanit me rreth 100 tonë gështenje në vit.

Rruga e Dibrës, pranë Postës nr 31, në krah të Medresesë Tiranë, Albania Tel/Fax: +35542374346; Cel: +355695785910 e-mail: animartravel@hotmail.com

Me prof. Ruzhdinë

Photo: Kastrot Faci ©

Nr 5 travel maj 20112012 67 67

fut(o)urism

Rilindja e Artizanatit sjell miqtë malazezë në Shkodër Komuna Guri i Zi shtrihet në pjesën veri-lindore të qytetit të Shkodrës. Ajo është një nga 33 komunat e bashkitë përbërëse të Qarkut Shkodër dhe ka 12.000 banorë. Shtrirja e saj gjeografike është në zonën e Zadrimës, zonë e cila përfshin pesë njësi të qeverisjes vendore, komunat Guri i Zi, Bushat, Hajmel, Dajç i Lezhës dhe Bashkia e Vaut të Dejës. Një pjesë e madhe e familjeve që jetojnë në fshatrat e komunës se Gurit te Zi e ruajnë dhe ushtrojnë traditën karakteristike artizanale të Zadrimës. Kjo zonë është mjaft e njohur për veshjet e veta tradicionale dhe tekstilet vendase. Janë gra e vajza që punojnë në tezgjah në shtëpitë e tyre dhe duke e mbajtur edhe traditën gjallë por dhe për krijimin e të ardhurave thelbësore për familjet e tyre, janë një burim i konsiderueshëm Proi të ardhurave për to, por ato shërbejnë duktet e edhe si një atraksion për turilarmishme të punës me stët e huaj. dorë reflektonin me numrin e madh të artizanëve pjesëmarrës nga të dy vendet, Shqiperia dhe Panairi Mali i Zi. Megjithëse i realizuar Me datat 10-11 dhjetor qënnë stinën e dimrit, në një kohë droi i hapur panairi Rilindja e plot shi e të ftohtë, Panairi u Artizanatit në Shkodër me pjevizitua nga një numër mjaft i sëmarrjen e artizanëve nga zona madh vizitorësh,

e Shkodrës e Podgorica. Panairi organizohej nga Komuna e Gurit të Zi, në bashkëpunim me Qarkun Shkodër e bashkëpunëtorë të tjerë në kuadër të projekteve IPA Crossborder, të financuara nga bashkimi Europian. Qëllimi i këtij panairi ishte ndërtimi i rrugëve të bashkëpunimit për turizmin mes dy vendeve, ndërmjet zhvillimit dhe marketingut të produkteve artizanale. Produktet e larmishme të punës me dorë reflektonin me numrin e madh të artizanëve pjesëmarrës nga të dy vendet, Shqiperia dhe Mali i Zi. Megjithëse i realizuar në stinën e dimrit, në një kohë plot shi e të ftohtë, Panairi u vizitua nga një numër mjaft i madh vizitorësh, kryesisht nga qyteti i Shkodrës si dhe nga komunat e Gurit të Zi e përreth saj.

E veçanta e këtij panairi ishte që organizatorët kishin planifikuar aktivitete të tjera njëkohësisht, si forume për turizmin, spektakël me këngë, numra cirku e ekspozime të punës në tezgjah.

Unë shkoj në panair pasi në një nga TV-të lokale më ka pëlqyer shumë reklama e cila i dedikohej panairit. Në hyrje të panairit qëndojnë dy tabela të markuara me flamurin e Bashkimit Europian, të cilat i urojnë mirëseardhjen vizitorëve dhe i ofrojnë informacion për produketet e panairit. Informohem që në panair tregtohen punime në bakër, dru, pëlhurë, enegji të riciklueshme, serm e të tjerë.

Artizanët shqiptarë dhe malazezë bashkë në panair

Jo rastësisht që larg në ambjentet e panairit të improvizuar në një varg çadre të stërmadhe dalloj një grup nga artizanët e Malit të Zi, flamuri malazez, pjesë e dekorit të stendës së tyre, të përgatitur me shumë kujdes. Pasi i jam afruar përshëndetem me znj. Ljubinka Veselin, artizane nga Mali i Zi. Siç më tregon gjatë bisedës, ajo ka qenë pjesë e stafit të bashkisë së Podgoricës për 22 vjet.

Por ka plot 7 vjet që tashmë i është kthyer artizanatit. Punoj për vete dhe për këtë jam shumë e kënaqur- thotë ajo. Produktet

Kryetari i komunës duke ururar mirëserdhjen Photo: Kastrot Faci ©

Revista Travel ju këshillon:

Guide tours to Albania Travel Services for the Balkans Cruises to the Mediterranean Address: Blv. “Bajram “Curri” Tirana, Albania

68 68

maj 2011

që unë tregtoj janë të veçanta në këtë panair, ato janë kukulla të vogla prej druri të veshura me rroba kombëtare të Malit të Zi. Kam bërë shumë miq këtu në Shkodër, Shqipëri e ndër to ajo me theksin e saj malazez më përmend: Zef Gjini kryetari i shoqatës së artizanëve, Nebie Qotaj që punon qilima e Zija Karini me punimet artistike të drurit. Ndërkohë që bashkëbisedoj me të, shoh që Olti, një nga kameramanët e TV-ve lokale, është ai që i prin grupit të vizitorëve VIP. Dalloj Z. Maxhid Cungu, kryetar i Qarkut të Shkodrës, i shoqëruar nga Z. Vojislav Delic, kryetar i Dhomës së Tregtisë dhe Zejeve për Malin e Zi, shoqëruar nga një grup personalitetesh të aktivitetit. I shmangem grupit të vipave i afrohem njërës prej tavolinave me një stendë të improvizuar

me punime tezgjahu. Nje grua bjonde, rreth 55 vjec më mirepret me një buzëqeshje fine e të natyrshme në fytyrë, duke u ngritur në këmbë. Eshte File Gjura, artizane nga Guri i Zi, ajo është e vetmja që ka hapur një dyqan në qendër të qytetit të Shkodrës, për të tregtuar punime tekstili. Unë grumbulloj edhe punime nga bashkëfshataret e tjera të zonës sime pasi në dyqanin tim vijnë shume klientë. Ata kryesisht janë të huaj apo shqiptarë nga diaspora të cilët e njohim më shumë vlerën e punimeve tona. Pasi largohem nga Filja takoj mikun tim Alfred Haxhari, agronom nga Guri i Zi, i cili më prezanton me Boris Mardonovic, nga shoqata e hoteleve të Mail të Zi. Ai më flet me shumë pasion për produktet e panairit dhe një gjë më bën përshtypje në fjalën e tij rreth artizanatit: Artizanat do të thotë të bësh art me duar, me mendje dhe me zemër.

Skena Kulturore

Muzika e cila është non stop në background të panairit vjen nga një qoshe ku është montuar skena kulturore. Performanca e këngëtarëve më të njohur të vendit dhe atyre lokale e grupeve si Motrat Libohova, Bujar Qamili, trupa nga cirku i Tiranës dhe këngëtare të tjere lokalë, të tjerë të ftuar me këtë rast sollën një atmosferë shumë të gëzuar e festive.

Loja e valleve dhe këngët nga ansamblet folklorike të Gurit të Zi, ndikuan që vizitorët jo vetëm të ishin të shumtë në numër, por dhe që qëndrimi i tyre në ambjentet e panairit të ngritur pranë Bexhistenit, në Shkodër, të ishte më i gjatë.

E lashë panairin me një ndjenjë të pafshehur kënaqësie, për nisma që ngrenë në nivel vëmendjeje dhe konsumi, çdo element të turizmit, që e ndihmonte qytetin tim, dhe jo vetëm qytetin tim….

Turistë duke fotografuar aktivitetin Photo: Kastrot Faci ©

Hoteli është i vendosur vetëm pak metra larg Tiranës. Vend ideal për visitor që merren me biznes, si dhe për ata që duan të vizitojnë kryeqytetin. Kryesisht i rimobiluar me shije dhe me një ndryshueshmëri që mban larg monotoninë me dekorimin shumëngjyrshe e plot sharm të dhomave, suitave dhe apartamenteve. Në çdo dhomë do të gjeni atmosferë të veçantë, luks dhe aksesorë që i japin jetë të gjithë mobilimit. Bari modern, ju ofron çlodhje e qetësi, duke ju rezervuar edhe ambjentet jashtme me lule të çelura në çdo stinë të vitit. Edhe në hollin e gjerë mud të çlodheni dhe të shijoni bar, teksa shfrytëzoni internetin për kohën tuaj të lirë. Shërbimet: Dhomë biznesi, sallë koferencash të përshtatura për aktivitete të ndryshme dhe seminare, shërbim intereneti në çdo dhomë,wireless në ambjenetet e barit, restorntit dhe hotelit, shërbim taxi, parking etj. Nisur nga dashuria për artin dhe të bukurën në përgjithësi, themeluesit e tij e kanë kthyer hotelin me të gjitha ambjentet e tij në një muze të vërtetë arti. Aty mund të shijoni vepra autentike nga autore shqiptarë dhe të huaj.

Kavaja Street; Trana Albania Tel/Fax: +355 42 235 270/ 2 235 271; Mob:068 24 11 641 contact@hotel-nirvana.com www.hotel-nirvana.com Vajzat e Logut të Bjeshkëve Photo: Kastrot Faci ©

maj 2011

69

City Guide Qyteti i Korçës shtrihet në pjesën juglindore te Shqipërisë. Përfshin tre qytete: Korça, qendër e rrethit, Bilishti e Maliqi dhe 27 komuna dhe është qëndra e banuar më e madhe e pellgut me të njëjtin emër. Lartësia mesatare është 1145 m. Korça, si rajon, është e rrethuar nga një numër i konsiderueshëm kodrash e malesh, në lindje qyteti kufizohet me malin e Moravës dhe në perëndim me zonën e Gorës, Voskopojës dhe Vithkuqit, të cilat janë zonat më malore. Në jug ndodhet Mali i Qarrit dhe në pjesën veriore është Mali i Thatë. Zona e ulët përfshin fushën e Korçës, një ndër më të mëdhatë e Shqipërisë dhe fusha e Devollit të sipërm. Zona e Korçës është e pasur me burime nënujore, lumenj, ku më i rëndësishmi është lumi i Devollit me degën Dunavec dhe Osumi i sipërm. Në këtë zonë gjenden burimet e tre lumenjve të Shqipërisë (Devoll, Shkumbin dhe Osum). Liqenet janë Prespa e Madhe dhe Prespa e Vogël. Korça kufizohet në veri me qytetin e Pogradecit i cili ndodhet 41 kilometra, në jug me qytetin e Ersekës, 45 kilometra, në lindje me Bilishtin, 27 kilometra, dhe në perëndim me Skraparin. Qyteti i Korçës ndodhet 181 kilometra nga kryeqyteti i vendit, Tirana.

Popullsia e qytetit të Korçës numëron rreth 86 176 banorë, me një ndarje pothuajse të njëjtë të femrave dhe meshkujve (sipas të dhënave statistikore të vitit 2007). Përveç kombësisë shqiptare popullsia në qytet dhe rreth tij është pak e përzier me vllehë, sllavë dhe rumune. Flitet gjuha shqipe me ngjyrime dialektore. Ky dialekt është i ngjashëm me atë të Pogradecit për shkak të fqinjësisë së tyre. Në Korçë bashkëjetojnë në harmoni dy besime fetare: besimi ortodoks dhe besimi mysliman, ndërsa besimi katolik është i pa ndjeshëm. Gjithashtu, në Korçë ekzistojnë dhe besime te tjera fetare të kristianizmit etj.

Korça konsiderohet simbol i mirëkuptimit dhe bashkëjetesës ndërfetare. Në rrëzë të maleve të Moravës shtrihen kodrat e qytetit që përbëjnë kurorën e tij. Afërsia që kanë me qytetin u jep atyre pamjen e një ballkoni me pika mjaft tërheqëse që mund të përdoren si “Belvedere”.

Gjate periudhës së dimrit këto kodra mbulohen nga bora dhe përbëjnë një avantazh për zhvillimin e turizmit alpin dhe gjatë verës për zhvillimin e turizmit malor dhe atij të ekskursioneve. Në

i n fo Kodi i qytetit/ Code: 082 Policia/Police: 43362; 43061; 43127 Shërbimet shëndetsore/ Healthy services: Urgjenca/Emergency: 2 22 22 Zyra turistike e bashkisë / Tourist office of municipality: Tel: 245 755/243 382 more info: www.bashkiakorce.gov.al 72 72

maj 2011

Rr.Mine Peza , Tirane, Albania Tel. +355 4 2224592 / 2400540 /2225768 Cel.+355 69 2078181 , +355 67 2082333 e-mail: contact@globus.al; web: www.globus.al

Pamje nga Bulevardi Republika Photo: Bashkia Korçë ©

E kanë mbiquajtur: Qyteti i serenatave Qyteti i dashurisë Qyteti i Artit Qyteti i birrës Vendi i kërnackave Parisi i Vogël

Korça

e dashurara e përjetshme

Nr 5 travel maj 20112012 73 73

fut(o)urism

Rrugët e Korçës me borë Photo: Bashkia Korçë ©

zhvillimin e strategjisë i jepet rëndësi ngritjes dhe funksionimit të një piste rrëshqitëse në stinën e dimrit dhe argëtuese në verë. Mendohet ngritja e një teleferiku dhe ngritja e disa mjediseve shlodhëse dhe argëtuese për vizitorët. Në të njëjtën kohë, vëmendje iu kushtua krijimit të sallave të konferencave në mjediset e hoteleve për të mbushur periudhat e rënies jashtë-sezonale. Për sa u përket rrethinave te qytetit si potenciale te mundshme u evidentuan: fshati i Dardhës, Vithkuqi, Mborja, Voskopoja,Boboshtica dhe Prespa.

Koha më e përshtatshme për të ardhur në qytetin e Korçës janë të katërta stinët, por stina më e bukur do të ishte dimri ku Korça të ofron një panoramë të mrekullueshme të qytetit nën petkun e bardhë.

Interesante do të ishte edhe në stinën e vjeshtës ku përveç se do të shijoni bukuritë e qytetit do të keni mundësinë të provoni frutat e mrekullueshme të zonës. Për të gjithë ata që preferojnë klimën malore, në verën e nxehtë, Korça dhe rrethinat e saj do t’ju ofrojnë freskinë, ajrin e pastër dhe një natyrë të mrekullueshme. Momenti tjetër shumë interesant janë ditët e festave si Pashkët, Krishtlindjet apo Karnavalet ku do të gjeni një atmosferë festive mbresëlënëse korçare. Korça si qytet dhe rrethi i saj shquhen për objektet dhe mjediset e veçanta me vlera të larta turistike. Në Korçë ka fushë të gjerë veprimi turizmi kulturor, ekologjik, malor etj. Në Korçë ndodhen Muzeu i Artit Mesjetar Shqiptar dhe Muzeu i Arsimit Kombëtar, Shtëpitë muze të piktorit me famë Vangjush Mio dhe atdhetarit të shquar Themistokli Gërmenji, Pazari i vjetër i Korçës si dhe Xhamia e Iljaz Mirahorit. Korça i ofron turistëve një trashëgimi të pasur kulturore në arkitekturë, urbanistikë, monumente kulture etj.

Të veçanta janë ushqimet që servirin në restorantet, 74

maj 2011

pijet karakteristike si vera, birra “Korça”, vodka korçare etj. Ekoturizmi është një fushë me interes të veçantë për të apasionuarit e natyrës së bukur korçare. Parku kombëtar “Bredhi i Drenovës”, 10 kilometra larg qytetit shtrihet në kurrizin e Malit të Moravës në lartësi deri 1400 metra mbi nivelin e detit, me sipërfaqe 1380 hektarë. Parku është i pasur me burime ujore, të cilat i mahnisin vizitorët siç janë burimet e Shën Gjergjit, Pllakës, Pllicës etj. Flora dhe fauna e parkut është e pasur dhe e larmishme.

Atraksione turistike Shpella e Trenit: Gjendet në skajin juglindor të liqenit të Prespës së Vogël, vetëm disa metra nga buza e ujit. Zgavra e Zaverit në Prespë: Ndodhet në bregun perëndimor të Liqenit të Prespës së Madhe, në afërsi të fshatit Goricë e Vogël.

Guri i Capit: Ndodhet në brendësi të parkut të Bozdovecit, në komunën Drenovë të rrethit të Korçës.

Guri i Prerë: Gjendet pranë fshatit Gurrazez të rrethit të Korçës, në qafën me të njëjtën emër.

Liqenet e Lenies: Gjenden në malin e Lenies, 2000 metra mbi nivelin e detit, pranë fshatit Lenie (Shën e Premte).

Bashkia Korçë Korça nga ajri

Photo: Alket Islami ©

Koça në dimër

Photo: Bashkia Korçë ©

Ishulli i Maligradit: Gjendet në Liqenin e Prespës së Madhe, 900 metra mbi nivelin e detit. Ndërtohet nga shkëmbinj gëlqerorë dhe përbën një mbetje të fundosjes së madhe të grabenit të Prespës.

Parku Kombëtar i Prespës: ndodhet në verilindje të Korçës (45km).Brigjet e saj janë shkëmbore të lartë dhe pjesërisht rëre. Fauna e këtij vendi është e pasur e përfshin shpendin e rrallë si pelikani i bardhë. Rreth Prespës gjenden kisha të bukura të ndërtuara para pushtimit turk.

Korça qendër e kulturës dhe arsimit , Korça e karnavaleve dhe vlerave kulturore , Korça qyteti i serenatave dhe i festave pafund , nuk ka se si të mos u falë vizitorëve të saj çaste të paharrueshme . Korça e rrugicave të ngushta me kalldrëm dhe banesave dykateshe prej guri krijojnë një kompozim urbanistik tradicional tepër tërheqës , shtëpitë me kangjella dhe shkallë të gurta të jashtme , të vendosura në të dy krahët e bulevard “Republikës” i japin qytetit vlera të veçanta arkitektonike .

Në Korçën ku gërshetohen kaq natyrshëm tradita me modernen dhe ku ndërgjegjësimi qytetar për rëndësinë e turizmit si një faktor në zhvillimin ekonomik të qytetit po rritet nga dita në ditë , investimet në infrastrukturë dhe shërbime turistike po ecin me ritme më të shpejta . Gjallëri , argëtim , ditë e netë të gjata , vizitorë vendas dhe të huaj , do të jenë ato që ofron kryeqyteti i festave në Shqipëri . Për Korçën mund të flasësh gjatë , por për të zbuluar magjinë , ëmbëlsinë , dinamizmin , ritmin e vërtetë të qytetit , ju ftoj ta vizitoni atë .

Niko Peleshi

Kryetar i Bashkisë Korçë

Rr. E Durrësit, Tiranë, AL; Tel: +355 4 630 24 12; 450 27 82 Mob: +355 68 20 48 608; +355 68 20 02 102 helios_travel@hotmail.it

maj 2011

75 75

fut(o)urism Monumentet dhe atraksionet kulturore të qytetit 1 Monumenti i Luftëtarit Kombëtar i cili ndodhet në Bul Gj. Kastrioti dhe është ndërtuar nga Odise Paskali më 1932. Eshtë ngritur si një shqiponjë e jo “si ëngjëll me kurorë në dorë” u bë frymëzim për atdhedashurinë, përçues i patriotizmit shqiptar. Aty mishërohen cilësitë e luftëtarëve të penës e të pushkës të rilindjes sonë kombëtare.

2 Monumenti i Themistokli Gërmenjit i cili ndodhet brenda lulishtes me të njëjtin emër dhe është ndërtuar në 1932 nga Odise Paskali (1871-1917). Lindi në Korçë. Pjesëtar i lëvizjeve për liri e demokraci. Në krye të një çete të armatosur kundër pushtuesve osmanë (1912). Ka ndihmuar qeverinë e Ismail Qemalit.

3 Monument ”Atentatori", Kristaq Rama, i cili ndodhet tek Bulevardi Shën Gjergji dhe është ndërtuar më 1976 4 Monumenti ”Naim Frashëri” i cili ndodhet në Rr.28 Nëntori dhe është ndërtuar nga Avni Bilibili më 1956 5 Monumenti ”Partizani” pranë varrezave të dëshmorëve tek kodrat e qytetit i cili është ndërtuar nga Avni Bilbili, Piro Dollaku e Ilia Xhano në vitin 1969

All you have to do is go!

Travel & Tours 76

maj 2011

Rruga “Mine Peza” Nr.84/2 (në krah të vila Tafaj) Tirana, Albania Phone: +355 (0) 42 266 643 Mobile: +355 (0) 69 30 40 556 e-mail: travelplus@live.com web: www.travelplus.al

6 Busti i “Mihal Grameno” i cili ndodhet përballë spitalit dhe është ndërtuar në vitin 1969 nga Montas Dhrami 7 Busti i “Naum Veqilarxhit” i cili ndodhet në Bul Fan. Noli dhe është ndërtuar në vitin 1974 8 Buste “Tre kokat” (Naum Veqilarxhi, Thimi Mitko dhe Asdreni) ndodhet pranë bibliotekës e është ndërtuar nga Vladimir Topi, Avni Bilbili dhe Vladimir Kaçaku në vitin 2002 9 Obelisku ABC në oborrin e muzeut “Mësentorja e Parë Shqipe” është ndërtuar nga Kliti Kallamata në vitin 1987 10 Busti i Koci Bakos që ndodhet te Bul. Republika është ndërtuar nga Dhimitër Çani në vitin 1950 11 Obelisk + Relief Përkujtimore e Demonstratës së Bukës e ndërtuar nga Ilia Xhano e Piro Dollaku

Shtëpia muze e Vangjush Mios Photo: Bashkia Korçë ©

Xhamia e Iliaz bej Mirahorit Photo: Bashkia Korçë ©

Pazari i Vjetër

Photo: Bashkia Korçë ©

t BILETA AVIONI t TRAGETI t TURIZËM t AKOMODIM

Blv “Gjergj Fishta” Pranë Gjykatës së Faktit, Tiranë-Albania Tel: +355 4 22 27 224 Mob : +355 69 21 98 181 e-mail: ekaja2002@yahoo.com; ekaja2002@hotmail.com

Muzeu i Arsimit

Photo: Bashkia Korçë ©

traveling brings happiness...

Ju ofron bileta avioni, Siguracione makinash, Shëndeti në udhëtim.

Gjatë gjithë vitit ofron paketa turistike në Ballkan, Europë dhe në Lindjen e Mesme.

Ofrojmë ekskluzivitetin e udhëtimeve brenda Europës me kompanitë Easy Jet, Air One dhe Ryan Air, me çmime ekonomike, duke filluar nga 10 -50 euro.

Rr. Abdyl Frashëri(tek ish blloku), Pall 2. Ap.5, Tiranë- Albania.

Tel.: +355 69 39 39 267; e-mail: adatravel.al@live.com; skype: adatravel.al

maj 2011

77

fut(o)urism

korca

forever in love

Korça nga ajri në dimër

Photo: Alket Islami ©

The city of Korca lies in the southeastern part of Albania. Includes three cities: Korca, the center of the zone, Maliqi and Bilisht, and 27 municipalities and residential areas is the largest basin of the same name. The average altitude is 1145 m. Korca, as the region is surrounded by a number of hills and mountains, at the east of the city, bounded by Morava mountain and the area west of Gora, Voskopoja and Vithkuqi, which are mountainous areas. Located at south of mountains of Qarrit and Mali i Thate. The Low Zone includes the area of Korca, one of Albania's largest and upper areas of Devoll.

Korca's area is rich with underwater springs, rivers, the most important is Devolli river, with branches of Dunavec and Osumi.

From this area come the sources of three rivers of Albania (Devoll, Shkumbin and Osumi). the lakes are Great and Small Prespa.

Korca is bordered to the north with Pogradec which is 41 km south of the town and Erseka, 45 km at east to Bilisht, 27 km, and and west to Skrapar. Korca is situated 181 km from the capital, Tirana.

The population of the city of Korca has around 86 176 inhabitants, with an almost equal split of males and femalesBesides Albanian nationality population in the city and around it is slightly mixed with Vlachs, Slav and Romanian. Albanians speaking with dialectical dimension. This dialect is similar to that of Pogradec due to their neighborhood. In Korca coexist in harmony both religious faith and orthodox Muslim faith and the Catholic faith is not sensitive. Also, there at Korca and other religious faiths of Christianity, etc.. Korca is considered a symbol of interfaith understanding and coexistence.

At the foot of the Morava mountains stretching hills of the city make his crown.Proximity to the city that gives them the appearance of a balcony with attractive item that can be used as "Belvedere". During the winter these mountains are covered by snow and constitute an advantage for the development of alpine tourism and summer mountain tourism development and that of the excursions. In developing the strategy consideration is given to the establishment and operation of a slippery runway for winter and summer fun. It is thought up a cable car and the establishment of some leisure and entertainment facilities for visitors. At the same time, attention was paid to create conference rooms in the hotel premises to fill periods of falling off-season. As far as suburban as possible potential were identified: the village of Dardha, Vithkuqi, Mborja, Voskopoja, Boboshtica and Prespa.

Best time to come to the city of Korca are four seasons, but the most beautiful season would be winter where Korca offers a wonderful panorama of the city under the cloak of white. Would be interesting in the fall season except where it will enjoy the beauties of the city will have the opportunity to taste the wonderful fruits of the

78 78

maj 2011

area. For those who prefer mountain climate, during the hot summer, Korca and its surroundings offer you freshness, clean air and beautiful nature. The other more interesting are the holidays like Easter, Christmas or Carnival where you will find a festive impressive atmosphere of the Korça. The city and its surroundings are noted for special facilities and high value of tourism. In Korca has wide field of development the cultural tourism, ecology, mountain, etc.. In Korca are Albanian Medieval Art Museum and the Museum of National Education, the museum houses of the famous painter and patriot Vangjush Mio Themistokli Gërmenji outstanding, the old bazaar and the Mosque of Iljaz Mirahori. Korca offers to the tourists a rich cultural heritage in architecture, city planning, cultural monuments, etc.. There are special foods disclose in restaurants, drinks like wine, "Korca" beer, Korça vodka etc..Ecotourism is an area of special interest to lovers of the beautiful nature of Korça. The National Park "The Drenova Fir", 10 km from the city lies on the For backs of Morava Mountain at altitudes those who up to 1400 meters above sea level, prefer mountain climawith 1380 hectares area. The park te, during the hot summer, is rich in water resources, which amaze the visitors as sources of Korca and its surroundings St. George, Pllake,Pllica etc. Flora offer you freshness, clean and fauna of the park is rich and air and beautiful nature. diverse.

Interesting are the holidays Tourist Attractions like Easter, Christmas or Cave Train: Situated in the southCarnival where you will eastern corner of Lake Prespa, only find a festive impressive a few feet from the edge of the water. atmosphere of the Zaveri cavities in Prespa: Situated on the western shore of Lake Prespa, near Korça. the village of Gorica e Vogel.

Billy Goat Stone: Located inside the park Bozdoveci, Drenovë Municipality of Korca district.

Cut Stone: Situated near the village of Korca district Gurrazez in the pass with the same name.

Lenie Lakes: Found in Mount Lenie, 2000 feet above sea level, near the village of Lenie (Saint Friday).

Maligrad Island: Located in Lake Prespa, 900 meters above sea level. Built from limestone rocks and is a great waste of grabenit sinking of the Prespa.

Prespa National Park: located in the northeast of Korca (45km). Its coasts are high and partly rocky sand. The fauna of this country is rich and includes a rare bird as the white pelican. About Prespa are beautiful churches built before the Turkish invasion.

Nr 5 travel maj 20112012

79

fut(o)urism teleferikut dhe zbresim në sheshin e parkut të Dajtit. Takimi ynë

i parë me Këmbët bëjnë “zhup-zhup”…mbi Nga lart mund tëdëborën. shohësh pemët gjysëmqilimin e Irena Kanani bardhë, fort të shkelur por edhe diku-diku të paprekur. “Kutë mbuluara me borë, njerëz që edhe pse jdes se do rrëshqasësh!...paralajmëroi njëri nga djemtë, por ishte vonë.

Bora ishte shumë për të moskur e shijuar Duhet të udhëtosh vetëm 26 km në lindje të Tiranës, për t’u gjendur duken shumë të vegjël, arrinndjellëse ti dallosh edhe rrëzueshëm. “Ha ha ha… u vrave?”, qeshën të gjithë. Isha në mes të bardhësisë së dëborës e cila është e preferuar jo vetëm të përshëndesin, ndonjë lëndinë, reliev të nga të rinjtë aventurierë të sporteve dimërore, por edhe nga famil- vrarë? Nuk e di. Këtë do ta shikoja më vonë. Nëpërhë, kisha tjetër merak, t’i gëzohesha borës.

Madje tani që edhe u rrëzova, jarë të cilët duan të kalojnë një ditë ndryshe nga rrëmuja e smogu i thyer, shkurre të ndryshkura pa harruar s’ka pse të ruhem se mos bëhem pis….mund të zhytem e tëra Tiranës. dhe liqeninnëetë…. vogël, që në këtë të ftohtë ka Mali i Dajtit, është quajtur me plot meritë “ballkoni i Tiranës”, për Shumë zëra njerëzish, të vegjël e të mëdhenj, thërrasin gëzueargëtimet e shumta që të ofron në çdo stinë të vitit. marrë Kënaqësisënjë së ngjyrë blu të theksuar. dëborës nuk mund ti bëjë rezistencë askush, të rinjtë, fëmijët dhe gjyshërit.

Kështu muaji dhjetor ishte më i përshtashmi për të shijuar dekorin e bardhësisë. Në këtë stinë të vitit rruga automobilistike është përkeqësuar shumë nga ngrica, akulli e vështirëson ngjitjen, dhe mund të sjellë surpriza të pakëndshme. Për të mos rrezikuar në udhëtimin me makinë, është më komode t’i drejtohesh teleferikut.

Ky udhëtim zgjat vetëm 15 minuta dhe kushton 700 lekë. Kënaqësia fillon sapo vendos këmbën brenda në kabinë, e cila është një “gondolë” e vogël dhe e ngrohtë. Që në ato momente ndihet emocioni i rrugës: sapo gjendesh në hapësirën e kabinës, menjëherë fillon të shohësh gjurmët e lëna nga shumë e shumë vizitorë e turistë, që kanë qenë më përpara, shënimet e shumta të lëna prej tyre janë emra njerëzish apo dedikime dashurie të fiksuara mbi xhamat e trashë. Si pa e kuptuar gjendesh në një lartësi dhe në ato momente nuk dëgjon as zhurmën më të vogël e të duket sikur diku ke ngecur apo sikur do të biesh. Pasi sigurohesh që çdo gjë është në rregull, atëherë rehatohesh për të shijuar pamjen e mrekullueshme që na ofron vendi. Nga lart mund të shohësh pemët gjysëm të mbuluara me borë, njerëz që edhe pse duken shumë të vegjël, arrin ti dallosh kur të përshëndesin, ndonjë lëndinë, reliev të thyer, shkurre të ndryshkura pa harruar dhe liqenin e vogël, që në këtë të ftohtë ka marrë një ngjyrë blu të theksuar. Nga panorama u hutova të nxjerr aparatin dhe në çast e marr dhe filloj të bëj shkrepjet e para. Në këto momente diçka ndodh, më zuri paniku, heshta dhe u kapa fort pas sediljes së kabinës. U mundova të kuptoj se çfarë ishte, por pa i rënë në sy bashkëudhëtarëve. Sytë vështrojnë menjëherë lart dhe po në ato çaste paniku kuptova se zhurma e çuditshme ishte shkaktuar nga kushinetat e gondolës, pasi udhëtimi vazhdon në një lartësi më të madhe.(Uffa u lehtësova dhe fillova të shkrep). Gjatë udhëtimit shkëmbehesh me gondola të tjera duke u përshëndetur, madje mund t`u bësh edhe atyre ndonjë foto. Po mbërrijmë në stacionin e zbritjes, ku vizitorët janë të shumtë. Dalim nga kabina e

80 80

maj 2011

shëm, teksa shkëmbejnë me forcë topat e borës. Të shumtë janë ata të cilët sfidojnë kushtet atmosferike dhe ndalen anës rrugës. Luajnë me borë dhe fiksojnë në aparat momentet e këndshme dhe tepër gazmore. Në buzë të rrugës që Për kalon pranë sheshit, dy kuaj presin duke të mos shkrofëtitur e nxjerrë avull nga rrezikuar në udhëtimin hundët e nga goja. Ai që u me makinë, është më komo- mban frerët, thërret: “Hajde de t’i drejtohesh teleferikut. mirësevini, bëni një xhiro me Ky udhëtim zgjat vetëm 15 kalë, dymijë lekë, dymijë lekë”. minuta dhe kushton 700 Kishte shumë të tjerë që po lekë. Kënaqësia fillon sapo mbathnin skitë. vendos këmbën brenda në Ne zgjodhëm të merrnim për kabinë, e cila është një nga pylli. Andej shumë pak “gondolë” e vogël dhe e këmbë kishin shkelur dhe bardngrohtë. hësia ishte mbresëlënëse.

Vazhduam shëtitjen nëpër pyll, ku dhe u çuditëm pasi një familje po bënte barbeky në mes të dëborës, kishin marrë me vete të gjitha pajisjet dhe mes këngës dhe argëtimit po shijonin këtë ditë dimri.

E pas argëtimit me borë nuk largohemi pa shijuar drekën në një ndër restorantet e shumta në Parkun Kombëtar të Dajtit përballë panoramës së këndshme të malit të bardhë. Pas gjithë lojës së bukur, tani i vinte radha ngrohjes së përgjithshme të organizmit, në atmosferën mikpritëse të “Ballkonit të Dajtit”, ku ambientet e kuqërreme prej druri, ta ndillnin vetvetiu dëshirën e zjarrit, verës, mishit të pjekur, tingujve miqësorë të muzikës dhe shijimit të ecejakeve të kamerierëve të shumtë, që vejevinin nëpër ambientet e “Ballkonit” Në kthim, ku gjithë kënaqësia ishte konsumuar mrekullueshëm, teksa qetësia olimpike e “gondolës”, po më kthente në Tiranë, mendova: “E çfarë duhet për një fundjavë të bukur?

Argëtimin e kemi kaq pranë…”!

Plazhi Nimfa në Vlorë Photo: Blue Albania ©

Duhet të udhëtosh vetëm 26 km në lindje të Tiranës, për t’u gjendur në mes të bardhësisë së dëborës e cila është e preferuar jo vetëm nga të rinjtë aventurierë të sporteve dimërore, por edhe nga familjarë të cilët duan të kalojnë një ditë ndryshe nga rrëmuja e smogu i Tiranës.

Mali i Dajtit, është quajtur me plot meritë “ballkoni i Tiranës”, për argëtimet e shumta që të ofron në çdo stinë të vitit. Kënaqësisë së dëborës nuk mund ti bëjë rezistencë askush, të rinjtë, fëmijët dhe gjyshërit.

Dajti

sa pranë e kemi

argëtimin!

Nr 5 travel maj 20112012

81

fut(o)urism

Dajti

so close to the entertainment!

You need to travel only 26 km at the east of Tirana, and you will just be arrived among the white snow which is preferred not only by young adventurous winter sports, but also by the children, old people and all of them who want to spend a different day, away from the smog of Tirana.

Dajti mountain, is called otherwise “the balcony of Tirana”, for numerous entertainments to offer in every season and for the amazing panorama.

No one can resist to the call of this white attraction, which during the winter, hosts all the inhabitant of Tirana and not only.

So in the end of this December was the most appropriate moment to enjoy the decoration of the whiteness. In this season of the year the automobile route is dangerous from frost, the climbing is difficult, and can bring unpleasant surprises. In order not to risk the journey by car, is more comfortable to take the cable car. The trip takes only 15 minutes and costs 700 lek. The pleasure begins as soon as you sets foot inside to the cabin, which is a small and warm “gondola”. In those moments you start to feel the emotion of the trip: once accommodated in the cabin area, immediately begins to see the tracks of many visitors and tourists, who have been here before you, and left numerous records of them There are names of people or dedications of love, fixed on the thick glass. You are almost up in the sky, around you only silence and in those moments you don’t hear the slightest sound or it looks like you will fall down. After ensuring that everything is OK, then relax to enjoy the wonderful view that the landscape offers. From above you can see trees half covered with snow, although people who look very small from up above, but you can see them salute you, a lawn, rugged bushes and the small lake, which in this period has taken a highlighted blue color. I became amazed from panorama and forgot to take out my camera, so instantly I picked it up and start to make some photos. At these moments something happens, I got panic, spear and fixed my hands to the cabin seat. I tried to find out what it was. After some moments of panic, I sow the “gondola” was passing through the chain of the long cable, where the heights come to get more terrain. That was the reason of the strange noise (Uffa, I get cal after this and continue to make pictures). During the trip we exchanged with other gondolas on the other side of the cable car. They smile to us and I make also to them some pictures.

We’re already in Dajt now. While we reach the arriving station, where visitors are numerous, we come down from the cable car cabins and see the park down the street of Dajti center. This is our first meeting with the snow. The feet do “zhp zhp,” ... on the white carpet, strongly touched but somewhere virgin. “Beware, you can slide! ... Warned one of the boys, but it was late. The snow was very inviting. “Ha ha ha ... did you get hurt”?

Everyone laughed. Did I? Don’t know. This will be seen later. For the moment, I had another intention; to enjoy the snow. Now that I don’t find reasons to be careful from dirty of the snow, I can fall into it and enjoy it completely…

The people cherich call, playing with the snow, swapping snow balls, laughing out loud and fix images in the camera. At the edge of the road that passes near the square, two horses are waiting taking out the steam from the noses and the mouth. The man who holds the reins, shouts: “Welcome, to everybody ride on a horse, two thousand leks, two thousand leks”. On the other side, some boys were getting ready to go for skiing.

We took the way to the forest. There are very few traces legs and the whiteness was impressive.

We continue to walk through the forest, where a family was even barbeque on the snow, living us amazed, they had taken all the equipment and were enjoying the snow singing songs and laughing to eachother in this winter day.

The day was long but the entertainment with snow would hade a happy and relaxed end, with the lunch in one of the many restaurants in the

82 82

maj 2011

Parku kombëtar i Dajtit

I vendosur në lindje të kryeqytetit, Parku Kombëtar i Dajtit, zë një sipërfaqe prej 3300 hektarësh dhe është destinacioni më i frekuentuar ditor I kryeqytetasve por edhe i vizitorëve të shumtë. Me një strukturë të mirëpajisur pritëse dhe me një rrugë në kushte të kënaqshme udhëtimi, mund të thuhet se Dajti është një vend i mirëfilltë turistik. Një nga parqet më të mëdhenj kombëtarë të Shqipërisë, ai bëhet gjithmonë objekt vizitash edhe për ata që në Tiranë nuk vijnë për turizëm po për punë ose aktivitete të ndryshme.

Kushtet klimaterike Vera është e freskët dhe dimri është i ftohtë, kryesisht me dëborë. Temperaturat gjatë dimrit arrijnë edhe në minus. Reshjet janë të bollshme gjatë të gjithë vitit, por kryesisht në pranverë dhe në vjeshtë. Për shkak të malit të Dajtit, Tirana është një nga qytetet e Shqipërisë ku bien më shumë reshje. Në të katër stinët e vitit, natyra prezanton një spektakël të vërtetë në parkun e Dajtit.

Flora dhe Fauna E veçanta e bimësisë së parkut nuk është vetëm shumëllojshmëria por edhe shtresëzimi.

Flora fillon me shkurret, vazhdon duke u ngjitur në lartësi me dushkun dhe përfundon me ahet 200-vjeçarë dhe halorët. Pisha e bredha të lartë zbukurojnë majën e malit si gjatë dimbrit të mbushur me dëborë, ashtu edhe gjatë stinëve të tjera të mbushura me gjelbërim. Ndonëse tashmë me një numër të kufizuar, fauna e parkut është e larmishme. Brenda pyllit strehohet ariu i murrmë, ujku, dhelpra, derri i egër, lepuri i egër, macja e egër etj.

Aktivitete dhe sporte të ndryshme Maja e malit të Dajtit është 1600 m mbi nivelin e detit. Në shpatet e tij të pyllëzuara rriten mjaft kafshë të egra. Kështu ju mund të ushtroni sportin e gjuetisë gjatë sezonit, mund të bëni ski në dimër, mund të ngjiteni malit, të bëni ekskursione, kamping, etj.

Të gjitha këto aktivitete do ta pasurojnë më tepër qëndrimin tuaj në Dajt.

Mount Dajti National Park

Situated at the eastern part of the capital it covers an area of about 3.300 hectares. It’s a very frequented daily destination for many visitors, above all, for the inhabitants of the capital. It is also very equipped with an accommodation structure. One of the largest national parks in Albania, Dajti has very big tourist resources which are utilized from almost all the visitors of the Albanian capital, being only 23 km away, with a problematic road.

Climatic conditions The seasons at the Dajti Park are a real show of the nature. The summer is fresh and pleasant, the winter is almost snowy. The spring comes about one or two month later than at the capital. During all the year, with the concentration in the spring and autumn, the rain is always present. Because of the mountain, Tirana is one of the most rainy cities in Albania.

Flora and Fauna A typical feature of the Park, is the change of the type of vegetation with the increases in altitude. Mediterranean shrubs and evergreen makia type vegetation, grow 300-600 meters above the sea level. Oak trees and shrubs grow ta 500-1000 or 1300 meters above sea level. This area is also characterized by a mix of tree varieties. Beech grows of 1000 – 1600 meters. The alpine vegetation lies in a limited area, at an altitude above 1600 meters. On the western slope, is composed of 200 years old beech trees. The fauna here is abundant in varieties and impressive features. The park is the most important zone for such big mammals as wild pig, wolf, fox, rabbit, brown bear, wild cat, otter, bats, badger etc.

The activities to experience The mountain of Dajti is 1600 meters above the sea level in its highest peak.

Different sports and activities can be exercised on the areas of the park during every season of the year. So, during the spring-autumn period you can exercise excursions, air sports, mountain climbing etc. on the winter you can go for skiing. It’s allowed the camping, and in different controlled zones, away from the trees, the barbeque. It’s prohibited the hunting even during the hunting season.

National Park of Dajti, with the pleasant landscape of white. After all the beautiful games, now comes the turn of the total relax, with the welcoming atmosphere of the “Balcony of Dajti”, where you can feel the desire for baked meat, a good glass of wine, friendly sounds of music and enjoyment of the waiters who come and go throughout the environments of “Balcony” In return, where all was consumed in great pleasure, as the Olympic calm of the “gondola” remember us that we are coming back to Tirana, I thought: “What a nice weekend? Having fun ... it’s so close! “

panorama Nr 5 travel maj 20112012 83 83

RUBRIKA fut(o)urism destinacione shqiptare Ky artikull për Përmetin u përgatit për revistën Travel në bazë të aktiviteteve të projektit

"Vlerësim turistik - ambiental i zonës së Përmetit dhe produkteve tipike të tij"

Financuar nga Ministria e Punëve te Jashtme Italiane.

Përmeti

FOTO: Outdoor Albania, Roland Tasho, Roberto Giussani, Cesvi Staff

i përkëdheluri i natyrës...dhe i njeriut.

Përmeti është një nga qytetet më të bukur e më të dashur të Shqipërisë, jo thjesht si qytet por edhe gjerësisht, si zonë, dhe mund të quhet pa frikë një vend i përkëdhelur nga natyra, për bukuritë e shumta e njëherësh të rralla që ajo i ka falur, por edhe për njerëzit e mrekullueshëm që ka, të cilët kanë ditur ta veshin vendin e tyre me një petk historie, kulture, traditash, arti dhe erudicioni, që e kanë mbajtur Përmetin gjithmonë në qendër të vlerësimeve dhe në një vend të lakmueshëm të historisë, artit dhe atdhetarizmit. Kjo ka bërë që ky qytet të konsiderohet plotësisht dhe në të gjitha aspektet, si një qytet i mirëfilltë turistik.

Duke parë nga afër këto vlera të rrethit të Përmetit si në fushën e turizmit dhe në prodhimet tipike të tij, Organizata Humanitare Italiane CESVI organizoi titull projekti « Vlerësimi Turistiko - Ambiental i zonës së Përmetit dhe Produkteve tipike të tij » AID8669/CESVI/ALB, Financuar nga Ministria e Punëve të Jashtme Italiane, ka disa vite në këtë zonë që jep kontributin e saj financiar dhe teknik. Në këtë projekt, bashkëpunojnë me shumë sukses Bashkia e Përmetit, Drejtoria e Bujqësisë Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit Gjirokastër si partnere parësore, « Zhvillimi i Zonave Malore », Gjirokastra Conservation and Development Organization (GCDO), dhe disa Agjensi të Ministrisë Turizmit, Kulturës, Rinisë. CESVI, me degën e saj në Përmet, ka bërë të mundur restaurimin pjesor të ishshtëpisë së oficerëve sot Qendër Kulturore Multifunksionale. Në katin e parë të kësaj Qëndre, ndodhet zyra e informacionit turistik, ku çdo turist vendas apo i huaj mund të marrë informacion për rrethin e Përmetit, nëpërmjet fletëpalosjeve, broshurave, guidës, dhe faqes së internetit. CESVI ka ndikuar maksimalisht në formimin e Shoqërise së Bashkëpunimit Reciprok (SHBR) “ Pro Përmet” me prodhuesit më kryesorë agro – ushqimorë, artizanë, dhe aktorë në fushën e

84

maj 2011

turizmit ( hoteleri- restorante).

Puna e Cesvit ka bërë të mundur të dalin në pah vlerat turistike të zonës si brenda dhe jashtë vendit. Gjithashtu me një mbështetje maksimale të SHBR “ Pro Përmet” nga ana teknike dhe financiare do të bëjë të mundur që produktet agro – ushqimore të zonës të konkurojnë në tregjet brenda dhe jashtë vendit, me një qëndrueshmëri dhe stabilitet duke rritur cilësinë dhe duke ruajtur vlerat tradizionale të zonës . Të gjitha këto financime nga ana e Cesvi-t janë kontribut i Ministrisë së Punëve të Në Jashtme Italiane. zonën e Zona e Përmetit spikasin në Përmetit mënyrë të veçantë fshatrat shtrihet karakteristike me shtëpi dhe në jug të Shqipërisë sokaqe prej guri, të cilët i dhe është japin një tjetër vlerë turinjë zonë e stike kësaj zone (fshatrat lakmueshme Kosovë, Ogdunan, Bënjë, nga vizitorët Lipë e vjetër…) e vendit dhe të huaj si për pozicionin gjeografik të tij ashtu dhe për bukuritë e shumta që ka duke përmendur: Vargmali Trebeshinë-DhëmbelNemërçkë me burimet e ftohta të tyre dhe panoramat e shumta , Gryka e Këlcyrës shtrirja gjarpëruese e Lumit Vjosa, etj.

Sa kalon urën e Dragotit duke lënë pas zonën e Tepelenës menjëherë bie në sy panorama e bukur që të ofron kjo zonë. Për të pushuar mund të frekuentohen lokalet e zonës, të cilat ofrojnë një kuzhinë të pasur ku njihesh me gatimet tipike dhe të vecanta të zonës si dhe ku mund të marrësh një shërbim komod. Duke mos u larguar nga Gryka e Këlcyrës, përmendim këtu Burimin e pashtershëm nëntokesor Uji i Zi i cili ruan kaltërsine dhe kthjelltësinë në të gjitha stinët e vitit, peisazhe të pafundme panoramike, rrënojat e Sarajeve të Ali Bej Këlcyrës, të veçanta nga forma dhe ana arkitektonike,

Urën e gurtë të Limarit e ndërtuar në kohën e Ali Pashë Tepelenës, pasarelat e stilit te vjetër që mundësojnë kalimin e banorëve mbi lumin Vjosa.

Gjatë kësaj lugine për në qytetin e Përmetit të shoqërojnë të tjera pamje të bukura të malit të Dhëmbelit dhe të lumit Vjosa.

Kur mbërrin në Përmet, menjëherë përballesh me një qytet të vogël, nga shtrirja gjeografike, por i madh nga vlerat e shumta të tij historike, kulturore e natyrore. Në këtë qytet, çdo turist vendas apo i huaj ka mundësinë të frekuentojë shumë vende të bukura të kësaj zone si brenda në qytet ashtu dhe jashtë tij.

Disa nga vëndet më të bukura dhe spikatura që mund të përmendim janë : - Bredhi i Hotovës, pjesë e park kombëtar Hotovë-Dangëlli, ndodhet në jug të

Shqipërisë pak kilometra nga qyteti i Përmetit, dhe mund të cilësohet si mushkëria natyrore e Shqipërisë Jugore.

Me një shtrirje prej 1200 hektarësh dhe një masiv të mrekullueshëm të përbërë kryesisht nga Bredhi Maqedonas, ky park kombëtar është një nga perlat turistike të Shqipërisë, që ofron surpriza të këndshme në çdo stinë të vitit, si në dimër, ku ai është i mbuluar nga dëbora por dhe në verë ku mund të shijosh freskinë e tij. Ndodhet në verilindje të qyteti të Përmetit 25 km larg tij. Ka një biodiversitet të pasur me rreth 20 lloje drush pyjorë ku mbizotërojnë bredhi, lisi, pisha e zezë, bliri dhe disa shkurre si: dëllinja, lajthia etj. Fauna është e pasur me disa lloje kafshësh dhe shpendësh të egra si: ariu, sorkadhja, macja e egër, derri i egër, ketri, thëllëza, qukapiku etj. Ky park nga vlerat e tij ekologjike dhe ekoturistike është cilësuar si “Mushkëria e Ballkanit”.

- Pylli i Petranit, afër fshatit Petran. Duke ditur që bredhi është një pemë që rritet në vende të larta dhe klimë të ftohtë, e veçanta është se në këtë vend kemi një klimë të butë edhe një lartësi 300–400 metra mbi nivelin e detit, ku bien në sy bredhat e veçantë të kësaj zone, të cilët janë cilësuar me vlera të veçanta biologjike natyrore.

- Në gjerësinë e hartës gjeografike të Parkut Kombëtar të zonës së Përmetit është dhe bredhi i . Çarshovës me bukuri të rralla natyrore dhe turistike. Nga ky vend vizitorët kanë mundësinë të shikojnë nga ana tjetër bukuritë e panumërta të malit të Nemërçkës (cirqet e Nemërckës, pamje të mrekullueshme të luginave, etj) me një lartësi mbi 2485 metra mbi nivelin e detit dhe luginën e Carshovës me fshatrat, lëndinat, kodrat e bukura anës lumit Vjosa si dhe Ujvara e Sopotit në fshatin Stërmbec.

- Ujrat termale të Bënjës që gjenden 14 km larg nga qyteti i Përmetit, janë një tjetër monument natyror ku mbizotërojnë pesë burime nëntokësore ujore me bazë sulfurore, të cilat janë cilësuar si burime me vlera kuruese për sëmundje të ndryshme, (sëmundjet e zemrës, veshkave, stomakut, romatizmat, sëmundje dermatologjike). Një panoramë e mrekullueshme ku gërshetohen me njëra–tjetrën kanionet e Lengaricës me bukurinë e tyre, lumi i Lengaricës, Ura e Katiut prej guri me një hark të madh e ndërtuar në kohën e Ali Pashë Tepelenës, Ura e Dashit, Ura e Babos e vogël por shumë e çuditshme nga forma arkitektonike. Të gjitha këto janë një mrekulli për tu vizituar nga afër.

Në zonën e Përmetit spikasin në mënyrë të veçantë fshatrat karakteristike me shtëpi dhe sokaqe prej guri, të cilët i japin një tjetër vlerë turistike kësaj zone (fshatrat Kosovë, Ogdunan, Bënjë, Lipë e vjetër…)

Një tjetër karakteristike e veçantë e kësaj zone janë edhe Kishat shumëvjeçare të

pozicionuara sidomos në fshatra si: Kisha e Shën Marisë fshati Leusë, Kisha e Shën Marisë fshati Bënjë, Kisha Shën Marisë fshati Kosinë, Kisha Shën Ilia e fshatit Bual, Kisha e Shën Marisë fshati Perat, etj.

Duke parë dhe vizituar këto vënde të mrekullueshme me vlera historike, kulturore, e natyrore të zonës së Përmetit, turistet apo miqtë e tjerë të qytetit kanë mundësinë të shikojnë nga afër, Gurin e qytetit i cili është një monumet natyroro – historik (sipas legjendës ky gur i ka dhënë emrin Përmetit), Kisha e Shën Premtes dhe Shën Kollës, Xhaminë islamike dhe Teqenë e bektashinjve, të cilat respektojnë njëra - tjetrën në mënyrë harmonike.

Përmeti i vjetër është një tjetër sfidë për t’u parë nga turistët, si një qytet qindra vjeçar me rrugica të gurta e sokaqe të ngushta ku karakteristike janë portat me sofate, dhe ndërtesat dykatëshe prej guri.

E veçanta e kësaj treve është ofrimi i mundësive në aplikimin e disa sporteve zbavitëse. Duke parë pozicionin gjeografik të rrethit të Përmetit, në disa zona si ajo e Malëshovës, Ballabanit, Shqerisë e Cerjes, është shumë e përshtatshme dhe e famshme për të apasionuarit e gjahut ndaj kafshëve të egra si: derri i egër, lepuri i egër, thëllëza, shapërtore, etj. Një tjetër mundësi që ofron lumi Vjosa është për të apasionuarit e sportit të peshkimit si për profesionistët ashtu dhe për amatorët. Gjithashtu ky lumë të jep mundësinë e zhvillimit të sporteve të kanotazhit dhe rafting.

Miqtë apo turistët e zonës së Përmetit duke soditur të gjitha vendet e veçanta turistike, do të njihen me mikpritjen përmetare, me njerëz të qetë, të urtë, punëtorë dhe të respektuar. Të shkruash për trevën e Përmetit, natyrshëm do të flasësh për shërbimet, ushqimin tradicional, dhe prodhimet tipike të tij.

Kjo trevë në shërbim të turistëve, miqve,

apo dhe të qytetarëve të saj ofron një sërë shërbimesh dhe akomodimi. Mund të permendim bar- restorantet me emër në Përmet : “Edjon”, “Antigonea”, “Amel”, etj me gatimet e tyre ku del në pah përsosmërisht pjata tradicionale përmetare. Qyteti i Përmetit njihet tashmë nga e gjithë Shqipëria si “qyteti i trëndafilave”, “qyteti i sazeve të Laverit”, por mund të quhet dhe qyteti i glikove të famshme që vetëm në këtë trevë dihet si prodhohen nga punishtet “Almeg” e “Bonjo”, të cilat janë të disa llojeve si: gliko e arrës, kumbullës, shalqinit, kajsisë, etj. Lënda e parë e tyre vjen nga krahinat e Përmetit të cilat janë produkte biologjikisht të pastra.

Vera dhe rakia e prodhuesve përmetarë zënë një vend të veçantë në baret e restorantet e zonës. Cilësia e tyre shumë e mirë favorizohet nga klima e vendit dhe varietetet e rrushit autokton si Merlot, Debinë, Muskat etj, por dhe nga mënyra e përpunimit dhe e prodhimit nga kantinat si: Atos, Bualioti, Bejko e Iljarë.

Prodhimet e tyre konkurojnë dhe kanë emër në qytetet më kryesore të Shqipërisë. Mishi si dhe bulmetrat (djathi i bardhë, kaçkavall, gjalpi, gjiza) kanë vlera të larta ushqyese dhe shije të vçcantë. Lënda e parë e këtyre produkteve vjen nga bagëtitë e zonës, që kullosin në vargmalin Trebeshinë–Dhëmbel–Nemërckë. Në cilësinë dhe vlerën e produkteve të qumështit ndikon mënyra e përpunimit dhe prodhimit në mënyrë artizanale, e prodhuesve me emër të bulmetit që janë: baxho “Ndoni” e baxho “Bunker” Meshini. Prodhimet e tyre janë të njohura në qytetet kryesore të Shqipërisë.

Duke folur për prodhimet tipike të zonës, përmendim dhe produktin e mjaltit të kësaj treve me vlera të larta ushqyese dhe kurative.

Vendin më kryesor të llojeve të mjaltit e zë ai që vjen nga kullotat shumëlulëshe të zonës së Malëshovës, Frashërit, gjithashtu mjalti i mares tepër kurativ i cili vjen nga zona e Cerjes dhe Shqerisë, mjalti që vjen nga lule trumëza nga mali i Nemërckës, etj. Përmendim këtu Bletari Male kullotat e të cilës ndodhen në zonën e Frashërit dhe ka një prodhim 100%.

Për tu akomoduar vizitorët mund të drejtohen pranë hoteleve të qytetit të Përmetit si: Alvero, Përmeti, etj. Në këto objekte miqtë do ndjehen të rehatuar me shërbimin e personelit, pastërtinë dhe çmimet. www.visitpermet.com

maj 2011

85

fut(o)urism traveler

Tirana fundjavë

Piotr Rozwalka

për të mos u harruar

“Ç’ishte ky vend drejt të cilit po shkonim?” Më duhet ta pranoj se Shqipëria ishte vendi i parë drejt të cilit po udhëtoja pa ditur asgjë për të. Në të vërtetë, për Shqipërinë nuk më kujtohej asgjë e veçantë prej mësimeve të historisë, ajo nuk kishte bërë lajm për titujt kryesorë të mediave kohët e fundit, e gjithashtu nuk kisha takuar askënd nga njerëzit që e kishin vizituar atë për të më treguar përvojën e tyre. Për më tepër, nuk i bëra ndonjë pyetje të veçantë Idit, të vetmit shqiptar që njoh, edhe pse kam pasë 3 ose 4 vjet për ta bërë këtë. Ndoshta nuk kam qenë aq kureshtar në atë kohë. Megjithatë, e gjithë kjo kishte avantazhin e vet. Po shkoja në Shqipëri për ta eksploruar atë vend si një njeri krejt i panjohur, pa informacion, pa paragjykime. Isha i tëri veshë edhe sy. Pra, në një kuptim, ky udhëtim po më çonte më afër realizimit të ëndrrës sime. Kur vendosa të nisesha për rrugë, e kuptova se doja një udhëtim të veçantë.

Një udhëtim i cili do të më kthente prapa në kohë, së paku disa shekuj. Prapa në kohët kur ishte e mundur të kapërceje oqeane për të zbuluar një vend krejt të panjohur. Një vend ku mund të takohen njerëz që duken ndryshe e për të cilët nuk ke dëgjuar kurrë më parë. Një vend me klimë e arkitekturë aq të ndryshme të cilat të mrekullojnë me gjithë forcën e tyre, e për të cilat nuk ka ekzistuar asnjë informacion.

Një mëngjes shumë i ftohtë U zgjuam rreth orës 5 të mëngjesit të së premtes që të kishim kohë të mjaftueshme për me mbërritë Tiranë. Ishte mëngjesi më i ftohtë që kur kisha ardhur në Shkup. Kur dolëm nga shtëpia, jashtë temperatura ishte rreth -6º C, një sfidë për atë dikë që ka zgjedhur të udhëtojë me autostop*). Ishim veshur trashë e gjithashtu ishim gati të kalonim mespërmes Maqedonisë për

Pallatet me ngjyra te Tiranës Photo: Piotr Rozvallka ©

në Shqipëri. Autostopi shkoi shumë mirë. Në fillim na mori një kamionist, i cili shkonte për në Tetovë afër zyrës së taksave. Atje na mori një shqiptar i Maqedonisë, një djalë simpatik që shpërndante letër higjienike. Me të shkuam thuajse deri në Strugë, afër kufirit shqiptar. Kur i thamë se ishte hera e parë që e shihnim Liqenin e Ohrit, ai u ndal afër plazhit, në mënyrë që ne të kishim mundësi të ecnim bregut dhe të shijonim pamjen – sa gjë e këndshme prej tij! Nga Struga na morën disa biznesmenë shqiptarë të cilët edhe na ftuan për kafe në restorantin e hotelit, afër kufirit. Ne pranuam menjëherë dhe kaluam një gjysmëore të bukur me ta. Njëri prej tyre fliste gjermanisht e kështu ne ishim në gjendje të komunikonim. Ishte interesant të kaloje kufirin me ta, sepse ata i njihnin të gjithë në doganë. Ata as nuk ndenjën në radhë – megjithëse kishte pak njerëz, por çanë përpara drejt e te kabinat e kontrollit. Njëri prej tyre mori pasaportat tona, mirëpo asnjë polic nuk mund të na shihte në makinë.

Megjithatë, kjo s’kishte rëndësi, e as ne nuk dolëm që të na shihnin policët. Dy ndërrime të tjera makinash përmes një rruge malore shumë të bukur në Shqipëri dhe ne e pamë veten në sheshin kryesor të Tiranës.

Në luftë me furgonat Është shumë e rëndësishme të theksoj se gjatë ecjes me autostop në Shqipëri duhet të mbrohesh nga moria e furgonave dhe taksive që këmbëngulin të hipësh me to. Duhet të përballesh me shumë prej tyre që të ndalojnë para këmbëve dhe të ftojnë të udhëtosh, pavarësisht se i kundërshton. Mandej të duhet t’ua shpjegosh se vërtetë nuk dëshiron të hipësh. Mbas kësaj, ata largohen gjithë dyshime, sepse rrallëherë kanë dëgjuar për diçka si autostopi. Përderisa transport, për ata do të thotë vetëm autobus dhe taksi, e përderisa në mendjen e tyre fjala autostop nuk ekziston, shoferët mund të mos e kuptojnë kurrë përse nuk udhëtoni me mjetet e tyre. Diçka tjetër që duhet të përmend në lidhje me autostopin – këtë herë për Maqedoninë – është se pavarësisht faktit se shqiptarët janë rreth 25% e popullsisë në këtë vend, mundësia që të takosh një shofer shqiptar është shumë më e madhe se kaq. Të paktën, kjo është përvoja ime.

Një sardenjas në Shqipëri Në Tiranë na priti një mik i Silvias, Mateoja nga Sardenja. Është ai në foton me çifteli. Ai dhe miqtë e tij të apartamentit, Agata nga Polonia dhe Adelina nga Franca, vërtet shumë mikpritës. Gatuam dhe ndenjëm bashkë.

86 86

maj 2011

Të premten në mbrëmje shkuam me biçikleta në një parti reggae e prej aty në një bar tjetër. Udhëtimi natën, nëpër rrugët kryesore dhe bosh të Tiranës, ishte një përvojë e madhe për mua. Isha ulur në samarin e biçikletës së Mateos, ndërsa edhe Agata kishte dikë mbrapa. Herë mbas here ndaleshim për të pirë ndonjë gllënjkë raki. Në njërën prej këtyre ndalesave patëm një bisedë vërtet të përzemërt me një pastruese rrugësh.

Edhe pse ishim dy vetë në një biçikletë, mua më ka shijuar shumë, po vërtet shumë shumë ai udhëtim natën nëpër qytet.

Pak skena nga Tirana Në vend që të përshkruaj Tiranën se si m’u duk, po ju propozoj disa foto interesante. Fotoja e parë tregon punëtoret që mbjellin lule në sheshin kryesor të qytetit, ndërsa fotoja e dytë tregon ngjyrat e pallateve. Vini re: përveçse me ngjyra të ndryshme, katet ndahen nga njëra-tjetra me vija të bardha.

Në Prrenjas

Photo: Piotr Rozvallka ©

Mali i Dajtit E shtuna na shkoi duke iu ngjitur Dajtit (1613 m), mbi Tiranë. Në fillim morëm teleferikun, pastaj ecëm nëpër një pyll të mbuluar me gjethe të zverdhura, për t’u ngjitur më lart. Por në fakt, s’e bëmë dot rrugën deri në majë, sepse hasëm një lëndinë të vogël, ku hëngrëm shumë mandarina dhe arra. Në të kthyer patëm rastin të shijonim një perëndim dielli mbi Adriatik.

Xhamia e Et’hem Beut Një nga atraksionet e Tiranës është Xhamia e Et’hem Beut. Gjatë regjimit të Hoxhës, ajo ishte e mbyllur për shqiptarët dhe vetëm turistët lejoheshin ta vizitonin (Hoxha ishte një stalinist i vijës së ashpër që e ndaloi fenë). Por më 18 janar 1991, rreth 10 mijë vetë erdhën në xhami për të dëgjuar faljen e parë, megjithëse pa leje. Simbolikisht kjo ngjarje shënoi fillimin e rënies së komunizmit në Shqipëri.*) Xhamia e Et’hem Beut është shumë e bukur.

Sa mbaruam vizitën, u takuam me Çağrın, që kishte ardhë për me pa Tiranën, mbasi vizitoi Ohrin. Ishte bukur me e pa prapë atë, mbasi e lamë duke ndrequr shtretërit tanë në Shkup.

Duke iu ngjitur piramidës Pas një vakti të përsosur me miqtë tanë të rinj francezë Sardenjasi me cifteli shqiptare Photo: Piotr Rozvallka ©

Gratë e bashkisë që mbjellin lule Photo: Piotr Rozvallka ©

Philippe dhe Noemie, ishim të gatshëm të bënim një trimëri tjetër. Iu ngjitëm Muzeut të Hoxhës, të ndërtuar mbas vdekjes së tij (njohur rëndom si Piramida), për të shijuar pamjen prej majës. Si u ngjitëm? Thjesht nëpërmjet faqeve të piramidës. Pastaj shkuam në një bar të këndshëm ku pimë nga një birrë me pritësit e Çağrıt, Marikën dhe mikun e saj të apartamentit.

Paradë martese Me kaq mbaroi qëndrimi ynë në Tiranë dhe mëngjesin tjetër u nisëm për në Shkup. Këtë herë do të bënim Ahengu i dasmorëve

Photo: Piotr Rozvallka ©

Nr 5 travel maj 20112012 87 87

fut(o)urism

Kosova e do Amerikën

Photo: Piotr Rozvallka ©

Rruga Durrës-Kukës

Photo: Piotr Rozvallka ©

autostop përmes Kosovës. Adelina na tregoi për autostradën e re të sapondërtuar, që lidhte Prizrenin e Kosovës me rrugën Tiranë-Shkodër.

Kjo e bënte udhëtimin nga Shqipëria drejt Kosovës shumë të lehtë e të shpejtë, pasi shkurtonte kohën për t a arritur Tiranën prej Prishtine nga 12 orë në 3-4 orë. Rruga e re nuk është vetëm më e shpejtë, por edhe më e shkurtër, kur e krahason me gjarpërimin e rrugës së vjetër përqark maleve. Kjo do të thoshte se mund të mbërrinim në Shkup shumë më shpejt sesa po t’i binim nëpërmjet Maqedonisë jugore, si bëmë më herët. Por përpara se me u futë në këtë rrugë, u bëmë dëshmitarë të një parade dasme në periferi të Tiranës. Por këtu jo vetëm që kishte një makinë të zbukuruar nuseje si në shumë vende evropiane, por më e rëndësishmja është se në një makinë të hapur orkestra bënte muzikë në kupë të qiellit. Fantastike!

Kaq i keq ishte Hoxha?!

Në kthim, fillimisht na morën disa shqiptarë të Kosovës të cilët na çuan deri në hyrje të autostradës së lartpërmendur. Ata na blenë shumë fruta e përgjithësisht ishin tepër të këndshëm, po, shumë! Prej aty na

morën tre shqiptarë, baba, i biri dhe një koleg i tyre që na futi në Kosovë.

I biri kishte punuar disa vjet në Greqi me rusë, e prandaj dinte disa fjalë rusisht sa për të komunikuar disi. Më së shumti ai përkthente mendimet e të atit për komunizmin (vërtet të ashpër!) me të cilin ai nuk pajtohej.

Kjo e bëri udhëtimin emocionues dhe interesant.

I vetmi vend në botë që lëvdon amerikanët Kosova mund të jetë një nga të paktët vende në botë ku amerikanët gëzojnë respekt të madh prej vendasve.

Sikurse dihet, kjo është për shkak se SHBA dhe NATO sulmuan Serbinë dhe Malin e Zi*) pasi konflikti në Kosovë u ashpërsua keq, dhe qysh atëherë ata e mbështetën pavarësinë e Kosovës së drejtuar nga shqiptarët.

Në foto ju mund të shihni njërën nga urat përgjatë rrugës nga Prishtina drejt Shkupit.

Ky udhëtim i jashtëzakonshëm u bë nga 18-20 nëntori 2011. *) Hitchhiking – Autostop. *) Në të vërtetë, i pari aktivitet fetar në Shqipëri, pas ndalimit 23 vjeçar, ishte mesha e mbajtur në Shkodër, më 4 nëntor 1990. (Shën. përkth.) *) Fjala është për emërtimin zyrtar të shtetit që kishte mbetur nga Jugosllavia, ose për një informacion jo të plotë të autorit mbi këtë aspekt. (Shën. përkth.)

Sarandë, Rruga “MITAT HOXHA”, Mbi Portin Detar Korfuz: Ethniki ANTISTASIOS 4 Zyra Petraqis.

Tel/Fax:0035585226057 Mob:00355672022004; Mob:00306979055031 WEB: www.finikas-lines.com

Finikas Lines is a company with more than 15 years experience on the Corfu - Saranda - Corfu route and one of the few operating with two vessels,Flying Dolphin Kristi and F/B Kaliopi on the international lines.

Our target is the high quality transportation service of both passengers and vehicles, for the full satisfaction of our customers.

Finikas Lines has grown to become widely regarded as one of the leading tour operators specializing in one-day Albanian cruises from Corfu.

Finikas Lines&Travel Cdo dite udhetime Sarande-Corfuz dhe anasjelltas.

Linja të reja Sarandë-Paksus-Qefalonia.

Linja të reja Sarandë-Athinë.

88 88

maj 2011

botime

Art & Trashëgimi Revistë periodike kulturore

Doli në treg numri i tretë i periodikut Art & Trashëgimi, kushtuar historikut dhe artit në gjithë trevat Shqiptare. Në këtë revistë të gjeni pjesë të historisë mijëravjecare qyteteve të ndryshme konceptuar si një dossier, ku përfshihet arti, kultura, tradita tregtaro-ekonomike, monumentet historike dhe ato të kultit. E konceptuar si një revistë dygjuhëshe, në shqip dhe anglisht, Art & Trashëgimi synon të promovojë historinë dhe kulturën e vendit tonë, për ta sjellë atë sa më pranë publikut vendas dhe të huaj.

Organizata franko-shqiptare “ARGJIRO” dhe Qëndra e Studimeve Albanologjike, nën patronazhin e Kryetarit të Bashkisë së Shkodrës, Z. Lorenc Luka, organizuan në Shkodër Ditën e shtunë, 28 janar 2012, në orën 11:00, në Bashkinë e Shkodrës, promovimin e numrit të tretë të revistës periodike Art & Trashëgimi, e cila i kushtohet qytetit të Shkodrës, apo të quajtur me të drejtë kryeqendra e kulturës shqiptare.

Në parathënien e këtij botimi, Nëndrejtori i Përgjithshëm për Kulturën i UNESCO-s, Francesko Bandarin, vlerëson se “Shkodra, e cila është e pozicionuar në mënyrë strategjike dhe tërheqëse përgjatë lumit Drin dhe në këmbët e Alpeve shqiptare të Veriut, është zhvilluar, duke nisur që nga antikiteti, si një udhëkryq vital për kultura të larmishme. Katolicizmi, islami dhe krishtërimi ortodoks kanë luajtur të gjithë rol kryesor për të ndërtuar imazhin shumëfaqësh të trashëgimisë kulturore të Shkodrës”.

Albania Sguardi du una reporter Rosita Ferrato

Një përshkrim plot dashuri i Shqipërisë, e cila megjithëse ndodhet fare pranë, është shpeshherë e panjohur për italianët. Kjo e ka shtyrë gazetaren Rosita Ferrato, që shënimet e saj për Shqipërinë, t'i përmbledhë në një libër, që e ka titulluar "Shqipëria në sytë e një reportereje". Histori, kuriozitete të vogla, copëza jete sociale, e traksione turistike, janë gjithçka që ky libër mbart, si pjesë e kujtimeve të gazetares, që tingëllojnë gjysëm raportuese, e gjysëm si pështypjet e një guidatoreje që ka vizituar shpesh Shqipërinë

Albania

Pocket guide for travelers Blue Editions

Guidë xhepi mjaft praktike, për njohur Shqipërinë dhe për të udhëtuar të informuar, mbi pikat turstike, bukuritë natyrorem parqet arkeologjike, vendet historike dhe nëpër strukturat pritëse kudo nëpër Shqipëri.

Nr 5 travel maj 20112012

89

copy-paste fut(o)urism TripAdvisor: Is Albania safe for tourist and what are the best places Alan_N1, Sydney I have traveled in Montenegro, BiH and Greece in the recent years but have not yet been to Albania. Is the country safe for travelers- in regard to petty crime, robbery, car thefts, scams, social disturbances etc? Also, if I could only choose 2 places to go to what are they. Vlore? Sarande? Tirana no good? Thanks for your help in advance.

afraid to ask people for help as they usualy help. Now, there is no heaven on earth, but never let your gard down anywhere on holiday, not only in albainia. I live in UK and lots of British tourist who have been in Corfu (Greece, next to Albania) tell me that the tour guide told them a lot of bad things about Albania and when those tourists actually visited Albania (out of curriousity) they found it so accomodating. Overall it is good. joo31, London hi... i agree with u... cant be-

Rozafa, Kathmandu...

Destination Expert for Tirana, Albania. The country is absolutely safe and welcoming, people are warm and nice. depending on the time of year you will be coming and how long you will stay I would suggest you drive to Berat, visit the castle, then go to Vlora and drive to Saranda, the road is great and you will see beautiful Jonian coast. If you have time go and visit Gjirokaster, it is only one and a half hour distance from Saranda.

Have a great time in Albania, Alan_N1, Sydney HI Rozafa, Thanks for your advice. Apology for my ignorance - just that there are so much perception about Albania outside your country hence I don’t really know much until people living there tell me, I suppose. Thanks again. Alan Rozafa, Kathmandu...

Destination Expert for Tirana, Albania.

Don’t worry Alan, we all fall into this trap of being influence by media and wrong perception. By the way Albania is not my country but I live and work here for the last almost five years and I like it :) I am sure you will have a great time, best, endrishemia, london I am Albanian and I say to all the people that Albania is not safe. The reasons are: 1. there is not control from the police in some areas which are supposed to be as tourist areas. for example: if something happens to you an accident or someone tries to kill you or to robber you and you call the police the police will come after 3 hours or the next day to see if you are OK. 2. The police are corrupted which means that if someone takes all your money the person who takes your money is someone who works for the police and he shares the money with them and people who are from England and USA are more exposed in this things. 3. If you are with your girlfriend is not a good idea because Albanians are people who know how to profit from such situations. for example there was a couple from france who were in the city of Korca which is considered as a safe area when two boys profiting form the absence of people in a narrow road took all their money and they abused sexually with the girl from france and the police meet the couple the next day and they needed one week to understand what happened because the police did not know french language and they needed a translator which came very late. So do not visit albania because it is not safe everything can happen to you or if you want to visit it do not come with your girlfriend and do not take with you cash only credit card. another clue I want to give to you is avoid people who are from north of albania and east you can be safe only with people from south west who are civilised and if someone from north ask you something just do not answer because if you answer they think you are frightened and you are an easy target to take the money for them.

I hope you understand that albania needs more time to became like others countries and because there are economic problems crime is rising and tourist are the targets.

T0ni13, Venice, Italy Im Albanian and i live in abroad, i have visited Albania every year for the last 10 yrs and i must say what this thing Endri Shemia is saying is unheard off, dont know where he went but for sure it was not Albania!!! Albania is recomended in the first place of 10 top destinations to visit in lonely planet and the CNN for 2011<<they do their research and would not recomand a unsafe country>> this is not a coinsidence Albania is one of the oldest countrys in europe with unsang history a beauty it has stood stiill <<and survived>>as a lot of difrent empieres ruled the world and u would find something from each of this empires in there, add the fact that 2 diferent Sea l are part of the albanian cost <<adriatic, Jonian >>add the fact that albania in the last few yrs has seen one of the bigest economical grouth in europe , and this grouth it can bee seen best in the investment that is obvious every where in Alb 7000miles of new roads build just the last 4 yrs <<wich has made it so much easier and quicker to visit all the difrent citys in Albania>>The last 4 yrs have seen the number of turists visiting Albania go up to 10times as much as 5yrs ago, and this coming yr Albania is expecting the highest number of Turist to date, here are a few links about Albania, overseasproperty-world.com/26/…, lonelyplanet.com/albania/…76164, independent.co.uk/travel/news-and-advice/201… wn.com/ Albanian_Tourism_Videospot-CNN-BBC-RE… sofiaecho. com/2010/12/29/1018131_cnns-top-10… ok i think there are enough links in there now :) as for the sugestion that is not safe i would say that Alb is a Nato member, and it just complisht one of its bigest ever archivment in the visa liberalisation u dont archive that without ticking the boxes so please no false fabrication in here!!! exuse my bad english !!!

Tim3031666, Shkoder...

This is a reply for Endri Shamia, I am albanian abroad myself and visit there every year and its great. I dont know what experience you’ve had but with time I am sure you will get over the fear of life and find heaven. For tourist going to Albania i recomend seaside resourses, historic monuments and alps. Do not display lots of cash, always ask for a bargain when you buy things, do not be

90

maj 2011

lieve that albanian nation saying such a rubbish about his country... i am polish and been there arround 6 times.. once own my own for two weeks and they dont speak english or polish..i been visitting familly but still... my husband comes from korca district.. i really think it is very great place to see.. people are so kind and warm welcoming, food most delicious organic homemade.. especcialy fried cheese in tirana , rost lamb in pogradec and chicken soup in kruja!!! fish in shkoder must do!!! it is poor country but i would not to be scary to travel there.. i guess who looks for trouble then will find it everywhere... im sad that we all wherever travel wish to find marks and spencer, new look, next, mc donalds, burger king, bp petrol stations and all this same products all this same shops, etc... where is the beauty of travelling, discovering learning culture.. the world become global city... i am travelling a lot a lot and must say i must hurry up coz if i wont visit some places in next 10 years there is nothing to be to visitting and all gona look like london... i want albania to stay as they are with their culture, their most amazing lively music, with their goats and sheeps on the fields and dirty roads and natural landscapes... yes please do go to albania... avoid walking own your own at the evenings and not to carry to much cash, take dictionary and copy of passport... and thats all, you would be recomended that to do in any other country becouse there are everywhere incidents and accidents and bad luck and bad people.. in egypt in poland in england and in albania tho... enjoy... tung xhoanna davidjoshua, Brisbane...

I have the same concern. But your all comments make me feel good joo31, London hi, am glad, i was worry as well when i was going there first time:) and must say becouse i was listening a such a silly stereotypes. i think is good to do a little research before we go even next city for visiting, it really all depend at the situation, generally i found albanian people really nice and helpful, im not so sure where i would be feel more safe in poland, albania, or italy but must admit the most frightening me is really london, hire u never know what may happend, after 2007, as my granny was saying u keep yoyr eyes open, if u tempted for toruble then u get them. instynct tells u when better to drop it and let it go. i hope u all going to have nice time and unforgetable experience.. nice only!!. let us know . laoangel, Leeds...

I’m in Albania now and can say that I have not been ripped off once and in 10 years of travel, Albanians have been among the friendliest and helpful people i have ever come across. I am loving my visit 9a circuit from the north ending in Macedonia), which i am doing entirely on public transport and finding accommodation as i go. i am already planning next year’s.... Some of my friends at home asked me if it was safe. It’s true life is a bit different here to other places, but I cannot recommend highly enough.

Nmalka, siranda Hi .I am currently visiting Albania as my husband is Albanian. I feel very safe here however that could be because it is known that I am married to a local. Butrinti is well worth a visit and blue eyed spring is stunning. We stay in Ksamil and there have been vast changes in the ten years I have been traveling here. I must say that I do not enjoy the food here at all but that is totally down to personal taste.

There are some stunning untouched areas here but a vast amount of building work is taking place and in 10 years the area will be

unrecogniseable. The beaches are very like areas of greece and mainly shingle but the sea is crystal clear. I have been told the vlora is worth visit but haven’t managed to visit there yet. I know everyone says the people are friendly but be prepared for some stares (not descrete glances but full on). In general most people are okay but do not expect any customer service anywhere lol.

Enjoy your trip.

Lona M, Chicago...

I am Albanian but have not been there in 12 yrs since, but my wife who is fresh from there says that Albania is a great country.

Specially Tirana (capital) has become close to a large and futuristic metropolis.

There are safe and hot nightclubs, and they have brand new state of the art supermarkets.

Also food wise they have also foreign food from other nations. Great cities to visit are Tirane, Vlore, Sarande, Pogradec (Drilon), Himare (Suburb of Saranda) all of these cities are rich in history, great in food, nice life style with beaches and beauties unheard of.

Like every country in the world it has stupid and uneducated people.

I can not wait to see the new and refreshed Albania.

Albania is great in summer and winter.

and visit, Have a great

Rozafa, Kathmandu...

Destination Expert for Tirana, Albania. Albania is very safe for tourists and people are helpful and hospitable. if i were you I would pick up Berat and Gjirokaster to visit, great historical places. Although if you have more time I would suggest you visit Korca, Shkodra, Saranda and the whole riviera. Albania is a great safe country and definitely worth time there,

Alan_N1, Sydney Thanks for you info. Will try to include the country in my Europe trip next year. Cheers.

Eltonmurrani I have one question for you sir??? When was the last time you’ve been in Albania????? OK we accept that not everything is going well but is not like that like you said that and and even if this is like that this was made from Albanians who lives not in Albania for example like YOU and others who lives in: Greece, Italy , Germany and etc... And do you know why??? Because they know better life there where they live and they think that they have touch the sky with their hands and they think that no buddy can Jude them.... Is not like that sir. And if someone has seen that manny people has been killed here they are like this people...

Because they make dirty things there where they live and then they say.. Ok let’s go to Albania now because I’m not safe here anymore, and what happens they get kill and where??? In albania!!! Ofcourse here because they live not there where they where anymore. And something else: this was not personally for you, I respect your idea but is not like that sir. ALBANIA is safe and very beautiful. I live in Albania but for a long time I am here only 4 months people believe me Albania is safe. realrv6, Milan, Italy OMG. That guy “endrishemia” is amazing. Hahaha. I usually respect other people’s ideas, but in this case I don’t. It’s hard to write so much bulls**t in just one message. You really need to engage yourself to that. The country is absolutely safe. I visit it almost every summer. Went there alone or with friends. Never had any problems. armand f, Tirana... hi, i have returned to my country, Albania after living abroad for more than 10 years and I assure you that a traveler is safer in Tirana than most capital cities of the so-called developed countries.

I have been living in Tirane for 6.5 years and i have never even heard in the news of a tourist being mugged anywhere in Albania. i have some pretty good advice for Endri Shemia who lives in London to watch out as it is becoming one of the most dangerous cities in the world.

Christchurch... you must be a realy idiot me sa duket ju qenkni nje qelbesire qe nuk e njihni vendin tend kishte me qene mire me e dite se ku ke jetua ti more qelbesire ne jungel and going to albania with u partner or girlfreind it is not a problem i have been to albania with my wife 4 times i never have a problem but what iam saying is u problay groing up in jungel albania is one most freindley country in the world and dhey help u lots and wash u mouth next time when u talk about albania u litel man new zealand Altin_Vlore, Vlore ehm wat can i say for ENDRI SHEMA only one advice :_ dude u need brain trasplant....

Lundro me shqiponjën...

Duke marrë shkas nga nevojat e vazhdueshme të tregut për transport pasagjerësh dhe kamionësh me tragete në linjen Durrës- Bari , si dhe me dëshiren për të mbrojtur sa më mirë interesat e pasagjerëve dhe transportuesve shqiptarë, një grup biznesmenësh shqiptarë vendosën te kryejnë një investim të rëndësishëm në këtë fushë. Pesë kompani transporti shqiptare bashkuan forcat e tyre dhe blenë dy tragete pasagjerësh për t’i përdorur në linjën detare DurrësBari-Durrës . Ata e pagëzuan me emrin “Albanian Ferries” kompaninë e tyre dhe zgjodhën si simbol të saj ngjyrat kuq e zi të flamurit kombëtar. Në oxhaket e trageteve gjejme të stampuar shqiponjën dykrenare ndërsa hollet e tragetit janë zbukuruar me pamje të qyteteve tona si dhe me foto të artisteve të njohur shqiptarë. Rruga e parë nga Durrësi për në Bari u krye me 2 Nëntor 2011 me tragetin Adriatica Queen.

Ky traget që ka filluar tashmë rregullisht linjën, ka cilësi dhe komoditet bashkëkohor. Ai është në gjendje të transportojë rreth 1200 pasagjerë, 500 prej tyre të sistemuar me shtretër në kabina si dhe rreth 35 kamionë. Ka një shpejtësi të kënaqshhme prej 16-17 milje në orë dhe përballon mjaft mire dëtin edhe kur ai është i trazuar. Pasagjerët në këtë traget do të gjejne kushte udhëtimi mjaft komode, duke filluar nga dy sallat e bareve, nga salla e picerisë dhe një restorant kryesor. Ai gjithashtu është i pajisur edhe

me një ambjent lojrash për fëmijet e vegjël si dhe nga dyqani duty-free, i cili ofron një sërë produktesh të nevojshme, suvenire etj.. Me të hyre në traget, udhëtari ndjen ngrohtësinë e mikpritjes shqiptare.

Shumica e personelit të hotelerisë përbëhet nga djem dhe vajza shqiptare të cilet të mirëpresin në target në gjuhën shqipe, dhe të japin asistencën e duhur, duke të shoqëruar deri në kabinë. Nëse je i ngarkuar me valixhe të rënda, gjen ndihmën e tyre, të cilet i transportojnë ato deri në kabinën tënde. Të duket sikur po udhëton me një pjesë të vendit tënd.

Operimi i kësaj kompanie ka sjellë gjithashtu një stabilizim të tarifave, duke mos lejuar që kompanite e huaja të abuzojnë me çmimet në kohë piku.

Për momentin grafiku i udhëtimit është alternativ; një natë në Durrës dhe tjetrën në Bari , në pritje të hyrjes në linjë edhe të tragetit të dytë, Adriatica King, i cili pritet të fillojë së shpejti. Ky i fundit është edhe më cilësor. Mjafton të përmendim faktin që është prodhuar në vitin 1990 në kantieret italiane. Do të jetë trageti më i ri në moshë që operon në Shqipëri. Më pas linja do të mbulohet çdo ditë nga Kompania shqiptare dhe pasagjerët shqiptarë e ata kosovare mund të krenohen për tragetet e tyre me bashin e kuq dhe shqiponjen dykrenare në fumajol. Jo më kot edhe moto e Kompanise është “Lundroni me shqiponjën”. Le t’i urojmë “Albanian Ferries” një lundrim të mbarë dhe sa më jetëgjatë.

KAD Shpk – përfaqësuese e Kompanisë Albanian Ferries në Durrës Tel. 00 355 52225154 Fax 00 355 52220341 E-mail info@kad.al www.kad.al Kompania Albanian Ferries Tel. 00 355 52224027 E-mail info@albanianferries.net Morfimare srl - përfaqësuese e Kompanisë Albanian Ferries në Bari Tel : +39.0805348999 Fax : +39.0691281386 E-mail : albania1@morfimare.it www.morfimare.it Nr 5 travel maj 20112012

91

outgoing fut(o)urism Idit Riza

E përmendur largazi nëpër librat e historisë, ndonjë bisedë e rastësishme, një mik i largët i cili studion aty, nxitjet e shpeshta nga miqtë e rinj, Polonia u kthye në një destinacion për të mos u humbur. Bileta e printuar e futur mes pashaportës Biometrike, një valixhe gjigande, që tërhiqej zvarrë, stërmbushur me rroba për të përballuar dimrin e ashpër Polak, ishin episodet e para të udhëtimit të shumëpritur.

Hapat e para në kryeqytetin e famshëm të Varshavës, vërtetuan atë ç’ka lehtësisht mund të pikasje nga avioni; një organizim i rregullt urbanistik, tipik për cdo qytet/kryeqytet i cili ka kaluar nën një regjim totalitar. Bulevardet e gjera, format mbizotëruese kuadratike, arkitektura soc-realistike dhe imponimi i godinave të përmasave madhështore.

Gjithsesi i kish hije një qyteti i cili në pamje të parë, dukej të kishte shtrirje të madhe. Vodka, birra, salçiçet e gatimet e shijshme, pa përmendur edhe jetën e natës, ishin ato çka më kishin propaganduar më shumë për Poloninë. Gjithsesi, një interes i kohëve të fundit mbi ndodhitë e Luftës së Dytë Botërore dhe fati i një udhëtimi pikërisht në vendin ku nisi gjithçka më 1 shtator 1939, më bëri t’i drejtohem Muzeut të Kryengritjes së Varshavës. Një muze modern, interaktiv dhe mjaft i veçantë në llojin e Mitij, i cili përdorte kpritja polametodikat ke ishte një tjetër faktor klasike që e bën këtë udhëtim ako- të ekma më interesant. Si kudo spozimit muzeal tjetër, guida miqësore paralelvendase nuk të lejon të isht me humbasësh asnjë moteknologjinë ment pa spikatur bukue fundit të ritë dhe veçoritë e grafikës dhe qytetit. modern për artit të shprehur me krenari rezistencën e organizuar të ushtrisë polake kundra frontit gjerman gjatë LIIB. Gjithashtu në një kinema të impovizuar, pata mundësinë të përjetoja një “fluturim” të shkurtër mbi Varshavën e pasluftës. Një rindërtim i mrekullueshëm në 3 dimensional, paraqiste pamjet rrënqethëse të një qyteti, që pas urdhërit të Hitlerit për shfarosjen e saj nga hartat, 85 % do të rrënohej nga bombardimet e vazhdueshme gjermane.

92

maj 2011

Trashëgimi ushtarake, arkitektonike, fetare e kulturore, ushqim i shijshëm, vodka dhe birrë e pakrahasueshme, mikrpritje e shkëlqyer, njerëz të qetë e të sjellshëm,… më kaploi trishtimi ndërsa shihja tek i lija pas.

Polonia plot ngrohtĂŤsi e dhimbje

Vroclav

Photo: Idit Riza Š

Nr 5 travel maj 20112012

93

fut(o)urism Në këtë moment kuptova strukturën komuniste që mbizotëronte qytetin. Nevoja për një rindërtim të plotë gjatë periudhës së diktaturës së pasluftës, i kishte dhënë formën e sotme qytetit.

Gjithsesi, historia e luftës nuk mbaronte këtu. I frymëzuar nga muzeu i kryengritjes, drejtohem në atë të rradhës: Muzeun e Ushtrisë Polake. Një histori plot beteja e luftëra, kish përndjekur këtë popull mjaft krenar dhe “kokëfortë”.

Kryengritjet e tyre të shumta do të linin gjurmë në historinë botërore. E për t’i rikujtur sërish në kohët moderne, muzeumet, fakultetet e historise dhe arkeologjisë si dhe individë e grupe të përkushtura zhvillojnë shpesh shfaqje ri-dramatizimi. Rikthimi në skenë i personazheve, vendodhjeve apo ngjarjeve të shënuara historike të shoqëruara me veshje, armatime dhe sjellje origjinale të kohës për të cilën po flasim, Polonia është bërë e famshme në mbarë botën për ri-dramatizimet e saj, duke filluar nga periudhat e perandorisë romake, ato mesjetare e deri në LIIB, shpesh duke shfaqur përballjet e pareshtura me fqinjët e fuqishëm Gjermani dhe Rusi.

Ngarkesë e madhe me informacione dhe dije për një ditë.

Vendimi i radhës: t’i drejtohemi tavernës më të afërt për birrën dhe salçiçet e famshme.

Padyshim, udhëtimi vazhdon diku gjetkë. Treni komod po linte pas hijen e qytetit të madh duke u drejtuar për në

Porta e Vdekjes, Aushwic Photo: Idit Riza ©

destinacionin e rradhës: Vroclav. Qyteti kryesor i Polonisë jugperëndimore, aty ku përflitej të ishte esenca ende e gjallë historike dhe kulturore. Përshtypja e parë ishte mbresëlënëse. Ndryshe nga kryeqyteti gjigand, ky qytet mjaft i “ngrohtë” dhe shumëngjyrësh të jepte një kënaqësi të veçantë ndërsa ecje në rrugët e tij. Mbase prej gjallërisë së shoqërisë, formave interesante te godinave që kishin shpëtuar prej luftës, prania e ujit me lumenj e kanale të shumtë që përshkojnë qytetin…ndjehesh mirë këtu. Mikpritja polake ishte një tjetër faktor që e bën këtë udhëtim akoma më interesant. Si kudo tjetër, guida miqësore vendase nuk të lejon të humbasësh asnjë moment pa spikatur bukuritë dhe veçoritë e qytetit. Tramvajet dhe autobuzët e shpeshtë të ndihmonin të komunikoje me shpejtësi me çdo skaj të qytetit, i cili, duhet përmendur, kishte gjithashtu një shtrirje të madhe. Universitete me traditë shekullore, kisha 94

maj 2011

Panorama Raclavice

dhe këmbanore të larta të stilit barok, biblioteka, parqe e hapësira të shumta publike shoqëruar me një jetë sociale të pasur, përbëjnë një tërheqje të padiskutueshme për çdo turist. Sigurisht dhe këtu nuk mungonin muzeumet ku për tu përmendur është e famshmja Panorama Raclavice, një pikturë cikloramike e punuar në stil realist, e cila shfaq historinë e betejës me të njëjtin emër, pjesë e një tjetër kryengritjeje të famshe të fund shekullit të XVIII kundër Rusisë. E realizuar për 9 muaj nga një staf piktorësh për 100 vjetorin e fitores së kësaj beteje, stili realist i pikturës i shoqëruar me një ndriçim mjaft të përshtatshëm dhe ripunim i objekteve të shumta origjinale që i bashkangjiteshin pikturës, të përcillnin më së mirë historinë dhe frymën e kësaj ngjarjeje.

Sërish dita duhej mbyllur në mënyrë sa më tradicionale.

Nuk mund të humbasësh kurrsesi produktin për të cilin Polonia shquhet si eksportuesi numër 1 në botë: VODKA! Treni si mjeti më i përdorur i transportit në Poloni, përsëri po më çonte diku gjetkë. Qyteti i rradhës: Krakova. Dhimbja e kokës nga vodka e mbrëmjes së kaluar më bëri të ul kokën për të humbur peisazhin paksa monoton fushor.

Krakova si një ndër qytetet e Polonisë më në zë, e meritonte vëmëndjen e çdo turisti. E përngjashme me Vroclavën, një pjesë e madhe e historisë dhe karakteristikave të vendit gjendeshin në këtë qytet jugor. Kështjella madhështore në një nga pikat me predominuese të qytetit, përmbante nënvete edhe një kishë baroke ku gjenin prehje varre të mbretërve më të mëdhenj që njihte Polonia.

Qëllimi i vërtetë i ardhjes në Krakovë, do të ishte afërsia me kampin famëkeq të përqëndrimit: AUSCHWITZ. Nuk duhej humbur kjo mundësi. Një udhëtim një orësh me makinë për të mbërritur në Auschwitz dhe Birkenau. Do të ishin këto dy kampeve të cilat do të shënonin numrin më të madh të viktimave të Holokaustit. Tani isha në gjendje të materializoja në realitet, çdo pamje apo skenë të filmave të shumtë të cilët trajtonin këtë temë. Ruajtja e këtyre kampeve nën titullin Pasuri Botërore, i shërbejnë çdokujt si një vërtetësi e gjallë e tmerreve të luftës dhe çmendurisë njerëzore.

Vroclav

Godinë e mbijetuar nga bombardimet e LIIB (Varshave)

Sheshi kryesor, Vroclav

Pallati Kulturës Varshavë

Për tu larguar nga ai vend i trishtë dhe për të ndërruar atmosferë, i drejtohemi minierës së kripës në Vieliçka. 62 m nëntokë fillonte turi prej 2 orësh në një nga minierat më të famshme në botë. 300 km tunele të gërmuar që prej shek. XIII për nxjerrjen e gurit të kripës. Gjatë këtyre shekujve, minatorët janë treguar dhe inxhinierë dhe artistë të vërtetë, çka e dëshmon teknologjia e nxjerrjes së gurëve

të rëndë deri në sipërfaqe, gjithashtu edhe skulpturat e shumta apo kisha dhe salla madhështore të gërmuara dhe skalitura 100 m nëntokë.

Largohemi përsëri me qeskat plot suvenire. Një mbrëmje e zakonshme pret për tu shoqëruar me Vodka Sobieski (sipas emrit të mbretit polak të shek. XVII i cili zbrapsi me trimëri peranadorinë osmane) , më kujton konjakun tonë me emrin e heroit Skëndërbe dhe kontributin e ngjashëm.

Trashëgimi ushtarake, arkitektonike, fetare e kulturore, ushqim i shijshëm, vodka dhe birrë e pakrahasueshme, mikrpritje e shkëlqyer, njerëz të qetë e të sjellshëm,… më kaploi trishtimi ndërsa shihja tek i lija pas.

Poloni, Dhjetor 2011

VITRINA FRANCEZE rruga "ASIM VOKSHI" 141, Tiranë, Albania Tel / Fax +355 42 235 381 Magazina Qendrore Tel / Fax: +355 42 235 381 info@vitrinafranceze.com www.vitrinafranceze.com

Nr 5 travel maj 20112012

95

fut(o)urism

Vermosh

Budace Selcë

h

e

Lëpushë

Çerem

d

Vukël

M

a

Nikç

e

Tamarë

Valbonë

Brojë

Dragobi

ia

Valb

Val

ç

Vlahën

t y

Golaj

eni

iq

Krumë ni

i

Fie

Pogaj

rz

Vranisht

ës

Vau i Spasit

Shikaj

Arrëz

Vilë

Zgjec

Helshan

Liqe

Dardhë

Dushman

Ura e Shtrenjtë

Perollaj

B

Porav

Iballë

Berishë e Vogël

Malagji-Kajvall

Kiri

Kepenek

Pac

Fierzë Bugjon

Mërtur

L

Prekal

Thru

Morinë

Pistë

Midh

Dragoç Drisht

li

li

Peshkopi

t

r b i n

Ma Ma li

Selita e Malit

Sebisht

Tujan

Qafëmollë

Kostenjë

ë k

i

Llangë

Lunik

Zdrajsh

n

Erzen

i

Gurakuq

Floq

Qarrishtë

m

Benë

Funarës

e

Vakumone

e Kutëman

Gizavesh

eb

Ç

i

Labinot-Fushë

ELBASAN

Babjë

B

ë

r

Polis

Hotolisht Dardhë

z

e

Shushicë

Fier-Shegan

Vërri

Fieri i Ri

Devolli

ë

M Qereshnik

Lapardha

ar

m

m

ës

vi

ak

aj Maric

s

u

bë

K

ri

Mezhgoran

O

Miras

Shtikë

r

n

v

g

icë

e

l

R

e

r

z

s

e

h

a

M

i

Ogren

al i

Vjosa

D

Përmet

e

i i

a

Drino

b

l

l

Lu

M

Petran

n

e

oria

h

Zag

x

a

li

Pëllumbar

m

e rç ë

sa

Pera

Çatistë

sa

Nepravishtë

G

Vanistër

Glinë

r ë Frashtan

Peshkëpi

Grapsh

Drin Vanë

Mesopotam

Phoinike

ica Bistr

Kakavijë

Krane

Dhrovjan

Livinë

Gjashtë

SARANDË

Lëkurës

o

Jorgucat Muzinë

Stjar

Finiq

Kepi i Qefalit

i

k

i

Kala

Delvinë

Rusan

Sirijan

Goranxj

je

Kamenica

Vjo

Derviçan

li

Vergo

Përparim

Nivicë-Bubar

Biovizdhë

Libohovë

Lazarat

a

Lukovë

Glinë Cerckë

Hilomo

Suha

M

Piqeras

jiri esë om

G ak i K

Kabash

Leskovik

e

Sopik Stegopul

GJIROKASTËR

Radan

Vrpekë

Kaludh

N

Poliçan Skore

Fushë-Bardhë

ri Gji rmos ale i P

Pradan

Gërmenj Gjërekarë

Leushë

së

Saraqinishtë

Kudhës

Borsh

Borovë

Radimisht

m

Topovë

ri

Barmash

Kreshovë

ë

Hoshtevë-Vithkuq

Zheji

Qestorat Dhoksat

Qeparo

Kreshovë

Rehovë

Kosinë

h

al

M ri Gji lesë pi i S

Vodicë

Gostivisht

Bëmëzë

M

Dëshnicë

Erind Palokastër

Kardhiq

Fterrë

Sinicë

Kozel

Qafzez

Luaras

Gostivisht Mbrezhan

Maleshovë

Picar

Zhulat

Himarë

Dardhë

Nikolicë Lubonjë

Stratoberdë

Qesarat

Selenicë

Peshtan

Lekël

Progonat

Golem

Kuç

Vuno

Vog

Menkulas

Osumi

Labova e Vogël

i k ë s

Floq

Vithkuq

Trebickë

Radovickë

Këlcyrë

Dragot

Lekdush Gusmar

Kallarat

Ç

Kamenicë

Shtyllë

Panarit

Frashër

Ersekë

Nivicë

Bolenë

Vranisht

i

Dhërmi Llias

e

Kapshticë

Trestenik Ziçisht

Borockë

Katundishtë

Tepelenë

Vërnik

Brataj Tërbaç

i

Palasë

li

Qeshibes

Sevrani i Madh

Sukë

Podgoran

G

Shush

L u

Ramicë

Salari

pa

Pres

Bilisht Hoçisht

Boboshticë

Miçan

Malind

Memaliaj

i

a

a p a r

Çepan

nica Dësh

n r u

li t

S

u a

r

Arrëz e Vogël

Arrëz e Madhe Vasjar

li

cë

ul

b

ë

Dukat

n

k

Prishtë Kajcë

r

ra

r

K

ë

a

a

Radesh

Zogas

Buz

Qesarat

Sinanaj

Ma

Mborje Drenovë

Polonë Gjergjavicë Çemericë

Çorovodë

i

t

K

i M a l

rës K

Lavdari i Korçës Shkozan

Mazrek

Faqekuq

M

Osum

Veleshnjë

cë

Karnçisht

Luftinjë

Gjorm

a

or

s

Vlo ii e

Kakrukë

ni

jir

Orikum

Dukat i Ri

Progër

Babn

KORÇË

erit

a

Vjosa

Sevaster

Ploçë

Velçë

ël

Rakickë Cangonj Zemblak

Vashtëm

Voskopojë

Çem

i

Dobruzhë

sh

Glave

a

Levan Bejar Zhulaj

Gërnec

Kotë

Vajzë

Liqeni i Pasha Limanit

Çorogjaf

Rehovë

k

Drizar

Villahinë

Mavrovë

Lapardha

Gumenicë

Zvezdë

Drithas Vloçisht

Brozdovec

li

Turbëhovë

Dë l -

Damës Karbunarë

Rexheoaj

Treblovë

Drashovicë

Ma

Bargulas

po

Selenicë

Armen

Penkovë

Sheristë

Maliq Krushovë

Bitinckë

Mbrakull

Tërpan

Kaninë

Tragjas

Pojan

Devolli

Zvarisht

Nikollarë Gurakuq

ko

Llakatund

VLORË

Radhimë

Liqeni i Prespës

Liqenas

Dushar

Vo

Panaja

Nartë Aulon

shti

Hekal

Byllis

Ninësh

Shëngjin

Gollomboç

Podgorie

Pirg

Cëvica

Poliçan

Miblisht

Cerkovinë

Romes

G

a l l M a

Aranitas

Ballsh

Gorishovë Trevëllezër

Kepi i Gjuhëzës

ica Tomor

Panahor

Drenovë

Zhitomi i Madh

Velabi

Lapulec

Cakran

Varipop

Alarup

Leshnicë Pretushë Grunjas Qershizë

Beras Moçan

Moglicë

Dobenj

Kallmas

Gorica e Madhe

Peshkëpi

Cërravë

Dardhas

Derdushë

l

Shtapanj

Novoselë Mifol

m To

Kreshpan

Frakulla e Vogël

Vodicë

Visokë

ë

Bishan

a

Strelcë

Uznovë

Gallinë

Vlosh

Margelliç

V

i

Dobërçan

BERAT

Allambres Mbjedhovë

Kuqar

Patos

Mal

Dushnik

Kurjan

Zharëz Dukas

Gjanic

Bratilë

Kushovë

li

Kuman

Sheqisht

Portëz

Grabovë

Dev olli

Perondi

Roskovec

Sheq i Madh

FIER

Bulçar

KUÇOVË

Buçimas

Vërdovë

li Ka mjë Niçë

a

Çeflig

Ura Vajgurore

a

Dërmënas

Levan

Liqeni i Nartës

Ma Sojnik

ro

Lag Kar una ava stas e ë ani

Sem

Poshnje

Marinëz

Shtyllas

Delisuf

Tushemisht

Kalivaç

Kukur

Kutalli

Strum

Mbrostar

Pojan

Pogradec

Potkozhan

Llënge

Vinë

Çlirim

Drenovicë Grecalli

Apollonia

Mëmëlisht

Trebinjë

Dunicë

Gramsh

Sultë

Tunjë Lumas

ani

Sem

Bubullimë

Ardenicë

Seman

Vjosë

Liqeni i Ohrit

Çervenakë

Çezma

Pomçan

Tërvol

Topojan Selitë

Gegaj

Kolonjë Libofshë

Topojë

Radokali i Sipërm Udenisht

Dragot-Sulovë

Linas

Pleshisht

Shpelllë

Posnovisht

Vlashuk

Toshkëz

Laktesh

Bishtricë

jës

Dragot-Dumre Gorre

Kotodesh De r ve n Farret

Stravaj

Slabinjë Velçani i Mokrës

i Ban

Mollas

Cërujë Stror

Deshiran

Thanë

Krutja e Sipërme

a

Kajan

Jeta e Re

Kadiaj

Këmishtaj

Përrenjas Bërzeshtë

Seltë

Kaçivel

Liqe

Grekan

Hardhias

Pishkash QukësShkumbin

t QukësSkënderbej

stim

Gradisht Fier Seman

Ndërnenas

Xhyrë

Zavalinë

Shtëpajë

ni

Karavastaja e Re

Skënderbej

h

Sopot

t

Xibresh

Gostimë

Gjyrelë Zgjanë

Karbunara e Poshtme

a

Shinar

Shtërmen Shalës

Seferan

LUSHNJE Ferras

p

Llixhat e Elbasanit

Xibrakë

Belsh

Grabjan

Kryekuq

h

Shirgjan

Gjergjan

Cërrik

Shezë

Pekisht Hysgjokaj

Golem

S

Shelcan

Pajovë

Peqin Gjocaj

Dushku i Madh

Go

Papër

Karinë

Gramsh

Vilan

Vidhas

Bishqem-Fushë

Rrogozhinë

Çermë-Proshkë

Mizë

s

Gurrë-Shpat Bradashesh

Gosë

Kalush

Shënepremte

ut

Dragostunjë

mbin

Shku

Godolesh

Gracen Vrap Gërman

Lekaj Luzi i Madh

ik

Xibrakë

Cacabezë

Cikallesh

Vorrozen Hajdaraj

Kruevidh

Shkumbini

Divjakë

en

Librazhd

Labinot-Mal

Branesh

Baliashej-Pojanë

KAVAJË

Blerimaj

Rreth-Greth Villaj-Ballaj i Ri

Sh

Qafë

Cërujë

Mollagjesh

i

Kërrabë

Mushqetë

li

Ibë Baldushk Peza e Madhe

Kalaja e Turrës

Spille

M

Letëm

r

Petrelë

a

Karpen

Gjinovec

ë

Zhabzun

Vërri

Gurrë Mullet

Vishaj

Steblevë

Shëngjergj

Shkallë

Priska e Madhe

Erzeni

Helmës

Synej

Trebisht Çelebi

Klenjë

Linzë

Sauk

Vaqarr

r d b o G o l l o

Zeza

Brar

TIRANË

Yzberisht

Tuçep

Ostreni i Madh

Okshtuni i Madh

Pezë-Helmës

Lis-Patros

Sopot

s

Tërnova e Madhe

Krastë

st

mi

li

Ish

Zerqan Valikardhë

Mali i Lopë

Staveç

Lenë

Lalm

Ndroq

Gjorica e Epërme

Shupenzë Fushë-Bulqizë

Bulqizë

Babrru

Bregu i Lumit Kashar

Shesh

Romanat

Golem

Qerret

Maqellarë

Homesh Cërujë

Klos

Guri i Bardhë

T h a t ë

i s

lë

a

Ma

D

beu

u

der

Mazhicë Zogjaj Bllacë

Bershin

Dars

Murrizë

Zallbastari

Gjokaj

Kuç Pjezgë

Shkallnur

Plazhi i Golemit

Herbel

Zall-Herr

Kamëz

Bërxullë

Marikaj

Shijak

Rrashbull

Dovolan

Kacni

Lusa

Gurra e Madhe

Vajkal

Maminas

Sukth

Xhafzotaj

Arapaj

Shkëmbi i Kavajës

Rabdisht

Melan Holesh

Selishtë

Suç Frankth

Vilzë

Tapizë Valias

Vorë

Erzeni

Bisht-Kamëz

Vrrin

Epidamnus

Burrel

Gërman

Qinam Rinas

Limjan Sohodoll

Brezhdan

Lishan

Murrë

Komësi

Mëneri i Sipërm

Zgërdhesh

Zeza

Prezë

Dipjakë

Kishavec

ë

Vinjoll

Lis

Cudhi-Zall

Krujë

Kvilë

Radë

Shumbat

Kastriot Sina e Epërme

ej

Shëlli

Burgajet Zenisht

Burizanë

Fushë-Krujë

Gjiri i Durrësit

Rreth Baz Rrëmbull

Kodër-Thumanë

Budull

Porta Romana

s

Baz

Gjuricaj

Armath

Katundi i Ri

DURRËS

Macukull

Bruç Derjan

Urakë

Liqeni i Ulzë

Stojan

Gallatë

Gjonëm

Mamurras

Bushnesh

Ishëm Lalëz

Çidhmë

Ura

Laç

it

K

Sanxhak Shëllinzë

Bizë

Kuratën

Rrushkull

en

Mali i Skën

Shetaj

Sllatinë Gur-Lurë

Zall-Gjocaj

ka

Ma

rv

Gjiri i Rodonit

Jubë

Zall-Dardhë

ka

Ura

Kurbnesh

Bardhaj

Perlat Lurth

Ulëz

Radomirë

Vlash Fushë-Lurë

Kthella e Epërme

Shebe

De i i

Laç

Ploshtan Ceren

Malaj

Vog

Prosek

Shkopet

Milot Shullaz

Kepi i Rodonit

ël

ii

Fan

Rrëshen

Kulm

Fang Zejmen Pllanë

Fushëkuqe Patok

Gjiri i Lalëzit

Ma

Fan

Fani

Bulshizë

Spiten

Mati Gurrëz

Bishti i Pallës

ii

Rreja e Velës

Munaz

Rubik

Rasfik

Tresh

Shënkoll

Shishtavec

Vasije

Shënllesh

Krej-Lurë

Vau i Cajës

i

a

M

L

e

Kaçinar

Lezhë

Lissus Ishull Lezhë

Tale

Novoselë

Fshat Bushtricë

Zal-Reç

Arrë-Mollë

Bulshar

Buzëmadh Lusën

Draj-Reç

M a l i

Rraboshtë

Shëngjin

Gjiri i Drinit

Abacia e Oroshit

Blinisht

dh

Kolesjan Resk

Skavicë

Arrëz

Reps Simon Poshqesh

Borje

Allaj

Mali Pezë Arn

Kaluer

Ungrej

s hë ez

Kallmet i Madh

Orgjost

Topojan

Xhuxhë

Klos

i Vogël Fani Shtrungaj

Spaç

Kakarriq Balldren

Vataj Domgjon

Bisak

Kushnen

Kaçinar

Troshan

Laguna e Vilunit

Velipojë

Mesul

Gjegjan

n

e

K u s h n

Kashnjet Fishtë

i Zi

Kalivaç

Dajç

Blinisht Dri ni

Kalivar

Gojan i Vogël

Vrith Vig

Nënshat

Mabë

Torovicë

Bicaj

Drini

Hajmel

Rranxa Barbullush

Zapod

Surroj

i Zi

Korthpulë

Trush

Bardhoc Gjegjan

Pëbreg

Nangë

Thirrë

Zalli i Okshunit

Bushat

Rrushkull

Bun

i

Mjedë

Lojme

Shtigën Qinamakë

Mune

Shkozë

siqja

Srriqe

Drini

Tuç

Gom

Gostil

Mamëz

Shmi

Kçirë

Gomsiqe Laç-Qyrsaç

Kukës

Kalimash Kolsh

Fushë-Arrëz

Rrapë

Pukë

Drini

Kosmaç

Obot

a

S

Juban

Beltojë

Oblika e Madhe

Qelzë

a pQerrret i Epërm

Vaut të Dejës

Guri i Zi

Shëmri

Lajthizë

a

Muriqan Shtuf

Gjinaj

Kryezi

Lumbardhë Koman

Lum

Dri

ni

Dajç

Liqeni i

Rrenc

Shirokë

Levrushk

Benë

Ukbibaj

ak

llës

SHKODËR

Zogaj

ll

ç

S

h

Mes

Scodra

Lengar ica

Grilë

a bon

r Toplanë

Bruçaj

Domen

Degë

i

Kokaj

Egç

Gruemirë Shtoj

Zogaj

Breglum

Apripë

om

Shala

anit

K

Kir

Reç

Btoshë

Salcë

Palaj

Demiraj Grudë e Re

Luzhë

Selimaj

u

t

r

e

M

y

ës

a

M

Lotaj Pog Xhan

Koplik Kalldrun

Liqeni i Shkodrës

Llugaj Bujan

Nicaj-Shalë Lekbibaj

n

a

R

Kopliku i Sipërm

Babinë Shoshan Margegaj

Lekaj

Gimaj

Plan

ë

x

Bajram Curri

Curraj e Epërme

j

Kamicë Flakë

Tropojë

ë

al

Sh

Dedaj

Ivanaj Zagorë

Jubicë

Qereç-Mulaj

Ducaj

Bzhetë

Pjetroshan

Ballaban

Rrogam Theth

a

l

e

r

ona

Okol

Ndërlysë

Razëm

k

h

S

k

Goraj

Bogë

i

K

Bajzë

s

a

Hani i Hotit

r

t

Kastrat

N

t

al

Rapsh-Starje Liqeni i Fierzës Hot

Çaush

Onchesmos ri Gji ndës ra Sa

Çukë

Kalcat

Llongo

Cerkovicë

Sotirë

Liqeni i Butrintit

Livadhje

Airlines, Ferryboats, Hotel reservation, Train Rr: “Brigada e 8”,pallati jeshil, (Pinguli); Tiranë – Albania Tel: +355 042 271 149, Tel/ Fax: +355 042 256 076 Tel. Aeroport: +355 042 381 984; E- mail: vtt24hours@hotmail.com; virgin@abcom-al.com Ksamil

Buthrotrum

iri it Gj rint ut iB

Kepi i Stilit

Karrog

Markat

Xarrë

Vrinë

la

Mursi

Shallës

Janjar

Çiflik

Konispol

96

maj 2011

Pavll

a

Pavl

voskopojĂŤ

Nr 5 travel maj 20112012

97

fut(o)urism

98

J.Edgar - 2.Shkurt

Underlworld:Awaking 3d- dt 10 shkurt

Joyful Noise - 17 shkurt

Safe house - 24 shkurt

Extremely loud and incredibly close 2 mars

Wrath of the Titans 3D- 30 mars

maj 2011

104.6 mhz

www.radiotravel.al

Destination Event Report Life Style Morning Travel My Albania Pm Drive

We Guide You Travel

Travel Desire Travel Rock Trip Advisor

maj 2011

99

fut(o)urism

KAD Shpk – përfaqësuese e Kompanisë Albanian Ferries në Durrës Tel. 00 355 52225154 Fax 00 355 52220341 E-mail info@kad.al www.kad.al Kompania Albanian Ferries Tel. 00 355 52224027 E-mail info@albanianferries.net Morfimare srl - përfaqësuese e Kompanisë Albanian Ferries në Bari Tel : +39.0805348999 Fax : +39.0691281386 E-mail : albania1@morfimare.it www.morfimare.it

100

maj 2011