Travel nr 16 - Summer 2015

N0 16/2015

albaniantravel.info

Butrint, 100 000 visitors and more...

Enjoy Albanian Slow Food

Albanian Beaches Fresh & Hot

Sazani Island

The new temptation

Summer 2015

Gjiri i Gramës në Karaburun, është bërë tashmë një prej destinacioneve më të pëlqyera nga të rinjtë e aventurave nga Shqipëria dhe jo vetëm.

It's time to

Fotografia: Aldi Karaj © Klubi “Discover Albania”

Discover Albania Vera juaj do të jetë e paharrueshme nëse udhëtoni me djemtë dhe vajzat e klubit

Discover Albania Nr 17 TRAVEL 2015

103

STAY WITH PEOPLE WHO CARE...

BEST WESTERN PREMIER Ark Hotel is the idyllic choice for those who travel for business or leisure purposes since its unique style, personalized services and strategic location in Tirana, always leave a long lasting positive impression to all our guests. Our brand new luxury and modern hotel in Tirana is among the top and largest in Albania and it is in position to deliver services at highest standards. The hotel is developed by “Shijaku L.T.D” and has recently become the first "PREMIER" Hotel in Albania by the World's Largest Hotel Chain, Best Western International. In BEST WESTERN PREMIER Ark Hotel in Tirana, we continually strive to ensure that we not only meet our guests’ expectations, but we exceed them.

A: "Mother Teresa" Tirana Airport, Airport Rd Rinas, 1053, Albania T: + 355 44500515/616, F: + 355 44500545 E: info@arkhotel.al R: reservations@arkhotel.al

104

Tani në një vend të vetëm mund të prenotoni

+355 42 224 913 +355 68 62 70 541 +355 68 20 88 877 +355 68 20 777 66 www.rezervo.al info@rezervo.al

+355 42 224 913 +355 68 62 70 541 +355 68 20 888 77 +355 68 20 777 66 www.londontravel.al office@londontravel.al

+355 422 373 66 +355 68 64 610 22 +355 68 20 888 77 +355 68 20 777 66 www.albatravel.al info@albatravel.al

Teleferiku Dajti Ekspres, investimi i vetëm i këtij lloji në Shqipëri. Dajti Ekspres është Teleferik me 2 stacione dhe më i gjati në Ballkan për këtë kategori. Është vendi ideal për të gjithë, për të kaluar ditë të mrekullueshme.

The activity of traveling by cable car Dajti Ekspres is unique in Albania and the first investment of this kind in the field of tourism. Dajti Ekspres is the ideal place for all persons that want to have wonderful days.

At

!+

Tele i ve feriku t Daj ëm i k Dajti E t ë sta i Eksp tij lloj kspres c r për ione d es ësh i në Sh , inves h idea këtë k e më të Tele qipëri. timi i a dit l për tego gjati ferik ë t ë m të gjit ri. Ësh në Ba me 2 llk hë të re k u llue , për t vendi an The ë s h m car activit e. kaluar Alb Dajti E y of tra a of t nia an kspres veling h Daj is kind d the fi is uni by cab t q l for i Eksp in the rst inv ue in e r a wo ll pe es is field estme n d erfu rsons t the ide of tour nt h is a l d a ys. at wan l place m. t t o hav e #*#$#0')3 (2' )1.0#1 ',4#12'+' ' 4#2;+ ' );2'( **-(' ,; &/'.;0' (2' )1.0#1 ;1&2; #*#$#0') +#

12 !'-,# "&# +; ' %( 2' ,; **) , .;0 );2; ) 2#%-0' 91&2; 4#,"' '"# * .;0 2; %('2&; .;0 2; ) *3 0 "'2; 2; +0#)3**3#1&+#

0

kt:

Kon ta

FB/TWITTER: Ballkoni Dajtit

+' ) 0/ ; " 37' 3 ,

mar +3 ketin 5 5 67 g@daj 2 0 84 4 tieksp r e r 7 z e e 1 s .com +3 rvim 5 5 67 e@bal 4 0 11 0 lkonid FB a 2 j / 1 t T i t WI .com T T ER: S D t a a j cion ti E t k e i s i k p t res nise 9 katë elefer i s të t çdo het ( kut ë Restoranti Ballkoni i Dajtit u krijua per te qene nje nga restorantet me te mira ne Tirane qe ofron gatim tradicional. Nese doni te keni me shume kenaqesi, argetim, cilesi dhe sherbim te mrekullueshem, ejani dhe vizitoni restorantin Ballkoni i Dajtit. Ketu ju do te gjeni hapesiren e duhur, sherbimin me te mire dhe gatime tradicionale shume te shijshme, dhe vendodhje perfekte per te gjitha te mbledhura sebashku.

Me vendndodhje ne zone turistike, dekor bashkekohor dhe klasik, i pershatur per ne dimer dhe ne vere, ne jemi ketu per te shtuar cilesi ne okasionet tuaja festive dhe te thjeshtojme sa mundemi jeten tuaj Dajti Tower Belvedere hotel ndodhet në pikën turistike të malit të Date ngarkuar nga punet. jtit. Dajti Tower është emblema e dëshirave tuaja dhe vendi ideal ku Restorant: mund të kaloni ditë të qeta dhe të mrekullueshme. Qëllimi ynë është rezervime@ballkonidajtit.com t’jua kthejmë hotelin në një vend qëndrimi sa më të këndshëm, sa Mob: +3554011021 herë që të vini këtu, në malin e Dajtit, 15 min larg qytetit të Tiranës.

# ( #

(

1

+-!

Teleferiku Dajti Ekspres, investimi i vetĂŤm i kĂŤtij lloji nĂŤ ShqipĂŤri. Dajti Ekspres ĂŤshtĂŤ Teleferik me 2 stacione dhe mĂŤ i gjati nĂŤ Ballkan pĂŤr kĂŤtĂŤ kategori. Ă‹shtĂŤ vendi ideal pĂŤr tĂŤ gjithĂŤ,

-

,

+ 2 ) 2 0)# 2',

% " 0#

(2'#) 7#04

'+# 1.0#

*

*)-,

'" (

2 2 '

2 !

2#) !'-,

( 2 ,'1 ) ' ' 2# '

) 1 2 #2 2; *# ; .

0#1 1& :"- 1&# $#0') 2 ) (,; + . 0 32 ;1

2 #) ', "& ) &2; ,

$ # *#$ # ;1& # 3 ; /# 0 , # 0 ' )3 2; $ -. " *

1 . "& ; 0 2

a t k a o k n o t q u i k ellin y t !

#* ! 6 ,' #3 /' 2,# +1' +21#4, 03-2 #! * $- " #4 & . * #"' -2 2, 5 '+'2 1#

#+ '0

, )* )' * '", 0 3* # )

Dajt i pikĂŤ Tower B n tu ris elved To w e r ĂŤs tike tĂŤ ere hote d m h e vend htĂŤ emb alit tĂŤ l ndodh q l i

Këtë numër: Krorëzi / Sazani /Grama/Velipoja/Gjirokastra /Ohri/

Përmbajtja/Contents

Edicioni i 11-të i Rally Albania, mblodhi në Shqipëri pilotë nga e gjithë bota, të apasionuar pas garave në terrene të vështira. Më shumë se 70 % e terrenit të pashkelur shqiptar, u përshkua nga makina dhe motorrë të tipt 4 x 4, duke përjetuar një përvojë spektakolare.

Në foto: Elsi Bulka, garues në Rally Albania 2015.

Photo: Sandra Begun (Poloni) © 6

Butrinti/Gurëzeza/ Komani/ Përmeti/ Maqedonia/ Pëllumbasi

52

Rubrika / Articles 11

Editorial Shqipëria nuk ka turizëm dimëror Irhan Jubica

12

Forum Paketat Turistike Flasin operatorët shqiptarë

16

Fokus Shanset e Turizmit kulturor Stefan Pinguli

22

Intervista/ Interview Gjergji Mano: Butrinti menaxhon 100 mijë turistë me një staf prej 14 personash Irhan Jubica

34

Gjurmë Gurëzeza, qyteti i paidentifikuar ilir Ilirjan Gjika

80

22

Made in Albania Nano Resort, Turizëm në Përmet, Njam Njam

Destinacionet verë 2015 / Summer destinations 52

Destinacionet e verës 2015

Krorëzi, Gjipea, Sazani, Velipoja, Riviera

78

Reportazh Ohri, një grishje e freskët e verës së nxehtë Irena Kanani

66

Outdoor Shpella e Pëlluambasit, pret nxënësit e Shkollës Teknike Ekonomike Alma Ferhati

72

41

74

Around

Të udhëtosh përmes kërkimit Laureta Roshi

Traveler

Arkeologjia industriale në Shqipëri Giulia Riva

Kalendar

86

37

8 Gusht 2015

49

Expo Milano

Logu i Bjeshkëve shpall më të bukurën e bjeshkës

Milano, Itali, 1 Maj-31 Tetor

53

Nr 16 travel 2015

Nr. 16 / Travel 2015

Kryeredaktor: Irhan Jubica Koordinatore: Flora Xhemani Baba Konsulentë Arjan Konomi Sophia Clingenberg Gazetare: Irena Kanani Bashkëpunëtorë: Anxhela Çikopano, Blerina Ago, Ermir Hoxha, Ermelinda Marku, Katia Zene, Laureta Roshi, Ilirjan Gjika, Sonila Kocli, Stefan Pinguli, Giulia Riva, Zeqirja Ismaili Falënderojmë: Bashkintë e qyteteve Përmet, Komunën Ohër, Ministrinë e Ekonomisë të Maqedonisë, Vis Albania, Cesvi Përmet, Klubin"Discover Albania", Nano Resort Fotografia: Aldi Karaj, Albania Rafting Group, Rally Albania, Blue Albania, Cesvi Përmet, Irhan Jubica, Ismail Hoxha, Klubi "Discover Albania", Vis Albania, Laureta Roshi, Shkëlzen Rexha Designer: Anisa Kaso Marketingu Blue Agency Distribucioni: Shqipëri: Adrion L.t.d, Posta Shqiptare Greqi: Adrion L.t.d.

Kosovë: Rilindja, Buzuku Maqedoni: TDS Kiosqe Sh.p.k.

Përgjegjës botimi për Maqedoninë TDS Kiosqe Sh.p.k.

Blv. Bajram Curri, P. Agimi, Nr. 14/260 Tel: +355 68 40 17 309 Email: revista@albaniantravel.info Web: www.albaniantravel.info

Partners:

Shkolla Teknike Ekonomike

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Botues: Blue Agency © Administrator: Florian Baba

Mos humbisni: Jo më kot revista Travel këtë vit ka vendosur që destinacionet më të mira shqiptare t’i ofrojë të gjitha nga natyra. Male, dete, pyje, lumenj, laguna, shtigje, natyrë, shpendë, kafshë, gjithçka që natyra shqiptare ofron, në mënyrën më të mirë të mundshme, ashtu siç i kemi, pa zbukurime e teprime por duke mos i lënë në hije. Bota (rreth nesh) ka shumë më pak dhe bërtet (marketon) shumë më shumë. Mënyra se si e kemi ofruar Shqipërinë natyrore të 2015-ës, është edhe një qasje drejt turizmit aktiv,

D e s ti nacione t e ver ë s

2015 ë lamë pas q a n ti s a g n ë n li o rt Një ka

jë aikë apo ndon r e plot moz ri tek i, Lini i buku de ht i is m em he ty sh ni, Tu d të sh kon tek Drilo i Liqenit të he, apo mun mendja të sh umëngjyrës dini se qyteti Pogradecin, rim e lule sh hit, duhet të r at përgjatë bë us pë el vij t sg gj rr te La ot fli zja të pl r e tij Ndonëse ku in e menduar lëkuqet, që mbulojnë m shëtitorja e k im te tr hor. , rs sh ra vë Qe ar n e e lu m t në a aj os pjatë Korani hedhin rrjeta azhi ndizet ng vizitoni Pogradecin në m tëse ku peis shkatarëve që ni ta t pe ah e he m t du je la , til m la pa je të të rral n edhe pam këto pamje Dritës, ju ofro , që t'i shijoni nga afër se m të Ve . ut breg

Pogradeci

---------------------------------------------------------------------------------------------------

kujtesë

Planifikoni udhëtimin tuaj....

8

Panairi 6-mujor i të gjithë Planetit vazhdon të shpalosë në Milano, të gjitha shijet që Toka mëmë u ka falur njerëzve dhe ata kanë ditur t'i kultivojnë aq bukur. Planifikoni udhëtimin tuaj në Shtator, kur Vis Albania dhe Cesvi Përmet, do të shtrojnë atje, tryezën e shijeve shqiptare nëpërmjet produkteve tona autentike.

Një ftesë për....mëkat E mbani mend kur "mëkatonim" në fëmijëri duke vjedhur ndonjë lugë reçel nga ai më i mrekullueshmi i gjyshes?! Jemi gati t'i jepemi edhe sot tundimit, po si...?!

Njam! Njam! sjell shijet e harruara të reçelrave e glikove, me përbërës natyralë, erëza sekrete e receta të vjetra, fiks si të gjysheve, tamam Made in Albania......

Ishujt e Ksamilit / Ksamili islands Photo: Aldi karaj Š Klubi Discover Albania

50 m from the main entrance, Shëngjin, Lezhë, Albania Tel: +355 281 22501; Cel: +355 672011033 Email: info@rafaelohotel.com generalmanager@rafaelohotel.com www.rafaeloresort.com

Shëngjin - Lezhë - Albania Jeni në shtëpi.

Rafaelo Resort 10

In Shengjini’s coast, we invite you to rest in “Rafaelo Resort”. Here you will find quality service, convenience, entertainment, relaxation, traditional Albanian European cuisine, green recreational facilities Our hotels offer greater comfort including all services like bar – restaurant, pizzeria, fast food, market, doctor, swimming pool etc, in an area of 30,000 m2. Sandy area 10 ha on the beach with a cleaning area and securing the 1500 beach chairs and tents. The warm water of the sea and the easy breeze , turns our beach location in an oasis of rest. Rafaelo Resort offers accommodation in more than 1000 beds which are available. Hospitality and willingness of our staff will direct you to benefit from all the services that we provide, always smiling.

Rafaelo Resort includes over 350 rooms which are uniquely decorated according to the type of room that combine tradition with modernity. Our rooms are designed for comfort and convenience of our guests by creating a pleasant environment to relax in every moment. Tastefully decorated with sweet colors, and spectacular view of the sea coast or the pool which will give you a pleasant and relaxing moments.

në shifra

1.300.000.000 dollarë ishin të ardhurat nga turizmi në vitin 2014 në Shqipëri, ose 200 mijë dollarë më shumë se një vit më parë, - tha ministri i Turizmit, ndërsa për vitin 2015, kjo shifër pritet të rritet më shumë.

20.000.000 netë fjetjeje regjistrohen zyrtarisht brenda një viti në Shqipëri, por numri i netëve që taksohen është shumë herë më i vogël, - deklaruan operatorët turistikë në diskutimin e projektligjit për turizmin.

466.000

lekë ose 3.330 euro për frymë ishte Prodhimi i Brendshëm Bruto në vitin 2013 në Shqipëri, nga 460 mijë lekë (ose 3776 euro) që ishte në 2012. Sipas Instat, ekonomia shqiptare u rrit me 1.11 % në 2013.

18.061

biznese akomoduese dhe të ushqimit ishin aktivë në fundit të vitit 2014 në Shqipëri, nga të cilat 17.121 kishin të punësuar 1-4 vetë, 709 kishin 5-9 vetë, 207 kishin 10-49 vetë e vetëm 24 mbi 50 vetë.

5.119 biznese akomoduese dhe të ushqimit, operatorë turistikë e agjenci udhëtimi në Shqipëri drejtohen nga femrat, ndërsa 175 nga 18.061 janë me kapital të përbashkët shqiptar e të huaj.

876

struktura akomoduese përmban Regjistri i Ndërmarrjeve në Shqipëri sipas Instat në vitin 2014, ndërsa numri i restoranteve dhe bareve aktive deri në fund të vitit të kaluar ishte 17.185.

0.5 % e totalit prej 834 agjenci udhëtimi, operatorë turistikë dhe aktiviteteve të tjera shërbimit të rezervimit në Shqipëri gjatë vitit 2014, janë në Kukës, ndërsa gjysma e totalit është në Tiranë.

edit

Shqipëria nuk ka turizëm dimëror Irhan Jubica I dënuar nga politika me fushata zgjedhore çdo dy vjet, turizmi edhe thjesht si term po përdoret gjithnjë e më rrallë në këtë periudhë, pavarësisht se zyrtarisht Shqipëria e ka hapë sezonin. E ndërsa në programet mjerane të kryetarëve të rinj të bashkive, turizmi mbeti në periferi të vëmendjes edhe për shkak të interesit të medias për përfitime maksimale financiare nga dashuria e saj me politikën, për turizmin shqiptar mbeti me folë media e huaj, falë së cilës numri i vizitorëve ka rritje cilësore më shumë se sasiore.

Për të mos u dukur nihilist në këtë qasje, mjafton të përmendim shifrat zyrtare të turizmit për tremujorin e parë të këtij viti - kur ende nuk kishin filluar efektet agonike të fushatës në ekonomi - të publikuara nga Banka e Shqipërisë, sipas të cilave, rritja e përgjithshme e numrit të turistëve gjatë kësaj periudhe në krahasim më një vit më parë është vetëm 1%. Nga ana tjetër, i njëjti burim thotë se të ardhurat nga kjo rritje minimale janë 13% më shumë se një vit më parë!

Edhe pse Banka përpiqet të shpjegohet me rritjen e netëqëndrimeve dhe shpenzimeve të turistëve të huaj në Shqipëri, paradoksi nuk premton shumë për këtë sezon, që prapë na gjeti pa Ligjin për Turizmin, pavarësisht premtimeve po aq të pakalueshme të qeverisë, sa edhe rrugët e turizmit dimëror. Janë këto rrugë që e bëjnë përshkimin e 75 apo 90 kilometrave për më shumë se 5 orë kur është fjala për t’u nisur nga Shkodra drejt Thethit e Vermoshit, e jo më pak aventurë e kohë edhe Valbonën, pa përmendur infrastrukturën inekzistente drejt lindjes dhe verilindjes së vendit. Edhe pse për nga siguria jemi larg nga viti 1997, nuk është rastësi që asnjë agjenci turistike vendase apo e huaj nuk merr përsipër të dërgojë turistë për të vizituar liqenet legjendare të Lurës, apo traditat thellësisht unike e të paprekura të Hasit e Krumës.

Këto zona as që figurojnë në hartat turistike shqiptare, e madje fare pak janë përfshirë në itineraret e aktiviteteve outdoor. Pa folur për shkatërrimet e njeriut apo të natyrës së ndikuar po prej njeriut.

Nga ana tjetër, nuk është rastësi as që shqiptarët zgjedhin Kolashinin e Malit të Zi apo Mavrovën e Maqedonisë e jo Voskopojën, Dardhën, Valbonën, Lurën e Thethin për pushimet e tyre dimërore. Zyrtarisht, 60% e turistëve dimërorë shqiptarë zgjedhin Malin e Zi: vetëm në vitin 2014, numri i shqiptarëve që shkuan për pushime në këtë vend ishte mbi 30 mijë, ose 6.6% ma i lartë se një vit më parë, ndërsa është i pallogaritshëm

numri i turistëve nga Shqipëria në Brezovicë, Rugovë apo Junik gjatë dimrit, e po aq i pakonsiderueshëm edhe numri i pushuesve të brendshëm në destinacionet tona, i cili madje as që dihet për shkak të informalitetit.

Mirëpo përveç rrugëve, promovimit tepër të dobët të destinacioneve turistike, ndikim në mosfunksionimin e turizmit dimëror në Shqipëri ka padyshim edhe mungesa e infrastrukturës së nevojshme jo vetëm për akomodimin, por sidomos për ofrimin e aktiviteteve në natyrë, sepse turizmi dimëror nuk është më ai i gështenjave të pjekura afër oxhakut, e as fiksimi shqiptar që me ikë nga Tirana në Voskopojë veç për raki e Edhe mish të pjekur. Në shumë prej këtyre pse për zonave nuk ofrohet shërbim i posaçëm shëndetënga siguria jemi sor e as mjete larg nga viti 1997, nuk është rastësi që asnjë agjenci të shpëtimit turistët, turistike vendase apo e huaj nuk për sikurse nuk merr përsipër të dërgojë turistë ka pista për për të vizituar liqenet legjendare ski, shtigje të Lurës, apo traditat thellësisht të përcaktuara për unike e të paprekura të Hasit ecje malore, e Krumës. Këto zona as që alpinizëm, figurojnë në hartat turistike h i k k i n g e të shqiptare, e madje fare pak tjera sporte, pa janë përfshirë në itineraret kërkuar teleferikë e aktiviteteve outdoor. “në hell”. Është e qartë se pavarësisht përpjekjeve të grupeve të vogla, agjencive apo operatorëve të tjerë outdoor, turizmi dimëror në Shqipëri do të vazhdojë të mbetet i tillë deri kur shteti dhe biznesi të fillojnë të mendojnë “globalisht” për të ndërhyrë me investime të mëdha e të domosdoshme në të njëjtën kohë dhe në të gjitha drejtimet.

Pa shkuar më larg, natyra nuk i ka dhënë asgjë më shumë Malit të Zi e Maqedonisë, por edhe Kosovës që me Brezovicën ishte zemra e turizmit dimëror të krejt ish-Jugosllavisë.

Mund të tingëllojë disi e çuditshme përmendja e turizmit dimëror në piskun e vapës, por ndoshta është mirë të merremi me të sa jemi në kohë, për të mos përfunduar si gjinkalla me milingonën në përrallën e Ezopit.

Edhe pse fqinjët tanë nuk shquhen për punëtorë të mëdhenj.

Nr 16 travel 2015

11 11

forum

Paketat turistike: Flasin operatorët shqiptarë

Armand Ferra

General Manager Albania Holidays DMC.

Albania Holidays DMC. 1. Paketën e parë turistike e kemi krijuar në vitin 2005.

2. Besoj se duhet të sqaroj për lexuesin se një paketë turistike nënkupton një paketë shërbimesh turistike që përmban 2 ose me shumë elementë, si psh hotel + transport.

Albania Holidays DMC është një tur operator që specializohet në turizmin hyrës ose “Incoming” që do të thotë ne krijojme ture ose paketa shërbimesh turistike për të gjithë ata që duan të vizitojnë Shqiperinë ose të kombinuar me vizita në vendet fqinje. Pothuaj 100% janë të huaj por kemi dhe grupe shqiptare që kanë filluar të kërkojnë të njohin vendin e tyre me guida profesionale. Kryesisht ne ofrojmë paketa turesh kulturore ose siç quhen ndryshe “discovery roundtrip tours” por gjithashtu kemi dhe kombinime me ture të ecjes në natyrë, kulinarisë, plazhit etj. Është e vështirë të nxjerrësh një shifër të saktë për paketat e shitura në vit por besoj se diku mbi 100 të tilla.

Ndërkohe çmimi varion bazuar në elementët që përmban paketa, numrin e personave te grupit, në faktin nëse i shitet një klienti direkt apo nje tur operatori të huaj që pastaj ua shet klienteve të tij. Çmimi ndryshon edhe nga tregu në treg, pra tjetër çmim ka një paketë në Angli e tjetër çmim në Suedi, në varësi dhe të politikave të çmimit që ndjekin vetë kompanitë e huaja që ofrojnë Shqipërinë. Me informacionin që ne kemi në perëndim, një tur kulturor 1-javor i Shqipërisë me hotele 4*, me mëngjes dhe darkë, së bashku me biletën e avionit që është e shtrenjte dhe zë më shumë se 30% të paketës nga tur operatoret e huaj, shitet diku tek 1300 – 1500 euro për person.

3. Siç e përmenda dhe më lart, turistët vendës zenë një volum thuajse të papërfillshëm në raport me të huajt përsa i përket tureve të Shqipërisë.

4. Nëse flasim për klientët e Albania Holidays, numri i turistëve të organizuar përbën rreth 75-80% të numrit total të turistëve që ne organizojmë gjatë vitit.

5. Unë kam lexuar draftin përfundimtar të Ligjit të Ri të turizmit shkruar nga një ekspert ligjor turizmi që ka bërë ligjet e turizmit të 35 shteteve dhe aty nuk ka të paracaktuar kritere për një paketë turistike. Kriteret ligjore rregullojnë secilin element të paketës sepse nëpërmjet kësaj mënyre rregullohet edhe kombinimi i tyre. Pra ka kritere ligjore për Hotelet/Akomodimin, për restorantet, për transportin, për guidat si dhe ka kritere ligjore për mbrojtjen e konsumatorit. Paketa turistike është thjesht kombinim i këtyre elementeve të rregulluar me anë të legjislacionit. Pastaj një paketë e suksesshme për nga kënaqësia që do t’i japë klientit, varet nga elementë si eksperienca dhe profesionalizmi i çdo agjencie. Profesionalizmi sidomos nuk i duhet lënë në dorë tregut por duhet të jetë i rregulluar me ligj. Ndaj ne kemi kërkuar nëpërmjet Shoqatës Shqiptare të Turizmit që të kthehet liçensimi për tur operatorët dhe agjencitë e udhëtimit, ku të përfshihen kritere profesionale si dhe të garancisë monetare, në mënyrë që klientët të marrin shërbime cilësore dhe të jenë të mbrojtur nga probleme që mund tu dalin këtyre kompanive. Me fjalë të tjera të mos ngelen pa marrë shërbimet për të cilat kanë paguar.

6. Ne jemi munduar të ruajmë një balancë duke ofruar 50% të produkteve për shitje si paketa të kombinuara me vendet e tjera. Megjithatë, të realizuara janë patjetër më shumë paketa që ofrojnë vetëm Shqiperinë, pavarësisht se numri i paketave të kombinuara po vjen duke u rritur nga viti në vit.

7. Informacioni mbi numrin e paketave të ofruara në Shqipëri e Kosovë është teper i amullt duke qene se shifra të mirëfillta nuk ekzistojnë. Agjencitë turistike nuk japin shifra paketash apo turesh pasi nuk i është kërkuar ndonjëherë dhe këtë duhet ta bëjë nje ent shtetëror duke ruajtur konfidencialitetin. Unë mendoj se në Shqipëri ofrohen diku tek 2500-3000 paketa apo ture në vit vetëm për të huajt. Përsa i përket pjesës së dyte të pyetjes, nëse i referoheni qarkut Kukës dhe Dibër, mesa jam unë në dijeni, ofrohen nga kompani që janë të specializuara në ture të natyres, por dhe ne i kemi ofruar disa paketa specifike me mjete 4x4. Një pengesë ka qenë dhe vazhdon të mbetet infrastruktura rrugore, dhe besoj se me mbarimin e rrugës së Arbrit, këto zona do kenë një fluks të shtuar pasi bukuritë natyrore që ofrojnë janë të shumta. Mendoj se ndoshta këto dy qarqe duhet të marketojnë më fort atë çka ofrojn për të huajt dhe në këtë drejtim duhet të jenë bashkitë e këtyre zonave që duhet ta bëjnë këtë, qoftë dhe duke iu drejtuar agjencive turistike shqiptare në mënyrë të drejtperdrejtë.

8. Trajnimi profesional i guidave, licensimi dhe çertifikimi i tyre është një domosdoshmëri absolute për rritjen e cilësisë të shërbimit që ne u ofrojmë klientëve tanë. Ne, tur operatorët nëpërmjet Shoqatës Shqiptare të Turizmit (ATA) kemi kërkuar me ngulm prej disa vitesh që tregu i guidave të rregullohet me ligj nëpërmjet liçensimit dhe çertifikimit të tyre. Kjo ka gjetur edhe mirëkuptimin e Ministrisë së Turizmit si dhe përcaktohet edhe në ligjin e ri të Turizmit. Deri më sot tregu ka funksionuar në mënyrë sporadike, ku agjencitë ose operatorët më të suksesshem kanë qene ata që kanë treguar kujdes të madh në përzgjedhjen e guidave dhe i kanë trajnuar vetë ose nëpërmjet partnerëve të huaj.

12

Pyetjet për Travel Forum 15 1. Kur e keni krijuar dhe shitur paketën tuaj të parë turistike?

2. Sa paketa shisni brenda një viti kalendarik, të çfarë lloji të turizmit dhe me çfarë çmimesh?

3. Cili është raporti i turistëve vendas me të huajt që marrin paketat tuaja?

4. Ç’vend zë numri i turistëve të organizuar sipas paketave në numrin total të turistëve gjatë një viti në Shqipëri/Kosovë?

5. Meqenëse në Shqipëri/Kosovë nuk ka ende ligje që përcaktojnë kriteret e një pakete turistike, në çfarë standardesh konkrete jeni mbështetur për krijimin e paketave tuaja dhe a keni pasur ekspertizë vendore apo të huaj gjatë hartimit të tyre?

6. Sa prej paketave tuaja janë të përbashkëta me operatorë/vende të tjera?

7. A keni dijeni për numrin e paketave turistike që ofrohen nëpër Shqipëri/Kosovë?

Sipas jush, përse ekziston boshllëku i ofertave turistike për zonën lindore dhe verilindore të Shqipërisë?

8. Si e reflekton tregu mungesën e trajnimit dhe certifikimit të guidave (udhërrëfyesve) profesionalë?

Sali Shoshi Catun

Catun 1. Paketat turistike janë krijuar dhe hedhur në treg në pranverën e vitit të shkuar.

Paketat ishin më tepër testuese dhe kanë pasur për qëllim të hulumtojnë kërkesat e tregut. Të gjitha paketat janë të veçanta për tregun e Kosovës, sepse ato ofrojnë një kombinim të aventurës 'outdoor' dhe trashëgimisë kulturore. Konkretisht, ato ofrojnë itinerar kulturor me biçikleta.

2. Duke pas parasysh se viti i parë ka qenë më tepër testues, kemi pasur një fillim të mbarë dhe kemi marrë përplot oferta nga operatorë turistikë ndërkombëtarë për të qenë pjesë e paketave të tyre turistike në rajon.

3. Gjatë vitit 2014, shumica e turistëve kanë qenë vendorë, sepse edhe vetë paketat kanë qenë të dizenjuara për turistë të tillë. Ato kanë qenë paketa ditore, të përshtatura për turistë që vijnë kryesisht nga Prishtina.

4. Sigurisht që numri i turistëve tek ne është tepër modest, në krahasim me numrin e turistëve në Kosovë, mirëpo ne jemi optimistë se do të rritemi, sepse ofertat tona janë unike, jostandarde dhe ofrojnë mundësi për përjetim të kulturës lokale në mënyrën më origjinale.

5. Ne bazohemi në standardet ndërkombëtare (udhëzuesit për sigurinë e vozitësve të biçikletave në trafik, informacionet e nevojshme për motin, orarin e transportit publik, njohuritë fillestare për vendin, përshkrimin e paketave turistike) si dhe në përvojën e stafit në terren (njohja e terrenit, atraksioneve te trashëgimisë kulturore, etj) 6. Ne jemi në kontakte të afërta me disa operatorë të tjerë dhe gjasat janë që paketat tona do të jenë pjesë e paketave rajonale.

7. Është vështirë të thuhet. Nuk kam statistika. Mirëpo në çfarëdo rrethane, paketat që ofrohen në Kosovë janë të varfra dhe se ato mbesin ofertat standarde të modelit “udhëtim me autobus nëpër pika turistike”.

8. Absolutisht, është handikap i madh, sepse kjo bën që operatorët turistikë të jenë jo konkurrues.

Unë kam parë përplot raste, që operatorët rajonalë sjellin guidat e tyre, sepse nuk gjejnë ndonjë të përshtatshëm në Kosovë.

Nr 16 travel 2015

13

Entela Shkreli GO2

GO2 1. Paketa e parë e GO2, u krijua në verë 2014, si pjesë e një nisme për nxitjen e zhvillimit të turizmit të qëndrueshëm në rajonin e Shkodrës. Përfshirja në projektin europian të GO si koordinatore e Shqipërisë për EuroVelo (shiko: www.eurovelo.com ), si dhe vlerësimi në konkursin “Ide të Gjelbra” mbi sipërmarrjen sociale, e çoi organizatën tonë drejt realizimit të disa guidave me biçikleta në rrethinat e Shkodrës, në drejtimet 360º duke u organizuar në grupe maksimumi deri në 15 veta. Në këtë mënyrë është synuar jo vetëm promovimi i lëvizjes me biçikleta si një mjet rekreacioni në Shkodër, por edhe promovimin e vlerave natyrore e kulturore të Shkodrës e rrethinave të saj.

2. Viti i kaluar shërbeu për GO2 si testim i kërkesës për turizmin e biçikletave në rajonin e Shkodrës. Po ashtu e evidentuan të gjitha destinacionet e mundshme për zhvillimin e itinerareve me biçikleta, problematikave lidhur me shërbimet dhe infrastrukturën që këto destinacione kanë, etj. Paketat tona janë për itinerare të shkurta, njëditore dhe me distanca mesatare deri në 40 km për destinacion, që do të thotë se ato mund të zhvillohen shpesh, thuajse çdo fundjavë, duke tërhequr më shumë turistin vendas. Për këtë arsye çmimet e tyre janë modeste, me qëllim përfshirjen e gjerë të grupmoshave të reja duke mbuluar kostot e udhërrëfyesit dhe qerasë së biçikletës.

Kalimi në një fazë më formale e ofertës sonë për rajonin e Shkodrës, me synim turistët vendas (joshkodran) dhe të huaj, do të sjellë edhe ndryshimet e paketave qoftë në përmbajtjen e tyre, kohëzgjatjen, shërbimet, e natyrisht edhe me çmimet.

3. Turisti i huaj nuk ka munguar në grupet e organizuara nga GO2 gjatë 2014, por ata kanë qenë të rastësishëm, pra edhe të pakët në numër, në krahasim me turistin shkodran, që i ka dominuar grupet në të gjitha destinacionet e organizuara.

Këtë vit synohet që të bëhet e kundërta për arsye të vetë kërkesës. Shkodra, duke qenë pikë hyrëse dhe dalëse (nga Mali i Zi) për turistët që vijnë në Ballkan - më konkretisht Kroaci-Greqi, e kryesisht turistin backpackers mbetet vendi që mbledh mjaft turistë të huaj, sidomos me Parkun Kombëtar të Thethit. Nga ana tjetër, pika turistike e Velipojës dhe Shëngjinit është bërë trend për turistin nga Kosova, më shumë se për turistët nga Shqipëria.

Këto të dhëna tregojnë se kërkesa për shërbime që lidhen me turizmin në rajonin e Shkodrës është në rritje nga viti në vit. Ndaj edhe oferta jonë duhet të orientohet drejt kësaj kërkese që vjen nga të huajt për vitet në vazhdim.

4. Lidhur me eksperiencën tonë, kam shpjeguar më lart për mënyrën se si të huajt janë bërë pjesë e paketave tona. Ndërsa e parë nga një logjikë personale do të thosha se viteve të fundit Shqipërisë i është bërë një publicitet mjaft i mirë, që në fakt është reflektuar edhe në numrin e madh të turistëve që kanë hyrë në pikat tona kufitare, por nuk është marrë parasysh mundësia dhe kapacitetet që Shqipëria ka për të pritur turistë gjithnjë e në rritje, për t’u ofruar infrastrukturë dhe shërbime të cilësisë dhe standardeve të larta. Kjo do të thotë, se duke mos pasur ende një strategji të qartë të turizmit në Shqipëri (ende kemi një draft-strategji) nuk ka paketa, pra edhe numri i turistëve të organizuar në Shqipëri është më i ulët në krahasim me totalin e tyre. Këtë fakt e ndihmon shumë edhe informaliteti i bizneseve, që për fat të keq, ende është pjesë e ekonomisë sonë.

5. GO2 është koordinatore e projektit EuroVelo për Shqipërinë, duke u përfshirë kështu edhe në tregjet e huaja, baraz me paketat e vendeve të tjera të Europës. Natyrisht oferta e dhënë nga paketat tona është mbështetur në standardet europiane, aq sa konteksti shqiptar arrin ta pranojë (arsye të përmendura më lart, për sa i përket infrastrukturës dhe shërbimeve që lidhen me turizmin e biçikletës).

6. Meqë këtë vit ne synojmë të krijojmë paketa më të plota në kohëzgjatje dhe larmi, ato do jenë në bashkëpunim me Malin e Zi dhe me Kosovën. Gjithashtu do ketë kombinim me operatorë që bëjnë hiking në Theth dhe lundrime me tragete të vegjël në Koman, në mënyrë që turistit t’i ofrohen më shumë mundësi për ta shijuar kohën e qëndrimit të tij në Shkodër.

7. Terreni i Shqipërisë është i përbërë rreth ¾ nga zonat malore, që nënkupton se zhvillimi i turizmit me biçikleta është i kufizuar dhe specifik në vetvete. Për këtë mund të nxitet zhvillimi i mountainbiking, downhill me biçikleta etj, që do të kërkojë edhe grupmosha të caktuara dhe persona sportivë shumë të aftë për të lëvizur në lartësi të mëdha.

Për turizmin e biçikletave ekzistojnë oferta të paketave në jug të Shqipërisë, që mbulojnë bregdetin e Jonit dhe qytetet UNESCO, si dhe jug-lindjen e Shqipërisë, zonën Elbasan- Korçë.

Po ashtu grupe operatorësh, kryesisht gjermanë dhe austriake, mbulojnë turizmin e mountainbiking në zonën e Alpeve Shqiptare.

8. Nevoja për trajnimin dhe certifikimin e guidave është e madhe, kjo sepse kërkesa turistike është në rritje.

Zhvillimi i turizmit të qëndrueshëm përmes edhe aktiviteteve outdoor kërkon patjetër guida, që të jenë të mirinformuar dhe të aftë fizikisht për të drejtuar grupe turistësh. Gjithashtu turizmi kulturor kërkon guida me kulturë të gjerë.

Nuk duhet nënvlerësuar fakti i turistëve që vetorientohen, të cilëve u duhen ofruar të gjitha mënyrat e informimin të saktë, qoftë me harta dhe guida xhepi, qoftë me sistemin online.

14

Ilda Kasa Administratore Happy Tours Holidays & Travel

Happy Tours Holidays & Travel 1.Paketa e parë turistike është shitur në vitin 2001 (klientë nga Zvicra) 2. Brenda një viti në shesim rreth 4500 paketa në vit në incoming dhe e kam fjalën për paketa 1-javore. Në outgoing shesim rreth 1000 paketa. Çmimet janë të ndryshme në varësi të hotelit dhe destinacionit të zgjedhur, gjithsesi sa për orientim, minimumi në incoming është 175 euro HB për 7 netë dhe minimum në outgoing 35 euro HB për 3 ditë.

3. Raporti vendas me të huaj është rreth 5 herë më shumë incoming. Pra 1me 5 4. Nuk kemi një numër të caktuar pasi ky destinacion nuk është targeti ynë kryesor, mund të ketë një numer rreth 500 persona në vit, të cilët shkojnë të organizuar me paketa 1-2 netë.

5. Paketat turistike janë ndërtuar nga ne vetë dhe jemi nisur nga standartet bazë si dhe nga eksperienca jonë në vendet e Europës.Nuk ka patur asnjë lloj eksperti të huaj për konsulencë.

6. Paketat janë produkt 100% i kompanisë sonë.

7. Nuk ka një statistikë të saktë e cila të tregojë numrin e këtyre paketave. Boshllëku i krijuar për këto zona vjen si pasojë e një promovimi të dobët nga si nga operatoret ashtu edhe nga zyrat perkatëse.

8. Nuk e kam hasur këtë problem për hir të së vertetës pasi jemi të kompletuar me guida. E vetjma gjë që mungon është liçensimi i tyre dhe formimi i një database online.

Explorer Travel & Tours Marjen Rama Explorer Travel & Tours

1. Në vitin 2007. Grup prej 7 vetësh në qytetin e Krujës. Turi ishte vetëm për qytetin e Krujës.

2. Mbi 50-60 paketa turistike në vit shiten nga agjencia jonë për klientët. Janë paketa si për turistë shqiptarë që ikin me pushime jashtë vendit, apo edhe për turistë të huaj që vijnë në Shqipëri.

3. 80% vendas, 20% të huaj 4.

5. Përgjithësisht jemi përpjekur të krijojmë paketa ekonomike, nisur edhe nga kërkesat e klientëve. Po jemi përpjekur t’ju referohemi eksperiencave ndërkombëtare të paketave turistike, duke shfletuar materiale ku jepen udhëzimet bazë turistike dhe duke eksploruar në internet rreth kësaj çështjeje.

6. 30% të totalit të paketave outgoing që ne shesim.

8. Informacion të detajuar për numrin e paketave turistike nuk kemi. Ndërsa për paketat në zonat lindore dhe verilindore, mungesa e infrastrukturës dhe promovimit të zonës nga institucionet dhe operatorët turistikë, kanë krijuar një boshllëk për sa i përket kësaj zone.

9. Reflektohet sidomos në cilësinë e ofrimit të shërbimeve, qofte ato akomoduese, restoranteve, si dhe në mungesën e guidave vendase, çka ka shkaktuar kaos në dhënien e informacionit të saktë për historinë dhe Shqipërinë në përgjithësi, sepse guidat e huaja e bëjnë vetë guidën në territorin shqiptar.

Nr 16 travel 2015

15

Albana Hasangjekaj Traveks

Traveks 1. Traveks është një kompani turistike e re në ofrimin e shërbimeve turistike. Sa i përket paketës së parë, atë e kemi krijuar në janar të 2014 dhe e kemi shitur në maj të 2014. Ka qenë paketë 3-ditore në Kosovë, të cilën ua kemi shitur një grupi të vogël turistësh nga Holanda.

2. Meqenëse jemi kompani e re, nuk kemi arritur te kemi shitje të mjaftueshme, edhe sepse ne ende jemi ne proces të krijimit të paketave te reja. Brenda kësaj periudhe kemi shitur rreth 8 paketa turistike (vizitë objekteve të kultit, histori, natyrë, hiking etj) në Kosovë, kryesisht të shkurtra 2 dhe 3 ditore.

Ndërsa çmimet e paketave tona mendoj se janë mjaft të volitshme për turistet e huaj, duke u nisur nga fakti se në Kosovë, shërbimet si akomodimi, ushqimi dhe transporti, për të huaj janë mjaft të lira në krahasim me çmimet që Europa ofron për këto shërbime.

3. Paketat tona turistike deri më tani janë marrë vetëm nga të huajt.

4. Kjo shifër ende nuk është e saktë, pasi nuk kemi një matje apo hulumtim të detajuar për këtë punë. Ne kemi bërë një plan, por për t’u zbatuar kërkon financim nga shteti, por ne ende nuk kemi gjetur përkrahje, fatkeqësisht.

5. Pasi mbaruam trajnimin në IATA dhe në AUK, u bazuam në paketat ballkanike dhe krijuam produkte në nivelin e Ballkanit, siç u bazuam edhe në paketat regjionale. Kërkuam një ekspert të turizmit nga organizata zvicerane “ Swiss Contact” që vepron në Kosovë dhe aty gjetëm mbështetje. Në shtator të vitit 2014, për tre javë kishim ekspertin e turizmit me përvojë 60-vjeçare, z. Albert Bugnon, i cili na trajnoi në krijimin e paketave turistike të nivelit europian. Pastaj bashkë me ekspertin bëmë edhe ndryshimin e të gjitha paketave të krijuara nga ne, të cilat tani janë te nivelit dhe standardit europian. Së shpejti do të kemi edhe një ekspert tjetër ndërkombëtar të fushës së turizmit.

Ne kemi paketa ku përfshihet Kosova, Shqipëria dhe Maqedonia dhe shumë shpejt mendojmë të hapim edhe një zyrë në Shqipëri, pasiqë bashkëpunimin me Shqipërinë e kemi shumë të mirë, e njohim çdo cep të saj dhe për ne Shqipëria është vend që ofron shumë më shumë për turizëm në krahasim me Kosovën. Shpresojmë dhe besojmë shumë në punën që është dukë bërë shteti shqiptar kohët e fundit për turizmin.

6. Asnjë paketë jona nuk është e përbashkët me ndonjë operator në rajon apo në botë. Vendet qe vizitohen mund të jenë të njëjta për arsye të rëndësisë që kanë, por itinerari dhe metodologjia e krijimit të paketave është komplet e punuar nga ne, duke i kushtuar rendësi çdo detaji.

7. Po kemi dijeni për të gjitha paketat qe ofrohen ne Kosovë, Shqipëri e Maqedoni, pasi kemi krijuar një databazë të pasur me të gjitha llojet e shërbimeve sa i përket industrisë së turizmit dhe udhëtimeve.

8. Nuk është certifikimi aq me rëndësi, sa është me rëndësi të kemi një ligj me favore për biznesin në fushën e turizmit dhe ndihma financiare për agjensionet që e kanë prioritet sjelljen e turistëve të huaj në Kosovë, sepse është një industri e madhe dhe fitimprurëse jo vetëm për agjensionin, por edhe për shtetin. Deri me tani kemi investuar me mijëra euro dhe kohë për të promovuar e prezantuar Kosovën si destinacion turistik, duke marrë pjesë edhe në panairet më të mëdha në Europë si në Holandë, Gjermani, Turqi etj. Duke e ditur se imazhi i Kosovës nuk është aq i mirë në Europë e botë, ne si kompani që punojmë për ndërrimin e këtij imazhi dhe promovimin e turizmit vendor, kemi mjaft vështirësi. Edhe pse kemi mjaft ide dhe plane për t’i joshur turistët e huaj. mungesa e buxhetit na pengon për arritjen e sukseseve të duhura.

Idit Riza

Scuba Diving

Scuba Diving 1. Paketa e parë për SCUBA Diving në jug të Shqipërisë, e kam shitur në moshën 21-vjeçare në vitin 2011. Turisti i cili bëri kërkesën, më kontaktoi nga Amerika dhe pas organizimit, udhëtoi në Shqipëri, vetëm për të provuar Zhytjen Rekreative në detin Jon. 2. Industria e Zhytjeve Rekreative, është totalisht e pazhvilluar dhe praktikohet në mënyra informale, jashtë standardeve të pranueshme. Personalisht nuk kam qenë aktiv vitet e fundit, por nga njohjet e mia nëpër qytete bregdetare, mund të them se paketa javore me numër të limituar zhytësish, shiten rreth 3-4 gjatë gjithë sezonit veror (qershor - shtator). Kryesisht interesi është nga individë, të cilët nuk kryejnë më shumë se 4 zhytje për pakete. Çmimi mesatar për 1 zhytje është 35 Euro, relativisht i lartë, krahasuar me vendet fqinje me të cilat ndajmë të njëjtat ujëra bregdetare (dhe kushte natyrore).

3. Nga të interesuarit, janë vendasit të cilët mbajnë numrin më të madh, por njohuria e limituar e aktivitetit dhe çmimi relativisht i lartë, bën që nga ana e tyre, të mbetet vetëm si interesim. Tregu potencial qëndron tek të huajt, të cilët kanë një predispozitë më të madh për të shpenzuar për këto aktivitete të veçanta dhe deri diku të vështira.

4. Të papërfillshëm.

5. Nëse ligji për turizmin nuk ka specifika profesionale për paketat në përgjithësi, për aktivitetin e zhytjes, mungon krejtësisht. Mungon edhe si përshkrim për njohje aktiviteti në ligjin aktual të turizmit. Kjo e bën të pamundur që ky aktivitet të vendoset në korniza ligjore dhe të veproje si i tillë, prandaj dhe kemi situata informale të ushtrimit të këtij aktiviteti. Përpilimi i paketave dhe kushteve të aktivitetit, janë bazuar duke huazuar eksperiencë dhe suport të huaj, nga më të mirat e shkollave ndërkombëtare të zhytjes.

Për nga vetë natyra e aktivitetit dhe rrezikshmëria e lartë, kërkohet pajisja me siguracion në rast aksidentesh, çka e përforcon nevojën e ndjekjes rigoroze të kushteve. Me këto përkufizime i referohem aktiviteti tim sado jo shumë intensiv. Me sa jam në dijeni të aktiviteteve te tjera, nuk arrijnë në këtë nivel sigurie.

6. Bazuar në llojin e aktivitetit, paketat për Zhytjet Rekreative, janë unike në çdo vend ku ato aplikohen, pasi çdo vend ka kushte dhe pasuri nënujore të ndryshme, çka e bën çdo vend unik dhe interesant për komunitetin botëror te zhytësve. Formati, numri i zhytjeve, çmimi dhe shërbimet e përfshira, janë sigurisht në balancë logjike dhe praktike me nivelet ndërkombëtare.

16

7. Kam një njohuri të limituar, por jam në dijeni të shtimit të përvitshëm të llojshmërisë së paketave dhe aktiviteteve. Duke filluar nga paketat më klasike, si ato historike, natyrore, sportive ekstreme e së fundmi edhe gastronomi e agroturizëm, çka po diversifikojnë tregun e turizmit shqiptar.

Hendeku i madh midis perëndimit dhe lindjes së vendit, qëndron në faktorë historikë, politikë dhe natyrorë. Qasja e limituar dhe kushtet e vështira të zonave të larta, kanë bërë që infrastruktura të jetë një ndër limituesit më mëdhenj. Gjithashtu izolimi social i këtyre zonave, nuk ka lejuar "trajnimin" gradual të vendasve për të përshtatur kushte e zhvillimit të turizmit.

Gjithashtu investimi masiv në zonën perëndimore bregdetare, në mënyrë progresive përthithi zhvillimin dhe investime të tjera, mbështetur dhe nga fakti se aty ishin pozicionuar disa nga qytetet më të mëdha të vendit, duke e bërë këtë zonë më tërheqëse dhe interesante për tregun e turizmit.

8. Bazuar në eksperiencën kryesisht të turizmit sportiv, problemi madhor qëndron te mospërputhja e eksperiencës dhe aftësisë sportive (për një aktivitet të caktuar), me ofrimin e këtij shërbimi si të shitshëm dhe te marketueshëm. Më thjeshtë, jo vetëm për pozicionin e guidave po edhe të administratoreve te këtyre aktiviteteve: të jesh një profesionist (sportist) i mirë nuk të bën udhërrëfyes apo mësues të mirë.

Një edukim intensiv i nevojshëm në komunikim, marketim, shitje, negocim dhe parandalimi apo trajtimi i aksidenteve, janë jetësore për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit.

Turizmi guximtar i viteve të fundit, nga turistë të cilët me informacione minimale kanë zgjedhur Shqipërinë si destinacion për t’u përmbushur me bukuritë natyrore, duke mbetur të zhgënjyer nga kapacitetet njerëzore dhe investimet e tyre, e kane dëmtuar rëndë të ardhmen e turizmit shqiptar.

Tregu është i ndjeshëm e për më tepër në këtë epoke ku lajmi udhëton me shpejtësinë e dritës. Kudo mund të shkruhet, të lihen komente dhe vlerësim, çka bëhen bazë e fortë referimi për turistin potencial në sezonin e ardhshëm.

Shkodra Travel & Tours Sokol Hoxha Administrator Shkodra Travel & Tours

1. Paketen e pare turistike e kemi shitur ne vitin 2000.

2. Ne shesim paketa per incoming dhe outgoing.Normalisht vitet e fundit kanë dominuar shitjet e paketave incoming.

3. Raporti është 70/30 në favor të të huajve që vijnë në Shqipëri.

4. Mendoj 30%, pjesa tjetër është ilegale ose informale.

5. Ekspertiza vendore nuk ekziston dhe kemi patur dhe kemi ekspertizë të huaj në çdo moment.Vetë puna jonë e përditshme në kontakt me partnerët është pjesë e ekspertizës.

6. 30% paketave tona janë të përbashkëta me operatorë/ vende të tjera.

8. Nuk kam shumë dijeni për paketat që ofrohen pasi janë shumë operatorë të huaj që punojnë në Shqipëri pa asnjë liçensë e pa të drejtë, duke mos i paguar asnjë detyrim shtetit tonë dhe shtetit të vet. Ne kështu përveçse po shkatërrojmë veten me këtë anarki por po i bëjmë dëm edhe tour operatorëve seriozë në botë, pasi këto piratet luajnë me çmimet pasi nuk kanë asnjë kriter e detyrim. Boshlleku i ofertave turistike mungon në ato zona për mendimin tim pasi nuk ka njësi akomoduese të mjaftueshme. Për shembull sa reklamohet Thethi dhe Valbona…Sa njësi akomoduese ka, që i plotesojne kriteret???????????????????????????

9. Unë them se është e qëllimshme për të shkatërruar Turizmin Shqiptar.

Nr 16 travel 2015

17

Adresa: Melanidi 2 & Mih. Angjelou, 45332,JaninĂŤ,Greqi: Tel: (+30) 26510 22233 - 25888 - 25147 - 22403 - 22092 Fax: (+30) 26510 22041: Email: info@hotelolymp.gr: www.hotelolymp.gr: Facebook: www.facebook.com/HotelOlympicIoannina

Hotel Oympic is located at the centre of the city of Ioannina. It offers its guests 44 beautiful rooms, 8 suites and 2 lofts. All the accommodation is fully equipped and features A/C, digital phone, mini bar, safe-box, hairdryer, radio, TV and free Internet access. The hotel also has a Piano Bar-Restaurant with Greek and International cuisine, a conference room with complete audiovisual equipment and free parking for all its guests HOTEL FACILITIES A/C, Baby sitting, Banquet hall, Bar, Breakfast room, Business center, Cafeteria, Central heating, Conference facilities, Laundry service, Lift, Lobby lounge, Parking, Piano bar, Reception, Restaurant, Safe boxes, Snack Bar, Handicap facilities, TV room, Room service, Garage, Wireless Internet.

FREE PARKING 150 POSITIONS FOR THE CUSTOMERS OF THE HOTEL. ROOM FACILITIES A/C, Internet facilities, Heating, Ceiling fan, Bath/Shower, Hairdryer,

Fridge, Mini bar, Safety box, Telephone, Music, TV, Satellite TV, Balcony, mountain view, other view OTHER FACILITIES Animation, Card games room, Greek evening CONFERENCE ROOMS: Hall 100 sq. meters Microphone installation. Video Projector. TV, DVD, Video.

BUSINESS CENTER: Wireless Internet. PC. Fax. Copier. Secretarial service.

CREDIT CARDS: Visa. Visa electron. Mastercard. Mastercard electron. Maestro. JCB.

Shanset e Stefan Pinguli

Në kohën kur mediat më të mëdha dhe më prestigjioze të botës, bashkë me testues të certifikuar, po e listojnë Shqipërinë si një destinacion turistik që nuk duhet humbur, si duhet të reagojmë? Duhet që t’ia lëmë turizmin shpërndarjes okazionale që ofron tregu i çrregullt, duhet që të huajve t’u rrëfejmë detin dhe malet, mishin e pjekur apo peshkun e skuqur? Këto janë destinacionet më atraktive që Shqipëria duhet të ofrojë? A është koha të mendojmë se specifika më e mundshme për sukses në turizmin shqiptar është pikërisht vënia e kulturës materiale e shpirtërore të popullit shqiptar edhe si një aset themeltar për prezantimin, promovimin dhe marketingun e kombit tonë në sezonet tona turistike?

Njihen tanimë brenda dhe jashtë arsyet historike, se kombi shqiptar nuk është matur dhe nuk mund të matet me fuqi sasiore, siç është numri i popullsisë apo i hapësirës territoriale, burimet ekonomike apo strategjike, sikundër nuk mund të matet as me vlera e kapacitete të larta konkurruese, teknologjike e industriale. Ndofta në të ardhmen edhe në këto fusha do kemi me se të mburremi. Por, për momentin tonë, ne nuk jemi në gjendjen objektive që të marketojmë aspekte sasiore e teknologjike konkuruese bashkëkohore. Në të vërtetë, kombi shqiptar ka fuqi, vlera dhe kapacitete konkurruese në aspektin e kulturës së tij të lashtë e të re albanologjike, që përfshijnë trashëgiminë më të mirë materiale e shpirtërore të ardhur me sukses deri në ditët tona. Si Shqipëri e shqiptarë në rajon nuk kemi hapësirat territoriale shumëkontinentalëshe të Rusisë, por kemi thellësitë vertikale të lashtësisë. Ne nuk kemi larminë e florës e faunës së Safarit të Afrikës, por kemi diversitetin tonë kulturor. Ne nuk kemi mrekullinë natyrore të Niagarës, por kemi sfidën triperandorake të Butrintit. Ne nuk kemi piramidat e faraonëve, por kemi mrekullinë e një mbi një dritareve të Beratit. Ne nuk kemi gjerësinë e Amazonës, por kemi dyqind fortesat nga jugperëndimi deri në verilindje, më të bukurat në Europë.

Ne nuk kemi papiruset e lashta, por 20

kemi gjuhën indoeuropiane që është gjuha e perëndive. Ne nuk kemi ajër të veçantë, por mikpritjen shqiptare. Ne nuk kemi dete të veçanta, por kuzhinën tonë të shijshme. Ne nuk kemi natyre unike, por kemi njerëz unikë në traditat e bujarisë së tyre të papërsëritshme; Ne nuk kemi shqipen e Andeve, por kemi shqipen me dy krerë.

Ne nuk prodhojmë Samsung, por kemi artizanatin e drurit, gurit, hekurit, leshit, lirit, mëndafshit, që rrallë e sheh syri në botë.

Pra, ne nuk kemi shumë gjëra që ka bota moderne, por kemi mjaft gjëra që botës së madhe moderne mund t’ia ofrojmë në mënyrë unike dhe të papërsëritshme.

Në këtë botë të hapur e globaliste shumëkush mendon se koha e kombeve ka ikur. Ky është gabim i madh dhe, si i tillë, është antishkencor. Në tërë shkencat politike e ndërkombëtare bashkëkohore, po konsolidohet gjithnjë e më shumë mendimi shkencor se globalizmi nuk është fundi i kombeve. Por, globalizmi është vetëm hapja e kombeve dhe konkurrimi i drejtpërdrejtë i tyre në tregjet globale.

Me se do konkurrojmë ne shqiptarët në këtë botë të hapur?

Pa dyshim vlera jonë më e madhe, më unike, më konkurruese është albanologjia, pra trashëgimia materiale e shpirtërore e popullit shqiptar dhe e dijetarëve e krijuesve më të ndritur të tij, e ngritur dhe e përsosur nëpër mijëra vite, që na sjell sot të dallueshmen dhe të admirueshmen në tregun kulturor e turistik botëror.

Për prezantimin dhe promovimin e vlerave tona albanologjike, neve na vjen shumë në ndihmë turizmi. Kjo fushë po merr përparësi të madhe në Shqipëri. Por, nëse turizmi ka marrë përparësi zhvillimore, profili i tij është i paqartë. Pra, nuk mund të themi që turizmi shqiptar ka gjetur rrugën e vet të zhvillimit. Turizmi ynë nuk mund të bëhet as si në Antalia, me resorte moderne elitare e masive, nuk mund të bëhet as si turizën ekzotik e romantik si i Greqisë, nuk mund të bëhet as turizëm ekzaltues – modernist si i Spanjës, nuk mund të bëhet as turizëm artistik, arkitekturor e kulinar si i Italisë. Turizmi shqiptar ka mundësinë më të madhe dhe shanset më konkurruese e më të shumta nëse zhvillohet si turizëm kulturor. Turizmi kulturor duhet të jetë një nga profilet kryesore të turizmit shqiptar. Madje,

turizmit kulturor specifikisht ai duhet të marketohet si turizëm i vlerave të trashëgimisë materiale e shpirtërore albanologjike. Në këto vlera ne jemi unikë, jemi të papërsëritshëm e, për pasojë, të pakonkurrueshëm.

Në këto aspekte, ne jemi autentikë. Pra, në këto fusha bëhemi atraktivë dhe shumë interesantë për mbarë botën.

Si qëndrojnë marrëdhëniet tona midis albanologjisë dhe turizmit?

Mendoj se kemi disa tradita të mira, por ato janë të ngurtësuara, nuk janë zhvilluar e modernizuar paralelisht me kohën. Turizmi ka ecur kryesisht si fushë shërbimesh e tregtie. Kurse albanologjia është ngurtësuar dhe është e margjinalizuar ndaj tregut. Ka një asimetri midis zhvillimit turistik dhe ngurtësimit albanologjik.

Nëse nuk e rregullojmë këtë asimetri, mendoj se turizmi ynë do të mbetet i rëndomtë, pa profil, pa unikalitetin e vet, pa vlerat konkurruese dhe, për rrjedhojë, pa atraktivitetin e duhur dhe në rritje.

Pikërisht diskutimi rreth asimetrisë midis dinamikave në rritje të industrisë sonë turistike dhe ngurtësimit të vlerave albanologjike materiale e shpirtërore ndaj këtij tregu turistik përbën një nga fushat më të rëndësishme të debatit politik, ekonomik, turistik, kulturor e shkencor në vendin tonë. Ai synon që t’i përafrojë këto dy fusha së bashku: turizmin dhe albanologjinë. Albanologjia është patenta jonë kombëtare. Turizmi është tregu ynë më i mirë për ta marketuar këtë patentë brilante të kombit dhe popullit tonë në mbarë botën. *) President i fondacionit albanologjik “Illyricum Sacrum” Marrë nga Gazeta Panorama

Parku Arkeologjik i Apollonisë © Photo Shkëlzen Rexha

Nr 16 travel 2015

21

intervista

Butrint 14

punonjës menaxhojnë 100 mijë vizitorë

dhe gjysëm milioni dollarë Irhan Jubica

Flet Gjergji Mano,

Drejtor i Zyrës së Administrim Koordinimit të Parkut Kombëtar të Butrintit

1.

Z. Mano! Jeni njeriu i vetëm në Shqipëri që administroni drejtpërdrejt një Pasuri të Trashëgimisë Botërore të mbrojtur nga UNESCO, çka për shumë arsye nuk është njësoj me të qenit kryetar i Gjirokastrës apo i Beratit, apo edhe studiues i Isopolifonisë. Përveçse si njeri me shumë fat, a e keni menduar ndonjëherë se kjo përgjegjësi kombëtare nuk mbaron me mandatin tuaj si drejtor?

Duke qenë se jam një njeri që besoj se asgjë në këtë botë nuk është rastësi, më lejoni t’ju them që edhe kjo mundësi që më jepet si drejtor i Zyrës së Administrim Koordinimit Butrint të komunikoj me lexuesit e shumtë të kësaj reviste me emër tashmë në tregun e mediave të shkruara nuk është thjesht çështje fati apo rastësie. Që në çastet e para kur unë u ngarkova me këtë detyrë të rëndësishme unë e ndieva peshën e një sfide që jeta ta rezervon vetëm një herë. Edhe pse fatlum se unë isha lindur dhe rritur në rrethinat e Butrintit për të njohur vlerat dhe rëndësinë e tij, edhe pse i angazhuar edhe më parë në sektorin e turizmit të rajonit të Sarandës ku Butrinti është pjesa kryesore e paketës së ofertës turistike që ky rajon ofron për vizitorët vendas dhe të huaj, njëditor apo shumëditor, edhe pse kam qenë edhe në pozicione të tjera administrative për të qenë pjesë e politikave zhvillimore vendore, gjatë të cilave parku Kombëtar i Butrintit mori statusin e veçantë që ka sot dhe mori formë baza ligjore dhe struktura menaxheriale që ai ka sot, prapëseprapë isha i ndërgjegjshëm që në fillim që Butrinti do të përbënte të veçantën e jetës për mua, kurse unë për Butrintin një përpjekje modeste në kontributin kolektiv për këtë vlerë të paçmuar.

22

Interview with

Gjergji Mano,

Director of Butrint Coordination and Administration Office 1.

Mr. Mano, you are the only person in Albania to directly supervise a World Heritage Site protected by UNESCO, which for many reasons is not similar to governing Gjirokastra, Berat or being a scholar of isopolyphony. Other than seeing yourself as a pretty lucky person, have you ever thought that this national responsibility does not come to an end with the end of your mandate as a director?

Being one of those people who believe that nothing in this world happens by chance, allow me to say that even this possibility given to me as Butrint Coordination and Administration Office Director to communicate with the large number of readers of this magazine - a well-established one in the Albanian market of written media - is actually not a matter of fate or chance. Since the very first moments when I got in charge of this important duty, I felt the burden of a challenge given only once by life. Although I was very lucky, because I was born and raised in the area surrounding Butrint and because of that, I have always been aware of the significance it has; even though I have previously been involved in the tourism sector of Saranda region, where Butrint is the main attraction of the tourist offer provided by this area, either for the Albanian or foreign tourists, visiting Butrint on one-day tours from Corfu or for longer stays; even though I have had previous administration positions to make me part of the teams that have developed and supported local and regional development policies, during which the National Park of Butrint got its special status, had its legal basis and the managerial structure it still makes use of today endorsed, I still was pretty conscious since the beginning that Butrint would be a very special part of my life, while I would be for Butrint only a modest venture in the collective contribution toward such an inestimable value of cultural heritage.

Butrint 14 employees

manage 100,000 visitors

and half a million dollars 2.

Kanë kaluar më shumë se 18 muaj që kur ju morët detyrën si drejtor i Parkut Kombëtar të Butrintit. Çfarë keni ndryshuar dhe çfarë keni vazhduar nga puna e mirë që është bërë, sidomos nga paraardhësi juaj?

Në fakt, unë tashmë jam veçse në muajin e dhjetë në detyrën e drejtorit të Parkut Kombëtar. Me sipërfaqen që zë ky park dhe me rëndësinë jo vetëm historike dhe kulturore, por edhe mjedisore dhe ekonomike që ai ka, 10 muaj nuk është se janë një periudhë e gjatë kohe për t’i “vënë gjërat në vijë”. Unë jam drejtori i katërt që vij në këtë detyrë që prej vitit 2000 që Butrinti mori statusin që ka sot dhe padyshim kontributi i të tre paraardhësve, marrë parasysh edhe kontekstin dhe periudhën kohore që kanë drejtuar, është një vlerë dhe përvojë që do të më shërbejë edhe mua, edhe drejtuesve dhe ekipeve menaxheriale që do të vijnë më pas. Ndihmuar edhe nga struktura e re organizative e Zyrës së Administrim Koordinimit Butrint, miratuar nga qeveria në korrik të vitit 2014, e cila e ndan atë në tre sektorë: të Arkeologjisë dhe Menaxhimit të Trashëgimisë, të Administrimit të Muzeut dhe të Financës dhe Shërbimeve Mbështetëse, janë bërë përpjekje që të përcaktohen më qartë detyrat për çdo sektor dhe individ, të ngrihet në një nivel tjetër menaxhimi i përditshëm i punëve që shkojnë përtej menaxhimit të fluksit të vizitorëve, mirëmbajtjes së itinerarit turistik, pastërtisë, higjienës dhe cilësisë së shërbimeve pritëse. Rritja e kapaciteteve planifikuese, projektuese dhe menaxhuese tek specialistët e fushave te ndryshme si monumentet, arkeologjia, mjedisi, etj, ka marrë shumë vëmendje dhe del në plan të parë, pas ndryshimit të skemës së financimit të Butrintit në një raport pothuajse të përmbysur me atë të mëparshmen. Qysh prej vitit 2013 90% e të ardhurave që Butrinti gjeneron nga biletat dhe forma të tjera shkojnë në buxhetin e Butrintit për t’u përdorur për investime për mirëmbajtjen dhe përmirësimin e sitit arkeologjik dhe parkut në tërësi.

3.

Gjatë vitit të kaluar, Parku u përball me probleme që u denoncuan në media, e që kulmuan me shembjen e një pjese të një muri. Çfarë masash konkrete janë marrë që këto problem të mos përsëriten?

Butrinti është vazhdimisht në fokusin e kamerave dhe objekt i shënimeve të gazetarëve dhe iu ofron atyre mundësine që, në varësi të optikës së shikimit dhe nivelit të frymëzimit, të shkruhet pareshtur. Në kushtet e sotme të teknologjisë dixhitale që e kthen çdo visitor në një gazetar të mirëfilltë të përdorimit të imazhit dhe tingullit, edhe Butrinti si siti më i vizitueshëm në vend për nga numri i vizitorëve në vit, është kthyer në vendin

2.

More than 18 months have passed since the day that you got in charge as the Director of the National Park of Butrint. What did you change and what did you further developed from the previous work done on the site, especially by your predecessor?

To be precise, this is my tenth month in the position of the Director of the National Park of Butrint. Considering the area covered by the park and its importance, not only in historical and cultural terms, but also in environmental and economic ones, 10 months are not a long period “to get things square”. I am the fourth director since 2000, when Butrint got the status that enjoys even today and without any doubt the contribution given by the three predecessors in their time is a value and experience very useful to me, especially if we take into consideration the context and the time period they managed it - of course it is a value and an experience that will serve me and other directors and managerial teams that will further proceed. Assisted even from the new organisational structure of the Butrint Coordination and Administration Office, sanctioned from the government in July 2014, that divides it into three sectors: Archaeology and Inheritance Management; Museum Administration and Finance and Supporting Operations, there have been efforts to have much more clear descriptions for the competences covered by every sector and every individual, in order to elevate into a further state the everyday management, which goes beyond management of visitors’ flow, tourist itinerary, hygiene, maintenance and quality of facilities. After the change of the financing scheme of Butrint, now into focus is the improvement of planning, projecting and managing capacities of experts of different fields, such as monuments, archaeology, environment, etc. Since 2013, 90% of the revenues generated in Butrint from tickets and other services flow into the Butrint budget, to be further used for investments, maintenance of facilities and improvement of the archaeological site and the park in general and only 10% go into the state budget.

3.

During the last year, the Park faced issues denounced by media, with such a peak as a wall damage. Which are the particular precautions in order not to face the same problems?

Butrint is always under the media coverage, being always a juicy topic, depending on media focus and inspiration. Due to the present-day digital technology, which turns every visitor into a real journalist, by using image and sound, even Butrint as the most visited site in the country, within a

Nr 16 travel 2015

23

më të reklamuar dhe ekspozuar në media dhe rrjete sociale, për mirë apo për keq. Fati e desh që në vetëm 2-3 muaj në detyrë, periudhë kur çdo drejtues i ri e kalon si fazë njohjeje të problematikës dhe menaxhimi të situatave për të kaluar në një rend të ri të gjërave, në disa media të amplifikohen probleme të menaxhimit të mjedisit dhe të mirëmbajtjes së monumenteve. Projektet për menaxhimin mjedisor dhe për mirëmbajtjen dhe restaurimin e monumenteve kanë qenë në mënyrë të vazhdueshme në qendër të vëmendjes dhe vetëm për këtë vit ne kemi në proces hartimi, në bashkëpunim me Drejtorinë Rajonale të Kulturës Kombëtare Vlorë, projektet e restaurimit për 3 monumente, të cilat në gjysmën e dytë të vitit do të fillojnë të zbatohen. Rasti që ju përmendni shërbeu edhe si një kambanë alarmi për nevojën e bashkëpunimit më të madh mes institucioneve përgjegjëse për menaxhimin e trashëgimisë dhe mëse një herë ekipe të përbashkëta të Institutit të Monumenteve, DRKK-së dhe ZAK Butrintit kanë bërë inspektime të përbashkëta për të konstatuar gjendjen e monumenteve dhe parashikuar ndërhyrje në çdo monument.

4.

Sa është realisht i mundur kontrolli dhe siguria e kësaj hapësire gjigante prej 8600 hektarësh? A ekzistojnë burimet njerëzore dhe mjetet financiare për këtë?

Realisht sot Parku Kombëtar i Butrintit kap një sipërfaqe prej 9424.4 ha duke filluar pothuajse që nga Kanali i Çukës dhe përfunduar në kodrat e Stillos, kështu që edhe pas ndarjes së re territoriale, ai përfshihet brenda tri njësive të reja vendore, Sarandës, Konispolit dhe Finiqit. Një subjekt i kontraktuar në mënyrë të përvitshme ofron shërbimin e rojeve në gjithë këtë territor, me nivel sigurie më të lartë me sistem kamerash dhe numër më të madh postesh roje në pjesën e sitit arkeologjik. Sidoqoftë, duke shpresuar që ndarja e re territoriale dhe riorganizimi i qeverisjes vendore do te rris bashkëpunimin me drejtuesit vendore dhe ndërgjegjësimin e komuniteteve vendase për rolin që duhet të japin në menaxhimin e kësaj pasurie me rëndësi botërore për trashëgiminë, por edhe për mjedisin, stafi modest prej 14 vetësh i Butrintit do të gjejë mbështetjen e duhur për të minimizuar rastet e ndërhyrjeve të paligjshme në mjedis, mbrojtjen nga zjarret dhe ndotjet, si dhe ndalimin e veprimtarive të paligjshme në bujqësi dhe akuakulturë në Liqenin e Butrintit dhe rrethinat e tij, ne Gjirin e Alinurës, Ishujt e Ksamilit, Kepin e Stillos, etj.

5.

Sa gjen zbatim Plani i Menaxhimit të Parkut?

Per fat të keq, edhe pse në dy fazat e para të menaxhimit zhvillimet në Butrint u orientuan duke pasur si busullë Planet e Menaxhimit të Përgjithshëm 2000-2005 dhe 2007-2012, një përpjekje me ndihmën dhe financimin e Fondit ShqiptaroAmerikan të Zhvillimit për hartimin e Planit të Ri të Menaxhimit 2013-2020, i cili do të integronte brenda edhe çështjet e mjedisit, pas përfundimit këtë vit të Planit të Zhvillimit Mjedisor 2007-2015, u la në mes për arsye të pashpjegueshme.

Ndër prioritetet tona për këtë vit është rifillimi i punës për hartimin dhe miratimin e këtij plani në kushtet e reja të krijuara pas ndarjes së re territoriale dhe ekipeve të reja të administrimit të këtyre territoreve dhe komuniteteve që do të dalin pas zgjedhjeve të qeverisjes vendore.

6.

Për shkak se shtrihet në një zonë tepër të gjerë e të larmishme natyrore, brenda së cilës është edhe qyteti antik, a ka në organikën e Parkut specialistë edhe të mjedisit, të mirëmbajtjes, të restaurimit e të hulumtimit të gjithçkaje

24

year has turned into the most publicized and exposed place in the media and social networks, either in positive or negative ways. Despite the fact that I was only 2-3 months in charge, a period taken by every new administrator to understand field problematics and get a know-how on situations’ management in order to get things a step ahead, there were rumours in the media on environment management and monuments maintenance.

Projects on both subjects have constantly been a priority and only for this year, along with the Regional Directory of the National Culture in Vlora, we are drafting restoration projects for three monuments, which will start to be implemented during the second half of the year. The case you are mentioning served like an alarm for the indispensable need of collaboration between responsible institutions of the inheritance management, therefore more than once, joint teams of Monuments Institute, Regional Directory of the National Culture and Butrint Coordination and Administration Office have made various inspections to evaluate monuments conditions, in order to anticipate possible interventions in each of them.

4.

Is it really possible to control and keep safe such a vast area of 10,000 ha? Do you have enough human resources and financial tools?

Actually the National Park of Butrint covers an area of 9424.4 ha, starting just by Çuka Channel and ending up at Stillos Hills, hence after the new territorial division, it spreads in three new municipalities: Saranda, Konispol and Finiq. A yearly contracted provider offers the security service in the whole territory, with the highest safety level possible, provided by a camera system and a high number of guard posts in the archaeological site area.

Anyway, hoping that the new territorial division and local government rearrangement will increase the level of collaboration with the local governors and local councils, as well as increase the awareness of the local communities on the role they should play towards the management of this asset of great worldwide importance as regards not only heritage value, but also environmental potential. Therefore, I hope the modest team of 14 employees in Butrint will find the appropriate support to increase fire and pollution protection and minimize the cases of the damage to the environment and illegal activities in agriculture and aquaculture in the Butrint Lake and its surroundings, such as Alinura Bay, Ksamil Isles, Stillos Cape, etc.

5.

How far has gone the implementation of the Park Management Plan?

Unfortunately, despite the fact that the first two managerial phases in Butrint used as a compass the General Management Plans 2000-2005 and 2007-2012, an attempt supported by the Albanian-American Development Foundation for the New Management Plan 2013-2020, which would have incorporated environmental matters as well, since this year the Environmental Development Plan 2007-2015 expires, was abandoned for incomprehensible reasons. One of our top priorities for this year is resuming the work to draft and approve this plan under the new circumstances created with the new territorial division and the elections for the new teams that will take over the administration of these territories and communities surrounding Butrint.

6.

Due to the fact that the Park lies on a large span of varied natural features, with the ancient city in its core, does the Park administration team include environment, maintenance, restoration and research experts qualified to deal with everything offered by this area?

që gjendet në këtë zonë?

Siç e përmenda edhe më sipër, organigrama e Zyrës së Administrim Koordinimit të Butrintit është tashme më e plotë dhe më e mirëstrukturuar me specialistë për mjedisin, turizmin, arkeologjinë, monumentet, muzeun, financën, por praktika dhe problematika që ka shoqëruar ka nxjerrë në pah nevojën për një arkitekt me profil restaurator për t’u marrë me projektet restauruese dhe mirëmbajtjen e monumenteve. Krijimi i një strukture të vogël të përbërë nga punëtorë të specializuar të mirëmbajtjes dhe restauratorë do të ishte shumë efikas për të menaxhuar problemet e vogla të përditshme të mirëmbajtjes dhe konsolidimit të strukturave. Megjithatë, dua të shtoj se sado qoftë numri i të punësuarve në administratën e Butrintit, asnjëherë nuk do të mund të jetë në gjendje të përballojë peshën e ngarkesës së një siti dhe parku me vlerë të tillë, pa ndihmën e aktorëve dhe faktorëve të tjerë vendorë, prandaj edhe vitin e shkuar filluam promovimin e dy inisiativave të rëndësishme për ndërgjegjësimin e komuniteteve vendase dhe angazhimin e tyre në mbrojtjen, pasurimin dhe promovimin e Butrintit: Bëhu “Mik i Butrintit’ dhe “Partner i Butrintit”.

7.

Përveç vizitorëve që ndërrohen përditë dhe ciklit biologjik të florës e faunës, çka tjetër gjenerohet në Butrint?

Një gjë që ne nuk e harrojmë dhe përpiqemi ta motivojmë është energjia dhe dëshira për punë e banorëve të komuniteteve që jetojnë në rrethinat e Butrintit.

Butrinti përbën një potencial të jashtëzakonshëm për gjenerim të ardhurash edhe për ekonomitë familjare të banorëve të zonës. Harmonizimi më i mirë me administratat vendore do të sillte shfrytëzimin e mundësive që lindin nga industria e turizmit në qendër të të cilës është siti arkeologjik i Butrintit, si dhe mundësi të tjera të shfrytëzimit të burimeve natyrore të zonës me veprimtari komplementare në bujqësi, blegtori, akuakulturë, apikulturë, etj. Nëpërmjet mini-panaireve të kulinarisë gjatë sezonit jemi përpjekur t’u japim mundësi amvisave të zonës dhe në planet tona është organizimi i panaireve agrikulturale dhe festave tradicionale për të rijetëzuar disa nga monumentet që mund të shërbejnë për këtë qëllim, siç është Kalaja Trekëndore matanë Kanalit të Vivarit.

8. A ka diçka të re që mund dhe duhet ta bënte një vizitor të kthehej përsëri në

Butrint?

Midis të gjitha qendrave arkeologjike klasike të Mesdheut, Butrinti dallohet për ndërthurjen që ka me natyrën dhe Butrinti për shumicën e vizitorëve nuk është thjesht një vizitë, por është një përvojë, një përjetim personal. Kthimi në Butrint për njeriun është njëlloj nga natyrë me kthimin tek dashuria e parë, kthimin në vendlindje, nostalgjinë për fëmijërinë e ndjenja të tilla të papërsëritshme në jetë.

9.

Përveçse një nga krenaritë e Shqipërisë, Butrinti rekomandohet vazhdimisht nga media botërore duke qenë njëkohësisht në çdo tur serioz të operatorëve turistikë vendas e të huaj. A keni konstatuar fluks të menjëhershme turistësh pas këtyre rekomandimeve?

Promovimi i Butrintit në media prestigjioze botërore, siç ishte edhe rasti i fundit kur radhitej në një nga 10 sitet më të vizitueshme në botë, pa dyshim që ka ndikuar në rritjen e fluksit të vizitorëve. Për herë të parë në vitin 2014 numri i vizitorëve në Butrint kaloi shifrën prej 100 000 vizitorësh dhe sivjet në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit të shkuar kemi një rritje të konsiderueshme të numrit të vizitorëve. Ajo që bie në sy gjithashtu është zgjerimi i gjeografisë së vendeve nga vijnë këta vizitorë që do të thotë promovimi i Butrintit ka kaluar caqe të imagjinueshme përtej kufijve të Europës, deri në Japoninë apo Australinë e largët.

As above mentioned, Butrint Coordination and Administration Office organigram is now more complete and well-structured, with experts covering environment, tourism, archaeology, monuments, museum, finances, but the practice and the problems have pointed out the need of an architect specialized in restauration, to take care of the restauration projects and maintenance of monuments. Building up a small team of maintenance experts and restoration workers would be really efficient to manage everyday issues of maintenance and consolidation of structures. Still I would like to add that despite the number of the employees in the administration of Butrinti National Park, it would never be enough to handle the burden of the tourist flows to such an important site and park, without the help of other local actors and factors. Therefore, during the last year we proposed two important initiatives for increasing the local community’s awareness and their engagement in protecting, enriching and promoting Butrint: “Become a Friend of Butrint” and “Become a Partner of Butrint”.

7.

Besides the visitors’ flows that are on the increase and the biological cycle of flora and fauna that is in change every day, what else does Butrint generate?

One thing that we never forget and even try to promote is the energy and the working will of the residents in the areas surrounding Butrint. Butrint Park has an enormous potential to generate large revenues for the park as well as incomes for the households of the local inhabitants. Good coordination and collaboration with the local government would make the most of the resources coming from the tourism industry, with the archaeological site of Butrint in the centre, along with other human potential and natural resources of the area with complimentary activities in agriculture, farming, aquaculture, apiculture, etc. Through small culinary fairs in high season with stalls that display homemade dishes we have tried to promote local cuisine and it is part of our future plans to arrange agro-cultural fairs and traditional festivals and celebrations to bring life back to some of the monuments that will house these activities and events, such as the Triangular Castle across the Vivari Canal.

8.

Is there any novelty that might get a visitor returning in Butrint?

Among all other classical archaeological centres of Mediterranean, Butrint singles out for its combination with nature and, for the majority of visitors Butrint is not just a visit, but an experience, a personal sensation. Return to Butrint for someone is the same as the return to their first love, to their homeland, compared to the feel of childhood memories and other unique life feelings of this kind.

9.

Other than one of the gems of Albania, Butrint is constantly recommended from the international media, as part of every serious national or international tour operator’s offer. Have you ever noticed a flow growth after these recommendations?

Promotion of Butrint in prestigious international media, like the last one where Butrint was claimed as one of the tenth most visited sites in the world, of course affects the rise of the tourist flows. For the first time, in 2014 the visitors in Butrint outnumbered 100,000 and this year, compared to the same period of the last year, we have a considerable increase of visitors. It is obvious that even the geographical spread of the visitors’ country of origin has changed, which means promotion of Butrint has gone beyond Europe’s frontiers, with visitors coming from remote corners of the globe like Japan and Australia.

Nr 16 travel 2015

25

10. A përmban

organika e stafit të Parkut guida (udhërrëfyes) të mjaftueshme turistike për të përballuar fluksin e vizitorëve?

Ne kemi në dispozicion të vizitorëve që dëshirojnë udhërrëfyes përgjatë itinerarit 2-4 guida, duke pasur përveç guidave profesioniste të trainuar dhe liçensuar me programin e ri të liçensimit nga Ministria e Turizmit, edhe një numër të rinjsh vullnetarë nga filiali i universitetit dhe shkollat e Sarandës, njohës të mirë të gjuhëve të huaja. Nga ana tjetër, jemi duke përgatitur me një projekt të veçantë audio-guida dhe guida interaktive në gjashtë gjuhë për përdorim në rast nevoje.

11. Për çfarë janë më së shumti të interesuar vizitorët e Butrintit? Sa

përqind e tyre kanë interes vetëm për biodiversitetin dhe peizazhin natyror të Parkut?

Vizitorët në Butrint janë kryesisht të interesuar për historinë dhe arkeologjinë sepse, në fund të fundit, kështu shitet në ofertat e agjensive turistike dhe tour-operatorëve. Biodiversiteti dhe peizazhi natyror mbeten akoma fusha pak të eksploruara, sidomos për vizitorët shqiptarë, edhe pse kemi pasur studime dhe botime për këto fusha dhe madje edhe fletë-palosje dhe broshura me shtigje mjedisore për të apasionuarit pas natyrës dhe kafshëve përgjatë brigjeve të liqenit, në drejtim të Diaporitit, të Kepit të Stillos, të Alinurës, malit të Sotirës, etj.

12. Cilat janë burimet e financimit të Parkut të Butrintit dhe sa është

shuma e fondeve vjetore të Parkut, qoftë nga buxheti i shtetit apo edhe nga donatorë të ndryshëm? Sa është shuma e përgjithshme e paràve që qarkullojnë brenda vitit në llogaritë e Parkut?

Siç thashë edhe më parë, tashmë Parku Kombëtar i Butrintit ka një skemë të rë të përdorimit të të ardhurave, pas interesimit të vazhdueshëm të partnerëve pranë qeverive shqiptare ndër vite për të rritur pavarësinë e institucionit në administrimin e fondeve dhe rritjen e garancisë që të ardhurat e Butrintit shkojnë ne investime dhe projekte mirëmbajtjeje për të. Vitin qe kaloi parku gjeneroi kryesisht nga shitja e biletave rreth 410000 dollarë dhe për vitin 2015 synohet që të ardhurat të kapin shumën prej 500000 dollarësh.

13. Parku i Butrintit nisi ta kryesonte listën e siteve turistike shqiptare

për të ardhurat nga biletat gjatë drejtimit të paraardhësit tuaj, e sigurisht që ju do ta përmirësoni edhe më shumë këtë raport. Meqë është kështu, e mendoni se janë të bazuar zërat që flasin për korrupsion me fondet e Parkut në të kaluarën?

Butrinti gjithmonë ka qenë i pakrahasuar me ndonjë nga sitet dhe muzetë në Shqipëri, qoftë për mënyrën e funksionimit, qoftë për vizitueshmërinë dhe madje vazhdon të merret si shembull i veçantë për mënyrën se si duhet menaxhuar fluksi turistik, trashëgimia, por edhe mjedisi. Në shifra Butrinti gjithmonë ka qenë i krahasueshëm vetëm me vetveten me një rritje spektakolare nga rreth 14 milion lekë në 2006 në rreth 41 milion lekë në 2014, nga rreth 40 mijë vizitorë në 2006 në mbi 100 mijë vizitorë në 2014. Butrinti, ashtu si edhe çdo institucion tjetër që gjeneron të ardhura nga flukse të tilla vizitorësh, ka qenë vazhdimisht i përfolur, prandaj kjo është edhe arsyeja pse unë, me të marrë detyrën, bëra të gjitha përpjekjet për të rivënë në punë biletarinë elektronike, e cila i vë fre abuzimeve dhe rrit transparencën, po ashtu edhe ngre në një nivel tjetër menaxhimin e fluksit gjatë sezonit.

14.

Parku i Butrintit, e sidomos Teatri janë gjithmonë të lakmuara për aktivitete të ndryshme të kulturës e spektaklit. Si funksionon ligjërisht dhe financiarisht kjo? A i kanë sjellë ndonjëherë dëme të çfarëdoshme objekteve të Parkut punimet apo vetë organizimet e këtyre aktiviteteve? Është e vërtetë që me këtë fluks vizitorësh aktual dhe tendencës gjithnjë e në rritje të vizitueshmërisë së sitit, ka ardhur koha që të flasim për kapacitetet pritëse të sitit për t’u kujdesur për ekuilibrat e ndjeshëm që duhen ruajtur

26

10. Does the Park team have at their disposal enough tourist guides to handle the

visitors’ flows?

For the visitors that want to be guided along the itinerary we have at our disposal 2-4 guides. Apart from the professionally trained guides, licensed by the Ministry of Tourism, we give an opportunity to a number of young volunteers from the university branch and high schools of Saranda, who have a very good command of the main European languages. In addition, we are preparing a special project to provide our guests with audio-guides and interactive guides in 6 languages, to be used on request.

11.What is the main interest of the visitors to Butrint? What is the percentage

of the ones interested in biodiversity and the natural landscape of the Park?

Visitors to Butrint are mainly interested in history and archaeology, because actually this is the main thing on offer promoted by tour operators and agencies.

Biodiversity and the natural landscape are still unexplored sides, especially for the Albanian visitors, although we have had studies and several publications on these areas, even leaflets and brochures with natural trails for nature and animal lovers along the banks of Butrinti Lake and toward Diaporit, Stillos Cape, Alinura, Sotira Mountain, etc.

12.

Which are the financing resources of Butrint Park and what is the total of annual funds, both from the government budget and other donors? What is the general amount of the flow circulating within a year in the park accounts?

As I mentioned before, the National Park of Butrint has a new scheme for utilization of generated revenues after the constant pressure by our partners towards the Albanian government through the years to ensure that park management has the initiative and independence in management of funds and guarantee that revenues of Butrint Office are invested in development and maintenance projects. Last year, the park generated approximately 410,000 USD mainly from tickets and in 2015 we expect that our revenue will reach the amount of 500,000 USD.

13.

Butrint Park started to lead the list of the Albanian tourist sites in terms of revenues from tickets during the administration of your predecessor and I am sure you will increase the figures. In such context, do you think rumours on past corrupted affairs with the Park funds are well-grounded?

Butrint has always been incomparable with any other Albanian site or museum, for the way it is managed, the high number of visitors and it still remains an exceptional example on how to manage tourist flows, cultural heritage, but also environment. In figures, Butrint has always compared just to itself, with a spectacular increase from approx. 14 million Lekë in 2006, to approx. 41 million Lekë in 2014; from circa 40,000 visitors in 2006 to over 100,000 in 2014. Butrint, like any other institutions that generate large revenues from such high flows of visitors, is constantly under the fire of rumours and this was the exact reason why as soon as I got in charge, I made all possible efforts to bring back into use the electronic ticketing device, which stops abuses and increases transparency, bringing the tourist flow management to another level in high season.

14.Butrint Park and especially the Theatre has always been a favourite spot for different artistic and cultural events. How is this legally and financially work?

Have there been incidents of any kind toward park objects during arrangements or even during the run of these activities?

për të mbajtur nën kontroll efektet negative që mund të kenë mbi monumentet dhe mjedisin. Në këtë sens edhe përdorimi i monumenteve për veprimtari të ndryshme të kulturës dhe spektaklit është bërë me kujdes dhe në mënyrë selektive me qëllim promovimi të Butrintit dhe jo për qëllime fitimi dhe për të gjeneruar të ardhura nga dhënia me qera e mjediseve për aktivitetete dhe evente të tilla. Një event i tillë për promovimin e Butrintit ishte aktiviteti i organizuar në 9 maj nga Delegacioni i BE-së në Shqipëri me rastin e Ditës së Europës me pjesëmarrjen e sopranos së shquar Inva Mula dhe Orkestrës së Teatrit të Operas dhe Baletit.

15. Si janë marrëdhëniet e Parkut me institucione si Ministria e Turizmit, e

Kulturës, e Mjedisit, të Financave, Kontrollin e Lartë të Shtetit? Po me Fondacionin Butrinti?

Ministria e Kulturës është ministria e linjës nga varet Zyra e Administrimit dhe Koordinimit të Parkut Kombëtar të Butrintit, kurse marrëdhëniet me institucionet e tjera që ju përmendni janë marrëdhënie të rregulluara sipas ligjeve në fuqi apo akte të tjera nënligjore, në disa raste të veçanta për Butrintin. Me Fondacionin Butrinti, i cili tashmë është kthyer në një institucion që jep grante për projekte të caktuara studimi, restaurimi, mirëmbajtjeje, përmirësimi mjedisor, etj, të hartuara nga individë dhe subjekte të interesuara, marrëdhëniet janë të rrregulluara me një marrëveshje bashkëpunimi të firmosur nga palët e interesuara, kurse Fondi Shqiptaro-Amerikan i Zhvillimit mbetet shumë aktiv në vizionin e tij për të kontribuar në menaxhimin e trashëgimisë kulturore, ashtu si edhe në qytete të tjera në Shqipëri.

16.

It is true that, with the actual large number of visitors and the constant increase of tourist flow towards Butrint, it is high time to discuss about the issue of receptive capacities and ecological sensitivity of the site, in order to keep balance of the sensitive parameters, just to keep under control the negative effects that tourism might have on monuments or the environment. In such a context, the use of monuments for different artistic or cultural events has been done carefully and in a selective way, trying to promote Butrint and not to use every possible way to make profits out of it. Such a case of Butrint promotion was the event organized on May 9th, by the European Union Delegation in Albania, on the occasion of Europe Day, with the participation of the much-acclaimed soprano, Inva Mula accompanied by the National Opera and Ballet Theatre Orchestra.

15. What about the relationships of the Park with institutions like the Ministry of Tourism, Ministry of Culture, Ministry of Finances, and High State Audit? What about the Butrint Foundation?

The Ministry of Culture is the line ministry, which the Butrint Coordination and Administration Office is subordinate to, while relationships with the other institutions mentioned by you are regulated by laws or other legal acts, which in some cases are specifically drafted for Butrint. With Butrint Foundation, which has now turned into an grant-making institution for specific study, restoration, environmental mitigation projects, etc., drafted by interested individuals and entities, the relationships are regulated by an agreement of collaboration signed by interested parties, while the Albanian-American Development Foundation is currently very active with the aim to contribute to cultural heritage management with a long-term strategy, as it is also doing in other Albanian cities and sites.

16.

Ju erdhët në krye të Parkut nga një parti politike. Po aktualisht, ç’marrëdhënie keni me politikën dhe politikanët në përgjithësi?

Pozicioni që unë mbaj nuk është një pozicion politik dhe, nëse unë nuk do të kisha kualifikimet e duhura që kërkon ky pozicion, me siguri që as nuk do të isha përzgjedhur dhe as që do të kisha pranuar për të ushtruar këtë detyrë. Kur unë jam emëruar në këtë detyrë, kam marrë vlerësimin nga bashkëqytetarët si njeriu i duhur në vendin e duhur dhe kaq më mjafton për të mos kursyer as kohën, as energjitë për t’iu përgjigjur kërkesave të detyrës. Si qytetar i përgjegjshëm marrëdhënia ime me politikën nuk fillon e mbaron me votën, si intelektual asnjëherë nuk i jam shmangur detyrimit moral dhe shoqëror që t’i shërbej komunitetit, qytetit dhe vendit tim. Politikanët janë frekuentues të rregullt të Butrintit dhe tani përpiqem që, sa herë i kemi vizitorë, të kërkojmë kontributin e tyre për planet dhe projektet tona për të ardhmen.

You came in charge of this duty from a political party. What is your actual relationship with politics and politicians in general?

My position is not a political one and if I didn’t have the required qualifications, for sure I wouldn’t have been appointed to this position and I would have never accepted the duty. When I was nominated to this post, I got the appraisal from my fellow citizens as being the right person in the right place and this is a genuine motive for me not to spare my time and energy to appropriately meet the requirements of my task. As a responsible citizen, my relationship with politics does not begin and end up with casting a vote into the ballot box and as an intellectual I have never shirked my duty and the moral and social obligation of serving my community, my city and my country. Politicians are regular visitors to the Park and now I try to take advantage of their visits to ask for their contribution to make our future plans and projects a reality.

17. A mendoni se fushata dhe vetë zgjedhjet ndikojnë negativisht në

Do you think that electoral campaigns and elections have a negative impact on the Albanian tourism? Does this affect Butrint?

Electoral campaigns, like any other personal obligations, have an impact on people’s holidays. However, for Albanian families that usually choose July and August for their holidays, elections do not interfere with their holiday habits and plans, adding to it the fact that politicians have decided to organize elections every two years on the second half of June. The only ones that might have their plans ruined could be the ones that are responsible for the running of electoral process first hand. As for the foreigners, which make up the majority of visitors in Butrint, their flow is usually not affected even by weather conditions, let alone by political changes.

18. Cila është pritshmëria juaj për sezonin veror, e në përgjithësi për krejt

What are your expectations for the summer season in particular and for the whole 2015 in general, in terms of number of visitors to Butrint and Albanian tourism?

Judging from the trend and considering the figures of the first five months of 2015, in comparison to the same period of the last year, which shows a 35% increase of the visitors and 55.5% of incomes, we expect a successful year for the Albania tourism in general and for Butrint and Saranda region in particular. We are convinced that this year revenues will exceed 500,000 USD and the visitors’ number will go beyond 130,000. This year tourists and groups of visitors had booked with the tourist agencies much earlier than in the previous years and it is not a novelty any more that the number of cruise ships anchoring in the Saranda port has highly increased.

turizmin shqiptar? A e ndjen edhe Butrinti këtë?

Fushatat ashtu si edhe angazhime të tjera të njerëzve kanë ndikim në planet e tyre për pushimet. Megjithatë, për shqiptarët të cilët zakonisht zgjedhin muajt korrik dhe gusht për pushimet e tyre, fakti që politika ka vendosur t’i organizojë zgjedhjet në muajin qershor çdo dy vjet nuk interferon shumë me planet e tyre të pushimeve, me përjashtim të atyre që merren drejtpërdrejt me administrimin e tyre. Sa për të huajt, të cilët janë vizitorët kryesorë në Butrint, fluksi i tyre në të shumtën e rasteve nuk ndikohet as nga ndryshimet e motit, pale më nga ndryshimet politike. vitin 2015, sa i takon vizitorëve në Butrint dhe turizmit shqiptar në përgjithësi?

Nga trendi, por edhe nga shifrat e 5-mujorit të parë të vitit 2015 në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit të shkuar, me nje rritje prej 35% te numrit te vizitoreve dhe 55.5% te te ardhurave, ne presim një vit të suksesshëm për turizmin shqiptar, në përgjithësi, dhe atë në Butrint dhe rajonin e Sarandës, në veçanti.

Jemi të bindur që të ardhurat e këtij viti do të kalojnë nivelin e 500 000 dollarëve dhe numri i vizitorëve do të kalojë shifrën prej 130 000 vizitorëve. Sivjet agjensitë turistike filluan të sjellin grupe vizitorësh shumë më shpejt se vitet e tjera dhe nuk është më risi por është rritur ndjeshëm numri i kruazierave që prekin portin e Sarandës.

19.

Për çfarë do të donit të kujtoheshit si drejtor i kësaj pasurie unike të shqiptarëve?

Unë gjithmonë i lutem Zotit që të më japë kohë të mjaftueshme për të bërë gjërat që jam thirrur për të bërë. Besoj se Ai do të më japë kohë të bollshme edhe në Butrint për të bërë gjërat e duhura në kohën e duhur për të realizuar ambicjen për ta kthyer Butrintin në një sit arkeologjik dhe një park kombëtar të konkurrueshëm për nga cilësia e shërbimit ndaj vizitorit dhe për nga eksperienca e vizitës me simotrat në rajon dhe në botë.

17.

18.

19.

What would you like to be remembered for during the time in the position of the director of this unique Albanian treasure?

I always pray God to give me enough time to achieve what I have been called for. I believe that He will give me enough time even during my term in Butrint to make the right things at the right time and to achieve the ambition of making Butrint as an archaeological site and national park comparable with similar poles of attraction in the region and in the world, in terms of quality of facilities and service to the visitors, as well as the unique feeling visitors experience during their stay here.

Nr 16 travel 2015

27

tradita

28

Për një ushqim të mirë, të pastër dhe të drejtë

Vis Albania vis Aleancës Slow Food dhe krijimi i të Kuzhinierëve në Shqipëri

Katia Zene “Të gjitha kuzhinat e botës duhet të kenë dinjitet të barabartë. Duhen rigjetur dhe shpërndarë produktet e territorit dhe dijet për t’i gatuar: dije që rrezikojnë të zhduken bashkë me biodiversitetin ushqimor që i ka frymëzuar; produkte të zëvendësuara nga ushqime të propozuara nga industria ushqimore, nga një bujqësi intensive, rob i kimikateve dhe e kushtëzuar nga tregu global. Kjo është gastronomia e lirë” Carlo Petrini

Duke respektuar këto vlera të cituara nga Presidenti i Slow Food International, shoqata VIS Albania ka filluar punën për krijimin e Aleancës “Slow Food” të Kuzhinierëve në Shqipëri. Më 16 Prill 2015, në mjediset e Ministrisë së Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave, u zhvillua takimi paraprak për krijimin e Aleancës Slow Food të Kuzhinierëve, organizuar nga shoqata VIS Albania dhe Slow Food, me mbështetjen e kësaj Ministrie.

Takimi kishte si qëllim prezantimin e projektit të Aleancës dhe marrjen e sugjerimeve nga ana e kuzhiniereve me qëllim përshtatjen e Rregullores së Aleancës së Kuzhinierëve me realitetin shqiptar.

Në takim morën pjesë kuzhinierë dhe menaxherë të restoranteve nga e gjithë Shqipëria, të cilët bashkëndajnë filozofinë e Slow Food dhe janë promotorë të një ushqimi të mirë, të pastër dhe të drejtë. Duke u bërë pjesë e Aleancës, ata do të jenë mbrojtës të biodiversitetit dhe thesareve gastronomike që tradita shqiptare zotëron. Aleanca do të shërbeje si një rrjetëzim mes tyre, por sidomos për të krijuar dhe mbajtur gjallë lidhjen mes kuzhinierëve dhe prodhuesve vendorë, duke dhënë kështu një mbështetje për prodhimin vendas.

Nr 16 TRAVEL 2015

29

Eventi për krijimin zyrtar të Aleancës Slow Food të Kuzhinierëve do të zhvillohet më 19 Qershor 2015 pranë Ministrisë së Bujqësisë, me pjesëmarrjen e Presidentit të Fondacionit Slow Food për Biodiversitetin Z. Piero Sardo.

Gjatë këtij takimi do të shpërndahen edhe çertifikatat e anëtarësimit në Aleancën Slow Food të Kuzhinierëve.

Si ka lindur projekti i Aleancës së Kuzhinierëve?

Në vitin 2006, më shumë se 1.000 kuzhinierë nga 150 Vende u mblodhën në Torino, gjatë “Terra Madre”, për të ngritur themelet e një aleance solidaritetime fermerët e vegjël në mbarë botën, duke u bërë nxitës dhe zëdhënës të një bujqësie të mirë, të pastër dhe të drejtë. Gjatë këtij eventi u miratua roli themelor i kuzhinierëve në ruajtjen e biodiversitetit agroushqimor: kuzhinierët janë interpretuesit më të mirë të territoreve të tyre dhe mund të vlerësojnë prodhimet vendore me njohuri dhe krijimtari, duke i dhënë rëndësinë e duhur kujdestarëve të biodiversitetit.

Në shumë Vende të botës, në vitet në vijim, janë zhvilluar në kuadër të rrjetit Slow Food projekte që kanë mbledhur shtysat e dala nga takimi botëror i komuniteteve të ushqimit të “Terra Madre” dhe që kanë lehtësuar takimin dhe shkëmbimin mes kuzhinierëve dhe prodhuesve të ushqimit vendor.

Në veçanti, në vitin 2009, Slow Food Italia nisi projektin e Aleancës mes kuzhinierëve dhe Presidiave1 Slow Food me qëllimin për të bërë të njohur dhe për të promovuar Presidiat, por edhe për të angazhuar botën e restoranteve në betejën për mbrojtjen e biodiversitetit, duke i nxitur kuzhinierët që të krijojnë marrëdhënie dhe njohje të drejtpërdrejta me prodhuesit e vegjël.

Rrjeti italian i kuzhinierëve, i prodhuesve dhe i shoqatës Slow Food u mblodh në Itali (në Parkun natyror të Alberese, në Toskanë), në muajin Prill 2012, në një debat të nivelit të lartë, që shkoi përtej problematikave logjistike të lidhura me gjetjen dhe sigurimin e produkteve, duke prekur çështje që kanë të bëjnë me të ardhmen e gastronomisë, me rolin e kuzhinierëve në të ardhmen e bujqësisë (dhe të peshkimit), dhe me forma të mundshme të një bashkëpunimi më aktiv me të gjithë prodhuesit, jo vetëm me prodhuesit e Presidi.

Në vitin 2012, Aleanca ka marrë anëtarësime edhe në Hollandë dhe Marok, së fundmi në Meksikë, ndërsa shumë shoqata të tjera Slow Food kanë kërkuar për të filluar projektin në: Kanada, Republikën Çeke, Austri, Zvicër dhe Francë.

Në Këshillin Ndërkombëtar të Slow Food në Stamboll, më 15 qershor 2013, asambleja ka vendosur që projekti i Aleancës mes kuzhinierëve, Presidiave dhe prodhuesve vendorë është një projekt strategjik për shoqatën ndërkombëtare, objektivat e të cilit janë: nxitja e fillimit dhe e përforcimit të marrëdhënieve të drejtpërdrejta (të punës, bashkëpunimit, miqësisë, solidaritetit) mes kuzhinierëve dhe prodhuesve; vlerësimi i produkteve të Presidi, të Arkës së Shijes dhe të produkteve të vogla vendore “të mira, të pastra dhe të drejta”, duke mbrojtur kështu biodiversitetin agro-ushqimor në rrezik zhdukjeje; bërja e njohur e fermave të vogla bujqësore dhe rritja e njohurive të tyre; nxitja e anëtarësimit në shoqatën Slow Food, zhvillimi dhe përforcimi i rrjetit Slow Food në komunitetet vendase duke i afruar prodhuesit, kuzhinierët dhe restorantet me vlerat e Slow Food; vlerësimi i traditave gastronomike vendore dhe i njohurive/ dijeve artizanale; rritja e ndërgjegjësimit dhe e vetëdijes mbi nevojën për të bërë zgjedhje të qëndrueshme të konsumit; përkthimi konkret (në zgjedhjet e përditshme) i fushatave ndërkombëtare të Slow Food (si Slow Fish ose fushatat kundër shpërdorimit të ushqimit, kundër OMGJ-ve, në favor të biodiversitetit dhe të djathrave me qumësht të papasterizuar, në mbrojtje të peizazheve bujqësore, etj.); 1 Praesidium (Presidium)ështënjëterm latin (nëshumësPresidia) qëtregonnjëkontigjentushtarak ose paraushtaraktëvendosurnënjëvendpër t’i siguruarkontrollindhembrojtjen. Nëkuptiminfigurativ do tëthotë “Ruajtje, mbrotje e diçkajepër t’u shpëtuar, siguri”.

Presidia-t mbështesinproduktetcilësorenërrezikzhdukjeje, mbrojnërajonetëveçantadheekosisteme, rigjallërojnëmetodatradicionalepërpunimi, ruajnëdhembrojnëngazhdukjaracaautoktonedhevarietetevendoreperimeshdhefrutash.

30

mbështetja praktike, nëpërmjet mbledhjes së fondeve, e projekteve të Slow Food për mbrojtjen e biodiversitetit dhe të aktiviteteve të rrjetit të Terra Madre.

Anëtarësohen në Aleancë kuzhinierët të cilët bashkëndajnë filozofinë eSlow Food, për të cilën angazhohen ta mbështesin dhe ta shpërndajnë.

Ata përpiqen të promovojnë një ushqim “të mirë, të pastër dhe të drejtë”, duke ndihmuar konkretisht projektet që mbrojnë kulturat vendase dhe biodiversitetin e ushqimit, një trashëgimi për t’u ruajtur dhe mbrojtur në të gjithë botën.

Aleanca Slow Food e KuzhinierĂŤve Aleanca Slow Food e KuzhinierĂŤve ĂŤshtĂŤ njĂŤ rrjet qĂŤ bashkon kuzhinierĂŤ nga e gjithĂŤ bota.

AnĂŤtarĂŤsim do tĂŤ thotĂŤ: ÇŠ 3­UGRULP L O­QG­YH W­ SDUD YHQGRUH GKH PH FLO­VL W­ PLU­ W­ RIUXDUD QJD IHUPHU­W barinjtĂŤ, peshkatarĂŤt, kasapĂŤt, furrtarĂŤt dhe artizanĂŤt, tĂŤ cilĂŤt ruajnĂŤ teknikat dhe dijet tradicionale, duke punuar nĂŤ mĂŤnyrĂŤ tĂŤ tillĂŤ qĂŤ tĂŤ respektojnĂŤ mjedisin, peizazhin dhe mirĂŤqenien e kafshĂŤve. ÇŠ 9OHU­VLP L SURGKLPHYH W­ YLUW\WVKPH W­ WHUULWRULW GXNH ČŒOOXDU QJD 3UHVLGL 6ORZ Food, nga Arka e Shijes, nga komunitetet e ushqimit tĂŤ Terra Madre, dhe t’i jepet vizibilitet, dinjitet dhe vlerĂŤ e drejtĂŤ prodhuesve dhe punĂŤs qĂŤ ata bĂŤjnĂŤ.

Mund t’i bashkohen AleancÍs kuzhinierÍ nga çdo formim apo traditÍ, me kusht qÍ tÍ jenÍ tÍ interesuar pÍr tÍ ruajtur dhe mbrojtur, me aktivitetin e tyre tÍ pÍrditshÍm qÍ ushtrojnÍ, biodiversitetin agroushqimor, dijet gastronomike dhe kulturat vendase. Mund tÍ zhvillojnÍ aktivitetin e tyre nÍ kuzhina e nÍ restorante tÍ tÍ gjitha llojeve, nÍ bistro, bujtina, hotele, madje nÍ shtÍpi ose edhe nÍ kontekste informale, siç janÍ tregjet dhe kuzhinat e rrugÍs. NÍ çdo fushÍ, me kusht qÍ tÍ jetÍ e arritshme pÍr tÍ gjithÍ.

Aleanca vlerĂŤson traditat vendase gastronomike, por nuk kuďŹ zon mundĂŤsitĂŤ pĂŤr tĂŤ shprehur krijimtarinĂŤ e kuzhinierĂŤve, pĂŤr kĂŤtĂŤ arsye mund t’i bashkohen AleancĂŤs kuzhinierĂŤ qĂŤ propozojnĂŤ çdo lloj kuzhine (etnike, fusion, krijuese, etj.). Por veprimtaria e tyre duhet tĂŤ bazohet nĂŤ kĂŤrkim tĂŤ cilĂŤsisĂŤ, dhe zgjedhja e lĂŤndĂŤve tĂŤ para dhe marrĂŤdhĂŤniet me prodhuesit duhet tĂŤ jenĂŤ nĂŤ pĂŤrputhje me ďŹ lozoďŹ nĂŤ e projektit. Ă‹shtĂŤ e rĂŤndĂŤsishme qĂŤ kuzhinierĂŤt tĂŤ dinĂŤ t’u sigurojnĂŤ klientĂŤve tĂŤ tyre informacione mbi produktet e gatuara, mbi origjinĂŤn e tyre, mbi prodhuesit, mbi arsyet e zgjedhjeve tĂŤ tyre dhe tĂŤ anĂŤtarĂŤsimit tĂŤ tyre nĂŤ projektin AleancĂŤs dhe meSlow Food.

Emri i kuzhinierit qĂŤ i ĂŤshtĂŤ bashkuar AleancĂŤs do tĂŤ komunikohet nĂŤ faqen e internetit bashkĂŤ me tĂŤ dhĂŤnat e duhura pĂŤr tĂŤ krijuar njĂŤ kontakt, tĂŤ tilla si emri dhe adresa e restorantit ose e vendit nĂŤ tĂŤ cilin punon dhe nĂŤ tĂŤ cilin shpreh angazhimin e tij nĂŤpĂŤrmjet kuzhinĂŤs sĂŤ tij dhe zgjedhjeve tĂŤ tij tĂŤ blerjes, numrat e telefonit, adresĂŤ e-maili dhe faqen e mundshme tĂŤ internetit, nĂŤ mĂŤnyrĂŤ qĂŤ tĂŤ jetĂŤ e mundur tĂŤ kontaktohet, pĂŤr ta pĂŤrfshirĂŤ nĂŤ nisma dhe evente ose thjesht pĂŤr tĂŤ vizituar lokalin apo restorantin e tij.

Pas ItalisĂŤ, Marokut, HollandĂŤs dhe MeksikĂŤs, tani edhe kuzhinierĂŤt shqiptarĂŤ do tĂŤ jenĂŤ pjesĂŤ e AleancĂŤs Slow Food tĂŤ KuzhinierĂŤve, njĂŤ AleancĂŤ e cila synon tĂŤ mbrojĂŤ biodiversitetin kulinar, njĂŤ nga tĂŤ vetmit nĂŤ rajon qĂŤ ende mund t’i shpĂŤtojĂŤ globalizimit. Çdo kuzhinier qĂŤ bashkĂŤndan kĂŤtĂŤ ďŹ lozoďŹ dhe qĂŤ pĂŤrdor prodhime vendase duke respektuar sezonalitetin e tyre, ĂŤshtĂŤ i mirĂŤpritur t’i bashkohet AleancĂŤs dhe tĂŤ jetĂŤ pjesĂŤ e Slow Food.

PĂŤr mĂŤ shumĂŤ informacion rreth projektit: www.slowfoodfoundation.com vis.nordalb@gmail.com Fb: VIS Albania Twitter: @VISALBANIA

Nr 16 TRAVEL 2015

31

r nt

ho

r e s to

a

t

el

dreri Hotel Restorant Dreri është një perlë e vendosur në Parkun Kombëtar, në zonën më të bukur të Tiranës, vetëm 1.5 kilometra larg nga qendra e kryeqytetit. Mes qetësisë, ajrit të pastër, ku natyra shpërfaq bukurinë e saj mahnitëse, ju keni mundësi të shijoni guzhinën elegante italiane dhe atë tradicionale shqiptare, nëpërmjet një shërbimi të mrekullueshëm dhe profesional. Hotel Dreri spikat me arkitekturën ku ruhet tradita e ndërtimit, e cila ndërthuret hijshëm me ambientet moderne e luksoze të dhomave të gjumit duke filluar që nga stili i dhomave suitë, atyre bashkëshortore, dyshe, teke, e deri në stilin alpin. Hotel Dreri ju mundëson të jeni vetvetja në të katër stinët!

32

Dreri Hotel Restaurant is a a real pearl, located in National Park, the most beautiful area of Tirana, only 1.5 kilometers away from the center of the capital. Between peace, clean air, where nature unveils its stunning beauty, you have the opportunity to enjoy elegant cuisine and traditional Italian through a wonderful and professional service. Dreri Hotel prevails with the architecture where the building is preserved tradition, which combines elegant luxury with modern facilities to bedrooms starting from the suite style rooms, those maritals, doubles, singles, to alpine style. Dreri Hotel allows you to be yourself in the whole four seasons!

Rr. “Gjeneral Nikols”, (pranë Fakultetit Gjeologji Miniera), Nd. 24, H.1 Tel: +355 (4) 2374745 Cel: +355 (0) 696015864 email reservation@hoteldreri.com email: info@restorantdreri.com; www.hoteldreri.com

gallery

Arkitektura korçare, nga Sotiri, Jovani e Pilika te kulla e vrojtimit

Ermir Hoxha Në fillim të shek. të XX, sidomos pas viteve ’20, tipologjia e banesave në qytetin e Korçës do të dëshmonte edhe njëherë ekonominë e fuqishme që gëzonte shtresa e borgjezisë në qytet. Tashmë pjesë e shtetit të pavarur shqiptar, Korça kërkonte përmirësimin e vetvetes si në kushtet e higjenës, (tharjen e kënetës së Maliqit e sistemimin e kanalizimeve) dhe miratimin e një plani rregullues për modernizimin e jetës qytetare. E si qendra më e rëndësishme e jetës kulturore e ekonomike në juglindje të vendit, ajo karakterizohej nga një ndërgjegjësim qytetar, i cili shpejt çoi në ngritjen e godinave me karakter shoqëror bazuar kryesisht në financime private. U ngritën kështu biblioteka, kisha, spitale, jetimore, kinema e kinoteatër, hotele, shkolla teknike e lice, banka, bashkia e prefektura, lulishte e parqe me skulptura monumentale, çka e përkufizuan qytetin si një nga shembujt më të mirë të modernizimit të jetës në vend.

Mbi personalitetet që i dhanë jetë planeve urbanistike dhe ato arkitekturore, studiuesi P. Thomo informon se inxhinierët e parë që kanë punuar në qytet prej viteve ’20, kanë qenë Kristo Sotiri 1 (projektuesi i rrugës Gj. Kastrioti) dhe Jovan Adami i cili u dallua kryesisht në planet urbanistike për disa blloqe banimi. Pas tyre citohen inxhinierë arkitektë si Anastas Pilika, projektues i bibliotekës së qytetit dhe kishës së re katedrale, Sotir Plluska e Qemal Butka, i cili përveç ndërtesës së prefekturës mund të ketë projektuar ndërtesën e Liceut, dhuruar nga Thoma Turtulli. Përveç tyre dallohet dhe Themistokli Koçu, njohur si Misto Kallfa i cili në krye të një sipërmarrje ndërtimesh ngriti një numër të madh godinash banimi 2.

Vitet e fundit, përmbi arkitekturën karakteristike, qytetit të Korçës iu shtua dhe një “Kulla e vrojtimit”, etiketuar nga arkitetektët vendas si një “Shembull i keq i arkitekturës brutaliste. E shoqëruar me debate të shumta, ajo sot ngrihet në një nga sheshet kryesore të qytetetit projektuar me idenë e një pike vrojtimi për të parë atë nga disa dimensione.

Më shumë mbi këtë autor mund të shihet, Koço Miho, Kristo Sotiri: jeta dhe vepra, (Tiranë, Extra, 2004).

2 Studiuesi P. Thomo informon se inxhinjerët arkitekt të fillim shek. të XX ishin paraprirë nga mjeshtër popullor që zhvilluan krijimtarinë e tyre përgjatë gjithë shek. të XIX brenda dhe jashtë territiorit shqiptar. Ata arritën që në pak kohë të dalloheshin përmbi zanatçinjtë e tjerë, deri në vendosjen e emrit në ndërtesë krahës atij të pronarit. Disa prej tyre ishin Naum Velo, Ath. Kallfa, apo kryemjeshtri nga Opari Naum Trasha, autor i kishës së Shën Gjergjit dhe të disa dyqaneve të pazarit.

1

Nr 16 travel 2015

33 33

gjurmë

Gurëzeza,

qyteti i paidentifikuar ilir Ilirjan Gjika

Vëzhgimet arkeologjike në këtë territor nisën në kohën e Luftës së Parë Botërore kur arkeologu austriak Camillo Praschniker vizitoi kodrën mbi Cakran, të cilën e pagëzoi me emrin Gurëzezë. Vite më vonë arkeologu shqiptar Skënder Anamali bëri vëzhgime në hapësirën e saj. Më vonë në vitet 60-të vëmendja u zhvendos në fushën poshtë kodrës së Gurëzezëz, ku u gjetën objekte të periudhës së neolitit dhe bronzit. Ekseditat arkeologjike e viteve 1969-1970 të ndërmara nga Myzafer Korkuti dhe Zhaneta Andrea zbuluan vendbanimin neolitik të Cakranit. Ndërkohë që më vonë kërkimet u zhvendosën përsëri në kodër. Ndërsa në vitin 1983 ishte Neritan Ceka që kreu disa sondazhe dhe kërkime duke na dhënë edhe planimetrinë e qytetit të Gurëzezës. Po këtë vit së bashku me kolegun Skënder Muçaj, ata zhvilluan gërmime arkeologjike në Mashkjezën fqinje, duke bërë të tjera zbulime. Ndërsa në vitin 2009 u zhvillua ekspedita e fundit në Gurëzezë, ku në krye të një grupi arkeologësh, Skënder Muçaj zbuloi një bazilikë, një kullë, disa varre dhe një sërë banesash.

The archaeological researches on this territory started during the First World War, when the Austrian archaeologist Camillo Praschniker visited the hill over Cakran, which he baptized as Gurëzezë. Years later, the Albanian archaeologist Skënder Anamali proceeded with researches on the same territory. In the 60s the focus shifted on the plain at the foot of Gurëzeza hill, where objects from Neolithic and Bronze Age were retrieved. Archaeological expeditions of 1969-1970 initiated by Myzafer Korkuti and Zhaneta Andrea discovered the Neolithic settlement of Cakran. Later researches shifted back on the hill. In 1983 Neritan Ceka performed some scans and researches, resulting in the plan of the Gurëzeza city. During the same year, along his colleague Skënder Muçaj, he performed archaeological excavations in the neighbouring Mashkjeza, revealing other discoveries. The last expedition in Gurëzezë took place in 2009, where a group of archaeologists lead by Skënder Muçaj discovered a basilica, a tower, some tombs and a series of residences.

1.

U nisëm drejt Gurëzezës në një ditë marsi me shi. Së bashku me Marin Memën dhe ekipin e tij të ‘’Shqipëria tjetër’’ u takuam në Fier. Me makinën e tyre përshkruam nëpërmjet arteries së re rrugore Levan-Tepelenë ato 17 kilometra që ndajnë Fierin në Cakrani, një nga vendbanimet më të vjetra dhe më të njohura të krahinës së Mallakastrës. Pikërisht aty do të përqëndroheshim për të parë nga afër tre ‘’stacionet’’ arkeologjike të tij të harruara tashmë, si Thikëzën, Mashkjezën dhe atë më të rëndësishmin, Gurëzezën.

Pas një udhëtimi prej njëzet minutash mbërritëm në Cakran, njërin prej fshatrave më të mëdhenj të rrethit të Fierit. Me një pozitë gjeografike të favorshme midis Vjosës dhe Gjanicës, Cakrani, përmendet edhe për kontributet e rëndësishme në historinë e shekullit të XX-të, si dhe për personalitetet e shumta që ka nxjerrë nga gjiri i komunitetit të tij. Por ndërkohë ai fsheh në nëntokën e tij të pasur edhe artefakte të rëndësishme të cilat deri diku janë lënë jashtë vëmendjes së kujtesës sonë kolektive. I vendosur në fushën me të njëjtin emër ai është banuar pa ndërprerje që nga parahistoria e deri në ditët tona. Pikërisht këtë vendosëm të shohim nga afër megjithëse vizitën na e vështirësoi deri diku shiu i cili atë mesditë nisi të binte shtruar e pa ndërprerje.

E filluam udhëtimin tonë në gjurmë të arkeologëve në Thikëz, e cila ndodhet në pjesën jugore të Cakranit pranë fushës së sotme sportive. Quhet kështu për shkak të mjeteve prerëse prej guri që dilnin herë pas here në sipërfaqen e tokës. Por vendbanimi i periudhës neolitike doli në dritë vetëm në vitet 60-të, të shekullit të kaluar pas punimeve bujqësore që nisën të bëheshin me traktor përgjatë fushës.

1.

We started toward Gurëzeza on March rainy day. We met in Fier Marin Mema and his crew of “The other Albania” TV program and then all of us went through the new road connecting Levan to Tepelenë, driving 17 kilometres that run between Fier and Cakran, one of the oldest and the most famous Mallakastra region settlements. They wanted to shoot at exactly that point, experiencing closely the three forgotten archaeological “stations”, such as Thikëza, Mashkjeza and the most important one, Gurëzeza.

After a drive of twenty minutes, we reached Cakran, one of the biggest villages in Fier district. With a favourable geographical position, among the rivers of Vjosa and Gjanica, Cakran had an important historical role during the 20th Century, with a range of national personalities. Still, in its rich underground it hides important artefacts, which nowadays have been left unjustly out of the Albanian collective memory. Set on the field bearing the same name, it has constantly been inhabited since prehistoric age, up to our days. We decided to experience the site in first hand, despite the unstopping rain that constantly hindered us.

The trip started following the steps of Thikëz archaeologists, in an area south of Cakran, nearby the sportive field. It was named like that (Thikëz means “small knife”) because of the cutting tools made of stone that were found time after time in the land surface. But the Neolithic settlement was discovered not before the 60s, when they started to use tractors for agricultural purposes. This brought to the discovery of the Neolithic settlement in 1969-1970 and until now, these are the earliest human traces in the Mallakastra region. The field settlement of Thikëza

34

Kjo bëri të mundur zbulimin e vendbanimit neolitik në vitet ‘69-‘70 nga arkeologët, i cili dokumenton deri tani gjurmët më të vjetra të shfaqjes së njeriut në rajonin e Mallakastrës. Vendbanimi fushor i Thikëzës i përket periudhës së neolitit të mesëm. Në të u gjetën një sërë banesash me planimetri katërkëndëshe dhe vegla pune prej guri si thika, sëpata, maja shigjetash, vegla kruese, mokra bluarjeje, si dhe një inventar i pasur enësh qeramike që i përkisnin disa formave, ngjyrave dhe stileve të ndryshme të punimit. Nuk i mungonin edhe ato mjetet prej kocke apo stolitë si unaza dhe rruaza (M. Korkuti - Zh. Andrea. Iliria. III. 1974).

Pasi e vëzhguam zonën dhe fokusuam në objektivin e kamerës edhe disa copëza guri dhe qeramike që kishin dalë rishtazi në sipërfaqen e tokës nisëm ngjitjen drejt kodrës së Cakranit, Gurëzezës. Për këtë qëllim morëm rrugën e hapur disa kohë më parë që anën lindore të saj. Vetëm pas disa metrash ngjitjeje e kuptuam se ishte e pamundur të vazhdoje më tej. Të detyruar nga balta dhe rrëketë e ujit që zbrisnin në ta dyja anët e rrugës u detyruam të linim makinën dhe të vijonim rrugën në këmbë. Duke ecur e kuptuam se me makinë në Gurëzezë mund të shkohet vetëm në kohë të thatë. Diku në gjysëm të rrugës u ndalëm dhe prej aty nisëm të kundronim kodrën e afërt të Mashkjezës, të cilën prej Gurëzezës e ndan veçse një luginë e vogël.

2.

Mashkjeza është një kodër në pjesën V-L të Cakranit në të cilën arkeologët gjetën rrënojat e një fortifikimi me sipërfaqe 0.25 ha. Vendasit e njohin me emrat ‘’Gorë’’ dhe ‘’Qytezë’’. Gjurmët e jetës datojnë nga shekulli i VII pk, që i përkasin periudhës paraqytetare dhe vazhdojnë deri në shekullin e XIII (S. Muçaj. Iliria. I. 1984). Gërmimet e zhvilluara në vitin 1983 nga Neritan Ceka dhe Skënder Muçaj nxorën në dritë fakte të ndryshme nga periudhat antike dhe mesjetare. Antikitetit i përkasin disa banesa që ndodhen në shpatin jugor të kodrës, qeramikë vendase dhe të importuar nga Apolonia, si dhe monedha të Dyrrahut dhe të Apolonisë ( B. Vrekaj. Iliria. I. 1987).

Ajo u shndërrua në një qendër të vogël të fortifikuar, që kontrollonte rrugën që lidhte fushën e Cakranit me luginën e lumit Gjanica, e cila të çonte drejt fortesës së Belishovës dhe qytetit të Margëlliçit. Ndërsa periudhës së mesjetës i takojnë rrënojat e mureve rrethuese, një stere, një kulle, një furrë, qeramika si dhe monedha të shekujve X-XIII, kohë kur mendohej se kështjella në Mashkjezë i përkiste selisë së një feudali lokal (S. Muçaj. Iliria. I. 1984).

Pasi folëm diçka rreth saj dhe pritëm Denianin të filmonte planet e tij nisëm ngjitjen në pjesën më të ‘’fortë’’ të së përpjetës që të çonte në akropolin e Gurëzezës. Me Marinin që çante i pari baltën argjilore të rrugës, Dashin, shoferin

belongs to Middle Neolithic Age. There were found a series of shelters with quadrilateral plans and working stone items, such as knives, axes, projectile points, scratching tools, grinding millstones and a rich ceramic pots inventory of different colours and craft styles. In the area were found as well bone tools or ornaments, such as rings and beads (M. Korkuti - Zh. Andrea. Illyria. III. 1974).

After a thorough look of the area and the shootings of some stone and ceramic pieces, which were discovered recently, we started toward Cakran hill - Gurëzeza.

After a very short driving we figured out that it would be impossible to proceed further, due to the mud and the water streams flowing on both sides of the road, so we left the car behind and proceeded on foot. While hiking we realized that Gurëzeza might be visited only by good weather. Somewhere in the middle we stopped to watch the nearby hill of Mashkjeza, which is only a valley away from Gurëzeza.

2.

Mashkjeza is a hill in the Southeast of Cakran, where the archaeologists found the ruins of a fortress. Locals call it Gorë and Qytezë (The small city). There are life traces since 7th Century BC, which belong to the pre-City era and carry on up to the 13th Century (S. Muçaj. Illyria. I. 1984). The excavations performed on 1983

by Neritan Ceka and Skënder Muçaj brought into light different facts of ancient and medieval eras. Some shelters in the south slop of the hill, local ceramic and some more imported from Apollonia and other coins from Dyrrah and Apollonia belong to the antiquity (B. Vrekaj. Illyria. I. 1987).

It turned into a small fortified centre, which could control the path that connected Cakran field with Gjanica river valley, which leaded up to Belishova fort in the city of Margëlliç. The peripheral walls, the water tank, a tower, an oven, ceramics and coins from the 10th-13th Century belong to the Mediaeval Era, and it is thought that at the time the castle in Mashkjeza belonged to a local feudal lord (S. Muçaj. Illyria. I. 1984).

After a short talk about it, waiting for Denian to get some footage, we started to hike the “toughest” part of the slope that leads to Gurëzeza acropolis. There we had a full view of the

Gurëzeza,

the unidentified ancient city

Nr 16 travel 2015

35 35

e palodhur që me kambalecin e kamerës në dorë dhe me merakun për Denianin, i cili përveç ngjitjes së vështirë kishte edhe ‘’hallin’’ e kamerës në atë terren rrëshqitës, arritëm së fundmi në majë. Aty u na u shfaq pjesa e sipërme e qytetit, me muret rrethuese, sterën e ujit, bazilikën mesjetare, ndërtesat rrënoja dhe teqenë e mëvonshme të Baba Refatit.

E kështu pas asaj ngjitjeje emocionuese nuk e kishim të vështirë të flisnin për qytetin antik dhe mesjetar, emri i të cilit edhe sot ka mbetur i paidentifikuar.

I pari që e vizitoi atë ishte arkeologu austriak Prashniker gjatë Luftës së Parë Botërore. Ai e quajti atë Gurëzezë për shkak të gurëve bituminozë me ngjyrë të errët që ndodheshin në faqet e kodrës apo të malit të Cakranit (Praschniker.

1920).

Më pas, Gurëzezën e përfshinë në studimet e tyre arkeologët shqiptarë Neritan Ceka dhe Skënder Muçaj, në studimet e të cilëve mbështetim edhe në referencat tona. Duke u bazuar në to, theksojmë se qyteti Gurëzezë kishte një sipërfaqe prej 23 ha dhe ngrihej mbi shpatin jugor të kodrës prej 508 m të lartë. Ai kishte një planimetri katërkëndëshe dhe rrethohej nga mure me gjatësi prej 2100 m (N. Ceka. Iliria. I. 1990). Gurëzeza kishte si funkson të kontrollonte rrugën Apoloni-Bylis, fushën e sotme të Cakranit dhe luginën e Gjanicës dhe zotëronte një ekonomi të zhvilluar zejtare-tregtare. Kjo duket nga mbetjet e shumta të punishteve të qeramikës dhe tek gjetja në vitin 1978 e një thesari prej 2500 monedhash antike që i përkisnin Apolonisë, Dyrrahut dhe Orikut. Ndërkohë që rreth emrit të Gurëzezës ekzistojnë disa hipoteza. Njëra prej tyre e formuluar nga arkeologu Neritan Ceka thekson se qyteti në Gurëzezë mund të ketë qenë Barguli (N. Ceka. Iliria II. 1987). Por deri më sot nuk janë gjetur mbishkrime që ta zgjidhin përfundimisht këtë problem.

Të gjitha këto biseda i zhvilluam përgjatë kreshtës së akropolit, ku përveç objekteve arkeologjike, syri të kapte edhe peisazhin përreth.

Arkeologët mendojnë se qyteti që ndodhej në Gurëzezë dhe ai qëndodhej në territorin e Margëlliçit fqinj, pranë Patosit të sotëm, mund të kenë qenë së bashku pjesë e një koinoni tjetër dhe jo atij bylin, vijova ligjëratën. Ky koinon mund të ketë qenë ai i Balaitëve. Prania e monedhave të Apolonisë dhe qeramika e shumtë vendase janë disa prova në këtë drejtim. Këtë e përforcon edhe gjetja e objekti antik siç është ‘’Hallkoma e Balaitëve’’, një pllakë bronzi e shkruar që i përket gjysmës së parë të shekullit të II pk. Sipas saj, pleqësia dhe këshilli i Balaitëve i jepte një kurorë të artë peripolarhut Aristen Parmenit, komandantit të trupave kufitare të Apolonisë fqinje (N. Ceka. Iliria. II. 1987).

Po kështu historia thekson se ky qytet mund të jetë shkatërruar gjatë luftës së tretë iliro-romake, diku në vitin 167 pk, ashtu si pjesa më e madhe e qyteteve të Epirit fqinj. Ndërkohë që në antikitetin e vonë ai mund të jetë rimëkëmbur në një hapësirë më të vogël. Këtë e dëshmojnë fortifikimet e vona antike ( S. Muçaj.

Iliria. IX-X. 1979-1990). Po kështu të dhëna të tjera që na vijnë nga periudhat e mëvonshme të mesjetës pohojnë ekzistencën e një qyteti të fortifikuar që korrespondon deri diku me rrënojat e Gurëzezës i ndeshim tek “Aleksiada” e Ana Komnenës. Aty përmenden luftimet midis normanëve dhe Bizantit në vitin 1108, të cilat janë zhvilluar në territoret midis Gllavinicës (Bylisit) dhe fushës buzë Vjosës, në të cilën ndodheshin të ankoruara anijet flotës normane ( Alexias.

Anne Comnene. II. XII. 5). Midis të tjerave kronistja bizantine shkruan se kur komandanti bizantin Kantakuzeni, duke ju larguar Gllavinicës ju afrua një qyteze që quhej Myli që ishte pranë Vjosës, të cilën më pas e rrethoi dhe e dogji. Në këtë këtë pikë duket se ka vlerë edhe idea e hedhur herët nga N. Ceka se kështjella e Mylit mund të identifikohet me atë të Cakranit, në të cilën janë gjetur gjurmë të ndërtimeve mesjetare (Monumentet. II . 1982. 146). Kështjella mund të jetë edhe përdorur edhe më vonë pasi është meremtuar edhe prej anzhuinëve, gjatë vendosjes se tyre ne këtë trevë diku në vitet 1272-1280. Objektet e gjetura së fundmi nga ekspedita arkeologjike e vitit 2009, ku mund të përmendim praninë e një bazilike dhe të një kulle vrojtimi i japin një farë domëthënie kësaj teze.

Sapo nisëm zbritjen prej Gurëzezës shiu pushoi. Kjo gjë na dha mundësinë të shijonim tashmë peisazhin përreth, ku shquheshin qartë Cakrani, kodrat e Mallakastrës, lugina e Vjosës, ajo e Shushicës përtej saj me malet e Labërisë, gjiri i Vlorës dhe në fund Karaburuni. Ecnim dhe bisedonim. Zbritja na shlodhi dhe temat e bisedave tona u bënë shumë të larmishme. Ato çuditërisht u endën që gërmimet e arkeologëve, për të vijuar me gurët e zinj të kodrës, pozita e fortifikuar e saj, si dhe ekskursionet përvitshme të shkollave dhe banorëve të Cakranit aty. Së fundmi u ndalëm tek rrugëtimi i sotëm. Pavarësisht se ai na doli paksa ‘’jashtë planit’’, ne u bindëm tashmë se trendi më i ri i turizmit këtu do të jenë ekskursionet, por jo në një ditë me shi si kjo, ku së bashku me Marinin dhe “djemtë e tij” vizituam Gurëzezën, qytetin e harruar ilir.

36

upper part of the town, with the surrounding walls, the water tank, the medieval basilica, and the ruins of the buildings and the later tekije of Baba Refat.

After a challenging hiking, it came very natural to talk about the ancient and medieval city, which name is still unknown even nowadays.

The first archaeologist visiting it was the Austrian Prashniker during the First World War. He named it Gurëzezë (Gurëzezë means “Blackstone”) because of the dark tarry stones found in the hill slopes or up to the Cakran Mountain (Praschniker. 1920).

Later, Gurëzeza was included in the researches of the Albanian archaeologists, Neritan Ceka and Skënder Muçaj, whose studies we used as a reference. Based on them, we stress that Gurëzeza city was spread in an area of 23 hectare and was built on the southern slope of the hill in the altitude of 508 meters. It had a quadrilateral shape and was circled with walls in a total length of 2100 m (N. Ceka. Illyria. I. 1990). Gurëzeza’s function was to control the Apollonia-Bylis road, the up to date Cakran field and Gjanica valley, having a developed economy of craftsmen and traders. This can be verified by the numerous ceramics workshops and the discovery of a treasury on 1978, concerning of 2500 antique coins from Apollonia, Dyrrah and Orik. There are many hypothesis on Gurëzeza name. One theory proposed by the archaeologist Neritan Ceka stresses that the city found in Gurëzeza is the one of Barguli (N. Ceka. Illyria II. 1987). But up to date there are no inscriptions found, to verify this theory.

Archaeologists think that the city found in Gurëzezë and the one in neighbouring Margëlliç, nearby the territory where Patos spreads today, might have been part of another koinonia, not the bylinian one. This koinonia might have been of the Balaits. The presence of Apollonian coins and the numerous local ceramics, are some evidences leading toward this direction. This is reinforced by the discovery of an antique object, such as The Balaits Plate, a carved bronze stele, belonging to the first half of the 2nd Century BC. According to its inscriptions, the Balaits council offered a golden crown to the peripolarchos Aristen of Parmen, commander of the border troops of Apollonia (N. Ceka. Illyria. II. 1987).

History highlights as well the fact that this city might have been destroyed during the Third Illyrian-Roman War, somewhere around the year 167 BC, like the majority of Epirus cities in the surrounding area. It might have recovered in the late antiquity on a smaller area. This is evidenced by the late antiquity fortifications. (S. Muçaj. Illyria. IX-X. 1979-1990). On the same track, other data come from later periods of Medieval Era, confirming the existence of a fortified city that corresponds to the Gurëzeza ruins, encountered in the Alexiad by Anna Comnene. She mentions battles of Normans against Byzantium in 1108, fought in the territories between Glavinica (Bylis) and the fields by Vjosa, where the Normans anchored their fleet (Alexiad. Anne Comnene. II. XII. 5). The byzantine historian writes that the byzantine commander Kantakouzenos leaving Glavinica, approached to a city nearby Vjosa named Myli that he besieged and set on fire.

At this point, theories get back to the one from N. Ceka, according to which Myli castle can be identified as the one of Cakran, where were discovered traces of medieval settlements (Monuments. II. 1982. 146). The kings of Anjou might have used the same castle later, after mending it while they settled in this area, somewhere round 1272-1280. The recent archaeological expedition of 2009, excavated buildings such as a basilica and a watchtower, which feed this theory.

As soon as we started to descend Gurëzeza the rain stopped, so we could enjoy the landscape. We could clearly see Cakran, Mallakastra hills, Vjosa and Shushica valley and the Labëria mountains beyond, the Vlora bay and Karaburun in the farthest distance. During the walk our talks grasped a wide range of topics. But still they turned over and over the archaeologists’ excavations, the black stones, the safe positon of the hill and the yearly school trips or the visits

by Cakran inhabitants. Despite the fact that our journey went a bit “out of the initial plan”, in the very end we all got convinced that the newest tourism trend here will be these kind of trips, but not on a rainy day like this one, when along Marin and his crew we visited Gurëzeza - the forgotten Illyrian city.

VelipojĂŤ, Albania, Mobile: +355672782735, +355694437914; +355692575951 E-mail:info@hotelgodija.com; www.hotelgodija.com Stina magjepsese e veres, qe te gjithe kemi pritur me padurim per te pushuar dhe rigjalleruar trupin dhe shpirtin, tashme ka ardhur. Rrezet e arta te diellit, valet e kalterta dhe rera vezulluese e Adriatikut ju ftojne ne Velipoje. E ku tjeter pervecse tek Hotel Godija, mund t'ju shtoni pushimeve tuaje dhe mrekullise qe ofron natyra jone edhe me shume magji?! Perfitoni sa me pare nga ofertat tona superiore per pushime te qeta e te paharruara

godia hotel and suites Hotel Godija & Suites has now been developed into a resort providing services of a great standard striving for excellence, only a few steps away from the blue sea and the magic sand, cafes, restaurants and entertainment venues. The grounds of the hotel, fully covered by elegantly landscaped lusciously green and blooming gardens, artistically and craftily laid pathways, the pool buzzing with children or other holidaymakers during the day and the romantic live music in the evening, the restaurant with its unique and perfect Mediterranean cuisine, ample covered parking and lightening of the areas have all rendered Hotel Godija & Suites as one of the most favourite and sought after hotel by the holidaymakers, who keep coming back year after year to find what only Hotel Godija & Suites offers in Velipoje.

Nr 11 travel 2013

37

Mos fantazoni, ejani të përjetoni pushimet e ëndërruara...

H o t e l bar r e s t o r a n t Mjaft i këndshëm, në mes të një pylli me pisha dhe fare pranë detit. Tanimë i ristukturuar, me kapacitet te dyfishtë dhe akomodim luksoz. Largësia nga deti: 0; Kapaciteti: 55 dhoma dhe suita me tv, telefon, kondicioner, shërbim në dhomë, dush, sauna, frigo-bar, ballkon. Restoranti ofron kuzhinë tradicionale shqiptare dhe italiane, me prodhime të freskëta deti dhe peshk të freskët të zonës, nga deti dhe laguna. Verërat: më të mirat e kantinave shqiptare, italiane, franceze, malazeze etj. Shërbime të tjera: Recepsion, internet, bar dhe restorant i jashtëm, piceri me furrë druri, muzikë live, plazh privat, , ambiente sportive, fushë volejbolli në rërë, lulishte, kënd lojrash, parking.

The distance from the sea: 0; Capacity: 55 rooms and suites with TV, telephone, air conditioned, room service, shower, sauna, fridge-bar, balcony.

The restaurant offers Italian & Albanian cuisine, also the fresh fish of the zone. Wines: the best of Albanian and foreign wine cellars, Italian French, Montenegro. Other services: Reception desk, internet, outdoor bar & restaurant, pizza in wood oven, live music, private beach, sport area, garden, parking.

Velipojë plazh, qendër, Albania; Tel: 00355 267 800 65; Mob: 00355 67 25 56 622 hotelfantazia@gmail.com; info@hotelfantazia.com; www.hotelfantazia.com

38

KRONIKA Konferenca e VII Kombëtare: Turizmi, rruga e sigurt drejt zhvillimit ekonomik

“Turizmi, rruga e sigurt drejt zhvillimit ekonomik”, ishte tema kryesore e Konferencës së VII-të Kombëtare të Turizmit që zhvilloi punimet në Tiranë, në 7 vjetorin e krijimit të Shoqatës Shqiptare të Turizmit -ATA, e para shoqatë ombrellë në vend e ngritur me mbështetjen teknike të GIZ dhe USAID. I konsideruar si samiti më i rëndësishëm për industrinë e turizmit që realizohet me mbështetjen e Ministrisë së Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes, si dhe të gjithë palëve të interesuara në vend, konferenca bashkoi mbi 150 biznese, individe dhe organizata që veprojnë në këtë fushë, me qëllim diskutimin e problematikave të hasura si dhe parashtrimin e sfidave për zhvillimin e turizmit në vendin tonë.

Zv.ministri i Ekonomisë Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes, Ervin Mete, i pranishëm në këtë aktivitet u shpreh se, turizmi gjithnjë e më shumë po shndërrohet në furnizuesin kryesor të ekonomisë së vendit. I konsideruar si industri kyçe në ekonominë e vendit, zhvillimi i këtij sektori po mbështetet me strategji të qarta dhe cilësi Shoqata shqiptare e turizmit, duke u shndërruar në një mjet të qëndrueshëm për të garantuar ritme të larta rritjeje” .

Ai tha se Qeveria do të mbështesë me politika dhe projekte strategjike që janë të lidhura zinzhirë në zhvillimin e turizimit në vendin tonë.

Ndërsa Julinda Dhame, Drejtoresha e Agjencisë Kombëtare të Turizmit tha se “Shqipëria po shihet gjithnjë e më shumë nga vizitorët e huaj dhe pushuesit vendas si një vend mjaft tërheqës që ofron turizëm bregdetar, malor,kulturor, të aventurës etj, jo vetëm duke eksploruar mjediset shqiptare me potencial për turizmin por në mënyrë që e ardhmja e këtij sektori të adresojë sa më shumë turistë e vizitorë nga vende të ndryshme të botës, si vendi që ngjall trend dhe mundësi të pafundme eksploruse.

Kurse Drejtoresha ekzekutive e ATA-s, Matilda Naço, duke u ndalur në momentet më të rëndësishme të fushës së Shoqata shqiptare e turizmit gjatë vitit 2014, u ndal tek kërkesat që ky sektor i adreson politikëbërjes për ekuivalentimin e TVSH-së në raport me vendet e tjera të rajonit, heqja e regjimit të vizave për turistët e disa vendeve që duhet të kenë një të tillë për të ardhur në vendin tonë, standartizimi dhe klasifikimi i tregut të turizmit.

Gjatë këtij takimi ATA dhe Agjencia Kombëtar e Turizmit nënshkruan marrëveshjen e bashkëpunimit që i shërben nxitjes dhe zhvillimit të turizimit në vendin tone.

Unioni i Operatorëve Turistikë Shqiptarë feston 10 vjetorin e themelimit Me rastin e 10-vjetorit të krijimit, Unioni i Operatorëve Turistikë Shqiptarë, organizoi Konferencën kombëtare “Menaxhimi i sezonalitetit të turizmit shqiptar”. Qëllimi i kësaj konference ishte nxjerrja në pah të përparësive që ka turizmi shqiptar, përvojat përgjithësuese të eksperiencave gjithëvjetore që ofrojnë turizmi rafting, ai i biçikletave, turizmi i gjelbër me ecjet malore në Alpet Shqiptare e zona të tjera kodrinore-malore, turizmi i dëborës dhe rëndësia që merr zgjerimi i sezonalitetit në turizmin e rërës dhe detit në plazhet e Vlorës, Rivierës, Sarandës, Durrësit.

Gjithashtu në konferencë u diskutua zhvillimi i agroturizmit, turizmit rural, çmimet konkurruese të shërbimeve hotelerike, gershetimin dhe afersine e plazheve shqiptare me qendrat e rëndësishme historike e arkeologjike, cilësinë e ushqimeve bio në restorantet shqiptare, mikpritjen tradicionale shqiptare etj. Organizatoret e kësaj konference, ishin Unioni i Operatorve Turistike Shqiptare (UOTSH), dhe Biznes Albania. Bashkorganizator ishin Agjencia Kombëtare e Turizmit (AKT), Këshilli i Agroturizmit Shqiptar (KASH). Konferenca Kombetare organizohej nen kujdesin e Ministrisë së Turizmit.

Pjesëmarrës në këtë Konferencë ishin nga të gjitha agjencitë turistike shqiptare, anëtare të UOTSH, si dhe të ftuar nga donatorët ndërkombëtarë, që kanë projekte e ndikim direkt me fushën e turizmit, nga Ministritë dhe Institucionet e tjera qendrore shqiptare, nga ambasadat e organizatat e tjera të akredituara në Tiranë.

Prezantohet projektligji i ri i Turizmit: A do të ulet edhe TVSH?

Shqipëria në Konferencën Rajonale të Turizmit në Maqedoni

Ministri i Zhvillimit Ekonomik, Arben Ahmetaj prezantoi projektligjin për turizmin, që synon rritjen e numrit të turistëve dhe investimeve në këtë sektor.

Ligji parashikon standardizimin dhe klasifikimin e strukturave akomoduese me asistencën e një kompanie të huaj. Por kapitulli që ngjalli më shumë debate në komision ishte ai i investimeve, për të cilin opozita thotë se nuk parashikon një procedurë të qartë konkurimi për investitorët, që do të përfitojnë nga politika “një euro” e shtetit për dhënien e tokave publike.

“Jepen disa mundësi për sipërmarrjen, që nga ofrimi i tokave shtetërore, me afat 99 vite dhe sigurisht me procedurë të hapur tenderi, që do të përcaktohet me vendim të veçantë të Këshillit të Ministrave. Simbolikisht me ‘1 euro’”, deklaroi ministri Arben Ahmetaj.

Deputetët ngritën shqetësimin e regjimit fiskal, që nuk ndihmon turizmin; si tatimi mbi vlerën e shtuar 20%, të cilën vendet e rajonit e kanë jo më shumë se 10%, ndërsa direktiva e BE-së thekson se ajo duhet të jetë jo më shumë se 15%.

“Personalisht do të prezantoj përpara qeverisë, besoj brenda dy javësh, një paketë ku përfshihet edhe ulja e TVSH-së”, deklaroi më tej Arben Ahmetaj.

Ministri Ahmetaj tha se po negociohet me koncesionarin e Aeroportit “Nënë Tereza” për të hequr për dy muaj ekskluzivitetin mbi fluturimet, duke i hapur rrugë ndërtimit të dy aeroporteve në jug dhe një në veri.

Po ashtu, një tjetër nismë është ajo për të sqaruar kompanitë detare të sigurimit, mbi disa harta ku Shqipëria rezulton territor i minuar, çka ndalon jahtet dhe kroçerat të ndalojnë në bregdetin shqiptar.

Në prag të sezonit të ri turistik, zv.ministrja shqiptare e Zhvillimit Ekonomik dhe Turizmit, Brunilda Paskali, ka prezantuar në një konferencë rajonale në Shkup risitë që do të ofrojë bregdeti shqiptar këtë vit.

Para përfaqësuesve të vendeve të rajonit, zonja Paskali tha se Shqipëria ka potencial të madh për turizëm dhe se këtë vit do të ofrojë destinacione të reja për pushuesit.

Ajo përmendi edhe ligjin e ri të Turizmit, me të cilin, sipas saj, qeveria shqiptare po kërkon rritjen e cilësisë dhe vendosjen e standardeve të mirëfillta në këtë fushë, që do ta bëjnë vendin një destinacion më të preferuar për shtetasit e huaj.

Sa u përket turistëve nga Maqedonia, që vitin e kaluar kanë zënë vendin e dytë të vizitorëve në Shqipëri, zonja Paskali pret që numri i tyre këtë sezon të rritet të paktën me 20%.

Nga ana tjetër, ministri i Ekonomisë në Shkup, Bekim Neziri tha se në 8 vitet e fundit, turizmi në Maqedoni është zhvilluar ndjeshëm, falë investimeve të qeverisë në këtë fushë. Megjithatë, ai parashikon këtë vit një sezon të varfër turistik, për shkak të krizës politike në Shkup.

Për të tërhequr sa më shumë vizitorë të huaj në vendet e Ballkanit, pjesëmarrësit në konferencën rajonale që u mbajt në Shkup nënvizuan nevojën e thellimit të bashkëpunimit midis këtyre vendeve në fushën e turizmit, përmes ofrimit të paketave të përbashkëta turistike.

Sezonin turistik e menaxhon Agjencia Kombëtare e Bregdetit Kreu i Agjencisë Kombëtare të Bregdetit Auron Tare, ka deklaruar se 300 punonjës sezonalë do të angazhohen për pastrimin e vijës bregdetare gjatë muajve të verës, ndërsa Ministria e Mjedisit do të kryejë dezifektimin e lagunave.

“Janë një numër rreth 300 punonjës sezonalë që do të merren për të pastruar në përgjithësi plazhet kryesore të Shqipërisë, dhe për të qenë një lloj kujdestarësh të plazheve, për të kompensuar mungesat që do të kenë komunat dhe bashkitë”, tha Tare.

Por edhe pse AKB ka zhvilluar një plan menaxhimi të zonës së bregdetit, implementimi i tij është i vështirë. Tare thotë se këto kompetenca i kanë komunat dhe bashkitë, çka krijon vështirësi në menaxhimin e plazheve, sipas planit të hartuar nga kjo Agjenci.

“Pse plazhet tona nuk ecin? Se kanë kohëzgjatje, dhënie me qira shumë të vogël, vetëm një sezon dhe për arsye të ndryshme të komunave dhe bashkive, pa i paragjykuar, që e ndajnë rërën në copa të vogla. Dhe asnjë investitor serioz lokal nuk ka mundësi të investojë një stacion plazhi, siç e kemi parashikuar ne. 45-50 mijë euro, nuk i investon dot për një sezon dhe një sipërfaqe të vogël”, vijon Tare.

Kreu i Agjencisë Kombëtare të Bregdetit tha që, nëse plazhet do të menaxhohen sipas planit të paraqitur, atëherë të ardhurat në një vit do të ishin 5 deri në 6 milionë euro.

Panairi Ndërkombëtar i Turizmit në Prishtinë Pas Shkupit e Tiranës, edhe në Prishtinëu hap panairi Ndërkombëtar i Turizmit "Vas Travel Fair 2015", ku morën pjesë njëzet e pesë kompani të ndryshme të turizmit.

Në hapjen e këtij panairi, ministrja e Tregtisë dhe Industrisë, Hikmete Bajrami, theksoi se evenimente të tilla kanë ndikim në zhvillimin e turizmit dhe në zhvillimin ekonomik në përgjithësi.

Duke u ndalur te zhvillimi i Qendrës Turistike në Brezovicë, ministrja Bajrami tha se "implementimi i suksesshëm i këtij projekti do të sjellë fuqishëm kthimin e brenditë të Brezovicës dhe do të ndikojë në zhvillimin e turizmit në përgjithësi në Kosovë".

Safet Gerxhaliu, kryetar i Odës Ekonomike të Kosovës, u shpreh se turizmi ndërton ura, por sot këto ura kanë një rëndësi shumë më të madhe se sa ajo ekonomike.

Ndërsa përfaqësuesi i Vas Grup, Islam Qinaku, tha se ky është fillimi i organizimit të panaireve të tilla.

Nr 16 travel 2015

39

Rafting Albania

Të rinjtë zhvillojnë kampionatin e tyre të parë Organizuar nga Federata Shqiptare e Rafting Federata Shqiptare e Rafting zhvilloi Kampionatin e Rafting për të Rinjtë në Berat.

Garat e rafting që vunë skuadrat e të rinjve përballë njëri-tjetrit ishin ato “Kokë më Kokë” (Head to Head) në 600 metërsh.

16 skuadra djemsh 6+1, sipas shortit u vunë katërshe në vijën e nisjes tek “Ura e Varur” e Beratit dhe rrëmuan fort lopatat deri te Ura e Goricës për të nxituar drejt pikës së mbërritjes.

3 Skuadrat fituese të djemve “Sinja”, “Babë Dud Karbunara” dhe “Starova” arritën në finale ku “Starova” shënon një rekord garimi të 600 metërshit prej 4 min e 40 sec, duke lënë pas “Babë Dud Karbunarën’’ dhe “Sinjën”.

Surprizë e këtij kampionati ishte garimi mes skuadrave të vajzave, ku sërish “Starova” kalon në avantazh me shkëputje të dukshme dukë lënë pas “Sinjën” dhe “Lapardhanë”. Zbritja në lumë dhe gara u zhvillua nga “Starova” vetëm për 4 min dhe 51 sec.

Në ceremoninë e shpërndarjes së çmimevë dhe kupavë të 3 vendeve të para, presidenti i Federatës Shqiptare të Rafting, Zamo Spathara duke falendëruar gjithë skuadrat pjesëmarrëse tha se: “Rafting bashkon grupe njerëzish me prejardhje të ndryshme, pa njohur dallime, të cilët luajnë të gjithë për të patur një arritje të përbashkët. Rafting të mëson disa nga vlerat themelore, më të rëndësishme njerëzore : përkushtimi, këmbëngulja, vullneti në punë dhe puna në grup. Rafting gjithashtu na mëson si të merremi me suksesin tonë dhe si të përballemi me dështimet tona. Pra, ndoshta lavdia më 40

e madhe e rafting është se na mëson aq shumë rreth jetës vetë.”

Dy skuadrat e vendit të parë fituan një udhëtim turistik rafting në Kanionet e Osumit, Skrapar.

Castle per te qPeark, e enderru aq e bu ne e bukur, ar enderrukur sa per t'u tani ar… www.castle-park.com

Plot hijeshi Castle Park gjendet i vetem majë një kodre, mes një pylli plot sekrete dhe natyre të virgjër me vështrim nga gjigandi, mali i Tomorrit dhe nga Berati me një histori 2400-vjeçare.

Kështjellë si të gjitha kështjellat me legjendën e saj, ka mikpritur personalitete me famë botërore. Duke kaluar këtu le të mbetet e bukura duke përcjelle më të bukurën…

Berati është një nder shembujt e rrallë arkitektonikë të periudhës osmane në Ballkan. Berati dëshmon për bashkëjetesën paqësore të komuniteteve të ndryshme fetare dhe kulturore në Shqipëri përmes shekujve. Ndër atraksionet e saj është një kështjellë mesjetare, e njohur si "Kala", e cila është ndërtuar në shekullin e 13, edhe pse origjina e saj datojnë që nga shek 4 p.e.s.

Natyrë dhe Adrenalinë!

Në këtë stinë, rafting në Osum dhe Vjosë dhe river hiking & eksplorim në të gjithë zonën e Beratit dhe Skraparit!

Nëse ju pëlqen natyra dhe jeni kurioz rreth Shqipërisë së paeksploruar, bashkohuni me ne! Do të shkojmë drejt qytetit të bukur e trashëgimisë të UNESCO-s, Beratit dhe për rafting në luginën e hapur të lumit Osum!

Një largim energjik drejt natyrës dhe kulturës, është ajo ç'ka ju ofron Castle Park dhe Albania Rafting Grup, në këtë stinë të nxehtë plot ritëm e larmi! Pikërisht ajo që na duhet për të përjetuar lumturi dhe adrenalinë!

Eksperienca Gjatë këtyre udhëtimeve tona ne do të kombinojmë natyrën, aventurën, adrenalinën, argëtimin, relaksin, emocionet pozitive dhe miqësinë. Rafting do të ofrojnë një eksperiencë të paharrueshme. Natyra përreth dhe tingujt e rrjedhës së lumit kombinuar me adrenalinën që të falin rrëmbesat e shumta do të krijojnë një udhëtim të paharrueshëm për ju!

Berat - Përmet street, 1.5 Km from Gorica Quarter, Berat/Albania; Tel.: +355 67 200 66 23 www.castle-park.com ; castlepark_2003@yahoo.it Nr 11 travel 2013

41

42

Festivali

Folklorik nën syrin e

Shkëlzen Rexhës Nr 16 travel 2015

43

ide

Programi i Ambasadës Zvicerane, RISIAlbania, Ministria e Ekonomisë, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes, si dhe Industria Shqiptare Turizmit, organizuan ceremoninë e cmimeve “Risi Turistike” për produktin turistik 2015 në zonën e Beratit dhe Shkodrës (26 & 28 Maj 2015), në mbështetje të zhvillimit të sektorit të turizmit, si një nga prioritetet e zhvillimit ekonomik dhe krjimit të vendeve të reja të punës.

Zv. Ministrja e Ekonomisë, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes, Znj. Brunilda Paskali e pranishme në ceremoninë e zhvilluar në Berat vlerësoi idetë e paraqitura në këtë konkurs, duke siguruar se do të punojë së bashku me partnerët vendorë dhe ata ndërkombëtarë për realizimin e këtyre projekteve, që do të nxisin zhvillimin ekonomik të zonës.

Nga Shkodra Zv.Ministrja e Mirqënies Sociale dhe Rinisë Znj. Gentiana Sula deklaroi se “Turizmi është një nga shtyllat kryesore që gjeneron punësim dhe zhvillim. Rritja e aftësive në këtë sektor nëpërmjet kualifikimit profesional, do të ndihmojë në një punësim gjithëvjetor.

Juria e konkursit e përbërë nga personalitete dhe ekspertë në fushën e turizmit, botës akademike dhe përfaqësues nga shoqëria civile dhe donatorët përzgjodhën për fazën finale të konkursit 6 projekte në Berat dhe 8 në Shkodër të cilat plotësonin kriteret e shpallura paraprakisht.

Pas prezantimit live të projekt-propozimeve në pedonalen e qytetit të Beratit dhe atë të Shkodrës, Juria vlerësoi me 2 cmime “Risi Turistike” dy projekte për secilin qark.

Konkursi kombëtar “Risi Turistike” do të shndërrohet në një aktivitet të përvitshëm dhe nën menaxhimin e strukturave ekzistuese të turizmit, ai do të mbështetet nga aktorë të ndryshëm si biznesi, pushteti lokal dhe qëndror, donatorët të cilët janë gjithmonë në kërkim të ideve novatore në sektorin e turizmit. Risi Turistike shërben si një instrument për të zhvilluar më tej sektorin e turizmit dhe nxitur punësimin në vend, me fokus të rinjtë dhe të rejat.

Konkursi “Risi Turistike” është i pari i këtij lloji që synon diversifikimin e produktit turistik, si dhe përmirësimin e cilësisë së tij. Produktet e reja inovative të turizmit do të ndihmojnë për të krijuar itinerare të reja dhe për t’u shtuar vlerë atyre ekzistuese, duke siguruar një përvojë të pasur dhe autentike për turistët në Rajonin e Beratit dhe Shkodrës.

44

Çmimet për Produktin Turistik të zonës së Beratit 2015 Çmimi i Parë: Krijimi i zyrës së Interpretimit Turistik Aplikuesit: BID Berat, Bashkia Berat, Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë, Berati Tours Çmimi i Dytë: Berat Branding and Souvenirs Aplikuesit: Albania Rafting Group, BID Berat, Hotel White City, Bashkia Berat

Çmimet për Produktin Turistik të zonës së Shkodrës 2015 Çmimi i Parë: Zhvillimi i Turizmit të Natyrës (Birdwatching, kundrim lulesh dhe fluturash) Aplikuesit: Albanian Ornithological Society(AOS) dhe partnerët (Association for the Protection of Aquatic Wildlife in Albania dhe Past & Present Journeys) Çmimi i Dytë: Ringjallja e Sardës Aplikuesit: Sarda Group dhe partnerët ( Shoqata Sarda, Shoqata Resurset Natyrore në Zhvillim)

Po cilat ishin projektet më të bukura që u përzgjodhën për këtë konkurs turistik?

Propozimet për rajonin e Beratit Albania Rafting Group dhe partnerët (Bashkia Berat, BID Berat, Cobo Winery, Hotel White City, Hotel Castle Park) Krijiimi i një marke autentike për rajonin e Beratit duke zhvilluar një plan komunikimi të kësaj marke për të mundësuar zbatimin e saj si dhe aplikimin e kësaj marke në suveniret apo punimet artizanale nga zejtarët e Beratit. Kjo gjë do të mundësojë promovimin e Beratit si një atraksion të rëndësishëm turistik me të gjithë komponentët e zinxhirit të turizmit.

Bashkia Berat dhe partnerëtëBID Berat, Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë Berat, Berati Tours) Qendra e Interpretimit Turistik do të përfshijë një seri shërbimesh për vizitorët e huaj dhe ata vendas në qytetin e Beratit, shërbime këto interpretuese dhe ndërvepruese me turistë individualë, grupe turistësh dhe studentë. Pjesë e këtyre shërbimeve do te jenë guidat turistike, audio guidat, ekspozitat e përkohshme në qendër në lidhje me aspekte specifike të sitit të Beratit, mjedisi multimedial për shfaqjen e materialeve multimedia si video, filma dhe rindërtime në 3D, ekspozimin dhe shitjen e broshurave, fletëpalosjeve, hartave, guidave si dhe të publikimeve monografike specifike etj

DMO dhe R&T advertising Krijimi i markës së Beratit apo Shkodrës nën emrin “Berati/ Shkodra në majë të gishtave” apo në anglisht “Berati/ Shkodra on your fingertips” për të mundësuar një ekperiencë sa më të mirë të vizitorëve në destinacionin përkaës. Përdorimi i teknologjisë së informacionit nga vizitorët nëpërmjet eksplorimit virtual të destinacionit do të mundësojë zhvillimin e qëndrueshëm të sektorit të turizmit si edhe të investimeve të reja.

Njerëz dhe Ide dhe partnerët (BID Berat,Bashkia Berat dhe Liceu i Beratit ”Ajet Xhindole”) Kooperativa 83 do të shërbeje si një model që do të nxisë qytetin e Beratit për të përdorur e shfrytëzuar resurset kulturore nëfunksion të zhvillimit të turizmit por edhe sinjë model i mirë për shitjen e këtyre produkteve artizanale si edhe punësimin e të rinjve. Kooperativa 83 do të fokusohet nënevojën emergjente për të ngritur dhe rizgjuar produktet tipike artizanale në Berat, ato produkte që përfaqësojnëkëtë qytet, janë estetikisht tëbukur por dhe lehtësisht të trasportueshme për turistët.

Nxitja Biznesit Social (NBS) Rritjae kapacitetevetëburimeve njerëzorenësektorine turizmit, krijimidhe zhvillimi iprodukteve artizanale në funksion të turizmit.Nëtë njëjtën kohë kjondërhyrjetë krijojëmundësinëpër të hyrënë tregun e brendshëm tëpunëspër gratëdhe të rinjtë.

Zgjidhjae propozuarofron integrimin e potencialeve kulturore, natyrore, dhe produkteve artizanale tëpërfshira në njëpaketëturistike. Krijimi i një mini pocket guide dhe i produkteve artizanale nën një design të ri të Beratit, janë dy produktet turistike që ofrohen në këtë propozim.

Qendra Sociale për të Drejtat dhe Integrimin e Individëve dhe Grupeve në NevojëBerat dhe partnerët (Bashkia Berat dhe Fondacioni World Peace Foundation – ORCHIDEA) Qendra e Artizanatit do të shërbejë si një mekanizëm i rëndësishëm për rregullimin e tregut të produkteve te artizanatit si dhe promovimit të mjeshtërive. Ajo do të shërbejë për të ndihmuar artizanët e qytetit të organizohen, trajnohen si dhe të promovojnë dhe shesin produktet e tyre. Risia e këtij produkti qëndron në faktin se ajo do të ofrojë për vizitorët jo vetëm një pikë tregtimi por edhe një atraksion turistik ku do të ndërthuren: prodhimi, tregtimi dhe promovimi i produkteve të qëndistarisë dhe punës me grep. Një tjetër vlerë e shtuar e produktit është roli që do të luajë për ruajtjen dhe zhvillimin e këtyre zejeve si një pjesë e rëndësishme e trashëgimisë kulturore në qytetin e Beratit. Qendra Artizanale është një produkt biznesi me karakter social.

Propozimet për rajonin e Shkodrës Albanian Ornithological Society(AOS) dhe partnerët (Association for the Protection of Aquatic Wildlife in Albania dhe Past & Present Journeys) Propozimi ka për qellimtë kontribuojë në diversifikimin e mëtejshëm të aktivitetit turistik në Shqipëri.Ai dotë nxisedhe zhvillojëturizmin natyror të fokusuar në birdëatching dhe kundrimin e fluturave dhe luleve nëpërmjet ofrimit të paketave turistike për Rajonin e Shkodrës.

Target grupi janë turistët shqiptarë dhe ata të huaj që janë të apasionuar pas turizmit natyror.Tendenca në rritje për këtë lloj turizmi, mbështetet në një sërë faktorësh të favorshëm përfshirë ruajtjen e ekosistemeve tona natyrore, vendosjen e moratoriumit mbi gjuetinë, përmirësimin e infrastrukturës rrugore, rritjen e sigurisë dhe kërkesën në rritje për të eksploruar territore të reja si ato të Shqipërisë.

GO2 dhe partnerët (Hotel Kaduku, Sondor Travel, Komani Lake Boat) Propozimi konsiston në krijimin e një pakete turistike 3-4 ditore për turizëm biçiklete në rajonin e Shkodrës duke synuar tregun e turistit të huaj per tu shtrire në të ardhmen edhe më gjerë në veriun e Shqipërisë. Kjo paketë do ketë edhe derivatet e saj, më paketat 1-ditore deri në 3-ditore, me qëllim që të përfshijë një grup më të gjerë të synuar të turistëve të huaj, kryesisht self- guided apo grupe të cilët Shkodrën e kanë destinacion kalimtar dhe që mund të shtojnë kohëzgjatjen e qëndrimit të tyre në Shkodër me 1 ose më shumë netë. Kjo paketë do tëruante të ardhurat brenda për brenda, si dhe do rriste sezonalitetin në vend, pasi ky grup i synuar të vijë në çfarëdolloj kohe të vitit.

Paketa do të jetë unike në llojin e saj, sepse do të përfshijë tematikën e zbulimit të vlerave natyrore dhe kulturore të zonës së Shkodrës dhe Ulqinit, duke përfshirë mjaft elemente të ekoturizmit dhe zinxhirin e Kalave.

Ajo do të nxisë eko-tourizmin përmes trashëgimisë kulturore dhe natyrore duke gjeneruar të ardhura edhe për banorët në këto zona të pazhvilluara, përmes guidave lokale, investime vendase për biznese, akomodim, restorante bio, ferma etj.

Hotel Kaduku

Propozimi bën të mundur që turisti të mos anashkalojë asnjë nga pikat që i japin vlerë qytetit te Shkodres.

Një guidë e mirëmenduar dhe e plotë mund ti japë turistit mundësinë për të eksploruar qytetin më në detaj, që më pas të largohet me shijen e vërtetë që fal Shkodra.Ky propozim perfshin një përmbledhje në një guidë dy ditore e të gjitha atraksioneve të qytetit dhe zonave përreth në mënyrë që jo vetëm ti mundësohet klientit qëndrim i rehatshëm dhe mire informim rreth Shkodrës, por edhe të zgjasim qëndrimin e tij me një ditë apo më shumë.

Kjo bën të mundur që biznesi të ketë një lloj qëndrueshmërie edhe jashtë sezonit.

Moda Konfeksion në Shërbim të Gruas Projekti do të jetë i fokusuar në tre drejtime kryesore: -Krijimi i prototipeve të reja duke dhënë një kontribut në pasurimin e traditës dhe lidhja e saj me modernen. Modelete, stilet e reja dhe koloret do të mbështetennë traditën mijë-vjecare të artizanatit Shkodran.

-Përmiresimi i marketingut Pëlhurat folk-art me aromë Shqipërie janë unikale e të rralla në llojin e tyre.Përballja me turistët gjatë sezoneve turistike kërkon një performancë marketingu bashkëkohor, duke e vleresuar produktin artizanal për vlerat që mbart, të pajisur me certifikim të produktit & të dhënat kryesore teknologjike për konsumatorin -Bashkëpunimi me hallka të turizmit dhe organet drejtuese lokale.Nëpërmjet realizimit të këtij projekti do të mundësohet stimulimi i aktiviteteve me anë të të cilave konvertohen vlerat tradicionale në një burim të qëndrueshëm ekonomiko-turistik.

Natyral Razma dhe partnerët (Shoqata Kombëtare e Studimeve Malore, Shoqata e Alpeve Shqiptare dhe Kartographie Huber) Produkti i ri konsiston nëprodhimine hartave tematike turistike.

Propozimi përfshin realizimin e një seti hartash për Razmën dhe rajonin përreth, duke prodhuar këto produkte të reja: 1-Harta e tureve malore me këmbë,biciklete dhe mjete motorike 2-Harta e stacioneve të kacavjerjeve shkëmbore,kampingjeve etj.

3-Harta e GeoTopeve(Monumenteve Natyrore) dhe Trashëgimisë Arkeologjike e Kulturore si dhe e fenomeneve Karstike(Shpellave,kavernave etj.)

4-Harta e Mbulesës Bimore dhe Përhapjes së Faunës

Sarda Group dhe partnerët ( Shoqata Sarda, Shoqata Resurset Natyrore në Zhvillim) Produkti inovativ që ne propozojmëështë një risi për zonën e liqenit të Vaut të Dejës, pjesë e dy bashkive, bashkisë Shkodër dhe Vau Dejës. Nëkëtë zonëgërshetohen vlerat natyrore të kanionit të lumit Drin, me vlerat historike e kulturore ku ndodhet ishulli i Shurdhahut brenda të cilit shtrihet kalaja mesjetare e Sardës.

Kjo zonë deri tani vizitohet me varka te vogla nga grupe të limituara njerëzish, por duke qenë se ka një bukuri mahnitëse, objekte kulti me mjaft histori për tu treguar dhe mundësi të mëdha zhvillimi, ne propozojmë ndërtimin e një mjeti lundrimi të tipit catamaran me një kapacitet transportues prej 50 vizitorësh i cili do gjallërojë zonën në fjalë duke i dhënë hov turizmit kombëtar e ndërkombëtar dhe duke nxitur investime e punësim të popullsisë së zonave përreth.

Shoqata Zejtarët e Veriut

Ky propozim ka në fokus krijimin e një tregu turistik inovativ me objekt shitje punime të ndryshme artizanale të prodhuaa nga zejtarë të ndryshëm . Për këtë projekti synon hapjen e dy pikave, njëra në Velipojë dhe tjetra në qytetin e Shkodrës , ku zejarët të ekspozojnë dhe shesin prodhimet e tyre me qëllim që të krijohet një infrastrukturë efikase në shitjen dhe ekspozimin e produkteve tradicionale.

46

Sonia Popa Drejtore e Përgjithshme e Turizmit në Ministrinë e Ekonomisë, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes

Konkursi

“Risi Turistike” Konkursi kombëtar “RisiTuristike” është I pari në llojin e tij dhe vjen si një bashkëpunim ndërmjet Ministrisë së Ekonomisë, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes dhe Ambasadës Zvicerane, nëpërmjet programit Risi Albania. Ky konkurs do tëshndërohet në një aktivitet të përvitshëm nën menaxhimin e Ministrisë përgjegjëse për Turizmin, dhe do tëmbështetet nga aktorë të ndryshëm si biznesi, pushteti lokaldhe qëndror, donatorët, të cilët janë gjithmonë në kërkim të ideve novatore në sektorin e turizmit.

Konkursi Risi Turistike do tëshërbejë si një instrument për të zhvilluar më tej sektorin e turizmit dhe nxitur punësimin në vend, me focus të rinjtë dhe të rejat.

Rikth

! j a ejmë buzëqeshjen tu

Ortodonci me aparate fikse dhe të lëvizshme, me mjekë të specializuar të fushës Mbi 20 vjet eksperiencë ne Implantologji orale (metoda me mbjellje të dhëmbëve) Të gjitha shërbimet dentare me materiale cilësore dhe jetëgjata

Adresa: Rruga "Muhamet Gjollesha" nr 81, Tiranë, Albania Tel.1: +355 4 2258 429; Tel. 2: +355 4 2249 494 email: almirogurakuqi@hotmail.com; www.toti-gurakuqi.al Nr 16 travel 2015

47

34 48

Nr 15 16 TRAVEL travel 2015 2015 Nr

49 35

Planifikoni udhëtimin tuaj....

Panairi 6-mujor i të gjithë Planetit vazhdon të shpalosë në Milano, të gjitha shijet që Toka mëmë u ka falur njerëzve dhe ata kanë ditur t'i kultivojnë aq bukur. Planifikoni udhëtimin tuaj në Shtator, kur Vis Albania dhe Cesvi Përmet, do të shtrojnë atje, tryezën e shijeve shqiptare nëpërmjet produkteve tona autentike.

50 36

EVENTS

Historia e Logut të Bjeshkëve është e hershme.

Dikur njerëzit në mënyrë formale e të paorganizuar e shprehnin simpatinë e tyre për një nga vajzat apo nuset e fshatit, duke e vlerësuar atë nga hiret e saj. Ajo personifikohej si e veshur mirë, e pastër dhe shëndetplotë. Ky vlerësim bëhej në momentin që ajo shihej në rrugë për tek kroi i fshatit, apo ceremoni e festa si të dielave në Kishë. Ajo kthehej në simbol të bukurisë dhe të gjithë mundoheshin ta imitonin në mënyrën se si ajo , vishej, sillej, ecte, këndonte. Dikur kjo ditë logu kishte karakter fetar ajo zhvillohej ditën e Shna Prendes, në Malësi njihej si festa e bjeshkatarëve, ndaj kjo festë ka marrë emrin “Logu i Bjeshkeve”.

Festivali Multikulturor Berat 23-25 korrik

Eliminatoret e Kampionatit Europian të Futbollit Francë 2016 4 shtator dhe 7 shtator

Muzikë, atelier artizanati, panaire, dance theatre, video art, ekspozitë, rafting dhe konferenca janë disa prej aktiviteteve që organizohen gjatë tre ditëve të Festivalit Multikulturor nga data 23 deri me 25 Korrik, në qytetin e vlerësuar si një nga 16 destinacionet më tërheqëse të Europës për vitin 2015 – në Berat.

Ky edicion i dytë i këtij festivali që synon të prezantojë kulturat e komuniteteve të ndryshme, ka edhe mbështetjen e Ministrisë së Kulturës.

Festivali Ndërkombëtar i Filmit për të Drejtat e Njeriut 21-26 shtator Edicioni i X i International Human Rights Film Festival Albania 2015 është një organizim i Akademisë së Filmit dhe Multimedias Marubi, i nisur që në vitin 2006, në bashkëpunim me UNICEF, Komitetin Shqiptar të Helsinkit, Utica College, disa ambasada të huaja në Tiranë, si franceze, gjermane, austriake, zvicerane, amerikane, Institutin Shqiptar të Medias etj.

Dita Botërore e Turizmit 27 shtator

BeerFest Kosova 31 korrik - 2 gusht Festivali BeerFest Kosova organizohet në Prishtinë që nga viti 2011, e ne të angazhohen kompanitë e birrave, por për publikun ka edhe lojëra, muzikë, ushqime tradicionale etj.

Pas rezultateve pozitive si kurrë më parë të kombëtares shqiptare si në fazën eliminatore të grupit I, ashtu edhe në takimet miqësore ndaj Francës, vendimtare për Euro 2016 do të jetë ndeshja me Danimarkën, më 4 shtator, në orën 20:45.

Ndërsa takimin tjetër, atë me Portugalinë me datë 7 shtator në të njëjtën orë, ekipi kuqezi do ta luajë në shtëpi, duke u dhënë mundësi mijëra tifozëve që ta ndjekin nga afër skuadrën e zemrës.

Qëllimi i kësaj dite është që të rrisë ndërgjegjësimin e mëtejshëm se turizmi është me rëndësi jetike për komunitetin ndërkombëtar si edhe të dëshmojë sesi ai preke ndikon në vlerat sociale, kulturore, politike e ekonomike në mbarë botën.

Tema e aktivitetit qendror të këtij viti, i cili do të mbledhë liderët botërorë të turizmit në Burkina Faso të Afrikës Perëndimore, është “Miliona turistë, miliona mundësi”.

TDW Tirana Design Week 2015 14 shtator – 5 tetor Logu i Bjeshkëve në Kelmend 8 gusht

Për 3 javë rresht, me organizimin e Universitetit Polis në Tiranë do të mbahet TDW - Tirana Design Week 2015, ku përfshihet nji larmi e madhe aktivietetesh, si arkitektura, konkurs, konferenca, ekspozita, panaire, filma, projekte e workshope.

Logu I Bjeshkëve është një manifestim kulturor që zhvillohet çdo vit që nga vitin 1998 në të shtunën e dytë të muajit Gusht në fshatin Lepushë të Kelmendit në vendin e quajtur Qafa e Predelecit.

Në këtë manifestim vajzat e Kelmendit konkurojnë për të qenë më e bukura e Bjeshkëve, për të fituar kurorën “Miss Bjeshka”. Ky është një rast shumë i mirë për t’u njohur edhe me veshjet tradicionale, këngët dhe vallet e Kelmendit.

Nr 16 travel 2015

51

echo

Lonely Planet:

Zbuloni plazhet shqiptare

Riviera shqiptare është reklamuar në “Lonely Planet”, ku publikohen destinacionet më tërheqëse në botë për t’u vizituar nga turistët.

Një ndër këto vende turistike është edhe Shqipëria me plazhet e saj, duke marrë kështu vlerësimin e merituar edhe nga specialistët ndërkombëtarë.

Lonely Planet i referohet Shqipërisë si ‘vend me brigje të thyera, fshatra tradicionalë dhe plazhe të artë’ duke e konsideruar atë si ‘zbulim’ nga ana e turistëve që nisën ta vizitonin një dekadë më parë.

Një përshkrim i detajuar i atmosferës miqësore që krijohet në plazhet shqiptare, përshkruan fshatrat bregdetare si ‘të mbështetur në kodrina të mbuluara me ullinj, me akomodim shumë pranë detit nën shoqërinë e mishit të pjekur në skarë dhe birrave të ftohta’.

Në artikull përmendën plazhe si Palasa, Dhërmiu, Ksamili, Buneci, Himara dhe Borshi, të shoqëruar me foto të fshatrave bregdetarë. Ne si residentë të këtij vendi, nuk na bëjnë mbase shumë përshtypje prania e bunkerëve apo shkëmbinjve në breg të detit, sepse jemi mësuar me to, por këto ishin disa nga detajet e përmendur në guidë, për të tërhequr më shumë turistë.

Lonely Planet ka shkruar gjithashtu një tjetër guidë të detajuar rreth turizmit malor në Shqipëri.

The Guardian:

Butrinti në mesin e 10 Parqeve Kombëtare më të bukur të Europës Gazeta prestigjioze britanike “The Guardian”, në artikullin e saj kushtuar turizmit, rendit 10 parqet kombëtare më të bukura në Europë për t’u vizituar nga turistët, bazuar në sugjerimet e lexuesve.

Mes tyre renditet edhe Parku Kombëtar i Butrintit, të cilin gazeta e rekomandon si një destinacion për t’u vizituar patjetër.

“Shumë pak vizitorë, rrënoja mahnitëse greke, romake, osmane. I ndodhur në pjesën jugperëndimore të vendit, është një destinacion që duhet të vizitohet patjetër nga adhuruesit e historisë së lashtë; krenohet me një numër të konsiderueshëm vendesh arkeologjike dhe konsiderohet si një “mikrobotë e historisë shqiptare”, shkruan gazeta e njohur britanike në artikullin e saj.

Në janar të këtij viti, Butrinti u përzgjodh si njëri nga 12 destinacionet historike për t’u vizituar në Europë nga theculturetrip.com.

10 Parqet Kombëtare të Europës që The Guardian rekomandon se duhen vizituar nga turistët: Durmitor, Mali i Zi Liqenet Plitvice, Kroaci Parku Kombëtar Sierras de Cazorla, Segura dhe las Villas, Spanjë Helvetinjärvi, Finland Pylli Białowieża, Poloni - Bjellorusi Caldera de Taburiente, Ishujt Kanare Pirin, Bullgari Monti Sibillini, Itali Parku Kombëtar i Butrintit, Shqipëri Vatnajökull, Islandë

52

Ukraine Today:

Karavastaja u rekomandohet pushuesve ukrainas Në një shkrim të saj “Ukraine Today” shkruan per natyrën dhe faunën e vendit tonë. Pasi përshkruhet me detaje natyra e veçante e Shqipërisë, shkrimi ndalet te specia më e veçantë e fluturakëve ballkanike, siç është Pelikani Kaçurrel, që gjendet vetëm në Lagunën e Karavastasë.

Gazetari ndalet në faktin që kjo specie gati kapi fundin e saj në vitin 2000 dhe tashmë gjendet e ripërtërirë falë punës së përkushtuar dhe moratoriumit 2-vjeçar të gjuetisë. Pelikani i Lagunës së Karavastasë jo vetëm i shpëtoi zhdukjes, por është bërë një atraksion i lartë turistikë për këtë zonë. Me dhjetra turistë ditorë vizitojnë foletë e pelikanëve në zonën e Divjakës dhe zogj të tjerë të rrallë që gati u zhdukën tërësishtë.

Vizitorë nga vende të ndryshme të Europës dhe botës bëhen kuriozë ta shohin nga afër këtë specie të rralë të shpendëve fluturues. Drejtoria e shërbimit Pyjor në Lushnje, e drejtuar nga Ardian Koçi, ka bërë një punë mjaft të mirë në mbrojtjen dhe shumimin e specieve të rralla në këtë zonë.

Nr 16 travel 2015

53

destinacione vere

Krorëzi

Doni ta keni të gjithë plazhin për vete?

Sapo hedh këmbën në rërën e ashpër me guralecë të bregut, e ndjen pushtetin absolut të qetësisë që mbretëron në plazh. Asgjë nuk dëgjohet tjetër përveç zhurmës së dallgëve, që vijnë të lëpijnë bregun e që përplasen nëpër tre shkëmbinjtë në cep të gjirit. Ky është Krorëzi i magjishëm, plazhi që do ta dashuroni që në takimin e parë.

Për adhuruesit e detit dhe varkave FINIKAS LINES gjatë verës organizon një ditë të bukur jashtë për të zbuluar plazhin më të bukur të Krorëzit një prej plazheve më të bukura të sarandës që ende nukn e keni zbuluar.

54

Do you want to have the beach

all for you?

tou

rs Marina Maritime SA Company Përveç shërbimeve të shumta të Finikas Lines, tashmë mnd të shijoni edhe një destinacion të ri, i cili do t'ju ëjë për vete që në takim e parë.

Vizitoni Krorëzin me anijet turistike të Finikas Line!

Once the sand casting leg stiff pebbly shore, you feel the absolute power of peace that reigns on the beach. Nothing is heard but the noise of waves, that come to lick the side of the overlap in the three rocks in the corner of the bay- three wonderful natural springboard, who held onto their back a lot of young people feet.

This is Krorezi, a wonderful beach at Saranda shore, that you can now reach through the services of Finikass Line Company.

Do you want to have the beach all for you? Well, go and reach Krorez!

Ture të tjera: Sarandë-Krorëz-Porto Palermo Sarandë - Syri i Kaltër Sarandë - Gjirokastër Sarandë - Parga - Sarandë Sarandë - Korfuz - Sarandë

Nr 16 travel 2015

55

Gjiri Gramës, Karaburun, Vlorë Foto: Aldi Karaj; © Klubi Discover Albania

Discovering together....

Konsumohet darka ne Hotel Bolonja Dita II (Dhërmi – Hotel BELLEVUE - Mëngjesi, Darka, Shëtitja me Anije) Mëngjesi në Hotel Bolonja Udhëtim me Anijen Teuta në brendësi të Karaburunit, ku do mund të shini Shpellën e Haxhi Alisë, Gjirin e Shën Janit, te kaloni prane Ishullit të Sazanit, Kepin e Gjuhëzës etj., Plazh në plazhin e Shën Vasilit Kthimi me anije për në Vlorë Vizitë në Manastirin e Zvernecit, që daton që nga Shekulli i VI 18:30 – 20:00 udhëtim për në Dhërmi.

Akomodimi në Hotele BelleVue, Dhërmi.

Darka në hotel Dita III (Hotel Belle Vue Dhermi, Mëngjesi, darka – Gjiri i Gramës me Skaf) Mëngjesi në Hotel Shëtitje me Skaf nga Dhërmiu në Drimadhes - Palasë- Gjiri i Shën Andreas –Gjiri i Gramës Kohë e lirë/Plazh) Darka në Hotel Dita IV (Jal - Hotel, Mëngjesi, Dreka, Darka,Xhiro me Skaf) Mëngjesi në Hotel Vizitë me Skaf tek Shpella e Pirateve dhe në Gjipe- Plazh në Gjipe – Jal Kohë e lire Vizitë në Himarë, dhe Tek kalaja e Himarës.

Konsumohet Darka Aktivitete me Grupin (lojra, Animacione, Zjarr ) Dita V (Himarë, Mëngjesi, Darka) Mëngjesi ne Hotel Kohë e Lire, mund të përdoret për të berë plazh në Jal dhe ndoshta edhe tek Gjiri i Akuarumit.

Akomodimi në Hotel Darka Dita VI (kthimi në Tr) Mëngjesi në Hotel Gjate dites bëhet plazh në Llaman, dhe pasdite bëhet një vizitë në Porto Palermo duke vizituar edhe Kalanë e Himarës.

Kthimi në Tiranë

Riviera

aventurë blu...

Udhetim 6 Ditore ne JUG

Destinacionet qe do te vizitohen fillojne nga Manastiri I Zvernecuit deri ne Porto Palemo tek Kalaja e Alipashesh, duke pershkruar te gjithe Rivieren breg me Breg.

Të përfshira në çmim janë:

5 Netë Hotel 5 Mëngjese 5 (Darka/Dreka (2 Dreka + 3 Darka) Xhiro me anije në Karaburun Shëtitja me Skaf (Dhërmi – Shpella e Piratëve – Gjipe – Jal) Shëtitja me Skaf (Dhërmi – Perivolos – Drimadhes – Palasë – Gjiri Sh.Andreas – Gjiri i Gramës) Transporti gjatë të gjithë udhëtimit me furgon komod (Sprinter) Guidë gjatë të gjithë udhëtimit Foto gjate Aktivitetit Bileta e hyrjes tek Kalaja e Ali Pashësh Biletat e hyrjes tek Manastiri

Çmimi për këtë aktivitet kushton: 279 Euro për Person.

Rezervimi dhe parapagesa duhet bërë të paketn 6 ditë përpara udhëtimit.

Klubiwww.discoveralbanianow.info "Discover Albania www.discoveralbanianow.com Mob: +355 69 40 40 333 Tiranë, Albania

Klubi i kampistave "Discover Albania"

Nr 15 TRAVEL 2015

Nr 16 travel 2015

65

57

Sazani tundimi i ri.... the new temptation...

Fotot: AKT Š

Vizitojeni me anijen turistike "Teuta"

Sazani, ishulli më i madh i Shqipërisë 18 kilometra (10 milje) nga qyteti i Vlorës, i cili është 140 kilometra (85 milje) në jugperëndim të Tiranës. tashmë është tundimi më i ri i turistëve. Qeveria e Tiranës ka planifikuar për të ndryshuar ishullit, pika më perëndimore e Shqipërisë, një ish-zonë ushtarake për dekada të tëra dhe si i tillë, e mbyllur për publikun, në një atraksion turistik, hapja e tij ndaj turistëve dhe vizitorëve, bëhet si pjesë e përpjekjeve të saj për të rritur turizmin në vend.

Sazan Island, 18 kilometers (10 miles) from the city of Vlora, which is 140 kilometers (85 miles) southwest of capital Tirana. The Tirana government has planned to change Sazan Island, Albania’s westernmost point and largest island, a former military area for decades and as such, closed to the public, into a tourist attraction, opening it up to tourists and visitors, as part of its efforts to boost tourism in the country.

h Ud

en

e!

ë to

z buloni e h d in m

teuta boat tours

Anija turistike “Teuta” ju mundëson shëtitje nëpër të gjithë Gjirin e Vlorës, Sazan dhe Karaburun! Çmime ekonomike për grupe deri në 30 persona We offer trips to the Bay of Vlora, the Karaburun Peninsula and Sazani Island, with economic prices for up to 30 persons

Për prenotime – Booking +355 69 33 77 312; 069 46 22 071 Email: teuta.contact@gmail.com

Situated in a dominant position overlooking the beautiful, deep blue Ionian Sea and the clean Radhime beach in the horseshoe bay of Vlora, Regina Hotel offers a truly wonderful spot for relaxing summer holidays. The comfortable conditions and settings combine with the very good service and reasonable prices to create a welcoming and stress free atmosphere. If you are looking for luxury, you will not find it at Regina. However what you will find are: 60 new comfortable rooms and suite conditions, a nice beach, a spectacular view, and friendly willing staff to make your stay an experience to remember.

Bronze Award Quality mark Authentic Albania

Radhimë, Vlorë, Albania; Tel: +355 69 20 65 399; +355 69 26 56 757; www.hotelregina-al.com; info@hotelregina-al.com

Tashmë me anijen Regina Blu, mund të udhëtoni përqark Vlorës, duke shijuar prej saj çfarë nuk keni patur mundësi të shijoni më parë...

Now you can enjoy Vlora from another point of View, with Regina Blu ship, in an unforgettable trip around...

Nr 8 travel 2012

5

Tourist Village Llogora,Vlorë, Albania; Reception: +355693344400; e-mail: info@llogora.com facebook: http://www.fb.com/llogora; milingonat: http://www.milingonat.com/pages.php?pageid=1 Fshati Turistik Llogora ndodhet në zemer të Parkut Kombetar Llogora. Ajo ka një siperfaqe prej 1.2 ha. Në brëndësi të saj ndodhen 16 vila druri, hotel 4 katësh me pishinë të brëndshme, Beer Club, Tavernë, Restorant, Bar, fushë basketbolli, sallë konferencash dhe 2 salla të vogla të cilat mund të përdoren për festa të vogla familjare ose mbledhje.

Në stinen e verës kur temperaturat janë të larta në qytetet e tjera të shqipërisë, në Llogora temperatura gjatë ditës është 10 gradë Celcius më e ulet, ndersa gjatë natës arrin 10-12 gradë Celcius. Kjo ju jep një freski gjatë gjithë ditës dhe një gjumë të ëmbël gjatë natës. Ndërsa në periudhën e dimrit Fshati Turistik Llogora mbulohet nga dëbora. Në brëndësi të territorit tonë shetisin të lirë drera dhe sorkadhe të cilat ju bejnë pushimet tuaja akoma më magjike.

Hiking te organizuara nga Fshati Turistik Llogora (Lartesia 1688 metra)

Shërbimet tona të reja Sauna Hidromasazh Hamam (banjo turke) Estetike SPA Fushë Minigolfi

62

Laguna beach

Velipojë

Shijoni plazhin e kadifenjtë të Velipojës, rërën dhe detin e pafund, magjinë e lagunës, por mbi të gjitha, shijoni kuzhinën e mrekullueshme të Laguna Beach, në ambiente ekzotike, produkete të freskëta deti e shërbim të kulturuar. Kurrë pushimet tuaja nuk kanë qenë më të bukura e plot shije sesa këtu!

Enjoy the Velvet beach of Velipoja, the endless sand and sea, the magic of the lagoon, but above all, enjoy the wonderful cuisine of Laguna Beach, in exotic environments, fresh sea products provided and the high quality of the service. Your holidays have never been more beautiful and full of flavor than here!

Adresa: Rruga e Vilunit, 400 metra pranë lagunës, Velipojë Tel.: +355 67 41 54 544

Nr Nr11 16 travel TRAVEL 2013 2015

63 63

Velipoja Velipoja

Pastërti e Këtë verë, bashkë me plazhin e Shëngjinit, janë cilësuar si pesë prej plazeve më të pastra në Shqipëri, prej Agjencisë Shqiptare të Mjedisit

I gjatë disa kilometra, plazhi ofron hapësira të pafundme të mbushura me rërë të zezë, pisha të buta bregdetare, ujë të pastër e të kthjellët, rezervate natyrore, laguna e ishuj që ndërrojnë formë sin ë përralla. Vende ekzotike, ju zgjojnë dëshirën për pak intimitet, për një gotë birrë apo verë, apo për ndonjë koktej nën strehëzat prej kashte ku mund të uleni me miqtë.

Peisazhi i lagunës shumë qetësues. Nëse doni të drejtoheni në të djathtë të qendrës së plazhit, ju do të mbërrini në grykëderdhjen e Bunës ku ju pret edhe ishulli ranor i Franc Jozefit i cili ndryshon vazhdimisht formë për shkak të lëvizjes së rrymave të lumit dhe detit. Në këtë zonë ndodhet edhe rezervati natyror i Velipojës, një masiv pyjesh shumë të përshtatshme për piknik, ecje të gjata në natyrë dhe fushime ose kampingje disaditore.

Zona ka hapësira të pafundme që të çlodhin syrin 64

mëndafshtë This summer has been declared as one of the five cleen beaches in Albania

A velvet beach, which offers endless space filled with black sand, coastal pines, clean water, natural reserves, lagoons and islands that change shape as in fairy tales. Exotic locations, will awake you the desire for a little privacy, for a glass of beer or wine, or a cocktail under thatched shelters where you can sit with friends. The lagoon’s landscape very soothing.

If you want to refer to the right of the center of the beach, you will arrive at the mouth of Bojana where you waited for the sandy island of Franz Joseph who constantly changing shape due to the movement of river and sea currents. In this area is the natural reservoir of Velipoja, a massive forest very suitable for picnics, outdoor walkers and several day camps. The area has an endless space to refresh the eyes

Nr 16 TRAVEL 2015

65

plazhi ada Adresa: Plazh Velipojë, Shkodër, Albania; +355 68 60 75 877

velipojË, shkodËr, albania Nuk mund të kërkoni më shumë për pushimet tuaja!

Një hapësirë e pakufishme ku qielli dhe deti mbretërojnë më të gjithë madhështinë, nën ca ça çadra ekzotike, me një staf në shërbimin tuaj, ju pret kompleksi Ada, i cili ndodhet në bregdetin e mrekullueshëm të Velipojës.

Restorant me prodhime deti, bar-pub, komplekse sportive, kënde lojrash, parking gjigand.

In a large space where the sky and the sea dominate, you will find some exotic umbrellas, a very friendly service, restaurant with Mediterranean cuisine and fresh products, bar and pub, sportive complex, playground, large parking. A wonderful place to spend your free time!

ada center Qendër, Plazh, Velipojë, Shkodër, Albania; +355 68 60 75 877

Përvoja e pakrahasueshme që keni provuar në Plazhin Ada, tashmë prej shumë vitesh, do t’ju ofrohett në të njëjtën mënyrë, këtë herë mu në qendër të plazhit të magjishëm të Velipojës. Ndanë shëtitores së re, mbi verandën e drunjtë,mund të shijoni prodhime deti, kuzhinë shqiptare, shërbime të shumta, parking gjigand.

The perfect time that you have experienced at Ada Beach, is offered this time right in the center of velipoja beach, where you can enjoy Mediterranean cuisine and fresh products, bar and a lot of services, large parking etc. A wonderful place to spend your free time!

outdoor

Shpella e

ndriçohet nga nxënësit e

Nxënësit e Degës “Sipërmarrje e Agjensisë Turistike” të Shkollës Teknike Ekonomike në një ditë mësimi zyre në modulin: Kujdesi ndaj klientit në agjencinë e udhëtimit dhe turistike

Qëllimi kryesor i arsimit profesional në profilin “ Sipërmarrje e agjencisë turistike, të drejtimit”Ekonomi-Biznes” është “zhvillimi i aftësive të nxënësve për të jetuar në përshtatje me botën që i rrethon, për të menduar, krijuar dhe zgjidhur probleme në mënyrë të pavarur si dhe përgatitja e tyre për t’u punësuar apo vetëpunësuar në v eprimtari profesionale që lidhen me profilin Sipërmarrje e agjencisë turistike”.

Alma Ferhati

68

PĂŤllumbasit ShkollĂŤs Teknike Ekonomike!

Nr 16 travel 2015

69

Ashtu siç mund ta keni lexuar edhe në botimet e kaluara te revistës në shkollën Teknike Ekonomike është hapur dega e Turizmit më saktë “Sipërmarrje e Agjensise Turistike". Kjo degë që për mua nuk është e re së tashmi sepse kanë kaluar 15 vjet që merrem me turizmin. Ka ndjellë dëshira të reja të panjohura më parë, ka ngjallur interes të veçantë dhe më ka bërë më të ndërgjegjshme se jemi ne ata që duhet t’i japim si fillim zhvillim turizmit të vendit tonë, duke pergatitur brezin e ri, të parët që do të mbarojnë si sipërmmarres të nesërm të turizmit, duke e bërë shërbimin ndaj klientit në agjencinë e udhëtimi shumë më cilësor seç është deri tani .

E siç e nisa, Shpella e Pëllumbasit do të ishte destinacioni i radhës për ne, klasën e turizmit. Atje u nisëm si një grup turistik i vërtetë , dhe përjetuam çdo emocion dhe sfidë që do të përjetonte dhe një turist që niset drejt një vendi të panjohur. Rruga nisi me furgona deri në fshatin Pëllumbas, i cili ishte ndalesa e fundit për udhëtimin me makinë dhe pikënisja e një rrugëtimi rreth 30 min në këmbë. Në fakt unë, edhe pse kam vite qe merrem me këtë punë, nuk isha nisur vetë për në shpellë. Jam e lumtur që e bëra këtë udhëtim me nxënësit sepse të fal më shumë kënaqësi, dhe isha tepër kurioze ashtu siç jam e sigurt që kanë qenë edhe ata. Rruga ishte e bukur dhe plot të papritura, fatmirësisht disa prej nxënësve e kishin vizituar dhe më përpara dhe të paktën kishim një siguri që nuk do e humbnim rrugën, ata në këtë rast ishin udhërrëfyesit e grupit. Një lumë i mrekullueshem si ai I Erzenit në këtë pjesë të tij, i jepte panoramës së çdo fotoje të shkrepur një pamje mbresëlënëse. Vendi ynë ka bukuri të jashtëzakonshme e nuk e meritojnë të lihen në harresë kaq thjesht.

Mbase nga 30 min që duhet të ecnim rruga u zgjat pak nga ndalesat tona për të marrë më të mirën e mundshme të çdo gjëje që na kapte syri. Eshtë keqardhës fakti që qëndron kaq pranë nesh një dëshmi e strehës dhe periudhës së hershme të të parëve tanë, jo shumë larg qytetit të Tiranës dhe ne nuk e vlerësojmë e evidentojmë këtë fak sië meriton.

Sigurisht para nesh e kanë vizituar shumë të tjerë e me siguri dhe pas vizitës tonë do hyjnë në shpellë dhe mijëra të tjerë. Shkrimet në muret e saj nuk janë gjëja më e mirë që kanë ditur të bëjnë vizitorët por them se kanë qenë raste gëzimi të cilat kanë dashur që të ngelen gjatë, e ku më mirë se në një vend jo të lehtë për t’u parë. Pasi pushuam pak , dhe morëm kurajo e pajisjet e duhura, u nisëm për t’u futur në errësirën e përjetshme që na dhuroi Shpella e Zezë. Ky ka qenë ndër momentet më të bukura për të gjithë ne, e gërshetuar shumë mirë frika me emocionin.

Të kapur dorë për dore, nxënës e mësuese u nisëm drejt prekjes sadopak të historisë. Më vjen dhe tani për të qeshur teksa kujtoj britmat e disa prej nxënësve që rrëzoheshin por vazhduam të eksploronim vendin. Ndërkohë që njëri nga nxënësit më mbante mua prej dore se po të rrëzohej mësuesja do të ishte më e papërtypshme. Disa nxënës frikësonin të tjerët në mënyrë që të ishin ata që do shkonin më larg. Shumë momente fantastike na shoqëruan teksa rrekeshim të kapnim fundin e shpellës. Sigurisht duhet një punë shumë e gjatë për të arritur fundin e saj, por ne jemi të lumtur që e përjetuam këtë aventurë së bashku.Të gjithë mbetën shumë të kënaqur sepse ne si pak të tjerë në fakt, patëm mundësi ta shikonim vetë dhe jo të mësonim rreth saj nëpërmjet internetit.

Kjo është në fakt gjëja më e keqe që po i ndodh brezit tonë të të rinjve, mungesa e dëshirës për të lëvizur dhe mendimi se ne mund të udhëtojmë drejt destinacioneve të reja nëpërmjet internetit. Sepse ky itinerar nuk kërkon kosto të madhe për të rinjtë në Tiranë e rrethe.

Pavarësisht se kjo përvojë ishte një emocion shumë i bukur që na mbajti peshë për ditë të tëra, dhe ne e përfitojmë edhe prej profesionit, po të mendohesh thellë, nuk është as e vështirë por as e jashtëzakonshme, të bësh një vizitë në një vend turistik të qytetit tënd, të vendit tënd, të kulturës dhe historisë tënde.

Por është e trishtueshme se sa ende pak janë njerëzit e sidomos të rinjtë që e bëjnë këtë gjë.

Vec të tjerash jam e bindur që disa vite më vonë nxënësit e mi do të sjellin turistë të vizitojnë Shpellën e Pëllumbasit dhe shpresoj se deri atëhere do të jetë ndriçuar shpella, që turistët të mos rrëzohen apo të jenë të detyruar të përdorin elektrik dore, për të parë mangësisht bukuritë e saj.

70

Shkolla Teknike Ekonomike merr pjesë në Konferencën e Turizmit

“Turizmi, rruga e sigurt drejt zhvillimit ekonomik”, ishte tema kryesore e Konferencës së VII-të Kombëtare të Turizmit që u zhvillua në Tiranë, në vigjiljen e vitit të 7-të të krijimit të Shoqatës Shqiptare të Turizmit -ATA, e para shoqatë ombrellë në vend e ngritur me mbështetjen teknike të GIZ dhe USAID. I konsideruar si samiti më i rëndësishëm për industrinë e turizmit që realizohet me mbështetjen e Ministrisë së Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes, si dhe të gjithë palëve të interesuara në vend, konferenca bashkoi mbi 150 biznese, individe dhe organizata që veprojnë në këtë fushë, me qëllim diskutimin e problematikave të hasura si dhe parashtrimin e sfidave për zhvillimin e turizmit në vendin tonë.

Zv.ministri i Ekonomisë Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes, Ervin Mete, i pranishëm në këtë aktivitet u shpreh se, turizmi gjithnjë e më shumë po shndërrohet në furnizuesin kryesor të ekonomisë së vendit. I konsideruar si industri kyçe në ekonominë e vendit, zhvil-

limi i këtij sektori po mbështetet me strategji të qarta dhe cilësi Shoqata shqiptare e turizmit, duke u shndërruar në një mjet të qëndrueshëm për të garantuar ritme të larta rritjeje” .

Ai tha se Qeveria do të mbështesë me politika dhe projekte strategjike që janë të lidhura zinzhirë në zhvillimin e turizimit në vendin tonë.

Gjatë këtij takimi ATA dhe Agjencia Kombëtar e Turizmit nënshkruan marrëveshjen e bashkëpunimit që i shërben nxitjes dhe zhvillimit të turizimit në vendin tonë.

Pjesë e këtij aktiviteti u bë edhe Shkolla Teknike Ekonomike, si një tempull jo vetëm I dijes por si një grup interesi I drejtpërdrejtë që nxënësit e sja të ardhshëm do t’I pregatisë pikërisht për indurstrinë e turizmit. Drejtuesit e saj të lartë, mësues e nxënës, ndoqën me vëmendje diskutime mbi politikat dhe aspiratat e ATA-s dhe Ministrisë së Turizmit, për rëndësinë e madhe që ka turizmi si motor I fuqishëm I ekonomisë shqiptare.

Burimi ATSH

Nr 16 travel 2015

71

AROUND

Të udhëtosh

përmes kërkimit:

Turizmi vendas arrin kulmin Laureta Roshi Duke vrapuar nga jugu në veri të Shqipërisë është përherë një eksperiencë e e re, pasi në një vend në dukje të vogël si territor gjen kaq shumë gjëra të ndryshme për t’u parë, prekur, shijuar e për t’u rikthyer pasi edhe një kontakt i ri të tërheq drejt një të panjohure tjetër.

Kjo është Shqipëria, një atraksion pa fund, nisesh për një fundjavë dhe fundjava mbaron si një frymarrje e plotë për të kërkuar më shumë në ajrin ndjellës nga bukuritë malore me luginat dhe mjediset fshatare, në kthjelltësinë e ujërave të detit, nga mjediset bashkohore luksoze në hanet tradicionalë apo turizmin familjar. Shqipëria në çdo periudhë të vitit të grish të endesh duke prekur të panjohurën.

Ky fillim vere përkoi sërish me një fushatë elektorale, zgjedhjet vendore 2015. Çdo dy vjet parafushata përkon me periudhën kur reklama për të vizituar Shqipërinë forcohet, koha kur edhe vendasit programojnë pushimet tradicionale pas mbylljes së sezonit të provimeve të fëmijëve.

Ekspertë të ekonomisë ilustruan me shifra rënien e të ardhurave nga përkimi i fushatave në sezon turistik përmes numrit në rënie të vizitorëve të huaj.

Ndërsa në fotot përmes rrjeteve sociale ka një rritje të reklamës pas fundjavave të vetë shqiptarëve - vizitorë në atdheun e tyre. Një periudhë e mirë kjo për fundjavat me nxënësit e shkollave dhe të rinjtë, për familjarët dhe grupet turistike të profesionistëve, një periudhë për të hapur hartën dhe vendosur me pika të gjelbërta vendet e panjohura të Shqipërisë. Dhe ashtu si padashur çdo foto përmes rrjeteve sociale shndërrohet në një kartvizitë të hapur, një ftesë dhe informacion i shumëfishuar përmes gëzimit dhe harlisjes për të parë edhe diçka tjetër..

Të vizitosh Atdheun mbetet një mënyrë shumë e mirë e kënaqësisë dhe marrjes së energjisë pozitive dhe e përballueshme për buxhetet e familjeve shqiptare si dhe për rrugëtimin e parë kolektiv të vogëlushëve.

Eskursioni i parë ë parashkollorëve në mjediset arkeologjike të Apolonisë përkoi me një grup turistësh nga Azia, aty ku qyteti antik mirëpret gjysmë i zbuluar, në një peizash plot ngjyra në kodrën e dielltë rrethuar nga shtëpitë e zërat e jetës deri në hapësirën ku toka, deti dhe qielli shënojnë një vijë horizonti. Në ajrin e frymëve ndërthuren zërat e fer-

72

merëve të zonës dhe çivitet e dallëndysheve.

Minuta ndjek minutën dhe ora shënon fundin e një vizite që mbyllet me pyetjen “mësuese kur do na sjellësh prapë?”. Mbi një hartë të vogël mbesa ime shënon ekskursionin e parë me klasën në qytetin e Diellit, vetëm pak kilometër larg vendlindjes. Dhe dashuria e kërkimit edukohet në oborrin e shtëpisë me kulturën e mikpritjes dhe dëshirën e respektuar të zhbirimit përtej mureve.

Për herë të parë në Valbonë… Të paharrueshme emocionet, pohon Florinda një studente master e cila pjesë të temës së diplomës ka “Turizmin familjar dhe resurset natyrore”. Një rrugëtim nga jugu në veri të përcjell një botë të rifreskuar në ciklin e natyrës.

Tashmë një lëvizje e lirë dhe mundësitë turistike për të parë përtej kufijve na ka shndërruar në ambasadorë të emocioneve në industrinë e turizmit rajonal dhe për një shtresë të vogël edhe në turizmin elitar përtej kufijve. Ndërsa brenda kufijve një e panjohur ndjellëse shdnërrohet në objekt shifrash.

Në Sarandë pushohet në një ritëm të qetë. Në qytetin e heshtur përsa u takon tifove të fushatave turistët në grupe shëtisin dhe rreziten në plazhet publike.

Hotelet ofrojnë ofertat e para verës me boomin e pikut të sezonit. Shtëpitë në Ksamil dhe Borsh janë të ekspozuara përmes imazheve në internet dhe natyr-

Komani Lake Ferry Tour "Berisha"

For more info or reservations contact:

+355 69 68 00 748; +355 68 52 70 934; +355 68 57 91 007 Offers services as below: Loading on ferry: 1. Rides around the Lake 2.Tourist guide 3. Guest house 4. Taxi service, etc.

1. Autobus 2. Motorcycles 3. Bicycles 4. + other objects

Departs at 9.00 a.m from Koman Departs at 13.00 p.m from Fierzë

Për të gjithë ata që duan të vizitojnë Liqenin e Komanit dhe Lumin e Shalës, ne organizojmë transport nga Tirana, Shkodra, Durrësi si dhe nga Kosova, deri në Liqenin e Komanit. Pas resurseve dhe bukurive që ofron Liqeni i Komanit është e nevojshme një drekë apo darkë me ushqime tradicionale të zonës, të gjitha këto mund t’i ofrojmë si paketë ose edhe veçmas.

Gjithashtu: Guidë për gjatë të gjitha tureve Turet mund të bëhen në çdo kohë Nëse doni të beheni pjesë e udhëtimit tonë të përditshëm në Liqenin e Komanit me tragetin tonë në drejtim të Valbonës dhe anasjelltas, ne organizojmë udhëtimin nga Tirana, Shkodra dhe Durresi, fiks në kohë për të kapur tragetin e linjës në orën 9:00

Personalized offers for groups over 20 people and children under 12 years old travel free

isht shërbimi vjen në standarde më të plota nga viti në vit.

Për Agim Zholin, një nga agjentët turistikë në Sarandë, krijimi i limaneve të vogla do t’i jepte Sarandës pamjen e qyteteve të vendit fqinjë, me gjire plot jahte që ankorohen dhe sjellin të ardhura për banorët. Përmes planeve afatgjata të zhvillimit të territorit, që deti të mos jetë vetëm i kundruar në breg, pjesë e programeve elektorale vjen kërkesa e tregut për lëvizjen e lirë ne det për anijet turistike që ankorohen apo për varkat e vogla që sjellin produktet bio të ujit.

Uria grishëse për të zhbiruar çdo cep të vendit është një garë e mirë pas pyetjes po këtu ke qënë… e ke parë …

Bukuria natyrore e vendit tim dhe koha që jetojmë janë një bashkë, pas një izolimi të mbetur relike në objekte simbol të mbylljes në vendin ku dhe zogjve u ndalohej fluturimi. Ky njësim është një sipërfaqje e matshme në 28 748 kilometër katror ku maja më e larte e Korabit në 2.751 metër e lartë pasohet nga pika të tjera atraktive për sportet dhe dëshirën e njohjes.

Vera e dielltë është padyshim një periudhë e artë pushimi dhe në Shqipëri gjithë viti është më se i bukur. Përtej kufijve turizmi nuk njeh kufizime me hapësira kohore përveçse përshtatjes me ciklet e natyrës… Pak nga pak edhe për ne, sezoni turistik po zgjatet nga fundpranvera deri në vjeshtën e artë.

74

Kodra e Diellit,1220 TetovĂŤ, Tetovo, Macedonia; +389 44 361 227; info@hotelscardus.com

4 stars standard Pool Jacuzzi Sauna Turkish Sauna Sport activities Room services Free Wi-Fi

Stay with us and feel like home...

traveler

“Çeliku i Partisë”

Arkeologji Industriale në Shqipëri Giulia Riva

76

M’u desh shumë koha ta mbaroja këtë shkrim!

Arsyetohem, sepse kam qenë në kërkim të ndokujt që ka punuar në njërën prej fabrikave më të mëdha në Shqipëri - në qendrën e madhe industriale të quajtur Kombinati Metalurgjik i Elbasanit - për t’ju sjellë një histori të dorës së parë në lidhje me këtë fushë të madhe industriale, tani ëmbëlsisht e braktisur (një park vërtet argëtues për të pasionuarit e arkeologjisë industriale!). Por pasi mbërrita deri te vetë Ambasadori shqiptar, sikurse edhe te shumë prej miqve të mi shqiptarë e prapë nuk gjeta gjë, përfundimisht vendosa ta publikoj, duke ndarë me ju fotot e mija si dhe disa informacione që arrita të mbledh në rrjet.

Megjithatë, jam ende e interesuar për ndonjë histori personale rreth këtij vendi madhështor, prandaj nëse ndokush njeh ndokënd që ka punuar aty dhe është i gatshëm ta ndajë me ne përvojën e tij personale, jeni të lutur të më kontaktoni.

Kombinati Metalurgjik ishte projekti më ambicioz i ndërmarrë nga regjimi komunist për industrializimin e Shqipërisë dhe ish-diktatori Enver Hoxha ishte aq krenar për këtë qendër industriale që prodhonte hekur dhe çelik, sa e quante si “çlirimin e dytë të Shqipërisë”.

Ndërtimi i kompleksit nisi në 1962 dhe vazhdoi për afro 25 vjet, me një ritëm të shpejtë sidomos në periudhën 1968-1980.

Duke pasur parasysh maninë e madhështisë së Enver Hoxhës, marrëveshja përfundimtare e kompleksit mbulonte 155 hektarë dhe përfshinte fabrika të ndryshme, nga ajo e çimentos tek e materialeve të karbonatit, por gjithashtu furrat me qymyr koks, uzinën e gizës dhe fabrikën e drurit – të gjitha të lidhura me 47 kilometra linjë të brendshme hekurudhore dhe 35 km rrugë të asfaltuara.

Aty punuan rreth 12 mijë vetë, ndërsa pas ngritjes së Kombinatit Metalurgjik, qyteti pranë – Elbasani, e trefishoi numrin e banorëve.

Ky kompleks gjigant metalurgjik funksionoi si një njësi e vetme deri më 1990, kur tranzicioni ekonomik solli një sërë vështirësish dhe tregtia e lirë shkaktoi falimentimin e shumë fabrikave, të cilat pushuan së ekzistuari. Vetëm pak fabrika vazhdojnë të punojnë ende: shkrirja e çelikut dhe fabrika e oksigjenit, të cilat u janë shitur një kompanie turke.

Aktualisht, kompleksi është një parajsë për dashamirësit e arkeologjisë industriale! Unë kam vizituar shumë fabrika të braktisura, por nuk kam qenë kurrë në një kompleks industrial kaq të madh e të braktisur. Rrënojat moderne shtrihen deri sa t’i zë syri dhe ju mund të shkoni nga njëra zonë në tjetrën përgjatë rrugëve të brendshme të Kombinatit Metalurgjik.

Nr 16 travel 2015

77

FOTOURISM

Ekokapsula, pavarësi

e plotë jete në çift

Të ndërtuara nga studioja sllovake Nice Architects, Ekopasulat (Ecocapsules) mundësojnë jetë normale për dy persona për më shumë se një vit. Mrekullia e kësaj shpikjeje të re ështe vetëmjaftueshmëria: secila njësi është e pavarur për energji dhe ujë. Ata kanë panele diellore, një turbinë me erë, si dhe është dizenjuar në mënyrë të tillë që të mbledhë ujin e shiu. Brenda do të gjeni një kuzhinë dhe tualet me ujë të rrjedhshëm, e sigurisht një dush me ujë të ngrohtë.

Brenda Ekokapsulës gjendet një krevat, tualeti, dushi, si dhe kuzhina me pajisjet më të domosdoshme.

Turbina e erës ka kapacitet 750 watt dhe gjerësi të helikës 2.6 m2, ndërsa panelet diellore u japin 600 Watt energji Ekokapsulës. Nga ana tjetër, bateria me kapacitet të lartë 9.744 Watt/orë dhe me sistem të dyfishtë i siguron energjinë e mjaftueshme "vezës" edhe kur nuk fryen erë apo kur nuk ka diell.

Membrana e jashtme e Ekokapsulës përmban filtra cilësisë së lartë, të cilët e pastrojnë ujin e shiut nga bakteriet deri në 99.99%, duke e bërë çfarëdë burimi të ujit natyror të pijshëm, ndërsa muret e mbushura me materialet më të mira termoizluese ndihmojnë në reduktimin e konsumit të energjisë.

78

Ndërtuesit e kanë quajtur Ekokapsulën të përshtatshme për një gamë të gjerë përdorimesh, që nga shtëpiza turistike, strehimi emergjent, njësi e aksioneve humanitare e deri te stacioni i pavarur kërkimor.

Me formën e vezës, përmasat e një Ekokapsule janë 4.5 x 2.4 x 2.5 metër ndërsa pesha e saj shkon rreth 1.500 kilogramë.

Sa i takon transportimit, secila "vezë" mund të futet lirshëm brenda një kontenjeri standard. Arkitektët nuk i kanë caktuar ende një çmim fiks prodhimit të tyre, por mendojnë se kjo do të varet nga porositë që mund të marrin nga fundi i këtij viti, ndërsa ekzemplarët e parë do të jenë gati gjatë gjysmës së parë të vitit 2016.

Megjithatë, ata kanë llogaritur, se vetëm për transportin me anije një australian nga Melbourni, psh, do të paguajë rreth 1632 dollarë, ndërsa një amerikan nga New Yorku, do të paguajë rreth 2394 dollarë.

Ekokapsula u prezantua për herë të parë për publikun në Pioneers Festival të mbajtur në Vjenë të Austrisë me 28 dhe 29 Maj të këtij viti, duke zguar interes të madh e sigurisht edhe porositë e para, ndërsa po gjatë këtij viti, prototipi do të ekspozohet në Panairin e Sllo-

vakisë në Milano Expo 2015.

Kompania e kishte nisur punën me këtë projekt që në vitin 2008, por vetëm gjatë vitit të kaluar u bënë përparime domethënëse deri në krijimin e prototipit që shihni në foto.

Maqedonia, vend ku çdo ditë jehona e së kaluarës takohet me tingujt e të sotmes. Le të rrahë zemra jote në ritmin e daulles dhe zërin e zamares nga dasma tradicionale e Galiçnikut. Shpirti yt le te bashkohet me shpirtin e këngëve dhe valleve tradicionale folklorike

Maqedonia, është një vend i gurmanëve.

Ndjeni paletën e shijeve të mreullueshme që do ta rrisin oreksin tuaj që nga kafshata e parë. Vendi i verërave të shkëlqyera që nga koha e Aleksanrit të Madh dhe traditës shekullore të specialiteteve të peshkut, siç është trofta e famshme endemike e Ohrit.

Ushqime të ndryshme janë përgatitur dhe shërbyer në preiudha të ndryshme nëpër histori. por një gjë nuk ka ndryshuar në më shumë se njëmijë vjet. Vera më e mirë e shtëpisë në Ballkan, bëhet në Maqedoni.

Gëzuar!

REPORTAZH

Ohri

një grishje e freskët e verës së nxehtë Ky material është mbështetur nga Ministria e Ekoniomisë së Maqedonisë, Sektori i Turizmit

Irena Kanani Ditët e nxehta kanë filluar dhe çdonjërit prej nesh në mendje i vijnë zhurmat e dallgëve, dielli që na përkëdhel fytyrën, dhe dëshira për të provuar ujin që përshkon trupin tonë, duke na freskuar e relaksuar në këtë stinë ëndrrimtare. E në këtë rrëmujë mendimesh dhe dëshirash, më vjen një ftesë si me porosi për të udhëtuar drejt Liqenit të Dritës, për në Ohër.

Drejt Ohrit u nisëm nga Tirana, pasi u siguruam që asgjë nuk na mungonte. Rruga ishte e qetë dhe vëmendjen e mori peisazhi i ripërtërirë që, kur e shikon në këtë stinë thua vërtet që Shqipëria ka një natyrë madhështore. Aty i gjen të gjitha ngjyrat, tokat janë të mbuluara nga të mbjellat dhe pemët të lulëzuara së bashku me frutat që po çelin e rriten. Disa kilometra, pasi kishim kaluar Elbasanin, Librazhdin, ndalesën e parë e bëmë në vendin, ku lavazhet janë kthyer në një habi për çdo të huaj. Nëse do ti numërosh janë gjithsej 8-10 lavazhe, që presin të lajnë makina. Ndodhemi në Urakë, një fshat pranë qytezës së Prrenjasit. Aty provuam ushqimin e zonës në një mëngjesdrekë të shpejtë dhe pas disa minutash u nisëm sërish.

Shpesh përvojat e jetës janë të çuditshme, për herë të parë në jetën time provova kontrollin e doganave. Kjo ndalesë i shtoi humorin udhëtimit tone, pavarësisht se kishte nevojë për kalitje nervash. (E kam fjalën për doganën shqiptare). Kontrolli filloi me makinën, e cila pothuaj u zbraz nga çdo gjë. … të qeshurat u shtuan kur gjatë komunikimit me policët, morëm vesh se ne u kontrolluam se ashtu na kapi sistemi, ose ndoshta sepse Koli kishte tatuazh dhe një pamje të sertë e të ngrysur (ufff edhe ne shqiptarët si bëjmë, duhet të jemi të rregullt, pa tatuazhe e të qeshur, ndryshe konsiderohemi e Qafthanës, së bashku me këtë rrëmujë e adrenalinë të shtuar, udhëtimi mori rrjedhën normale deri në Ohër. Sapo mbërritëm, nuk e hoqa nga dora aparatin fotografik. Doja që çdo gjë të mbetej 80

We would like to draw your attention to one of Macedonian's greatest truths, the truth of Ohrid, an immortal town, a magical hill whose primordial pulsation links ancient and modern times forever. Ohrid has been a living town for two thousand and four hundred years. It is the legitimate descendant of the shining Lychida, a town whose achievements were woven into the tapestry of a powerful ancient civilization. The town of Ohrid is indeed the cultural history of the Republic of Macedonia in miniature. As an Episcopal center in ancient times, and likewise through the widely renowned Ohrid archbishopric, the town has likewise through the centuries represented the entire ecclesiastical history of Macedonia. It bears the name "The Balkan Jerusalem". Trough the activity of St. Clement of Ohrid, the first pan - Slavonic university in Europe was situated here. Ohrid was the most important official capital of the first Slav Macedonian state, of Samuel's empire. And Ohrid was the center of Macedonia's nineteenth century revival. Today Ohrid is a cultural, spiritual and tourist center of Macedonia. And finally, as the crowning glory of its values, Ohrid and Lake Ohrid have been named a world cultural and natural heritage listed city under the protection of UNESCO since 1980.

Ohrid and Lake Ohrid, the Ohrid tourist resort, is a leading tourist center in Macedonia. The most valuable aimes are cultural and sustainable model of tourism as wall as improvement of receptive offer, which is compatible with contemporary tourist needs.

Ohrid the everlasting

city

aty, në rast se memoria ime do të më tradhtonte.

Takimin e parë e patëm me Rrahimin mik e përgjegjës i botimit për Revistën Travel në Maqedoni. Por Ohri nuk të lë të ikësh kaq lehtë, liqeni të thërriste drejt tij, historia, arkeologjia gjithashtu na bënë ftesë. Dhe ne nuk i rezistuam dot të gjitha këtyre emocioneve dhe dëshirave që kishim për të vazhduar të endeshim nëpër Ohrin e bukur. U nisëm drejt kalasë së bashku me bashkëpunëtorët tanë. Rruga ishte e bukur dhe plot supriza, por edhe një trishtim të pashmangshëm ndjeva kur pashë me keqardhje shtëpinë e rrënuar të atdhetarit Hamndi Bej Ohri, që pothuajse mezi mbahej në këmbë. Ndaluam para kësaj ndërtese historike lënë disi në harresë, po që kurrsesi nuk duhet të mungonte në udhëtimin tim.

Kalaja ndodhej rreth 7-10 min larg nga këtu ku ishim, kështu u drejtuam drejt saj. Panorama në pëllëmbë të dorës e Ohrit ishte mbresëlënëse, me çatitë e kuqe qe dukeshin aq bukur mes të gjelbrës së kodrës e blusë së liqenit.

Ikje nga realiteti përmes ëndrrës tënde…

Ohri është “Qyteti i përjetshëm” në pjesën jugperëndimore të Maqedonisë, i cili me pulsimin e tij të lashtë i ndërlidh kohërat e vjetra me ato të rejat përgjatë gjithë shekujve. “Qyteti i dritës” ju thërret që ta shijoni magjinë e të përjetshmes.

Ohri ju ofron gjithçka që mund të imagjinoni, nëse doni plazhin dhe ujin – i keni, nëse e doni diellin – e keni, doni mistiken – do ta keni, ndërsa nëse e doni arkeologjinë dhe tregimet – fitoni gratis dy... relaksin dhe aventurën.

Qyteti i Ohrit është historia kulturore e Maqedonisë në miniaturë, qendra më e rëndësishme arsimore dhe burimi i alfabetizmit të të gjithë popujve sllavë. Në Ohër ndodhet edhe universiteti më i vjetër në Europë (shek. IX), falë veprimtarisë së Shën Klementit dhe Naumit. Për arsye të numrit të madh të kishave dhe manastireve, qyteti njihet si Jerusalem i Ballkanit dhe i Europës. Pamja e mrekullueshme nga kisha e Shën Jovanit-Kaneo, në horizontin e liqenit dhe pasqyrimin margaritar, do të mbetet përgjithmonë në kujtesën e të gjithë atyre admiruesve të qetësisë shpirtërore dhe të bukurive të natyrës mëmë.

Ohri siguron një spektër të tërë mundësish për kënaqësi, madje edhe për shijet më të holla, qyteti është vendi ku mbahen evenimente të

1. Centuries ago, this region was the setting of a glorious era of artistic, cultural, and religious enlightenment. On the shores of this Lake, heavenly icons and mosaics were created, splendid frescoes painted, manuscripts written, and one of the world's first universities - the first Pan Slavic university, was established.

2. Positioned on the old Roman caravan road, known as the Via Egnatia, this region is a bond with the ancient history - II century B.C. In the V century A.D. when the town Lychnidos was an important Early Christian Episcopal center, was built famous basilica at Plaoshnik.

3. In the close surrounding are the remains of the Tsar Samuel's Fortress - 3km of towers and high walls - crown of the evening landscape of Ohrid.

4. On the unique cliff near by the old fisherman's settlement of Kaneo, is one of the most photographed churches in the world, St. John Kaneo (XIII century).

5. The cathedral temple of the Ohrid archbishops, the church St. Sophia, is a frescoes gallery from XI century, and her westfacade architecture gives a spirit to exceptional performances of "The Ohrid summer festival".

6.On the eastern slope of the hill of Ohrid, close to the Upper Gate, is the Ancient Theatre (Hellenistic - roman period) with its sensational monumentality.

7. Cathedral church Mother of God Peribleptos (XIII century) during the Ottoman domination was renamed St. Kliment Ohridski and is one of the most significant mediaeval monuments in Macedonia.

8. One part of the museum complex of St. Kliment is the Gallery

Nr 16 TRAVEL 2015

81

shumta gjatë tërë vitit. Më të vizituara janë: Vera e Ohrit – Manifestim ndërkombëtar muzikor dhe skenik, Bisedat e Përliqevit, Ohrid Fest – Festivali i Muzikës Popullore dhe Folklorike, Festivali Ballkanik i Këngëve dhe i Valleve Popullore dhe Festivali Ndërkombëtar në Fushën e Ekologjisë dhe të Turizmit kulturor.

Kombi maqedonas është komb tradicional, por nga ana tjetër i afrohet kulturës moderne. Për këtë arsye Ohri është befasi e vërtetë për vizitorët të cilët kërkojnë qytezë të qetë historike. Mundësi e shkëlqyer që ta shihni fytyrën e vërtetë të Ohrit, e ndriçuar në mënyrë diskrete nën velin e natës, midis rrugicash të vogla gjarpërore, midis kishash dhe vendesh më të bukura për ta vrojtuar liqenin. Shihni fytyrat e ndryshme të Ohrit në mbrëmje – që prej mistikes dhe asaj të qetë, e deri tek ajo vibruese dhe moderne. Pubet, baret dhe klubet janë këtu, gjithnjë duke ofruar atmosferë të këndshme dhe pozitive, net eksituese dhe të paharrueshme. Andaj, bëhuni gati për aheng gjatë tërë natës në baret moderne deri në rrezet e para të diellit, ose për argëtim në plazh. Jeta e natës në Ohër me siguri do t’jua ofrojë të gjitha mundësitë për ahengun më të shfrenuar. Në Ohër ka edhe restorante të mrekullueshme, të cilat gatuajnë ushqime nga Kuzhina maqedonase, e që paraqet eksperiencë të pasur dhe mbresëlënëse, si dhe sublimat i shkëlqyer shijesh të përgatitura me dashuri dhe përkushtim.

82

of icons, collection of more than 30 icons, one of the most valuable in the world, made by famous mediaeval painters from the time of the Ohrid's Archbishops.

9. In the national museum "The house of Robev family", gests can be surprised of numerous artifacts, archeological heritage and sculptures from the prehistoric time, ancient period and mediaeval Ohrid, found on archeological locations in the old part of Ohrid and its surrounding.

10. One of Ohrid's best-loved landmarks is the Old plane tree (Platanus Orientalis), 800 - 900 years old which trunk is 20m wide.

11. Crossing by the Lake (daylight and evening) is enabled with bigger and smaller boats which finally destination is monastery complex with the church St. Naum (XVI - XVII century, present church) and in which programmers is visiting the church Mother of God Zahumska (XIV century) at the shore of the Lake and can be reached only by boat.

12. In the framework of the mediaeval artistic treasury of Ohrid more important are the churches erected and painted in the caves on the shores or in the vicinity of Lake Ohrid.

Liqeni i qenieve të rralla

Liqeni i Ohrit, i shpallur për Trashëgimi botërore nga UNESCO në vitin 1979 është i vendosur në luginën e thellë dhe të mbyllur, në lindje e kufizuar me malin Galiçica, ndërsa në perëndim me malin Jabllanica. Ky është njëri nga liqenet më të thella dhe më të vjetra në Europë me më shumëse 200 lloje endemike. Vërtetësia për vjetërsinë e Liqenit të Ohrit, i cili shikuar në agim, duket sikur sapo ka lindur bashkë me agimin, qëndron në gjurmët e jetës parahistorike në shtratin e ujrave të tij. Vjetërsia e tij përcaktohet midis 4 dhe 10 milionë vjetësh.

Liqeni ofron kënaqësi të dyfishtë për admiruesit e sporteve të ujit dhe të adrenalinës. Bëhuni dëshmitar i përjetimit të papërsëritshëm – zhytje në lokalitetet e nënujshme arkeologjike, e vetmja në Ballkan. Zhytja është mjaft e afirmuar në Liqenin e Ohrit, i njohur për nga uji i pastër dhe i freskët, ka shumë forma atraktive endemike të jetës, si për shembull Sfungjerin e rrumbullakët Ohrid, i cili jeton në thellësinë prej 35 metrash, si dhe numrin e madh të vendbanimeveh nënujore parahistorike dhe peshq në pjesët shkëmbore që nga vendi i quajtur Gradishte e deri në Tërpejcë.

Çfarë lehtësie ka jeta kur mundesh në çdo çast t’i ndiesh ujërat e kthjellëta të liqenit!

Qëndrimi juaj në Ohër do të jetë i paharrueshëm

OHRI

QYTETI I PËRJETËSISË Ohri është një nga qytetet e rralla në këtë pjesë të botës ku në vazhdimësi janë kryqëzuar civilizimet dhe kanë lënë gjurmët e tyre të cilave tani ju mahniten të gjithë dashamirësit që vijnë ta ndjejnë frymën e këtij qyteti të shenjtë. Bashkë me bukurinë e Liqenit të Ohrit dhe botës së tij endemike bimore dhe shtazore, i lashtë disa miliona vite, janë pjesë e mbrojtur e bukurisë botërore natyrore dhe trashëgimisë nga lista e UNESCOS. Në këto hapësira, thonë se ka jetë të vazhdueshme të njeriut më shumë se 6.000 vite. Nga neoliti deri më sot, në Ohër janë të dukshme gjurmët nga periudha maqedonase heleniste, romake, sllovene, bizantine dhe turke, të cilat historia nuk i ka shkatërruar por i ka mbindërtuar me karakteristika të reja. Gjetjet arkeologjike konfirmojë shumë ngjarje historike dhe kulturore, por edhe shumë legjenda dhe tradita siç është ajo për Kadmon dhe Harmoninë të cilët përmenden si themelues të qytetit.

13. Fish ohrid trout and belvica and lamb are among the favourite main dishes. Countryside speciality "djomleze" and "tavce gravce" are truly pleasure of quiet village kind of tourist offer.The beauty of the Lake, altitude, fresh air and insolation of approximately of 2300h per year, guaranty hilling not only the body, but as well as the soul. Favorable sunlight, climate, and soil provide a beautiful harvest. Local orchards and farms provide a wide variety of fresh fruits and vegetables all round year. Ohrid's wines, whether dark and smooth or crisp and fruity, are among the best in the world. Almost every family makes there own wine (and "rakija") each autumn.

14. Bees make delicious honey from a multitude of wild flowers, and sheep grazing in high pastures from the National Park "Galicica" (the top point "Magaro 2288m") make delicious homemade cheeses.

Në historinë shpirtërore, Ohri është i njohur si qendër e kohëve antike, ndërsa më vonë përmes Kryepeshkopatës së famshme të Ohrit si qendër e histori gjithëpërfshirëse e kishës, prandaj quhet Jerusalemi i Ballkanit". Përmes veprës së të Shenjtëve Kliment dhe Naum, nxënësit e Kirilit dhe Metodijt, Ohri do të bëhet qendër e ortodoksizmit dhe shkrim-leximit dhe kulturës sllovene. Shën.

Kliment Ohridski do ta hap universitetin e parë slloven në Evropë, për të cilin thonë se është më i vjetër se ai i Bolonjës, ndërsa kontinentit të vjetër do t'ia dhurojë Shkollën për humanizmin.

Që gjatë hyrjes në Ohër, thonë se do të ndjeni se jeni në ndonjë vend të çuditshëm dhe harmonik në të cilin e kaluara dhe e tashmja gërshetohen me bukuritë natyrore dhe krijojnë atmosferë të rrallë të qetësisë dhe gëzimit në shpirt.

Duke i vizituar pamjet e shumta kulturore -historike, për secilën prej tyre do të dëgjoni nga ndonjë të dhënë e cila për një çast do ju befasojë, por pastaj do të regjistrohet në memorien tuaj si pjesë e rrëfimit ohridas të rrallë dhe fisnik.

Shëtitjet e kaluara nëpër Liqenin e Ohrit, vendpushimet në mjediset rurale përreth ose ndejat gjatë natës në restorantet, e zmadhojnë ndjenjën e bashkimit të mrekullueshëm të së lashtës dhe të tashmes, të dinamikës dhe qetësisë, ndërsa e gjithë kjo është plotësuar me shpirtin e qetë të nikoqirëve. Thonë se asnjëherë nuk është vonë të jesh në Ohër, sepse nëse këtu vihet një herë, kujtimet shtyjnë që së paku edhe një herë të vizitohet pjesa maqedonase e parajsës.

Kryetari i Komunës

Nikolla Barkaçeski Nr 16 travel 2015

83

HAMDI BEJ OHRI

Një atdhetar i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare Është shumë e saktë thënia “Një popull që nuk kujton të kaluarën dhe nuk i respekton plejadën e atdhetarëve që sakrifikuan për të, në kohërat më të vështira, duke falur edhe gjënë më të shtrenjtë, jetën”, ai popull nuk di të ndërtojë të sotmen dhe as që mund ta planifikojë të ardhmen.

Të kujtosh veprat e njerëzve të mëdhenj të Rilindjes është gjithmonë një pasqyrim që i bëhet kombit. Në mesin e shumë figurave të ndritura atdhetare spikat edhe patrioti Hamdi Bej Ohri. Si për shumë familje atdhetare, fatkeqësisht edhe familja e Hamdi Ohrit ra në kthetrat e rënda të diktaturës komuniste. Kjo përndjekje i erdhi si rrjedhojë e kontributit të madh që ai dha vazhdimisht për çështjen kombëtare. Për Hamdi Ohrin mbi 60 vjet është heshtur. Faik Konica e ka konsideruar si një ndër patriotët më të mirë shqiptarë; Bajo Topulli e krahasonte me Jani Vreton, ndërsa ne shqiptarët akoma heshtim.

Hamdi bej Ohri lindi në qytetin e Ohrit më 4 shkurt të vitit 1872. Ai i përket familjes së dëgjuar të atdhetarit Iljaz Pashë Dibrës-Qokut. Pasi kreu shkollën Ruzhdije në Manastir, vazhdoi për dy vjet mësimet në gjimnazin ushtarak të Stambollit. Në vitin e tretë u shkëput nga shkolla dhe filloi të merret me aktivitete në Lëvizjen Kombëtare. U lidh dhe zhvilloi aktivitete kombëtare me Naim Frashërin, Dr.Ibrahim Temon, Çerçiz Topullin, Dervish Himën dhe Bexhet Bektashin.

Hamdi Bej Ohri, ky luftëtar i paepur në krye të Lëvizjes kombëtare shqiptare u shfaq në momentet më dramatike të ringjalljes së shpresës shqiptare. Në rrjedhën madhore të ngjarjeve për autonominë shqiptare, personaliteti i tij i spikatur, do të renditej krahas figurave të tjera kulmore, në supet e të cilëve ranë brengat e copëtimit. Në këto furtuna u lind dhe u burrërua trupi dhe shpirti i këtij atdhetari, duke u shndërruar në besë e shpresë.

Në vitin 1897 Hamdi Bej Ohri hapi një shkollë shqipe në një ndërtesë të vetën në Ohër, por u diktua nga spiunët e sulltanit. Prandaj u arratis dhe u fsheh në fshatin e Izeglavës në rajonin e Debërçës, ku familja kishte pronat e veta.

Por edhe këtu u zbulua. Nga Debërça, për t’i shpëtuar arrestimit në mënyrë klandestine, u vendos në malet e Dibrës, ku nuk mund të arrestohej pa u derdhur shumë gjak. Për këtë shkak Valiu i Manastirit, Faik Pasha, përdori dinakërinë, duke i premtuar se do ta falte, e bindi që të dorëzohej. Gjykata e dënoi me pesë vite burgim, dënimin do ta kryente në burgun e Manastirut, ku takoi edhe atdhetarin Halit Bërzeshta, që kishte merita të mëdha në

84

përhapjen e arsimit shqip. Këta të dy, në sajë të përvojës së gjatë në propagandimin e shkollës dhe librit shqip, as në qelitë e errëta të burgut nuk qëndruan të qetë. Ata organizuan një kurs të fshehtë, ku të burgosurve shqiptarë u mësonin leximin, shkrimin dhe historinë kombëtare.

Figura e Hamdi bej Ohrit, nuk kufizohet vetëm në Shqipëri. Ajo kalon në Beograd, vazhdon në Bukuresht, Sofje, Selanik, Stamboll etj. Ai ka qenë nga ata atdhetarë të Rilindjes sonë, erudit e polyglot, që njihte rreth dhjetë gjuhë. Ishte iluminist i shquar dhe politikan praktik. Ai nuk shkroi traktat politik si Sami Frashëri “Shqipëria çka qënë, ç‘është dhe ç‘do të bëhet”, apo si Dervish Hima me “Ujanallem” (“Të zgjohemi”), por ishte i pari që e shpërndau, i propagandoi dhe u përpoq t’i vërë në jetë ato në mbarë Shqipërinë. “Princ të Maqedonisë” e kanë quajtur jo vetëm atdhetarët që e donin dhe e respektonin, por edhe shovinistët serbë, për influencën e autoritetin që kishte sidomos në trevat lindore shqiptare. Nga viti 1914 e deri në 24 nëntor 1938, Hamdi Ohri nuk do të rreshtte së jetuari në shqetësimet e mëdha të kombit të vet. Ai kurrë nuk u pajtua me copëtimin e trojeve që u bë në Konferencën e Ambasadorëve në Londër në 1913, e për më tepër me lënien jashtë kufijve të shtetit amë të trevave të Ohrit, Strugës, Manastirit, Kumanovës, Shkupit, Tetovës, Gostivarit, Kërçovës, e Dibrës. Janë me dhjetëra protesta të shkruara prej dorës së tij dërguar organizmave ndërkombëtare apo personaliteteve të shquara evropiane, ku Hamdi Ohri ndihet i revoltuar ndaj kësaj padrejtësie.

Vdes në Tiranë, katër ditë para 26 vjetorit të Pavarsisë. Më 24 Nëntor 1938, Hamdi Ohri mbylli sytë përgjithmonë. Gazeta; “Drita”, njofton se atë ditë në shenjë zie e nderimi u ndërpre pazari, u mbyllën dyqanet dhe në banesën e fundit e shoqëroi një kortezh prej më shumë se 1500 veta. Në varrimin tepër madhështor që populli i Tiranës, i ka bërë këtij burri të Kombit, atdhetari XH. Zelka do të shprehej: ”U bashkua me të vdekurit tanë të pavdekshëm, pas një lufte të gjatë për triumfin e idealit kombëtar, vëllai i ynë Hamdiu” (gazeta “Drita” nr.334 e datës 1 dhjetor 1938).

Jeni lodhur nga zhurma e qytetit?

Dëshironi t’i jepni vetes një pushim të këndshëm? Do të donit që të ndjeni freskinë e natyrës dhe të relaksoni veten tuaj?

Restaurant “PARAJSA E SHARRIT” është vendi ideal për ju. Hapësira malore, bukuritë natyrore, uji i ftohtë i Sharrit, pastërtia e ajrit, shërbimi profesional, mikpritja, janë karakteristikat që qëndrimin tuaj këtu do t’ua bëjnë të paharrueshëm dhe të veçantë dhe do të ndjeheni sikur jeni në parajsë.

Restaurant “PARAJSA E SHARRIT” ofron meny të pasur ushqimore edhe atë: peshk, ushqim tradicional, të gjitha llojet e ushqimeve në skarrë, pije freskuese etj.

E veçanta e këtij restauranti qëndron në mundësinë e organizimit të solemniteteve, takime të ndryshme biznesi, mirëpret delegacione qeveritare, vizita të nga personalitete të shquara, si ato vendas edhe ato të jashtëm si dhe mikëpritje të ngrohtë për të gjithë klientët.

Adresa: Lisec, Tetove Pronar Mazllam Hasani

070256 627 Nr 16 travel 2015

85

Metropol Hotel

MĂŤ e mira nga Ohri...

Settlment Konjsko B.B. 6000 Oher - Maqedoni Tel: +(389) 46 203001 / Fax: +(389) 46 277212 Email: info@metropol-ohrid.com.mk

84

Settlment Konjsko B.B. 6000 Oher - Maqedoni Tel: +(389) 46 203001 Fax: +(389) 46 277212 Email: info@metropol-ohrid.com.mk

Bellevue Hotel

MĂŤ e mira nga Ohri...

Çdo stinë në Voskopojë mund të shijohet mahnitshëm nga veranda e Royal Hotel!

Adresa: Voskopojë-Korçë, Albania Tel: +355 (0)682020911; 0684088797 www.royalvoskopoja.com royal_v_hotel@yahoo.com

Voskopoje Royal Hotel

voskopojë

Vendodhja: Me një strukturë alpine, Hotel Royal Voskopoja ndodhet në Voskopojë, në rrethin e Korcës në lartësinë 1350 m mbi nivelin e detit.

Kapaciteti: 20 dhoma (45 shtretër) të mobiluara me stil. Hoteli ofron dhoma me kushte mjaft komode me nje arredim bashkëkohor, të pajisura me sistem ngrohjeje, ballkone panoramike, etj. Cmimi: 3000-5000 lekë dhoma.

Restoranti: ofron një menu të pasur tradicionale të zonës, të alternuara me kuzhinën ballkanase dhe atë europiane.

Te tjera: bar panoramik, restorant me ambiente dimërore dhe verore, sallë konferencash, kënd çlodhjeje , dhe parkim i garantuar. Organizon shëtitje të ndryshme turistike si : ekspedita dhe shëtitje malore (hiking dhe treeking) , sporte dimërore si ski dhe snowboard dhe sporte verore: mountainbike, 4 X 4 tours & safari.

Location: With an alpine structure, Voskopoja Royal Hotel is located in Voskopojë, in the district ofKorça, 1350 m above sea level. Capacity: 20 rooms (45 beds) furnished with style. The hotel offers rooms with very comfortable conditions with a contemporary furnishing, equipped with heating system, panoramic balconies, etc. Price: 3000-5000 ALL rooms.

Restaurant: offers a rich menu of traditional area, alternating with Balkan and European cuisine.

Others: panoramic bar, restaurant with winter and summer rooms, conference room, recreation angle, and guaranteed parking. Organizes various tourist walk as expeditions and mountain activities (hiking and treeking), winter sports like skiing and snowboard and summer sports: mountainbike, 4 x 4 Tours & Safari.

suplement

Pse Made in Albania?

Ky suplement i revistës Travel do t'i kushtohet tërësisht aktiviteteve prodhuese shqiptare, për të nxjerrë në pah shërbimet dhe bizneset më të mira, produktet e markës, historitë që kanë bërë sukses dhe që e kanë merituar vendin e tyre në tregun shqiptar. Por jo vetëm kaq.

Pjesë e kësaj rubrike të gjatë, do të jenë ato produkte që mund të konkurojnë denjësisht në tregun e jashtëm, që do ta meritojnë mbi etiketën e tyre siglën "Made in Albania", e që do ta mbajnë me krenari këtë markë. Shumë produkte shqiptare e kanë kaluar me sukses këtë test, ashtu si shumë shërbime të tilla meritojnë të krahasohen me standartet e bizneseve të tjera në botë. Përpjekje të pareshtura po bëhen nga shoqata e fondacione të ndryshme për të nxjerë në pah traditën e vjetër, atë që rrezikon të zhduket nga globalizmi por nëse e kultivojmë sërish na bën të veçantë e të dëshirueshëm jo vetëm për vizitorët e huaj por edhe për ne vetë. E kush nuk do të donte t'i provonte edhe një herë recetat e mrekullueshme të gjysheve tona, ushqimet e pastra bio ose natyrale, shijen e dikurshme e të vërtetë të gjërave që sot janë harruar. Prandaj herë pas here, duke patur edhe ndihmën e partnerëve tanë, do të nxjerrim nga Arka e Shijes, pikërisht këto shije të harruara e të dashura që i ka çdo krahinë e Shqipërisë.

Nano Resort Atu ku dashuria për natyrën nuk ka fund

Cesvi vazhdon të bëjë turizëm në Përmet

NJAM NJAM reçelra nga sënduku i gjyshes

Nano Resort

Nano Resort

NjĂŤ dashuri si kjo....

Flora Xhemani Baba

88

NjÍ dashuri si kjo‌.

Fshati Daias, Petrele, Tirane Numri per prenotime: 0672030193 email: nanoresort@yahoo.com Instagram: nano_resort

Nr 16 11 TRAVEL travel 2015 2013

89

Kur dëgjova për herë të parë për Nano Resort, ajo ishte një bisedë mes miqsh, nga ato biseda të Ravesa? Ç’është ky emër i bukur? Ravesa është vajza e të zotit të shtëpisë. Prisni se po i bëj një telefon dhe të për viniju.nëNdërkohë fundjavë. parëtëpër ajo ishte bisedë mes efektmiqsh, po i them që kamerieri fliste në telefonn ne shtëitnim sytë në pesiazhin përballë verandës. thjeshta,Kur pa dëgjova superlativa,përpaherë hyrje të e dalje gjataNano por meResort, një shprehje sa tënjë thjeshtë aq edhe nga ato biseda të thjeshta, pa superlativa pa hyrje e dalje të gjata por me një Ravesa? Ç’është ky emër i bukur? Ravesa është vajza e të zotit të shtëpisë. Prisni Ullinj e vresha pa fund, sa të hante syri. (Më vonë, Ravesa na tha se këto i kishte hapur i ati të gjitha, sepse bërëse,shprehje siç janë zakonisht fjalët e vërteta.

“Kliti Nano ka bërë një gjë të bukur në Daias, perlë.

Ku? Në se po i bëj një telefon dhe po i them për ju. Ndërkohë që kamerieri fliste në telesa të thjeshtë aq edhe efektbërëse, siç janë zakonisht fjalët e vërteta. kishinneqenë të mbushura mesdhetare).

Daias, pas Mulletit.” ka bërë?

Një të fermë.

Fantastike”.

Ky ishte takimi parëDaias, virtual. pas Mul- kodrinatfonn “Kliti NanoÇfarë ka bërë një gjë bukur në Daias, perlë.

Ku?i Në shtëitnim sytë me në shkurre pesiazhin përballë verandës. Ullinj e vresha pa fund, sa vonë, Ravesaideja na tha se këto i kishte atinumrin të gjitha, Çfarë bërë?

Njëgjatë fermë.

Fantastike”. ishte takimi virtual. tha qësyri. i duket(Më shumë interesante e guidës dhe më porositihapur që t’jui jap e saj.sepse Mund ta Takimi letit.” i dytë me NanokaResort ishte pregatitjes së TiranaKy Guide 2015.

Rrugai parë deri atje, e bukur, Ravesatëmëhante kodrinat kishin të mbushura shkurre Takimi i dytë me Nano Resort ishte gjatë pregatitjes së Tirana Guide 2015. në Tiranë, na qenë tha kamerieri.

Ky ishte me takimi i dytë memesdhetare).

Nano Resort. Por ende nuk ishim takuar gjarpërushe, mbi kurbat e buta të kodrinave që shkojnë nga Mulleti drejt Fikasit e pastaj kthehen takoni edhe Rruga deri atje, e bukur, gjarpërushe, mbi kurbat e buta të kodrinave që Ravesa më tha që i duket shumë interesante ideja e guidës dhe më porositi që t’ju Dhe ndonëse dukje,tanjëtakoni gjë e thjeshtë, njëTiranë, kafe e fiksuar dhekamerieri. çfiksuar disaKyherë, nuktakimi u pi dot për Daias.

Ende nuk ardhur mirëFikasit pranvera por hapësira e pamatë të mbushte. e me Ravesën. jap numrin e saj.nëMund edhe në na tha ishte shkojnë ngakishte Mulleti drejt e pastaj kthehen për Daias.

EndeVetëm nuk ideja kishte kryesisht kohe,Resort. veçse pasPor disaende muajsh, do të thotë dikume ngaRavesën. fundi i majit. ardhur pranvera por hapësira pamatë të mbushte. Vetëm ideja e gjel- për shkaqe i dytë me Nano nukqëishim takuar Dhe ndonëse në gjelbërimit dhe emirë pafundësisë të ngopte me ajër e ekënaqësi. dhendërtuar e pafundësisë ngopte e kënaqësi. dukje, një gjë thjeshtë, e fiksuar dhemeriton çfiksuar disa herë, nuk u pitëdot Ravesën ishteenjë kënaqësinjë më kafe vete por kjo ndoshta një shkrim tjetër ku mund tregosh Hyrja ebërimit resortit ishte me gurë të natyralë, në me krah,ajër një çezmë e gdhendur bukur dhe ajo. Në Takimi me shkaqe kryesisht kohe, veçse pas disa muajsh, që do të thotë diku nga fundi Hyrja e resortit ishte ndërtuar me gurë natyralë, në krah, një çezmë e me ngepër se sa me fat duhet të ndihet njeriu, nëse puna e lidh me njerëz të tillë, që të kuptojnë pa qenë oborr, një bahçevan merrej me lulet dhe perimet që bashkë me vreshtat e ullinjtë, kishin mbushur gdhendur bukur dhe ajo. Në oborr, një bahçevan merrej me lulet dhe perimet i majit. të flasëshme gjerë e gjatë për punën për tëmë treguar çfarë si e bënmeriton dhe pse enjë bën por të mbushurqëfaqet e kodrave tejetej. Rruginat që tëkishin çonin nëmbushur verandënmbushur e restorantit,faqet ishinetëkodrave mbushura nevoja Takimi Ravesën ishte njëtënde, kënaqësi vetesepor kjobën, ndoshta bashkë me vreshtat e ullinjtë, shkrim tjetër ku mund të tregosh me nge se sa me fat duhet të ndihet njeriu, tejetej.

Rruginat që të çonin në verandën e restorantit, ishin të mbushura me inkurajojnë e të mbështesin, duke kuptuar plotësisht e imtësisht skarificën e madhe që duhet të bësh në çdo me trëndafila. Tek-tuk tulipanë të vegjël përskuqnin rrëzët e pemëve dhe barit, që e kishin mirëpritur trëndafila.

Tek-tuk tulipanë të vegjël përskuqnin rrëzët e pemëve dhe barit, që nëse puna e lidh me njerëz të tillë, që të kuptojnë pa qenë nevoja të flasësh gjerë hap, për të bërë një punë si kjo.

E përfundimisht kafen e lamë të pinim tek resorti, si mund të ishte ndryshe? këtë lule mysafire të largët (të blerë posaçërisht pwr tw zbukuruar pranverat e resortit nga qyteti i tue kishin mirëpritur këtë lule mysafire të largët. Veranda e restorantit e shtruar e gjatë për punën tënde, për të treguar se çfarë bën, si e bën dhe pse e bën por të kishim edheetakimin tonë të tretëduke me Nano Resort.plotësisht e imtësisht skarificën e lipanëvebukur Amsterdam, në kohën kur resorti ishte vetëm koncept,njëkohësisht kështu në vendndjesinë të valixheve me rroba me elementë tradicionalë, të krijonte e luksit e Kështu,tëdo inkurajojnë të mbështesin, kuptuar ishim nëqëfund të pranverës siç napër e mori mendja, deri në çmenfamilja tëNano solli valixhe me tulipanësh). e restorantit e shtruar bukur me elementë duhet të bëshdhe nëashtu çdo hap, të bërë njëgjelbërmi punë siishte kjo.harbuar E përfundimisht thjeshtësisë, aq fara me finesë ishteVeranda dekoruar.

Kamerieri i parë që doli, na uroi Tashmëmadhe kafen e lamëgjithçka të pinim tek gjetur resorti, si mund ndryshe? do të kishim mirëseardhjen dhe na ftoi të uleshim. se nukaqkishim ardhur të duri, duke përmbytur kishte përpara, kodratëeishte kodrina, fusha e Kështu, oborre shtëpish, e resorti tradicionalë, të krijonte njëkohësisht ndjesinë e luksit Iethamë të thjeshtësisë, me finesë ishte për dekoruar. ngrënë po për të takuar të zotin e shtëpisë. Duhet të flisni me Ravesën, na tha, edhe takimin tonë të tretë me Nano Resort. gjithashtu nuk i kishte shpëtuar kësaj përmbytjeje gjelbëroshe. Larmia e trëdafilave sidomos që kishin çelur Kamerieri i parë që doli, na uroi mirëseardhjen dhe na ftoi të uleshim.

I thamë se nuk kishim ardhur Tashmë ishim në fund të pranverës dhe ashtu siç na e mori mendja, gjelbërmi menaxheren. Por ajo nuk është këtu. Mund ta takoni në Tiranë, tek zyrat, ose për të ngrënë po për të takuar të zotin e shtëpisë. Duhet të flisni me Ravesën, na tha, menaxheren. tufa-tufa, e kishte bërë ambientin mrekullisht të parezistueshëm. Por bukuria e resortit nuk është thjesht se hapësirat janë dekoruar me lule. Poshte pemëve kopshtet me perime, sallatëra jeshile e të kuqe, lakrat, Por ajo nuk është këtu. Mund ta takoni në Tiranë, tek zyrat, ose të vini në fundjavë.

90

një restorant të që thjeshtë e t’ipomerrnit furnizimet sevjen qumështi, se ushqimet të jep toka e deshe fort.

Mirëpo për një burim i besuar? – pyes Ravesën.

50nga vjet iu ngri ëndrra se tokat ikën dhe bashkë me to edhe bagëtia Ka qenë ëndrra e gjyshit. Gjyshi kishte toka pa fund enë çdoDrenovë, gjë që mund të bëhej prej saj.

Edhe ne s’kemi shumë nga kemi dhe origjinën, e ndonëse që e kishte përgati farmacist i lartë Turqi, ka kemi bërëmbaruar këtë fermë, një vit. Tokat janënëpastruar mëbërë parë, çobanin Aty e kishte rreth 2-3 vjetgjithë dhe,jetën. duke pastruar e duke shpirtin mbjellë. te toka, te bagëtia. Nuk ka ilaç më të mirë se ajri i pastër Ngrihemi vizitojmë fermën. biseduar, shëtitur.

Rrone thoshte,tëse qumështi, seDuke ushqimet qëduke të jep toka po gjyshi? ështëpër top50mevjet shëndet.

Oh,ëndrra epo, paska rilindur, desheRron, fort.edhe Mirëpo iu ngri se tokat to edhe bagëtia e çdo doikën rrokadhe mëbashkë shumë seme njëqind vjet. Poo, vjet kur bëmëgjënjëqësi përumund të bëhej prej saj. Edhe ne s’kemi shumë që e rim të vogël për hapjen e resortit, e lamë në ditën e emrit të gjyshit. kemi bërë këtë fermë, gati një vit. Tokat janë pastruar Dhe ditë rreth lindi një2-3 kecvjet nga tufa bagëtivepastruar që kemi këtu.

Atë kec mëatë parë, dhe,e duke e duke embjellë. therëm sivjet po në ditën e emrit të gjyshit. Kur vjen këtu, bëhet Ngrihemi vizitojmë fermën.

Dukeme biseduar, me krahë. Nuktëngopet me tokën me bimët, bagëtitë, duke i përkëdshëtitur. Rron gjyshi? Rron, edhe është top me hel si fëmijë.

Thotë gjjithmonë, po e deshe tokën, edhe ajo të do shëndet. Oh, epo, paska rilindur, do rroka më shumë dhe jep me vjet. bujariPoo, çfarëvjet t’i kërkosh.

Edhe një im atë në fakt mendon se të njëqind kur bëmë si përurim të përdohapjen e resortit, e lamë të povogël kështu, jetë punë rrënje sepse edhe në unëditën me time emrit vëlla kemi atë ditë lindi një kec nga tufa e bagëtive pogjyshit. të njëjtatDhe mendime.

Po pra, se në fakt është pak e çuditshme që kemi këtu. Atë kec e therëm sivjet po në ditën e qëemrit një vajzë e re merret tokën, mebëhet dhitë eme kecat, me domatet, të gjyshit.

Kurme vjen këtu, krahë.

Nuk me manat,me në tokën vend qëme të udhëtojë dukebagëtitë, bërë shoping nëpër botë, ngopet bimët, me i përkëdhel fëmijë.

Thotë gjjithmonë, po eme deshe tokën, i sithem.

Epo jemi edukuar që të vegjël dashurinë përedhe tokën po ajo të do dhe të jep me bujari çfarë t’i kërkosh. Edhe eim po,atë por në edhefakt memendon dashurinë po përkështu, punën. Imdoatëjetë ka shumë nuhatje punë rrënje për biznesedhe në fakt. filluar merretkemi me gjëra guximshme sepse unëKame timtëvëlla po tëtënjëjtat men-që dime. Po pra, se në fakt është pak e çuditshme që

ishte harbuar deri në çmenduri, duke përmbytur

gjithçka kishte gjetur përpara, e kodrina, fusha erëzat, nenexhikët, majdanozi, angjinaret,kodra domatet që ishin ende e oborre e resorti gjithashtu nuk ivetëm kishte jeshile, tregoninshtëpish, se jo gjithçka që është mbjellë, duhej për shpëtuar kësaj përmbytjeje gjelbëroshe. Larmia e bukuri.

Mes pemëve dekorative, skuqnin lulet tashmë të formësutrëdafilave sidomos që kishin çelur tufa-tufa, e kishte ara bërë të shegëve, kumbullat e vogla e tëtëmëdha, manat e zinj….Por ambientin mrekullisht parezistueshëm. bukuria është Ravesa na pritienëresortit verandë,nuk ku ishte ulurthjesht bashkë se mehapësirat shefin e kuzhidekoruar me lule. Poshte pemëve kopshtet me nës,janë e ndërkohë që porisitëm kafen, pyeti: Doni t’ju sjell ndonjë frut perime, sallatëra jeshile e të kuqe, lakrat, erëzat, nganenexhikët, të kopshtit? Për shembull caangjinaret, mana të zinj?

Po natyrisht, e si majdanozi, domatet që ishin ende jeshile, tregonin jo gjithçka është mbjellë, mund të vije deri këtu e të mossehaje fruta nga tëqëkopshtit?

Manat vetëmmjaltë për bukuri. pemëve dekorative, ishinduhej të mëdhenj, të ëmbël,Mes të freskët, se qe të marrin më skuqnin lulet tashmë të formësuara të shegëve, kumshumë shije, i këpusim dhe i vëmë pak në frigorifer para se t’i bullat e vogla e të mëdha, manat e zinj…. shërbejmë….

Ravesa naEh… priti në verandë, ku ishte ulur bashkë me porisitëm Pse shefin bëtë njëe kuzhinës, fermë, që kae ndërkohë kaq shumë që punë, e jo fjalakafen, vjen një pyeti: Doni t’ju sjell ndonjë frut nga të restorant të thjeshtë e t’i merrnit furnizimet nga kopshtit? një burim iPër beshembull ca mana të zinj? Po natyrisht, e si mund suar?të–vije pyesderi Ravesën. këtu e të mos haje fruta nga të kopshtit?

Ka qenë ëndrra Gjyshi kishte pa fund në Manat ishine gjyshit. të mëdhenj, mjaltëtoka të ëmbël, të Drenovë, freskët, qedhe të marrin shumëkishte shije,mbaruar i këpusim dhe i vëmë ngase kemi origjinën,më e ndonëse për farmacist i pak në frigorifer para se t’i shërbejmë…. Eh… lartëPse në Rusi, ka bërë çobanin gjithë rininë e tij.

Aty e kishte shpirtin bëtë një fermë, që ka kaq shumë punë, e jo fjala te toka, te bagëtia. Nuk ka ilaç më të mirë se ajri i pastër thoshte,

nuk prettënë apotënë frigorifer.NëSafakt kohë duhetjulënë vijëkuzhinë në gjendje ngrënshme. procesi i duhet, për të pregatitur, fjala vjen një pulë, pyes shefin ushqimit duhet thënë se fillon disa vjet para se të vijë në e kuzhinës. Ooo, nja 3-4 orë të paktën. Se duhet tavolinën e klientit, sepse fillon që nga kujdesi ushqimi i saj kapur, therur, pregatitur, varet si e për do,tokën, dhënë një valë, pastaj procesi i gatimit…shumë Po mishi viçit? vetëm me pleh organik e jo kimikate,orë. që bagëtia dhe shpendët Ditë. Sepse kur theret, duhet lënë të vijë në gjendje të të ushqehen me çfarë bën toka. Por edhe perimet e frutat, që ngrënshme. Në fakt procesi i ushqimit duhet thënë duken mëdisa të thjeshta për t’usekonsumuar, po aq kujdes.

Një se fillon vjet para të vijë në duan tavolinën e klientit, ditë parafillon shikohet çfarëkujdesi është pjekur duhet,ushqimi asgjë nukikëputet sepse që nga për sa tokën, saj vetëm organik kimikate, që bagëtia kot dheme mbipleh masën.

Unë e die jomirë se sa ushqim më duhetdhe për shpendët të ushqehen me çfarë bën toka. Por edhe një ditë sepse e kam nga përvoja.

Për të bërë një lakror me dy perimet e frutat, që duken më të thjeshta për t’u petë apo edhe duan një byrek, që patjetër bëhet saç, më duhen konsumuar, po aq kujdes.doNjë ditënëpara shikohet çfarë pjekurqësai kemi duhet, nukfermë, këputet kotdhe 16 llojeështë barishtesh, të asgjë gjitha në të egra dhe masën. e di mirë se sa ushqim duhet buta.mbi Spinaqi, laboti,Unë erëzat, radhiqet, lulëkuqet, duhenmë mbledhur për një ditë sepse e kam nga përvoja. Për të bërë e kombinuar në masën e duhur që lakrori ketë shijen e duhur. një lakror me dy petë apo edhe një të byrek, që patjetër Është një shkencë dhe e16gjitha kombinuar meqëpërfitdo bëhet në saç,më mëvete duhen llojee barishtesh, i kemi gjitha në fermë, të egra dhe buta. Spinaqi, imin etëmadh të ushqimit natyral. laboti, erëzat, radhiqet, lulëkuqet, duhen mbledhur e Ferma ka edhe hotel. Ka shumë njerëz sot, për fat të mirë, që kombinuar në masën e duhur që lakrori të ketë shijen të zgjohen të hanë mëngjesin mesdhe të një natyre esi kjo, eduan duhur. Ështëenjë shkencë më në vete e gjitha kombinuar me përfitimin e madh të ushqimit natyral. e të provojnë se si mund të ketë qenë dikur një saraj, apo ajo që Ferma ka edhe hotel.

Ka shumë njerëz sot, për fat tëe dikur me konotacion negativ, quhej shtëpia e beut. Ambientet mirë, që duan të zgjohen e të hanë mëngjesin në mes brendshme paksiaristokrate e pak fshatare, fajancat e portë një natyre kjo, e të provojnë se sime mund të ketë celantadikur e zbukurimet plotapo qëndisma dantella, edhe klasik qenë një saraj, ajo qëedikur mestili konotacion negativ, quhej shtëpia Ambientet e brendshme edhe barok, plotësojnë mëesëbeut. miri një dekor ku gjithkush do të pak aristokrate e pak fshatare, me fajancat e porceldonte të ishte pjesë. anta e zbukurimet plot qëndisma e dantella, stili edhe Kur Ravesa nabarok, përcolli deri te shkallëtmë e verandës, klasik edhe plotësojnë së miri ku njëshushurinte dekor ku gjithkush do tëpodonte ishte uji i shatërvanit, thoshatëme vetepjesë. se ky vend që quhet Nano Kur përcolli deri te shkallët e verandës, ku ResortRavesa është nënafakt një parajsë e vogël në mes të gjelbërimit shushurinte uji i shatërvanit, po thosha me vete se ky dhe seqëvërtet çdoNano gjë atyResort ishte bërëështë me dashuri, nuk do vend quhet në faktndryshe një parajsë të kishte qenë e mundur të bëhej kaq e bukur, kaq e ngrohtë e e vogël në mes të gjelbërimit dhe se vërtet çdo gjë aty ishte bërë menjëkohësisht. dashuri, ndryshe nuk do të kishte qenë kaq mikptitëse e mundur të bëhej kaq e bukur, kaq e ngrohtë e kaq mikptitëse njëkohësisht.

një vajzë e re merret me tokën, me dhitë e kecat, me

nëdomatet, fundin e me vitevemanat, tetëdhjetë dhe e ka zakon të hidhet me kokë në vend që të udhëtojë duke bërë nëshoping një investim, duke i besuar vetëm instinktit të tij. Ky vend këtu, nëpër botë, i them.

Epo jemi edukuar që të me dashurinë përduart tokën edhe në memë qëvegjël e ka krijuar pothuajse me e tij,poderie po, tani por ka shkuar dashurinë punën. shumësepse nuhatje për e shumë se 50 për hektarë.

Dhe Im nukatë ështëkagjithçka, në zonën biznes në fakt. Ka filluar të merret me gjëra të guximVilë Bashtovës Kavajë,e viteve janë edhe gati 140 hektarë të tjerë, ku shme që në në fundin tetëdhjetë dhe e ka zakon mbillen kultura fund,nërriten cilave e përtë hidhet mepa kokë një bagëtitë, investim,mishin dukeeitëbesuar vetëm të të tij.gatuar Ky vend këtu, që ka krijuar dorim përinstinktit klientët, për një ushqim jo evetëm të shijshëm pothuajse me duart e tij, deri tani ka shkuar në më por edhe të shëndetshëm. Është një tokë e çmuar, që shtrihet nga shumë se 50 hektarë. Dhe nuk është gjithçka, sepse fshatrat në kufi me Lushnjen, e deri në tokat buzë detit, ku ndodhet në zonën e Vilë Bashtovës në Kavajë, janë edhe gati 140 Kalaja hektarë të tjerë, Natyrisht, ku mbillen fund, edhe e Bashtovës. nukkultura mund të pa mbash njërriten peshë bagëtitë, mishin e të cilave e përdorim për klientët, prodhimi gjithëvjetor që të vijë nga ferma jote, vetëm me pesë parpër të gatuar një ushqim jo vetëm të shijshëm por cela tokë, mirë t’i punoshËshtë ato. një tokë e çmuar, që edhe të sado shëndetshëm.

Për të ardhur për të ngrënë tek Nano Resort, ështëe deri mirë në që të shtrihet ngae fshatrat në kufi me Lushnjen, tokat masat buzë detit, ku ndodhet e Bashtovës. merrni e të prenotoni, sepseedhe asgjëKalaja nuk ju pret në kuzhinë Natyrisht, nuk mund të mbash një peshë prodhimi apo në frigorifer. Sa kohë duhet, për të pregatitur, fjala vjen një gjithëvjetor që të vijë nga ferma jote, vetëm me pesë pulë, pyes tokë, shefin sado e kuzhinës. nja 3-4 orë parcela mirëOoo, t’i punosh ato.të paktën. Se duhet Për tëtherur, ardhur e për të ngrënë Nano është kapur, pregatitur, varet si e do,tekdhënë njëResort, valë, pastaj promirë që të merrni masat të prenotoni, sepsekurasgjë cesi i gatimit…shumë orë. Po emishi viçit? Ditë. Sepse theret, Nr 16 TRAVEL 2015

91

Njam! Njam!ยฌ4 - ยฌ- ยฌ 4ยฌ, ,! ยฌ- ,- ,ยฌ ,ยฌ

ยฌ -!ยฌ- (-ยฌ6!.ยฌ4 - ยฌ,! ยฌ ++6ยฌ ยฌ! ยฌ- ยฌ ยฌ + ย ยฌ+ ,( ++6ยฌ ! ยฌ6! .+-ยฌ ยฌ! -ย ยฌ,-+ 4 ++6ยฌ ยฌยกยฌ ! ยฌ! ย ยฌ! ยฌ !+ ยฌ,(!! ยฌ .,-!ยฌ ยฌ- ยฌ 6ยฌ + ยฌ ยฌ- ยฌ! ย ยฌ4 - ยฌ- ยฌ( ยฌ ยฌ !+ยฌ ยฌ ! ยฌ- +-ย - ยฌ (+ !-ยฌ ยฌ,(+ ยฌ! ยฌ .-- + ยฌ + ยฌ ยฌ ยฌ ,,ยฌ! ยฌ ย ยฌ ยฌ4 ยฌ4 ยฌ4 + ยฌ ,ย ย ยฌ ยฌ- ยฌ 6ยฌ .-,ยฌ ยฌ,6+.(ย ยฌ

ยฌ,!.+ยฌ ++ ,ยฌ ยฌ,6+.(ย ย ยฌ. ย ยฌ- ,ยฌ,. +ยฌ- - ,ยฌ,. +ยฌ- ยฌNjam!

- ,ยฌ,. +ยฌ- ยฌ Njam!

- ,- ,ยฌ + ยฌ,!!!ยฌ- (- ยฌ -!ยฌ+ ยฌ, ย ยฌ -ยฌ- ยฌ- ,- ยฌ .+ ยฌ6!.ย ยฌ

A mund të kemi një turizëm si në

Përmet?

Dhjetëra festa dhe aktivitete, kulturore, fetare popullore, mjedisore dhe edukuese, mbajnë një ritëm të lartë të zhvillimit të turizmit gjatë të gjithë vitit në Përmet.

Edhe këtë vit, pranvera përmetare erdhi me mjaft aktivitete të shtrira në të gjithë zonën dhe që përfshinë dhe gjallëruan komunitetin e zonës dhe vizitorët e shumtë të pranishëm.

Hapja e sezonit turistik me festën e titulluar “Laver Bariu” (2 maj), festa e Ali Postivanit (14 maj), Festa e Shën Elenës (21 maj), festa e Vëllezërve “Frashëri” ( 25 maj) dhe mjaft festa të tjera të cilat do të zhvillohen në muajt në vijim. Gjithmonë e më tepër rrethi i Përmetit po kthehet në një nyje turistike dhe të gjitha këto nisma dhe evente e lejojnë këtë zonë të ketë një gjallëri të përhershme. A doni të dini se çfarë do t’ju ofrojmë gjatë pjesës tjetër të vitit?

Ndoshta mund të planifikoni edhe udhëtimin tuaj me kë rast. ÇARSHOVË: në këtë komunë festa fetare më e rëndësishme është Shën Pandelimoni, që mbahet ëdo vit në datën 26 korrik. Kjo festë organizohet nga komuniteti ortodoks në fshatin Kanikol. Në këtë festë marrin pjesë banorë të zonës së Çarshovës dhe Petranit si ortodoksë ashtu dhe myslymanë e bektashinj. Festa shoqërohet përveç riteve fetare dhe me këngë, valle dhe bankete me gatime tradicionale.

PETRAN: në fshatin Bënjë në datën 12 nëntor celebrohet festa fetare Shën Maria e Bënjës.

Në këtë festë marrin pjesë shumë banorë ortodoksë nga zonat e Çarshovës, Petranit, Piskovës dhe Përmetit. Veçantia e kësaj feste fetare është pasi të gjithë njerëzit mblidhen në mesnatë në kishën e fshatit Bënjë ku sipas një gojëdhëne popullore, dëgjohet zhurma në formë kërcitjeje që vjen nga diçka e “padukshme”.

PISKOVË: në këtë komunë zhvillohen disa festa fetare si myslymane dhe ortodokse. Në 14 Maj, komuniteti bektashi organizon në teqenë e fshatit Alipostivan, një festë të madhe e cila mbledh çdo vit një numër të lartë njerëzish nga i gjithë vendi . Aty organizohet një banket i madh për nder të Babait të Teqesë. Po në këtë komunë, në fshatin Kosinë, celebrohet festa e Shën Mërisë së Kosinës nga komuniteti ortodoks, ku edhe këtu marrin pjesë mjaft besimtarë nga komuna Piskovë, Petran, Këlcyrë dhe Përmet.

FRASHËR: festa kulturore, për nder të vëllezërve Frashëri, e kthyer tashmë në festë mbarë kombëtare organizohet çdo vit në fshatin nga i cili ata kanë marrë edhe mbiemrin. Rreth 40 vjet më parë u vendos që kjo shtëpi të kthehej në muze në mënyrë që çdokush të ketë mundësinë ta vizitojë. Fshati Frashër rrethohet nga peisazhet e bukura të kodrave e maleve të Kokojkës, Miçanit dhe Golikut. Rruga për në fshat është e shtruar me çakull dhe mund të përshkohet nga çdo lloj automjeti - është e këshillueshme makina të tipit fuoristradë dhe një vozitje me kujdes - por jo në periudhën e dimrit pasi kërkohen mjete të mirëfillta për rrugë malore. Rruga shoqërohet nga panorama të mrekullueshme, mbushur me fshatra të vegjël të ndërtuar me gurë dhe në sfond shfaqet i plotë me bukuritë e tij vargmali i Dhëmbelit. Pak kilometra përpara mbërritjes në Frashër, ndodhet parku kombëtar “Bredhi i Hotovës” që konsiderohet mushkëria natyrore e Jugut të Shqipërisë. Ky park karakterizohet nga një shumëllojshmëri të pasur në bimë dhe kafshë të egra. Data

94

25 maj është në të vërtetë dita e lindjes (25.05.1846) së njërit prej vëllezërve, poetit të madh rilindas, Naimit. Në këtë datë kujtohen dhe dy vëllezërit e tij, Abdyl dhe Sami Frashëri, të shquar për kontributin që i dhanë lëvizjes kombëtare për njohjen e pavarsisë së vendit..

Veçanti të ngjarjes: Pjesëmarrje aktive e të rinjve; Spostimi i manifestimit nga Shtëpia Muze në Teqenë e Baba Nasibiut dhe Baba Alushit; pjesmarrja e shqiptarëve të Kosovës dhe Maqedonisë.

Veçoritë e vendit: stacioni i pyjores që është një ndërtesë dy katëshe karakteristike me gurë; vendpushimi me burim, ujë të freskët në rrugën gjatë parkut kombëtar “Bredhi i Hotovës”.

Koha e udhëtimit: rreth 1 orë e 40’ minuta me makinë nga Përmeti, distanca 40 km;

Lipë: Festa e Shenjtorëve Elena dhe Konstandin zhvillohet në 21 maj, në një vend të shenjtë, i vendosur në një pjesë shkëmbore të malit Dhëmbel mbi fshatin Lipë. Frekuentimet e para të vendit datojnë rreth vitit 1600, por kisha që ishte më parë në këtë vend u shkatërrua në 1967 nga regjimi komunist, pasi u shpall ateist. Por besimtarët vazhduan ta frekuentonin në mënyrë të fshehtë këtë vend. Në 1999, kur regjimi komunist kishte mëse një dekadë që kishte rënë, fshatarët vendosën të rindërtonin kishën në një vend më të përshtatshëm, duke qenë se në të shkuarën ajo ishte e vendosur në një vend të thyer dhe shkëmbor. Megjithatë, banorët hoqën dorë nga ky projekt pasi një dritë e çuditshme shfaqej në vendin ku kisha egzistonte fillimisht. Prandaj, të udhëhequr nga drita e Shën Elenës, fshatarët rindërtuan kishën në të njëjtin vend ku ishte shkatërruar dekada më parë.

Veçanti të ngjarjes: Mbajtja e meshës në natyrë;

Shpërndarja e bukës së bekuar.

Veçoritë e vendit: Uji i shenjtë që pikon, në çdo ditë të vitit, nga një lartësi prej rreth 20 metra nga maja e një shkëmbi të dalë, i mbiquajtur shkëmbi i Shën Elenës; Zakoni i banorëve të Lipës për të shkuar në vendin e shenjtë një ditë para festës për të kaluar natën dhe për t’u marrë me detajet e organizimit.

Pjesëmarrja e banorëve të rrethit të Përmetit është masive, por nuk mungojnë edhe pelegrinë nga qytetet e tjera të Shqipërisë dhe gjithashtu shumë të rinj. E veçantë është pjesëmarrja e besimtarëve të feve të tjera. Bashkia e Përmetit vë në dispozicion automjete falas nga Përmeti për në Lipë, pastaj nga këtu e tutje vazhdohet në këmbë përmes rrugicave të fshatit. Në të dalë të fshatit ndodhet një burim i vogël me ujë të freskët, ku pelegrinët ndalojnë për t’u freskuar dhe për të mbushur ujë. Duke u ngjitur gjithnjë e më lart mund të shijohen pamje të bukura të luginës së lumit Vjosa dhe të qytetit.

Koha e duhur: rreth 15 minuta me makinë nga Përmeti në Lipë + 1 orë në këmbë nga Lipa në kishë; rreth 2 orë në këmbë nga Përmeti në kishë.

Festivali i Filmit për Mjedisin Gjatë muajit maj, qyteti i Përmetit ishte një nga ven-

det e përzgjedhura ku u zhvillua Festivali i Filmit për Mjedisin. Ky aktivitet u organizua nga Ministria Shqiptare e Mjedisit me mbështetjen e Delegacionit të Bashkimit Europian në Shqipëri dhe gjithashtu me mbështetjen e Ambasadave dhe OJF-ve partnere të kësaj inisiative. Në qytetin e Përmetit ky event u organizua nga OJF Cesvi, Bashkia Përmet, drejtoritë e shkollave 9-vjeçare dhe gjimnazi i qytetit.

Kinemaja luan një rol kyç në edukimin dhe rritjen e ndërgjegjësimit të brezit të ri për mbrojtjen e mjedisit dhe në të njëjtën kohë është edhe argëtim për ta. Festivali i Filmit Mjedisor Shqiptar në thelb jep një mesazh unik për mjedisin i cili është i lidhur ngushtë me jetën tonë dhe planetin në të cilin je-

tojmë. Në Përmet, ky event u zhvillua në kinemanë e qytetit në datat 18-19 Maj. Eventi parashikonte dy shfaqe në ditë në mënyrë që të përfshiheshin grupmosha të ndryshme. Paradite, nëpërmjet bashkëpunimit me drejtoritë e shkollave 9-vjeçare, morën pjesë fëmijë të grupmoshave 10-12 vjeç ndërsa pasdite, nëpërmjet bashkëpunimit me drejtorinë e gjimnazit dhe qeverinë e nxënësve, morën pjesë grupmosha 14-18 vejç, gjithashtu dhe qytetarë të tjerë të interesuar për mjedisin. Pjesëmarja dhe interesi i publikut ishte i lartë, kjo falë karakterit dhe ndërgjegjësimit që ka çdo qytetar i qytetit të Përmetit për respektimin dhe mbrojtjen e mjedisit ku jeton. Me mbështetjen e Cesvi-it, u organizua aktiviteti i pastrimit të mbeturinave në ujrat termale të Bënjës në mënyrë që të rritet vetëdijshmëria

institucionale për rëndësinë e mbrojtjes së mjedisit. Angazhimi i Cesvi-it në organizimin e nismave për mbrojtjen e mjedisit dhe natyrës tashmë janë bërë popullore në qytetin e Përmetit. Aktiviteti i sivjetëm kishte si qëllim pastrimin e mbeturinave në një zonë natyrore me një fluks të lartë turistik dhe ndërgjegjësimi i qytetarëve për të qënë më të përgjegjshëm ndaj mjedisit dhe për të bashkëpunuar me autoritetet, në mënyrë që së bashku të mbrojmë mjedisin. Në këtë aksion dhanë kontributin e tyre nxënësit e shkollave të organizuar nga Cesvi dhe duke punuar së bashku, realizuan grumbullimin e mbeturinave në zonën e ujërave termale.

Cesvi ka mbështetur Bashkinë e Përmetit për të krijuar sistemet dhe mekanizmat për të adresuar dhe ngritur vetëdijshmërinë e qytetarëve për çështjet mjedisore.

Nr 16 travel 2015

95

Slow Fish 2015

Për sa i përket promovimit të territorit, Përmeti përfaqësoi Shqipërinë në edicionin e 7 të Slow Fish 2015 që u organizua në Xhenova të Italisë.

Covivium Slow Fish Përmet në bashkëpunim me Shoqatën Cesvi, në kuadër të projektit “Bukë, Kripë e Zemër. Ushqimi, Tradita e Kultura: procese të zhvillimit të përbashkët të zonave të margjinalizuara në veri e jug të Shqipërisë” i financuar nga Kooperacioni Italian, mori pjesë në këtë eveniment ndërkombëtar me dy anëtarë të saj. Shqipëria vëndi i shqiponjave mori pjesë me një powerpoint për luginën e Vjosës me titullin “Vjosa, Perla e Europës”. Në prezantimin në powerpoint u fol për bukuritë e lumit Vjosa, për biodiversitetin, për shumllojshmërinë e specieve të lumit Vjosa ku ndodhen edhe specie në zhdukje që duhen mbrojtur si Gubio Gubio, Barbus, Alburnus, Squalius cephalus, Ngjala, Luntra etj. Duke vazhduar me burimet e tjera që ka lugina e lumit Vjosa si kultura, turizmi, aktivitetet sportive si rafting, kanoa, not. Për të vazhduar më tej me pjatat karakteristike të peshkut dhe si mbështetjen ekonomike të familjeve të luginës, falë peshkut të lumit Vjosa. Në fund u diskutua mbi problematikat që po përballet së fundmi lumi Vjosa si ndërtimi i hidrocentaleve, përdorimi i inerteve të shtratit të lumit për materiale ndërtimi, problemi i ndotjeve të ujrave të zeza dhe mbetjeve urbane dhe peshkimi i paligjshëm. Për objektivat në të ardhmen në krijimin e një shoqate peshkimi dhe bashkëpunimi me shoqata të tjera, mbrojtjen e biodiversitetit të lumit si dhe afrimi i të rinjëve në peshkim. Në këtë edicion morën pjesë nga shumë vënde të Europës dhe të Afrikës si Spanja, Franca, Anglia,

96

Germania, Estonia, Hollanda, Shqipëria, Zvicera, Algjeria, Tunizia, Maroku, Mauritania. Të pranishmit bënë diskutime të hapura dhe ndanë eksperiencat, idetë e tyre rreth temave të biodiversitetit e kulturave të peshkimit, duke i dhënë vlerë peshkimit tradicional dhe komunitetet e peshkatarëve të bashkojne zërin e tyre për t'u përballur me sfidat e përbashkëta për të ardhmen. Për të afruar të rinjtë në peshkim peshkatarët iu përgjigjën pyetjeve të të rinjve për të shpjeguar bukurinë dhe eksperiencën e tyre në peshkimit. U mbajt një tryezë e rrumbullaktë ku u diskutua për të dalë me një deklaratë të përbashkët në mbrojtje të peshkimit artizanal.

Eventi u mbyll me përpilimin e një deklarate e cila u firmos nga të pranishmit.

Festa të shumta tradicionale të zonës, Slow Fish, Festivali i Filmit për Ambjentin, ujrat termale të Bënjës, turizmi, sporti dhe në këtë panoramë të gjerë resursesh nuk mund të mungonte natyra.

Përveç festës përkujtimore të vëllezërve Frashëri (Dita Naimiane), në këtë rajon, Parku Kombëtar “Bredhit i Hotovës” u vizitua së fundmi nga një grup vlerësuesish të Kooperacionit Italian në Shqipëri.

Qëllimi kryesor i kësaj vizite ishte vlëresimi i kapaciteteve menaxhuese të institucioneve lokale që kujdesen për parkun. Lideri i këtij grupi Caterina Carugati, në kuadër të projektit “Natura 2000” të financuar nga Bashkimi Europian me bashkëpuntor projekti Unionin Ndërkombetar të Ruajtjes së Natyrës (IUCN), do të bëjë një analizë të vlerave natyrore dhe problematikave relative të këtij parku për ruajtjen dhe mbrojtjen e tij. Një tjetër motiv i kesaj vizite ishte dhe vlerësimi i nivelit të vetëdijes së komunitetit lokal në lidhje me interesimin e

tij për mbrojtjen e kësaj pasurie kombëtare dhe mundësitë e përfitimeve ekonomike nga ky park.

Analizat e bëra nga ky grup vlerësuesish do të shërbejnë për përzgjedhjen e parqeve natyrore të mbrojtura të cilat do të jenë pjesë e projektit “Natura 2000”. Shpresojmë shumë që kjo nismë, të shërbejë në promovimin e parkut dhe të rrisë turizmin në këtë zonë duke pasur në fokus dhe duke ruajtur në të njëjtën kohë të pandryshuar ambientin e mrekullueshëm të tij.

Ju presim të gjithëve në EXPO 2015 - pasi të përcaktohen datat e eventit - ku do të mund të shijoni prodhimet e njohura të Përmetit dhe të ndjeni aromën e vendit të Shqiponjave.

KONTAKTE: SHBR PRO PËRMET Pro Përmet pro.permet@gmail.com www.visitpermet.org https://www.youtube.com/user/ProPermet RAFTING VJOSA ALBANIA OUTDOORS SPORT Rafting Vjosa Albania Outdoors Sport Ahmet Berzani, mob. 069 27 78 215 SLOW FOOD www.slowfood.com www.terramadre.info Zyra e informacionit turistik Qëndra Kulturore Multifunksionale Shëtitorja OdisePaskali Ora e hapjes: çdo ditë nga ora 9.00 deri në orën 16.00 Ph. +355 (0) 81320015

Përmet

Nr 16 travel 2015

97

pisc-trip

A e keni menduar ndonjëherë se si mund të ishte, po të ndërmerrnit një udhëtim në cilindo vend të Shqipërisë me klubin "Discover Albania"? Ndoshta ende nuk e dini, pavarësisht se shumë të rinj tashmë e kanë provuar. Ne po ju paraqesim këtu një fotoreportazh, se çfarë do të përjetonit ndër të tjera, nëse ndërmerrni një tur me Discover Albania kudo në për Shqipëri....

100

Discovering Together.........

The next trip can be yours.

.......

Perivolos Beach; Tel: +355 39321297 Mob: +355 693554881 hotelionian@hotmail.com www.hotelionina.com

Ionian Hotel is a new and fully equipped / renovated complex that makes your holiday enjoyable. Our hotel is located on the beautiful beach "Perivolos" Dhermi the village where the blue waters combined with beautiful mountainside It will amaze you and make your experience of visiting ... simply unforgettable.

Parku Kombëtar Valbonë Ziç - Tropjë Adresa: Ziç – Valbonë, Tropojë Cel.: 067 3382 162 Cel.: 067 3792 003; Cel.: 069 2118 206 Email.: hotel@hotelmargjeka.com Web: www.hotelmargjeka.com

HOTEL MARGJEKA

Një hotel i ri e shumë luksoz, mikpritës e i ngrohtë, një vend ku elementët modernë të akomodimit janë ndërthurur këndshëm me tradicionalen e dekorimit në gur, gjë që i bën ambientet e këtij hoteli shumë të këndshme. Dhoma të mobiluara me shije dhe komoditet të lartë, e bëjnë qëndrimin tuaj të paharrueshëm.

Restoranti dhe bari, përqafojnë natyrën, e ju japin kënaqësinë e shijimit të Valbonës, duke u kombinuar edhe me shërbimin e stafit, që do t’ju lënë pa fjalë.

bar restorant

A new hotel, luxurious, warm and welcoming, a place where modern elements are intertwined with pleasant accommodation &traditional decoration in stone, which makes the facilities of this hotel very pleasant. Rooms furnished with taste and high convenience, make your stay memorable. The restaurant and bar, located next to, give you the pleasure to enjoy the best of Valbona, in one of its most beautiful points. The cuisine facilities and service staff, will leave you speechless.

Nr 14 TRAVEL 2014

55

Hotel Radika V. Leunovo Mavrovo Republic Of Macedonia Š Radika.Com.Mk Contact: Telephone+389 42 22 33 00 Mobile+389 75 32 53 06 E-Mail Info@Radika.Com.Mk

98

Në Voskopojë çdo ditë dimri është një festë Në ashtu siç e do tradita...

Hotel Royal ajo bëhet e paharruar

Adresa: Voskopojë-Korçë, Albania Tel: +355 (0)682020911; 0684088797 www.royalvoskopoja.com royal_v_hotel@yahoo.com

Voskopoje Royal Hotel

Natural food, comfort, friendly hospitality and above all, tastefull dishes, all based on grill. The products are not to many but the taste is delicious and you will come back to experience again the same pleasure, if you come here once.

VOSKOPOJË Vendodhja: Me një strukturë alpine, Hotel Royal Voskopoja ndodhet në Voskopojë, në rrethin e Korcës në lartësinë 1350 m mbi nivelin e detit.

Kapaciteti: 20 dhoma (45 shtretër) të mobiluara me stil. Hoteli ofron dhoma me kushte mjaft komode me nje arredim bashkëkohor, të pajisura me sistem ngrohjeje, ballkone panoramike, etj. Cmimi: 3000-5000 lekë dhoma.

Restoranti: ofron një menu të pasur tradicionale të zonës, të alternuara me kuzhinën ballkanase dhe atë europiane.

Te tjera: bar panoramik, restorant me ambiente dimërore dhe verore, sallë konferencash, kënd çlodhjeje , dhe parkim i garantuar. Organizon shëtitje të ndryshme turistike si : ekspedita dhe shëtitje malore (hiking dhe treeking) , sporte dimërore si ski dhe snowboard dhe sporte verore: mountainbike, 4 X 4 tours & safari.

Location: With an alpine structure, Voskopoja Royal Hotel is located in Voskopojë, in the district ofKorça, 1350 m above sea level. Capacity: 20 rooms (45 beds) furnished with style. The hotel offers rooms with very comfortable conditions with a contemporary furnishing, equipped with heating system, panoramic balconies, etc. Price: 3000-5000 ALL rooms.

Restaurant: offers a rich menu of traditional area, alternating with Balkan and European cuisine.

Others: panoramic bar, restaurant with winter and summer rooms, conference room, recreation angle, and guaranteed parking. Organizes various tourist walk as expeditions and mountain activities (hiking and treeking), winter sports like skiing and snowboard and summer sports: mountainbike, 4 x 4 Tours & Safari.

63

Nr 11 TRAVEL 2013

63

Marina Maritime SA Company Finikas Lines & Travel has started its activity in 1994 with its central offices in Saranda (Albania). Our main goal is to increase the service quality of the transport of the passengers and of the vehicles for the full satisfaction of our customers. Finikas Lines & Travel is considered to be one of the main operators in the field of the international maritime and overland transport as well as in the field of tourism with different excursions. According to our experience and to the requirements of our customers we have managed to make our best in maritime and overland lines offering our customers speed and comfort for faster and nicer trip.

Makina m e q ira

Rent

Rruga Mitat Hoxha, Mbi portin Detar SarandĂŤ, Albania Tel: 0035585226057; Fax: 0035585225117 Mob: 00355672022004; Mob: 00355692073711 info@finikas-lines.com; finikaslines@yahoo.com marinamaritime.sa@gmail.com www.finikas-lines.com

a Car New cars, lastly produced, qualty service, correct and proffessional Nr Nr17 11 TRAVEL travel 2015 2013

105 107

0 N0 N 16/2015 16/2015

albaniantravel.info albaniantravel.info

The The new new

secret beaches beaches GJERGJI GJERGJI MANO: MANO: ISHULLI ISHULLI I SAZANIT I SAZANIT 1 1 JAJA BUTIRNTI BUTIRNTI PËR PËR 2015 2015 DESTINACIONI DESTINACIONI I RI I RI 102

Mënyra Mënyra mëmë e re e re e shijimit e shijimit të plazheve të plazheve shqiptare, shqiptare, është është t'i vizitoni t'i vizitoni atoato meme anije anije turistike. turistike.

Plazhe Plazhe të njohura të njohura e plazhe e plazhe sekrete sekrete qëqë dodo ta shpërblejnë ta shpërblejnë plotësisht plotësisht fantazinë fantazinë tuaj tuaj nëse nëse i keni i keni menduar menduar atoato aqaq të bukura të bukura sasa nënë përralla. përralla.

Finikas Finikas Lines Lines është është njënjë prej prej kompanive kompanive qëqë juajua mundëson mundëson këto këto shëtitje shëtitje turistike turistike nga nga Saranda Saranda deri deri Porto Porto Palermo.

Palermo.

NëNë Foto: Foto: Plazhi Plazhi i Korëzit, i Korëzit, Sarandë.

Sarandë.

se seshpejti shpejti

OHRI, QYTETI QYTETI FESTIVALI FESTIVALI FOLKLORIK FOLKLORIK OHRI, I PËRJETSHËM FESTA FESTA E MUNGUAR E MUNGUAR I PËRJETSHËM

SHTËPIA SHTËPIA E HARRUAR E HARRUAR E HAMDI E HAMDI BEJ BEJ OHRIT OHRIT