Ik hou van schrijven! Interviewen! Spreekbeurten! Muziek maken! Juf worden! Of presentatrice, of actrice!
Naomi
Ik wil journalist worden. Doen met twee miljoen? Goede doel en huis in het bos. Koala! Kangoeroe!
SPEUR, PUZZEL MEE & WIN
Hint:
Dit woord of deze naam was zo belangrijk in de Slag om Arnhem, dat er een belangrijke plek in Arnhem naar vernoemd is.
In deze Airborne Kinderkrant zitten veel Sjuutjes verstopt. Aan 9 ervan hangt een letter.
Vind jij ze allemaal? Zet ze dan in de goede volgorde. Je vindt dan een woord of naam.
Onder de juiste
Vind je het leuk om meer te leren over de Slag om Arnhem? Houd je van speuren en puzzelen? Ga dan eens naar het Airborne Museum in Oosterbeek en doe de Missie Hartenstein
Missie Hartenstein is een audiotour met speurtocht. Onder begeleiding van soldaat Tommy Atkins los je puzzels en opdrachten op.
Tijdens de tour hoor je verhalen van mensen die de Slag om Arnhem meegemaakt hebben. De audiotour is ingesproken door YouTuber Boris Lange.
Missie Hartenstein is gratis te volgen bij een bezoek aan het museum.
WWW.AIRBORNEMUSEUM.NL
Slag om Arnhem september 1944
Stuur je antwoord in via deze link
‘Ons konijn mocht mee in de kelder’
Mevrouw Adri Over (86) woonde in de Oranjestraat in Oosterbeek, toen de Slag om Arnhem uitbrak. Ze was zes, haar zusje vijf. De redactie sprak met haar over deze periode.
LUISTER NAAR DE podcast
In deze podcast deelt Adri haar oorlogsherinneringen met de 11-jarige Vive. Luister naar haar ontroerende en verdrietige verhaal.
Scan deze QRcode met je mobiel
Toen de gevechten rond Arnhem en Oosterbeek uitbraken, zat het gezin van mevrouw Over in de kelder. In hun huis waren Engelse soldaten, de mitrailleur stond op de eettafel. In het bos tegenover het huis zaten de Duitsers. Ze vochten.
Elsie: Hoe was het in de schuilkelder?
“Het was vreselijk koud en het schieten maakte een enorm lawaai. We hadden watjes in de oren. Lastig om te slapen. Gelukkig waren onze ouders rustig.”
“Ik had mijn knuffels tegen de angst. Er was weinig lucht in de kelder want er lag een matras voor het raam. En we zaten er met zestien mensen. Soms mocht ik even met mijn hoofd uit het raam hangen om lucht te happen. Ons konijn mocht mee in de kelder. Dat hielp.”
“We aten uit de weckpotten die mijn moeder had bewaard in de kelder. Er was bijna geen water. Een dappere buurman haalde water met gevaar voor eigen leven.”
Nathan: Hoe ging de evacuatie?
“Mijn vader had mijn poppen aan een touwtje gebonden zodat ik ze niet kwijt zou raken. We hebben vreselijke dingen gezien, zoals doden en een hoofd van een soldaat met een helm nog op! Vliegtuigen vlogen over. Toen we in Barneveld kwamen, hadden de boeren voor iedereen een eierdopje met een gekookt eitje neergezet.”
Tijn: Hoe ging u om met uw angst?
“Mijn vader sloeg zijn jas om me heen en ik dook weg in zijn armen. We liepen in een dag naar Barneveld. Later werden we naar familie in Friesland gebracht. Daar bleven we negen maanden.”
Roos: Hoe hield u contact met uw familie toen u in Friesland zat?
“We schreven brieven op heel dun oorlogspapier en stuurden kleine pakjes. Onze grootmoeder in Haarlem had zelfs haar gouden oorijzers verkocht voor eten, dus stuurden we haar bijvoorbeeld boter.”
Ging je naar school in Friesland?
“Ja, dat was heel fijn. We leerden schrijven met een griffel op een soort leisteen.”
Aurélie: Had je vrienden daar?
“Ja, we speelden met de kinderen van mijn tante en van de boer die verderop woonde. Daar hebben we nog leren schaatsen op het bevroren water langs de aardappelhoop.”
Fenne: Hoe was de bevrijding voor u?
“Fantastisch. We maakten vlaggetjes van oude lappen en boeren karren werden versierd.”
Elsie: Hoe was het nadat de oorlog was afgelopen?
“We hadden geen kleren. Er kwamen spullen uit andere landen. Alles was
Adri met haar zusje en moeder op het strand in Friesland
op de bon en er was bijna niks. In ons huis was alles kapot.”
Fenne: Wat voelt u nu als u aan de oorlog denkt?
“Ik heb last van nachtmerries en herbelevingen nu met de oorlog in Oekraïne. Ik kreeg jeuk aan mijn handen, net zoals ik dat in de schuilkelder had gehad als kind.”
Tijn: wat heeft u geleerd van de oorlog?
“Dat je geen eten weg moet gooien. En dat iedereen altijd aardig moet zijn tegen elkaar.”
Wat neem jij mee?
Gebruik je een rugzakje om je schoolspullen in mee te nemen?
Stel je voor dat je maar een paar uur de tijd hebt omdat je moet vluchten. Wat zou jij dan meenemen en kijk eens of dat wel past in jouw rugzak?
Adri met haar zusje Hans
IN SEPTEMBER 1944 IS DE OORLOG IN VOLLE GANG, MAAR DE BEVRIJDERS ZIJN NOG LANG NIET IN OOSTERBEEK...
KIJK HOE LIEF
TRUUS AAN HET GRAS KNABBELT!
DIE DAG BEGINT DE SLAG OM ARNHEM. DE GEALLIEERDEN BOMBARDEREN MILITAIRE DOELEN IN ARNHEM, EDE EN OMGEVING DAARNA VOEREN ZE EEN LUCHTLANDING UIT.
WAAROM DOE JE DAT, PAPA?
HUP, ALLEMAAL SNEL DE KELDER IN.
DE ZUSJES ADRI EN HANS ZIJN ZES EN VIJF JAAR.
HIJ IS ZÓ LEKKER ZACHT.
NU MAG IK ‘M WEER!
HET IS HIER VEEL TE GEVAARLIJK! EN TRUUS DAN?
DIE HEB IK.
DAN KUNNEN ER HIER GEEN GRANAATSCHERVEN EN SPLINTERS NAAR BINNEN VLIEGEN.
KIJK, ADRI!
HIER ZIJN WE VEILIG, TRUUS!
MAAR DE SLAG OM ARNHEM DUURT DAGENLANG.
GELUKKIG BRENGT EEN DAPPERE VRIEND WAT WATER ALS HET EVEN KAN.
HIER, STOP DIT MAAR IN JE OREN TEGEN DE HERRIE.
TRUUS STINKT... GAAT ZE DOOD?
WE HEBBEN GEEN ETEN VOOR HAAR.
ALS HET ZO EVEN RUSTIG IS, DAN HAAL IK DE MATRAS VOOR HET RAAM WEG.
MAG TRUUS OOK EEN SLOKJE?
LATEN WE HAAR VRIJ DAN ?!
SNIF, TOE MAAR TRUUS, GA MAAR LEKKER GRAS ETEN.
ALS ADRI AL 85 JAAR IS, VERTELT ZE ER NOG OVER:
WE HEBBEN TRUUS NOOIT MEER TERUGGEZIEN.
WAT ZOU ER MET HAAR GEBEURD ZIJN?
OPGEGETEN DOOR HONGERIGE MENSEN OF WILDE DIEREN?
OF HEEFT ZE EEN RUSTIG PLEKJE GEVONDEN OM TE LEVEN?
Pas in 1945 konden de mensen terug naar hun woonplaats. Maar de hele stad was kapot geschoten. Veel huizen bleken leeg geplunderd.
Eind september 1944 moesten tienduizenden mensen uit Arnhem en omgeving hun huizen gedwongen verlaten. Ze moesten vluchten en op zoek naar onderdak.
Dit is generaal Urquhart. Hij was bevelhebber van de 1e Britse Airborne Divisie. Hij staat hier voor Hartenstein. Daar zit nu het Airborne Museum.
Ahmed Marcouch
GEMEENTE ARNHEM
“De veteranen die elk jaar de graven bezoeken van hun vrienden die hun leven nog moesten beginnen, zeggen: ‘Jullie bedanken ons door voor vrede te zorgen’. Heb jij ideeën over hoe wij dat moeten doen, in Arnhem de vrede bewaren?”
NATHAN: “Altijd proberen neutraal te blijven. Ruzie uitpraten. Evacuatietroepen altijd klaar hebben staan.”
SARAH: “Ruzie uitpraten en niet te groot maken. Als ze er niet uitkomen, burgers laten stemmen.”
ZOË: “Blijven herdenken, want dan sta je stil bij het feit dat alle soldaten gevochten hebben voor ons.”
THOM: “Blijf herdenken zodat landen weten wat oorlog doet.”
NAOMI: “Door aardig tegen elkaar te zijn, en geen geweld te gebruiken als je het niet met elkaar eens bent.”
FENNE EN ELSIE: “Blijven herdenken want dan weten we dat er veel mensen zijn gestorven en dat dat niet meer mag gebeuren.”
ROOS: “Ideeënbussen op openbare plekken neerzetten zodat burgers ook ideeën kunnen delen.”
In 2024 is het 80 jaar geleden dat de Slag om Arnhem gebeurde. 80: Dat is een bijzonder getal. Daarom zijn er dit jaar extra veel activiteiten in de hele Airborne Regio. De Airborne Regio bestaat uit de gemeenten Arnhem, Ede, Renkum en Overbetuwe. In al die gemeenten kun je zelf aanwezig zijn bij activiteiten om de Slag om Arnhem te herdenken, erover te leren of om mee te maken hoe dit geweest moet zijn.
De complete Airborne agenda vind je op WWW.AIRBORNE-REGION.NL
Wij denken dat je deze activiteiten sowieso interessant en leuk gaat vinden!
tot eind 2024 29 aug – 29 sept
Airborne Streetart
Ede
www.bezoek-ede.nl
Het verhaal van Airborne in graffiti!
2 s Ept - 2 okt
Airborne Filmmaand bij Pathé
Arnhem & Ede www.pathe.nl/airborne
White Ribbon Mile
Start Oude Kerk, Oosterbeek www.whiteribbonmile.nl 9-25 sept
Tijdens deze korte wandeling naar de rivier ontdek je hoe een wit lint de militairen in 1944 hielp om te ontsnappen.
7 s Ept
Kleur de Toren
Oude Kerk, Ede www.kleurdestad.nl/ede
Projecteer je eigen tekening op de kerk.
77 e Airborne Wandeltocht www.airbornewandeltocht.nl
De grootst eendaagse wandeltocht van de wereld. Loop 10, 15, 25 of 40 km mee. Samen met al die wandelaars herdenk je ook de Slag om Arnhem.
14 sept
Wolfheze Airborne Xperience #WAX
16.00 uur Plein van Mesdagweg Wolfheze www.dorpsbelangwolfheze.nl
16-22 sept 18 sept
“Broedplaats voor Vrijheid”
Ontmoetingspunt met veel activiteiten zoals een Collegetour, concert en Poolse picknick. Patrijsstraat, Driel www.driel-polen.nl
20.30 uur John Frostbrug, Arnhem www.bridgetoliberation.nl
Airborne Luchtlandingen
9.00-16.00 uur
Ginkelse Heide, Ede www.ede.nl/airborne
Kijk naar droppings van heel veel parachutisten. Een levendige markt en veel leuke workshops. Maak je eigen button of graffiti kunstwerk. Probeer de survivalbaan. Bewonder oude legervoertuigen. Het wordt druk, dus kom met de fiets!
21 sept 26 sept – 13 okt
Race to the Bridge
14.00-17.00 uur
Optocht van oude militaire wagens vanaf
Telefoonweg in Renkum naar Oosterbeek. www.airborne battlewheels.nl
28 sept
Pegasus Wandelfestival Museumplein, Ede www.ede.nl/airborne
21 sept
Airborne Taptoe
Oosterbeek
20.00 uur
Raadhuisplein, Oosterbeek www.airbornetaptoe.nl
WIJK! Cirque de la Liberté
14.00-16.00 uur
Evenemententerrein
Stadsblokken Arnhem cirquedelaliberte.nl
aiRborNe h ErdeNkingeN
In de Airborne Regio zijn er veel herdenkingsmonumenten. In de Airborne maand zijn er herdenkingen om bloemen te leggen en samen stil te zijn. Jij mag daar ook bij zijn. Hieronder vind je de grootste herdenkingen. Meer info over alle herdenkingen lees je op www.airborne-herdenkingen.nl
20 sept - 18.45 uur
March over the Bridge John Frostbrug, Arnhem
20 sept - 19.15 uur
Kransleggingsceremonie Airborneplein, Arnhem
21 sept - 11.30 uur
Airborne Herdenking Ginkelse Heide, Ede
21 sept - 15.00 uur
Herdenking Poolse bijdrage aan de Slag om Arnhem Polenplein, Driel
22 sept- 11.00 uur
Airborne Memorial Service
Arnhem- Oosterbeek War Cemetery Van Limburg Stirumweg, Oosterbeek
Wist je dat deze herdenkingen ook op tv worden uitgezonden? Je kunt live meekijken op TV Gelderland.
Rond de Eusebiuskerk
Tijdens de Slag om Arnhem stond de Eusebiuskerk middenin de vuurlinie. Zowel de toren als het middenschip werden vernietigd. Pas tijdens de herdenking van 75 jaar Slag om Arnhem waren de restauraties voltooid. Samen met de John Frostbrug is deze kerk nu de belangrijkste herdenkingsplek in Arnhem.
We spraken met bezoekers van de Eusebiuskerk over de oorlog, en over wat zij zouden doen als ze er toen bij waren geweest. Ook vroegen we of ze herdenken belangrijk vinden.
Nathan en Sarah
HANNELIE | “De Slag om Arnhem was verschrikkelijk. Mijn vader heeft de oorlog nog meegemaakt. Als ik zelf geëvacueerd zou moeten worden, zou ik dat heel verdrietig vinden.”
MEVROUW S. | “Het was een grote gebeurtenis met veel slachtoffers. Als ik daar bij was geweest, was ik vast heel angstig geweest. Er zijn veel monumenten in Arnhem.”
MEVROUW VAN DE GEMEENTE | “Mijn oma heeft de oorlog meegemaakt. Ik had het vreselijk eng gevonden als ik bij de Slag om Arnhem was geweest, denk ik.”
MENEER EN VROUW | “De geallieerden kwamen om Nederland te helpen bevrijden, maar helaas was het plan mislukt. Wij komen niet uit Arnhem. Ik denk dat ik zou helpen met verdedigen, als ik erbij was geweest.”
Fenne, Elsie, Aurélie
JOSIEN (27) | “In Arnhem wordt de bevrijding elk jaar groot gevierd. Als ik een oorlog zou meemaken, zou ik proberen om goed voor mijn familie te zorgen.”
CARINA (50) | “Ik vind het verschrikkelijk belangrijk om elk jaar de oorlog te herdenken. Ik zou hopelijk in het
ELSIE, AURÉLIE EN FENNE OP ZOEK NAAR EEN GOED VERHAAL
verzet gezeten hebben als ik toen geleefd had; helpen om Joodse mensen te verstoppen.”
LORANT (28) | “Ik kom uit Hongarije en dat vocht helaas mee aan de Duitse kant. Als ik in die oorlog in Arnhem had gezeten, had ik geprobeerd om met een boot naar Ijsland te gaan. Daar was het tenminste veilig.”
Arthur
RERE UIT ZWEDEN | “De Polen stonden aan de ene kant van de John Frostbrug en de Engelsen en Amerikanen kwamen Arnhem binnen aan de andere kant van de Rijn. Zij kwamen uit de lucht. Maar gewone mensen leefden hun gewone levens tijdens de oorlog.”
PETER VAN DER VALK | “Mijn vader en moeder zijn gevlucht tijdens de Slag om Arnhem. Mijn vrouw had een vader in het verzet. Die ging hout sprokkelen met een boot. Er dreef hout in het water om parachutisten tegen te houden. Ik hoop dat ik ook in het verzet was gegaan als ik toen had geleefd. Maar ik denk het niet.”
JOEP SMITS | “Als ik in de oorlog had geleefd, was ik gevlucht naar een land dichtbij waar geen oorlog was.”
Naomi, Zoe, Roos
GEORGI (61) UIT DUITSLAND | “Als er nu oorlog uit zou breken dan zou ik een schuilkelder zoeken en mij daar in verstoppen. Herdenken is belangrijk, want mensen maken elke keer dezelfde fouten. Op dit moment zijn er veel rechtse mensen in Europa en die moeten we wegstemmen.”
MARCEL (73) | “Als ik wat jonger was geweest had ik graag geholpen in de oorlog. Op deze leeftijd had ik niet zo veel kunnen betekenen. Herdenken is heel belangrijk om te doen.”
VRAGEN VAN DE
burgeme E ste R s
VRAGEN VAN DE burgeme E ste R
René Verhulst
GEMEENTE EDE
“Waar ben jij het meest bang voor?
Ben je daarmee ook bang voor een herhaling van wat er ooit gebeurde hier?”
THOM: “De dood.”
NAOMI: “Ik ben bang dat er ooit weer oorlog gaat uitbreken in Nederland want dat lijkt me echt verschrikkelijk.”
FENNE EN ELSIE: “Wij zijn bang dat er weer oorlog uitbreekt, omdat er altijd op de wereld wel ergens oorlog is.”
ROOS: “Ik ben bang voor oorlog omdat ik die altijd al eng vond.”
SARAH: “Ik ben bang voor oorlog, hongersnood, droogte, overstromingen, mensen die de macht willen en niet krijgen, en ongelijkheid voor vrouwen.”
NATHAN: “Ik ben bang dat de oorlog uitbreekt en dat geliefden sterven of achtergelaten worden.”
ZOË: “Ik ben bang dat er weer oorlog komt en dat er veel mensen overlijden.”
ARTHUR: “Ik ben bang dat er oorlog uitbreekt door de Russen.”
een jongen in oorlogstijd
Felix Valk was een jongen van vijftien. Hij woonde in Arnhem ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Hij heeft een dagboek bijgehouden. Dat zit vol spannende fragmenten en bijzondere tekeningen.
INTERVIEW MET
Felix had een zusje, Else Valk. Zij mocht in 2019 meer vertellen over wat hen is overkomen in de oorlog.
Scan met je mobiel en bekijk het filmpje.
We waren aan tafel gaan zitten en hadden eitjes gebakken. Toen hoorden we vliegtuigen. Steeds meer dreunden er aan…. Toen zagen we uit de formatie een ding vallen… en dan naar beneden suisde en zich opsplitste in kleinere banen en dan werden de bommen losgelaten.
We fietsten nu door de verlaten stad. Kapotte ruiten, fladderende gordijnen en kapotte weckflessen over de straat. Onder aan de Bronbeeklaan werden we door een jonge soldaat aangehouden. We moesten onze ausweis laten zien.
Even verder stond een grote Duitse auto, daar hebben ze ook 2 bommen naast gegooid. Toen gingen ze duiken en mitrailleren. Ik zat diep ineengedoken in het schuilgat. Een geloei van motoren, een geknetter en geknal van de kogels.
Ik heb helemaal vergeten te vertellen dat er SS’ers bij ons in huis kwamen en zeiden dat ze een kamer nodig hadden voor een paar zwaar gewonden. Ze kwamen, maar de zwaar gewonden waren niet erg zwaar gewond. De een had een granaatscherfje in zijn been en liep een beetje mank en de ander had iets aan zijn hand. Telkens kwamen er maar SS’ers op bezoek en er was een lawaai van de grammofoon en ze rookten ontzettend.
Wil je het dagboek zien en lezen? Het dagboek van Felix ligt achter glas in Erfgoedcentrum Rozet in Arnhem. Het hele dagboek doorbladeren kan online. Scan de QR.
Brieven
aan Felix valk
Lieve felix, ...
Onze kinderredactie las stukken uit het dagboek. Samen schreven zij denkbeeldige brieven aan Felix.
Felix, wie was hij?
DOOR THOM | Felix was een vijftienjarige jongen die veel oplette. Hij had veel meegemaakt in de Tweede Wereldoorlog. Hij was bang, maar hij hield zich sterk. Sommige dagen waren zoals gewoonlijk, sommige dagen waren heel gevaarlijk. Maar op het einde van de nacht is het altijd dag.
Voor Felix, Ik zou het erg eng vinden, dat de oorlog uitbreekt als ik aan het eten ben. En dat je dan weg moet om spullen te halen en de vliegtuigen ineens komen om te vechten tegen de Duitsers. Ik zou ook in het gat gedoken zijn, maar
Had je gedacht tijdens het fietsen dat de Engelsen zouden komen? Vond je het niet leuk dat je niet
Hoi Felix, Jouw dagboek is heel mooi geschreven en heel uniek. Je kon echt goed tekenen en je wist al goed hoe alles heet, zoals de SS.
Groetjes van Tijn
Beste Felix, Ik heb gehoord dat er een groep sS’erS in je huis gekomen is. Wel fIjn dat ze nIet proBeerden jullie te vermoorden. dat zou nIet de eerste keer zIjn, de Schoften. Wat een avontuur van toen je boodSchappen gIng doen! gekke Felix, veel Succes!
nathan
Hallo Felix, Ik hoorde dat je spannende dingen had meegemaakt. Gaat het nu wel weer met je? Met mij is alles ok. Hebben jullie Duitsers in huis? Hebben jullie genoeg eten? Ik hoop dat de Duitsers weggaan. Ik zie je wel weer een keer!
Doei! Zoë
Lieve Felix, Hoe was het om in de oorlog te leven? Mij lijkt het echt niet fijn. Overal vliegtuigen, bommen en stomme Duitsers. Hoe was het om dat avontuur te beleven?
Groetjes, Fenne
Beste Felix, Ik ben heel blij dat je de oorlog hebt overleefd, na alles wat je hebt meegemaakt. Het lijkt mij zelf echt doodeng dat je niet veilig ergens heen kan en al je vrijheid kwijtraakt. Ik hoop dat je jouw oude leven snel weer kon oppakken.
Groet, Arthur
LIEVE FELIX, ALS JE NOG LEEFT, WAAR BEN JE DAN? IK MIS JE.
REAGEER ALSJEBLIEFT.
AURÉLIE
Hoe liep het af met felix?
Felix heeft de oorlog gelukkig overleefd. Zijn vader, moeder en vier jaar jongere zusje Else ook. Hij is in 1999 helaas overleden, op zeventigjarige leeftijd.
Militaire eenheden
Aan de Slag om Arnhem deden meerdere militaire eenheden mee uit Groot-Brittannië en Polen. De bekendste eenheid is de 1e Britse Airborne Divisie, die als symbool de Pegasus had. Dat is een paard met vleugels. Die zien we nog steeds terug op de Airborne Regio vlaggen. Maar er deden meer eenheden mee, zoals divisies, bataljons en regimenten. Weet jij hoe groot iedere eenheid is? Zet ze dan eens in op de juiste volgorde van grootte: bataljon, divisie, compagnie, peloton, brigade, groep
± 10.000 =
± 2500 = ± 700 = ± 130 =
± 35 = ± 10 =
GEMEENTE OVERBETUWE
“Ook al is de Slag om Arnhem heel lang geleden, toch vinden we het belangrijk om te blijven herdenken. Als jij zelf een herdenking mocht organiseren, hoe zou die er dan uitzien?”
NATHAN: “Interactieve herdenking maken met bijvoorbeeld je eigen boeket maken, brieven schrijven et cetera.”
SARAH: “Ik zou een serieus gedeelte voor oudere mensen en kinderen doen, en een leuk gedeelte voor jongere kinderen. Leuk is bijvoorbeeld workshops en wat eten. Serieus is speeches en kransen leggen.”
ROOS: “Dat allemaal sportverenigingen een show geven.”
TIJN: “Ik zou heel veel strips over de Tweede Wereldoorlog neerleggen en parcourtjes maken. En zorgen dat je in militaire voertuigen kan kijken.”
ARTHUR: “Ik zou iedereen een gratis
Patricia Hoytink-Roubos
‘slapen moest onder een jas ’
Op 4 mei 2024 was er in Heveadorp een herdenking. Journalist
Suzan van Loenen heeft mijn overgrootmoeder geïnterviewd over haar tijd in de oorlog. Dit verhaal heeft ze tijdens de herdenking verteld. Ik hoorde dit van mama en wist niet dat ik iemand kende die de oorlog heeft meegemaakt. Ik wilde ook graag een interview met mijn overgrootmoeder doen. Ik ben naar haar toe gegaan.
DOOR TIJN | Oma vertelde dat zij twaalf jaar oud was in de oorlog. Maar twee jaar ouder dan dat ik nu ben! Het was in de oorlog donker ‘s avonds. De lantaarnpalen stonden uit. Oma Urbaan liep zonder lantaarn door de straat. Eigenlijk mocht ze niet naar buiten maar ze moest de krant van radio Oranje in de straat rondbrengen.
Haar vader had op zolder een radio staan waar ze soms naar luisterden. Ook dit mocht niet.
bergen en haar opa en oma gingen achterop de kar mee. Ze konden verder niks meenemen.
De oma van Tijn heet Det Urbaan-Nijland. Det is de moeder van Tijns oma. Dat noem je ook wel overgrootmoeder of grootoma
Ze zaten tien dagen in de kelder met zeventien man en vanuit de kelder zagen ze huizen in brand staan. Het was te gevaarlijk om thuis in Oosterbeek te blijven. Ze gingen lopend naar Beek-
Haar moeder ging later nog terug op de fiets naar Oosterbeek wat echt heel ver fietsen is, ze was wel anderhalve dag weg. Oma wist niet of haar moeder wel terug zou komen. Ze ging terug om een jas en laarzen op te halen. Toen werd ze aangehouden door Duitsers die vroegen “Wat heb je hier te zoeken! Gelukkig mocht ze doorfietsen.
Oma is bijna een jaar in Beekbergen geweest. Het was fijn om terug te komen, alleen was het huis helemaal kapot. Slapen moest onder een jas.
Oude verhalen
Ken jij mensen die 80 jaar of ouder zijn? Dan leefden zij al tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vraag eens aan hen wat zij nog weten over de oorlog en welke verhalen ze daaroverte vertellen hebben? Aan wie ga jij dit een keer vragen? Schrijf je verhaal hier op en deel het met je klas, je vrienden of je ouders.
Kinderburgemeesters En Kindercollege Aan Het Woord
Waarom herdenkingen zo belangrijk zijn
Kinderburgemeesters en kindercolleges zijn een soort ambassadeur van de gemeente. Zij mogen advies geven over dingen die voor kinderen belangrijk zijn. En zij vertegenwoordigen de gemeenten bij belangrijke gebeurtenissen zoals de herdenkingen. Daarom vroegen wij hen wat ze vinden van de herdenkingen.
Zijn jullie zelf wel eens bij de Airborne herdenkingen geweest?
Bente nog niet: “Maar ik vind het wel heel belangrijk dat deze herdenkingen er zijn want onze helden van de Tweede wereldoorlog moeten nooit worden vergeten”. Dirk, Sleman en Zoë zijn wel geweest. Dirk: “Vorig jaar was ik er met het kindercollege Ede”. Zoë gaat al jaren samen met haar moeder. Sleman is ook al vaker naar de Airborne herdenkingen geweest: “Ik vind het belangrijk dat kinderen er veel van leren”.
Zijn de kinderburgemeesters en -wethouder dit jaar van plan naar de herdenkingen te gaan?
“Jazeker“, zeggen ze allemaal. Bente is bijvoorbeeld 21 september bij de Polenherdenking. “Ik ga bloemen
leggen bij het monument samen met jonge voetballers van voetbalvereniging RKSV Driel. Zij dragen dan het voetbaltenue in de kleuren rood-wit. Dat verwijst naar de rood-witte Poolse vlag”. Zij kijkt ook uit naar de opening van de Airborne maand. Op 30 augustus mogen de meeste kinderburgemeesters daarbij zijn. Samen met de ‘grote‘ burgemeesters hijsen ze dan de Airborne vlaggen omhoog. Dat is het startschot van een maand vol Airborne activiteiten.
Wat heb jullie geleerd van de herdenkingen?
“Dat er mensen voor onze vrijheid hebben gestreden. En dat het heel belangrijk is om dat te blijven herdenken”, zegt Dirk. Sleman en Zoë leggen uit waarom: “Alle soldaten
NoRiNe, lucie, dirk kiNdErcollEgE EdE
hebben vroeger veel gestreden om ons leven beter te maken. Het is fijn dat we nu niet in oorlog leven”, aldus Sleman. “Het is heel belangrijk omdat je dan de mensen herdenkt die voor onze vrijheid, en dus ons leven dat we nu kunnen hebben, hebben gevochten”, zegt Zoë.
Bente zit op de Clara Fabriciusschool in Herveld. Haar school heeft het Indië -herdenkingsmonument in Andelst geadopteerd. “Wij organiseren elk jaar
HET KINDERCOLLEGE EDE LEGT BLOEMEN BIJ DE AIRBORNE HERDENKING IN 2023
slEman kiNdErbuRgEmEestEr ReNkum
de herdenking bij het monument. Sinds ik in groep 5 zit ga ik daar elk jaar heen. Ik vind het een mooie gedachte dat de omgekomen soldaten, die mee hebben gevochten in het voormalige Nederlands- Indië, worden herdacht”.
Vind je dat er meer kinderen naar de herdenkingen moeten gaan?
Alle vier vinden zij van wel. Sleman legt uit: “Het is van belang dat alle kinderen leren wat er in het verleden is gebeurd en waar we nu zijn beland, zodat de historie wordt doorgegeven. Ik ben ook superblij dat er veel kinderen met hun ouders in Nederland zijn opgenomen. En dat er nog een paar veteranen in leven zijn. Ik heb echt respect voor wat zij voor ons hebben gedaan”.
Ook Dirk vindt het belangrijk dat we ervan leren: “Het is belangrijk om zo op een mooie en leuke manier over onze geschiedenis te leren”. Zoë vindt zeker dat er meer kinderen heen zouden moeten gaan: “Want kinderen worden ook groot en zo kunnen ze het zelf doorvertellen als ze groot zijn”. Bente besluit: “Ja, omdat je als kind dan ook leert stil te staan bij de vrijheid waarin wij als kinderen leven want dat is niet vanzelfsprekend voor ieder kind!”
Agnes Schaap
GEMEENTE RENKUM
“De soldaten die Nederland kwamen bevrijden waren heel moedig en daarom eren we ze ieder jaar. Ken je zelf ook moedige mensen die we als stad zouden moeten eren en waarom?”
ROOS: “Mijn zus Fleur en mijn broer Tom. Ze zijn namelijk nergens bang voor en kunnen alles.”
TIJN: “Mijn opa: hij is dapper en lief en hij durft heel veel.”
AURÉLIE: “Vrouwen in Iran. Ze hebben veel regels.”
ZOË: “De mensen die hebben gevochten in WO2 omdat ze de Duitsers weg hebben gevochten.”
NATHAN: “Mijn oma en moeder zijn door heel veel heen gegaan.”
SARAH: “De broer van mijn opa is geboren in de oorlog en leeft nog.”
ARTHUR: “Ik vind mijn overgrootopa heel moedig want hij was in WO2 in Indonesië. Hij was gevangen door de Japanners en hij moest werken aan een brug. Het leven was moeilijk maar hij heeft het overleefd. (Maar daarna is hij vermoord.)
Airborne Museum
Dit museum in Oosterbeek zit in villa Hartenstein. Dit was ook het Britse hoofdkwartier in 1944. Je leert hier alles over de Slag om Arnhem. Maak mee hoe de gevechten waren in de Airborne Experience.
WWW.AIRBORNEMUSEUM.NL
Airborne Museum at the Bridge
Vlak naast de John Frostbrug in Arnhem ligt dit bezoekerscentrum. Hier zie en hoor je meer over wat er gebeurde op deze plek in 1944. Doe mee met de spannende speurtocht over de belevenissen van Jacob, John en Viktor.
WWW.AIRBORNEMUSEUM.NL
Informatiecentrum De Polen van Driel
In Driel, aan de Kerkstraat, vertellen ze je alles over de Poolse helden in de Slag om Arnhem. Vlakbij staat een standbeeld van hun leider, generaalmajoor Sosabowski. Vanaf 9 september is er ook een pop-upmuseum in deze zelfde straat.
WWW.DRIEL-POLEN.NL
IN JOUW BUURT
Er zijn heel veel musea en monumenten die stil staan bij de Tweede Wereldoorlog. Kijk op deze website en ontdek wat er bij jou in de buurt te vinden is: WWW.TRACESOFWAR.NL
Dit zijn de oplossingen van de puzzels op bladzijde 19 en 24:
OPLOSSINGEN
Missies van Toen en Nu
Tot eind september kun je op de Ginkelse Heide, in Cultura en in Pathé in Ede oude en nieuwe foto’s zien. Een militair van toen, generaal John Hackett, en een militair uit de 11 Luchtmobiele Brigade van nu, korporaal eerste klasse Mert Oygur, vertellen over hun missies.
WWW.EDE.NL/AIRBORNE
KRAAK DE CODE
In 1944 bestond er nog geen mobiele telefoon. Ze gebruikten toen radio’s waarmee je met een code met korte en lange bliepjes kon communiceren met elkaar. Weet jij hoe die code heet? En kun jij deze code ontcijferen?
COLOFON
Het juiste antwoord staat hier links (niet stiekem spieken hè!)
Uitgegeven door: Stichting Airborne Region (www.airborne-region.nl) Kinderredactie: Sarah Bakker, Elsie van Dam, Tijn Gerritsen, Roos Haanappel, Aurélie Gribling, Arthur Gribling, Naomi Kuiper, Nathan Polman, Zoë Mac Donald, Fenne Slot, Thom Vuijsters
Grote mensen redactie: Marlies Rothoff, Rosalie Thomassen, Mirjam van Zelst Foto’s: Gelders Archief, FunckSterr Shoots, Airborne Museum Hartenstein, NIOD, Imperial War Museums, Maarten Weij, Mirjam van Zelst Illustraties & strip: Roel Venderbosch
De Airborne Kinderkrant is een uitgave van de Airborne Regio en is mede mogelijk gemaakt door de Airborne regio gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum, Provincie Gelderland en het Vfonds.
