“Het Middellandse Zeegebied miste een krachtige coalitie”

De Med Sea Alliance kwam in 2022 op stoom. Een van de wapenfeiten van deze jonge coalitie is de succesvolle lancering van een online atlas die in kaart brengt hoe actief de illegale bodemberoerende visserij is in beschermde gebieden in de Middellandse Zee. Hoe vorm je een alliantie met vijftien verschillende organisaties? Wat kunnen we leren van hun resultaten en uitdagingen?

Anne Rémy is de coördinator van de alliantie en Aniol Esteban is lid van de stuurgroep en directeur van lidorganisatie Marilles Foundation. Ze gaan in gesprek met onze programmamanager Mens & Natuur Karlijn Steinbusch.

Waarom was deze alliantie nodig?

Anne: “Het was duidelijk dat het Middellandse Zeegebied een dergelijke, krachtige coalitie miste, een samenwerkingsverband om campagne te voeren en beleid te beïnvloeden.”

Aniol: “De Middellandse Zee is een hotspot voor biodiversiteit, maar ook een gebied waar die diversiteit ernstig in het gedrang is gekomen. Het is wereldwijd gezien de meest overbeviste zee. Het was hoog tijd om de krachten te bundelen. De alliantie is uiteindelijk aangejaagd door de financiers Adessium Foundation en Oceans 5. Om precies te zijn in 2019, tijdens een bijeenkomst in Brussel.”

Karlijn: ”Het was lang geleden dat Mediterrane en Brusselse organisaties bespraken hoe ze konden samenwerken om de biodiversiteit in de Middellandse Zee te herstellen. Ook financiers merkten tijdens die samenkomst in Brussel het enthousiasme in de groep op.” uitbreiden. Het was heel belangrijk om deze drie thema’s te selecteren, zodat we een duidelijke focus kregen.”

Hoe bereik je consensus met een grote groep?

Karlijn: “Echte samenwerking smeden kost tijd en dat lukt niet in een workshop van twee dagen. Het is belangrijk dat er een open en veilige omgeving ontstaat waarbinnen mensen hun ervaringen, kennis en ideeën willen delen. Daarom hebben we ervoor gekozen om een uitgebreider proces in te gaan onder leiding van een externe facilitator. Zij heeft gewerkt aan een

Links: een walvis is in de Middellandse Zee verstrikt geraakt in vissersnetten. Rechts: bij bodemberoerende visserij slepen de netten over de zeebodem, waardoor de bovenste laag van de zeebodem wordt omgewoeld.

Anne: “De diversiteit van onze leden is heel groot: van kleine, lokaal opererende organisaties tot de grotere internationale spelers. Wat mij meteen opviel aan de alliantie – en mij ook aantrok – is de scherpe focus op drie hoofdthema’s: de effecten van bodemberoerende visserij verminderen, zorgen voor een goede handhaving op zee en de beschermde mariene gebieden en gebieden met beperkte visserij beschermen en stimulerende omgeving, het definiëren van gezamenlijke doelen en de wijze waarop de organisaties zich wilden verenigen.”

Wat heb je geleerd van het werken met zo'n diverse groep organisaties?

Anne: “In de Med Sea Alliance heb je te maken met zoveel verschillende culturen, standpunten en werkwijzen. Deze complexiteit wordt gelukkig gecompenseerd door wat het ons oplevert: als we een probleem hebben, dan realiseer ik me dat het fantastisch is dat vijftien experts zich erover kunnen buigen. Je hebt daarmee vijftien keer meer kans om het probleem op te lossen.”

Aniol: “Volgens mij is het vooral heel belangrijk dat de leden inzien wat de voordelen van de alliantie zijn. Gelukkig blijken die voordelen wel uit de eerste vier projectvoorstellen die we hebben gemaakt voor fondsen. De kwaliteit én ambitie van die voorstellen is – durf ik wel te zeggen – beter dan een voorstel dat is geschreven door een van de leden afzonderlijk.”

Zien alle leden de voordelen in?

Anne: “Ik kan wel zeggen dat ze dat écht inzien. Ze hebben door hun lidmaatschap toegang tot nuttige informatie en ze krijgen allerlei nieuwe inzichten. De leden hebben zo’n grote diversiteit aan expertise. De een is autoriteit in technische visserijwetgeving, de ander is een expert in juridische kwesties. Bovendien delen ze hun netwerk en hoor ik regelmatig gesprekken als: ‘Ken jij die politicus? Kun je me helpen in contact te komen?’ En ze hebben financiers weten te bereiken die ze niet alleen konden benaderen. Ze merken hoe waardevol het is om deel uit te maken van een beweging.”

Aniol: “De grote spelers in de alliantie twijfelen op dit moment niet aan het nut van onze alliantie. Maar we moeten er wel beducht op zijn dat ze de voordelen blijven inzien. Een alliantie heeft namelijk ook ‘transactiekosten’: de vele gesprekken, mensen die je moet overtuigen, de discussies die we samen voeren. De voordelen moeten blijven opwegen tegen de transactiekosten.”

Anne: “Dat is waar. Maar ik denk wel dat de kracht van onze alliantie hem zit in de collectieve kennis van de Middellandse Zee. Grotere internationale organisaties zijn óók naarstig op zoek naar meer lokale expertise en informatie, zodat ze deze regio beter begrijpen. En ze kunnen nu werken in landen waar ze eerder niet konden werken, met name in de zuidelijke en oostelijke kustlanden.”

Waar zijn jullie trots op?

Anne: “Ik ben trots op onze atlas illegale bodemberoerende visserij, een van de resultaten van ons allereerste project. De atlas is in juni 2022 gepresenteerd op de Oceanenconferentie van de Verenigde Naties in Lissabon, waarbij ook onder meer de bekende zeebioloog Sylvia Earle aanwezig was. Dit was ook dé kans voor de alliantie om zichzelf te presenteren aan overheden, wetenschappers en ngo’s op het gebied van oceaanbescherming. Deze medialancering en daarnaast ons eerste onderzoek naar de bodemberoerende visserij in Italië, resulteerden in meer dan zeventig berichten in de media. Een heel mooi resultaat. Het was ook de eerste keer dat de Med Sea Alliance communiceerde met de buitenwereld.”

Karlijn: “Inderdaad een belangrijke mijlpaal: de leden moesten het voor het eerst eens worden over de externe communicatie. Dat is spannend, omdat je als organisatie voor het eerst officieel naar buiten treedt als lid van deze alliantie. Het is belangrijk om duidelijke afspraken te maken, zodat een lidorganisatie erop vertrouwt dat alles wat de alliantie communiceert in lijn is met de gedeelde missie en de strategie.”

Anne: “Waar we ook achter kwamen is dat je wel tot overeenstemming kunt komen met de mensen die de vergaderingen bijwonen, maar dat je in de praktijk van een project te maken krijgt met andere medewerkers in een organisatie. Dat zorgt voor vertraging, omdat deze mensen misschien een zin in een van de vastgestelde procedures net weer anders interpreteren. We moeten ervoor zorgen dat deze documenten beter te behappen zijn. Als campagnebeweging wil je soepel en snel kunnen bewegen.”

Aniol: “De totstandkoming van de alliantie is heel belangrijk. We bevinden ons nog maar in de beginfase. We komen uitdagingen tegen, hebben te maken met verschillende zienswijzen. Maar ik ben overtuigd dat we er allemaal sterker uit zullen komen.”

Wat is jullie droom voor deze alliantie?

Anne: “Mijn belangrijkste droom is dat we nog meer kustlanden kunnen betrekken. We hebben nu een goede vertegenwoordiging in de EU-landen. Maar we missen nog slagkracht in de andere landen.”

Aniol: “Inderdaad, een grotere alliantie, met meer diverse leden.”

Karlijn: ”Ik hoop dat meer financiers de kracht en potentie van de Med Sea Alliance zien en daardoor willen bijdragen aan het herstel van de biodiversiteit in de Middellandse Zee.”

De Med Sea Alliance in actie

Een korte samenvatting van de vier projecten:

1. Beëindiging van illegale bodemberoerende visserij in beschermde gebieden van de Middellandse Zee. De alliantie onderzoekt de omvang van de illegale bodemberoerende visserij in beschermde wateren en brengen deze praktijken aan het licht.

2. De transparantie en het bestuur van de visserij in de Middellandse Zee verbeteren. De alliantie wil illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij (IOO) in de Middellandse Zee een halt toe roepen.

3. Bescherming van leefgebieden van koraal tegen de bodemberoerende visserij: dit project is in ontwikkeling, de alliantie is op zoek naar funders.

4. Bevordering van de biodiversiteitsdoelstellingen van de VN in het Middellandse Zeegebied. Een van de doelstellingen van het project: ervoor zorgen dat in 2030 30 procent van de Middellandse Zee wordt beschermd.

Karlijn Steinbusch is haar passie voor de bescherming van de Middellandse Zee achterna gegaan en is bij het ter perse gaan van dit Jaarbericht inmiddels directeur van de Med Sea Alliance.

Linksboven: een koraalgebied vol onderwaterleven. Links: een zeeschildpad in een beschermd gebied.