Практична педијатриска радиологија-Зоран Трајковски by Sprint Studio

Зоран Б. Трајковски

ПРАКТИЧНА ПЕДИЈАТРИСКА РАДИОЛОГИЈА ОД СИМПТОМ ДО ДИЈАГНОЗА

Скопје, 2019

Зоран Б. Трајковски:

Практична педијатриска радиологија – од симптом до дијагноза За издавачот Ана Костовска, директор Уредник Гордана Војнеска Copyright© проф. д-р Зоран Б. Трајковски, 2019 Рецензенти Акад. Нада Поп-Јорданова Проф. д-р Перо Петровски Компјутерска обработка „Спринт Студио“

КУЛТУРА АД – Скопје ул. „Никола Кљусев“ бр. 6, 1000 Скопје РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Комерција + 389 2 3111-332 e-mail: ipkultura@gmail.com www.kultura.com.mk Книжарница КУЛТУРА ул. „Македонија“ бр. 33 Тел. + 389 2 3296-763 e-mail: knizarnica.kultura@gmail.com

Лектор Пера Антовска Печат Печатница „Серафимовски“ Тираж 400 примероци Година и место на издавање Скопје, 2019 ©Copyrights за македонското издание ги има „Култура“ АД – Скопје Забрането е копирање, умножување и објавување на делови или на целото издание во печатени или електронски медиуми без писмено одобрение на издавачот.

CIP - Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“, Скопје 616-073.75-053.2 ТРАЈКОВСКИ, Зоран Б. Практична педијатриска радиологија : од симптом до дијагноза / Зоран Б. Трајковски. - Скопје : Култура, 2019. - 256 стр. : илустр. ; 30 см Библиографија кон главите ISBN 978-608-262-053-4 а) Радиолошка дијагностика - Деца COBISS.MK-ID 111740682

Предговор „Детето не е копија на возрасен“ често користен афоризам кога се пишува за децата во која било форма и за што било во смисла на болестите кои ги напаѓаат. Знаејќи го тоа, ѓаволски е тешко, нешто да се стандардизира во пристапот, особено дијагностички, бидејќи постои така голема разлика помеѓу секој пациент одделно. Ќе наведам само еден пример, новородено како пациент и дете од 13 години. Новороденото е специфично по многу особености, како на пример: не зборува, анатомски/физолошки се разликува од другите, многу често мора да поставите дијагноза врз основа на една единствена рендгенска слика, не можете да спроведувате екстензивни и долготрајни дијагностички постапки и сл. Второто дете на 13-годишна возраст е комуникациски и анатомско/физиолошки поблиску до возрасните пациенти, соработува при прегледите, може да правите дијагностички постапки, дури и без анестезија и сл. Затоа пристапот е различен за секоја возрасна група можеби и за секој пациент одделно. Нашата идеја беше да тргнеме од доминантниот симптом и да го „скроиме“ дијагностичкиот пристап кон малите пациенти, согласно со возраста. Или поинаку кажано „ги имаме овие симптоми, и ова е најкраткиот пат до дијагнозата“ Патот до дијагнозата може да биде и тежок, а овде го користиме светското и сопствено искуство во наоѓање на вистинското решение. Не ни беше целта да правиме енциклопедиска книга, туку да селектираме одредени и релативно чести состојби што прават дијагностички проблеми во детската патологија, со што ќе постигнеме две работи: да не зборуваме многу во детали за педијатриската радиологија, и како на најбрз начин да решиме одреден клинички проблем Книгата е дизајнирана и посветена главно на детските радиолози и радиолозите воопшто, како и специјализантите по радиологија, педијатрија, детска хирургија, матичните педијатри и докторите по фамилијарна медицина. Книгата е концепциски униформна, освен две поглавја кои навидум излегуваат од концептот, но се поврзани со материјата, а тоа се интервентните постапки и психолошкиот пристап кон децата како пациенти. Целта ни беше да покажеме дека може многу да се помогне со интервенциите, кои се почесто се прават и кај децата и решаваат многу проблеми, главно врзани за хирургијата и компликации од истата или претходат пред хируршка интервенција. Од сопственото искуство, многу е тешко да прегледувате мали пациенти, но истовремено е и предизвик. Треба да знаете како да им пристапите, треба да имате искрен однос, треба да објаснувате што ќе им правите со цел да го завршите прегледот успешно. Понекогаш мисијата е тешка, и мораме да користиме помош од нашите драги соработници, анестезиолози. Но, на крајот сте задоволни од она што го правите, бидејќи помагате на едно беспомошно суштество, кое многу често е тажно, плачливо, немирно, агресивно, не соработува или не сака да соработува, а тоа е предизвикот со кој се соочуваме во секојдневната работа. Не знам дали можам да одговорам на сите прашања што си ги поставив и постојано си ги поставувам: Дали ова го направив добро? Дали можеше подобро? Дали требаше да постапам поинаку? И секогаш барајќи го постојано најдобриот одговор. Зоран Б. Трајковски

Рецензија за книгата на проф. Зоран Трајковски „Практична Педијатриска Радиологија - од симптом до дијагноза“ Најпрвин да започнам со фактот дека навистина сум почестена што проф. Зоран Трајковски ме избра за рецензент на оваа книга. Се чувствувам горда што мојот млад соработник прерасна во голем практичар, стручен радиолог и најважно-голем човек. Можеби имам мал удел во поттикот за ваквиот растеж, овозможувајќи му само дел од специјализациите и усовршувањата кои тој ги помина на патот трасиран до овој врв. Кога започнуваше беше скромен, податлив за секаква соработка и дијалог, без суета, исполнет со желба за ново, работлив, трпелив. Како на постар соработник, ваквите особини многу ми одговараа, па заради тоа тој беше мојот прв избор секогаш кога ми беше потребен радиолог. Медицината е гранка во која е неопходно тимско работење. Особено тоа е битно во педијатријата, мојата основна специјалност. Во моментите кога сте со дилеми, а тие се многубројни и неизбежни, радиологот е првиот кој застанува до вас во разјаснување на тие дилеми, понекогаш во разрешување на проблемот и најбитно, во следењето на состојбите. Ете, токму таков соработник во текот на моето активно занимавање со педијатриските болни беше проф. Зоран Трајковски. Само нему, и повторувам само нему можев да му се обратам за помош во кое било време на денот и кога било, независно дали е празник, споен празник, дали е темна ноќ или тукушто се разденило. Тој секогаш одговарал на ваквите апели и не штедејќи се ми помагал во решавањето на проблемите. Затоа ќе кажам, тој не стана само врвен радиолог туку порасна во голем човек! А тоа е најбитно во оваа наша тешка професија. Инаку, книгата пред која сме е напишана со извонредно модерен концепт, со редослед кој ги спазува потребните правила. Поглавјата се поделени спрема одредени најчести педијатриски проблеми, со вовед за клиничката состојба, нејзино дефинирање, радиолошки наод, дијагностички знаци за проверка, неопходни интервенции, наоди при следење на состојбата, за да завршат со приказ на библиографијата која е од најнов датум. Поглавјата се маркантно одбележени како и нивните под-делови, со бројки, соодветно избрани бои. Најмногу од се импресионира колекцијата на радиолошки наоди понудени во оваа модерна книга. Тие се така јасно прикажани, што ќе бидат од огромна полза на оние кои учат и сакат да научат. Прикажаните радиограми се неопходни не само за радиолозите, туку и за педијатрите, хирурзите и, се разбира за студентите по медицина. Мои искрени честитки за проф. Зоран Трајковски, на прекрасната едукативна монографија. Од лично искуство знам колку е напорно и да се стави сиот овој материјал на хартија, да се селектира, смести во соодветни поглавја, да се истакне најбитното. Зад оваа книга стои огромен труд, трпение, но најбитно -мотивација и истрајност. Затоа, уште еднаш нека ни е честита новата книга на проф. Трајковски. Му посакувам да биде здрав, полн со мотивација и поттик за понатамошно творење. Акад. Нада Поп-Јорданова Скопје, ноември 2019

Рецензија за учебникот на проф. Зоран Трајковски „Практична Педијатриска Радиологија - од симптом до дијагноза“ Бев особено почестен и задоволен од поканата на проф. Трајковски, да напишам рецензија за неговиот учебник. Со проф. Трајковски ме поврзуваат долгогодишна стручна соработка и извонредни пријателски релации. Уште од самиот почеток на неговиот стручен развој како специјализант по рендгенологија, беше евидентна неговата склоност кон детската дијагностика. Постепено стана близок соработник со Клиниката за детска хирургија, постојано присутен и активен учесник во нашите дискусии за поединечни проблеми. За него не беше доволно само да ги слика децата. Тој сакаше да навлезе во суштината на проблемот и препорачувајќи соодветна рендгенолошка инвестигација да стигне до крајната цел, точната дијагноза. Во тек на долгогодишната пракса и тој, како и сите ние, ја согледа лимитираната можност за добивање дополнителни информации за состојбата на малите пациенти. Често пати сè што знаеме е еден симптом кој може да се сретне кај многу болести. Во таа ситуација патот кон дијагнозата започнува да личи на лавиринт. Кога ја видов и прочитав книгата разбрав зошто проф. Трајковски го одбрал токму овој концепт за прикажување на проблемите. Поглавјата се именувани според најчестите педијатриски проблеми, а не според некои типови на рендгенолошки инвестигации, како што би се очекувало. Потоа, следува анализа на разни клинички состојби со широка палета на диференцијално дијагностички можности, кои се поединечно анализирани. Предложени се најсоодветните инвестигации, кои ќе нè доведат до дијагнозата. Исто така, има препораки за начинот на лекување, како и за процедури, со кои може да се следи состојбата на пациентот пред, за време и после завршувањето на лекувањето. Сето тоа е пропратено со огромна колекција на репрезентативни слики. Секое поглавје завршува со библиографија од најнов датум. Оваа книга претставува еден учебник кој ќе го користат доктори од многу области: рендгенолози, детски хирурзи, педијатри, студенти по медицина и др. Импресионира огромниот труд кој е вложен во собирањето и систематизирањето на овој огромен материјал. Исто така импресивни се и широките познавања на авторот, покрај од областа на радиологијата и интервентната радиологија и од други сродни специјалности како педијатрија, детска хирургија итн. Во воведот на оваа книга проф. Трајковски зборува за прашањата кои си ги поставувал за време на пишувањето: „Дали ова го направив добро? Дали може подобро?“ Секогаш може подобро, но ова што е направено е одлично. проф. д-р Перо Петровски Скопје, ноември 2019

БЛАГОДАРНОСТ На сите мои мали пациенти, на кои не секогаш им било пријатно моето друштво и близина. Понекогаш не сум останал во добри спомени, но со текот на времето сите трауми исчезнувале. На мојот драг колега д-р Гоге Дамјаноски без чии цртежи книгата немаше да биде она што е. Тој го докажа својот несомнен цртачки талент. На мојот млад соработник, Александар Стојановиќ, радиолошки технолог кој ми помогна да ги најдам сите слики изгубени во нашиот систем за архивирање попознат како PACS. На моите колеги од одделот, докторите Дуле, Сенчо, Маја и Јасминка кои имаа трпение и ми даваа поддршка да ја довршам започнатата работа, како и радиолошките технолози Свето, Дарко, Влатко, Дарко, Благојче, Маријана, Марина, Весна, Сузан и Слаѓана кои со својот труд и талент ги направија сликите (images) квалитетни. Медицинските сестри, Љупка, Лиле, Јулијана, Катерина и Ивана кои имаа трпение во изведувањето на интервентните процедури кај децата. На д-р Искра Лазаровска и д-р Јане Бужаров од „Детска болница Козле“, за прекрасните графии од белодробната патологија, (пневмонии, опструктивни пневмопатии, цистична фиброза, туѓи тела во дишните патишта и патологијата на ларинкс) На д-р Лидија Вељановска Кириџиевска од „Клиничка болница Жан Митрев“, за прекрасните слики на васкуларните аномалии, пулмонарен слинг, десна аберантната артерија супклавија и перзистентен дуктус артериозус. На моите драги колеги, ортопедите д-р Маја Каличанин-Марковска и д-р Драган Христов за прекрасните графии, на патологијата на колковите (епифизеолизи, дисплазии, луксации и сл.) На проф. Васко Василевски за прекрасните ендоскопски слики на полип, улцерозен колит и Кронова болест. На проф. Гордана Петрушевска, Директор на „Институтот за патологија“ при „Медицинскиот факултет“, за сликите од хистопатологијата на хепатобластом, црнодробен хамартом, како и гломерулопатиите (имунофлуоресценција) На ортопедот д-р Душанка Грујоска-Вета, од ЈЗУ УК ТОАРИЛУЦ „Клиниката за ортопедски болести “

при „Медицинскиот факултет“, за прекрасните слики на артрит, остеомиелит, остеоид остеом, аваскуларна некроза и сл. На проф. Миле Петровски од ЈЗУ „Универзитетска клиника за детска хирургија“ при „Медицински факултет“ за сликите од педијатриската хируршка патологија. На неонатологот д-р Дуле Фидановски за радиографиите од патологијата на новородено со респираторен дистрес синдром На младиот и извонредно талентиран интервентен радиолог д-р Александар Ѓорески ЈЗУ ГОБ „8-ми Септември“ за сликите од интервентните перкутани билијарни процедури (дренажи и стентирања) На рецензентите, моите учители академик Нада Поп Јорданова и проф. Перо Петровски, за прекрасните рецензии кои ме мотивираат за други идни проекти и постојана работа. На лекторот Пера Антовска која го направи стручниот текст да биде македонски, во вистинска смисла на зборот. На Методија Ачевски кој имаше време и трпение да го обработи текстот, сликите, цртежите, и да ја подготви книгата за печат. На Филип Ивановски, од компанијата „Пакомак“, кој несебично го поддржа печатењето на книгата и без чија иницијатива не сум сигурен дека, воопшто ќе се реализираше целиот проект. На менаџментот на Аџибадем/Систина, Маркетинг службата и „Орка-холдинг“, кои целосно застанаа и го поддржаа целиот проект. На мојата сопруга Анка, која имаше трпение, и ми даваше поддршка во пишувањето, често придружено со коментар: „пак ли пишуваш книга“. На моите родители, Бошко и Данче кои ме создадоа, школуваа и сѐ направија во животот да станам тоа што сум. На моите деца, Филип и Марина, за поддршката и љубопитните коментари „до кај си со книгата“. На сите деца, за нивната искреност, нежност, невиност, кршливост, исполнети со радост или тага кои ми се, и ми даваат постојан мотив и инспирација да им помогнам. Зоран Б. Трајковски

СОДРЖИНА 1 Дете со отежнато голтање . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.1 Диференцијална дијагноза при отежнато голтање и хранење. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.2 Важни состојби што предизвикуваат отежнато голтање и хранење . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1.2.1 Васкуларни компресии (рингови) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1.2.2 Туѓи тела во езофагус. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.2.3 Стенози - стриктури на езофагус . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2 Дете кое повраќа . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 2.1 Диференцијална дијагноза на повраќање . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 2.2 Важни состојби што предизвикуваат повраќање . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 2.2.1 Хипертрофична пилорна стеноза. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 2.2.2 Тенкоцревен волвулус . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 2.2.3 Гастроезофагеален рефлукс . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3 Дете со абдоминална болка. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.1 Патофизиологија на абдоминална болка. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.2 Диференцијална дијагноза. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 3.3 Евалуација на најчестите состојби што предизвикуваат абдоминална болка . . . . . . . . . . . . . 34 3.3.1 Повторлива (рекурентна) абдоминална функционална болка . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 3.3.2 Акутен апендицит . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 3.3.3 Мезентеријален лимфаденит. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 3.3.4 Тенкоцревна интусусцепција . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 3.3.5 Henoch-Schonlein пурпура. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 3.3.6 Гастроинтестинална дупликациска циста. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 4 Дете со крвави столици . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 4.1 Диференцијална дијагноза за ректално крвавење . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 4.2 Евалуација на најчестите причини за ректално крвавење . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 4.2.1 Анална фисура . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 4.2.2 Интусусцепција (илео-колична) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 4.2.3 Meckel-ов дивертикулум. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 4.2.4 Јувенилни полипи. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 5 Дете со опстипација . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 5.1 Диференцијална дијагноза на опстипација. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 5.2 Евалуација на најчестите состојби што предизвикуваат опстипација . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 5.2.1 Hirschprung-ова болест. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 5.2.2 Психоген мегаколон. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 5.2.3 Ретки причини за опстипација . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 6 Дете со пролив . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 6.1 Диференцијална дијагноза на пролив . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

6.2 Важни состојби што предизвикуваат пролив . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 6.2.1 Акутен инфективен ентероколит . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 6.2.2 Ентероколит кај Хиршпрунгова болест . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 6.2.3 Crohn-ова болест. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 6.2.4 Улцерозен колит . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 6.2.5 Псевдомембранозен колит . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 6.2.6 Неутропеничен колит. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 6.2.7 Целијакија . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 7 Дете со абдоминална туморска маса . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 7.1 Диференцијална дијагноза согласно со возраста . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 7.2 Важни состојби што се презентираат како абдоминална туморска маса . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 7.2.1 Wilms-ов тумор . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 7.2.2 Мезобластичен нефром . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 7.2.3 Абдоминален невробластом . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 7.2.4 Хепатобластом . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 7.2.5 Хемангиоендотелиом. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 7.2.6 Мезенхимален хамартом . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 8 Дете со абдоминална траума . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 8.1 Општи клинички карактеристики . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101 8.2 Важни придружни состојби при абдоминална траума . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102 8.2.1 Траума на црниот дроб. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102 8.2.2 Траума на слезина. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105 8.2.3 Траума на бубрег . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108 8.2.4 Траума на панкреас . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111 9 Дете со инфекција на уринарен тракт . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 9.1 Патофизиологија и клинички карактеристики на дете со инфекција на уринарен тракт . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115 9.2 Imaging на инфекции на уринарниот тракт . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115 9.3 Imaging на селектирани ентитети. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 9.3.1 Везикоуретерален рефлукс . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 9.3.2 Пиелонефрит . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 10 Дете со нарушено мокрење . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 10.1 Причини за нарушено мокрење. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123 10.2 Евалуација на дете кое е влажно. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124 10.3 Анатомски абнормалности што го нарушуваат мокрењето . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 10.3.1 Валвула на задната уретра . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 10.3.2 Непрепознаена спинална рахишиза. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128 10.3.3 Ектопичен уретерален орифициум/двоен канален систем . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131 10.3.4 Невроген мочен меур . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134 10.3.5 Дивертикулум на мочниот меур. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 10.3.6 Аномалии на урахус. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139

11 Дете кое поткривнува . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 11.1 Диференцијална дијагноза на дете кое поткривнува . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143 11.2 Евалуација на важни состојби што предизвикуваат поткривнување . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 11.2.1 Детска фрактура . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 11.2.2 Транзиторен синовитис на колкот . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148 11.2.3 Септичен артрит . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150 11.2.4 Остеомиелит . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152 11.2.5 Спондилодисцит. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155 11.2.6 Аваскуларна некроза на главата на фемурот . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157 11.2.7 Епифизеолиза на главата на фемурот . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160 12 Новородено со респираторен дистрес . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 12.1 Радиографија на новородено со респираторен дистрес синдром . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164 12.2 Радиографија на најважните медицински состојби, општи карактеристики. . . . . . . . . . . .164 12.2.1 Транзитивна тахипнеа на новороденото. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165 12.2.2 Меконијална аспирација . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168 12.2.3 Неонатална пневмонија . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171 12.2.4 Респираторен дистрес синдром . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174 12.2.5 Бронхопулмонална дисплазија. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177 12.3 Радиографија на најважните хируршки состојби. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180 12.3.1 Истекување на воздух „airleaks“. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180 12.3.2 Конгенитална дијафрагмална хернија. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183 12.3.3 Цистична аденоматоидна малформација . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186 12.3.4 Конгенитален лобарен емфизем . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .189 12.3.5 Езофагеално белодробие . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .192 12.3.6 Пулмонална секвестрација . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194 13 Дете со стридор . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 13.1 Диференцијална дијагноза на стридор . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .196 13.2 Важни состојби што предизвикуваат стридор. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199 13.2.1 Ларинготрахеит (Croup) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199 13.2.2 Epiglotitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202 14 Дете со свиркање во градите. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 14.1 Диференцијална дијагноза и важни причини на свиркање во градите. . . . . . . . . . . . . . . . . . .204 14.2 Радиолошка процена на свиркање во градите . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205 14.3 Важни состојби што предизвикуваат свиркање во градите. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206 14.3.1 Туѓо тело во бронхите . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206 14.3.2 Астма. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209 14.3.3 Bronchitis / Bronchiolitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212 15 Дете со кашлица и покачена температура. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 15.1 Диференцијална дијагноза на кашлица и покачена температура. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215 15.2 Радиолошка евалуација и техника на преглед. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .217

15.3 Вирусни пневмонии и пневмонии предизвикани од организми слични на вируси . . . .219 15.3.1 Вирусни пневмонии. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219 15.3.2 Мycoplasma pneumoniae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222 15.3.3 Chlamydia pneumonia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224 15.4 Бактериски пневмонии . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225 15.4.1 Haemophilus influenzaе pneumonia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225 15.4.2 Streptococcus pneumonia (round pneumonia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .227 15.4.3 Некротизирачка пневмонија (pneumonia with cavitary necrosis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .229 15.5. Туберкулозни и фунгални пневмонии . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231 15.5.1 Туберкулозна пневмонија . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231 15.5.2 Хистоплазмоза . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 15.6 Евалуација на најважните состојби што предизвикуваат покачена температура и кашлица . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235 15.6.1 Цистична фиброза . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235 15.6.2 Аспирациони пневмонии. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237 15.6.3 Опортунистички пневмонии (Pneumocystis carinii pneumonia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .239 16 Интервентни радиолошки неваскуларни процедури во детската возраст . . . . . . . . . . . . 240 16.1 Општи принципи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .240 16.2 Подготовка на пациент . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .241 16.3 Интервенции . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 16.3.1 Пункциона биопсија (fine needle aspiration biopsy, core/spirotome) . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 16.3.2 Дренажна пункција (слободна или организирана колекција на течност). . . . . . .244 16.3.3 Билијарна дренажа, екстерна/интерна . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246 16.3.4 Перкутана нефростома . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .248 16.3.5 Поставување на ЈЈ-стент со антеграден пристап . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250 16.3.6 Балон дилатација на машка уретра . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250 16.3.7 Балон дилатација/стентирање на езофагус . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251 17 Психолошки пристап кон детето како пациент . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 17.1 Природа на детето како пациент . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253 17.2 Развојни стадиуми. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254 17.3 Болно дете . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255 17.4 Подготовка за преглед и пристап кон пациентот за: imaging, контрастни методи и интервентни процедури . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255

ДЕТЕ СО ОТЕЖНАТО ГОЛТАЊЕ 1.1 Диференцијална дијагноза при отежнато

голтање и хранење

1.2 Важни состојби што предизвикуваат отежнато

голтање и хранење

1.2.1 Васкуларни компресии (рингови) 1.2.2 Туѓи тела во езофагус 1.2.3 Стенози, стриктури на езофагусот

Проблемите со голтањето и хранењето се тесно поврзани и со појава на стридор и тешкотии со дишењето. При голтање можна е иритација, закашлување, аспирација, бронхит/пневмонит др. Орофарингеалните опструкции, особено промени на базата на јазикот, го нарушуваат голтањето и хранењето. Ларинго-малацијата и парезата на гласниците,

супраглотичната инфламација (епиглотит), и ретрофарингеалниот апсцес даваат тешкотии при голтањето. Со присутно туѓо тело во езофагусот, очекуваме сериозна дисфагија, но може звучи парадоксално главната клиничка манифестација е стридор. Васкуларните рингови главно даваат симптом на стридор и цијаноза, а поретко на дисфагија.

1.1 Диференцијална дијагноза при отежнато

голтање и хранење

• Микрогнација, макроглосија • Назофарингеална опструкција кај мали деца, атрезија на хоани • Туморски маси лоцирани на базата на јазикот • Циста на епиглотис и други ларингеални туморски промени • Цистичен хигром на вратот • Ларингомалација • Парализа на гласници

• • • • •

Езофагеална атрезија со трахеоезофагеална фистула Ларингоезофагеален расцеп Васкуларен ринг Конгенитална струма Тумори во медијастинум што прават компресија (бронхогени цисти, езофагеални дупликатури) • Туѓо тело во езофагус • Ретрофарингеален апсцес • Стенози на езофагусот

ДЕТЕ СО ОТЕЖНАТО ГОЛТАЊЕ

Вродени аномалии, кои даваат тешкотии со голтање

Атрезија на хоани

Piere-Robin синдром

Езофагеална атрезија со дистална фистула

Конгенитална струма, МР на фетус

Езофагеална атрезија со проксимална и дистална фистула

Н-фистула

ПРАКТИЧНА ПЕДИЈАТРИСКА РАДИОЛОГИЈА

1.2.1

1.2 Важни состојби што предизвикуваат отежнато голтање и хранење

ВАСКУЛАРНИ КОМПРЕСИИ (рингови)

Двоен аркус на аортата, васкуларен ринг Терминологија • Васкуларните компресии на езофагусот (rings/slings) се аберантни сегменти во ембриолошкиот развој на аортата; двоен аркус на аортата; десностран аркус; пулмонален васкуларен слинг (aberrant left pulmonary artery) • Аномаличните крвни садови вршат компресија на трахејата, езофагусот или двете структури, предизвикувајќи дисфагија и стридор • Присутна е цијанотична конгенитална аномалија на срцето кај десен аркус и лева аберантна артерија, во случај на „слика во огледало“ Imaging-наод Радиографија на бели дробови • Асиметрија во транспаренцијата и поместување на медијастиналните структури, кај пулмонален слинг; компресија на трахејата од задна страна на латералниот правец; левиот хилус има ниска позиција • Кај десниот аркус, позицијата на аортата е во десно, а десцендентниот сегмент е позициониран паравертебрално десно

Езофагографија на десна аберантна супклавија Езофагографија • Компресија со рамни контури на задниот аспект на езофагусот, во сите случаи освен кај пулмонален васкуларен слинг, кога импресијата е од напред • Присутна е компресијата на трахејата од напред, освен кај пулмонален васкуларен слинг, каде што импресијата е од задната страна • Кај двоен аркус присутна е компресија на езофагусот и трахејата, на различна висина • Кај аберантните субклавии се гледа коса импресија во АП-правецот, а задна импресија на латералниот правец КТ-наод • Јасен приказ на васкуларната аномалија со приказ на анатомските васкуларни структури; можноста за 3Д-реконструкции дава уште подобар приказ • Кај двоен аркус езофагусот и трахејата се во средината; едниот аркус може да е хипопластичен; компресијата е поназначена на трахејата; присутен е знак на 4 артерии на аксијалните пресеци (four artery sign) • Кај десниот аркус присутна аберантна левата супклавија, која врши задна компресија на езофагусот;

Диф. дг. Шематски приказ на импресии на езофагус и трахеја Пулмонарен слинг

Задни импресии

Комбинирани импресии

ДЕТЕ СО ОТЕЖНАТО ГОЛТАЊЕ

Клучни факти Терминологија • Васкуларните компресии на езофагусот (rings/slings) се аберантни сегменти во ембриолошкиот развој на аортата; двоен аркус на аортата; десностран аркус; пулмонален васкуларен слинг (aberrant left pulmonary artery) • Аномаличните крвни садови вршат компресија на трахејата, езофагусот или на двете структури, предизвикувајќи дисфагија и стридор • Присутна е цијанотична конгенитална аномалија на срцето кај десениот аркус и левата аберантна артерија, во случај на „слика во огледало“ можно е присуство на дивертикулум на излезиштето на аберантната супклавија (Komerel diverticulum) • При присутна десна аберантна артерија импресијата е од задната страна на езофагусот • Кај аберантната лева пулмонална артерија се гледа импресија на трахејата одзади, а на езофагусот однапред. Диференцијална дијагноза • Двоен аркус на аортата • Левостран аркус со аберантна десна супклавија • Десностран аркус со лева аберантна супклавија • Пулмонален васкуларен слинг • Неваскуларни туморски промени, дупликатура на езофагус, бронхогена циста, лимфаденопатија Клиничка слика • Инспираторен стридор и отежнато хранење, двоен аркус • Асимптоматски - случаен наод, десен аркус ❒ во 5% присутна симптоматологија во ран неонатален период од затегнат артериозен лигамент, и се манифестира како конгенитален стридор ❒ поретко дисфагија, ако им аневризма на излезиштето на левата аберантна супклавија • Назначен стридор, хипоксија, зависност од респиратор-пулмонален слинг • Стридор во неонатален период, гласно дишење, кашлање, апнеа, зависност од кислород (пулмонален слинг) • Десен аркус со аберантна лева супклавија, може да е асимптоматски; стридор; кога има аневризма или извијуганост можна дисфагија • Кај двоен аркус главен симптом е инспираторен стридор; дисфагија Еволуција, прогноза и третман • Кај двоен аркус на аортата се прави хируршка интервенција на разделување на помалиот аркус и артериозниот лигамент • Кај десностран аркус се разделува левиот артериозен лигамент; аортопексија се прави по потреба; корекција на вродената срцева аномалија

Imaging-наод • При двоен аркус, на КТ присутен е „знак на 4 артерии“ – од секој аркус излегуваат кон напред каротидните артерии, а кон назад субклавичните артерии; двојна импресија на езофагограмот на АП-правец • Десен аркус и аберантна лева супклавија, коса импресија кон лево на АП-правец при езофагографија • Десна аберантна супклавија, коса импресија кон десно на езофагограмот на АП-правецот и задна импресија на латералниот правец • Предна импресија на езофагусот на латералниот правец, пулмонален слинг; задна импресија на трахејата • При состојба на пулмонален слинг се прави реимплантација на левата пулмонална артерија на природното место (пулмонален трункус); трахеобронхална реконструкција ако постојат комплетни картилагинозни прстени Дијагностички знаци за проверка • Предна импресија на езофагусот, пулмонален слинг • Коса импресија од десно кон лево на АП-правец (езофагограм), лева аберантна супклавија и десен аркус • Двојна повисока/пониска компресија на АП-правец (езофагограм), двоен аркус; „знак на 4 артерии“, на КТ Селектирани референции: 1. Park SC et al: Pediatric cardiology vol 2. 2nd ed London, Churchill Livingstone 1159-75, 2002 2. Backer CL, Mongé MC, Popescu AR, Eltayeb OM, Rastatter JC, Rigsby CK. Vascular rings. Semin Pediatr Surg. 2016 Jun. 25 (3):165-75. 3. Priya S, Thomas R, Nagpal P, Sharma A, Steigner M. Congenital anomalies of the aortic arch. Cardiovasc Diagn Ther. 2018 Apr. 8 (Suppl 1):S26-S44 4. Bai S, Li XF, Liu CX, Peng Y, Yuan F, Guo J, et al. Surgical treatment for vascular anomalies and tracheoesophageal compression. Chin Med J (Engl). 2012 Apr. 125 (8):1504-7. 5. Dillman JR, Attili AK, Agarwal PP, Dorfman AL, Hernandez RJ, Strouse PJ. Common and uncommon vascular rings and slings: a multi-modality review. Pediatr Radiol. 2011 Nov. 41 (11):1440-54; quiz 1489-90. 6. Soares G, Alvares S, Rocha C, Teixeira MF, Mota MC, Reis MI, et al. Congenital heart defects and chromosomal anomalies including 22q11 microdeletion (CATCH 22). Rev Port Cardiol. 2005 Mar. 24 (3):349-71. 7. Backer CL, Bharadwaj SN, Eltayeb OM, Forbess JM, Popescu AR, Mongé MC. Double Aortic Arch with Kommerell Diverticulum. Ann Thorac Surg. 2019 Mar 5. 8. Humphrey C, Duncan K, Fletcher S. Decade of experience with vascular rings at a single institution. Pediatrics. 2006 May. 117 (5):e903-8. 9. Greiner A, Perkmann R, Rieger M, Neuhauser B, Fraedrich G. Vascular ring causing tracheal compression in an adult patient. Ann Thorac Surg. 2003 Jun. 75 (6):1959-60. 10. Berger S. Pulmonary artery sling. Medscape Drugs & Diseases. Available at June 13, 2017; Accessed: March 20, 2019. 11. Naimo PS, Fricke TA, Donald JS, Sawan E, d’Udekem Y, Brizard CP, et al. Long-term outcomes of complete vascular ring division in children: a 36-year experience from a single institution. Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2017 Feb 1. 24 (2):234-239. 12. François K, Panzer J, De Groote K, Vandekerckhove K, De Wolf D, De Wilde H, et al. Early and late outcomes after surgical management of congenital vascular rings. Eur J Pediatr. 2017 Mar. 176 (3):371-377. 13. Axt-Fliedner R, Kawecki A, Enzensberger C, Wienhard J, Degenhardt J, Schranz D, et al. Fetal and neonatal diagnosis of interrupted aortic arch: associations and outcomes. Fetal Diagn Ther. 2011. 30 (4):299-305. 14. 14. Young AA, Hornberger LK, Haberer K, Fruitman D, Mills L, Noga M, et al. Prenatal Detection, Comorbidities, and Management of Vascular Rings. Am J Cardiol. 2019 Feb 23.

ПРАКТИЧНА ПЕДИЈАТРИСКА РАДИОЛОГИЈА

ГАЛЕРИЈА

Двоен аркус на аортата со аберантна лева супклавија и дивертикулум на Комерел, КТ

Пулмонарен слинг, КТ

Пулмонарен слинг - стеноза на трахеја, КТ

Десна аберантна артерија супклавија, КТ ангиографија

стр. 16 …

… стр. 256