festspelavisa_ferdig_crop_webres by Nynorsk kultursentrum

Annonsebilag

festspela.no

#festspela #grenselaust

Volda og Ă&#x2DC;rsta 27. â&#x20AC;&#x201C; 30. juni 2013

2 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Velkomen til festspel I fjor fylte Dei nynorske festspela 20 år. I år legg vi til ein null og feirar 200- årsjubileet for Ivar Aasens fødsel. Dette jubileet blir markert med Språkåret 2013, som er ei feiring av nynorsken og av det språklege mangfaldet i Noreg. Språkåret er ramma rundt Festspela og har inspirert oss til temaet i år: Grenselaust. Grenselaust både i form av språk som kryssar grenser og i form av nye uttrykksformer. Det grenselause møter du mellom anna i ein ny lydsti i Gamlevegen, under frukosten i tunet som byr på etande og språklege smakebitar frå heile verda, og med utdeling av asiatiske lykkekaker med Aasen-ordtak i Ørsta og Volda sentrum. Du får også oppleve nordisk litteratur omsett til nynorsk og nynorsk litteratur som har reist ut i verda. I høve Språkåret slår vi på stortromma og presenterer heile tre festspeldiktarar: Lars Petter Sveen og Guri og Sigrid Sørumgård Botheim. At dei tre er unge er ei markering av at vi i 200-årsjubileet også ser framover og feirar vårløysinga blant unge nynorske forfattarar. Vårløysinga innan den nynorske litteraturen markerast også under Festspela med ein eigen programpost for unge på Rokken, med kjekt innhald for born, og med heilt ferske debutantar under Aasen-stemnet. Velkomen!

Velkomne til Volda og Ørsta! Det er også i år ei stor glede for ordførarane i Volda og Ørsta å ynskje alle velkomne til kommunane våre i samband med Dei nynorske festspela. I samband med 200-årsjubileet for Ivar Aasen feirar vi Språkåret 2013 saman med resten av landet. Få, om nokon, frå vårt distrikt har sett slike sterke spor etter seg. Vi er stolte berarar av arven etter man-

nen som gav så mange ein sterk identitet gjennom det nynorske skriftspråket. I år feirar vi ikkje berre nynorsken, men alle språk i Noreg. Difor er Grenselaust eit godt tema for Festspela dette året. Vi ynskjer frivillige, arrangørar, artistar og publikum hjarteleg velkomne til Dei nynorske festspela i 2013!

Arild Iversen ordførar i Volda

Rune Hovde ordførar i Ørsta

Lukke til med Festspela “Eit godt år kjem aldri for seint”(fritt etter Ivar Aasen). Slik også med Språkåret 2013, som får ein sentral plass i årets festspel.

Programmagasin Dei nynorske festspela 2013 Utgivar: Nynorsk kultursentrum, Indrehovdevegen 176, 6160 Hovdebygda Tlf 70 04 75 70 • Faks 70 04 75 71 aasentunet.no • festspela.no • admin@aasentunet.no Ansvarleg redaktør: Ottar Grepstad. Redaktør: Laila Walseth Lid I redaksjonen: Kjerstin Gjengedal, Karine Munch, Gaute Øvereng og Anders Aanes Produksjon: Aarflots Prenteverk AS, ved Rune Hauge Aarflot Trykk: Sunnmørsposten/Polaris Trykk Ålesund Opplag: 32 500, av dette 31 000 som innstikk i Sunnmørsposten 13. juni Miljømerka trykksak

Polaris Trykk Ålesund 241 791

Språkåret 2013 er likevel eit allspråkjubileum med arrangement over heile landet og eit sjølvstendig prosjekt, og ikkje ei underavdeling av Nynorsk kultursentrum. Sjølv om Nynorsk kultursentrum er ein nasjonal institusjon, er eg som fylkesordførar stolt over, og glad for at institusjonen ligg her i Møre og Romsdal. Leiar for styringsgruppa i Språkåret, Grete Riise, seier det slik: “Mitt ynskje for for Språkåret 2013 er at vi skal ha mykje moro, heite diskusjonar og store opplevingar.” Nasjonalbibliotekar Vigdis Moe Skarstein seier det slik: “Jeg håper Språkåret kan synliggjøre det mangfoldet som språk legger grunnlag for, både gjennom tekster, lyd, visualisering og ikke minst dramatisering - at dette har et historisk perspektiv og ikke minst er gjenstand for debatt i dag». Av det allsidige programmet for Festspela 2013 ser det ut til at det kan danne ei framifrå ramme også

Jon Aasen fylkesordførar for språkårsmarkeringane, men også markere ein eigen og sjølvstendig innhaldsprofil. Lukke til med gjennomføringa av Festspela 2013! Helsing Jon Aasen fylkesordførar

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 3

Vamp i Uteamfiet

Vamp (foto: Haakon Nordvik)

Når publikumsfavoritten Vamp spelar opp i Uteamfiet i Aasen-tunet laurdag kveld, blir det garantert stor stemning, uansett vér.

melodiane. - Vi har ein felles kulturarv som kjem av at folk i dette området har reist mykje til sjøs og kome i kontakt med kvarandre. Der er difor eit felles uttrykk i lyrikk og musikk som ein kan høyre att både på kysten av At singelen «Liten fuggel» frå fjorårsalbuNormandie, i Irland, i dei nordiske landa, met med same namn vil stå på programog også i land som Canada og Portugal. met, er heilt sikkert. Albumet var det Sjølv ser han på haugesundsdialekten trettande i rekkja og stadfesta Vamp sin som Vamp sitt viktigaste instrument. posisjon som ei av dei mest folkekjære - Det er jo stor skilnad på dialektane gruppene i landet vårt. Dei har forsynt her i landet. Eg synest lyden av dialekten seg av musikktradisjonar frå landa rundt vi syng på passar veldig godt i lag med dei Nordsjøen heilt sidan starten, og med stor tradisjonelle instrumenta vi speler på. Vi suksess. har samarbeidd med Kolbein Falkeid og - Vi tek opp i oss den lyden som folk andre lyrikarar, og det har styrkt den delen kring Nordsjø-bassenget er påverka av, seier av uttrykket vårt. Tekstane smakar liksom Øyvind Staveland, som har skrive dei fleste meir, meiner han.

Etter Festspela legg dei ut på sommarturné. Vamp held gjerne 30-40 utandørskonsertar på ein sommar, og det er lenge sidan dei slutta å uroe seg for vêrmeldinga. - Ein kan ikkje rekne med sol i dette landet, men det ser ut til at folk gjerne vil kome seg ut sjølv om det er kuling og regn. Dei kler seg etter vêret, verre er det ikkje, seier han. - I sjølve amfiet er det fullt, men det er god plass i terrenget rundt, seier programansvarleg Karine Munch. Laurdag 29. juni 20.00–21.30 Uteamfiet, Aasen-tunet Vamp Kr 395 i amfiet / ståplass 375 / barn 200 / familie 990

Språket er grenselaust Det kryssar grenser mellom nasjonar, flyttar grenser mellom menneske og lagar nye fellesskapar. 2013 er Språkåret, året der vi feirar likskapane og forskjellane mellom språk i Noreg. Bakgrunnen for feiringa er at det er 200 år sidan Ivar Aasen blei fødd, og 100 år sidan Det Norske Teatret opna. To nynorskjubileum opnar for ei feiring av heile det norske språkmangfaldet. Nynorsk, bokmål,

samisk, kvensk, romani, romanes, teiknspråk, dialektar og nye innvandrarspråk blir synt fram, feira og diskutert gjennom eit heilt år. Dei nynorske festspela er eitt av basisarrangementa i Språkåret. I tjue år har denne festivalen hatt den nynorske skriftkulturen som ein fellesnemnar for alt som har blitt presentert. I sitt 22. år er Festspela grenselause. Den nye norsken, den fleirspråklege norske kvardagen og nabospråka våre i Norden er blant språka som blir sett på

dagsorden. I likskap med resten av Språkåret vil Festspela krysse grenser mellom språk, med fotfeste i det nynorske. Eg håpar publikum finn nye ting å gle seg over og nye ting å undre seg over gjennom grenselause opplevingar under Dei nynorske festspela 2013. Beste helsing Inger Johanne Sæterbakk, prosjektleiar Språkåret 2013 Inger Johanne Sæterbakk

4 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Festspeldiktarane i biblioteket i Aasen-tunet (foto: Kjerstin Gjengedal)

På terskelen til framtida Dei tre unge festspeldiktarane er kalla «røyster for framtida». Om det er ei tillitserklæring eller ei bør, er dei ikkje heilt sikre på enno. Skal det vere fisk eller kjøt, tradisjonelt eller nyskapande? Diskusjonen går høgt når Guri og Sigrid Sørumgård Botheim frå Lesja og Lars Petter Sveen frå Fræna skal bli samde om ein favorittrett til menyen under Festspela i år. Dette er første gong Festspela har fleire festspeldiktarar, og dei tre er også yngre enn dei fleste som har hatt æra før dei. Alle tre har to utgjevingar bak seg, og Guri og Sigrid har vore saman om sine bøker. - Deilig å ha nokon å dele ansvaret med. Dersom eg kjenner at eg er i ferd meg å drite meg ut, kan eg berre signalisere, og så kan desse to kome springande og overta, seier Lars Petter. Frå spøk til roman Som forfattarar er dei tre nokså ulike. Guri

og Sigrid har til ein viss grad profilert seg som eit forfattarpar. Dei har glede av å gjere ting i lag, og arbeider godt saman. - Då forlaget ville at det berre skulle stå «systrene Sørumgård Botheim» på debutromanen, nekta vi. Vi er framleis to individ, og vi har dessutan ei tredje søster som kjem inn under den merkelappen, seier Guri. Debutromanen deira, Ramstein pensionat, starta som ein spøk. Ein ven av Guri fekk jobb som forlagsredaktør, og søstrene ville forvirre han ved å sende inn eit manus som skulle vere så rart og uvanleg at det vart uråd å vurdere. Manuset var ein kollasj av småtekstar, avisartiklar, skriv frå det offentlege, og dialogar i ulikt format. Til saman blei det ei satirisk utforsking av bygde-Noreg og nokre av menneska som bur der. - Eg trur at anten liker ein det og forstår greia, eller så misliker ein det, seier Guri. - Sterkt, legg Sigrid til. Dei trur ikkje det er lurt av unge forfattarar å leggje vekt på meldingane bøkene

deira får. Sjølv fekk dei både skryt og slakt, men viktigare var det at dei fekk merksemd og invitasjonar og fekk møte folk dei elles ikkje ville møtt. - Og det har igjen ført til nye prosjekt, som kan leie til noko anna. Det er flott å gje ut bøker, men det er jo ikkje det einaste ein treng å drive med, peikar Guri på. Leitar etter sjølvdisiplinen Der søstrene ikkje vil låse seg til forfattarrolla, er Lars Petter bestemt på at det er skrive han vil. Livet som småbarnsfar med jobb, legg berre nokre praktiske hindringar i vegen. Han har vore nøydd til å lære seg å vere streng med korleis han bruker tida. - No har eg nokså god sjølvdisiplin, men det gjer meg ikkje alltid så sympatisk. Eg liker ikkje feriar, til dømes, tykkjer det er bortkasta tid. Improvisere gjer eg nesten aldri. Då han høyrde den amerikanske forfattaren Jonathan Frantzen fortelje om korleis han tvang seg sjølv til å skrive ved å plom-

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 5 bere internett-inngangen på datamaskina, tenkte Lars Petter at det kunne svare seg å gjere noko liknande. No skriv han all ny tekst for hand, i kladdebøker. - Det er interessant! Det gjer eg òg. Eg trur det å bli forstyrra og heile tida få stykka opp tanken, blir eit større og større problem, seier Guri. - Så det stemmer ikkje, som mange seier, at når ein berre er oppvaksen med internett, så blir ein vand med å ha tankane mange stader på ein gong? - Når ein skal drive med noko som tek litt tid, så ventar ein at det skal skje nye ting heile tida. Det er støtt eitkvart ein tykkjer ein skulle ha sjekka, meiner Sigrid. Gjer plass for det rare Lars Petter er den einaste av dei tre som vedgår at han skriv på eit nytt manus for tida. Kva det skal bli, nektar han å snakke om. - Nei, eg tykkjer det er skummelt å snakke om skriveprosjekt. Det handlar litt om dynamikken når eg skriv, det kan endre seg, svinge i så mange retningar. Straks historia finst utanfor meg sjølv, er det som om eg har bunde meg til den historia. - Kanskje handlar det litt om å uttrykkje seg også? At når ein først har sagt det, så er det ikkje så viktig å skrive det etterpå? funderer Sigrid. Både Ramstein pensionat og romanen til Lars Petter, Eg kjem tilbake, legg seg litt på utsida av den verda dei fleste av oss kjenner. Alle tre hevdar dei let seg inspirere av det uvanlege, anten det er eksperimentering

med språk, form eller innhald. - Eg er glad det finst forfattarar som har opna for at vi kunne gjere det vi gjorde, som å skrive litt rart og opphakka og å tenkje at det som er rart, også kan vere bra. Og at også det dårlege kan få lov til å vere ein del av heilskapen. At ein ikkje treng å redigere vekk alt som ikkje er straumlinjeforma, seier Guri. Vil ikkje bli bokprodusentar Lars Petter har erklært offentleg at han ser opp til den aller første festspeldiktaren, Kjartan Fløgstad, som han skal samtale med i to programpostar under Festspela. Han trekkjer fram dei fantastiske historiene når han skal grunngje kvifor Fløgstad er ei inspirasjonskjelde. - Opninga i ei bok må sitje, og vi har etter kvart lært oss at den første sida skal vere perfekt. Det ser du ofte i norske bøker. Så skal ein også ha ei historie å fortelje, og det tykkjer eg er underkommunisert i den norske skriveskulen. Eg let meg inspirere av forfattarar som vågar å ta historia heilt ut. Kvar er eventyra i den norske samtidslitteraturen, kvar er den tradisjonen som seier at ikkje alt må vere så bunde til livet som vi ser og lever heime? Dei ser ikkje vekk frå at pendelen er i ferd med å svinge vekk frå den sterkt realistiske og sjølvbiografiske trenden som litteraturen har vore prega av dei siste åra. På eigne vegner er dei mest opptekne av å unngå å hamne i «bokprodusent-fella». - Det med kva vi gjer i framtida, tykkjer eg er eit ekkelt spørsmål, for det handlar

Fakta om festspeldiktarane Guri Sørumgård Botheim er fødd i 1978, Lars Petter Sveen i 1981, og Sigrid Sørumgård Botheim i 1985 Botheim-søstrene debuterte i 2009 med romanen Ramstein pensionat, som dei skreiv i lag I 2011 var søstrene redaktørar for antologien Søsken, saman med Kjersti og Ingrid Rognes Solbu. Sigrid og Guri skriv m.a. «Innsida» i Dag og Tid i lag Guri bur i Trondheim og er avdelingsleiar ved Norsk Forfattersentrum Midt-Norge Sigrid bur i Oslo, er utdanna pianist og studerer nordisk ved Universitetet i Oslo Lars Petter Sveen debuterte i 2008 med novellesamlinga Køyre frå Fræna, og har sidan gjeve ut romanen Eg kjem tilbake Lars Petter er utdanna bibliotekar, arbeider i Foreningen !les og bur i Oslo l

om livsval, om å bestemme seg for noko og kanskje endre livet sitt. Kanskje svaret mitt må bli at det ikkje er så viktig å gje ut mange bøker. Det er viktigare for meg å lukkast med å lage noko eg sjølv tykkjer eg kan stå inne for, seier Guri. Kjerstin Gjengedal

Her møter du festspeldiktarane Torsdag 27. juni

Fredag 28. juni

17.00–24.00 Kafeen, Aasen-tunet Festspelretten 2013 Alle

12.00–13.00 Rokken, Volda Eit lite ord gjer stundom store verk Lars Petter Sveen

18.00–19.15 Salen, Aasen-tunet OPNINGSHØGTID Alle 19.20 Ivar Aasen-bautaen, Aasen-tunet Blomar ved bauta Alle

15.00–15.45 Salen, Aasen-tunet Vårløysinga Alle

Laurdag 29. juni 11.00–11.45 Møre Folkehøgskule, Ørsta Grenselaust møte med tre festspeldiktarar Alle

13.00-14.00 Salen, Aasen-tunet Litteratur med Landro: Nynorsk eller bokmål? Guri og Sigrid Sørumgård Botheim 16.00–17.00 Salen, Aasen-tunet Fløgstad over alle grenser Lars Petter Sveen 24.00 Målbar, Møre Folkehøgskule, Ørsta Målbar: 24.00 Sein kveld med festspeldiktarane¨ Alle

Søndag 30. juni 11.00–12.00 Uteamfiet, Aasen-tunet Festspelgudsteneste i det fri Lars Petter Sveen og Sigrid Sørumgård Botheim 13.30–14.15 Salen, Aasen-tunet Poesifest Guri Sørumgård Botheim 15.00–16.30 Uteamfiet, Aasen-tunet Aasen-stemnet Sigrid Sørumgård Botheim

6 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Ei folkeleg grunnlov Landet har fått ei ny grunnlov som er langt lettare å lære utanåt enn den gamle. Laurdag kveld presenterer initiativtakar Are Kalvø Ny grunnlov i salen. Er Are Kalvø i ferd med å bli vaksen og ta samfunnsansvar? Har grunnfaget i statsvitskap for alvor teke til å røre på seg bak i hjernen? Mykje kan tyde på det når han no har gjeve seg i kast med den store oppgåva det er å skaffe landet ei ny grunnlov. Rett nok har han ikkje vore åleine om arbeidet. Han har hatt god hjelp av personar frå både her og der, det såkalla folket. I arbeidet med den nye grunnlova er folket blitt invitert til å uttale seg om slikt som kva rettar og pliktar norske statsborgarar bør ha, kva vi skal gjere med kongehuset, og kor mykje religionsfridom som er passeleg. Dei innspela eg har fått frå Laurdag 29. juni 18.00–18.45 Salen, Aasen-tunet Are Kalvø: Ny grunnlov Kr 200 / ungdom 150

Are Kalvø (foto: Geir Henning Hopland) folk, har vist meg at folk ikkje er så verst. Folk har humor, og dei som kommenterer nettartiklar, er neppe folk flest, sa Kalvø til NRK tidlegare i år. Den nye Grunnlova er sett saman av seks fyndige paragrafar. I lova heiter det mellom anna at «Norge er eit demokratisk, fredelig og passelig kjendisfiksert rike der alle kan trenge ein

klem» og at folk bør «snakke med kvarandre og ha humoristisk sans». Som det passar seg for slikt eit stort oppdrag, har prosjektet resultert i både ei ny grunnlov, tv-serie og bok. I Salen laurdag kveld vil Kalvø spreie ordet om den nye grunnlova, og det blir høve til å skaffe seg eit signert eksemplar av boka.

Lagar fest med ung poesi Det gror godt blant unge, nynorske lyrikarar. Møt to unge lyrikkdebutantar frå i fjor i Salen søndag. Kvinnheringen Mona Vetrhus skriv ikkje berre dikt sjølv. Ho har også vore programleiar for radioprogrammet Diktafon. Det var Olav H. Hauge som tende poesigneisten i henne då ho som lita kom over diktet «Det er den draumen me ber på» – ei oppleving ho nok ikkje er åleine om. Handlinga i deSøndag 30. juni 13.30–14.15 Salen, Aasen-tunet Poesifest Kr 100 / ungdom 50

butboka Nokre gutar kjem ikkje heim i kveld, er lagt til ei vestlandsbygd der bilvegen skaper utryggleik, og ein aldri veit kven av dei unge gutane venegjengen vil miste neste gong. Marianne Clementine Håheim frå Jølster debuterte med samlinga Bilydar. Håheim skriv om kjærleik gjennom direkte og kroppslege dikt, og ho har som mål at poesien hennar skal vere lett tilgjengeleg. Det er festspeldiktar Guri Sørumgård Botheim som leier samtalen med dei. Ho har sjølv ein språkleg eksperimenterande debutroman bak seg. Botheim vedgår at ho gjerne vel vekk romanar i normalprosa til fordel for lyrikk, der ho ofte finn dei mest interessante og spesielle

Marianne Clemetine Håheim (foto: Viktoria Steinnes)

Mona Vetrhus (foto: Morten Brun)

språklege prosjekta. Poesien får tonefølgje av gitaristen Stig Ulv frå Ørsta, som

nettopp har lansert det andre soloalbumet sitt.

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 7

Speleglede frå nord Hekla Stålstrenga er eit musikalsk overskotsfenomen som veks ut av den nordnorske folkemusikken. Torsdag kveld kan du høyre dei i uteamfiet i Aasen-tunet. - Publikum kjem til å få høyre mykje frå det neste albumet vårt, som kjem ut i september. Sjølv om vi går i same retning som tidlegare, ber det nye materialet preg av at vi har meir erfaring med å spele i lag, og at den kreative prosessen har vore meir likt fordelt mellom oss, seier felespelar Ragnhild Furebotten. Begge dei to tidlegare albuma deira vart nominerte til Spellemannprisen. Med eit repertoar av folkrock basert på tradisjonsmusikk frå NordNoreg har bandet vekt oppsikt i norsk musikkliv, kanskje særleg etter at NRK følgde med dei på bubil-turnéen i fjor, og laga dokumentar av det. - Vi har fått mange spørsmål om spelejobbar etterpå. Det viser at tv har ein heilt uvanleg sterk effekt, ler Furebotten.

Hekla Stålstrenga (foto: Brynjar Erdahl) Bandnamnet er eldre enn bandet. Furebotten og gitarist Tore Bruvoll har spelt i lag sidan dei møttest som femtenåringar, og dei vart fort samde om at draumebandet dei ein gong skulle danne, måtte heite Hekla Stålstrenga. I tillegg til Furebotten og Bruvoll består bandet i dag av Anne Nymo Trulsen på vokal og piano, OleJakob Larsen på trommer og Trond-Viggo Solås på bass. Alle

er aktive på andre musikalske arenaer også. - Namnet i seg sjølv tyder altså ikkje noko særskilt, men det ligg mykje i det likevel – av nostalgi, minne og draumar, seier Furebotten. Ho samanliknar folkemusikken med dialektar, som Noreg er rikt på. - Det er ei kjend sak i folkemusikkmiljøet av det finst ulike spelestilar frå bygd til bygd. Det

handlar også mykje om personleg dialekt. I Hekla Stålstrenga kjem alle inn med sitt eige, men vi prøver å skape ein felles klang som vi utviklar undervegs.

Torsdag 28. juni 21.00–22.30 Uteamfiet, Aasen-tunet Hekla Stålstrenga Kr 250 / ungdom 150

Vårløysing for litteraturen Ein kronikk av Kjartan Fløgstad var ei av inspirasjonskjeldene til valet av årets tre festspeldiktarar. Fredag ettermiddag møtest Fløgstad og diktarane til samtale i Salen. «Eit sant mirakel» var tittelen på kronikken som blei publisert i fjor sommar. Mirakelet Fløgstad sikta til, er nynorsken sin sterke plass i norsk skjønnlitteratur. Fredag 28. juni 15.00–15.45 Salen, Aasen-tunet Vårløysinga Kr 100 / ungdom 50

Han peikte på at dei medieskapte rykta om nynorsken sin død, som visstnok stadig skal vere like om hjørnet, er sterkt overdrivne. Snarare, hevda han, har det aldri vore så god tilvekst til den nynorske skjønnlitteraturen som no. Den nye generasjonen kjem frå ulike delar av landet og fordeler seg på ulike sjangrar. Fløgstad kalla det ei hittil usett bløming, både i omfang, innhald og kvalitet, og peika på at dei unge forfattarane navigerer i eit nytt teknologisk landskap som tidlegare generasjonar knapt kunne drøyme om. Som døme nemnde han mellom andre dei tre som blei valde til årets festspeldiktarar. Guri og Sigrid Sørumgård Botheim og

Kjartan Fløgstad og festspeldiktarane Lars Petter Sveen er alle i startfasen på forfattarskapar som er kjenneteikna av uredd tru på eigne røyster. Akkurat kva han

vil snakke med dei om, vil ikkje Fløgstad røpe. - Det blir nok meir forfattarskap og mindre nynorsk, trur han.

8 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Alle gode ting er tre

Sigrid Sørumgård Botnheim (foto: Benedikte Skarvik)

Laurdag føremiddag kan du møte alle festspeldiktarane i fri utfalding på Møre Folkehøgskule. Ein stor fordel med å ha fleire festspeldiktarar er at ein kan plassere dei på ei scene og la dei greie seg sjølve. Festspeldiktarane Lars Petter Sveen, Sigrid Sørumgård Botheim og Guri Sørumgård Botheim vedgår vil-

Guri Sørumgård Botnheim (foto: Benedikte Skarvik) lig at dei ikkje har spikra planane sine for møtet når denne programavisa går i trykken. I etterkant av romandebuten sin har søstrene Sørumgård Botheim utvikla sin eigen scenestil der dei gjerne kler seg ut som rollefigurar frå romanen og inkluderer musikk og lydbandopptak i framføringane. På sett og vis har dei skapt eit eige univers som dei framleis

Lars Petter Sveen (foto: Julia Naglestad, B13.no)

utviklar, først og fremst på «Innsida» i Dag og Tid, som dei skriv saman. Blir det mange roller å fylle på scena, er det ikkje umogleg at Sveen lyt stille opp i ei gjesterolle. Dei tre festspeldiktarane er alle inspirerte av det fantastiske og eventyrlege, og ingen av dei er innstilte på å la samfunnet sine krav til realisme setje grenser for dei. Kva vi enn får sjå på

scena denne laurdagen, grenselaust blir det i alle fall!

Laurdag 29. juni 11.00–11.45 Møre folkehøgskule, Ørsta Grenselaust møte med tre festspeldiktarar Kr 100 / ungdom 50

Kva er «vanleg» norsk? Professor i lingvistikk, Rolf Theil, er også i år på plass med eit foredrag i serien «All verdas språk». Denne gongen er tittelen «Noregs største språk» - og det er kanskje ikkje det du trur. Søndag 30. juni 12.30–13.15 Salen, Aasen-tunet All verdas språk: Noregs største språk Kr 100

- Dersom Noreg hadde hatt ein språksituasjon meir lik den vi finn i mange andre europeiske land, ville det einaste offisielle språket vårt, i tillegg til minoritetsspråka, ha vore noko i retning av nynorsk, hevdar Theil. Mange oppfattar bokmålet som den «vanlege» norsken. Berre tenk på kor ofte ein høyrer folk snakke om «norsk og nynorsk». Men bokmålet har ei uvanleg historie og er eit spesielt språk både i norsk og internasjonal samanheng. Reint språkvitskapleg kan ein spørje om bokmålet i det heile kan

kallast ein variant av det norske språket. - I føredraget kjem eg til å sjå nærare på ein del av desse spørsmåla, og eg går ikkje av vegen for å kome med påstandar som ein og annan vil oppfatte som både kontroversielle og provoserande. Ein av fleire konklusjonar er at nynorsk og bokmål har galne og lett misvisande namn, dei burde ha vore kalla med sine rette namn, høvesvis norsk og dansk-norsk. Eller endå betre, norsk-dansk, seier Theil. Rolf Theil (foto: Ram Gupta)

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 9

Feirar grenselaust språkmangfald I Språkåret 2013 er det Venstre-leiar Trine Skei Grande som opnar Dei nynorske festspela. Under opningshøgtida introduserer Kjartan Fløgstad festspeldiktarane, og publikum får minst ei overrasking. – Grande er ein av få rikspolitikarar som med stort truverde snakkar om språkpolitikk, og vi er svært glade for at ho kjem til Festspela, seier programansvarleg Karine Munch. Denne gongen opnar Festspela slik det aldri har vore gjort før. Som i tidlegare år får dessutan publikum høyre noko ingen har høyrt før. Festspeldiktarane Sigrid og Guri Sørumgård Botheim og Lars Petter Sveen har alle saman med seg nyskrivne tekstar. Urpremiere blir det også på ny musikk frå folkrock-bandet Hekla Stålstrenga. Kjartan Fløgstad var den aller første festspeldiktaren i 1994. I år introduserer han framtida gjennom dei tre unge festspeldiktarane. Det kjem han til å gjere på ein måte som får tankane til å svinge. Perspektiv er det også over det filosofen og forfattaren Gunnar Skirbekk gjer. StyTorsdag 27. juni 18.00–19.15 Salen, Aasen-tunet OPNINGSHØGTID Kr 150 / ungdom og barn 100

Trine Skei Grande (foto: Bård Ek) releiar Reidar Sandal ser fram til å heidre nettopp han som «Årets nynorskbrukar 2013». Skirbekk får prisen for «arbeidet med å fornye tenkinga om ein gyldig og framtidsretta opplæringspolitikk for nynorsk, og for slitesterk evne til å halde oppe nynorsk som eit smidig språk for tenking». Det er berre å gle seg til takketalen. Dei nynorske festspela er eitt av sju basisarrangement i Språkåret 2013. Med 200-årsjubileet for Ivar Aasen som grunnlag blir det språklege mangfaldet i Noreg feira, og den feiringa skal endre den språk-

lege framtida i landet. Norsk teiknspråk er ein del av den framtida. Som andre språk har norsk teiknspråk dialektar og aksentskilnader, ord endrar tyding, og nye ord kjem til. Heile opningshøgtida blir i år tolka av døvetolkane Janne Kristin Lid og Silje Seltveit Osdal. Styreleiar Jørn E. Løvsjø i Møre og Romsdal Døveforening opnar arrangementet. Til den som har kome ut av teljinga: Opningshøgtida er festspelarrangement nr. 939 sidan det aller første i 1992.

Årets nynorskbrukar: Gunnar Skirbekk – Nynorsk er viktig for alle som bur i Noreg for å skjøne kva landet går ut på, språkleg og kulturelt, og for å skjøne kvar ein er, i rom og tid. Det seier årets nynorskbrukar Gunnar Skirbekk. Torsdag 27. juni 19.30–20.15 Salen, Aasen-tunet Årets nynorskbrukar Kr 100

Gunnar Skirbekk er ein av dei fremste intellektuelle i Noreg. Han har vore ein sentral arkitekt i utforminga av det akademiske Noreg. – Det som særmerker Skirbekk, er at han greier å formidle så folk forstår. Han er ein glimrande samtalepartnar, nysgjerrig, leiken, fordomsfri, har eit eit hav av kunnskap – og har mykje humor. Skirbekk snakkar med folk, ikkje til folk, seier Audhild Gregoriusdotter Rotevatn, som

Årets nynorskbrukar 2008–2012 2008 ÅmliAvisa v/redaktør Inger Stavelin, Åmli 2009 Seksjonsoverlege Ottar Rekkedal, Lillehammer

2010 Maria Parr, Volda 2011 Linda Sæbø, Stavanger 2012 Ingvild Bryn, Oslo, og Arill Riise, Ålesund

skal leie samtalen med Årets nynorskbrukar under Festspela. Sjølv viser prisvinnaren til sin gode kollega Jon Hellesnes, som har sagt det slik: På nynorsk er det vanskeleg å skrive setningar som ein sjølv ikkje forstår. – Det har vore ei rettesnor også for meg, seier Skirbekk. Filosofen og samfunnsdebattanten Skirbekk får prisen for arbeidet med å fornye tenkinga om ein gyldig og framtidsretta opplæringspolitikk for nynorsk, og for slitesterk evne til å halde oppe nynorsk som eit smidig språk for tenking, seier styret i Nynorsk kultursentrum i si grunngiving. Frå og med 2013 er prisen på heile 100 000 kr. Prisen blir delt ut under opningshøgtida 27. juni.

Årets nynorskbrukar Gunnar Skirbekkk (pressefoto)

10 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Det fleirspråklege Noreg - Det er først dei siste tiåra at fordelane ved å vere fleirspråkleg er blitt tydelege, seier forskar Øystein Vangsnes, som har skrive fagdelen av boka Det fleirspråklege Noreg. Fredag skal Vangsnes samtale om fleirspråklegheit med Åse Kari Hansen Wagner, som leier Lesesenteret ved Universitetet i Stavanger. For 20-30 år sidan var det vanleg å tru at born som vaks opp med fleire språk kring seg, blei hemma i språkutviklinga. I dag veit vi at det motsette er tilfellet. Likevel er motstanden mot fleirspåklegheit ofte stor. – Årsaka er samansett, men ofte tillegg ein språk ein økonomisk nytteverdi. Då kan ein til dømes vere motstandar av å gje språklege særrettar til immigrantar, men vere tilhengjar av undervising i store verdsspråk som det blir rekna som nyttig å lære Fredag 28. juni 11.30–12.15 Salen, Aasen-tunet Det fleirspråklege Noreg Kr 100 / ungdom 50

Øystein Vangsnes (foto: Lars Nes, Skald Forlag)

Åse Karin Hansen Wagner (foto: Trond Egil Toft)

seg, seier Vangsnes. I hans eiga forsking finst det ikkje unyttige språk. Den personlege fordelen av å vere fleirspråkleg gjeld uavhengig av kva språk det er snakk om. Sjølv i det homogene Noreg er det i dag heilt vanleg å meistre meir enn eitt språk. Ei fersk dokumentarbok fortel historia til nokre fleirspråklege i Noreg. «Kjekt! Eit fantastisk ord! Det kan jo brukast til alt!» Aryam Mesfun frå Eritrea fortel i boka Det fleirspråklege Noreg om det å kome som flyktning til Volda og lære seg

norsk. Frå før snakka ho arabisk, engelsk, italiensk og morsmålet tigrinja. I boka Det fleirspråklege Noreg møter vi også 29 andre personar som nyttar fleire språk. Somme har kome til Noreg og vore nøydde til å lære norsk, andre har lært seg eit nytt språk for å kommunisere med den utkåra. Nokre har også opplevd at morsmålet deira blei undertrykt av storsamfunnet. Boka er gjeve ut av forlaget Skald med støtte frå Språkåret 2013.

Teksten vi ikkje merkar Omsetjaren har ansvaret for å gjere den store verda tilgjengeleg på norsk. Kva er skilnaden på å omsetje bøker, TV-program og teaterstykke? Fredag blir det høve til å grunne over dette når omsetjarar av alle tre slaga møtest til samtale. Lars Moa er den einaste i landet som omset færøysk litteratur. Ola E. Bø er dramaturg og har omsett for teaterscena, medan Marita Liabø er forfattar og tekstar for NRK. Bokmeldar Margunn Vikingstad i Dag og Tid leier samtalen. Ho har sjølv omsett Fredag 28. juni 18.00–18.45 Salen, Aasen-tunet Underteksten Kr 100 / ungdom 50

Lars Moa (foto: Samlaget)

Marita Liabø (foto: Jo Michael)

Ola E. Bøe (pressefoto)

teaterstykke. - Når ein omset for teater, må ein hugse at tekst og sceneproduksjon er to ulike kunstformer. Mykje kan skje på vegen mot ferdig produksjon, både godt og dårleg, medan dei som tekstar for tv, må leve med at

folk kan sitje heime og sjekke arbeidet deira, seier ho. Lars Moa er glad for at mentaliteten og samfunnet på Færøyane og Noreg er så like at litteraturen er lett å forstå. - Av og til lyt eg forklare skikkar og slikt som vi ikkje har i

Noreg. For dei som omset frå fjerne språk og kulturar, må det vere vanskeleg å omsetje alt det som ligg utanfor teksten, trur han.

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 11

Frukost frå fjern og nær Fredag morgon er det høve til å hente inspirasjon til det kvardagslege frukostritualet. Korn og bakverk er noko mange land i verda har felles, men variasjonane kan vere store. I kafeen i Aasen-tunet blir det servert internasjonal kvardagsbakst fredag morgon, frå kanadiske frukostpannekaker til serbisk børek. Det blir smakebitar både av søtt og salt, frå mellom anna Filippinane, Polen, Afghanistan og Tyskland. Saman med maten blir det servert språkprøver frå dei ulike landa. Maten kan du nyte med austafrikansk kaffi, ein litt anna smak enn vi er vande med. Kanskje blir det høve til å utveksle oppskrifter òg? Under frukosten spelar gruppa Grenselaust med Øystein Salhus, Jens-Arne Molvær,

Eritreisk kaffiseremoni i All verdas frukost.

Fanny Holmin og Stein Helge Solstad. Du får også vere med på ein eritreisk kaffiseremoni, der

å gjere i stand kaffien er like viktig somå nyte den. Tsehai Birham viser korleis.

Fredag 28. juni 09.00–10.30 Kafeen og utekafeen, Aasen-tunet All verdas frukost Kr 100 for frukost

Grenselaus forfattarskap For første gong skal Kjartan Fløgstad høyre sine eigne tekstar bli lese opp på fleire språk. Og for første gong skal ein festspeldiktar intervjue ein tidlegare festspeldiktar. Lars Petter Sveen var ikkje tung å be. Alle forfattarar står på akslene til dei som er eldre, og som ung forfattar har Sveen lenge lese og sett opp til Kjartan Fløgstad. - Eg vil nok kome inn på kva Fløgstad har hatt å seie for meg personleg, og kva påverknad eg meiner han har hatt for norsk litteratur, spesielt med tanke på Laurdag 29. juni 16.00–17.00 Salen, Aasen-tunet Fløgstad over alle grenser Kr 100 / ungdom 50

den sjølvbiografiske bølgja vi har sett i det siste, seier Sveen. Fløgstad debuterte som lyrikar i 1968, og har sidan gjeve ut ei rekkje romanar, prosasamlingar og verk innanfor andre sjangrar som biografi og industrihistorie. Romanane hans er prega av realistisk nøyaktigheit og historisk kunnskap, men også av satire, frodig fantasi og såkalla magisk realisme. Fløgstad har vore fleire gonger i SørAmerika og har gjort mykje for å spreie kunnskap om latinamerikansk kultur. - Fløgstad skriv ofte fantastisk, men samstundes veldig norsk, og det tykkjer eg er spennande, seier Sveen. Fløgstad er også omsett til mange språk. I høve Språkåret blir utdrag frå to av bøkene hans lese opp på norsk, russisk, tjekkisk, fransk og spansk. Så spørst det om teksten framleis høyrest ut som Fløgstad.

Kjartan Fløgstad (foto: Hans Jørgen Brun)

12 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Mannen som fann eit språk Ivar Aasen var bondesonen frå ein bygsla gard som grunnla den nynorske diktekunsten og blei ein internasjonalt respektert språkforskar. Han blei fødd i Ørsta torsdag 5. august 1813 og døydde i Kristiania onsdag 23. september 1896. «Fredsommelig» er eit ord som går att i omtalane av han frå dei som hadde mykje med han å gjere. Dette stille myndet gav han makt, iallfall tillit og respekt. Under all hans ro låg eit insisterande engasjement. Ein gong lærebokforfattaren Nordahl Rolfsen spurde kvifor han blei språkforskar, svara Aasen kontant: «Dei sa det va’kje noka meining i bondens mål. Då eg

hadde høyrt dette nokre gonger, så vart eg arg.» Ein gong trudde han at han skulle bli lærar, og det var han i sju år. Den sosiale identiteten hans låg hos bonden, men han gjorde alt han kunne for å finne ein sosial utveg frå bondesamfunnet. Sjølv trudde han det var mest å hente i naturvitskapen, men han hamna i språket og språkvitskapen. Som 29-åring sette han i gang eit arbeid som blei eit av dei mest vellykka og samfunnsinngripande forskingsprosjekta i norsk historie. Ivar Aasen fann eit språk og forma det i skrift. Det heile tok mindre enn 50 år. Det er maktpåliggjande å kunne bruke

eit sjølvstendig språk i Noreg, tenkte han 22 år gamal i 1836. Det heldt han for seg sjølv. I 1852 sa han det som det var, offentleg. Den einaste sikre utvegen, skreiv Ivar Aasen, er å etablere en «aldeles norsk Sprogform». I 1864 var det skriftspråket etablert som han hadde funne, og i 1885 blei «det norske Folkesprog» offisielt jamstilt med «vort almindelige Skrift- og Bogsprog». Det er det einaste stortingsvedtaket frå 1800-talet som aldri har vore endra. Redigert utdrag frå Ottar Grepstad: «Historia om Ivar Aasen». Boka blir lansert 1. august.

Ivar Aasen 1871 (foto: Carl C. Wischmann)

Dette er Ivar Aasen Ivar Aasen laga ikkje eit språk. Han skapte ikkje eit språk. Han fann ikkje opp eit språk. Ivar Aasen fann eit språk. Slik opnar det femte og siste foredraget i serien «Dette er Ivar Aasen». Etterpå seier eg at han fann eit mønster i dei talemåla som var i bruk i landet kring midten av 1800-talet. Han viste samanhengane mellom desse talemåla, påviste ei mange hundre år lang linje frå norrønt

språk til samtida og gjorde det tindrande klart at norsk var eit sjølvstendig språk på linje med dansk og svensk. Laurdag 29. juni 14.30–15.15 Salen, Aasen-tunet Dette er Ivar Aasen I år: Verket Foredrag av Ottar Grepstad Kr 100 / ungdom 50

Med det er likevel ikkje alt sagt. Ottar Grepstad

Foredragsserien ”Dette er Ivar Aasen” 2009 Kvardagane 2010 Reisene 2011 Menneska 2012 Bøkene 2013 Verket

Ottar Grepstad (foto: Lars O. Flydal)

Viljen til dialekt Ivar Aasen-minneforedraget har i år fått tittelen «Kvifor er Noreg dialektparadiset?». Det blir halde fredag av pensjonert professor i nordisk språkvitskap, Arne Torp. Fredag 28. juni 13.00–13.45 Salen, Aasen-tunet Ivar Aasenminneforedraget 2013: Kvifor er Noreg dialektparadiset? Kr 100 / ungdom 50

– Eg vil ta opp ein myte som samstundes er i ferd med å bli eit faktum, nemleg at det er meir dialektar i Noreg enn i nabolanda Sverige og Danmark, fortel Torp. Mange veit ikkje at både Sverige og Danmark i tidlegare tider hadde store dialektskilnader, til og med dialektar så eksotiske at dei var mest for framandspråk å rekne. Så kvifor har Sverige og Danmark så dominerande riksspråk i dag, medan dei norske dialektene får bløme? Og kva har nynorsken med dialektbruken i Noreg å gjere? Torp hevdar i alle fall at

den norske geografien ikkje skapte så store dialektskilnader som mange vil ha det til. – I eldre tider var det lett å ta seg fram over vatn og vanskelegare å ta seg fram over land og fjell. Langfjella er årsaka til dei store skilnadene mellom Austlandet og Vestlandet, medan fjordane og kystlandskapet heller gjorde dialektane likare på Vestlandet og i Nord-Noreg, seier han. Dagens norske dialektmangfald er nært knytt til politikk. I foredraget vil publikum få høyre meir om prosessane som har styrt den nordiske dialektutviklinga.

Arne Torp (foto: Ram Gupta)

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 13

Stemnefest med Kalvø og Sommerro Are Kalvø har laga ny grunnlov. Kan han også fornye den gode stemnetalen? Henning Sommerro kastar neonlys på Ivar Aasen. Får vi høyre noko som gjer at vi ser jubilanten på ein ny måte? Velkomen til stemnefest 2013! Under all humor og ironi hos Are Kalvø er der eit alvor. Det blei ikkje moro utan. Difor har publikum god grunn til å vente seg mykje av stemnetalen i år. Som før får festspelgjestene høyre nye forfattarrøyster. Diktarparet Mariell Øyre og Jostein Avdem Fretland kjem frå London og les frå debutboka & me skal bli omskapte. Denne romanen med både kjærleik og varmluftballongar kjem ut i haust. Henning Sommerro har meir å svare for enn all den gode musikken sin. I 1986 gav han ut LP-plata «Neonlys på Ivar Aasen». Eit lanseringsintervju i Gula Tidend fekk leiinga i Samlaget til å diskutere språkpolitisk fornying under overskrifta «Tid for å rehabilitere Ivar Aasen». Nokre omvegar seinare var ideen klar: Vi lagar Ivar Aasenåret 1996. Hadde det blitt noko slikt utan den plata og det avisoppslaget? Neppe, og vi veit kva det førte til. Så ta godt imot han som utløyste all moroa! Med seg på scena har han Runar Gudnason og Siv Aurdal, og på settlista står noko ingen har høyrt før. Søndag 30. juni 15.00–16.30 Uteamfiet, Aasen-tunet AASEN-STEMNET 2013 Kr 200 / honnør, student og ungdom 150/ born 100 / familie 500

Henning Sommerro (foto: Lasse Berre)

Are Kalvø (foto: StandUp Norge)

Runar Gudnason (pressefoto)

Marielle Øyre og Jostein Avdem Fretland (pressefoto)

Ny utstilling om språksamlaren Ivar Aasen Kven var Ivar Aasen? Kvifor Belsheim om Ivar Aasen i 1901. Sidan språkplanleggjaren, gjorde han det han gjorde? diktaren og mennesket Ivar AnOg kva blei konsekvensane? «Naar man tager Hensyn til alle Omstændigheder vedkommende Ivar Aasen, saa vil man vist finde, at han var en af vort Lands merkeligste Mænd, saa merkelig, at faa Lande, maaske intet andet land enn Norge, har havt en saadan Mand.», skreiv venen og teologen Johannes

dreas Aasen døydde 23. september 1896, har det blitt skrive og sikkert sagt endå meir om denne mannen. Han var flogvitet som kom frå tronge kår, gjorde ei klassereise mot alle odds, og brukte livet sitt for at fedrelandet skulle få eit språk, står det ofte skrive. Men kva meir ligg der bak denne fasaden? Korleis var Aasen som person? Og

korleis endra nynorsken Noreg, djupast sett? I Noreg i dag kan vi bruke dialekten vår i mest alle samanhengar. Det er svært få land der ein kan stå i Stortinget og bruke dialekten sin utan at ein tenkjer noko vidare over det. Har vi gløymt at det var Ivar Aasen so omkalfatra heile dette rådande paradigmet i Noreg om korleis ein skulle tenkje om språk?

KONKURRANSE

Kor høg var Ivar Aasen? Bli med i gjettekonkurransen og vinn “Historia om Ivar Aasen” Sjå side 26

14 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Landro samtalar om litterære språkskifte Kva er det som får forfattarar til å gå over frå bokmål til nynorsk som sitt litterære språk? Eller kanskje endå meir interessant: Kva får dei til å veksle mellom bokmål og nynorsk? Jan H. Landro stiller spørsmåla laurdag kl. 13. Ingrid Storholmen er eit døme på ein forfattar som vekslar mellom nynorsk og bokmål i bøkene sine, medan Sunniva Relling Berg har prøvt seg på bokmål, men gått over til nynorsk. – Det er interessant å snakke med forfattarar som bur i språklege vippeområde, der dei gjerne både kan snakke og skrive nynorsk, samstundes som påverknaden frå bokmål er så sterk at den føretrekte målforma ikkje er sjølvsagt. Då er Laurdag 29. juni 13.00-14.00 Salen, Aasen-tunet Litteratur med Landro: Nynorsk eller bokmål Kr 100 / ungdom 50

det interessant å høyre kva det er som styrer valet deira, seier Jan H. Landro om den litterære samtalen han skal ha med trønderen Storholmen og ålesundaren Relling Berg, som har fått den opne overskrifta “Nynorsk eller bokmål?”. Relling Berg har tidlegare uttala til Magasinett at nynorsk var “eit skriftspråk som eg ikkje kunne så godt, samstundes som det ligg nært til sånn eg snakkar”. Denne kontrasten tvang ifølgje Relling Berg ho til å utvikle språket. – I tillegg hadde eg lært meg opp til ein del faste formuleringar på bokmål som eg ikkje kunne bruke på nynorsk, og måtte difor fornye språket mitt, la ho til. Det er fleire forfattarar som har opplevd at skrivinga losna med å gå over frå bokmål til nynorsk Landro trur språkskifta handlar om å få språkleg motstand. – Og på det punktet verkar det som om nynorsken er meir krevjande enn bokmålet. At klisjeane sit lausare i bokmålet og at språket rett og slett flyt litt for lett. Det finst fleire forfatta-

Jan H. Landro (foto: Jan M. Lillebø) rar som har teke til med bokmål, men som har opplevd at dette ikkje går – her må det ei skifte til. – Forfattarar som skriv på bokmål vil nok steile litt når dei høyrer at nynorsken nærast har særskilde eigenskapar? – Jau, somme vil nok reagere litt på det. Men å skifte målform vil i seg sjølv generere ein viss språkleg motstand. Dette er tiande gongen den

no pensjonerte kulturredaktøren Landro held litterære samtalar under Dei nynorsk festspela. Festspeldiktarane Sigrid og Guri Sørumgård Botheim vil òg ha eit innslag i denne programposten. Slik vi kjenner dei, held dei korta tett til brystet om kva dette innslaget eigentleg går ut på.

Færøysk litteratur til Aasen-tunet Med sine knapt 50 000 innbyggjarar er ikkje Færøyane eit stort språksamfunn. Likevel er litteraturen derifrå ikkje ubetydeleg. Fredag 28. juni kjem forfattaren Jóanes Nielsen og den norske omsetjaren hans, Lars Moa, til Dei nynorske festspela. Samtaleleiar Jan H. Landro vil leggje vekt på bøkene til Nielsen som er omsette til norsk, det å vere forfattar på Færøyane og å skrive på færøysk, og ikkje minst arbeidet med å omsetje tekstane til norsk. Fredag 28. juni 16.30-17.15 Salen, Aasen-tunet Litteratur med Landro: Brahmadellane Kr 100 / ungdom 50

– Det er svært få som gjer dette, og få som kan det, seier Landro om omsetjing frå færøysk til norsk. Landro meiner færøysk litteratur nesten ikkje blir lagd merke til i Noreg. Med Island er det annleis fordi vi har ein felles kultur knytt til sagalitteraturen. Jóanes Nielsen har kome ut med i alt fire bøker på norsk – tre diktsamlingar og éin roman. Den siste utgivinga på norsk, romanen Brahmadellane, er nominert til Nordisk råds litteraturpris 2013. I romanen har det moderne samfunnet etter kvart fått sterk innverknad frå omverda på det tidlegare isolerte øysamfunnet.

Jóanes Nielsen (foto: Margbok)

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 15

Ivar

“Millom bakkar og berg ut med havet” Frå Ivar Aasens Nordmannen

Aasen

Ivar Aasen er nynorskens far, han var ein nasjonsbyggar. I år er det 200 år sidan han blei fødd. Aasen var ein utfordrar i si tid. Det norske er ein utfordrar på norsk sokkel i dag. Ivar Aasen-feltet er den første store utbygginga for Det norske som operatør. Det er ei nasjonsbygging som representerer store verdiar for samfunnet.

Det norske norske oljeeventyret oljeeventyretfortsetter! held fram!

w w w . d e t n o r. n o

16 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Dei nynorske f Torsdag 27. juni

Fredag 28. juni

10.00 Ivar Aasen-statuen, Ørsta Blomar ved bauta: Ivar Aasen-statuen Direktør Ottar Grepstad

09.00–10.30 Kafeen og utekafeen, Ivar Aasen-tunet All verdas frukost Frukosttradisjonar og språklege smakebitar frå mange land. Grenselaust: Øystein Salhus, Jens-Arne Molvær, Fanny Holmin og Stein Helge Solstad. Kr 100 for frukost

12.00–13.00 Rokken, Volda Eit lite ord gjer stundom store verk Sunniva Relling Berg Kåring av vinnar i skrivekonkurransen og beste film frå dokumentarfilmverkstaden Framsyning frå Den mangfaldige scenen. Programleiar Marieke Mulders Kr 50

10.00–10.45 Volda Stadion Keeperkongen Atle Berge med bøkene om Barcelonagjengen. Lesing, dribling og skåring For born frå 7 år. Gratis

13.00–13.45 Salen, Ivar Aasen-tunet Ivar Aasen-minneforedraget 2013: Kvifor er Noreg dialektparadiset? Arne Torp Kr 100 / ungdom 50

17.00–24.00 Kafeen, Ivar Aasen-tunet Festspelretten 2013 Komponert av dei tre festspeldiktarane 17.00–17.45 Gamlevegen, Ivar Aasen-tunet Festspelutstillinga 2013 Opning av lydstien ”Du er ropt på” av Magnar Åm Volda Vokal Gratis 18.00–19.15 Salen, Ivar Aasen-tunet OPNINGSHØGTID Programleiar Inger Johanne Sæterbakk Trine Skei Grande Kjartan Fløgstad Festspeldiktararane Lars Petter Sveen, Guri og Sigrid Sørumgård Botheim Hekla Stålstrenga Allsong Utdeling av prisen Årets nynorskbrukar Tolka for døve Kr 150 / ungdom og barn 100 19.20 Gamletunet, Ivar Aasen-tunet Blomar ved bauta: Ivar Aasen-bautaen Festspeldiktarane les og kransar Ivar Aasen-bautaen Allsong: ”Dei gamle fjelli” 19.30–20.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Årets nynorskbrukar 2013 Gunnar Skirbekk i samtale med Audhild Gregoriusdotter Rotevatn Kr 100 21.00–22.30 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet Hekla Stålstrenga Ragnhild Furebotten, fele Tore Bruvoll, gitar Anne Nymo Trulsen, song Ole-Jakob Larsen, trommer Trond-Viggo Solås, bass Kr 250 / ungdom 150 23.00–02.00 Møre Folkehøgskule, Ørsta Målbar Sal av mat og drikk frå 21.00

10.30–11.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Medietimen Utdeling av Kulturdepartementet sin nynorskpris for journalistar Arrangør: NRK Nynorsk mediesenter Gratis 11.00–11.45 Volda omsorgssenter Fredrikke Marie Qvam Magnhild Folkvord om ei sentral kvinne i stemmerettskampen I samarbeid med Volda kommune Gratis 11.00–11.45 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet Festspelboka for born: Historia om korleis hunden fekk våt snute Illustratør Øyvind Torseter teiknar og fortel. Marit Lid Bjerkvik les frå boka Verkstad og kultursti Kr 50 / familie 150 11.30–12.00 Mylneriet, Volda Kaffi, bokstaveleg talt Atle Berge les frå Stockholmsyndromet Kr 50 / ungdom 30 11.30–12.00 Fugl Føniks kaffibar, Ørsta Kaffi, bokstaveleg talt Ingrid Storholmen les frå Siriboka Kr 50 / ungdom 30 11.30–12.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Det fleirspråklege Noreg Språkforskarane Øystein Vangsnes og Åse Kari Hansen Wagner Kr 100 / ungdom 50 12.30–12.45 Basisutstillinga, Ivar Aasen-tunet Utstillingsopning

14.00–14.45 Salen, Ivar Aasen-tunet Kva, kerr, høtt, å? Dialektar i ulike ytringsformer Arne Torp, Erling Omvik, Hanne Marie Molde i samtale med Runar Gudnasson Kr 100 / ungdom 50 15.00–15.45 Salen, Ivar Aasen-tunet Vårløysinga Lars Petter Sveen, Guri Sørumgård Botheim og Sigrid Sørumgård Botheim i samtale med Kjartan Fløgstad Kr 100 / ungdom 50 16.30–17.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Litteratur med Landro: Brahmadellane Jóanes Nielsen frå Færøyane og omsetjar Lars Moa i samtale med Jan H. Landro Kr 100 / ungdom 50 18.00–18.45 Salen, Ivar Aasen-tunet Underteksten All verdas språk til norsk. Ola E. Bø, Marita Liabø og Lars Moa i samtale med Margunn Vikingstad Kr 100 / ungdom 50 20.00–21.15 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet Å, for ein strålande kveld! Musikalske høgdepunkt frå Det Norske Teatret: Gjertrud Jynge, Pål Christian Eggen, Svenn Erik Kristoffersen, Ole Marius Melhuus og Mats Grønner Kr 250 / honnør og student 200 / ungdom 150 23.00–02.00 Møre Folkehøgskule, Ørsta Målbar 23.30–00.15 Dialektquiz med Arne Torp Kr 100

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 17

festspela 2013 Søndag 30. juni

Laurdag 29. juni 11.00–12.00 Volda sentrum, Spinneriet Morgonkaffi med ordbakst 11.00–12.00 Ørsta sentrum, Amfi Morgonkaffi med ordbakst 11.00–11.45 Møre Folkehøgskule, Ørsta Grenselaust møte med tre festspeldiktarar Kr 100 / ungdom 50 12.00–12.30 Kafé Fru Svendsen, Ørsta Kaffi, bokstaveleg talt Jóanes Nielsen og Lars Moa les frå Brahmadellane på norsk og færøysk kr 50 / ungdom 30 13.00-14.00 Salen, Ivar Aasen-tunet Litteratur med Landro: Nynorsk eller bokmål? Ingrid Storholmen og Sunniva Relling Berg i samtale med Jan H. Landro. Guri og Sigrid Sørumgård Botheim Kr 100 / ungdom 50 14.30–15.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Dette er Ivar Aasen I år: Verket Foredrag av Ottar Grepstad Kr 100 / ungdom 50 15.30–16.00 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet Lurivar og kjærleiken Line Starheimsæter og Silje Silden Aktivitetar i utstillinga etter framsyninga Kr 50 / familie 150

Opningstider i Ivar Aasen-tunet Torsdag 27. juni 10.00–24.00 Fredag 28. juni 09.00–24.00 Laurdag 29. juni 10.00–24.00 Søndag 30. juni 10.00–18.00

16.00–17.00 Salen, Ivar Aasen-tunet Fløgstad over alle grenser Kjartan Fløgstad i samtale med festspeldiktar Lars Petter Sveen Opplesing av Fløgstad-tekstar på fleire språk Kr 100 / ungdom 50 18.00–18.45 Salen, Ivar Aasen-tunet Are Kalvø: Ny grunnlov Kr 200 / ungdom 150 20.00–21.30 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet Vamp Øyvind Staveland, Carl Apeland, Torbjørn Økland, Paul Hansen, Odin Staveland, Torstein Lofthus og Geir Sundstøl kr 395 i amfiet / ståplass 375 / born 200 / familie 990 22.30–23.30 Salen, Ivar Aasen-tunet Horisontar Konsert med Eirik Raude og Arve Henriksen Kr 250 / ungdom 150 23.00.-02.00 Møre Folkehøgskule, Ørsta Målbar: 24.00 Sein kveld med festspeldiktarane Kr 100

Billettar

11.00–12.00 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet Festspelgudsteneste i det fri Preike ved Kristian Myklebust Liturg: Arne Moltubak Tekstlesing: Lars Petter Sveen Piano: Sigrid Sørumgård Botheim Tolka for døve Arrangør: Ørsta sokneråd i samarbeid med Volda sokneråd 12.00–17.00 Kafeen og Jostein Nerbøvikplassen, Ivar Aasen-tunet Kyrkjekaffi og søndagskafé 12.30–13.15 Salen, Ivar Aasen-tunet All verdas språk: Noregs største språk Rolf Theil Kr 100 13.30–14.15 Salen, Ivar Aasen-tunet Poesifest Mona Vetrhus og Marianne Clementine Håheim i samtale med festspeldiktar Guri Sørumgård Botheim Musikalsk stemning ved Stig Ulv Kr 100 / ungdom 50 15.00–16.30 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet AASEN-STEMNET 2013 Stemnetale ved Are Kalvø Jostein Avdem Fretland og Mariell Øyre les frå & me skal bli omskapte Allsong Neonlys på Ivar Aasen Konsert med Henning Sommerro, John Pål Indreberg, Siv Aurdal og Runar Gudnason Kr 200 / honnør, student og ungdom 150/ born 100 / familie 500 Med atterhald om endringar

www.ebillett.no Telefon 70 04 75 84 Rabattar Ev. honnør, studentbillettar eller Kulturrabatt for ungdom er oppført spesielt. Festspelpass kr 1350 Gir tilgjenge til alle festspelarrangement. NB: Også publikum med festspelpass må tinge plass på førehand til arrangement i lokale med avgrensa plass, t.d. Salen i Ivar Aasen-tunet.

Ungdomsprisane er støtta av ordninga Kulturrabatt for ungdom

18 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Kulturdepartementet sin nynorskpris For åttande gong skal Kulturdepartementet sin nynorskpris for journalistar delast ut under Dei nynorske festspela. Det skjer i «Medietimen» fredag 28. juni kl. 10.30. Føremålet med prisen er å fremje bruk av nynorsk i media Fredag 28. juni 10.30–11.15 Salen, Aasen-tunet Medietimen Utdeling av Kulturdepartementet sin nynorskpris for journalistar Arrangør: NRK Nynorsk mediesenter Gratis

og årleg ære ein dyktig journalist som er eit føredøme for andre. Prisen går til ein journalist som brukar levande og god nynorsk i media, og som gjennom arbeidet sitt har gitt nynorsk innpass på nye område. Premien er 50 000 kroner og eit norsk kunstverk. Tidlegare prisvinnarar er Linda Eide frå NRK, Kjell-Erik Kallset frå Dagsavisen, Odd Reidar Solem frå TV2, Ronny Brede Aase frå NRK, Astrid Brekken frå NRK og Njord V. Svendsen frå Bergens Tidende. I fjor vart prisen delt mellom Katrine Sele frå Firda og Hilde Sandvik frå Bergens Tidende. I juryen er Gry Molvær frå NRK leiar. Ho har med seg forfattar Olaug Nilssen og Tom Hetland, kommentator i Stavan-

LEDIGE STUDIEPLASSAR

MASTERSTUDIUM I NYNORSK SKRIFTKULTUR Mastergradsstudentane i Volda går inn i eit aktivt og kreativt miljø. Mastergradsstudiet i nynorsk skriftkultur er eineståande i Noreg. Det formidlar innsikt i skriftkulturen generelt og i den nynorske skriftkulturen særskilt.

Fredrik Steen (foto: Per Eide) ger Aftenblad. Leiaren for NRK Nynorsk mediesenter. Magni Øvrebotten, er sekretær for juryen. Gjest i medietimen er komikar Fredrik Steen, som kjem med skråblikk på språket vårt. Fredrik får deg til å både le og rødme – og kanskje tenke deg litt meir om før du snakkar.

Studiet tilsvarar 120 studiepoeng og kan takast på heiltid eller deltid. Undervisninga er organisert i tre vekesamlingar kvart semester. Det er også opning for utanlandsopphald. Fullført mastergrad gir høve til å søkje om opptak ved doktorgradsprogram. Kontakt: Stig J. Helset | 70 07 51 59 | stig.helset@hivolda.no | Roger O. Rangsæter | 70 07 50 16 | ror@hivolda.no Les meir på www.hivolda.no

Kvelden endar på Målbar Festspela ville ikkje vore dei same utan Målbar på Møre folkehøgskule. I år blir det høve til å få trimma dialektmusklane når pensjonist Arne Torp stiller med dialektquiz fredag kveld. Har du kontroll på palatalisering, på tjukk l og på kvar grensa går mellom rulle-r og skarre-r? Veit du kor mange måtar ein kan seie «eg» på i landet vårt? Då er det berre å møte opp og la seg utfordre. Laurdagen blir det sein kveld med dei tre festspeldiktarane Lars Petter Sveen og Guri og Sigrid Sørumgård Botheim. Programmet er førebels ei overrasking, men det er kanskje godt at dei er fleire til å dele på det, for det er ingen løyndom at somme festspeldiktarar er meir vakne og sprudlande seint på kvelden enn andre festspeldiktarar. Torsdagen er programfri, men i alle høve er Målbar staden å løyse på snippen etter ein fullpakka festspeldag.

Arne Torp. (foto: Ram Gupta) Møre Folkehøgskule 23.00–02.00 Fredag 28. juni Dialektquiz med Arne Torp Kr 100 Laurdag 29. juni Sein kveld med festspeldiktarane Kr 100

Festspeldiktarane (foto: Kjerstin Gjengedal)

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 19

KUNNSKAP FOR FRAMTIDA AdministrAsjon, plAnlegging og leiing Planlegging og administrasjon estetiske fAg Animasjon Drama/teater Kunst og handverk Musikk Helse- og sosiAlfAg Sosionomutdanning Barnevernspedagogutdanning Historie, kultur, sAmfunn og religion Historie Religion og språk idrett og friluftsliv Idrett Friluftsliv

lærArutdAnningAr Barnehagelærarutdanning Grunnskulelærarutdanning 1-7 Grunnskulelærarutdanning 5-10 Faglærar i Formgiving, kunst og handverk Praktisk-pedagogisk utdanning (PPU) Undervisning og læring (master)

Volda Elektriske Mylne AS Tlf. - 70 05 55 10 1 Fax - 70 05 55 11 Hamnegt. 16 Pb.104 6100 Volda

mediefAg Animasjon Journalistikk Media, IKT og design PR, kommunikasjon og media språk og litterAtur Språk og litteratur

Førsteklasses produkt til dine bakverk

Les meir på wwww.hivolda.no

www.mylna.no

Produksjonsmåten er unik og tufta på gamle tradisjonar, dette skaper eit miljøvennleg og økologisk produkt. Når du opnar ein pakke mjøl frå oss vil du få ei annleis kjensle. Dufta av ekstra grovt mjøl gir lovnad om ei smaksoppleving utanom det vanlege. Besøk vår nettside for bestilling, meir informasjon, oppskrifter og mykje meir.

Platetørka havregryn

DESIGNA FOR Å LØYSE UTFORDRINGAR I 1917-rettskrivinga vart bokstaven Å innført i det norske skriftspråket. Same år vart ULSTEIN etablert. I dag er vi ei nyskapande bedrift som gjennom skipsdesign og berekraftige og effektive løysingar er med på å skape ein konkurransedyktig og miljøvenleg maritim industri. Gjennom samarbeid med oljeselskap, operatørar, reiarlag og utstyrsleverandørar er vi i stand til å kunne løyse utfordringane til kundane våre. Resultatet er produkt og tenester som er designa for å løyse morgondagens utfordringar. Lær meir om oss på: www.facebook.com/ulsteingroup www.ulstein.com

Ertemjøl

Valsa bygg

Havremjøl

Valsa rug

20 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Keeperkongen Kan nynorske fotballbøker inspirere lokale fotballtalent? Det får vi svar på når forfattar Atle Berge tek med Keeperkongen og dei andre bøkene om Barcelona-gjengen til Volda stadion fredag. – Vi er svært glade for samarbeidet med VTI fotball. Temaet Grenselaust har inspirert oss til å tenkje på nye arenaer og nye aktivitetar. Vi gler oss til både å høyre om og møte «Keeperkongen» på Volda stadion, seier programansvarleg Karine Munch.

Keeperkongen er Atle Berge si tredje bok i fotballserien om Barcelona-gjengen. Han er frå Hjelmtveit i Nordhordland og debuterte med romanen Muntergang i 2010. Fredag les han frå bøkene før borna får prøve å lage mål på vår eigen målmann. Forlagsredaktør for barne- og ungdomslitteratur i Samlaget, Ragnfrid Trohaug, har ifølgje rykta ei fortid som storkeeper. Fredag under Festspela får vi sjå om ho kan hente fram gamle kunster og leve opp til rolla som keeperkonge. – Volda er ein stor jentefotballklubb, med jentelag på alle

Atle Berge (foto: Tove K. Breistein) alderssteg. Difor er det ekstra kjekt at keeperkongen i boka er ei kvinne. Den årvisse Tine fotballskule blir arrangert same veka og dette vil vere ei fin avrunding på fotballveka, seier dagleg leiar Åse Leikanger i Volda Turn og Idrettslag. Arrangementet er gratis og tilrettelagt for born frå 1. til 5. klasse. Ei lita lesestund med forfattaren er tenkt som inProgramansvarleg Karine Munch og dagleg leiar Åse Leikanger i VTI på Volda stadion

spirasjon til aktiviteten vidare. Kjekke premiar blir lodda ut under arrangementet, fortel Munch. Barcelona-gjengen er ein lettlesen fotballserie som tek fotball på alvor. Det handlar om gutar som satsar, om sleivspark, magiske pasningar og trenarar som vil vinne for einkvar pris. Fredag 28. juni 10.00–10.45 Volda stadion Keeperkongen Gratis

Lurivar og kjærleiken Lurivar og Silje inviterer alle born i aldersgruppa 5-10 år til å vere med på «Lurivar og kjærleiken» i Aasentunet under Festspela. Under framsyninga blir det både leik, song, forviklingar og diktskriving. Borna må dessutan dele sine vakraste ord med Lurivar, for ikkje så reint ulikt ein annan kar som vi kjenner godt her i Aasentunet, er Lurivar galen etter å samle glitrefine ord. Ordsamlinga hans er etter kvart blitt stor, men der er alltid plass til fleire! Når Lurivar ikkje er i Aasen-tunet og boltrar seg blant bøker og ord, er han på reisepote saman med makkeren Silje. Dei vitjar skular rundt omkring i heile vårt lange land med framsyninga «Lurivar og kjærleiken», som er skriven av Hilde Myklebust.

Lurivar er Aasen-tunet sin eigen tunkatt. Han er gul- og blåstripete, og er av den katterasen som elskar å lese bøker! Lurivar si umettelege leselyst har ført til at han har fått sin eigen hems med bøker i Aasentunet. Ikkje nok med det, sommarstid har han sitt eige utebibliotek med dei nyaste barnebøkene. Bibilioteket med himmelen som tak finn du på Høgetua ovanfor tunet. Begge stadene kan små og store tobeinte (og firbeinte) besøke. Under Festspela blir Lurivar spelt av Line Starheimsæter.

Laurdag 29. juni 15.30–16.00 Uteamfiet, Aasen-tunet Lurivar og kjærleiken Kr 50 / familie 150 Lurivar (Maria Halseth) og Silje Silden

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 21

Noa i ny drakt Festspelboka Historia om korleis hunden fekk våt snute vann Kulturdepartementet sin biletbokpris i 2012. Fredag føremiddag blir det biletkunst og litteratur i god blanding for dei yngste publikumarane. Her blir det også teikneverkstad med ein ekte barnebokillustratør. Mange har høyrt historia om Noa som måtte berge dyra på jorda i arka si då storflaumen kom. I boka Historia om korFredag 28. juni 11.00–11.45 Uteamfiet, Aasen-tunet Festspelboka for born: Historia om korleis hunden fekk våt snute Kr 50 / familie 150

leis hunden fekk våt snute er forteljinga om Noa blitt til ein fantasifabel med sprudlande teikningar til. Marit Lid Bjerkvik les frå boka, og illustratør Øyvind Torseter teiknar. Han har illustrert ei rekkje bøker, og fortel at han alltid startar med papir og tusj. - Forteljinga om Noa er jo ei kjend historie, og dei fleste av oss har sett mange bilete av Noa og arka. Då kan det vere litt vanskeleg ikkje å teikne det same som ein har sett så mange gonger før. Då eg skulle illustrere boka, måtte eg først teikne ut alle dei kjende bileta av arka, slik at dei nye ideane kunne få dukke fram frå botnen, litt etter kvart, fortel han. Etterpå blir det teikneverkstad for borna. Torseter har ofte med seg store papirrullar som borna kan få utfalde seg på. - Det bruker å vere kjekt både for dei og for meg, seier han.

Lydsti til Aasen-tunet Går du Gamlevegen til Aasen-tunet under Festspela, må du ikkje bli overraska om nokon syng til deg frå vegkanten. «Du er ropt på» er det poetiske, og svært konkrete, namnet på lydstien som komponisten Magnar Åm står bak. Frå høgtalarar langs vegen kan ein høyre korstemmer ta opp att desse orda på sytten ulike språk. Det kjem ulike stemmer frå

Torsdag 27. juni 17.00–17.45 Gamlevegen, Aasentunet Festspelutstillinga 2013 Gratis

kvar høgtalar, slik at publikum går gjennom eit landskap av lyd som veks og endrar seg etter som ein går. - Teksten er av Jan Erik Vold, og korstemmene er eit element frå eit større verk med både kor og musikarar. No har eg teke for meg dette eine elementet og laga ein versjon berre for kor. Opptaka er med Volda Vokal, fortel Åm, som i skrivande stund enno ikkje veit korleis det vil bli. At nokon roper på deg og at Volda Vokal kjem under opninga, det er sikkert. Øyvind Lied er lydteknikar på lydstien.

Magnar Åm

22 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Eit lite ord gjer stundom store verk Ord nedskrive på papir eller på skjerm. Ord sagt framfor eit publikum eller eit tv-kamera. Det er ikkje alltid mange eller store ord som skal til for å utløyse ein idè eller gjennomføre ein plan. Fredag får vi høyre kva ungdomar tenkjer om korleis eit lite ord kan gjere store verk. På Rokken i Volda blir det kåra vinnarar frå ein skrivekonkurranse og ein dokumentarfilmverkstad med same emnet. Dei nynorske festspela og Sunnmørsposten lyste i vinter ut ein Fredag 28. juni 12.00–13.00 Rokken, Volda Eit lite ord gjer stundom store verk Kr 50

skrivekonkurranse for ungdom i Språkåret 2013. Forma på teksten var fri, og temaet var “Eit lite ord gjer stundom store verk”. – Det er mykje god visdom i ordtaka som Ivar Aasen samla. På leiting etter tema til skrivekonkurransen var det naturleg å søkje til Ivar Aasen sine samlingar for å finne ord som framleis kan seie noko til oss i dag, seier dagleg leiar Gaute Øvereng i Ivar Aasen-tunet. Assosiasjonane i dei innsende bidraga spenner vidt, frå tårer og trøyst til forelsking. Juryen for konkurransen Marieke Mulders er festspeldiktar Lars Petter Sveen, bibliotekar Mona Iren Auganæs i Ivar Aasen-tunet og du kan lære meir om å lage film. Bjørn Vatne i Sunnmørsposten. Filmane frå verkstaden blir også Dei nominerer fem tekster på vist på Rokken. I dette arranførehand og vinnaren blir kåra gementet møter vi dessutan ei på arrangementet på Rokken. av dei unge stemmene som har Same tema får også ungdoma- nådd fram med tekstane sine. ne som blir med på dokumenSunniva Relling Berg frå Åletarfilmverkstad like før Festspela. sund debuterte i 2011 med den Frå måndag 24. til torsdag 27. kritikarroste ungdomsromanen juni leier produsent og filmskaUtfor, som blei nominert til par Eirik Vaage ein verkstad der Brageprisen. I år kjem ho med

Sunniva Relling Berg (foto: Samlaget) romanen Beina i gitaren, og den vil ho lese frå på Rokken fredag. Den mangfaldige scenen presenterer slampoesi til publikum og programleiar for arrangementet er Marieke Mulders. Verkstaden er eit samarbeid med Trafo, Fakultetet for Kunstfag, Universitetet i Agder og påmeldingsskjema finn du på nettstaden festspela.no.

Vil du lære meir om dokumentarfilm? Måndag til torsdag i festspelveka er det dokumentarfilmverkstad for ungdom mellom 16–22 år på Møre Folkehøgskule. Ivar Aasen sitt ordtak «Eit lite ord gjer stundom store verk» er inspirasjonskjelde, og den beste filmen blir kåra på Rokken fredag. Filmregissøren og produsent Eirik Vaage leier verkstaden. Vaage har ein master i dokumentarfilm og journalistikk frå Høgskulen i Volda, og er ein erfaren kursleiar i emnet. – Vi har utstyr til fem grupper, og alle får vise filmane sine på Rokken fredag, seier programansvarleg Karine Munch. Juryen er til stades under arrangementet og kårar vinnaren på staden. Juryformann Gunnar Strøm har med seg Pål Aam og Hilde Ranheim i panelet. Møre Folkehøgskule blir base for undervisinga og deltakarane får boltre seg fritt i

Filmregissør Eirik Vaage og programansvarleg Karine Munch nærmiljøet. Dei tilreisande kan også overnatte på folkehøgskulen. Påmeldingsskjema finn du på nettstaden vår festspela.no

Måndag 24 – torsdag 27. juni Dokumentarfilmverkstad for ungdom Gratis

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 23

Dronninga av korridorane Fredag føremiddag er det røysterettskvinna Fredrikke Marie Qvam som står i sentrum. Då fortel biografen hennar, Magnhild Folkvord, om henne på Volda omsorgssenter. - Eg kjem nok til å nytte høvet til å snakke litt om målkvinna Qvam. Det er noko eg sjeldan får høve til, for ho dreiv jo med så mykje, seier Folkvord, som til dagleg er journalist i Klassekampen. Fredrikke Marie Qvam hadde ei hand med i dei fleste store kvinneorganisasjonane som blei etablerte i tida før kvinner fekk Fredag 28. juni 11.00–11.45 Volda omsorgssenter Fredrikke Marie Qvam Gratis

røysterett i 1913. Ho kjende dei viktige politikarane og stod mellom anna bak kvinnene si underskriftskampanje for unionsoppløysing i 1905. Folkvord er oppvaksen ikkje langt frå bustaden til Qvam nær Steinkjer, men kjende henne først og fremst som stiftaren av Norske kvinners sanitetsforening. Litt om litt fekk ho greie på kva for ei sentral rolle lobbyisten og aksjonisten Fredrikke spelte for kvinnesaka. - Både ho og ektemannen Anton Qvam, som ho vart kjærast med som femtenåring, glødde for det nasjonalromantiske. Det ser ein av brevvekslinga deira då ho var i 16-17-årsalderen. Dei prøvde til og med å skrive kjærleiksbrev på landsmål, utan at det blei nokon vane. Men ektemannen tala varmt for landsmålet på Stortinget, seier Folkvord.

Magnhild Folkvord (foto: Samlaget)

Det levande huset I Aasen-tunet blir laurdagskvelden avslutta med ein konsert der huset sjølv er med på å skape musikken. «Horisontar» er namnet på ein konsertserie der kvar konsert går føre seg i ei bygning teikna av arkitekt Sverre Fehn. Aasen-tunet er det andre huset i rekkja. - Dette handlar om korleis vi blir påverka av arkitekturen kring oss. Eg var i arkitekturmuseet i Oslo og såg paviljongen som Sverre Fehn har teikna der. Han ser veldig lukka ut frå utsida, nesten berre som ein mur. Men inne ser du lyset strøyme inn i rommet. Slik er det med mange ting i livet. Vil du oppleve dei, må du oppsøkje og gå inn i dei, ikkje berre stå utanfor og observere, fortel perkusjonist Eirik Raude. Han snakka med trompetist Arve Henriksen, og saman utvikla dei ideen. Noko av musikken er ferdigkomponert, og i tillegg Laurdag 29. juni 22.30–23.30 Salen, Ivar Aasen-tunet

Horisontar

Kr 250 / ungdom 150

Arve Henriksen (foto: Oliver Heisch)

Eirik Raude (pressefoto)

vil dei ta opp lydar i dei ulike husa og flette lydane inn i musikken. - Så tek vi med nokre av lydane til neste hus, der vi fyller på med nye opptak. Det er ein improvisert konsertsituasjon der musikken blir tilpassa huset vi speler i. Fehn nytta dessutan mykje betong, glas og tre i bygningane sine, og eg kjem til å spele på instrument i desse materiala, seier Raude.

Planen er at prosjektet skal bli til ein endeleg versjon der alle husa er representerte med sine lydar. Tittelen «Horisontar» speler på Fehn sine tankar om samspelet mellom arkitektur og landskap. Når ein byggjer eit hus, endrar ein samtidig ofte horisonten i landskapet.

24 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 2013.Ann.Festspel_Layout 1 21.05.13 14.42 Side 1

Raskast og best Ei strålande plassering i Norsk Kundebarometer si undersøking for 2013 syner at haugenbok.no er Noregs beste bokhandel – og fjerde best likt av bedrifter i Noreg. Vi takkar kundane våre for tilliten!

AS REGIONTEATRET I MØRE OG ROMSDAL

teatretvart.no 0 1040 102

b m

1 980 000

60 1080 10

• Meld deg på vårt nyheitsbrev og ver blant dei første som får dei gode boktilboda. • Sjå nettsidene våre om rente- og gebyrfrie betalingsmåtar. • Bøker på lager sendast same dag.

mb 96 0

ILIOS kommuniukasjon AS

haugenbok.no – din bokhandel på nett.

Vi ønskjer festspeldiktarane Vi ønskjerLars Petter Sveen Guri Sørumgård Botheim, festspeldiktaren Arne Moslåtten og Sigrid Sørumgård Botheim, utøvarar utøvarar og og publikum publikum velkomne velkomne til til

DEI FESTSPELA2012 2013 DEI NYNORSKE NYNORSKE FESTSPELA

haugenbok.no Postboks 175, 6101 Volda • epost@haugenbok.no • Tlf 70 07 45 00

Nynorsk digitalt oppslagsverk Eit kvalitetssikra, digitalt oppslagsverk på nynorsk, til å putte i lomma

Ørsta kommune www.orsta.kommune.no

Volda kommune

www.volda.kommune.no

Allkunne.no med mobilapplikasjon til iPhone og Android

Konsept/Foto: Havnevik/Marius Beck Dahle

13 feSTIValar, 26 korpS, 4 hjelpekorpS, 14 kor, 8 ungDomSlag, 3 penSjonISTlag - og ei speidargruppe frå folkestad I over 60 år har Tussa vore ein bidragsytar til lokal verdiskaping. Det har vi tenkt å fortsetje med. Vi støttar topp og breidde i lokal kultur. Saman med folket på Sunnmøre har vi kraft til å skape tusenvis av draumar og ei og anna stjerne. Tussa - med krafT Til å skape

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 25

Gudsteneste under open himmel I Språkåret 2013 blir den tradisjonsrike festspelpreika halde av ørstingen Kristian Myklebust. Myklebust synest oppdraget er stas. - Eg var ofte på gudstenesta før eg vart prest. I år er denne dagen aposteldagen. FestspelteSøndag 30. juni 11.00–12.00 Uteamfiet, Aasen-tunet Festspelgudsteneste i det fri

maet Grenselaust minner oss på at evangeliet søkjer utover, mot nye stader og menneske. Apostlane var dei første som vart kalla til å vere med på denne ferda, seier han. Liturg er sokneprest Arne Moltubak. Festspeldiktarane Lars Petter Sveen og Sigrid Sørumgård Botheim deltek med høvesvis tekstlesing og pianospel. Gudstenesta blir i år tolka av døvetolkane Janne Kristin Lid og Irene Rødseth. Etter gudstenesta vert det kyrkjekaffi i tunet.

Festspeldiktar Lars Petter Sveen og sokneprest Arne Moltubakk.

Dialekt til glede og sorg Dialekta er noko av det mest personlege vi har. Difor vekkjer dei også så sterke kjensler. Hovdebygdingen Runar Gudnason i gruppa Side Brok er programleiar når dialektane skal under lupa. Gudnason har lenge vore oppteken av språk og dialekt, og det er slett ikkje umogleg at publikum får høyre dialekt-rap frå scena. Med han i salen for å diskutere dialektar er Arne Torp, Erling Omvik og Hanne Marie Molde. Torp er Frå Dialektriket, Nrk pensjonert professor i nordisk språkvitskap, medan Omvik hierarki her i landet, og Fredvekte stor merksemd då han rikstad-dialekten hamnar ofte som ansvarleg redaktør publinedst på rangstigen, seier ho. serte ei utgåve av Fredriksstad I arbeidet med serien har Blad på dialekt. For det fekk han både skryt og dialektredaksjonen i NRK reist landet rundt for å høyre kva kjeft. Der finst dei som meiner tilhøve folk har til dialekt. at Fredrikstad-dialekten ikkje - Vi har valt å konsentrere oss høyrer heime i danna selskap. Det har journalist Hanne Marie om kjenslene knytt til dialekt. Det mest spennande er jo ikkje Molde fått stadfesta i arbeidet kvar grensene mellom dei ulike sitt med tv-serien Dialektriket, dialektane går, men kva dei som kjem på NRK1 til hausten. gjer med oss på godt og vondt. - Det finst eit klart dialektKvifor får dei oss til å føle oss så glade og stolte, men også så Fredag 28. juni sinte og såra? spør ho. 14.00–14.45 Mange av dei som er interSalen, Aasen-tunet vjua i tv-serien, er pragmatiske Kva, kerr, høtt, å? og ser på det som naturleg at Kr 100 / ungdom 50 dialektar endrar seg og for-

Erling Omvik (pressefoto)

Hanne Marie Molde (foto: Kristin Helgeland Hauge)

svinn. Serien viser også kor sterkt sviket kan kjennest i lokalsamfunnet når nokon flyttar ut og legg om dialekten. - Mor til Frode Grodås fortel

at då sonen flytta til Oslo og byrja knote på tv fekk ho kjeft av sambygdingar som meinte han hadde fått ei dårleg oppseding, fortel Molde.

26 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Prøv

KONKURRANSE

Kor høg var Ivar Aasen? Til no har ingen kunna seie sikkert kor høg Ivar Aasen var. I biografien “Historia om Ivar Aasen” avslører Ottar Grepstad med sikker kjelde kor høg Aasen var 26 år gamal, og kor høg han truleg var dei siste leveåra. Tre av dei som svarar rett eller kjem nærast, vinn eit signert eksemplar av “Historia om Ivar Aasen” som kjem 1. august. Ottar Grepstad gir svaret i foredraget om Ivar Aasen laurdag under Festspela.

Bli med å gjett kor høg Ivar Aasen var som 26-åring! På festspela.no finn du eit enkelt skjema du fyller ut. Send svaret innan 27. juni kl. 18.00.

– den nynorske vekeavisa for kultur og politikk – gratis! Send SMS DT3V til 2007, så sender vi deg tre prøvenummer utan at du forpliktar deg til noko som helst. NR. 48

27. NOVEMBER

Richard Brouillettes har laga film om globaliseringa av det nyliberalistiske tankesystemet.

SAMFUNN 6–7

20. NOVEM

NR. 47

BER –

Vitamin forsvaret

for immun er viktigare Vitamin D det ein tidlegare enn forsvaret viser ny forsking. 6–7 har trudd, HELSE

BER 2009

48. ÅRGANG

r 26. NOVEM ei ordinæ meiner at Hamsun Knut Stein Husby ville gjevelsstraff. rettssak K 32–33 lang fengse

LAUSSA

L 35 KRONER

friskt Det gjekk på slottet føre seg i 1821, i Stockholm gav då Carl Johan ns audie handfast ter til statsminis r. Peder Anke SIDE 19

REPORT

Dystre r prognosa høgare

er utsleppa – Klimagass enarioa som vart enn ekstremscsidan, fortel Pål år laga for ti i Cicero. 4–5 Prestrud KLIMA

NR. 46

TREMANNSHAND

KOMM

Edvard Hoem

bør skrive

BOKME

tre band

LDING

Det er 200 år sidan Felix Mendelsohn vart fødd, oppfinnaren av religiøs kitsch i musikken. MUSIKK 24–25

Cuba, Bolivia, Ecuador

19. NOVEM

BER 2009

48. ÅRGAN

Tore Rem GEN LAUSSA mar, men vil vera snill L 35 KRONE mot mu R musli– Dobbe slem mot antrop Frp er den ltmora osofar l, skriv einaste utanriks Jon Hustad . tiske opposis polijonen her . seier KOMM ENTAR i landet, Erling Borgen 15 .

INTERV

770803 3340 15

HISTOR

ENTAR

BER –

Slå av ly Pump o set! olja! pp

ISSN 0803-3340

ATUR

13. NOVEM

Karl Ove Knausgå rd føyer seg i ei lang rekkje skriv Solveig av farmordarar, inn Aareskjold.

20–21

LITTER

JU 3

Foto: Scanpix

IE 14–15

Regjerin ga vil ha oss til å sløk lyset i gan kje gen samstun des ho set nor som egsreko rd i tildelin gar av oljekon sesjona r. Side 4–5

18–19

TUR 16–17 LITTERA 47

ISSN 0803-3340

LAUSSAL 35 KRONER

INTERVJU 3

PROLOG 22–23

Kultur for alle

ESSAY 18–19

Kongeslaget

På Hebridane gardsbruk. og Neil McLellan kjem to tusen I desember på vitjing. ser tundragjæ ASJE 22–23

48. ÅRGANGEN

Presidentane i Venezuela,

e skriva alle kjendisan Kvifor skal om prinsesser, er barnebøk Hovland. undrar Ragnar INNSIDA 39

KRONIK

Islay Bønderdrivpå brørne David

2009

Eit aktivt kulturliv gir oss eit rikare miljø. Til dette treng vi ildsjeler som skaper engasjement. Sparebanken Møre er ein del av dette og støttar difor kulturelle aktivitetar i heile fylket.

Udugeleg som fiende

Ventemottak

Dei er utviste flyktningar. Dei bur på ventemottak. No vil dei at me

tru at illusjon å Det er ein kan berga bilsam . biodrivstoff Trygve Refsdal funnet, skriv KOMMENTAR 2

– 3. DESEMBER

– Sjukefråværet i Noreg er det høgste i verda. Det er få det ned, seier Knutmogleg å Røed.

KULTUR 10–11

Kultur for alle

www.moreforsk.no

Tips oss – om ein typisk 9

77080

01 3 334

ØKONO

ISSN 0803-3340

MI 6–7

7708

03 33 40

12 000 km. 140 stogg.

-lesar som ikkje les Dag og Tid. Send SMS til 2007 slik: TYPISK følgd av namn og adresse til personen. (Døme: TYPISK Jonas Gard Større, Riksvegen 10, 5020 Bergen). Han eller ho du tipsar om, får tre nummer av Dag og Tid, heilt utan plikter. Du får eit Flax-lodd som takk for hjelpa. NR. 48

27. NOVEMBER

Richard Brouillettes har laga film om globaliseringa av det nyliberalistiske tankesystemet. KULTUR 10–11

SAMFUNN 6–7

20. NOVEM

NR. 47

BER –

tru at illusjon å Det er ein kan berga bilsam l. biodrivstoff Trygve Refsda funnet, skriv KOMMENTAR 2

Vitamin forsvaret

for immun er viktigare Vitamin D det ein tidlegare enn forsvaret f viser ny forsking. 6–7 har trudd, HELSE

BER 2009

48. ÅRGAN

GEN

r 26. NOVEM ei ordinæ meiner at Hamsun Knut Stein Husby ville gjevelsstraff. rettssak KK 32–33 lang fengse

LAUSSA

L 35 KRONE

. På Hebridane gardsbruk og Neil McLellan kjem to tusen I desember på vitjing. ser 22–23 tundragjæ TASJE REPOR

Dystre r prognosa

er høgare utsleppa – Klimagass enarioa som vart enn ekstremscsidan, fortel Pål år laga for ti i Cicero. 4–5 Prestrud KLIMA

ATUR

NR. 46

TREMANNSHAND

KOMM

Edvard Hoem

77080

01 3 334

bør skrive

BOKM

PROLOG 22–23 48

770803 3340 15

HISTO

ATUR

16–17

ØKON

5 ISSN 0803-3340

7708

03 33 40

OMI 6–7

tre band

ELDIN

ISSN 0803-3340

13. NOVEM

Karl Ove Knausgård i ei lang føyer seg rekkje skriv Solvei av farmordarar, inn g Aaresk jold.

20–21

ISSN 0803-3340

INTERVJU 3

Me er grenselaust glade for å vere valde som leverandør av ferske blomar til Dei nynorske festspela

G 27

ENTAR

BER –

19. NOVEM NO

Det er 200 år sidan Felix Mendelsohn vart fødd, oppfinnaren av religiøs kitsch i musikken.

BER 2009

MUSIKK 24–25

18–19

Følg oss også på facebook via Tilseth Blomster as eller gå inn på heimesida vår www.tilsethblomster.no

48. ÅRGAN

Tore Rem GEN LAUSSA mar, men vil vera snill L 35 KRONE mot musli R musli– Dobbe slem mot antrop Frp ltmoral, skriv Jon osofar. tiskeer den einaste utanrik Hustad. opposis spoliKOMM seier Erling jonen her i landet, ENTAR 15 Borgen.

Slå av ly Pump o set! olja! pp INTERV

Foto: Scanpix

RIE 14–15

Regjeri nga vil ha oss til å sløk lyset i gan kje gen samstu ndes ho set nor som egsrekord i tildelin gar av oljekon sesjonar. Side 4–5

Aasen-boksar kr 149 Kjøp to, betal kr 249

Festspeltilbod 10 peonar kun 99,-

LAUSSAL 35 KRONER

Cuba, Bolivia, Ecuador

Aasen-topp kr 249 “Mellom bakkar og berg”

ESSAY 18–19

LITTER

48. ÅRGANGEN

nynorskstafetten.blogspot.no www.nm.no

INNSID

Kongeslaget

Islay Bønderdrivpå brørne David

2009

Presidentane i Venezuela,

ne skriva alle kjendisa Kvifor skal om prinsesser, barnebøker r Hovland. A 39 undrar Ragna

KRONI

k friskt Det gjek på slottet føre seg m i 1821, i Stockhol n gav då Carl Joha ens audi handfast ster til statsmini r. Peder Anke SIDE 19

– 3. DESEMBER

– Sjukefråværet i Noreg er det høgste i verda. Det er få det ned, seier Knutmogleg å Røed.

Udugeleg som fiende

Ventemottak

Dei er utviste flyktningar. Dei bur på ventemottak. No v

Nynorskstafetten er Noregs Mållag og Norsk Målungdom si markering av at det er 200 år sidan Ivar Aasen vart fødd. Vi ynskjer å feira at nynorsk kan brukast når som helst og kvar som helst.

JU 3

amfi.no

Trusetrøye kr 179 “Ervingen”

aasentunet.no

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 27

Livsvisdom til morgonkaffien Ikkje berre er festspela i år grenselause, dei går også av stabelen midt i Språkåret 2013. Laurdag føremiddag kan du få med deg ei symbolsk markering av begge delar. På Spinneriet i

Volda, Amfi i Ørsta og på tilfeldige stader i begge sentrum, får du sjansen til å få deg kaffi med ordbakst. Dei som har vore på kinesisk restaurant, har kanskje opplevd å få servert lukkekaker med visdomsord inni. Ordbaksten på Festspela blir ei oppfinnsam kryssing mel-

lom dei kinesiske lukkekakene og tradisjonelt norsk bakverk. Baksten blir servert med Ivar Aasen-ordtak. Ein smakebit til ettertanke!

Laurdag 29. juni 11.00–12.00 Morgonkaffi med ordbakst Volda sentrum og Spinneriet Ørsta sentrum og Amfi

Musikalske høgdepunkt frå Det Norske Teatret I 1949 gjorde den seriøse musikalen sitt inntog i Noreg med Oklahoma! på Det Norske Teatret. Fredag under Festspela kjem eit ensemble frå Teatret til uteamfiet i Ivar Aasen-tunet. Det leiande musikkteatret i Noreg har med seg eit knippe av dei mest kjende songane frå meir enn 60 år.

Signatursongen frå Oklahoma! er utan tvil «Å, for ein strålande morgon!», ein song som for mange framleis er uløyseleg knytt til Lasse Kolstad. Det gjeld berre til du har høyrt Pål Christian Eggen si framføring. Han er fast skodespelar ved Det Norske Teatret og ein av dei som fører den sterke musikaltradisjonen vidare. På denne musikalkonserten kler han seg i fleire store musikalroller, som Tevje frå Spelemann på taket og Bør Børson. Dei musikalske kvinnerollene tek Gjertrud Jynge seg av. Ho vil mellom anna framføre tekstar av Alf Prøysen som blei folkeeige gjennom Det Norske Teatret sine mange framsyningar, mellom anna «Trassvisa hennes Tora» frå ein Prøysenkabaret. Melodien til denne er av Egil Monn-Iversen, som var musikalsk leiar ved teatret i mange år.

Det Norske Teatret: Pål Christian Eggen, Mats Grønner (stand in), Gjertrud Jynge, Svenn Erik Kristoffersen og Ole Marius Melhuus.

Noverande musikalsk leiar Svenn Erik Kristoffersen, sit ved pianoet, og saman med Ole Marius Melhuus på bass og Mats Grønner på gitar leier han oss frå den eine godbiten til den andre, frå både norsk og amerikansk musikaltradisjon.

Det er berre å gle seg til «Å, for ein strålande kveld!»

Fredag 28. juni 20.00–21.15 Uteamfiet, Ivar Aasen-tunet Å, for ein strålande kveld! Kr 250 / honnør og student 200 / ungdom 150

28 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Lyrikk og romvesen på kafé Kombinasjonen av kaffi og litteratur er velprøvd og slitesterk. Under Festspela i år blir det opplesing på tre kafear i Ørsta og Volda. Fredag føremiddag les lyrikaren Ingrid Storholmen frå Siriboka på Fugl Føniks kaffibar i Ørsta. Boka er ei diktsamling skrive gjennom to ulike røyster. Den første er på nynorsk og tilhøyrer Siri Olsdatter, ei av Storholmen sine formødrer, som levde på ein husmannsplass i Verdal på 1800-talet. Den andre er forfattaren si røyst. - Eg nyttar alltid to ulike mikrofonar, ei til kvar målform. Nynorskteksten følgjer ei kvinne frå fødsel til død, medan bokmålsteksten er meir akademisk og distansert. Dei to målformene har ulike klangar og valørar, slik at dei kan understreke ulikskap, utan at ein treng å omsetje, seier ho. Storholmen meiner dei to målformene var eit naturleg grep. - Nynorsk er det eg alltid har brukt, medan bokmål er meir teknisk, noko eg har måtta lære meg, og som eg assosierer med fagbøker og slikt. Det handlar

om å skape eit nært og eit fjernt språk. På same tid les Atle Berge frå boka Stockholmsyndromet på Mylneriet i Volda. Der finn adjunkt Helene Alsterqvist ein sjeleven i planten Mju frå det ytre rom. Boka er delvis eit svar på hans eiga etterlysing av fleire romvesen i norsk skjønnlitteratur, men er også blitt omtala som ein livleg harselas med språkteoretiske omgrep. Laurdag les den færøyske forfattaren Jóanes Nielsen frå romanen Brahmadellane på kafé Fru Svendsen i Ørsta. Nielsen les på færøysk og omsetjaren Lars Moa les på norsk. Romanen blandar historisk materiale og fiksjon i ei framstilling av det færøyske samfunnet mellom fortid og modernitet. - Som omsetjar var Nielsen den første færøyske forfattaren eg oppdaga. Det kan hende vi også tek oss den fridomen å lese litt frå den nye diktsamlinga hans, som no er fersk frå trykkeriet, seier Moa.

Ingrid Storholmen (foto: Aschehoug)

Fredag 28. juni 11.30–12.00 Fugl Føniks kaffibar, Ørsta Kaffi, bokstaveleg talt Ingrid Storholmen Kr 50/ ungdom 30 Fredag 28. juni 11.30–12.00 Mylneriet, Volda Kaffi, bokstaveleg talt Atle Berge Kr 50/ ungdom 30 Laurdag 28. juni 12.00–12.30 Kafé Fru Svendsen, Ørsta Kaffi, bokstaveleg talt Jóanes Nielsen og Lars Moa Kr 50/ ungdom 30

Jóanes Nielsen si bok Brahmadellane.

Atle Berge si bok Stockholmsyndromet.

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 29

Vikingmusikalen I Havgapet 2013

HERØY AMFI 6. - 7. JULI LAURDAG kl. 13.30 og 17.00 SØNDAG kl. 13.30 og 17.00

Heidi Ruud Ellingsen Anette Hoff Bjørn Holum Hedvig Garshol Frode Bjorøy

Nils Ole Oftebro Jon Bleiklie Devik Bjørn Willberg Andersen Roar Skoglund Sigurd Nygård

BILLETTAR:

BILLETTPRISAR:

• Ved inngangen til Herøy Amfi • NH Lied, Fosnavåg, tlf. 70 08 84 76 • /

Vaksen Honnør Barn (7-16) Herøyspelpass vaksen Herøyspelpass barn (7-16)

INFORMASJON/ GRUPPETINGING:

Foto: Kristoffer Nærø Ytterland og Fotograf MA

Stiftinga Herøyspelet, Pb. 274, 6099 Fosnavåg Tlf. 92 66 94 78 kongensring@heroyspelet.no

kr 300,kr 250,kr 150,kr 400,kr 250,-

Grupperabatt: 10% ved førehandstinging Barn halv pris på siste framsyning søndag Barn under 7 gratis inngang alle framsyningar

Takk til våre hovudsponsorar og støttespelarar:

HERØY KOMMUNE

w w w.heroyspelet.no

30 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta

Nynorsk pressekontor leverer desse tenestene: Nyheiter og notisar med bilete • Featuresaker med bilete • Intervju med bilete • Nyheiter for nettaviser • Temasaker med bilete • Nynorske kryssord • Språkkurs og språktenester

IVAR AASEN

200

ÅR

Måndag 5. august 2013 er det 200 år sidan Ivar Aasen blei fødd Det blir raus fødselsdagsfeiring i Ivar Aasen-tunet 1.– 5. august Meir informasjon kjem

Nynorsk pressekontor, boks 6817 St. Olavs plass, 0130 Oslo. Besøksadresse: Langkaia 1, 4. etg., 0150 Oslo. Telefon: 22 03 44 00 epost: npk@npk.no

Kulturfylket Kulturfylket Hordaland Hordaland ynskjer ynskjer Sunnmøre Sunnmørelukke lukketil tilmed med dei Dei nynorske festspela 2013! Nynorske festspela 2013!

Vi ynskjer deg grenselaust velkomen Hordaland fylkeskommune skaper rom for eit rikt og mangfaldig kulturliv i Hordaland. Vi medverkar til at alle kan oppleve tradisjonell og nyskapande kunst og kultur og delta i idrett og fysisk aktivitet. Vi vernar kulturminna og tek vare på historia vår for framtida. I samarbeid med kommunar, institusjonar og frivillige utviklar vi kulturen og samfunnet til gagn og glede for alle.

www.hordaland.no

Ressursar for skulen og barnehagen • • • • • •

Filmar med undervisningsmetodikk Opplegg og tips Nynorske teikneseriar Tips om gode, nye nynorske bøker Aktivitetssider for born Nynorsk på 1-2-3

www.nynorsksenteret.no

til arrangementa på Amfi Ørsta under Dei nynorske festspela Torsdag kl. 13: Grenselaust Laurdag kl. 11: Ordbakst AMFI ØRSTA – MØTESTADEN MIDT I SENTRUM OPE 10-19 (18) WWW.AMFI.NO/ORSTA

Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 31

Nye vegar inn i språka Når Dei nynorske festspela går av stabelen i år, får publikum tilgang til heilt nye installasjonar i basisutstillinga. Fredag føremiddag blir fornyinga av utstillinga offisielt opna. – Det blir meir å ta på, det blir fleire inngangar til kunnskap om språk, og det blir veldig mykje meir informasjon som går i djupna. Dette gjeld både språk i

Noreg og i utlandet, seier dagleg leiar i Ivar Aasen-tunet, Gaute Øvereng. Han har leia arbeidet med den største utstillingsfornyinga i Aasen-tunet sidan opninga av nybygningen i 2000, og gler seg til å gi publikum nye tilbod. – Bøkene til Ivar Aasen har vore utstilde heile tida, men no får ein òg høve til å bla i dei, seier Øvereng. – Rett nok i digital form, legg han til. I tillegg blir det presentert nybrottsarbeid; publikum vil

få sjå spenstige presentasjonar av dialektformer i Noreg og Norden. – Vi set ikkje berre ting i ein ny samanheng, vi presenterer også noko som ikkje har vore vist før, seier Øvereng om dette. Gode samarbeidspartar har vore viktig i utstilingsfornyinga, og den daglege leiaren understrekar at Aasen-tunet strekkjer seg langt for å bruke lokale leverandørar til dei fleste installasjonane. – Men av og til må vi fak-

tisk til utlandet for å få det vi ønskjer. Det har òg vore svært viktig at born skal finne sitt i dei nye installasjonane. Namnet på utstillingsprosjektet, Høgt og lågt, gir ein tydeleg peikepinn på det. Fredag 28. juni 12.30–12.45 Basisutstillinga, Aasen-tunet Utstillingsopning Gratis under Festspela

Grenselaus meny Dei tre unge festspeldiktarane er sameinte. Dei vil ha aure som festspelrett. Kvart år serverer kaféleiar Milan Ilic festspeldiktaren sin favorittrett under Dei nynorske festspela. I år var han ekstra spent, når tre festspeldiktarar skulle einast om ein rett. Diktarane valde omnsbakt aure med poteter og saus av créme fraîche, servert med salat. Kafeen i Aasen-tunet har ein enkel, men variert meny under Festspela. Ilic gler seg litt ekstra til å servere den sjølvkomponerte tunpølsa frå Åsen til gjestane. – Vi har valt å servere spekepølsa på ciabatta, saman med Snøfrisk. Ein enkel, smakfull og kortreist variant, seier kaféleiaren, som samstundes ymtar om ei overrasking eller to. Elles på menyen står ein eigenkomponert, grenselaus burger, sommarsalat med kylling og ein eigen vegetarrett. Torsdag 27. juni 17.00– Kafeen, Aasen-tunet Festspelretten 2013

Ingrid Opedal og Milan Ilic i Aasen-tunet

Vil du vere frivillig?

Grenselause produkt

Kvart år er om lag femti personar med på å gjere Festspela til ei god oppleving for både utøvarar og publikum. Innsatsen dei frivillige gjer er avgjerande for at vi skal kunne ha fest og spel fire flotte dagar kvar sommar. Vil du vere med på laget? Ring 70 04 75 70 eller send ein e-post til admin@aasentunet.no.

Festspeltemaet Grenselaust vil setje sitt preg på nokre av dei nye produkta i butikken, seier tunvert Ingrid Opedal, og nemner ulike reisevesker og musematter som døme. Motivet for Festspela er i Språkåret 2013 laga av den italienske formgjevaren Ariele Pirona og vil vise att på årets festspelskjorter. Det kjem også fleire nye varer med

språk som tema, mellom anna nye kort med måleri av Ivar Aasen og eit satelittfoto som illustrerer reisene hans. Dei tradisjonelle festspelkrusa kjem i år i to variantar: eitt med tekst av Lars Petter Sveen og eitt med tekst av Sigrid og Guri Sørumgård Botheim. Med desse to krusa inneheld serien no 12 krus.

Dei nynorske festspela 27. − 30. juni 2013

32 Dei nynorske festspela • Ivar Aasen-tunet • 27. juni – 30. juni 2013 • Volda og Ørsta 1. Ivar Aasen-statuen 2. Målbar, Møre Folkehøgskule 3. Volda omsorgssenter 4. Rokken, Volda 5. Fugl Føniks kaffibar, Ørsta 6. Volda stadion 7. Ordbakst, Volda 8. Ordbakst, Ørsta 9. Mylneriet

10. Kafé Fru Svendsen 11. Amfi, Ørsta 12. Spinneriet, Volda

8 10 5

7 6

12 4

1 9

Volda og Ørsta

Volda

Ivar Aasen-tunet Opningstider 15. juni - 15. august Måndag - fredag kl. 10-17 Laurdag og søndag kl. 12-17 Utvida opningstider under Festspela 16. august - 14. juni Måndag - fredag kl. 10-16 Søndag kl. 12-17

Ørsta

Billettar www.ebillett.no Telefon 70 04 75 84

Billettprisar Vaksne: 75,Barn (6-16), student: 35,Honnør: 50,Grupper: 50,- pr person (minst 15 personar inkl. leiar) Familie: 150,- (inntil to vaksne)

Eigne prisar for barnehagegrupper og skuleklassar.

Rabattar Ev. honnør, studentbillettar eller Kulturrabatt for ungdom er oppført spesielt. Festspelpass kr 1350 Gir tilgjenge til alle festspelarrangement. NB: Også publikum med festspelpass må tinge plass på førehand til arrangement i lokale med avgrensa plass, t.d. Salen i Ivar Aasen-tunet.

Takk til sponsorar og tilskotsgivarar Volda kommune

Ørsta kommune

Samarbeidspartnarar Aschehoug  AMFI Ørsta  Bama  Bil og gummiservice  Brudevoll kjøtt AS  Coca Cola  Det Norske Samlaget  Det Norske Teatret Friele  Fugl Føniks kaffibar  Gyldendal  Hotell Ivar Aasen  Kafé Fru Svendsen  Kontaktpunktet  Margbok  Møre Folkehøgskule Norsk Forfattersentrum  NRK  Nynorsk mediesenter  Oktober forlag  Ole Ringdal  Rokken  Skald Forlag  Spinneriet Volda  TINE Trafo.no  Tuns bakeri  Volda bil  Volda elektriske mylne  Volda frivilligsentral  Volda handelsforening  Volda sokneråd Volda omsorgssenter  VTI Fotball  Westre bakeri  Ørsta frivilligsentral  Ørsta næringskontor  Ørsta sokneråd