Ψ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
Professional Certificate in Child Centered Play Therapy & Person-centered Familly Therapy ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή………………………………………………………………….
4
1.1. Τι είναι η συμβουλευτική και σε ποιους απευθύνεται………….
4
1.2. Φιλοσοφία του τμήματος συμβουλευτικής……………………..
5
1.3. Child Centered Play Therapy……………………………………
5
2. Διάρκεια…………………………………………………………………...
7
2.1. Διάρκεια του προγράμματος…………………………………...
7
2.2. 1ος κύκλος………………………………………………………
7
2.3. 2ος κύκλος………………………………………………………
7
3. Κόστος…………………………………………………………………….
8
3.1. Συνολικό κόστος του προγράμματος……………………………. 8 3.2. Ειδικές κατηγορίες, μειώσεις διδάκτρων………………………..
8
4. Σε ποιους απευθύνεται……………………………………………………... 8 4.1. Γενικά……………………………………………………………….8 4.2. 1ος κύκλος………………………………………………………… 8 4.3. 2ος κύκλος………………………………………………………
9
5. Στόχοι και Περιεχόμενο……………………………………………………. 9 5.1. 1ος κύκλος…………………………………………………………. 9 5.2. 2ος κύκλος………………………………………………………… 10 6. Άλλα θέματα………………………………………………………………… 12 6.1. Πού οδηγεί η ολοκλήρωση των κύκλων του προγράμματος …… 12 6.2. Βασική φιλοσοφία του προγράμματος…………………………
12
6.3 Συνεργάτες του Ε.Ψ.Μ…………………………………………… 13 6.4. Διαδικασία εγγραφής μέλους………………………………………14 6.5. Ειδικά προνόμια μελών του Ε.Ψ.Μ……………………………… 14 6.6. Προϋποθέσεις ολοκλήρωσης του προγράμματος………………… 14 6.6.1. Για τον 1ο κύκλο………………………………
15
6.6.1.1. Συμμετοχή και απουσίες……………
15
6.6.1.2. Ασκήσεις και εργαστήρια…………..
15
6.6.1.3. Εργασίες …………………………….
15
6.6.1.4. Αυτοαξιολόγηση……………………..
16
2
6.6.1.5. Ατομική θεραπεία……………………
16
6.6.1.6. Οικονομικές υποχρεώσεις……………
17
6.6.2. Για το 2ο κύκλο………………………………….
17
6.6.2.1. Συμμετοχή και απουσίες………………
17
6.6.2.2. Εργαστήρια και ομαδική εποπτεία……
17
6.6.2.3. Εργασίες……………………………….
19
6.6.2.4. Αυτοαξιολόγηση……………………….
21
6.6.2.5. Ατομική θεραπεία……………………..
21
6.6.2.6. Κλινική πρακτική και εποπτεία……….
22
6.6.2.7. Οικονομικές υποχρεώσεις…………….
22
6.7. Σύμβουλος Εκπαίδευσης (Advisor)…………………………..
22
6.8. Θεωρία και μεθοδολογία προσέγγισης………………………..
22
6.8.1. Ομάδες μελέτης ……………………………………... 6.9 Αναπλήρωση εκπαίδευσης λόγω απουσιών ……………………
23 24
7. Συντονιστής…………………………………………………………
25
8. Παράρτημα…………………………………………………………..
25
8.1. Σύγκριση προσεγγίσεων………………….………………..
25
8.2. Πώς μπορώ να δημιουργήσω μια πετυχημένη σχέση βοήθειας; «Carl Rogers»………………………………………………………………… 27 8.3. Άκου «Ανώνυμος»………………………………………………... 29 8.4. Αυθεντικότητα, συνέπεια, διαφάνεια……..……………………… 31 8.5. Οι οκτώ βασικές αρχές της μη κατευθυντικής (προσωποκεντρικής) Play-Therapy ..………………………………………………….. 32
3
Εκπαίδευση στο Παιδοκεντρικό Play Therapy & Προσωποκεντρική Οικογενειακή Θεραπεία 1. EIΣΑΓΩΓΗ 1.1. Τί είναι η Συμβουλευτική και σε ποιούς απευθύνεται; Όλοι οι άνθρωποι αναμφισβήτητα έχουμε την ανάγκη, όταν αισθανόμαστε προβληματισμένοι ή και μπερδεμένοι, όταν μια κατάσταση μας δημιουργεί άγχος, φόβο ή ανασφάλεια, να βρούμε κάποιον που να δεχτεί να μας ακούσει με κατανόηση και ζεστασιά, να μπορέσει να νιώσει τα συναισθήματά μας, όποια κι αν είναι αυτά, χωρίς να μας κριτικάρει ή να μας επικρίνει. Θέλουμε άφοβα να εμπιστευόμαστε τον εσωτερικό μας κόσμο σε κάποιον, ώστε να αισθανόμαστε επιτέλους ότι όντως υπάρχει ένα «αυτί» που πάντα πρόθυμα θα μας ακούσει.... Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει το άτομο στην σύγχρονη ανταγωνιστική και καταναλωτική κοινωνία, είναι σύνθετα και δαιδαλώδη, και η επίλυσή τους απαιτεί συχνά εξωτερική βοήθεια, ειδικές γνώσεις και σχετική κατάρτιση. Για τους λόγους αυτούς καθίσταται αναγκαία η ύπαρξη του θεσμού της Συμβουλευτικής ώστε να προλαμβάνονται, να αμβλύνονται και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά οι επιδράσεις από τον σύγχρονο τρόπο ζωής στην υγεία των ατόμων, και να παρέχεται βοήθεια προς αυτά ώστε να κατανοήσουν τον εαυτό τους, την χαμένη τους ίσως αυτοεκτίμηση και να συνειδητοποιήσουν την όποια δύναμη κρύβεται μέσα τους. Για όλους τους παραπάνω λόγους, η Συμβουλευτική και η Ψυχοθεραπεία απευθύνεται και καθίσταται απαραίτητη και σε υποψήφιους επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η ατομική και η ομαδική θεραπεία για τον υποψήφιο επαγγελματία ψυχικής υγείας, αποτελεί απαραίτητο εφόδιο. Μάλιστα, είναι ίσως το σημαντικότερο από τα εφόδια που χρειάζεται να έχει, διότι προσλαμβάνει διαστάσεις ασφαλιστικής δικλείδας για μια αξιόπιστη άσκηση του επαγγέλματος. Το πρόγραμμα συστήνει, σε όσους από τους μετέχοντες δεν έχουν κάνει ατομική θεραπεία, να ξεκινήσουν μόλις οι ίδιοι αισθανθούν έτοιμοι. Το Εργαστήρι Ψυχοκοινωνικών Μελετών απαρτίζεται από εκπαιδευμένο και έμπειρο επιστημονικό προσωπικό Συμβούλων – Ψυχοθεραπευτών και παρέχει εκπτώσεις σε φοιτητές και ανέργους. Στις δραστηριότητες του Εργαστηρίου, εκτός από τις εκπαιδευτικές και τις ερευνητικές, περιλαμβάνονται: 1) Ατομική θεραπεία, 2) Ομάδες Αυτογνωσίας & Προσωπικής Ανάπτυξης, 3) Οικογενειακή θεραπεία, 4) Ζεύγους κτλ...
4
1.2. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ Η εκπαίδευση στη Συμβουλευτική, όπως προσφέρεται στο Ε.Ψ.Μ βασίζεται στις φιλοσοφικές αρχές της Προσωποκεντρικής Προσέγγισης και διέπεται από το σεβασμό προς τη μοναδικότητα του κάθε συμμετέχοντα και από την προσπάθεια ανάπτυξης της ξεχωριστής προσωπικότητάς του. Σύμφωνα με την Προσωποκεντρική Προσέγγιση η πιο σημαντική προσφορά του Συμβούλου στη θεραπευτική του σχέση, είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Η προσωπική του ανάπτυξη είναι αυτή που συντελεί στη δημιουργία μιας ισότιμης, αυθεντικής σχέσης με τον πελάτη του. Τα προγράμματα του Τμήματος είναι βιωματικά. Οι εμπειρίες, οι σκέψεις, οι προβληματισμοί, οι αντιδράσεις και τα συναισθήματα που αναδύονται κατά τη διάρκεια των συναντήσεων των μελών των εκπαιδευτικών ομάδων επενδύονται με θεωρία προσωποκεντρικής και άλλων προσεγγίσεων, ψυχοπαθολογίας, δεοντολογίας, μεθοδολογίας-έρευνας - η οποία είναι πάντα σχετική με τα θέματα που έχουν προκύψει. Στη συνέχεια, ολοκληρώνεται η διαδικασία με ασκήσεις εφαρμογής στη συμβουλευτική. Αυτές οι ασκήσεις έχουν ως αποτέλεσμα να αναδύονται και πάλι συναισθήματα, απορίες και συνειδητοποιήσεις οι οποίες και πάλι συνοδεύονται από θεωρητική ανάλυση και από εφαρμογές της νεοαποκτηθείσας μάθησης.
«Ο πελάτης πάντα στο επίκεντρο της θεραπείας» 1.3. Child Centered Play Therapy Το παιχνίδι σαν ανθρώπινη δραστηριότητα τοποθετήθηκε από τον Φρόυντ και τους συνεχιστές του στην ίδια κατηγορία ψυχικών φαινομένων όπως τα όνειρα, οι ονειροπολήσεις και οι φαντασιώσεις. Ο άνθρωπος δεν ονειρεύεται έτσι χωρίς λόγο και κατά τύχη αλλά σε σχέση με την εκάστοτε επίκαιρη κατάσταση ζωής στην οποία 5
βρίσκεται ή σε σχέση με εντάσεις και συγκρούσεις που μέσα στα όνειρα επαναλαμβάνονται, μεταβάλλονται και υφίστανται επεξεργασία.
Στην θεωρητική εξέλιξη της play therapy όμως, υπάρχει μικρή απόσταση μεταξύ των διαφόρων σχολών και μεθόδων ψυχοθεραπείας. Αυτό ίσως να οφείλεται από τη μια στο ότι το παιχνίδι είναι από μόνο του ένα φαινόμενο που κατά ένα τρόπο ξεφεύγει από κάθε προσπάθεια ανάλυσης, και είναι σαν τέτοιο τόσο δυνατό, αυτόνομο και πηγαίο που οι θεωρίες και οι θεραπείες αναγκάζονται να προσαρμοστούν σ’ αυτό και να δεχτούν τους όρους του. Από την άλλη, το παιδί είναι με βεβαιότητα ένας «δύσκολος πελάτης» ακόμη και για έναν ψυχοθεραπευτή. Έτσι, μπαίνουν τα θεμέλια μιας θεραπείας που πλησιάζει πολύ την μη κατευθυντική, προσωποκεντρική play therapy της Axline που θα δούμε πιο αναλυτικά παρακάτω. Οι βασικές μεταρρυθμίσεις είναι ότι: α) Το κεντρικό σημείο της θεραπείας δεν είναι η επεξεργασία ενός ιστορικού, βιωμάτων δηλαδή και τραυμάτων του παρελθόντος αλλά τα συναισθήματα που επικοινωνούνται στο εδώ και τώρα μεταξύ του θεραπευτή και του παιδιού. β) Η σχέση που δημιουργεί ο θεραπευτής με το παιδί είναι από μόνη της σαν τέτοια θεραπευτική. Ένας άλλος σπουδαίος παιδοψυχίατρος και ψυχαναλυτής, ο Donald Winnicott καταλαμβάνει ιδιαίτερη θέση ανάμεσα σε όσους ασχολήθηκαν με το παιχνίδι του παιδιού και την ψυχοθεραπεία σε παιδιά. Ο Winnicott ήταν αυτός που συνέλαβε την έννοια του μεταβατικού φαινομένου και αντικειμένου, του πρώτου αντικειμένου δηλαδή που είναι «έξω» από το παιδί αλλά πολύ κοντά στον εσωτερικό του κόσμο και με το οποίο αναπτύσσει το παιδί μια ιδιαίτερη συναισθηματική σχέση (π. χ. μια άκρη της κουβέρτας που χαϊδεύει το παιδί καθώς πιπιλάει το δάχτυλο του, η πιπίλα του, ένα αρκουδάκι που κρατάει για να το πάρει ο ύπνος κλπ) . Η συνέχεια του μεταβατικού φαινομένου καθώς το παιδί μεγαλώνει είναι το παιχνίδι. Βρίσκεται ακριβώς σ’ αυτό το μεταβατικό χώρο ανάμεσα στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού και το εξωτερικό κόσμο. Είναι και μέσα και έξω ταυτόχρονα, ένα συγκλονιστικό φαινόμενο! H Virginia Axline είναι η σημαντικότερη εκπρόσωπος της προσωποκεντρικής Play therapy. Η θεωρία της βασίζεται στην θεωρία προσωπικότητας που ανέπτυξε ο C. Rogers για την προσωποκεντρική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία.
6
Κάποιος που ζει ή δουλεύει με παιδιά παρατηρεί ότι έχουν την τάση να συγχωρούν και να ξεχνούν αρνητικές εμπειρίες. Όταν οι συνθήκες ζωής τους δεν είναι ιδιαίτερα κακές, έχουν την ικανότητα να παίρνουν την ζωή όπως είναι, το ίδιο και τους ανθρώπους με τους οποίους ζουν. Αυτό οφείλεται στην έμφυτη ορμή και έντονη αγάπη για ζωή που τα χαρακτηρίζει. Αυτό που επίσης χαρακτηρίζει τα παιδιά και που είναι πραγματική αγαλλίαση για τον θεραπευτή να το βλέπει είναι ότι είναι πολύ εμφανείς όλες οι πλευρές της προσωπικότητας τους (όσο πιο υγιής η προσωπικότητα βέβαια τόσο περισσότερο) αυτές που στους ενήλικες συχνά είναι θαμμένες κάτω από στρώματα απώθησης, στρέβλωσης και άρνησης. Η Play therapy βασίζεται στο γεγονός ότι το παιχνίδι είναι το πιο φυσικό μέσο που διαθέτει το παιδί για να εκφραστεί. Μέσα στον ασφαλή χώρο που του παρέχεται στην θεραπεία, το παιδί είναι αυτό το πιο σημαντικό πρόσωπο, ελέγχει την κατάσταση, κανείς δεν το κριτικάρει, δεν μιλάει αντί γι’ αυτό και δεν του λέει τι να κάνει. Επίσης υπάρχει κάποιος που το αποδέχεται, το καταλαβαίνει και είναι ειλικρινά φιλικός μαζί του. Τα όρια που ισχύουν στην θεραπεία δίνουν την αίσθηση της ασφάλειας και της πραγματικότητας. Όλα αυτά συνιστούν για το παιδί μια πρόκληση και μια ευκαιρία να ωριμάσει, να γίνει πιο δημιουργικό, να μάθει να αποδέχεται τον εαυτό του και να νοιάζεται για τους άλλους. Σημαντικό ρόλο έχει βέβαια στην θεραπεία του παιδιού και η παράλληλη συμβουλευτική των γονέων τόσο για θέματα που αφορούν άμεσα το ίδιο το παιδί όσο και για δυσκολίες και προβλήματα που αφορούν τον καθένα απ’ τους γονείς προσωπικά ή την μεταξύ τους σχέση και που ασφαλώς έχουν επίδραση και στην συναισθηματική κατάσταση και την συμπεριφορά του παιδιού. 2. Διάρκεια 2.1 Διάρκεια του προγράμματος Το πρόγραμμα λειτουργεί σε δύο παράλληλους κύκλους: 2.2. 1ος κύκλος Μερική Διάρκεια (για τη συμμετοχή στον 1ο παράλληλο κύκλο): 8 μήνες (100 εκπαιδευτικές ώρες, Δεκέμβριος-Ιούλιος) 7 8ωρες συναντήσεις 1 Σάββατο/Μήνα & 1 εντατικό τετραήμερο 28 ωρών στο τέλος, & 1 εντατικό Σαββατοκύριακο 16 ωρών με θέμα: Προσωποκεντρική οικογενειακή θεραπεία/Προσωποκεντρικη Play Therapy. 2.3. 2ος κύκλος Διάρκεια: 1 έτος με την πρακτική. 180 εκπαιδευτικές ώρες συνολικά, (140 εκπαιδευτικές ώρες για την εκπαιδευτική ομάδα -7 16ωρες συναντήσεις κάθε 1 Σαββατοκύριακο ανά Μήνα & 1α τελική τετραήμερη συνάντηση 28 ωρών τον τελευταίο μήνα-, επίσης 1 εντατικό Σαββατοκύριακο 15 ωρών με θέμα: Προσωποκεντρική οικογενειακή θεραπεία/Προσωποκεντρικη Play Therapy, 20 ώρες πρακτική τουλάχιστον με παιδιά υπό εποπτεία-1 εποπτεία / 4 ώρες πρακτικής-, Δεκέμβριος - Σεπτέμβριος)
7
3. Κόστος 3.1. Συνολικό κόστος του προγράμματος Το κόστος του προγράμματος ανέρχεται συνολικά στο ποσό των 1400 ευρώ για τους επαγγελματίες και το μερικό κόστος (για τη συμμετοχή μόνο στον 1ο παράλληλο κύκλο) στα 800€ για επαγγελματίες. Δίδεται η δυνατότητα αποπληρωμής του ποσού του κάθε κύκλου με μία προκαταβολή με την εγγραφή στο πρόγραμμα και εξόφληση του υπολοίπου σε 8 ισόποσες μηνιαίες δόσεις. 3.2. Ειδικές κατηγορίες, μειώσεις διδάκτρων Για φοιτητές/ανέργους το κόστος είναι 1100€ και το μερικό κόστος (για τη συμμετοχή μόνο στον 1ο παράλληλο κύκλο) στα 550€. Παρέχεται έκπτωση 400€ στο συνολικό ποσό των 1400€ ή 300€ στο ποσό των 800€, για λόγους απόστασης άνω των 200 χιλιομέτρων. 150€ για επαγγελματίες, 120€ για φοιτητές & ανέργους το αυτόνομο εντατικό Σαββατοκύριακο 15 ωρών με θέμα: Προσωποκεντρική οικογενειακή θεραπεία/Προσωποκεντρικη Play Therapy. 40€ η κάθε εποπτεία Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής του ποσού παρέχεται έκπτωση 10%. 4. Σε ποιούς απευθύνεται: 4.1. Γενικά Το πρόγραμμα απευθύνεται σε άτομα που ασχολούνται ή πρόκειται να ασχοληθούν με παιδιά στην επαγγελματική ή/και προσωπική τους ζωή και επιθυµούν να αποκτήσουν ολοκληρωμένη και σε βάθος εκπαίδευση στη Παιδοκεντρική Παιγνιοθεραπεία & την Προσωποκεντρική Οικογενειακή Θεραπεία, αποκτώντας γνώσεις και δεξιότητες που είναι απαραίτητες για μια υπεύθυνη άσκηση του επαγγέλματος τους. Το πρόγραμμα είναι σύμφωνο με τα διεθνή πρότυπα εκπαίδευσης στον τομέα της συμβουλευτικής & Παιγνιοθεραπείας ως προς τη διάρκεια και το περιεχόμενο. Ακολουθεί τις αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων, αλλά και τους κώδικες δεοντολογίας και κατευθύνσεις των σχετικών επαγγελματικών συλλόγων. 4.2. 1ος κύκλος Ο 1ος κύκλος απευθύνεται σε:
8
άτομα που ασχολούνται ή πρόκειται να ασχοληθούν με παιδιά στην επαγγελματική ή/και προσωπική τους ζωή, όπως Ψυχολόγους / Παιδοψυχολόγους, Παιδιάτρους / Παιδοψυχίατρους, Συμβούλους / Ψυχοθεραπευτές, Εκπαιδευτικούς, Παιδαγωγούς, Κοινωνικούς Λειτουργούς, Εργοθεραπευτές, Λογοθεραπευτές,
Φοιτητές των
παραπάνω κλάδων κτλ. 4.3. 2ος κύκλος Το δεύτερο κύκλο μπορούν να το παρακολουθήσουν Σύμβουλοι που έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα "Εκπαίδευση στην Προσωποκεντρική Συμβουλευτική & Ψυχοθεραπεία" στο Ε.Ψ.Μ. και θα ήθελαν να εξειδικευτούν στην CCPT και την Προσωποκεντρική οικογενειακή θεραπεία. Μπορούν να γίνουν δεκτοί και επαγγελματίες εκπαιδευμένοι σύμβουλοι / ψυχοθεραπευτές / επαγγελματίες ψυχολόγοι / ψυχίατροι / παιδοψυχίατροι με κλινική εμπειρία σε περιορισμένο αριθμό, ανάλογα με τις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρία, κατά την κρίση του ακαδημαϊκού συμβουλίου. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται προσωπική και ακαδημαϊκή ωριμότητα. Για τη συμμετοχή
στο 2ο κύκλο είναι απαραίτητη η
παράλληλη συμμετοχή στον 1ο. 5. Στόχοι και Περιεχόμενο Στόχος : Το πρόγραμμα απευθύνεται σε άτομα που ασχολούνται ή πρόκειται να ασχοληθούν με παιδιά στην επαγγελματική ή/και προσωπική τους ζωή. Στόχος είναι να διερευνήσουμε και να βιώσουμε τη θεραπευτική δύναμη του παιχνιδιού, να έρθουμε σε επαφή με το δημιουργικό μας εαυτό και να ενσωματώσουμε μη παρεμβατικές μεθόδους της παιγνιοθεραπείας τόσο στην επαγγελματική όσο και στην καθημερινή μας ζωή. Το πρόγραμμα είναι βασισμένο στις αρχές της Προσωποκεντρικής προσέγγισης του Carl Rogers & της Παιδοκεντρικής Play Therapy της V. Axline. Επίσης, το πρόγραμμα αποτελείται από 2 βασικά μέρη / παράλληλους κύκλους: 1)Το θεωρητικό υπόβαθρο
στην
παιδοψυχολογία
και
την
παιδοκεντρική
παιγνιοθεραπεία 2) Την βιωματική Εκπαίδευση στην παιδοκεντρική παιγνιοθεραπεία. Τρόπος εκπαίδευσης: Ο τρόπος εκπαίδευσης περιλαμβάνει συζητήσεις, εργαστήρια, επανατροφοδότηση, πρακτική και εποπτεία, audio tapes, µικρές οµάδες, οµάδες
9
συνάντησης, εργαστήρια ενσυναίσθησης, εργαστήρια play therapy, role playing, συζητήσεις περιπτώσεων και διαλέξεις. 5.1. 1ος κύκλος Εντρυφεί στη μελέτη των διαδικασιών και μηχανισμών που ενεργοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της βιολογικής και διανοητικής ανάπτυξης του εμβρύου σε ενήλικα. στοχεύει στην ανάπτυξη εκτεταμένων γνώσεων σε θέματα βιολογικής, γνωστικής, κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών. Συνάμα, βοηθά στην κατανόηση της διαφορετικότητας της παιδικής αντίληψης και των παιδικών ικανοτήτων συγκριτικά με τους ενήλικες, ενώ αναλύει τον τρόπο με τον οποίο οι παιδικές εμπειρίες επηρεάζουν τη μεταγενέστερη ανάπτυξη του ατόμου. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, οι σπουδαστές μελετούν την εξέλιξη της Παιδοψυχολογίας παγκοσμίως, τάσεις και τακτικές, καθώς και τα πιο σύγχρονα επιστημονικά ευρήματα μέσω ηλεκτρονικών βιβλιοθηκών. Συγχρόνως ενισχύεται η μελέτη και κατανόηση φαινομένων κακοποίησης παιδιών, παιδικής βίας και επιθετικότητας, προβλημάτων εκπαίδευσης, επιρροής διαζυγίων κτλ. και πως αυτά εκδηλώνονται στην Ελλάδα, συγκριτικά με το εξωτερικό. Το πρόγραμμα επιπλέον αναπτύσσει τις γνώσεις και ικανότητες των σπουδαστών σε θέματα ψυχολογικών αξιολογήσεων, και στην παγκοσμίου φήμης θεραπευτική παρέμβαση σε παιδιά play therapy. Θεματικές ενότητες: • * Παιδί & οικογένεια, • * Το παιχνίδι ως μέσο σχέσης με το παιδί, • * οικογενειακή θεραπεία & play therapy, • * ψυχική υγεία & διαταραχές του παιδιού, • * ψυχοσωματική του παιδιού, • * μαθησιακές δυσκολίες, • * δυσλεξία & προσωπικότητα, • * προβολικά test, • * Απώλεια, Πένθος & Παιδί.
5.2. 2ος κύκλος Μέσα από βιωματικά εργαστήρια και ασκήσεις αναπτύσσει την ικανότητα των σπουδαστών να σχετίζονται θεραπευτικά με τα παιδιά μέσω του παιχνιδιού Θεματικές ενότητες (ενδεικτικά): • * Παιγνιοθεραπεία σήμερα – ορισμός και πλαίσια εφαρμογής • * Αρχές, Μέθοδοι και Τεχνικές της Παιγνιοθεραπείας • * Θεραπευτικές παράμετροι που διευκολύνουν την επανασύνδεση με το έμφυτο δυναμικό ίασης του παιδιού • * Δομή της θεραπείας μέσω του παιχνιδιού: Περιβάλλον και υλικά • * Τα τρία είδη του παιχνιδιού στην Παιγνιοθεραπεία (ενσωματικό παιχνίδι, προβολικό παιχνίδι, παιχνίδι ρόλων) 10
• • •
•
• • •
* Η κατανόηση της συμβολικής έκφρασης * Κατανόηση της λειτουργικότητα του παιχνιδιού στην ζωή των ανθρώπων. * Η διερεύνηση και αξιοποίηση μη παρεμβατικών μεθόδων για την προσέγγιση των παιδιών, των εφήβων αλλά και των ενηλίκων με μικρές παραλλαγές * Η προσέγγιση του παιχνιδιού ως βιωματικό τρόπο δημιουργικής μάθησης, έκφρασης και επικοινωνίας σε κοινά σχολεία, σε σχολεία ειδικής αγωγής σε παιδιά, αλλά και σε προγράμματα δια βίου εκπαίδευσης σε ενήλικες. Τα 4 στάδια της Παιδοκεντρικής Παιγνιοθεραπείας (CCPT) 1. warm up 2. aggressive 3.regression 4. mastery Οι 7 Δεξιότητες του παιδοκεντρικού παιγνιοθεραπευτή Filial Therapy και εκπαίδευση γονέων
11
6. Άλλα θέματα
6.1. Πού οδηγεί η ολοκλήρωση των κύκλων του προγράμματος
Η ολοκλήρωση των κύκλων του προγράμματος οδηγεί: Ο πρώτος κύκλος οδηγεί στην απόκτηση του Certificate σε θέματα Παιδοψυχολογίας & Play Therapy. Ο 2ος κύκλος οδηγεί στην απόκτηση του Professional Certificate in Child Centered Play Therapy & Person-centered Familly Therapy 6.2. Βασική φιλοσοφία του προγράμματος Βασική φιλοσοφία του προγράμματος είναι η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης από τον κάθε μετέχοντα, εκπαιδευόμενο, ώστε να μπορεί ο ίδιος να ορίζει το παρόν και το μέλλον του.
12
6.3 Συνεργάτες του Ε.Ψ.Μ. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος συνεργάτες του εργαστηρίου θα παρουσιάσουν ειδικά θέματα παιδοψυχολογίας, οικογενειακής θεραπείας και play therapy . Counselors/ Facilitators Όνομα Τηλέφωνο Βασίλης Μπλίτσας (facilitator) Δήμητρα Δημητρακοπούλου (facilitator) Νατάσα Αλεξίου (facilitator) Λουίζα Βογιατζή (facilitator) Παναγιώτης Απότσος (facilitator) Βαγγέλης Βελέτσος (facilitator) Νάγια Γεωργακοπούλου (facilitator) Ματίνα Ελμαζούδη ( trainee acilitator) Γεωργία Τσολάκη ( trainee facilitator) Ήρα Νίκη Καρακατσάνη ( trainee facilitator)
Πόλη
2551083782 6938968474 6936345622
Αλεξ/πολη
6973963581
Αθήνα
2106747024 6972500592 2108817991 6938373938
Αθήνα
2310266708 6944614333 6972373536
Θεσ/νικη
6938947994
Ορεστιάδα
6937010472
Αθήνα
6977430823
Nottingham, UK
Αλεξ/πολη
Supervisors Όνομα
Τηλέφωνο
Πόλη
Βασίλης Μπλίτσας Παναγιώτης Απότσος
2551083782 6938968474 2108817991 6938373938
Αλεξ/πολη
Μαρία Κυριακίδου Λουίζα Βογιατζή
Αθήνα
Αλεξ/πολη
13
Αθήνα Θεσ/νικη
2106747024 6972500592
Αθήνα
6.4. Διαδικασία εγγραφής μέλλους Οι μετέχοντες στο πρόγραμμα μπορούν να γίνουν μέλη του Ε.Ψ.Μ.. Για να γίνεται μέλος του Ε.Ψ.Μ. α) Μπαίνετε στο site www.epsyme.com όπου επιλέγετε: Εσωτερικό Δίκτυο – Γίνετε μέλος. β) Στην ηλεκτρονική φόρμα εισάγετε τα στοιχεία σας και το username και password της αρεσκείας σας (τα οποία σημειώνεται κάπου στο αρχείο σας, για μελλοντική χρήση) . γ) Επιλέξτε: Εγγραφή. Στους εκπαιδευόμενους μέσω αυτής της διαδικασίας παρέχεται εξουσιοδότηση, ώστε να κάνουν log in στο Εσωτερικό δίκτυο του epsyme.com και να μπορούν να πραγματοποιούν λήψη άρθρων και εκπαιδευτικού υλικού μέσω της ιστοσελίδας. 6.5. Ειδικά προνόμια μελών του Ε.Ψ.Μ. Για τα μέλη του Εργαστηρίου ισχύουν ειδικές εκπτώσεις και προτεραιότητες για τη συμμετοχή τους σε άλλες δραστηριότητες του Ε.Ψ.Μ.. Συγκεκριμένα τα μέλη του Ε.Ψ.Μ. – εκπαιδευόμενοι, έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε οποιοδήποτε άλλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή σεμινάριο του Ε.Ψ.Μ παράλληλα με την εκπαίδευσή τους, καταβάλλοντας το ήμισυ του κόστους του κάθε προγράμματος ή σεμιναρίου. Έχουν επίσης απόλυτη προτεραιότητα για τη συμμετοχή τους σε οποιαδήποτε δραστηριότητα του Ε.Ψ.Μ. .
6.6. Προϋποθέσεις ολοκλήρωσης του προγράμματος Προϋποθέσεις ολοκλήρωσης του προγράμματος και χορήγησης του α) Certificate in child psychology and play therapy issues για τον 1ο κύκλο β) Professional Certificate in Child-centred Play Therapy & Person-centred Family Therapy για τον 2ο κύκλο
6.6.1. Για τον 1ο κύκλο 6.6.1.1. Συμμετοχή και απουσίες
14
Είναι απαραίτητη η συμμετοχή στις 100 εκπαιδευτικές ώρες του 1 ου κύκλου του προγράμματος, μιας και πρόκειται για ένα κατεξοχήν βιωματικό πρόγραμμα Εκπαίδευσης, πράγμα που καθιστά σχεδόν αδύνατη την αναπλήρωση τυχών απουσιών. Έτσι οι απουσίες δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 10% του προγράμματος. 6.6.1.2. Ασκήσεις και εργαστήρια Ορισμένες ασκήσεις χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης αλλά δεν είναι προκαθορισμένες. Εάν ένας εκπαιδευτής θέλει να προσεγγίσει ένα θέμα με τη βοήθεια μιας κατάλληλης άσκησης, μπορεί να το κάνει μετά από τη σύμφωνη γνώμη της ομάδας. 6.6.1.3. Εργασίες Προϋπόθεση επίσης για την ολοκλήρωση του 1ου κύκλου είναι η συγγραφή μίας εργασίας με το ξεκίνημα (αυτοβιογραφία), μίας θεματικής εργασίας με θέμα: «Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού» παραδοτέα στην 3η συνάντηση της ομάδας. (1000 λέξεις), 1ας εργασίας με θέμα: «Ο ρόλος του Play Therapy στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού» παραδοτέα στην 6η συνάντηση της ομάδας (1000 λέξεις), μία προφορική παρουσίαση ειδικών ενδιαφερόντων κατά τη διάρκεια του εντατικού 4ημέρου. Αυτοβιογραφία Η χρησιμότητά της είναι πολλαπλή. Βοηθά τους εκπαιδευόμενους να αναλογιστούν, το πώς ήταν οι ίδιοι στο παρελθόν, ποιοι και πώς είναι τώρα και με ποιους τρόπους περιμένουν ότι θα αναπτυχθούν στο μέλλον . Η προσπάθεια γνωριμίας με το τι τους συμβαίνει, πού βρίσκεται η σχέση τους με τον εαυτό τους, βοηθά στο να ξεκαθαρίσουν τα συναισθήματά τους και τους στόχους της εκπαίδευσης. Η αυτοβιογραφία παραδίδεται στο Ε.Ψ.Μ., αλλά δε διαβάζεται ούτε συζητείται παρά μόνο με τον advisor που θα επιλέξει ο συγγραφέας να τη μοιραστεί. «Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού» Στο χώρο της ψυχικής υγείας, το παιχνίδι θεωρείται ως το κυρίαρχο μέσο επικοινωνίας κι έκφρασης του παιδιού, το οποίο συμβάλλει στην ολόπλευρη (νοητική, σωματική, κοινωνική, συναισθηματική) ανάπτυξη του παιδιού. Είναι γεγονός πως μέσα από το παιχνίδι, το παιδί μπορεί να επεξεργαστεί και να εκφράσει επαρκέστερα απ’ ότι με λόγια, το πώς αισθάνεται για τον εαυτό του και για τα σημαντικά πρόσωπα ή γεγονότα της ζωής του. Οι εκπαιδευόμενοι καλούνται ανατρέχοντας στη σχετική βιβλιογραφία να διερευνήσουν το ρόλο του παιχνιδιού στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού. Καλούνται στην ουσία δηλαδή να συνδέσουν την έννοια και το ρόλο του παιχνιδιού με τις θεωρίες προσωπικότητας. «Ο ρόλος του Play Therapy στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού»
15
Η παιγνιοθεραπεία είναι μια κυρίως μη κατευθυνόμενη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, που χρησιμοποιεί το παιχνίδι ως το κατεξοχήν θεραπευτικό «εργαλείο» και παρέχει στο παιδί μια ασφαλή βάση για να επεξεργαστεί και να επιλύσει συναισθηματικές δυσκολίες ή προβλήματα συμπεριφοράς. Οι εκπαιδευόμενοι στην εργασία αυτή καλούνται να συνδέσουν μία θεωρία ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού της επιλογής τους με μία θεωρία παιγνιοθεραπείας. Στόχος αυτής της εργασίας είναι οι εκπαιδευόμενοι να δείξουν την σε βάθος κατανόηση της συμβολής της παιγνιοθεραπείας με τις διάφορες εφαρμογές της στην ολόπλευρη ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού. Προφορική παρουσίαση εργασίας ειδικών ενδιαφερόντων Κατά τη διάρκεια του εντατικού τετραημέρου, οι εκπαιδευόμενοι ατομικά η σε μικρές ομάδες 2 ή 3ων ατόμων παρουσιάζουν θέματα που τους ενδιαφέρουν ειδικά και άπτονται της παιγνιοθεραπείας. Όπως π.χ. Σύγκριση Παιδοκεντρικής Προσέγγισης με κάποια άλλη προσέγγιση ή η εφαρμογή της Παιγνιοθεραπείας στο χώρο εργασίας τους ή στον κοινωνικό τους χώρο ή Σκέψεις και προβληματισμούς που θα ήθελαν να διερευνήσουν περεταίρω. 6.6.1.4. Αυτόαξιολόγηση Η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης πραγματοποιείται μέσα στην ομάδα, συνήθως στο τελευταίο εντατικό τετραήμερο στη Σαμοθράκη. Δίδεται ανατροφοδότηση από τους συνεκπαιδευμένους και τους εκπαιδευτές. Η αυτοαξιολόγηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την απονομή του Certificate. Αντικατοπτρίζει την επίδραση της εκπαίδευσης, τόσο στην προσωπική ανάπτυξη των εκπαιδευόμενων, όσο και στην επαγγελματική τους ανάπτυξη. Οι εκπαιδευόμενοι κατά την προσωποκεντρική προσέγγιση είναι οι μόνοι υπεύθυνοι να αναγνωρίσουν πόσο είναι ικανοποιημένοι με την προσωπική τους ανάπτυξη και να δείξουν: α) πόσο έχουν αφομοιώσει τις βασικές έννοιες στις θεωρίες θεραπείας και προσωπικότητας στο γνωστικό επίπεδο, β) πόσο έχουν αναγνωρίσει και διεργαστεί συναισθηματικές εμπειρίες και μπορούν να τη συνδέσουν με τη θεωρία, γ) πόσο έχουν αποκτήσει επαγγελματικές δεξιότητες στην παιγνιοθεραπεία. Κάθε εκπαιδευόμενος χρειάζεται να αποφασίσει σχετικά με το αν αισθάνεται έτοιμος να ολοκληρώσει τον 1ο κύκλο εκπαίδευσης ή αν αισθάνεται ότι χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επιτύχει τους εκπαιδευτικούς στόχους που έχει θέσει για τον εαυτό του.
6.6.1.5. Ατομική θεραπεία Το Ε.Ψ.Μ. θεωρεί την ατομική θεραπεία του εκπαιδευόμενου αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης στην παιγνιοθεραπεία. Έτσι συστήνει την έναρξη ατομικής θεραπείας κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης σε όσους δεν έχουν ξεκινήσει ήδη από πριν και ιδιαίτερα πριν την έναρξη της διαδικασίας των αυτοαξιολογήσεων.
16
6.6.1.6. Οικονομικές υποχρεώσεις Προκειμένου ο κάθε εκπαιδευόμενος να συμμετάσχει στην απονομή του Certificate in child psychology and play therapy issues κατά την ορισμένη ημερομηνία και εφόσον έχει ολοκληρώσει επιτυχώς όλες τις προηγούμενες προϋποθέσεις, χρειάζεται να προχωρήσει στην εξόφληση των οικονομικών υποχρεώσεων τουλάχιστον 15 μέρες πριν τις απονομές.
6.6.2. Για το 2ο κύκλο 6.6.2.1. Συμμετοχή και απουσίες Είναι απαραίτητη η συμμετοχή στις 180 εκπαιδευτικές ώρες του 2 ου κύκλου του προγράμματος, μιας και πρόκειται για ένα κατεξοχήν βιωματικό πρόγραμμα Εκπαίδευσης, πράγμα που καθιστά σχεδόν αδύνατη την αναπλήρωση τυχών απουσιών. Έτσι οι απουσίες δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 10% του προγράμματος. 6.6.2.2. Εργαστήρια και ομαδική εποπτεία Ορισμένες ασκήσεις χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης αλλά δεν είναι προκαθορισμένες. Εάν ένας εκπαιδευτής θέλει να προσεγγίσει ένα θέμα με τη βοήθεια μιας κατάλληλης άσκησης, μπορεί να το κάνει μετά από τη σύμφωνη γνώμη της ομάδας. Είναι απαραίτητη όμως η συμπλήρωση 3 εργαστηρίων θεραπευτικών αποκρίσεων, 3 εργαστηρίων ενσυναίσθησης, 3 εργαστηρίων play therapy, 1 εργαστηρίου διευκόλυνσης οικογένειας, 3 ώρες ομαδικής εποπτείας. Ασκήσεις – Εργαστήρια Θεραπευτικών Αποκρίσεων Ο σκοπός αυτών των ασκήσεων είναι να μάθει ο εκπαιδευόμενος σύμβουλοςπαιγνιοθεραπευτής, πώς να παρεμβαίνει την κατάλληλη στιγμή, καθώς επίσης και πώς να επιτρέπει στον «πελάτη» να ξεχωρίσει ποιο θέμα από τα πολλά που τυχόν τον έχουν απασχολήσει είναι για τον ίδιο το πιο σημαντικό. Η άσκηση γίνεται με 3 τρόπους: Ένας εκπαιδευτής υποδύεται το ρόλο του πελάτη ή δίνει δείγματα προτάσεων που θα μπορούσαν να είχαν ειπωθεί από τον πελάτη ή παρουσιάζει ένα στιγμιότυπο από το παιχνίδι του πελάτη. Όσοι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν στην άσκηση, γράφουν την απόκριση που τους φαίνεται πιο κατάλληλη, και ύστερα οι αποκρίσεις συζητούνται από τους εκπαιδευτές και την ομάδα. Εργαστήρια Ενσυναίσθησης Ο κύριος σκοπός των εργαστηρίων ενσυναίσθησης, είναι να ασκηθούν οι εκπαιδευόμενοι να ακούν ενεργά, με προσοχή και ακρίβεια, τους πελάτες τους. 17
Απαρτίζονται από 3 εκπαιδευόμενους, τον «σύμβουλο», τον «πελάτη» και τον «παρατηρητή». Κάποιες φορές είναι παρόν και η υπόλοιπη ομάδα ως «δεύτερος» παρατηρητής. Ο «πελάτης» «μιλάει» για ένα θέμα που τον απασχολεί στο «σύμβουλο», παίζοντας. Το θέμα αυτό πρέπει να αναφέρεται σε μια προσωπική του εμπειρία. Ο «σύμβουλος» προσπαθεί να ακούσει τον πελάτη και να επικοινωνήσει την ενσυναίσθησή του. Στη συνέχεια, ο «πελάτης» και μετά ο «σύμβουλος» συζητούν τις εμπειρίες τους από τη συζήτηση. Ο «πελάτης» επικεντρώνεται κυρίως στο αν αισθάνθηκε ότι ο «σύμβουλος» τον άκουσε και τον κατάλαβε. Ο «σύμβουλος» μιλάει για τη δική του εμπειρία, τις δυσκολίες που συνάντησε, τα συναισθήματα που του ανακινήθηκαν, ή τη βελτίωση που παρατήρησε στη δική του απόκριση. Ο «παρατηρητής» δίνει ανατροφοδότηση και εκφράζει τις παρατηρήσεις του, σε μία ευρεία κλίμακα θεμάτων όπως: λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, ποιότητα παρουσίας, είδος αποκρίσεων κλπ. Οι τρεις ρόλοι εναλλάσσονται έτσι ώστε και οι τρεις συμμετέχοντες να αναλάβουν από μία φορά τον κάθε ρόλο. Ο εκπαιδευτής παρατηρητής, παρεμβαίνει στο τέλος με τις δικές του παρατηρήσεις και απαντά σε ερωτήσεις των εκπαιδευόμενων πάνω σε θεωρητικά ή πρακτικά ζητήματα. Πολλές φορές τα θέματα έρχονται και αποτελούν έναυσμα για συζητήσεις στη μεγάλη ομάδα. Αργότερα, τα εργαστήρια ενσυναίσθησης διευρύνονται και συμπεριλαμβάνουν και τα εργαστήρια αυθεντικότητας. Σ’ αυτά ο θεραπευτής παρατηρεί τον εαυτό του κατά πόσο συναισθήματα που του γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τον πελάτη, απέσπασαν ή όχι την προσοχή του από την εσυναισθητική σχέση μαζί του. Στο σχολιασμό, όλα τα μέλη της ομάδας, εστιάζονται στις αποκλίσεις ή στην απώλεια της αυθεντικότητας που τυχόν ένοιωσαν κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Εργαστήρια Play Therapy Μετά την 6η συνάντηση και εφόσον έχουν συγγράψει τις εργασίες για τις 8 βασικές αρχές & τις 7 δεξιώτητες του παιδοκεντρικού παιγνιοθεραπευτή, οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να αρχίσουν να παίρνουν μέρος σε συνεδρίες εξάσκησης στην παιδοκεντρική παιγνιοθεραπεία. Αυτές ονομάζονται «εργαστήρια Play Therapy» και έχουν ως σκοπό την ανάπτυξη της ικανότητας των εκπαιδευόμενων να δημιουργούν μία θεραπευτική σχέση με τον πελάτη, διάρκειας 45 λεπτών, μέσα σε κλίμα διαφάνειας, αυθεντικότητας, εμπιστοσύνης και στήριξης, που είναι απαραίτητο για να αισθανθεί άνετα ο πελάτης και να μπορέσει να προχωρήσει σε μία θεραπευτική αλλαγή. Ζεύγη εκπαιδευόμενων κάνουν συνεδρίες play therapy. Κάθε πελάτης διατηρεί τον ίδιο θεραπευτή για τρεις συνεχόμενες συνεδρίες που γίνονται ανάμεσα στις εκπαιδευτικές συναντήσεις της ομάδας. Αυτή η εμπειρία της play therapy, αποκτά τη συνέχεια που λείπει από τα εργαστήρια ενσυναίσθησης και μοιάζει με μία θεραπευτική σχέση με έναν «πραγματικό» πελάτη. Οι συνεδρίες μαγνητοφωνούνται ή βιντεοσκοπούνται και επιλεγμένα μέρη τους παρουσιάζονται για εποπτεία. Εργαστήρια Οικογενειακής Θεραπείας Στο εντατικό αυτόνομο σαββατοκύριακο εξειδίκευσης και μετά, δίνεται στους εκπαιδευόμενους η ευκαιρία να αναλάβουν τη θέση του προσωποκεντρικού οικογενειακού θεραπευτή, με την παρουσία ενός ή περισσοτέρων εκπαιδευτών που θα είναι εκεί ως μέλη της «οικογένειας», παρατηρητές, ή συνθεραπευτές. Ο εκπαιδευόμενος θεραπευτής αλλά και οι υπόλοιποι εκπαιδευόμενοι έχουν 18
αργότερα την ευκαιρία να συζητήσουν τις εμπειρίες τους μέσα σε ένα τέτοιο εργαστήριο. Η κοινή εμπειρία είναι παραγωγική για όλους. Στην αρχή, μπορεί να φαίνεται πολύ δύσκολο, όμως αργότερα, ο φόβος της έκθεσης σε μια μεγάλη ομάδα υποχωρεί. Ο εκπαιδευόμενος προσπαθεί να ακούσει με τρόπο διευκολυντικό τα μέλη της οικογένειας και να είναι παρόν για κάθε ένα από αυτά. Με αυτόν τον τρόπο, γίνεται άσκηση σε συμβουλευτικές δεξιότητες σε ένα πλαίσιο που αρχικά, πολλές φορές οι εκπαιδευόμενοι βιώνουν ως πιο απειλητικό από την ίδια τη συμβουλευτική.
6.6.2.3. Εργασίες Όλες οι εργασίες παραδίδονται από τους εκπαιδευόμενους στο Ε.Ψ.Μ. σε έντυπη μορφή και αποστέλλονται και ηλεκτρονικά μέσω e-mail στο epsyme@hotmail.com. Ο 2ος κύκλος εκπαίδευσης λοιπόν περιλαμβάνει τη συγγραφή μίας θεματικής εργασίας με θέμα: «Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού» παραδοτέα στην 3η συνάντηση της ομάδας. (1000 λέξεις), μιας εργασίας με θέμα «Οι 8 αρχές της παιδοκεντρικής παιγνιοθεραπείας» παραδοτέα στην 3η συνάντηση της ομάδας (2000 λέξεις), μιας εργασίας με θέμα: «Ο ρόλος του Play Therapy στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού» παραδοτέα στην 6η συνάντηση της ομάδας (1000 λέξεις), μιας εργασίας με θέμα: «Οι 7 δεξιότητες του παιδοκεντρικού παιγνιοθεραπευτή» παραδοτέα στην 6 η συνάντηση της ομάδας (2000 λέξεις), μία προφορική παρουσίαση ειδικών ενδιαφερόντων κατά τη διάρκεια του εντατικού 4ημέρου. Μιας εργασίας μελέτης περίπτωσης (case study), παραδοτέα με το κλείσιμο του προγράμματος (5000 λέξεις).
«Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού» Στο χώρο της ψυχικής υγείας, το παιχνίδι θεωρείται ως το κυρίαρχο μέσο επικοινωνίας κι έκφρασης του παιδιού, το οποίο συμβάλλει στην ολόπλευρη (νοητική, σωματική, κοινωνική, συναισθηματική) ανάπτυξη του παιδιού. Είναι γεγονός πως μέσα από το παιχνίδι, το παιδί μπορεί να επεξεργαστεί και να εκφράσει επαρκέστερα απ’ ότι με λόγια, το πώς αισθάνεται για τον εαυτό του και για τα σημαντικά πρόσωπα ή γεγονότα της ζωής του. Οι εκπαιδευόμενοι καλούνται ανατρέχοντας στη σχετική βιβλιογραφία να διερευνήσουν το ρόλο του παιχνιδιού στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού. Καλούνται στην ουσία δηλαδή να συνδέσουν την έννοια και το ρόλο του παιχνιδιού με την θεωρία προσωπικότητας της PCA. Οι 8 αρχές της παιδοκεντρικής παιγνιοθεραπείας Η επιλογή της σύνθεσης και του περιεχομένου της εργασίας ανήκει στον εκπαιδευόμενο. Μπορεί π.χ. να είναι μία ανάπτυξη της βιβλιογραφίας με παραδείγματα από την προσωπική ζωή του εκπαιδευόμενου ή η εφαρμογή των 8 19
αρχών στον επαγγελματικό χώρο του εκπαιδευόμενου, π.χ. αν είναι εκπαιδευτικός, στην τάξη. Άλλος, τέλος, μπορεί να συζητήσει κατά πόσο οι 8 αρχές είναι όχι μόνο απαραίτητες αλλά και επαρκείς. Ο σκοπός της προσωποκεντρικής εκπαίδευσης, δεν είναι η συγκριτική αξιολόγηση της απόδοσης των εκπαιδευομένων πάνω σε ομοιόμορφα θέματα αλλά αντίθετα σκοπός είναι να αποτελέσει κάθε εκπαιδευτική εμπειρία προσωπικό κίνητρο και πρόκληση γνωστικής και συναισθηματικής ανάπτυξης. «Ο ρόλος του Play Therapy στην ανάπτυξη και τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού» Η παιγνιοθεραπεία είναι μια κυρίως μη κατευθυνόμενη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, που χρησιμοποιεί το παιχνίδι ως το κατεξοχήν θεραπευτικό «εργαλείο» και παρέχει στο παιδί μια ασφαλή βάση για να επεξεργαστεί και να επιλύσει συναισθηματικές δυσκολίες ή προβλήματα συμπεριφοράς. Οι εκπαιδευόμενοι στην εργασία αυτή καλούνται να συνδέσουν την θεωρία ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού κατά την PCA με τη θεωρία παδοκεντρικής παιγνιοθεραπείας. Στόχος αυτής της εργασίας είναι οι εκπαιδευόμενοι να δείξουν την σε βάθος κατανόηση της συμβολής της παιγνιοθεραπείας με τις διάφορες εφαρμογές της στην ολόπλευρη ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού. Οι 7 δεξιότητες του παιδοκεντρικού παιγνιοθεραπευτή Η εργασία αυτή είναι ουσιαστικά συνέχεια της προηγούμενης. Ζητάει από τον εκπαιδευόμενο να παρουσιάσει μία μαγνητοφωνημένη ή βιντεοσκοπημένη συνεδρία μαζί με την μεταγραφή ενός αποσπάσματος που να διαρκεί τουλάχιστον 10 λεπτά. Με βάση το κείμενο της μεταγραφής γίνεται ανάλυση ή σχολιασμός των παρεμβάσεων του εκπαιδευόμενου ή της επεξεργασίας τους «πελάτη» με αναφορές στο θεωρητικό πρότυπο θεραπείας. Το ζητούμενο είναι τελικά η αναγνώριση της εφαρμογής των 8 αρχών παιδοκεντρικής παιγνιοθεραπείας και των 7 δεξιοτήτων του παιδοκεντρικού παιγνιοθεραπευτή για τη δημιουργία μιας θεραπευτικής σχέσης. Προφορική παρουσίαση εργασίας ειδικών ενδιαφερόντων Κατά τη διάρκεια του εντατικού τετραημέρου, οι εκπαιδευόμενοι ατομικά η σε μικρές ομάδες 2 ή 3ων ατόμων παρουσιάζουν θέματα που τους ενδιαφέρουν ειδικά και άπτονται της παιγνιοθεραπείας. Όπως π.χ. Σύγκριση Παιδοκεντρικής Προσέγγισης με κάποια άλλη προσέγγιση ή η εφαρμογή της Παιγνιοθεραπείας στο χώρο εργασίας τους ή στον κοινωνικό τους χώρο ή Σκέψεις και προβληματισμούς που θα ήθελαν να διερευνήσουν περεταίρω.
Μελέτη Περίπτωσης (Case Study) Η εργασία αυτή αφορά έναν «πελάτη» παιδί ή μια οικογένεια που παρακολουθεί ο εκπαιδευόμενος σε εβδομαδιαία βάση για τουλάχιστον 3 μήνες. Η εργασία 20
αναφέρεται: στη διαδικασία ανάπτυξης της σχέσης θεραπευτή – Πελάτη κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής πράξης, στη διερεύνηση του προβληματισμού της στάσης του ως θεραπευτή, στον τρόπο που χρησιμοποιεί την εποπτεία και εφαρμόζει τους κανόνες δεοντολογίας, στις πιθανές αλλαγές που παρατηρούνται στον πελάτη, στις πιθανές αλλαγές που παρατηρεί στη δική του θεραπευτική στάση, στον τρόπο που προσωπικά θέματα του θεραπευτή αναδυθήκαν κατά τη θεραπευτική διαδικασία και πώς αυτά αντιμετωπίστηκαν. Στο Case Study πρέπει να δοθεί μεγάλη έμφαση στη σύνδεση της ανάλυσης του περιστατικού με τη θεωρία, χρησιμοποιώντας βιβλιογραφικές αναφορές και με την προσωπική στάση κάθε εκπαιδευόμενου ως θεραπευτή. Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να τονιστεί ότι στο πλαίσιο του κώδικα δεοντολογίας διατηρείται η ανωνυμία του πελάτη. 6.6.2.4. Αυτοαξιολόγηση Η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης πραγματοποιείται μέσα στην ομάδα, συνήθως στο τελευταίο εντατικό τετραήμερο στη Σαμοθράκη. Δίδεται ανατροφοδότηση από τους συνεκπαιδευμένους και τους εκπαιδευτές. Η αυτοαξιολόγηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την απονομή του Professional Certificate. Αντικατοπτρίζει την επίδραση της εκπαίδευσης, τόσο στην προσωπική ανάπτυξη των εκπαιδευόμενων, όσο και στην επαγγελματική τους ανάπτυξη. Οι εκπαιδευόμενοι κατά την προσωποκεντρική προσέγγιση είναι οι μόνοι υπεύθυνοι να αναγνωρίσουν πόσο είναι ικανοποιημένοι με την προσωπική τους ανάπτυξη και να δείξουν: α) πόσο έχουν αφομοιώσει τις βασικές έννοιες στις θεωρίες θεραπείας και προσωπικότητας στο γνωστικό επίπεδο, β) πόσο έχουν αναγνωρίσει και διεργαστεί συναισθηματικές εμπειρίες και μπορούν να τη συνδέσουν με τη θεωρία, γ) πόσο έχουν αποκτήσει επαγγελματικές δεξιότητες στην παιγνιοθεραπεία. Κάθε εκπαιδευόμενος μέσω αυτής καλείται: να περιγράψει λεπτομερώς την εξέλιξη του και το βαθμό που αυτή τον ικανοποιεί κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Να περιγράψει λεπτομερώς τις προσδοκίες ανάπτυξής του ως θεραπευτή, καθώς και τις φιλοδοξίες και τα όρια που διαβλέπει στην επαγγελματική του ζωή. Να απαντήσει με αυθεντικότητα στα εξής ερωτήματα προς τον εαυτό του: Είμαι ικανός να αποδέχομαι τον πελάτη μου κάθε στιγμή της πορείας του οποιαδήποτε κι αν είναι; Είμαι ικανός να αλλάζω – να αναπτύσσομαι μαζί με τον πελάτη μου; Επιπλέον ο εκπαιδευόμενος καλείται να συζητήσει την ανάπτυξη της ταυτότητάς του μέσα στο επάγγελμα που διάλεξε, όπως π.χ. Πώς κατανοεί το επάγγελμα του παιγνιοθεραπευτή; Τη θέση του για διαφορετικούς πληθυσμούς πελατών σε διαφορετικούς θεσμούς, την κατανόηση και αφομοίωση των όρων της δεοντολογίας. Η επεξεργασία των παραπάνω θεμάτων θα επιτρέψει στον εκπαιδευόμενο να έχει μια σαφή εικόνα σχετικά με την ετοιμότητά του να αποφοιτήσει ή όχι. Επίσης η ανατροφοδότηση από τους εκπαιδευτές κατά τη διάρκεια και το τέλος της εκπαίδευσης, είτε στα πλαίσια ατομικών συναντήσεων είτε ομαδικών θεωρείται μείζονος σημασίας και υποστηρικτικό εργαλείο, στην απόφαση του εκπαιδευόμενου σχετικά με την ετοιμότητά του να αποφοιτήσει ή όχι. Η τελική απόφαση για την ετοιμότητα αποφοίτησης παραμένει στη διάκριση του Ε.Ψ.Μ..
21
6.6.2.5. Ατομική θεραπεία Το Ε.Ψ.Μ. θεωρεί την ατομική θεραπεία του εκπαιδευόμενου αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης στην παιγνιοθεραπεία. Έτσι ατομικές συνεδρίες σε ανεξάρτητους επαγγελματίες για προσωπική ανάπτυξη-αυτογνωσία-ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητες. Οι ατομικές αυτές συνεδρίες (τουλάχιστον 40 ώρες) πρέπει να ολοκληρωθούν κατά τη διάρκεια της Εκπαίδευσης. 6.6.2.6. Κλινική πρακτική και εποπτεία Οι εκπαιδευόμενοι του 2ου κύκλου πρέπει να συμπληρώσουν 20 συνεδρίες εποπτευόμενης εργασίας με παιδιά. Το Ε.Ψ.Μ. δεν μπορεί να αναλάβει απευθείας ευθύνη για εξεύρεση πελατών στους εκπαιδευόμενους αλλά θα τους βοηθήσει με κάθε δυνατό τρόπο. Το χρονικό σημείο στο οποίο οι εκπαιδευόμενοι αρχίζουν την εργασία με πελάτες συμφωνείται ατομικά με κάθε εκπαιδευόμενο. Κατά τη διάρκεια του 2ου κύκλου και εωσότου ολοκληρωθούν οι ώρες Εποπτευόμενης Κλινικής Πρακτικής του κάθε εκπαιδευόμενου, η εκπαίδευση δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Εποπτευόμενη Κλινική Πρακτική λοιπόν είναι απαραίτητη για την αποφοίτηση (τουλάχιστον 20 συνεδρίες + τουλάχιστον 5 συνεδρίες ατομική εποπτεία). Εποπτευόμενη θεραπευτική δουλειά με παιδιά, οικογένειες και συναφείς δραστηριότητες σε κατάλληλα πλαίσια. Προβλέπεται συμμετοχή σε ομάδα εσωτερικής εποπτείας (3 ώρες ). Χρειάζεται επίσης και συνεργασία με εξωτερικό επόπτη σε τακτά χρονικά διαστήματα (επιπλέον 1 ώρα για κάθε 4 ατομικές συνεδρίες περίπου). 6.6.2.7. Οικονομικές υποχρεώσεις Προκειμένου ο κάθε εκπαιδευόμενος να συμμετάσχει στην απονομή του Professional Certificate in Child-centred Play Therapy & Person-centred Family Therapy κατά την ορισμένη ημερομηνία και εφόσον έχει ολοκληρώσει επιτυχώς όλες τις προηγούμενες προϋποθέσεις, χρειάζεται να προχωρήσει στην εξόφληση των οικονομικών υποχρεώσεων τουλάχιστον 15 μέρες πριν τις απονομές. 6.7.
Σύμβουλος Εκπαίδευσης (Advisor)
Ο Σύμβουλος Εκπαίδευσης (Advisor),παρακολουθεί την ανάπτυξη και τις επιδόσεις των εκπαιδευόμενων που τον έχουν επιλέξει για Advisor τους, κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου εκπαίδευσης. Ο κάθε Advisor αναλαμβάνει την εκπαιδευτική παρακολούθηση 4 – 6 εκπαιδευόμενων κάθε ομάδας. Ο Advisor έχει επίγνωση των τυχόν δυσκολιών που προκύπτουν και προσφέρει στήριξη, συμβουλές, ενθάρρυνση ή προτάσεις. Ο ρόλος του Advisor περιορίζεται σε θέματα που αφορούν την εκπαίδευση και όχι στη θεραπεία των εκπαιδευόμενων. Αν προκύψει ανάγκη ο Advisor παραπέμπει τον εκπαιδευόμενο σε θεραπευτή.
22
6.8.
Θεωρία και μεθοδολογία προσέγγισης
Η θεωρία παρουσιάζεται με τη μορφή διαλέξεων και εργαστηρίων είτε από προσκεκλημένους εισηγητές, είτε από μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού του Ε.Ψ.Μ.. Τα θέματα που περιλαμβάνονται αφορούν στην άσκηση της Συμβουλευτικής και τις διάφορες εφαρμογές της. Ενδεικτικά αναφέρονται να παρακάτω: * Παιδί & οικογένεια, * Το παιχνίδι ως μέσο σχέσης με το παιδί, * οικογενειακή θεραπεία & play therapy, * ψυχική υγεία & διαταραχές του παιδιού, * ψυχοσωματική του παιδιού, * μαθησιακές δυσκολίες, * δυσλεξία & προσωπικότητα, * προβολικά test, * Απώλεια, Πένθος & Παιδί. * Παιγνιοθεραπεία σήμερα – ορισμός και πλαίσια εφαρμογής * Αρχές, Μέθοδοι και Τεχνικές της Παιγνιοθεραπείας * Θεραπευτικές παράμετροι που διευκολύνουν την επανασύνδεση με το έμφυτο δυναμικό ίασης του παιδιού * Δομή της θεραπείας μέσω του παιχνιδιού: Περιβάλλον και υλικά * Τα τρία είδη του παιχνιδιού στην Παιγνιοθεραπεία (ενσωματικό παιχνίδι, προβολικό παιχνίδι, παιχνίδι ρόλων) * Η κατανόηση της συμβολικής έκφρασης * Κατανόηση της λειτουργικότητα του παιχνιδιού στην ζωή των ανθρώπων. * Η διερεύνηση και αξιοποίηση μη παρεμβατικών μεθόδων για την προσέγγιση των παιδιών, των εφήβων αλλά και των ενηλίκων με μικρές παραλλαγές * Η προσέγγιση του παιχνιδιού ως βιωματικό τρόπο δημιουργικής μάθησης, έκφρασης και επικοινωνίας σε κοινά σχολεία, σε σχολεία ειδικής αγωγής σε παιδιά, αλλά και σε προγράμματα δια βίου εκπαίδευσης σε ενήλικες. Τα 4 στάδια της Παιδοκεντρικής Παιγνιοθεραπείας (CCPT) 1. warm up 2. aggressive 3.regression 4. mastery Οι 7 Δεξιότητες του παιδοκεντρικού παιγνιοθεραπευτή Filial Therapy και εκπαίδευση γονέων Γίνεται προσπάθεια ώστε οι παρουσιάσεις να έχουνε βιωματικό χαρακτήρα. Για το λόγο αυτό η σχετική με το θέμα ύλη, διατίθεται συνήθως από πριν. Ωστόσο ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις προσωπικές εμπειρίες και την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευόμενων σε αυτή τη διαδικασία. 6.8.1. Ομάδες μελέτης Οι ομάδες μελέτης συμπεριλαμβάνονται στην ενότητα της θεωρίας. Στις ομάδες αυτές μπορούν να συμμετέχουν έως 5 εκπαιδευόμενοι. Στα πλαίσια αυτών τον ομάδων διερευνώνται ερωτήματα που προκύπτουν είτε από μία θεωρητική εισήγηση, είτε από την καθημερινή πρακτική, είτε από την ενασχόληση των εκπαιδευομένων με θεωρητικά ζητήματα. Οι ομάδες μελέτης μπορούν να λειτουργήσουν κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών συναντήσεων της ομάδας με ή χωρίς την παρουσία διευκολυντή. Μπορούν να συναντηθούν επίσης και στα ενδιάμεσα διαστήματα. Στις ομάδες μελέτης διερευνώνται θέματα που προκύπτουν κατά την προσωπικής ανάπτυξη, την ανάπτυξη της επαγγελματικής ταυτότητας ή την πρακτική άσκηση της παιγνιοθεραπείας .
23
6.9 Αναπλήρωση εκπαίδευσης λόγω απουσιών Τέτοια αναπληρωματική εκπαίδευση είναι απαραίτητη όταν υπερβαίνει το 8% του συνόλου των ωρών της εκπαίδευσης, η απουσία του εκπαιδευόμενου. Μπορεί να γίνει μετά από κοινή συμφωνία • α) με το να μπει ο εκπαιδευόμενος σε μια ομάδα προσωπικής ανάπτυξης, • β) Να παρακολουθήσει ένα ή δύο εργαστήρια που διοργανώνει το Ε.Ψ.Μ. με θέματα προσωποκεντρικού ενδιαφέροντος, • γ) με ένα συνδυασμό των παραπάνω. Προσοχή, εφόσον οι απουσίες υπερβαίνουν το 10% συνιστάται η επανάληψη του προγράμματος.
24
7. Συντονιστής Βασίλης Μπλίτσας, PgC, PgD, MSc in P-C. A counseling & psychotherapy Ψυχολόγος, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας & Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, Προσωποκεντρικός Ψυχοθεραπευτής, Playtherapist.
25
8. Παράρτημα 8.1. Σύγκριση προσεγγίσεων
26
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ, ΘΕΩΡΙΑ Η Προσέγγιση
FREUD
ROGERS
ΔΟΜΗ
ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΠAΘOΛOΓlA
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ
ΑΛΛΑΓΗ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
Εκείνο, Εγώ, Υπερεγώ' ασυνείδητο, προσυνειδητό, συνειδητό' τοπογραφία, εσωτερική προδιάθεση Εαυτός. Ιδανικός εαυτός. Οργανισμός εαυτός. Ελευθερία. Υποκειμενική πραγματικότητα. Ερέθισµα, απάντηση.
Σεξουαλικά και επιθετικά ένσTlΚΤΟ" άγχος και µηχανισµοί άµυνας σύγκρουση, συµβιβασµός
Ερωτογόνες ζώνες στοματικό, πρωκτικό, φαλλικό στάδιο ανάπτυξης Οιδιπόδειο σύµπλεγµα
Καθήλωση και παλινδρόμηση σύγκρουση συµπτώµατα.
Μεταβίβαση. Ανάλυση ονείρων. Ελεύθεροι συνειρµοί.
Επίλυση σύγκρουσης. Εκεί που ήταν το Εκείνο θα βρεθεί το Εγώ. Συνειδητοποίηση.
Οδηγός, ερµηνευτής, αυθεντία.
Αυτοπραγµάτωση. Συµφωνία εαυτού και εµπειρίας. Ασυµφωνία, αµυντική διαστρέβλωση και άρνηση. Κλασσική εξάρτηση. Συντελεστική εξάρτηση
Συµφωνία και αυτοπραγµάτωσηασυµφωνία και αµυνTlκή στάση.
Αµυντική διατήρηση της αυτοεικόναςΑσυµφωνία µε εµπειρία
Θεραπευτική ατµόσφαιρα: αυθεντικότητα, ΑΟΑ, ενσυναίσθηση, θεραπευTlκή σχέση σε βάθος.
Διεύρυνση αυτοεικόνας. Αποδοχή εαυτού.
Συνοδός, συµπαραστάτης.
Μίµηση. Σχέδιο ενίσχυσης και προοδευτικές προσεγγίσεις.
Δυσπροσαρµοστικοί αποκτηµένοι τύποι αντίδρασης
Μάθηση λειτουργικής συµπεριφοράς
Εκπαιδευτής.
Προσδοκίες. προδιαγραφές. Στόχοι. Πεποιθήσεις, αυτεπάρκεια.
Μάθηση µέσω παρατήρησης. Εξάρτηση µέσω υποκατάστατου
Επίκτητοι τύποι αντίδρασης. Υπερβολικές προδιαγραφές εαυτού. Προβλήµατα στην αυτεπάρκεια.
Αυτεπάρκεια.
Παιδαγωγός.
Σύστηµα µε µέρη που αλληλεπιδρούν και αλληλεξαρτώνται
Ακαµψία µεταξύ µελών και µεταξύ συστήµατος και περιβάλλοντος
Κοινωνική µάθηση µε την παρατήρηση και την άµεση εµπειρία. Ανάπτυξη κρίσεων αυτεπάρκειας και προδιαγραφών για αυτορρύθµιση. Χαλαρά ή άκαµπτα όρια
Απόσβεση. Μάθηση. Αντενεργός εξάρτηση. Θετική ενίσχυση. Μίµηση. Συστηµατική απευαισθητοποίηση. Τροποποίηση συµπεριφοράς. Κατακλυσµική. Μίµηση προτύπου. Κατευθυνόµενη συµµετοχή. Αυξηµένη αυτεπάρκεια.
Αναδιάταξη του συστήµατος και της επικοινωνίας µεταξύ των µελών & µεταξύ συστήµατος &
Αυτονοµία. Ευελιξία. Συγκεκριµένα άλλα χαλαρά όρια
Σύµµαχος. Στρατηγικός σχεδιασµός. Αναδιαρθωτής.
ΜΑΘΗΣΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΓΝΩΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Σύµπτωµα του συστήµατος, που εκφράζεται από ένα µέλος
περιβάλλοντος
28
8.2. Πώς μπορώ να δημιουργήσω μια πετυχημένη σχέση βοήθειας; «Carl Rogers» HOW CAN I CREATE A HELPING RELATIONSHIP? Carl Rogers 1. Can Ι be ίn some way which will be perceived by the other person as trustworthy? As dependable or consistent in some deep sense? 2. Can Ι be expressive enough as a person that what Ι am wil1 be communicated unambiguously? 3. Can Ι let myself experience positive attitudes toward this other person – attitudes of warmth, caring. liking. interests. respect: 4. Can Ι be strong enough as a person το be separate from Τhe other: Can Ι be a study respecter of my own feelings. my own needs, as wel1 as his? 5. Am Ι secure enough within myself tο permit him his separateness? Can Ι permit him το be what he is honest or deceitful, infantile or adult, despairing or over-confident? Can r give him the freedom το be? Or do I feel that he should follow by advice. or remain somewhat dependent οn me. or mold himself after me? 6. Can I 1et myself enter fully into the world of his feeling and personal meaning and see these as he does? can Ι step inτο his private world so completely that Ι lose all desire το evaluate or judge it? 7. Can Ι receive him as he is" Can Ι communicate this attitude? Or can Ι only receive him conditionally, acceptant of some aspects of his feelings and si1enrly or openly disapproνing of other aspects 8. Can Ι act with sufficient sensitivity in the relationship that my behavior will not be perceived as a threat? 9. Can Ι free him from the threat οΕ external evaluation? In almost every phase οf our lives • at home, at school, at work - we find ourselves under the rewards and punishments of external judgments. Ι should like το work toward a relationship in which Ι am not, even in my feelings evaluating him. This Ι belieνe can set him free το be a self responsible person. 10. Can Ι meet this person as a person who is ίn the process of becoming or will Ι be bound by his past and by my past? 29
Πώς μπορώ να δημιουργήσω μια πετυχημένη σχέση βοήθειας 1.
Μπορώ κατά κάποιο τρόπο να δίνω την εικόνα του ανθρώπου που είναι συνεπής, με την βαθιά έννοια της λέξης που αξίζει να τον εμπιστεύομαι και να βασίζονται σ' αυτόν;
2.
Μπορώ να εκφράζομαι με έναν τέτοιο τρόπο ώστε, στο μέτρο του δυνατού, να μην παρερμηνεύεται ο λόγος μου από τους άλλους;
3.
Μπορώ να αφήσω τον εαυτό μου ελεύθερο να έχει την εμπειρία μιας θετικής στάσης προς τους άλλους - μιας στάσης ζεστασιάς, φροντίδας, προσοχής, ενδιαφέροντος, σεβασμού;
4.
Μπορώ να είμαι αρκετά δυνατός σαν άνθρωπος ώστε να είμαι ξεχωριστός από τους άλλους; Μπορώ να σέβομαι τα συναισθήματά μου, τις ανάγκες μου, καθώς και τα συναισθήματα και τις ανάγκες του άλλου:
5.
Νιώθω αρκετά ασφαλής μέσα μου ώστε να επιτρέψω στον άλλον την διαφορετικότητά του; Μπορώ να επιτρέψω στον άλλον να είναι αυτό που είναι - τίμιος ή απογοητευτικός, παιδαριώδης ή ενήλικος, σε κατάσταση απόγνωσης ή με αυτοπεποίθηση; Μπορώ να του δώσω την ελευθερία της ύπαρξής του; Η αισθάνομαι ότι θα πρέπει να ακολουθήσει συμβουλές, να παραμείνει εξαρτημένος σε μένα, ή να μου μοιάσει;
6
Μπορώ να αφήσω τον εαυτό μου να μπει στον κόσμο των συναισθημάτων του και των προσωπικών του
εξηγήσεων και να τα δω αυτά ακριβώς όπως τα βιώνει αυτός: 7.
Μπορώ να τον δεχτώ όπως ακριβώς είναι; Μπορώ να επικοινωνήσω αυτήν την στάση μου: Ή μπορώ μόνο να τον δεχτώ υπό όρους, δεχόμενος μόνο ορισμένα συναισθήματά του και είτε σιωπηρά είτε λεκτικά να μην αποδέχομαι άλλα:
8
Μπορώ να ενεργώ με αρκετή ευαισθησία μέσα στην σχέση ώστε να μην ερμηνευθεί η συμπεριφορά μου
ως απειλητική, 9
Μπορώ να τον απελευθερώσω από την απειλή μιας εξωτερικής αξιολόγησης: Σε σχεδόν όλα τα στάδια
της ζωής μας - στο σπίτι. στο σχολείο, στην δουλειά - βρισκόμαστε αποδέκτες της τιμωρίας ή της επιβράβευσης των άλλων σύμφωνα με την δική τους αξιολόγηση. Θα ήθελα να δουλεύω προς μια σχέση στην οποία δεν θα γίνομαι αξιολογητικός έστω και στα συναισθήματά μου. Αυτό πιθανόν να τον απελευθερώσει ώστε να γίνει ένα υπεύθυνο για τον εαυτό του άτομο. 10. Μπορώ να συναντήσω αυτό το άτομο σαν έναν άνθρωπο που βρίσκεται σε μια διαδικασία ανάπτυξης ή θα με περιορίζει το παρελθόν του ή ακόμη και το δικό μου;
30
8.3. Άκου «Ανώνυμος» ‘LISTEN’ When I ask you to listen to me And you start giving me advice, You have not done what I asked. When I ask you to listen to me And you begin to tell me ‘why’ I shouldn’t feel that way, You are trampling on my feelings. When I ask you to listen to me And you feel you have to do something to solve my problems, You have failed me, strange as that may seem. Listen! All I ask is that you listen; Not talk, nor do – just hear me. And I can do for myself – I’m not helpless Maybe discouraged and faltering, but not helpless. When you do something for me, that I can and need to do for myself, You contribute to my fear and weakness. But when you accept as a simple fact that I do feel what I feel, No matter how irrational Then I quit trying to convince you And can get about the business of understanding What’s behind this irrational feeling. When that’s clear, The answers are obvious and I don’t need advice. Irrational feelings make sense when we Understand what’s behind them. Perhaps that’s why prayer works sometimes for some people; because God is mute, and doesn’t give advice to try to ‘fix’ things, He/She just listens, and lets you work it out for yourself. So please listen, and just hear me, and if you want to talk, Wait a minute for your turn, And I’ll listen to you. Anon This poem was written by a mental health consumer who was institutionalised over a number of years in Queensland. He wishes to remain anonymous.
31
32
8.4. Αυθεντικότητα, συνέπεια, διαφάνεια ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
Αυθεντικότητα στην θεραπεία σημαίνει ότι ο θεραπευτής είναι ο πραγματικός του εαυτός κατά την συνάντησή του με τον πελάτη του. Χωρίς προσωπείο έχει ανοιχτά τα συναισθήματα και τις διαθέσεις που ρέουν μέσα του εκείνη τη στιγμή. Αυτό συνεπάγεται αυτό-επίγνωση δηλαδή τα συναισθήματα του θεραπευτή του είναι διαθέσιμα-στη συνείδησή του-και είναι σε θέση να τα ζήσει, να τα βιώσει στην θεραπευτική σχέση, και να τα επικοινωνήσει αν επιμείνουν. Ο θεραπευτής συναντάει τον πελάτη του άμεσα, βλέποντάς τον πρόσωπο με πρόσωπο. Είναι ο εαυτός του, δεν το αρνείται. Μια και αυτή η έννοια είναι επιρρεπής στην παρεξήγηση, επιτρέψτε μου να δηλώσω ότι δεν σημαίνει πως ο θεραπευτής φορτώνει τον πελάτη του με την ανοιχτή έκφραση όλων των συναισθημάτων του. Ούτε σημαίνει ότι ο θεραπευτής φανερώνει όλο του τον εαυτό στον πελάτη του. Ωστόσο σημαίνει, ότι ο θεραπευτής δε αρνείται κανένα από τα συναισθήματα που βιώνει και ότι είναι πρόθυμος να βιώσει οποιαδήποτε επίμονα συναισθήματα που υπάρχουν στη σχέση και να τα επιτρέψει να γίνουν γνωστά στον πελάτη του. Σημαίνει να αποφύγω τον πειρασμό να παρουσιάσω ένα προσωπείο ή να κρυφτώ πίσω από μια μάσκα επαγγελματισμού ή να οικειοποιούμαι μια εξομολογητική-επαγγελματική διάθεση. Δεν είναι απλό να επιτύχεις τέτοια πραγματικότητα. Το να είσαι αληθινός περιλαμβάνει τη δυσκολία να είσαι εξοικειωμένος με τη ροή του βιώματος που συμβαίνει μέσα στον εαυτό, μια ροή που τονίζεται ιδιαίτερα από πολυπλοκότητα και συνεχή αλλαγή…(Rogers,1966,σε.185)
33
8.5. Οι οκτώ βασικές αρχές της μη κατευθυντικής (προσωποκεντρικής) Play-Therapy Virginia Axline: Οι οκτώ βασικές αρχές της μη κατευθυντικής (προσωποκεντρικής) Play-Therapy 1. Ο θεραπευτής πρέπει να δημιουργήσει μια ζεστή, φιλική σχέση με το παιδί η οποία θα οδηγήσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα σε μια καλή επαφή μεταξύ τους. 2.
Ο θεραπευτής αποδέχεται το παιδί ακριβώς όπως είναι.
3. Ο θεραπευτής χτίζει τη σχέση του με το παιδί σε μια ατμόσφαιρα αποδοχής και ανεκτικότητας έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να εκφράσει ελεύθερα και ανεμπόδιστα όλα του τα συναισθήματα. 4. Ο θεραπευτής είναι προσεκτικός και σε πλήρη συνείδηση ώστε να αναγνωρίζει τα συναισθήματα που θέλει να εκφράσει το παιδί και τα αντανακλά πίσω στο παιδί με τέτοιο τρόπο ώστε αυτό να κατανοεί καλύτερα την συμπεριφορά του. 5. Ο θεραπευτής σέβεται την ικανότητα του παιδιού να ανταπεξέρχεται μόνο του στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει όταν του δοθεί η ευκαιρία να έχει επιλογή για την συμπεριφορά του. Η απόφαση για διαφοροποίηση και το ξεκίνημα μιας αλλαγής είναι υπόθεση του παιδιού. 6. Ο θεραπευτής δεν προσπαθεί να επηρεάσει τις πράξεις ή τα λεγόμενα του παιδιού. Το παιδί δείχνει το δρόμο και ο θεραπευτής ακολουθεί. 7. Ο θεραπευτής δεν προσπαθεί να επισπεύσει την ροή της θεραπείας. Είναι ένας δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί αργά, βήμα-βήμα και ο θεραπευτής το γνωρίζει. 8. Ο θεραπευτής βάζει όρια μόνο εκεί όπου είναι απαραίτητα για να τοποθετηθεί η θεραπεία μέσα στον κόσμο της πραγματικότητας και για να δώσει στο παιδί να καταλάβει την συνυπευθυνότητα του στην μεταξύ τους σχέση.
34