Θεραπεία μέσω Παιχνιδιού: Επίκαιρη όσο ποτέ!
PLAY THERAPY, ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Ας ξεκινήσουμε απ την αρχή. Στοιχεία της θεωρίας αλλά και της πρακτικής εφαρμογής της θεραπείας με παιδιά μέσω του παιχνιδιού βρίσκουμε ήδη στον ίδιο το Φρόιντ. Θα έχετε ίσως ακούσει για τον «μικρό Φρανς», την ιστορία της φοβίας ενός 5χρονου αγοριού για τα άλογα, την οποία θεράπευσε ο Φρόιντ, εφαρμόζοντας κανονικά την μέθοδο της ψυχανάλυσης στο παιδί και παροτρύνοντας τους γονείς σε ορισμένες συμπεριφορές. Δεν χρησιμοποίησε μεν το παιχνίδι στην θεραπεία που έκανε, για πρώτη φορά όμως αναφέρθηκε στην συμβολική υπόσταση του παιχνιδιού, στο ότι το παιδί «έπαιζε» το αντικείμενο της φοβίας του, δηλαδή κλωτσούσε και δάγκωνε σαν αγριεμένο άλογο, ακριβώς επειδή φοβόταν τα άλογα.
Το παιχνίδι για τον Φρόιντ •
1. Το παιχνίδι σαν ανθρώπινη δραστηριότητα τοποθετήθηκε από τον Φρόιντ και τους συνεχιστές του στην ίδια κατηγορία ψυχικών φαινομένων όπως τα όνειρα, οι ονειροπολήσεις και οι φαντασιώσεις. Ο άνθρωπος δεν ονειρεύεται έτσι χωρίς λόγο και κατά τύχη αλλά σε σχέση με την εκάστοτε επίκαιρη κατάσταση ζωής στην οποία βρίσκεται ή σε σχέση με εντάσεις και συγκρούσεις που μέσα στα όνειρα επαναλαμβάνονται, μεταβάλλονται και υφίστανται επεξεργασία. Έτσι και τα υπόλοιπα επιτεύγματα της φαντασίας, (φαντασιώσεις, παιχνίδι, τέχνη) σχετίζονται με το συνειδητό ή ασύνειδο ψυχικό του κόσμο και συνεπώς είναι πύλες που οδηγούν κατευθείαν μέσα σ’ αυτόν. Η φαντασία βελτιώνει τα συμβάντα, τα συμπληρώνει και τα αναπλάθει όπως θέλει αυτή (ίσως παραδείγματα, λίγο πιο λιανά). Υποτάσσεται στις κρυφές επιθυμίες και σπρώχνει τα πράγματα πιο πέρα από την επώδυνη πραγματικότητα.
Η αναλυτική θεωρία του παιχνιδιού συνέχεια της θεωρίας της κάθαρσης • 2. Η αναλυτική θεωρία του παιχνιδιού αποτελεί μια
συνέχεια ή αναθεώρηση της παλιάς θεωρίας της κάθαρσης. Η καθαρτική ιδιότητα του παιχνιδιού έγκειται στην δυνατότητα του ανθρώπου να αποφορτίζεται από εντάσεις που προκαλεί η καθημερινή ζωή παίζοντας (με τη στενή αλλά και με την ευρύτερη έννοια) και συγκεκριμένα επαναλαμβάνοντας . Η επανάληψη συμβάλλει στην κάθαρση, καθώς επιτρέπει να πάρουμε τον ενεργό ρόλο ξανά και ξανά σε μία κατάσταση που αναγκαστήκαμε να υποστούμε παθητικά. • (πόσες φορές όταν μας συμβεί κάτι που μας αναστατώνει δεν το διηγούμαστε ξανά και ξανά σαν επαναλαμβάνοντας το να του αφαιρούμε την ένταση αλλά να σας θυμίσω και το γνωστό παιχνίδι των παιδιών «κούκου-τα» που τόσο εντυπωσίασε και ενέπνευσε τον Φρόιντ) .
Οι μαθητές του Φρόιντ •
Οι μαθητές του Φρόιντ και συγκεκριμένα η κόρη του Άννα και η Μέλανι Κλάιν ανέπτυξαν περαιτέρω την μάλλον αποσπασματική θεωρία του Φρόιντ για το παιχνίδι. Πρώτες αυτές, ταυτόχρονα σχεδόν, το χρησιμοποίησαν στην παιδική ψυχανάλυση.
•
Η Άννα Φρόιντ χρησιμοποίησε το παιχνίδι περισσότερο σαν ένα καλό τρόπο για να προσεγγίσει το θεραπευόμενο παιδί, να αποκτήσει μια θετική σχέση μαζί του και να το προετοιμάσει για την κυρίως θεραπευτική διαδικασία που ήταν η ψυχανάλυση.
•
Αντίθετα η Κλάιν αναγνώρισε στο παιχνίδι του παιδιού τα ίδια υποσυνείδητα κίνητρα όπως στους ελεύθερους συνειρμούς του ενήλικα. Ίδρυσε λοιπόν μια μέθοδο που ονόμασε play analysis, στην οποία χρησιμοποιούσε και ερμήνευε την συμπεριφορά του παιδιού που παίζει, στη βάση των ίδιων ψυχοδυναμικών δομών. Πρώτη αυτή λοιπόν χρησιμοποίησε το παιχνίδι σαν κύριο θεραπευτικό μέσο και όχι σαν βοήθημα.
Το παιχνίδι είναι από μόνο του θεραπευτικό
Θεραπεία μέσω Παιχνιδιού Τέχνη, αμμοδόχος & Play Therapy
•
Τι είναι η θεραπεία μέσω παιχνιδιού & αμμοδόχου και πώς λειτουργεί; Η θεραπεία μέσω παιχνιδιού & αμμοδόχου έχει
αναπτυχθεί από μία θεραπεύτρια Γιουνγκιανή εδώ και πάνω από 50 χρόνια. • Βρήκε ότι αυτό το είδος της θεραπείας είναι μία μη παρεμβατική, μη επικριτική προσέγγιση για να βοηθήσει το παιδί να εκφραστεί • Το παιχνίδι είναι η φυσική γλώσσα των παιδιών • Λειτουργεί συχνά σε συμβολικό επίπεδο και αφήνει τα παιδιά να επεξεργαστούν εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις με ένα μη απειλητικό τρόπο
Αυτοκατευθυνόμενο παιχνίδι στην άμμο - αφήγηση • Οι φιγούρες τοποθετούνται στη θήκη άμμου (αμμοδόχο) • Το παιδί είτε μιλά ή τοποθετεί σιωπηλά τις μινιατούρες στην άμμο και τις μετακινεί τριγύρω • Ρωτούμε για την ιστορία και ποιος είναι στην ιστορία
Θεραπεία αμμοδόχου με τα παιδιά
Πώς λειτουργεί • Οι φόβοι μπορούν να εξωτερικευθούν ως ένας δράκος ή τέρας στην αμμοδόχο • Η θλίψη μπορεί να εκφράζεται με την επιλογή μιας φιγούρας που μοιάζει λυπημένη - ή απομονώνοντας μια φιγούρα • Ο θυμός μπορεί να εκφραστεί με ασφάλεια (μοτοσικλέτες ή φιγούρες πολεμιστών συχνά βοηθάνε)
Θεραπεία μέσω τέχνης με τα παιδιά
Πολύ μικρή απόσταση μεταξύ των διαφόρων σχολών της play therapy •
•
•
Παρατηρούμε όμως στην θεωρητική εξέλιξη της play therapy κάτι που δεν το βλέπουμε να γίνεται με τον ίδιο τρόπο στις θεωρίες των διαφόρων μεθόδων ψυχοθεραπείας ενηλίκων και αυτό είναι ότι υπάρχει πολύ μικρότερη απόσταση μεταξύ των διαφόρων σχολών. Αυτό ίσως να οφείλεται από τη μια στο ότι το παιχνίδι είναι από μόνο του ένα φαινόμενο που κατά ένα τρόπο ξεφεύγει από κάθε προσπάθεια ανάλυσης, και είναι σαν τέτοιο τόσο δυνατό, αυτόνομο και πηγαίο που οι θεωρίες και οι θεραπείες αναγκάζονται να προσαρμοστούν σ’ αυτό και να δεχτούν τους όρους του. Από την άλλη, το παιδί είναι με βεβαιότητα ένας «δύσκολος πελάτης» ακόμη και για έναν ψυχοθεραπευτή. Η Άννα Φρόιντ αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι τα παιδιά σπάνια και μόνο για λίγη ώρα αφήνονται στον ελεύθερο συνειρμό κι αυτό πάλι μόνο αν ο αναλυτής του το είχε κερδίσει σαν έμπιστος, φίλος, σύμμαχος.
Virginia Axline • Βασισμένη στις θεωρίες του Όττο Ρανκ λοιπόν, πατριώτη του Φρόιντ και ψυχαναλυτή επίσης αν και με μεγάλες διαφωνίες μαζί του, μπαίνουν τα θεμέλια μιας θεραπείας που πλησιάζει πολύ την μη κατευθυντική, προσωποκεντρική play therapy της Axline. Οι βασικές μεταρρυθμίσεις είναι ότι: • α) Το κεντρικό σημείο της θεραπείας δεν είναι η επεξεργασία ενός ιστορικού, βιωμάτων δηλαδή και τραυμάτων του παρελθόντος αλλά τα συναισθήματα που επικοινωνούνται στο εδώ και τώρα μεταξύ του θεραπευτή και του παιδιού. • β) Η σχέση που δημιουργεί ο θεραπευτής με το παιδί είναι από μόνη της σαν τέτοια θεραπευτική.
Client-centered Play therapy • H Virginia Axline είναι η σημαντικότερη εκπρόσωπος της προσωποκεντρικής ή παιδοκεντρικής Play therapy και το βιβλίο της είναι πραγματικά το πιο επεξηγηματικό σύγγραμμα πάνω στην θεωρία, τη φιλοσοφία, την πρακτική και τις εφαρμογές της.
Θεωρία προσωπικότητας • •
•
•
Βασίζεται στην θεωρία προσωπικότητας που ανέπτυξε ο Ρότζερς για την προσωποκεντρική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία. Ας πούμε συνοπτικά ότι: Σε κάθε άτομο υπάρχουν και δρουν δυνάμεις που τείνουν προς την αυτοπραγμάτωση σαν μια διαρκής ορμή προς ωρίμανση, αυτονομία και ανεξαρτησία. Για να διαμορφωθεί μια ισορροπημένη προσωπικότητα χρειάζεται και ένα ας πούμε κάπως γόνιμο έδαφος. Είναι απαραίτητο να εκπληρωθούν ορισμένες βασικές ανάγκες που δεν είναι μόνο οι καθαρά βιολογικές, τροφή, σωματική ασφάλεια, προστασία κλπ. αλλά οι εξίσου βασικές ανάγκες της αγάπης, της αναγνώρισης και αποδοχής γι’ αυτό που είναι το κάθε άτομο, της απόκτησης ανεξαρτησίας και αυτονομίας ταυτόχρονα με την παροχή σωματικής και συναισθηματικής προστασίας. Είναι σαφές ότι τις ανάγκες αυτές τις καλύπτουν καταρχήν οι Αλλοι, οι σημαντικοί Άλλοι που είναι συνήθως οι γονείς, τα πολύ κοντινά συγγενικά πρόσωπα, και στη συνέχεια οι δάσκαλοι, οι συνομήλικοι, οι φίλοι το κοινωνικό σύνολο κλπ.
Η διαδικασία της αλλαγής •
Παράλληλα μ’ αυτά, η Axline δίνει έμφαση στην διαδικασία της αλλαγής. Παρομοιάζει την ανάπτυξη της προσωπικότητας με ένα καλειδοσκόπιο που δεν έχει ποτέ την ίδια εικόνα, που αλλάζει ανάλογα με το πώς κινείται και πώς πέφτουν τα χρωματιστά κομματάκια το ένα πάνω στ’ άλλο, πώς πέφτει το φως πάνω τους. Παρόλα αυτά, υπάρχει πάντα μια ισορροπία, ακόμη κι όταν η εικόνα μερικές φορές είναι μονότονη ή άχρωμη, επειδή ακριβώς τα κομματάκια, οι δυνατότητες δηλαδή ενυπάρχουν πάντοτε δεν χάνονται.
•
Η έννοια της αλλαγής είναι που δίνει σ’ αυτή τη θεωρία την δυνατότητα να περιλαμβάνει στους προβληματισμούς της την ελπίδα. Η ελπίδα είναι ότι όταν ο άνθρωπος συνειδητοποιήσει την ικανότητα του να συμμετέχει στην διαμόρφωση της ζωής του και όταν αναλάβει την ευθύνη που προκύπτει απ’ αυτή την ικανότητα τότε μπορεί να κερδίσει μια πολύ πιο ξεκάθαρη και πιο συγκεκριμένη άποψη για τις δυνατότητες που έχει.
Τάση Πραγμάτωσης • • • • • • •
Όσον αφορά στα παιδιά τώρα, παρατηρεί κανείς που ζει ή δουλεύει μαζί τους ότι έχουν την τάση να συγχωρούν και να ξεχνούν αρνητικές εμπειρίες. Όταν οι συνθήκες ζωής τους δεν είναι ιδιαίτερα κακές, έχουν την ικανότητα να παίρνουν την ζωή όπως είναι, το ίδιο και τους ανθρώπους με τους οποίους ζουν. Αυτό οφείλεται στην έμφυτη ορμή και έντονη αγάπη για ζωή που τα χαρακτηρίζει. Αυτό δεν είναι μια ρομαντική ή εξιδανικευμένη άποψη. Το διαπιστώνει κανείς ακόμη και στα πιο παραμελημένα παιδιά. Η πιο απλή ευχαρίστηση μπορεί να τα γεμίσει όρεξη για ζωή, περιέργεια, ζωηράδα. Η πιο μικρή προσφορά μπορεί να τα γεμίσει αγάπη και αφοσίωση για τους ανθρώπους.
•
Στα παιδιά είναι πολύ εμφανείς όλες οι πλευρές της προσωπικότητας τους Αυτό που επίσης χαρακτηρίζει τα παιδιά και που είναι πραγματική αγαλλίαση για τον θεραπευτή να το βλέπει είναι ότι είναι πολύ εμφανείς όλες οι πλευρές της προσωπικότητας τους (όσο πιο υγιής η προσωπικότητα βέβαια τόσο περισσότερο) αυτές που στους ενήλικες συχνά είναι θαμμένες κάτω από στρώματα απώθησης, στρέβλωσης και άρνησης.
• • • • • • • • • •
Είναι περήφανα και ταπεινά, τολμηρά και φοβισμένα, αυταρχικά και υποταγμένα, περίεργα και προσεκτικά, δραστήρια και αδιάφορα ταυτόχρονα. Αγαπούν και μισούν, πολεμούν και συμβιβάζονται, ενθουσιάζονται και απογοητεύονται, χαίρονται πολύ και λυπούνται πολύ.
Για την Axline αυτά δεν είναι παρά η αντίδραση στην φυσική ανάπτυξη, την μάθηση μέσω της εμπειρίας, την ωρίμανση μέσω της κατανόησης και της αποδοχής του εαυτού τους και του κόσμου.
Εμπόδια στην Τάση Πραγμάτωσης • Όταν μπει ένα εμπόδιο σ’ αυτή την τάση για ανάπτυξη και πραγμάτωση ενός ατόμου, αυτή δεν σταματά να υπάρχει, • αλλά προσπαθεί να ικανοποιηθεί πολεμώντας να διατηρήσει την εικόνα που έχει για τον εαυτό του και να πραγματοποιήσει την εικόνα αυτή και προς τα έξω • παραμελώντας, πνίγοντας, αρνούμενο πολλές φορές ανάγκες, τάσεις, επιθυμίες που βγαίνουν πηγαία από μέσα του και ζητούν εκπλήρωση.
• Η ισορροπία χάνεται.
Η CCPT ως ευκαιρία ανάπτυξης • Η προσωποκεντρική Play therapy μπορεί να περιγραφεί σαν μία ευκαιρία για το παιδί να λάβει μια βοήθεια ανάπτυξης και ωρίμανσης κάτω από ευνοϊκές συνθήκες. • Επειδή το παιχνίδι είναι το πιο αυθόρμητο και φυσικό μέσο που έχει για να περιγράψει και να αναπαραστήσει τον εαυτό του, • του δίνεται η ευκαιρία να «παίξει» συναισθήματα που έχουν συσσωρευτεί από εντάσεις, ματαιώσεις, ανασφάλεια, φόβο, επιθετικότητα και σύγχυση.
Τι είναι αυτό που δρα θεραπευτικά στην προσωποκεντρική Ρlay Τherapy: Τherapy • •
• •
Ένας χώρος όπου μπορεί να είναι αυτό που είναι (σκέψεις συναισθήματα, συμπεριφορές δεν απαγορεύονται, κριτικάρονται, ελέγχονται, πατρονάρονται) Ένας ενήλικας που το αποδέχεται, το σέβεται, είναι φιλικός και αποκλειστικά στη διάθεση του για το συγκεκριμένο και γνωστό χρονικό διάστημα. (καθόλου ασήμαντο αυτό αν σκεφτεί κανείς πόσο λίγο χρόνο έχουν οι γονείς για τα παιδιά και πόσο λίγες είναι πολλές φορές και οι ευκαιρίες για επαφή με συνομηλίκους) Κάποιος που «μπαίνει στα παπούτσια του» και προσπαθεί να καταλάβει αυτό που το παιδί θέλει να εκφράσει. Η σχέση και η επικοινωνία βασίζεται σ’ αυτή την κατανόηση Κάποιος που εμπιστεύεται την ικανότητα του παιδιού να σταθεί στα πόδια του και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του ενώ παράλληλα αναγνωρίζει και αποδέχεται τους όποιους φόβους, δισταγμούς, αγωνίες του.
Ο θεραπευτής • • • • • • •
Ο ρόλος του επειδή δεν είναι κατευθυντικός δεν σημαίνει ότι είναι παθητικός. Αντίθετα απαιτεί τρομερή εγρήγορση, προσοχή, ευαισθησία, πραγματικό ενδιαφέρον για το παιδί και επαφή με τα συναισθήματα του. Απαιτεί επίσης σεβασμό προς το παιδί και σε καμία περίπτωση αντιμετώπιση είτε μειωτική (σαν προς μωρό), κολακευτική, ψεύτικά φιλική, θετικά ή αρνητικά αξιολογητική. Είναι καλό να έχει πείρα από παιδιά να έχει δοκιμάσει την συμπεριφορά του και τις αντιδράσεις του απέναντι σε παιδιά. Πρέπει να προσέξει το βαθμό του συνδέσμου και την στενότητα της σχέσης με το παιδί. Να είναι ειλικρινής και να αποφεύγει την υπερβολική φιλικότητα κι εγκαρδιότητα. Όπως και στην θεραπεία των ενηλίκων κι ακόμη περισσότερο να έχει επίγνωση του ότι πρόκειται για μια θεραπευτική και όχι προσωπική σχέση, που θα τελειώσει όταν ο θεραπευόμενος δεν την χρειάζεται πια.
Ο χώρος και ο εξοπλισμός • (παιχνίδια για τις αισθήσεις σημαντικά, το παιχνίδι είναι και – σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία είναι κυρίωςενεργοποίηση των ορμών ή ενστίκτων θα ήταν μεγάλη παράλειψη να το αγνοήσουμε αυτό)
Υλικά και παιχνίδια που έχουν χρησιμοποιηθεί με διαφορετική αποτελεσματικότητα συμπεριλαμβάνουν • • • • • • • •
• • • •
μπουκάλια μπιμπερό οικογένεια κούκλες κουκλόσπιτο με έπιπλα παιχνίδια στρατιώτες και στρατιωτικός εξοπλισμός παιχνίδια ζώα παιχνίδια έπιπλα και κουζινικά τραπέζι ,καρέκλες ,κρεβατάκι μωρού ,κρεβάτι κούκλας, εστία μαγειρέματος ,μεταλλικά πιάτα τηγάνια , κουταλιά , ρούχα για τις κούκλες , μπουγαδόσχοινο , μανταλάκια , και καλάθι για τα ρούχα. μωρό κούκλα ,
• • • • • • • • • • • • • • • •
μεγάλη πάνινη κούκλα Μαριονέτες, Κουκλοθέατρο λαδομπογιές ,πυλός δακτυλομπογιές άμμος , νερό , παιχνίδια όπλα , ξύλινο σφυρί , χάρτινες κούκλες , μικρά αυτοκινητάκια ,αεροπλάνα τραπέζι ,καβαλέτο, τραπέζι με λουστραρισμένη επιφάνεια, λεκάνη, μικρή σκούπα με σκουπόξυλο, σφουγγαρίστρα , πανιά , χαρτί κουζίνας , χαρτί για δακτυλομπογιές , παλιές εφημερίδες, χαρτί για χειροτεχνίες εικόνες/φωτογραφίες/ από ανθρώπους , σπίτια ,ζώα ,και αλλά αντικείμενα και άδεια καλάθια για θρυμμάτισμα, Όμως παιχνίδια με πιόνια/πουλιά/ έχουν χρησιμοποιηθεί με κάποια επιτυχία ,αλλά δεν είναι ο καλύτερος τρόπος έκφρασης. Όπως και τα μηχανικά παιχνίδια δεν συνιστούνται γιατί εμποδίζουν την δημιουργικότητα
Virginia Axline: Οι οκτώ βασικές αρχές της μη κατευθυντικής Play-Therapy • • • •
•
• • •
1. Ο θεραπευτής πρέπει να δημιουργήσει μια ζεστή, φιλική σχέση με το παιδί η οποία θα οδηγήσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα σε μια καλή επαφή μεταξύ τους. 2. Ο θεραπευτής αποδέχεται το παιδί ακριβώς όπως είναι. 3. Ο θεραπευτής χτίζει τη σχέση του με το παιδί σε μια ατμόσφαιρα αποδοχής και ανεκτικότητας έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να εκφράσει ελεύθερα και ανεμπόδιστα όλα του τα συναισθήματα. 4. Ο θεραπευτής είναι προσεκτικός και σε πλήρη συνείδηση ώστε να αναγνωρίζει τα συναισθήματα που θέλει να εκφράσει το παιδί και τα αντανακλά πίσω στο παιδί με τέτοιο τρόπο ώστε αυτό να κατανοεί καλύτερα την συμπεριφορά του. 5. Ο θεραπευτής σέβεται την ικανότητα του παιδιού να ανταπεξέρχεται μόνο του στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει όταν του δοθεί η ευκαιρία να έχει επιλογή για την συμπεριφορά του. Η απόφαση για διαφοροποίηση και το ξεκίνημα μιας αλλαγής είναι υπόθεση του παιδιού. 6. Ο θεραπευτής δεν προσπαθεί να επηρεάσει τις πράξεις ή τα λεγόμενα του παιδιού. Το παιδί δείχνει το δρόμο και ο θεραπευτής ακολουθεί. 7. Ο θεραπευτής δεν προσπαθεί να επισπεύσει την ροή της θεραπείας. Είναι ένας δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί αργά, βήμα-βήμα και ο θεραπευτής το γνωρίζει. 8. Ο θεραπευτής βάζει όρια μόνο εκεί όπου είναι απαραίτητα για να τοποθετηθεί η θεραπεία μέσα στον κόσμο της πραγματικότητας και για να δώσει στο παιδί να καταλάβει την συνυπευθυνότητα του στην μεταξύ τους σχέση.
Οι 8 Βασικές Αρχές της CCPT στην Εκπαίδευση και το ρόλο των Εκπαιδευτικών • • •
•
1. Δημιουργία μιας ζεστής, φιλικής σχέσης με παιδιά 2 . Δέχεται το παιδί όπως αυτό είναι 3 . Ανεκτικότητα για να επιτρέψει την ελεύθερη έκφραση
4 . Αντανακλώντας τα συναισθήματα για να βοηθήσει το παιδί να αποκτήσει επίγνωση
1. Η Δημιουργία θετικής, ζεστής σχέσης με όλους τους μαθητές προωθεί ένα ασφαλές περιβάλλον για μάθηση . 2. Οι αξιολογήσεις χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία εξατομικευμένης διδασκαλίας 3. Οι εκπαιδευτικοί ενθαρρύνουν την προσωπική έκφραση των παιδιών . Ο Δάσκαλος μπορεί να επιτρέψει την ανεκτικότητα και παράλληλα να οδηγήσει την ομάδα στο θέμα του μαθήματος. Εδώ μια λεπτή ισορροπία απαιτείται. 4. Η Τυπική διδασκαλία είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα ( π.χ. προγράμματα ενάντια στη βία ) Η επισήμανση των συναισθημάτων της στιγμής βοηθά το παιδί να προσδιορίσει τι αισθάνεται στο παρόν ώστε να οικοδομηθεί μια προσωπική σχέση στην τάξη.
•
•
5. Τα παιδιά μπορούν να λύσουν τα δικά τους προβλήματα 6. Αφήστε το παιδί να οδηγήσει
•
7. Εργασία στο ρυθμό του παιδιού
•
8. Βάλτε όρια μόνο εκεί όπου είναι απαραίτητα για να τοποθετηθεί η σχέση μέσα στον κόσμο της πραγματικότητας
5. Οι εκπαιδευτικοί ενθαρρύνουν τις δεξιότητες αυτοβοήθειας. Η αντιμετώπιση των παιδιών σαν να μπορούν να κάνουν κάτι, κινητοποιεί τα παιδιά να το κάνουν. 6. Μπορεί να διαμορφώσει πλαίσιο όπου τα παιδιά θα μπορούν να οδηγήσουν τη διαδικασία, όπως κατά τη διάρκεια του μέσου της εκπαιδευτικής ώρας. Μπορεί να προσφέρει επιλογές για το τι θέλουν να κάνουν. Μπορεί να ακολουθήσει ένα ενδιαφέρον των παιδιών κάνοντας ένα θέμα για πιγκουίνους, αν τα παιδιά πραγματικά ενδιαφέρονται γι’ αυτό. 7. Οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να κάνουν διαρκή επανεκτίμηση, ώστε να αναγνωρίζουν που «βρίσκεται» το κάθε παιδί. Η διδασκαλία και το περιβάλλον χρειάζεται να διαμορφώνεται σύμφωνα με τις νοητικές ανάγκες των μαθητών. 8. Οι εκπαιδευτικοί θέτουν τους κανόνες και τα όρια στην τάξη Προσφέρουν εναλλακτικές επιλογές. Για παράδειγμα, "Ένα πράγμα που δεν μπορούμε να κάνουμε είναι σχίσουμε τα βιβλία μας, αλλά μπορείτε να σχίσετε χαρτιά στο μάθημα των καλλιτεχνικών. " Τα παιδιά χρειάζονται όρια για να παραμείνουν ασφαλή, και μερικές φορές παιδιά που τους λείπει αυτή η ασφάλεια το δείχνουν συμπεριφοριστικά.
Play Therapy & Οικογένεια Ποιος είναι ο ρόλος της οικογένειας στη διαδικασία της θεραπείας μέσω παιχνιδιού; Η αποτελεσματική δουλειά με ένα παιδί εξαρτάται από την υποστήριξη και τη συμμετοχή των γονιών. Συνεδρίες μόνο για γονείς πραγματοποιούνται περιοδικά ώστε να παρακολουθείται η πρόοδος της θεραπείας. Ο θεραπευτής μπορεί επίσης να προτείνει πως και πότε να συμμετέχουν κάποια ή όλα τα μέλη της οικογένειας στη διαδικασία.
Συνεδρία με τους γονείς ή το γονιό
Συνεδρία με τους γονείς
Αρχική συνεδρία με τους γονείς ή το γονέα • Πρώτη συνεδρία με τους γονείς ή γονέα για να πάρουμε πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση, κάτι που δεν χρειάζεται να ειπωθεί μπροστά στο παιδί
Γονείς – Αρχική Συνεδρία • • • • • • • • •
Τι λειτουργεί καλά; Τι δεν λειτουργεί καλά; υπόβαθρο Οικογένειας Είναι οι γονείς μαζί Είναι οι γονείς χωρισμένοι Είναι εκ νέου μαζί ζητήματα γονικής μέριμνας διαφωνίες Γονιών Όρια
• Δυνατά στοιχεία και ταλέντα του παιδιού • Χόμπι • Ζητήματα με τα αδέλφια • Θέματα που φέρνει το παιδί για συμβουλευτική: • συναισθηματικά • συμπεριφοράς
Ποιος θα επωφεληθεί από την συμβουλευτική; Ο γονέας (-είς) παιδί / όλη η οικογένεια
• Αξιολόγηση του ποιοι θα ωφεληθούν περισσότερο. • Ποια είναι τα θέματα; • Σχετίζονται με την ανατροφή των παιδιών ή γύρω από καταστάσεις ανάμεσα στους γονείς
• • • • • • •
Θέματα του παιδιού Συμπεριφοράς Συναισθηματικά Στο σπίτι Στο σχολείο Με φίλους Με τον αποχωρισμό από τη μητέρα;
Συναισθηματικά σημάδια του παιδιού • Φόβοι: ο φόβος των τεράτων • εφιάλτες • Ο φόβος των νέων πραγμάτων, ο φόβος του να πηγαίνει στο σχολείο, ο φόβος των επισκέψεων κ.λπ. • Γενικό άγχος • Θλίψη: κλαίει πολύ, προσκολλάται στο χωρισμό των γονέων, μετά την μετακόμιση - απώλεια των φίλων • Ο θυμός και η επιθετικότητα: πετάει πράγματα, γενικά θυμωμένο μετά από ορισμένα γεγονότα, προς ορισμένους ανθρώπους, • acting out, καταστρέφει παιχνίδια, πληγώνει τα αδέλφια, τα κατοικίδια ζώα κλπ.
Συμπεριφορά του παιδιού • Επιθετική συμπεριφορά: κλοτσάει πράγματα, καταστρέφει πράγματα όπως τα παιχνίδια, • κτυπάει ή κλωτσάει άλλους, αδέλφια κλπ. φίλους • Εκφοβίζει άλλους, • Φεύγει από το σχολείο • δεν ακούει • Δεν υπακούει, δείχνει ασέβεια προς τους άλλους • Αντιμιλάει στο γονέα (-είς) • Δεν θέλει να πάει στο σχολείο: θύμα εκφοβισμού από άλλα παιδιά, • Συστολή και αίσθημα άγχους για τη μετάβαση στο σχολείο,
Σε ποιες περιπτώσεις συνίσταται το play therapy; • Η παιδική και η εφηβική ηλικία είναι η πιο κρίσιμη για την ανάπτυξη του ανθρώπου . Συχνά όμως παρουσιάζοντ αι διάφορα προβλήματα όπως :
• • • • • • • •
Μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, φοβίες, άγχος, πένθος, κατάθλιψη, αναπτυξιακά προβλήματα, αυτισμός, διαταραχές ύπνου, ενούρησηΕνκόπριση , προβλήματα συναισθηματικά ,συμπεριφοράς και προσαρμογής, ανορεξία, βουλιμία, παχυσαρκία, κλπ
• Μπορούν να αντιμετωπιστούν με έγκαιρη εξειδικευμένη παρέμβαση.
Γιατί και για ποιόν; •
Η προσωποκεντρική Play Therapy μπορεί να βοηθήσει παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και διαταραχές συναισθηματικής, μαθησιακής-γνωσιακής ή κοινωνικής φύσεως και εκδηλώνουν συμπτώματα όπως:
• • • • • • •
άγχος, υπερευαισθησία, φόβους και φοβίες παρατεταμένη θλιμμένη διάθεση, κατάθλιψη διαταραχές ύπνου, εφιάλτες, ενούρηση έλλειψη προσοχής ή αδυναμία συγκέντρωσης υπερκινητικότητα μαθησιακές δυσκολίες σωματικές ενοχλήσεις χωρίς διαπιστωμένη οργανική αιτία όπως πονόκοιλος, πονοκέφαλοι, ζαλάδες εναντιωματική ή αντικοινωνική συμπεριφορά όπως απειθαρχία, επιθετικότητα, πολλά ψέματα, μικροκλοπές υπερβολική συστολή, εσωστρέφεια, απομόνωση παιδική παχυσαρκία ή ανορεξία
• • •
άμεση ανακούφιση σε δύσκολες καταστάσεις όπως: Μπορεί επίσης να παράσχει άμεση ανακούφιση, στήριξη και βοήθεια σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις τα ίδια ή στο περιβάλλον τους όπως: • διαζύγιο των γονιών • απώλεια αγαπημένου προσώπου • χρόνια ασθένεια του παιδιού ή αγαπημένου προσώπου • ψυχική ασθένεια προσώπου στο στενό οικογενειακό περιβάλλον • κινητικά προβλήματα, αναπηρίες • τραυματικά βιώματα όπως σοβαρά ατυχήματα, κακοποίηση
Δεξιότητες των παιδιών • Μαθαίνουν να έχουν θάρρος • Μαθαίνουν να αμφισβητούν τους φόβους • Θέτοντας τους φόβους σε αμφισβήτηση μπορούν να τους ξεπεράσουν • Δημιουργώντας υποστηρικτικό πλαίσιο, τα βοηθάει να αμφισβητούν τους φόβους τους • Αναπτύσσουν σύστημα επιβράβευσης
Σε τι βοηθάει το play therapy τα παιδιά; • • • • • • •
Να γίνονται πιο υπεύθυνα και να αναπτύσσουν πιο αποτελεσματικές στρατηγικές. Να αναπτύσσουν νέες και δημιουργικές λύσεις σε προβλήματα. Να αναπτύσσουν σεβασμό και αποδοχή για τον εαυτό τους και τους άλλους. Να μαθαίνουν να βιώνουν και να εκφράζουν συναισθήματα. Να καλλιεργούν ενσυναίσθηση και σεβασμό για σκέψεις και συναισθήματα άλλων. Να μαθαίνουν νέες κοινωνικές δεξιότητες και να βελτιώνουν τις σχέσεις τους με τη οικογένεια. Να αναπτύσσουν αυτοκατανόηση και έτσι μεγαλύτερη σιγουριά για τις ικανότητες τους
«Η Play Therapy λειτουργεί!»