XVIII. MENDEA
Argien mendea Aroen arteko mendea
ERREGIMEN ZAHARRA: Gizarte estamentala Noblezia Kleroa Hirugaren estatua Monarkia absolutua Nekazal ekonomia
ALDAKETAK: Hazkunde demografikoa Garapen ekonomikoa Burgesiaren igoera Ideia berriak
IRAULTZA GARAIA:
Ingalaterrako Parlamentarismoa Ilustrazioa Amerikakako Estatu Batuetako independentzaia Frantziako Iraultza
Erregimen zaharreko ezaugarri orokorrak Erregimen zaharreko gizartea:
Erdi Arotik etorritako gizarte-eredua zen. Biztanleria hiru estamentutan zatituta zegoen: â—? Noblezia â—? Kleroa â—? Hirugarren estatua: Hiriko burgesia Artisauek Baserritarrek Orain arte lege eta politika pribilegio guztiak Noblezia eta Kleroentzat ziren. Baina ideia berriek eta aldaketa ekonomikoek topo egin zuten. Burgesia aberatsak politika arloan botere gehiago nahi zuen horregatik gauzak aldatzeko prest zeuden
XVIII: mendeko gizartea Pribilegiodunak
Pribilegiogabekoak Hirugarren estatua
Noblezia
Kleroa
Burgesia
Artisauak
Baserritarrak
Monarkia absolutua Europar erregeek, Ingalaterrakoa izan ezik (monarkia parlamentarioa), absolutistak ziren: Erregeak Jainkoaren aurrean bakarrik zuen erantzunkisuna. Erregearen aginteak ez du mugarik edo kontrolik. Hala ere, absolutismo politikoa Elizarren eta Nobleziaren aginteak mugatzen zuten. Beste salbuespena: AEBetan independentzia lortu eta gero Errepublika bat jarri zuten eta Konstituzio bat osatu zuten
Despotismo ilustratua “Dena herriarentzat baina herririk gabe�
Kultura eta hezkuntza sustatu
Elizaren aurrean beren aginteak indartu DESPOTISMO ILUSTRATUA
Botere militarra indartu
Garapen ekonomikoa bultzatu
Erregeek ez zuten beraien boterea ezta Nobleziaren pribilegioak gutxitu ere ez
Hazkunde demografikoa ●
●
Biztanleria azkar eta eten gabe hazi zen. Arrazoiak: ●
●
Hilkortasunaren jaitsiera. Jaiotza- tasaren gehiagotzea.
Hazkunde Ekonomikoa â—?
Garapen demografikoak hazkunde ekonomikoa bultzatu zuen: Nekazal iraultza, Ingalaterran hasia, jakintza zientifiko berrien esker. Industria. 1760. urtetik aurrera makinak erabiliz lehenengo lantegiak azaldu ziren. Merkataritza. Ingalaterrak nazioarteko merkataritza gehiena bereganatu zuen.
Pentsamendu berria: Ilustrazioa â—?
â—?
Ilustrazioak munduko misterio guztiak argitu nahi zituen arrazoia erabiliz. Deuseztatu nahi zuen, supertstizioa baita ezkajintasuna ere.
Ilustrazioaren ezaugarriak ●
●
Arrazoia aplikatzeak gizadiaren aurrerapena etengabea eragingo zuen. Gizakia zen ardatz nagusia. Eskubide naturalak dituztela defendatzen zuten.
●
●
Hezkuntza bultzatzea. Aurkikuntza zientifikoak gauzatzea eta filosofoen ekarpenak praktikan jartzea, bai gizartean bai politikan.
Frantziako iraultza Frantzian 1789an lehertu zen Iraultzak XIX. mendean zehar Europa eraldatuko zituzten aldaketa sozial eta politiko ugari eragin zituen, Antzinako erregimen sistema liberalaren truke ordezkatuz.
Pentsalari ilustratuak Ilustratuek Antzinako Erregimenari, bere antolamendu ekonomiko, politiko eta sozialari, kritika gogorrak egin zizkioten: - Pentsamendu politiko eta sozialean: - Montesquieu:
a) Legeen izpirituaz. b) Absolutismoa kritikatu zuen. c) Botere banaketan oinarritutako monarkia parlamentarioaren proposamena egin zuen.
- Rousseau:
a) Kontratu soziala. b) Politika mailan, nazio-subiranotasuna eta sistema demokratikoaren defentsa egin zuen. c) Gizarte mailan, berdintasun printzipioa eta gizarte estamentalaren kritika bultzatu zituen.
Pentsalari ilustratuak -Voltaire:
a) Fanatismoa eta erlijiointolerantzia kritikatu zituen.
- Pentsamendu ekonomikoa: Fisiokrazia eta liberalismo ekonomikoa.
- Liberalismo ekonomikoa edo librekanbismoa Adam Smith-ek bultzaturiko teoria da. Honen arabera, ekonomia eskaintza-eskaria legearen joko librean utzi behar da. Estatuak, beraz, ez du esku hartu behar ekonomian.
Ideia hauek hedatzeko tresna: Diderot eta D ´Alember t-en Entziklopedia.