HISTORIAKO OINARRIZKO KONTZEPTU BATZUK:
Historia Mendea / Hamarkada / Belaunaldia Kristo aurretik, Kristo ondoren Aroak Zenbaki erromatarrak Zuhaitz genealogikoa
Antzinaroa: Lehen agiri idatziak Erromako Inperioren gainbeherara arte K.o 476. urtera arte. Erdi Aroa: Erromako Inperioren gainbeheratik (476. urtea), turkiarrek Konstantinopla hartu zuten arte, K.o 1453. urtera arte. Aro Modernoa: 1453. Urtetik Frantziako Iraultzara (1789) bitartean. Aro Garaikidea: Frantziako Iraultzatik gaur egunara bitartekoa.
HISTORIA: Gizakiek denboran zehar egin dutena kontatzen zaigu. Oso luzea denez aztertzeko eta azaltzeko zati handietan banatu beharra dago. Aroak izaten dira zati horiek.
ARO ezberbinak daude: Historiarrea, Aintzin Aroa, Erdi Aroa, Aro Modernoa eta Gaur Egungo Aroa.
O URTEA: Mendebaldeko herriek erreferentzi-puntu bezala, Kristoren jaiotza erabiltzen da. Bere jaiotza 0 urtean kokatzen da. Horrela, hortik aurrera (K. o.) eta atzera (K. a.) zenbatzen da. HAMARKADA: Hamarkada bat= 10 urte MENDEAK:Denbora luzea aztertzerakoan mendeak erabiltzen dira. Mende bat ehun urte ditu. Mendeak zenbaki erromatarrez adierazten dira beti. Badago truko bat urte bat zein mendekoa den jakiteko: urte horrek zenbat ehuneko dituen ikusi eta bat gehitu behar zaio. Adibidez: zenbat ehuneko ditu 63. urtea? Zero Zenbatgarren mendekoa izango da: 0+1= Lehenengo mendekoa (I. mendea ). Urteak bezalaxe, Kristo aurreko eta Cristo ondorengo mendeak hartzen dira kontuan.
Zenbaki erromatarrak: Sistema erromatarrak zazpi zeinu alfabetiko erabiltzen ditu: I, V, X, L, C, D eta M. Batuketak eginez idazten dira zenbakiak (6 = V+I = VI) edo kenketak eginez (4 = V ken I= IV). Zenbaki handiak latinezko hitzetatik datoz. Adibidez: C = Centum = 100; M = mille = 1.000).
Letrak
I
V
X
L
C
D
M
Balioak
1
5
10
50
100
500
1.000
Sasoi berean bizi den pertsona multzoa. Adin bereko pertsona multzoa. Bikote baten seme-alabek, bilobak, birbilobak
Familiako jatorria jakiteko erabiltzen dugun tresna zuhaitz genealogikoa da.
Marisa Minguez G端enechea