Onderwijs van/voor morgen

DOOR GEOFF MARÉE

Vlak na de zomervakantie kon je tien collega’s van de opleiding Hotel Management vier dagen lang aantreffen in een klaslokaal. Geconcentreerd maakten ze fantasievolle bouwsels met Lego®. Het klinkt misschien frivool, maar na deze training mochten ze zichzelf gecertificeerd Lego® Serious Play® facilitator noemen. Aan het eind van de vier dagen hadden ze een model geconstrueerd dat de cultuur en structuur van de opleiding in al zijn complexiteit heel aardig symboliseerde.

En daarmee waren ze door het bouwproces en de daarbij horende dialoog gekomen tot een verdiept inzicht in het onderwijsproces binnen de hotelschool. Maar veel belangrijker, ze zaten vol ideeën over hoe ze Lego® konden gaan inzetten als educatief instrument bij verschillende onderdelen van het curriculum. Het is een voorbeeld van hoe er binnen de school steeds over verbetering van het onderwijsproces wordt nagedacht. En dat mag ook wel, want de tijden zijn VUCA: Volatile, Uncertain, Complex en Ambiguous. Studenten van nu zullen in hun toekomstige carrière grote veerkracht en creativiteit moeten tonen om de nieuwe uitdagingen aan te kunnen. Het onderwijs zal zich met steeds grotere snelheid moeten vernieuwen.

Kopje koffie

Als je naar innovatie vraagt aan Patrick Simons, Onderwijs Innovator bij Hotel Management School Maastricht, dan start hij bij het belang van een kop koffie met collega’s. Hij ziet zijn rol vooral in het verder helpen en ondersteunen van zijn collega’s bij de zaken op het terrein van onderwijsinnovatie waar ze in de dagelijkse praktijk tegenaan lopen. Zo zijn de snelle digitale ontwikkelingen soms moeilijk bij te benen. Door even rust te pakken en wat dieper op de problematiek in te gaan komt hij bij processen, het gebruik van software, en inzet van materialen waar verbeteringen mogelijk zijn. En tussen de bedrijven door probeert hij zijn collega’s en de studenten te gidsen op de weg van ‘digital naive’ naar ‘digital native’. Hij benadrukt daarbij dat de docent niet moet worden onderschat op digitaal vlak, en soms de student ook niet moet worden overschat. Hij biedt hulp bij het gebruik van de digitale leeromgeving ‘Moodle’, maar bijvoorbeeld ook bij de aanschaf en implementatie van 3D foodprinters. Met een beetje creativiteit komt dan een geprint dessert op het bord, dat veel weg heeft van een Reversed Apple Pie Cookie Crumble. Maar natuurlijk, aldus Patrick, is daar de bevlogenheid van de mensen in het onderwijs de essentiële drijvende kracht. Om nu relevant te zijn voor morgen, moet je nieuwsgierig zijn en het belang van innovatie inzien.

Meer onzekerheid in de klas

Desgevraagd zegt Professor Dr. Gaby Odekerken, Associate Dean Internationalisation and Impact bij Maastricht University School for Business and Economics, oprichter van het Maastricht Center for Robots en sinds kort ook lid van de International Hospitality Advisory Board (IHAB) van Hotelschool Maastricht, dat innovatie in het onderwijs nu zeker onontbeerlijk is. En in eerste instantie mag innovatie zich van haar richten op visie in het onderwijs. Zo pleit ze voor meer onzekerheid in de klas. Meer onzekerheid?

Ja, Gaby doelt op het trainen van studenten om te vertrouwen op eigen afwegingen. Dus niet een uitgebreide lijst met criteria waar het product van de student uiteindelijk aan moet voldoen, maar het aanbieden van een project dat voldoende ambigue is om de student uit te dagen om er zelf over na te denken welk resultaat moet worden nagestreefd. En dat stuit, zeker in de afgelopen jaren, vaak in het begin op weerstand bij de student. Het lijkt erop dat de studenten van nu op zoek zijn naar zekerheden en proberen frustratie te mijden. De leer­opdracht is ‘vaag’, is dan de klacht. Maar op het moment dat de student zelf de verantwoording oppakt, blijkt dat de eigen motivatie en betrokkenheid en daarmee het leerproces en het studieresultaat sterk worden gestimuleerd. Hoewel een goede basiskennis natuurlijk onontbeerlijk is, gaat het uiteindelijk bij het onderwijs steeds minder om het overdragen van inzichten in de huidige manier van doen, maar om de ontwikkeling van kritisch en analytisch vermogen. Gaby geeft een voorbeeld: de Global Innovation Challenge, een initiatief van IBS-­Net, waar studenten van 11 Business Schools wereldwijd twee weken samenwerken om uitdagingen uit het bedrijfsleven aan te pakken. De teams worden samengesteld uit master studenten van verschillende instituten, er wordt in een pressure­cooker gewerkt aan een casus en er zijn gastpresentaties die voor inspiratie zorgen.

Bruggen bouwen

Het is namelijk noodzakelijk, volgens Gaby, om steeds weer te zoeken naar de link tussen theorie en praktijk. Onderwijs hoort niet in een ivoren toren, maar moet zoeken naar waar de maatschappij op zit te wachten. Aansluiting zoeken bij stakeholders kan projecten opleveren die co­creatie met deze stakeholders mogelijk maken. Zo kunnen ze de brug vormen tussen onderwijs en het maatschappelijk veld. Daarbij zijn teamwerk en presentatievaardigheden belangrijke kwaliteiten om te ontwikkelen. De noodzaak om vooral te werken aan kritisch vermogen komt ook door de snelle ontwikkelingen in het werkveld. Duidelijk voorbeeld is de snelle opmars van Generative AI in het afgelopen jaar. Was de reactie in het onderwijs nog in de eerste maanden na de introductie van ChatGPT: ‘Hoe zorgen we dat we fraude met deze software kunnen herkennen en voorkomen?’, volgens Patrick is de trend nu al naar: ’Wat kunnen we ermee in het onderwijs?’. Een brainstormsessie met ChatGPT als ideeëngenerator blijkt in workshops met studenten in de minor New Business goede resultaten op te leveren.

Studenten die na vier jaar studie aan de slag gaan, merken dat het werkterrein al niet meer hetzelfde is als tijdens hun eerste studiejaar’

En ook andere opkomende technologieën worden steeds meer gemeengoed. Patrick noemde de 3D­foodprinter, maar zowel Gaby als Patrick geven als voorbeeld het augmented reality (AR)­programma ‘Virtual Speech’, waarbij een presentatie of sollicitatie­gesprek door een student wordt geoefend met een VR-­bril. Feedback over de prestatie wordt door de software gegenereerd. En in oktober presenteerde een groep internationaal samenwerkende hotelopleidingen tijdens de EuroCHRIE Conferentie in Wenen goede resultaten en bruikbare inzichten die voortkwamen uit een onderzoek naar AR­VR mogelijkheden binnen het Europese Theta-­Project. Voorbeeld is een applicatie waarbij de student in VR reageert op een lastige gast aan de receptiebalie.

Al deze nieuwe onderwijsvormen en ­technieken bieden ook kans om het onderwijs steeds meer gepersonaliseerd aan te bieden. Zo geeft Gaby het voorbeeld van nieuwe robot­technologie, waarbij een zogeheten ‘sociale robot’ de plek kan innemen van een student die niet live in een meeting met een projectgroep kan deelnemen. De robot wordt op afstand aangestuurd door de student, spreekt, kijkt naar de medestudenten, en beweegt zoals de afstand­student, en maakt de online deelname veel interactiever. Het zorgt er ook voor dat onderwijs hiermee inclusiever kan worden en daarmee inspeelt op het toegenomen belang van de SDG’s (Sustainable Development Goals) van de UN.

Pilot

Terug naar Lego® Serious Play®. In een pilot bij het Management Consultancy Project in het afstudeerjaar van HMSM doen zes teams aan een workshop mee waarin ze hun mid­term advies bouwen in een lego-­model, dat daarna in een lego-­landschap wordt geplaatst, waarin stakeholders worden opgenomen en effecten worden gevisualiseerd. Dit past in de opzet van de pilot om zwaarder in te zetten op het adviesproces. Daarvoor hebben de teams ook al in een intensieve week, samen met het bedrijf The Next Lab, een Design Sprint bij Brightlands Smart Services Campus doorlopen.

Na een ochtend met Lego® bouwen en discussiëren, hebben de teams een beter inzicht gekregen in de sterke en minder sterke kanten van hun advies. Ze hebben nog voldoende tijd om hun advies aan te scherpen, met de ambitie om de hospitality-­wereld van morgen er een stukje beter uit te laten zien.