16. Yüzyıl Osmanlı Tabibi Musa bin Hamon ve Diş Tababetine Katkısı
On Beşinci Fasıl Dişlerin rengi bozulup tağyîr olmasına sebeb olan nesnelerin ilâcı beyânındadır. Ma‘lum ola kim dişlerin renkleri bozulup tağyîr bulmasının sebebi ikiden hâlî değil yahud taşradan üzerine abes nesneler yapışıp ve bazı vakitde dişlerin köklerinde bazı abes nesneler [94-a] yapışır. Tâ kim taş gibi katılanıp kim kopması güç olur ve bunun gibi de cümle dişlerin renkleri bozulmasına sebeb olur ve ilâcı budur kim deniz köpüğü ve tuz ve sedef kökü ve yanmış kamış kökünün külü ve zeravend-i müdahrec ve yanmış sa‘ter ve milh-i enderanî her birisinden beşer dirhem döğülüp elendikden sonra dişleri onunla ovar ve eğer kim ziyâde olursa onun gibi de yanmış kaysundan bir dirhem, hammame üç dirhem, sâzec iki dirhem, yanmış huzaz on dirhem, fülfül bir dirhem, zencar iki dirhem cümleyi bal ile yoğurup dişleri onun ile muhkem ovalar veyahud sâzec-i hindî ve sırça unu ve donmuş çiğ veyahud elmas taşıyla kızarıp ayırtılması ziyâde pâk edip ağardır. Amma eğer kim dişlerin rengi bozulup çalınmasına sebeb olan madde nefs-i dişlerin içine sinip hılt sebebiyle ise onun gibi de lâzım olur kim nefs-i dişlerden ol sinmiş olan hıltı çıkarıp ve çeker nesneleri mazmaza edip veyahud taşradan ovmak tarîkıyla ola. Meselâ biber ve fûdenc ve kust ve zeravend-i müdahrec ve hiltit yukarıda zikrolan edviyelere katıp mazmaza edeler veyahud [94b] döğülüp elendikden sonra dişleri onlarla ovalar veyahud zeravend kökü bir dirhem, yanmış geyik boynuzu iki dirhem, mastaki üç dirhem, kırmızı gül beş dirhem cümleyi döğüp eleyeler, dişleri ovalar veyahud tuzu yakıp kızıncak ve süsen her birinden dörder dirhem, sa‘d beş dirhem, sünbül bir dirhem, fülfül altı dirhem, yanmış sedef dört dirhem, darçın bir dirhem, kırmızı gül beş dirhem, sâzec-i hindî iki dirhem cümleyi döğüp eledikden sonra dişleri onunla ovalar. On Altıncı Fasıl Dişlerde kurd olup vâki‘ olduğunda ilâclarının beyânındadır. Dişler kurtlanıp ilâcı budur kim bezr-i benc [ve] bezr-i küras her birinden dörder dirhem, soğan tohumu iki buçuk dirhem cümleyi döğüp keçi yağıyla yoğuralar, hab edeler ve her bir hab birer dirhem ola. Ot üzerine koyup tütsü edeler. Tütsü olunduğunda başını örteler kim buğu yabana gitmeye ve bir büyük havanı alıp üçünü kurdu olan dişin üzerine rastlayıp altında tütünü gelip yalnız ol dişe dokuna. On Yedinci Fasıl Dişlerin uyku arasında gıcırdamasına sebeb [95-a] olan nesnenin ilâcı beyânındadır. Ma‘lum ola kim dişlerin gıcırdamasına sebeb olan nesne oldur kim çenenin sinirleri 99