Climate Smart Agriculture Climate Smart Agriculture (CSA) wordt door de World Bank gedefinieerd als een geïntegreerde aanpak van het beheer van land - akkerland, vee, bossen en visserij - waarmee de onderling samenhangende uitdagingen van voedselzekerheid en versnelde klimaatverandering worden aangepakt. CSA heeft drie beoogde resultaten: 1. Verhoogde productiviteit: Meer en beter voedsel produceren om de voedselzekerheid te verbeteren en de inkomens te stimuleren. Dit moet vooral ten goede komen aan 75 procent van ’s werelds meest arme bevolking die leeft in rurale gebieden en hoofdzakelijk afhankelijk is van de landbouw. 2. Vergroten van de veerkracht: De kwetsbaarheid voor droogte, plagen, ziekten en andere klimaatgerelateerde risico's en shocks verminderen. Tegelijk wordt ingezet op het verbeteren van het groei- en aanpassingsvermogen in het licht van lange termijn stressfactoren, zoals kortere seizoenen en grillige weerpatronen. 3. Lagere uitstoot: Streven naar lagere emissiewaarden per calorie of kilo geproduceerd voedsel, het voorkomen van ontbossing door de landbouw en het vinden van manieren om koolstof uit de atmosfeer te absorberen. Hoewel CSA voortbouwt op bestaande kennis, technologieën en principes van duurzame landbouw, onderscheidt het zich op verschillende manieren. Ten eerste is er een expliciete focus op het aanpakken van klimaatverandering. Ten tweede wordt bij CSA systematisch rekening gehouden met de wisselwerkingen tussen productiviteit, aanpassing en matiging. Ten slotte kan CSA nieuwe financieringsmogelijkheden aangrijpen om het investeringstekort weg te werken.28 ZOA geeft trainingen (CSA-T) in onder meer Liberia, Irak en Uganda over klimaatbestendige landbouwtechnieken. Zo worden met gewasrotatie bijvoorbeeld elk jaar andere gewassen geplant op een bepaald stuk grond, zodat de grond niet raakt uitgeput. Ook kunnen groenbemesters worden ingezet: planten die de grond verbeteren. Drip-irrigatie is een druppelsgewijze en heel gerichte manier van irrigatie via slangen op de grond, wat waterbesparend is. Agroforestry is een teelsysteem waarbij bomen en landbouw worden gecombineerd op hetzelfde stuk land, om de biodiversiteit en bodemvruchtbaarheid te verbeteren. Ook krijgen mensen toegang tot zaden die beter bestand zijn tegen droogte. Een voorbeeld is de CSA-T van ZOA in Irak (Anbar) voor terugkerende vluchtelingen (zie hoofdstuk 5). Een andere benadering van CSA-T is de ‘Participatory Integrated Planning-methode’, ook wel PIP-methode. De PIP-benadering is een inclusieve bottom-up benadering die mensen betrekt bij milieubehoud en duurzame verandering, ontwikkeld door de Wageningen Universiteit. In Oost-Afrika heeft deze aanpak duizenden boeren gemotiveerd om landdegradatie aan te pakken en in hun land te investeren. Op basis van hun PIP, het geïntegreerde landbouwplan van de huishoudens, wo rden deze boerenfamilies actoren van verandering, vastbesloten om hun visie werkelijkheid t e laten worden: een veerkrachtigere boerderij als basis voor een duurzamere toekomst. 29 De PIP-methode wordt toegepast op plekken waar veel armoede en conflict is en de gevolgen van klimaatverandering duidelijk aanwezig zijn. Dit is te zien aan aardverschuivingen, ontbossing en verhoogde druk op natuurlijke bronnen door de toename van vluchtelingen. Met de PIP-aanpak kan een klein projectteam een groot aantal boeren bereiken met gedragsverandering en de daarmee gepaard gaande directe gevolgen voor het landbeheer. Het gevolg is een kettingreactie waarbij boeren in de buurt vaak succesvolle benaderingen kopiëren.
WorldBank (2021). De PIP-aanpak: het fundament voor duurzame verandering. Geraadpleegd op 19 mei 2022. https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksinstituten/Environmental-Research/Programmas/Duurzaamlandgebruik/Duurzame-landbouwproductiesystemen/De-PIP-aanpak-het-fundament-voor-duurzame-verandering.htm 28 29
Klimaatverandering, van schaarste tot conflict
16
