Cor, Kees en Joep van der Spek hebben ZOA in hun DNA
De Vergeten Lijst 2024
‘Het gaat om de mensen die achter deze lijst schuilgaan’
Noodhulp in Sudan, Gaza en Oekraïne
Drie generaties Van der Spek 11
‘Mijn vader zei: ‘Vraag opa eens naar ZOA’’
Hongersnood in Zuid-Sudan:
Overleven op een kopje thee 16
Gevaarlijk drinkwater in Jemen
Hoopvolle portretten uit Syrië, Colombia en Nigeria
ZOA-achterban in actie
Gerrit ter Haar laat na aan ZOA
Kort nieuws
Ondernemer Veenstra is geraakt door de barmhartige Samaritaan
Mona in Sudan: ‘De wereld moet mijn verhaal horen’
ZOA vertrekt uit Irak
Merel Verbeek in Jemen: ‘Jemen is voor velen een ver-van-mijn-bedshow’
‘Samen brengen we hoop’ Nieuw! Column van medewerkerZOAcrisisgebiedenuit
Je mag er zijn
Kobalt en koper. Ze zijn onmisbaar voor de accu’s van onze mobiele telefoons en elektrische auto’s. In Oost-Congo vind je deze grondstoffen volop. Zo’n beetje de hele wereld aast erop, en dat brengt veel conflicten met zich mee.
Al tientallen jaren teisteren geweld en onveilige situaties dit gebied; slechts enkele mensen profiteren van de winning van die grondstoffen. Er woedt een vergeten oorlog. Of is het een oorlog waarvoor wij onze ogen sluiten?
Dit voorjaar bezocht ik Oost-Congo. Ik werd getroffen door de armoede en de onveiligheid die ik zag. Een land met zoveel potentieel is verworden tot een land dat vrijwel alle basisvoorzieningen mist.
De nood is hoog. Het leed is tastbaar en voelbaar. Maar overal waar ik kwam, werd ik warm onthaald: er werd gezongen en gelachen. Mensen waren ontzettend blij met de hulp die ze van ZOA hadden ontvangen. Hulp die door u mogelijk is gemaakt en waarvoor we enorm dankbaar zijn.
Meer nog merkte ik het belang van persoonlijk contact in deze ontmoetingen. Juist dat maakt dat mensen zich gezien weten. Het doet hen ervaren dat ze niet vergeten zijn.
Ik denk hierbij aan de boodschap van Jezus. Als geen ander kwam Hij op voor hen die in hun eigen samenleving niet gezien werden: de blinde, de melaatse, de vreemdeling. Hij gaf een stem aan mensen die dat zelf niet hadden. Op eenzelfde manier proberen wij als ZOA er te zijn voor mensen in nood. Daarbij geven wij niet alleen hulp, maar geven we hun ook die andere boodschap mee: ‘Jij bent niet vergeten. Je mag er zijn!’
Chris Lukkien Directeur ZOA
Mahlet Tekalegne uit Ethiopië:
Veilig drinken in Jemen
Toegang tot schoon drinkwater is in Jemen altijd al een uitdaging geweest. Door het droge klimaat vlak bij de woestijn van SaoediArabië is er een structurele waterschaarste in het land. Doordat er diep, door rotsige aardlagen geboord moet worden naar grondwater, zit er veel te veel fluoride in het water. Die verhoogde fluorideniveaus veroorzaken ziekte. Ze zorgen ervoor dat
tanden wegrotten en botten broos worden. Op de lange termijn is te veel fluoride schadelijk voor kinderen, vooral als ze ondervoed zijn. ZOA werkt samen met de Tezpur University in India aan een prachtig project: het installeren van fluoride nilogon filters. Hierdoor kunnen honderden mensen weer veilig drinken.
TEKST LIEUWE SIEBE DE JONG // BEELD AYMAN FUAD
In Jemen is er een schrijnend tekort aan schoon drinkwater
De Vergeten Lijst 2024
‘Zij mogen niet vergeten worden!’
Helaas moet ZOA opnieuw een Vergeten Lijst publiceren met vijf mensonterende crises die in de Nederlandse media nauwelijks aandacht krijgen. “Het gaat mij niet zozeer om die landen, maar om de mensen die erachter schuilgaan. Zij mogen niet vergeten worden!”, zegt Edwin Visser, programmadirecteur van ZOA.
De Democratische Republiek Congo voert de Vergeten Lijst aan (zie pagina 8 voor een overzicht). Etnisch geweld en strijd om kostbare ruwe materialen veroorzaken in dit land grote onveiligheid en jagen miljoenen mensen op de vlucht. Het zijn grondstoffen die ook wij nodig hebben, bijvoorbeeld voor onze mobieltjes. Toch komt zo’n crisis nauwelijks op de radar van de media. “Het is cynisch dat juist deze crisis het meest verzwegen en daardoor vergeten wordt”, zegt Edwin Visser, programmadirecteur van ZOA. “Maar ik vind dat ieder land op deze lijst veel meer aandacht verdient. De verhalen die ik zelf of via collega’s hoor over het leed in deze landen, zijn heel aangrijpend. Het gaat mij niet zozeer om die landen, maar om de mensen die erachter schuilgaan. Zij mogen niet vergeten worden.”
Op plaats twee staat Colombia, gevolgd door Zuid-Sudan en Syrië. Hekkensluiter van deze lijst is Jemen. Door de raketten van Houthi-rebellen op westerse schepen in de golf van Aden wordt Jemen nu vaker genoemd in de media, maar de aandacht voor het leed van gewone mensen blijft nog steeds buiten beeld. Bijvoorbeeld van Khaled Almagwari (52) uit Jemen, vader van acht kinderen. Hij vertelt hoe het leven van zijn gezin, maar ook dat van veel andere arme gezinnen in zijn dorp Al-Mogawerah, getekend is door honger. Zijn zoontje Ali leed aan ernstige acute ondervoeding. “Ik was dag en nacht op zoek naar werk om eten te kunnen kopen, maar de moeilijkheden namen maand na maand toe en onze leefsituatie verslechterde enorm”, zegt Khaled.
Mediaoorlog
Hoe werkt het in de pers als het gaat om crises? De laatste maanden van 2023 waren tekenend: nota bene media-koploper Oekraïne (de oorlog waar de meeste aandacht voor was in 2023) klaagde dat er te weinig aandacht was voor ‘hun’ oorlog. Sinds 7 oktober stortten de media zich namelijk massaal op de oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza. In het afgelopen jaar was er ook aandacht in de media voor de oorlog in Sudan. Vooral in april vorig jaar, toen de strijd losbarstte en er tientallen Nederlanders geëvacueerd moesten worden, waaronder ZOA-landendirecteur Harmen Sas en zijn gezin. Hoewel de crisis zich in de loop van het jaar ontwikkelde tot de grootste humanitaire ramp ter wereld, verdween de aandacht voor dit Afrikaanse land al snel achter de bijna dagelijkse koppen over Oekraïne en Gaza. Aandacht is echter nodig om ervoor te zorgen dat een crisis op de agenda blijft staan. Als er geen of weinig aandacht is voor een crisis verdwijnt het letterlijk uit beeld bij beleidsmakers, donoren en ook bij het publiek. Pas als leed en nood zichtbaar zijn, kan je erdoor geraakt worden en je hart laten spreken – of je nu een particuliere donateur bent of een politicus die over miljoenen gaat.
‘Verhalen over het leed in deze landen zijn heel aangrijpend’
Edwin Visser, programmadirecteur van ZOA
Vergeten crises
Voor de gewone nieuwsconsument zijn de keuzes van de media vaak moeilijk te doorgronden. De ene oorlog krijgt veel aandacht en het andere, bloedige conflict veel minder. “Media-aandacht wordt niet altijd bepaald door aantallen”, zegt de Britse hoogleraar Martin Scott, gespecialiseerd in de relatie tussen media en internationale ontwikkelingssamenwerking. “Het politieke en maatschappelijke belang bij een bepaalde crisis weegt veel zwaarder. De crisis in Oekraïne bijvoorbeeld is letterlijk heel dichtbij. We zien direct de gevolgen in energieprijzen en aantallen vluchtelingen. Bovendien voelt het als een strijd tussen het Westen en Rusland.”
Hij vindt dan ook dat we niet te snel naar journalisten moeten wijzen. “Je kan niet alleen de media ervan beschuldigen dat er te weinig geld naar vergeten crises gaat. Er is wel een verband, maar de diepere oorzaak is vooral de afwezigheid van politieke
De Vergeten Lijst 2024
5 langdurige crises die aan onze aandacht ontsnappen
1
2
De aanwezigheid van belangrijke grondstoffen voor (westerse) consumptiegoederen (zoals telefoons en accu’s) zorgt voor een grote instabiliteit in met name Oost-Congo. Verschillende gewapende milities zaaien dood, angst en verderf in de ondoordringbare wouden van Kivu. Extreem weer leidt tot overstromingen. Het zorgt ervoor dat veel gewassen de oogst niet halen, wat grote voedselschaarste veroorzaakt in dit arme land.
Terwijl het land zelf probeert op te krabbelen na een jarenlange burgeroorlog, vangt Colombia ook nog eens 1,7 miljoen vluchtelingen uit buurland Venezuela op. Vooral de armste Venezolanen vestigen zich vaak in geïmproviseerde, informele kampen in de nog steeds onveilige en zeer arme grensregio. Colombianen hebben echter ook de handen vol aan eigen ontheemden: door conflicten en onveiligheid zijn er maar liefst 4,8 miljoen mensen op de vlucht in eigen land. Hoewel de Colombianen van huis uit gastvrij zijn, ontstaan er ook steeds vaker conflicten over schaarse middelen van bestaan, zoals land, voedsel, water en werk. Als de Nederlandse pers aandacht besteedt aan Colombia, gaat het vaak over drugsgerelateerd geweld.
Sinds het nog maar jonge bestaan van dit land (2011) wordt Zuid-Sudan geteisterd door (tribaal) geweld, overstromingen en de nasleep van de decennialange burgeroorlog toen het nog onderdeel van groot Sudan was. Gevolg: een groot deel van de bevolking is gevlucht. En veel mensen die achtergebleven zijn, lijden honger. Gebrekkige infrastructuur en onvoorspelbare onveiligheid zorgen ervoor dat veel journalisten wegblijven. In grote delen van Zuid-Sudan heerst of dreigt hongersnood, terwijl het land de laatste maanden overspoeld wordt met (terugkerende) vluchtelingen uit Sudan. 3
Het was één van de bloedigste oorlogen en de grootste vluchtelingencrisis van deze eeuw, maar in 2023 is de aandacht voor het conflict in Syrië weggezakt. De media hebben weinig zicht op wat er gebeurt in dit land. Even was er een piek in het aantal vermeldingen, bij de aardbeving in februari. Syrië werd toen vooral in één adem genoemd met Turkije, maar de informatie over de gevolgen in Syrië zelf was heel beperkt. Wat weinig mensen weten: Syrië is koploper in de honger-index in deze lijst. Volgens het World Food Programme (WFP) heeft 74 procent van de Syriërs onvoldoende te eten.
Al negen jaar wordt Jemen geteisterd door een burgeroorlog, aangewakkerd door grootmachten uit de regio. De gewone burgerbevolking is de dupe. 24 miljoen mensen (bron: UNHCR) hebben dringend hulp nodig, zoals voedsel en drinkwater. Een wapenstilstand heeft wat hoop gebracht, maar spanningen maken hulp nog steeds heel moeilijk. Sinds eind 2023 haalt Jemen weer het nieuws, voornamelijk door Houthi-rebellen die raketten afvuren op onze schepen. Helaas blijft het echte leed in Jemen nog steeds buiten beeld.
Andere crises die de lijst net niet gehaald hebben zijn die in de landen Myanmar (6), Ethiopië (7), Nigeria (8) en Burundi (9). De Vergeten Lijst vind je ook op onze site: zoa.nl/devergetenlijst
DR Congo
urgentie, zowel binnenlands als internationaal. Als dat belang er niet is, zorgt het voor zowel weinig media-aandacht als een lage geefbereidheid van grote donoren.”
‘Je kunt altijd ergens beginnen’
Gebieden waar ZOA werkt, kleuren vaak rood op de kaart van reisadviezen van het ministerie van Buitenlandse Zaken en zijn daardoor in de praktijk vaak ontoegankelijk voor journalisten. Het is daar meestal te gevaarlijk voor journalisten om hun werk goed te kunnen doen. Als je al wordt toegelaten, is het vrijwel onmogelijk om je er vrij en veilig te bewegen, bijvoorbeeld in Sudan, Syrië, Jemen of Myanmar.
De crises lijken vaak uitzichtloos, eindeloos, soms bijna hopeloos. Maar is dat ook zo? Theoloog Stefan Paas schreef pas het boek Vrede op aarde. Over heil en redding in deze tijd. Als hij deze vergeten crises ziet, waar haalt hij dan de hoop op vrede vandaan? “Dat is een uitdagende vraag, want in deze wereld zien we langdurige conflicten die maar niet opgelost worden. Als buitenstaander denk je: hoe moeilijk kan het zijn, los het gewoon op. Maar men blijft steeds met de beschuldigende vinger
naar elkaar wijzen. Dit laat ons zien hoe kostbaar, maar ook hoe kwetsbaar vrede is – en hoe onmogelijk vaak te bereiken. Daar zit onze menselijke schuld en onmacht. Maar er zit ook een andere kant aan vrede in de Bijbel: je kunt altijd ergens beginnen. Heel kleinschalig.” Stefan noemt als voorbeeld moeders in crisisgebieden, die met elkaar en voor elkaar bidden. Of herders en boeren die niet meer vechten om water en land, maar met elkaar aan tafel gaan. “Er zijn heel veel van dat soort initiatieven die de kranten niet halen, maar wel degelijk vrede zaaien, zonder dat het per se uitgroeit tot een grote boom van volmaakte vrede. Maar het is er wel. Het geeft een doel en het laat zien dat zelfs het kleinste niet vergeefs is in de Heer.”
‘Niet vergeten is eerste stap naar vrede’
Stefan Paas, theoloog
De hoopvolle boodschap van ‘Vrede op aarde’ botst nog vaak met de rauwe realiteit, erkent Stefan Paas. Want welke troost biedt dit voor bijvoorbeeld een meisje in een vergeten land als Congo? “Alles wat ik daar over zeg is zo pedant en gemakkelijk
Vluchtelingenkamp in Congo
vanuit mijn westerse leunstoel. Als er gemakkelijke oplossingen waren voor Congo, dan was er al vrede geweest. Voor het meisje – en vele andere kwetsbare mensen in nood – hoop ik vooral dat er iemand voor haar is die haar niet vergeten is. Iemand die haar helpt, een arm om haar heen slaat, die met haar bidt en huilt. Iemand die zorgt dat ze naar een dokter kan, naar een plek waar het even rustig is. Dat ze veilig water kan putten. Iemand die naar haar luistert. Zo klein begint vrede op plekken waar die heel ver weg lijkt.”
’Het gaat om de mensen die achter deze lijst schuilgaan’
Samen met jou
‘Samen kunnen we er zijn voor mensen die vergeten worden. Vergeet bij wijze van spreken de landen Congo, Syrië, Colombia, Zuid-Sudan en Jemen, maar vergeet de mensen die daar wonen niet’, zegt Edwin Visser.
Zo zijn we bijvoorbeeld Khaled Almagwari uit Jemen niet vergeten. In zijn dorp en regio Ash Shgaderah helpt ZOA inmiddels tientallen arme gezinnen met onder meer schoon drinkwater en cash. Met dat geld kunnen ze voedsel kopen. Khaled heeft behalve voedsel ook enkele schapen gekocht. “Zo heb ik melk voor mijn gezin en… Ali is niet meer ondervoed!”, zegt hij verheugd. Bovendien kan hij schapenmelk of producten daarvan verkopen, waarmee hij weer geld kan verdienen. “We hebben moeilijke jaren achter de rug, en we waren bijna verslagen door de omstandigheden en de wanhoop. Maar nu hebben wij weer hoop!”
Verantwoording
De Vergeten Lijst 2024 is een weging van de aandacht in de Nederlandse media en de zwaarte van een crisis – want als er weinig aandacht is voor een land waar weinig aan de hand is, hoort dat niet thuis in deze lijst. De aandacht van de media hebben we gemeten met behulp van Meltwater media monitoring software. Zo hebben we het aantal in de Nederlandse media gevonden online artikelen over een humanitaire crisis in een land geteld over heel 2023. De zwaarte van een crisis hebben we vastgesteld op basis van drie bronnen: INFORM severity index 2023 (dat is de internationale standaard voor de ernst van crises wereldwijd), Humanitarian Development Index (in hoeverre een land ‘ontwikkeld’ is) en het aantal mensen op de vlucht (zowel ontheemden in eigen land als vluchtelingen van buiten) volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR.
Wil jij weten wat jij kunt doen voor mensen in vergeten crisisgebieden? Ga naar zoa.nl/devergetenlijst
Een langer interview met Stefan Paas is te beluisteren in de ZOA-podcast. Ga naar een podcast-app of onze site zoa.nl/stefanpaas
Vluchtelingenkamp in Colombia
Drie generaties Van der Spek met hart voor ZOA
‘Het is geen verdienste dat mijn wieg hier heeft gestaan’
Hart voor het werk van ZOA is erfelijk, althans wel bij de familie Van der Spek. Opa Cor (87) werkte voor ZOA in Thailand, tv-persoonlijkheid Kees (59) won met een televisiequiz eens 18.000 euro voor ZOA en zijn zoon Joep (33) is net ZOAambassadeur.
TEKST KLAASJAN BAAS // BEELD ELISABETH ISMAIL
Reizen zit de familie Van der Spek in het bloed. Kees en Joep maken samen het RTL-programma Oplichters Aangepakt, waarvoor ze de hele wereld over vliegen. Cor werkte onder andere voor het ministerie van Buitenlandse Zaken. “We hebben door mijn werk als gezin veel gereisd”, zegt Cor. “Dat kan je wel zeggen”, springt Kees er meteen op in. “Ik ben geboren in Nazareth en ik heb een deel van mijn jeugd in Suriname en Burundi gewoond.”
Pensioen
Als Cor op 61-jarige leeftijd met pensioen gaat, voelt hij zich nog veel te jong om achter de geraniums te zitten. Hij meldt zich als vrijwilliger bij een aantal hulporganisaties om zijn kennis en ervaring in te zetten voor het goede doel. “ZOA reageerde meteen; er was met spoed een interim-manager nodig in Thailand. ZOA werkte daar in kampen met vluchtelingen uit Myanmar – dat heette toen nog Birma. Vanuit mijn werk bij het ministerie wist ik dat ZOA een van de efficiëntste noodhulporganisaties is. Maar liefst 94 procent van het geld wordt besteed aan directe hulp. En dat was hard nodig in Thailand, waar 140.000 vluchtelingen – waaronder 20.000 kinderen – in de kampen zaten. We hebben hen geholpen met onder andere drinkwater, voedsel, onderdak en onderwijs.”
‘ZOA is een van de efficiëntste noodhulporganisaties’
Quiz
“Ouwe Cor reisde met ma de wereld rond, haha. Ik weet nog dat ik dat heel stoer vond”, herinnert Kees zich. “Ik werkte toen
bij Peter R. de Vries als verslaggever. Van ZOA had ik nog nooit gehoord. Doordat pa voor ZOA ging werken, zag ik dat het een hele goede organisatie is. Wereldwijd komt bijna al het geld direct terecht bij vluchtelingen die alles kwijt zijn geraakt. Echt een christelijk uitgangspunt: geef veel weg, besteed het goed en houd er niks aan over.” Als Kees jaren later voor een goed doel meespeelt bij de televisiequiz Beat the Champions VIPs, is hij ZOA nog niet vergeten. “Ik koos voor ZOA, omdat mijn vader daarvoor gewerkt heeft. Ik won 18.000 euro voor het goede doel. Mooi hè?”
Halve marathon
Op het moment dat opa voor ZOA aan de slag gaat, is Joep acht jaar. Pas jaren later komt ZOA op zijn netvlies. “Ik was in een levensfase waarin ik zocht naar iets om meer te kunnen betekenen voor anderen”, vertelt hij. “Ik sprak daarover met mijn vader en hij zei: ‘Vraag opa eens naar ZOA.’ Opa Cor kwam toen bij me langs met een stapel ZOA-boekjes en folders. Hij vertelde over wat hij voor ZOA heeft gedaan en dat het geld daadwerkelijk bij de mensen terechtkomt.”
Joep wordt enthousiast door de verhalen van Cor en schrijft zich in voor de halve marathon van Amsterdam. Hij laat zich
sponsoren voor ZOA, waarbij hij gebruik maakt van zijn eigen en zijn vaders netwerk. Kees: “Dat zijn kleine dingen die ik kan doen. Ik heb meer dan 300.000 volgers op Instagram, dus dan heb je een flink bereik. Dat zal ik af en toe inzetten om Joep en ZOA te steunen.”
Sinds een paar maanden is Joep ambassadeur van ZOA. “Ik ben altijd hulpverlener geweest: ik heb twaalf jaar bij de politie gewerkt. Nu ik bij tv werk, merk ik dat ik meer bekendheid krijg en dat mijn bereik op sociale media groeit. Ik wil dat niet alleen gebruiken voor eigen gewin, maar er meer betekenis aan geven door het ook in te zetten voor ZOA – door mee te doen aan acties en door te vertellen wat ZOA doet. En wie weet kom ik voor Oplichters Aangepakt nog een keer in de buurt van een ZOA-project, dan ga ik het graag bezoeken.”
Wrang
Kees en Joep reizen over de hele wereld op zoek naar ‘boeven’ – zoals ze de oplichters consequent noemen. “We komen dan vaak in straatarme landen als Nigeria, Kameroen of Colombia”, vertelt Kees. “Het voelt best wrang dat we in Nederland rijke opgelichte mensen interviewen, waarna we naar arm Afrika gaan om iemand uit zijn huis te trekken en in de gevangenis te laten belanden. Dat doet soms pijn, maar we bereiken er ook wat mee door die tegenstelling op televisie te laten zien. Zo was ik een keer op pad met de vader van een jongen, die werd afgeperst vanuit Ivoorkust. Deze man was nog nooit buiten Europa geweest.
‘Vraag opa maar eens naar ZOA’
KEES VAN DER SPEK
Zijn ogen gingen open toen we door de arme buurten reden. Daar hebben mensen niks – hun enige lijntje met het rijke Westen is het internet. Ik heb best vaak medelijden met de ‘boef’.”
Joep herkent die enorme tegenstelling tussen onze welvaart en de uitzichtloosheid op veel andere plekken in de wereld. “Als ik land op Schiphol, realiseer ik me keer op keer: wij wonen in één van de beste landen ter wereld. Toch klagen we over alles en stemmen we op partijen die onze welvaart niet willen delen met anderen. Het is toch geen verdienste dat onze wieg toevallig hier heeft gestaan?”
Beluister het hele gesprek in onze podcast op zoa.nl/drie-generaties
Ondertussen in…
…Sudan, Gaza en Oekraïne. De aandacht hiervoor in de media is soms meer, dan weer wat minder. Maar de nood blijft onverminderd groot. Hoe helpt ZOA in deze gebieden?
TEKST ANNEKE BOLT // BEELD LIEUWE SIEBE DE JONG, ZOA
Sudan
Tot april 2023 werkte ZOA in Sudan aan wederopbouw. Na het uitbreken van het conflict tussen rivaliserende groepen en het nationale leger verleent ZOA ook noodhulp.
De oorlog in Sudan is ingrijpend. Bijna 18 miljoen mensen zijn er niet zeker van dat ze morgen iets te eten hebben: dat is 37 procent van de Sudanese bevolking. Bijna 7 miljoen van hen balanceert op het randje van acute hongersnood. “Dit komt onder meer door het gemiste plantseizoen in 2023, een slechte oogst als gevolg van het conflict, wijdverspreide onveiligheid, hoge inflatie en nauwelijks toegang tot humanitaire hulp”, vertelt Mahlet Tekalegne, programmadirecteur van ZOA in Sudan. Ook is er dringend behoefte aan water, sanitaire voorzieningen en medicijnen. “In de verzamelcentra voor ontheemden gaan steeds meer epidemieën rond. Met name vrouwen en kinderen hebben dringend bescherming nodig”, zegt Mahlet.
Hulp hard nodig
Vanwege het geweld in de hoofdstad Khartoem verplaatste ZOA het hoofdkantoor in Sudan naar het oosten van het land, waar het rustiger is. Lokale medewerkers uit Khartoem zijn daarnaartoe gevlucht. ZOA heeft zijn strategie aangepast en biedt nu noodhulp in de staten Gedaref, Al-Jazira, Zuid-, Oost- en Noord-Darfur. Gemakkelijk gaat dat niet. De oorlog is met name in Darfur erg heftig. Daardoor is bijvoorbeeld communicatie beperkt mogelijk en zijn activiteiten van de overheid, markt en het bankwezen verstoord. “De uitdagingen zijn enorm, maar de nood ook”, zegt Mahlet. “De hulp die we bieden, is hard nodig.”
Van wederopbouw naar noodhulp
Gaza
Recht op hulp
De brute aanval van Hamas op 7 oktober 2023 bracht het Palestijns-Israëlische conflict in een ongekend moeilijke fase. Het leed aan beide kanten is enorm. De humanitaire nood in Gaza is het grootst. Daarom besloot ZOA juist daar in actie te komen.
Twee miljoen mensen in nood, op een oppervlakte van twee keer Texel, volledig afgesloten van voorzieningen. “Ik heb al veel meegemaakt als noodhulpverlener bij ZOA”, vertelt Hielke Zantema. “Maar dit overtreft alles. Als humanitaire organisatie kunnen we in zo’n situatie gewoon niet wegblijven. Wij moeten zijn waar de nood het grootst is.”
Kerken
Via de christelijke organisatie iTrust.One, samen met lokale kerken en individuen, is het gelukt om in het afgelopen half jaar tienduizenden maaltijden uit te delen. “Het zijn kleinschalige distributies van voedsel, dat nog in Gaza
Oekraïne
Herstel van huizen en inkomens
In het door oorlog verwoeste Oekraïne helpt ZOA inwoners in vier gebieden met herstel van huizen en levensonderhoud.
“Het begon allemaal in de westelijke stad Uzgorod”, vertelt Anne Dinkelman, programmamanager voor ZOA in Oekraïne. Zij ging daar aan de slag, toen ZOA er al bezig was om ontheemden uit bezette gebieden in het oosten te ondersteunen met geld. Daarmee konden deze vluchtelingen in hun eerste levensbehoeften voorzien. Intussen had ZOA ook de enorme behoefte aan het herstel van woningen rond de noordelijke stad Chernihiv in kaart gebracht. Honderden kwetsbare mensen maakten gebruik van de financiële steun die ZOA bood bij het opknappen van hun huizen.
“Inmiddels zijn er in Uzgorod nog steeds ontheemden die niet terug kunnen naar hun eigen streek. We helpen hen met het vinden van manieren om een inkomen te verdienen, bijvoorbeeld door een klein bedrijf op te zetten”, vertelt Anne. “Op het plat-
verkrijgbaar is”, legt Hielke uit. “Het is nog niet mogelijk om iets van buiten naar binnen te krijgen. Maar af en toe kan toch wat geoogst worden, of wordt een schaap of koe geslacht.”
Om in de toekomst op grotere schaal hulp te kunnen verlenen, heeft ZOA nu een proces van lokale registratie in gang gezet. “De noden zijn enorm”, zegt Hielke. “In elke oorlogssituatie hebben burgers recht op hulp, ongeacht hun achtergrond. ZOA kiest geen partij door de mensen in Gaza te helpen. Wij zijn pro-vrede en pro-mens. Ik hoop dat we op steun van onze achterban mogen blijven rekenen bij de uitvoering van ons humanitaire mandaat.”
teland rond Chernihiv helpen we mensen om zelfvoorzienend te worden met kleine boerenbedrijven.”
Hun verhaal
Begin vorig jaar opende ZOA een kantoor in het zuidoosten van het land, dat toen net bevrijd was. Anne leidt daar nu twee teams, die vanuit de steden Kryvy Rih en Mykolaiv mensen financiële ondersteuning bieden bij het herstel van hun woningen en opbouwen van hun bestaan. “Los van de hulp die we bieden, voelen mensen zich gesteund door onze aanwezigheid”, zegt ze. “Vaak zijn ze alleen al blij dat ze hun verhaal kunnen vertellen.”
Noodkreet uit Zuid-Sudan:
‘Geef ons alsjeblieft voedsel!’
De wanhoop groeit met de dag in Zuid-Sudan, waar miljoenen mensen honger hebben. Ook in buurlanden Sudan en Ethiopië is er hongersnood. “Mensen leven op de rand van de dood”, zegt ZOA-noodhulpcoördinator Kees-Jan Hooglander geëmotioneerd.
Terug van een reis naar Zuid-Sudan is Kees-Jan Hooglander ondersteboven van wat hij daar zag. “Mensen vertelden mij dat ze al dagen niet gegeten hebben, ’s ochtends een kopje thee drinken en het daarmee de hele dag moeten doen.”
Al jarenlang hebben Zuid-Sudanezen te maken met enorme droogte in het ene deel van het land en overstromingen in andere delen – wat de laatste jaren is verergerd door de klimaatcrisis. Daarnaast woeden conflicten in het hele land. Deze verschillende factoren zorgen onder meer voor misoogsten en daardoor honger bij grote delen van de bevolking. Hun situatie is dramatisch verergerd door de komst van veel mensen uit Sudan, die de oorlog daar ontvluchten. “De situatie is erg schrijnend”, zegt Kees-Jan.
‘Mensen leven de hele dag op een kopje thee’
Kees-Jan Hooglander, ZOA-noodhulpcoördinator
Alarmbellen
Wanneer is er sprake van een hongersnood? Kees-Jan legt uit: “Internationaal kijken overheden en hulporganisaties in welke landen en gebieden voedseltekorten zijn. Dit wordt bijgehouden met een soort meetlat: de IPC-score. Begin dit jaar gingen alle alarmbellen af, vooral voor de regio Aweil, in het noorden van Zuid-Sudan. In de periode april tot en met juli, als het graan van de vorige oogst op is en de nieuwe oogst er nog niet is, zit dit gebied in fase IPC5, die van catastrofe ofwel hongersnood. Als we niets doen, gaan er onherroepelijk veel doden vallen, ook in omliggende regio’s. Mensen smeekten mij: ‘Geef ons alsjeblieft voedsel, dan kunnen we het mogelijk overleven.’”
Radeloosheid
Het noodhulpteam van ZOA gaat altijd ter plekke poolshoogte nemen voordat noodhulp wordt verstrekt. Dus reisde Kees-Jan af naar Aweil om te onderzoeken hoe groot de nood is. “Samen met lokale collega’s verzamelden we data en hoorde ik verhalen uit de eerste hand. Helaas werden we bevestigd in wat we al hadden gehoord: de situatie is heel erg schrijnend. De grond is daar kurkdroog en er is heel veel honger. Het spreekwoordelijke water stond bij mensen tot aan de lippen. Ik las de wanhoop in hun ogen. Er is enorm veel behoefte aan onder andere voedsel en schoon drinkwater.”
Vluchtelingen uit Sudan
Intussen komen er steeds meer monden bij om te voeden, namelijk die van vluchtelingen uit Sudan. Vaak gaat het om mensen die in Zuid-Sudan zijn geboren en nu terugkeren naar hun geboorteland. Veel Zuid-Sudanezen zitten echter niet op deze vluchtelingen te wachten. Kees-Jan vertelt: “Ik hoorde verhalen van volwassenen en kinderen die in elkaar zijn geslagen en worden weggejaagd bij bijvoorbeeld waterpunten en van markten, omdat er al zo weinig is. Een Sudanese vrouw probeerde een jerrycan met water voor 20 cent op de markt te verkopen, maar werd eraf getrapt. Letterlijk.”
Achai Makwat Dong vertelt: ‘Ik ben uit Sudan teruggekomen met acht kinderen, maar heb in Zuid-Sudan nergens een plek om te slapen, dus we slapen buiten. Ik heb niets om in te koken, maar ik heb ook niets óm te koken.’
“Dat raakte mij misschien nog het meest: de radeloosheid van al die mensen die niets meer hebben”, vervolgt Kees-Jan. “Daarom wil ZOA directe noodhulp geven om levens te redden. Daarnaast zetten we ook in op langdurige impact, zoals het aanleggen van nieuwe waterbronnen en het uitdelen van landbouwgereedschap en zaaizaad. Inmiddels heeft ZOA met de eerste donaties een begin gemaakt met het uitdelen van voedselpakketten. Geef je ook? Elke bijdrage is van levensbelang!”
Kijk op onze site voor meer info over Zuid-Sudan en wat jij kunt doen.
“De ellende die ik in Zuid-Sudan heb gezien, tart elke beschrijving. De wanhoop, het verdriet, het leed, echt ongelofelijk”, zegt Piet Mars van AFAS Software. Ook is hij bestuurslid van stichting Pharus. Hij reisde af naar Zuid-Sudan. Pharus draagt nu bij aan het werk van ZOA om de nood in dit geteisterde land te lenigen. Lees zijn verhaal op onze site:
Merel Verbeek in Jemen:
‘Jemenieten lijden écht’
“In Jemen blijft het leven verschrikkelijk moeilijk”, vertelt ZOA-medewerker Merel Verbeek in de hoofdstad Sana’a. Terwijl de hele wereld dagelijks kijkt naar de gespannen situatie in de Rode
Zee, hebben 18,6 miljoen Jemenieten humanitaire hulp nodig.
Er is in media weinig aandacht voor de nood van de Jemenitische bevolking, wel voor de crisis op de Rode Zee, bij Jemen. Hoe komt dat volgens jou?
“Dat nieuws verkoopt gewoon beter: ‘rebellen’ die schepen bombarderen, wat het internationale transport beïnvloedt. Daardoor lopen onze bestelde producten uit Zuidoost-Azië vertraging op. Maar verder is Jemen voor veel mensen een ver-van-mijn-bedshow. Persoonlijk vind ik dat erg, want er is heel veel nood en er zijn hier veel ontheemden. Dat komt onder andere door de ernstige overstromingen vorig jaar, door conflicten tussen Noorden Zuid-Jemen en door bombardementen van buitenlandse mogendheden.”
Wat is de nood in Jemen?
“Meer dan 6,7 miljoen mensen in Jemen hebben geen onderdak, miljoenen kinderen gaan niet naar school en 17,4 miljoen mensen hebben dringend behoefte aan schoon water en sanitaire voorzieningen. Ook is er heel veel honger, vooral in de dorpen waar mensen arm zijn.”
Wat kunnen wij doen om ze niet te vergeten?
“Allereerst bidden. Daarna het nieuws over deze nood blijven delen en vervolgens geven. Als ZOA maken we ons al jarenlang sterk voor bijvoorbeeld schoon drinkwater, watersystemen
die regenwater kunnen opvangen en sanitaire voorzieningen. Kwetsbare gezinnen ontvangen zaden en gereedschap om zelf groenten te verbouwen. Ook voorzien we in lokale werkgelegenheidsprojecten. Zo krijgen arme gezinnen de kans om geld te verdienen én tegelijk worden basisvoorzieningen hersteld. ZOA ondersteunt gemeenschappen in de opbouw van scholen, watersystemen, wegen en irrigatiekanalen.”
Waarom?
‘Er is heel veel honger, vooral in de dorpen’
Merel Verbeek, ZOA-medewerker in Jemen
“We mogen de Jemenieten niet vergeten, want ze lijden écht. Ze gaan door de zware molen van het leven, maar ze zijn sterk en veerkrachtig en maken er het beste van. Zij hebben niet direct uitzicht op een goede toekomst, maar ze laten hun hoofd niet hangen. Ik hoop en bid dat er herstel voor het hele land komt.”
Lees meer over Jemen op onze site: zoa.nl/wat-is-er-aan-de-hand-in-Jemen
TEKST MONIQUE BOOM // BEELD ZOA, AYMAN FUAD
Achter de cijfers
Niet elke crisis in de wereld krijgt evenveel aandacht in de Nederlandse media. Daardoor weet je wellicht niet dat 74 procent van de Syriërs onvoldoende te eten heeft, dat in Colombia meer Venezolaanse vluchtelingen binnenkomen dan het land aankan (1,7 miljoen), en dat gewapende groepen in Nigeria grote gebieden bijzonder onveilig maken. Maar wie zijn de mensen achter de cijfers? Drie portretten.
TEKST THIRZA WILLEMSEN
BEELD LIEUWE SIEBE DE JONG, BBOTHFOTOGRAPHY.COM
Aisa Modu Aisami
De gewapende groepering Boko Haram viel het dorp van Aisa Modu Aisami in Nigeria aan, het land dat op plaats 8 van de Vergeten Lijst staat. Iedereen vluchtte, behalve de zeer oude Aisa, want rennen was voor haar geen optie meer. Vanuit haar schuilplaats zag ze hoe de strijders dorpsbewoners en militairen naar het dorpsplein brachten. “Van een deel werden de armen en hoofden afgehakt, de rest werd doodgeschoten terwijl ze op hun buik lagen”, vertelt ze. Nu zit ze hier, aan de rand van het vluchtelingenkamp Gongulong, in een provisorisch hutje. Hongerig, helemaal alleen en diep getraumatiseerd. Voor haar en vele andere ontheemden is ZOA er met bijvoorbeeld schoon drinkwater en voedsel.
Elida Sabino Uriana
De 9-jarige Elida Sabino Uriana en haar vijf broers uit Irraipa (Colombia) moesten kilometers lopen om aan water te komen. “Door de droogte liepen we elke dag meer dan vijf uur om water te halen”, zegt Elida. “We hadden ezels om meer water te kunnen vervoeren. Maar mensen van buiten onze gemeenschap hebben ze vermoord, voor het vlees.” In Colombia, plaats 2 op de de Vergeten Lijst, helpen we zowel vluchtelingen uit Venezuela als de Colombianen die hen opvangen. Door het installeren van een ontziltingsinstallatie is schoon drinkwater nu binnen handbereik!
Het land van Mohammad Moustafa (38) in Syrië bracht te weinig eten op voor hem en zijn gezin. “Mijn land was als woestijn”, vertelt Mohammad. “Ik werkte dag en nacht, maar er groeide niks. Ik was afhankelijk van de regen.” En die viel mondjesmaat. Ruim 15 miljoen mensen in Syrië – plaats 4 op de Vergeten Lijst – leven in diepe armoede. ZOA geeft noodhulp, maar richt zich ook op het herstel van levensonderhoud. Mohammad krijgt hulp bij het opzetten van een irrigatiesysteem, waardoor hij meer kan oogsten. “Dan staan de velden weer in bloei en heb ik meer opbrengst!”, zegt hij verheugd.
Mohammad Moustafa
Achterban in actie
School doet mee aan One two tree
“Met honderd leerlingen les krijgen, in de klas of buiten onder een boom. In sommige landen is dat heel gewoon. Niet omdat ze dat graag willen, maar omdat de scholen te klein zijn of omdat er zelfs geen school is! Wij gunnen alle kinderen goed onderwijs. Daarom komen we, in de weken voor Pasen, samen met hulporganisatie @zoa_nl in actie”, zo berichtte Kindcentrum Goejanwelle in Gouda op sociale media. Ze deden mee aan het
ZOA ontvangt afscheidsgift
Wat een geweldige actie! Wim Notenboom van Hoek en Blok Accountants, Belastingadviseurs en Juristen in Sliedrecht ging eind december met pensioen. Hij gaf aan geen afscheidscadeaus te willen, maar eventuele giften van klanten en relaties voor ZOA waren welkom. Maar liefst €4.250,- is opgehaald. Wim vertelt: “Het is een prachtig bedrag dat mijn klanten hebben gegeven voor mensen in nood. We leven hier in het Westen relatief goed, de meesten zonder zorgen over huisvesting en eten. Maar elders is de armoede enorm. De hele wereld lijkt op drift te zijn, denk aan crisissen en conflicten in Afrika, het Midden-Oosten en Oekraïne. Dan is het fijn om iets te kunnen doen voor slachtoffers van rampen en oorlogen.”
ZOA-scholenproject ‘One two tree’. Kinderen deden klusjes voor familie en vrienden in ruil voor een bijdrage. Kinderen van groep 1/2b verkochten kunst aan hun ouders op school, inclusief drankjes en koekjes. Inmiddels is €2.666,- opgehaald! Hiervan kunnen bijvoorbeeld rugzakken en schriftjes worden gekocht voor kinderen in landen waar ZOA werkt. Hartelijk dank leerlingen van Goejanwelle!
Wil jij ook in actie komen? Ga naar kominactievoorzoa.nl
Wil je meer informatie over dit ZOA-project? Ga dan naar zoa.nl/one-two-tree
ZOA-collecte: een uniek middel om je in te zetten
“Ik kan vluchtelingen niet ter plekke helpen, maar zo kan ik wel mijn tijd en energie steken in werk dat door ZOA in crisisgebieden wordt gedaan”, zegt collecteorganisator Marije van Ulden. Al zo’n zeven jaar organiseert Marije de ZOA-collecte in Apeldoorn, samen met haar zus. En ook dit jaar sloegen ze de handen ineen. Marije is moeder van vier kinderen en werkt in de zorg. Een collecte organiseren is voor haar een vorm van vrijwilligerswerk dat ze goed vanuit huis kan doen. “Het is een mooie manier om betrokken te zijn bij mensen op de vlucht”, vertelt ze gepassioneerd. ZOA is enorm dankbaar voor haar inzet en die van duizenden anderen, die dit jaar de collecte hebben georganiseerd en/of gelopen.
Wil jij ook op die manier je steentje bijdragen? Ga naar zoa.nl/collecte. Het hele verhaal van Marije lezen? Scan de QR!
Bootvluchteling My Huynh:
Christian (13) treedt op voor mensen in nood
“Ik vond het heel verdrietig dat kinderen hun familie kwijt waren en dat er geen eten of drinken was na de aardbeving in Marokko en de overstromingen in Libië. Daarom gaf ik benefietconcerten”, vertelt de jonge, getalenteerde pianist Christian Gilissen (13) uit Berlicum. Eén van die benefietconcerten was voor ZOA, waarvoor hij optrad in dorpshuis de Moerkoal in Middelrode. De opbrengst was maar liefst 700 euro. Dankjewel Christian! Het talent van Christian is niet ongemerkt gebleven.
Hij heeft vijf internationale prijzen en een plekje op het conservatorium gekregen. Toch is hij heel bescheiden daaronder. Zo gaf hij – om ervaring voor een groot publiek op te doen – vorig jaar op zijn twaalfde zestig gratis concerten in diverse verzorgingstehuizen. Zijn plannen voor de toekomst? “Dat ik een goed mens ben en blijf en zoveel mogelijk mensen kan helpen, zoals mijn ouders mij hebben geleerd. Ook wil ik een hele goede pianist zijn.” Veel succes!
‘Door hulp voor ons gezin kan ik er nu voor de ander zijn!’
“Ik ben een bootvluchteling uit Zuid-Vietnam”, schrijft My Huynh ons. “Vorig jaar las ik het artikel in ZOA Magazine over het ontstaan van ZOA, en dacht na over de reis die mijn familie heeft afgelegd.”
“In 1979 zijn wij gevlucht in een klein bootje met ongeveer tweehonderd mensen, waaronder ons gezin met acht kinderen. De jongste was 4, ik was 6 en de oudste 18 jaar. Ik kan me nog herinneren dat ik vele lagen kleding aanhad, waar ik het heel warm van kreeg. Het was overvol benedendeks. Het moet een verschrikking zijn geweest, zo zonder water of wc. Iedereen was ziek. We mochten niet naar boven om een luchtje te scheppen. Tijdens de tocht werden we beroofd door piraten. Sterke mannen aan boord wisten hen op afstand te houden van de vrouwen en kinderen. Na drie dagen op zee kwamen we aan in het vluchtelingenkamp op het eiland Pulau Bidong. Door-
dat wij een groot gezin hadden, verbleven we daar noodgedwongen langer dan de meeste gezinnen. Mijn vader wilde graag naar Amerika (het enige land dat hij kende van de oorlog), maar mijn moeder was erg ziek en we konden het ons niet veroorloven om nog langer te wachten. Veel mensen in het vluchtelingenkamp waren namelijk overleden door ziektes, die veroorzaakt waren door armzalige hygiënische omstandigheden en gebrek aan eten. Na zes tot acht maanden kregen we bericht dat we naar Nederland konden gaan.
Ik wil ZOA van harte danken voor alle zorg aan vluchtelingen wereldwijd,
toen en nu, met name de oprichters de heer Van der Velde, Dijksterhuis en Van Houdt. Zij kwamen op voor vluchtelingen in 1973, die toen door iedereen vergeten waren. Dat is enorm waardevol. Door alle hulp aan ons gezin kan ik nu zeggen: ik ben er voor de ander!”
Wil je weten hoe het My Huynh in Nederland is vergaan? Lees dan haar hele verhaal op onze site:
Gerrit ter Haar laat na aan ZOA:
‘Mijn
leven wil ik goed afsluiten’
“Mijn leven wil ik goed afsluiten. En daar hoort het opstellen van een testament bij”, zegt Gerrit ter Haar. Een deel van zijn erfenis gaat naar ZOA. “Ik laat graag na aan mensen die dit het hardst nodig hebben.”
TEKST MONIQUE BOOM // BEELD HENRIEKE VAN ASSEN
Bij ZOA vinden we het altijd heel bijzonder en waardevol als iemand besluit (een deel van) zijn vermogen na te laten aan ZOA. Het getuigt van een enorme betrokkenheid en liefde voor mensen in nood. Dat is voor Gerrit ter Haar niet anders. “Ik ben telkens weer positief verrast hoe ZOA te werk gaat en mensen weet te bereiken die werkelijk niets meer hebben. Soms gaat het om schoon drinkwater en voedsel, de andere keer om onderwijs of landbouwactiviteiten. Ik vind het elke keer geweldig om te lezen waar mijn geld aan wordt besteed.”
Verantwoordelijkheid
Zijn bewogenheid met de medemens in nood heeft ertoe geleid dat hij en zijn (inmiddels overleden) vrouw een testament hebben opgesteld, waarin ook ZOA is opgenomen. Het echtpaar won advies in bij vrienden, die tevens als executeurs zijn benoemd. Het opstellen van een testament bij de notaris was dus een heel bewuste keus. Gerrit zegt: “Mijn leven op deze wereld wil ik goed afsluiten. Ik wil een ander niet opzadelen met moeilijke keuzes over waar mijn vermogen na mijn overlijden naartoe moet gaan. Die verantwoordelijkheid ligt bij mijzelf en die wil ik ten volle nemen.”
Gloeiende plaat
Wat Gerrit momenteel het meest raakt, zijn kwetsbare mensen in nood op het Afrikaanse continent. “De laatste tijd ben ik me er sterk van bewust dat juist in die delen van de wereld waar de nood al hoog is, nu ook klimaatverandering genadeloos toeslaat, bijvoorbeeld door ernstige droogte of overstromingen. Daarom laat ik mijn vermogen graag na aan mensen die dit het hardst nodig hebben. En ook al is het misschien een druppel op de gloeiende plaat, alle beetjes samen vormen een plas – van ontwikkeling, hoop en perspectief.”
Daarom doet Gerrit een sterk appel op wie een testament overweegt op te stellen: “Probeer je nalatenschap te regelen nu het nog kan en wacht niet tot je sterfbed. Nú kun je nog besluiten naar wie of welke stichting je vermogen toegaat. Het geeft mij in elk geval veel rust dat ik mijn verantwoordelijkheid hierin genomen heb.”
Overweeg jij net als Gerrit na te laten aan ZOA? Neem dan vrijblijvend contact op met Yolenta Pater, 06 5582 0718, y.pater@zoa.ngo of bestel onze brochure op zoa.nl/nalaten
ZOA-medewerkers uit crisisgebieden schrijven
een column over hun werk. Dit keer Mahlet Tekalegne (34), programmadirecteur van ZOA in Sudan, tijdelijk vanuit Ethiopië.
‘Samen brengen we hoop’
Nieuw in ZOA Magazine!
Hoop brengen aan slachtoffers van conflicten, vervolging en natuurrampen. Dat ik daar met mijn werk aan mag bijdragen, inspireert me enorm. Zeker nu in Sudan, waar de nood heel groot is.
Mijn passie ligt in het verbeteren van de kwaliteit van ons werk. Zo kunnen we hulp bieden waar het echt nodig is en aan wie het echt nodig heeft. Maar gemakkelijk is dat meestal niet.
Ruim een jaar geleden brak er oorlog uit in Sudan. Sinds die tijd doe ik mijn werk niet meer in Sudan zelf, maar vanuit Ethiopië, mijn geboorteland. Dit brengt soms flinke uitdagingen met zich mee, bijvoorbeeld omdat ik het team in Sudan niet dagelijks kan spreken. Ook is het lastig dat we de gemeenschappen die we helpen, niet kunnen bezoeken.
Ik woon in Ethiopië, werk voor ZOA in Sudan en krijg steun vanuit het hoofdkantoor van ZOA in Nederland. Dat lijkt ingewikkeld, maar het valt gelukkig mee. In mijn zes jaar bij ZOA heb ik het werken voor deze organisatie als heel positief ervaren. De projecten in Sudan liggen me na aan het hart en ik vind het geweldig om hiervan deel uit te kunnen maken. Ik voel me gesteund in mijn aandeel in het werk, dat van levensbelang is voor veel Sudanezen.
Heel veel mensen in Sudan zijn op de vlucht geslagen voor geweld.
De meesten van hen verblijven nu ontheemd in andere delen van het land. Levensreddende hulp is dringend nodig. Maar de oorlog in Sudan duurt al meer dan een jaar en de internationale media-aandacht is afgenomen. Helaas zijn de beschikbare middelen onvoldoende om zelfs maar een kwart van de behoeften van ontheemden, vluchtelingen en gastgemeenschappen in het land te dekken.
Daarom is het zo belangrijk dat ZOA een achterban heeft in Nederland, die ruimhartig geeft om mensen in nood te helpen. Bijvoorbeeld met water, voedsel en sanitaire voorzieningen. Samen kunnen we een aanzienlijke impact hebben op de levens van vrouwen, mannen en kinderen in Sudan. Samen kunnen we hoop brengen! Ik hoop dat dit vooruitzicht ook jou mag inspireren.
ZOA nieuwtjes
Opbrengst collecte
Heb jij enthousiast gecollecteerd voor ZOA? Dat was de moeite waard, want de jaarlijkse ZOA-collecte heeft het voorlopige bedrag van €828.000,opgeleverd! Houd onze sociale media in de gaten voor de definitieve opbrengst. Alle vrijwilligers hartelijk dank!
High tea bij ZOA
ZOA in cijfers
In welke landen bereikten we in 2023 de meeste mensen? Wat deden we daar precies, hoeveel mensen gaven een gift en in welke media sprongen we eruit? Lees het allemaal in ons jaarverslag! Ga naar zoa.nl/jaarverslag
Zien we jou ook op New Wine?
Van 20 tot en met 26 juli vindt de zomerconferentie New Wine in Liempde plaats. Ook ZOA is weer aanwezig. Bezoek onze stand en kom er via onze experience achter waarom ZOA werkt in ‘vergeten crises’. Hoe is het voor mensen die een oorlog of ramp moeten overleven, waarbij de wereld hen lijkt te vergeten? Op het ZOA Zomerpodium zijn leuke activiteiten georganiseerd, zoals een workshop Colombiaanse armbandjes maken. Of ga de strijd aan met andere families in ZOA’s Zomerquiz. We zien je graag op New Wine!
Op woensdagmiddag 12 juni vindt van 14.00 tot 16.00 uur in Apeldoorn een bijeenkomst plaats voor iedereen die geïnteresseerd is in nalaten. Heb jij ZOA al opgenomen in je testament, overweeg je dit of wil je gewoon meer informatie? Meld je dan nu aan bij Yolenta Pater, y.pater@zoa.ngo of 06 5583 0718. De koffie met lekkernijen, speciaal gebakken door ZOA-collega’s, staat klaar. Van harte welkom!
Joep zet zich in voor ZOA
Joep van der Spek, die samen met zijn vader Kees werkt voor het tv-programma Oplichters Aangepakt, is sinds kort ambassadeur voor ZOA. “Nu ik bij tv werk, merk ik dat ik meer bekendheid krijg en dat mijn bereik op sociale media groeit. Ik wil dat niet alleen gebruiken voor eigen gewin, maar er meer betekenis aan geven door het ook in te zetten voor ZOA”, zegt hij. Meer over hem kun je lezen in een interview op pagina 11 in dit magazine.
Ondernemen met impact
‘Je hoeft het leed niet naast je neer te leggen’
“Je hoeft niet machteloos toe te kijken naar het leed op deze wereld. Je kunt mensen helpen door samen met andere ondernemers een mooi project neer te zetten”, zegt Remmelt Veenstra (76) uit Leersum gepassioneerd. Hij was ruim twintig jaar ZOA Business Ambassador (ZBA).
TEKST MONIQUE BOOM // BEELD PRIVÉ
Bij aanvang van het gesprek geeft Remmelt aan dat het niet om hem zou moeten gaan, maar om de mens in nood en over het delen van wat je hebt. “Ik moet daarbij denken aan de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan (Lukas 10:25-35), waarbij deze persoon uit zijn comfortzone stapt en iemand langs de kant van de weg helpt. Niet vanzelfsprekend, want hij had immers zelf ook beroofd kunnen worden. Maar hij nam het besluit en deed het.”
Tsunami
‘Zoveel crises in de wereld, dat kun je toch niet negeren?’
Remmelt Veenstra, ZBA
Ruim vijftig jaar zat Remmelt in het kruideniersvak. Hij was onder meer franchisenemer van Albert Heijn. In 2005 werd hij lid van het ZOA Business Network. “ZOA kende ik al van huis uit, sinds 1973. Maar ik raakte pas goed bij ZOA betrokken door de tsunami in Zuidoost-Azië in 2004. Eerder dat jaar was ik op vakantie naar Sri Lanka geweest en bij het zien van zoveel leed door de vloedgolf, besloot ik een donatie te geven aan ZOA. Niet lang daarna werd ik benaderd om ZOA Business Ambassador te worden. Ik richtte een fonds op, en met een gedeelte van de winst uit mijn bedrijf zijn door de jaren heen projecten van ZOA gefinancierd.” Bijvoorbeeld een vissersproject en melkveehouderijproject in Sri Lanka.
Genieten
Nu had Remmelt kunnen denken: ik heb hard gewerkt voor mijn succes, dus waarom zou ik er niet zelf van genieten? “Ja, dat hoor ik anderen nog steeds weleens zeggen. Maar er zijn ook
mensen die hard werken en niet de mogelijkheden hebben (gekregen) om verder te komen. Het emotioneert me dat er heel veel mensen op deze wereld zijn, die nauwelijks kunnen overleven. Je hoeft maar de krant open te slaan en je weet niet waar je moet kijken: zoveel crises. Dat kun je toch niet negeren?”
Remmelt vervolgt: “Je kan het leed van de wereld niet op je schouders nemen, maar door je te focussen op een project, hoef je het leed niet naast je neer te leggen. Wat is mooier om met je talenten en mogelijkheden mensen in nood te helpen, samen met andere gedreven ZBA’s?”
Wil je net als Remmelt ondernemen met impact? Als ZOA Business Ambassador ben je, samen met andere ondernemers, direct betrokken bij een eigen project. Ga naar zoa.nl/ ondernemers, waar je ook het uitgebreide verhaal van Remmelt kunt lezen.
Remmelt (midden) op één van zijn projectbezoeken in Sri Lanka
Mona Zakaria vlucht voor de oorlog in Sudan
Mona Zakaria (31) en haar gezin vluchtten weg voor het verschrikkelijke geweld in haar land Sudan, maar onderweg stapelde het leed zich op traumatische wijze op. Haar vluchtverhaal is dan ook schrijnend: ze verloor haar tienjarige zoontje in een wildkolkende rivier, haar andere kinderen werden gemarteld en zelf werd ze verkracht. Door de constante dreiging van de vechtende partijen in en rond bewoonde gebieden, was Mona genoodzaakt maandenlang door de woestijn te zwerven. Zij en haar kinderen leefden van blaadjes van de bomen. Na negen maanden vluchten, kwam Mona uitgeput met haar kinderen aan in een relatief veilig vluchtelingenkamp. “Ik wil dat de hele wereld mijn verhaal hoort.”
Meer over Mona kun je lezen op zoa.nl/mona TEKST EN BEELD LIEUWE SIEBE DE JONG
‘We moesten bladeren eten om te overleven’
Nieuwe hoop voor Irak
Als reactie op het enorme leed en de verwoesting die terreurgroep IS veroorzaakte, begon ZOA in 2014 met het verlenen van hulp in Irak. Nu, tien jaar later, beëindigen we daar ons werk, omdat ons mandaat erop zit. ZOA-programmadirecteur Edwin Visser zegt met dankbaarheid: “Honderdduizenden mensen in Irak hebben we nieuwe hoop mogen geven.”
Ontheemden van Iraakse oorlogen en de bezetting van IS, Syrische vluchtelingen, mensen die na hun vlucht terugkeerden naar huis en gastgemeenschappen: voor hen was ZOA er met noodhulp en bij de wederopbouw van hun bestaan. Dit deden we sámen met de bevolking in Koerdistan, Mosul, Hamdaniya, Bagdad en Anbar.
Brood bij de bakker
ZOA begon in de vlakten van Nineve met het geven van voedsel, schoon drinkwater, sanitaire voorzieningen, geld en onderdak aan ontheemden, die op de vlucht waren geslagen voor IS. Na de bevrijding van Mosul in 2017 hielp ZOA bij de heropening van een bakkerij, op dat moment de enige plek in West-Mosul waar je brood kon kopen. Dit markeerde het begin van de ondersteuning van mensen die terugkeerden. Zo hielpen we ondernemers om hun bedrijfjes te heropenen, waardoor de lokale economie een nieuwe impuls kreeg. “De derde en meest beslissende mijlpaal was ZOA’s initiatief
voor duurzaam herstel van levensonderhoud en vredesopbouw. Daarbij werden boeren, schoolkinderen, leraren, ouders en voogden getraind op het gebied van (klimaatbestendige) landbouw, psychosociale ondersteuning en het voorkomen van extreem geweld”, vertelt John Panga, tot voor kort directeur van ZOA in Irak.
‘Onze aanwezigheid gaf hoop te midden van verwoesting’
John Panga, oud-directeur ZOA in Irak
Waardigheid
De mentale impact hiervan is niet te onderschatten, geeft John aan. “Als Irakezen ons logo zagen, wisten ze dat mensen in Nederland aan hen dachten en om hen gaven. We toonden ons medeleven, verleenden hun waardigheid en hielpen zoals we onszelf zouden helpen. Onze aanwezigheid gaf écht hoop te midden van verwoesting. Ook zette ZOA zich in
voor kinderen die tijdens het conflict geboren waren en kinderen die trauma’s hebben opgelopen. ZOA creërde één van de eerste kindvriendelijke ruimtes in het westen van Mosul, na de bevrijding in 2017. Activiteiten in die centra hielpen kinderen hun trauma’s te verwerken.”
John heeft heel veel Irakezen ontmoet die van die hoop kunnen getuigen. “Ik ontmoette twee jaar geleden een boer in het zuiden van Bagdad. Hij klaagde: niets deugde meer en hij gaf het boeren bijna op. Maar ZOA trainde hem in moderne irrigatiemethoden. Hij kreeg een irrigatiepakket en Nederlandse pootaardappelen, en werd gekoppeld aan een aardappelchipsfabriek waar hij zijn oogst met goede winst kon verkopen. Toen ik hem laatst bezocht, zei hij dat hij weer perspectief zag!”
Een ander voorbeeld. “Tijdens een afscheidsfeestje van ZOA ontmoette ik een leraar uit Mosul. Hij had nooit ingezien dat religieus extremisme het vredesproces in de weg stond. Maar na het bestuderen
TEKST MONIQUE BOOM // BEELD LIEUWE SIEBE DE JONG, ZOA
van het leerplan om extremisme tegen te gaan, zei hij: ‘Het is een langzaam proces om af te leren wat we door de eeuwen heen hebben aangeleerd, maar ik begrijp nu dat dit niet nuttig was voor onze samenleving. Onze denkwijze leidde tot wantrouwen binnen de gemeenschap. Ik dank ZOA voor het in gang zetten van deze subtiele maar positieve verandering in onze volgende generatie.”’
Veerkrachtig
Het moment van vertrek is altijd een lastige, maar ons mandaat zit erop in Irak. We zijn er namelijk voor mensen die alles kwijt zijn geraakt door een oorlog of een ramp. We bieden noodhulp en blijven trouw door te helpen bij het opbouwen van een nieuw bestaan. Net zolang totdat zij zichzelf weer kunnen redden. John beaamt dat: “Ontheemden die teruggekeerd zijn, zijn enorm veerkrachtig
bij het opbouwen van hun leven. Ook zie ik dat bijvoorbeeld de overheid en het maatschappelijk middenveld hun schouders onder de wederopbouw zetten. Inmiddels heeft het land zijn eigen middelen om bij te dragen aan duurzaam herstel en ontwikkeling. En lokale organisaties kunnen nu uitstekend zelf het werk van ZOA voortzetten.”
ZOA-programmadirecteur Edwin Visser: “We kunnen ons programma in Irak afsluiten met opgeheven hoofd, dankbaar en nederig, omdat we zoveel konden betekenen voor honderdduizenden mensen in Irak. We hebben hun hoop kunnen geven. Dankzij onze zeer toegewijde medewerkers in Irak. Maar ook dankzij onze trouwe achterban – particulieren, kerken, ondernemers en donoren in Nederland –die met gulle giften hebben bijgedragen aan de wederopbouw van Irak. Onvergetelijk!”
ZOA heeft in Irak veel kunnen betekenen op het gebied van:
Voedselzekerheid en klimaatweerbaarheid: 30 projecten; 77.297 mensen ontvingen hulp.
Vredesopbouw en onderwijs: 16 projecten; 50.669 mensen ontvingen hulp.
Onderdak: 2 projecten; voor tientallen huishoudens.
Noodhulp, water, hygiëne en andere benodigdheden: 21 projecten; 50.785 mensen ontvingen hulp.
Colofon
ZOA Magazine is een periodieke uitgave van ZOA.
Oplage 30.000
ISSN 1871-0727
KvK 41009723
Contact
Sleutelbloemstraat 45 Postbus 4130
7320 AC Apeldoorn
T 055 36 63 339
I zoa.nl
E info@zoa.ngo
Rekeningnummer
NL87 ABNA 0105364371
Redactie
KlaasJan Baas
Anneke Bolt
Monique Boom (eindredactie) Lieuwe de Jong (beeldredactie)
René Vlug (hoofdredacteur)
Thirza Willemsen
Fotografie
Henrieke van Assen
Jelte Bergwerff
Ayman Fuad
Elisabeth Ismail
Lieuwe Siebe de Jong
Elske Koster
Sabine van Leuveren
Abdulrahman Muhimed
Ruben Timman
BBoth Photography
Vormgeving
Buitengewoon Concept buitengewoonconcept.nl
Druk
Drukkerij De Bunschoter debunschoter.nl
De papiersoort is 100% gerecycled natuurwit. De duurzame verpakking is van suikerrietfolie.
Als je alles kwijtgeraakt bent in een gruwelijke oorlog, zoals Mona (31) in Sudan, bouw je niet zomaar even een nieuw leven op. Dan heb je tijd nodig om te verwerken en te herstellen wat kapot is. En mensen die naast je blijven staan, tot je op eigen kracht weer verder kunt. Jij maakt dat mogelijk met een vaste, maandelijkse gift.
Steun ZOA met een vaste gift op zoa.nl/tijd of scan de QR-code
