Klimaat, ónze zorg voor nu en de toekomst
‘We zitten in een wereldwijde noodsituatie’
Impact van klimaatverandering in cijfers, woord en beeld
LAATSTE NIEUWS UIT Sudan, Tigray en Myanmar
Wat hoopt Sela voor de wereld?
’We zijn geroepen om te zorgen voor de hele schepping’
Onlangs sprak ik Koos van Houdt, 50 jaar geleden één van de oprichters van ZOA. We waren op Urk voor een ontmoeting met mensen uit onze achterban.
Nadat Koos had gehoord wat ZOA tegenwoordig doet, was zijn conclusie: ‘We zijn 50 jaar verder, maar het is nog steeds dezelfde ZOA.’ De no-nonsense aanpak, de actiegerichtheid en de passie om mensen in nood te helpen was er toen en is er nu nog steeds, zo viel hem op.
In dit magazine kun je lezen wat we doen om hen te helpen, zoals in Uganda en Ethiopië. We laten zien hoe we met zonneenergie hoop brengen in het door oorlog verscheurde Jemen. Hoe een mobiele ontziltingsmachine (ook op zonne-energie!) schoon drinkwater geeft aan Colombianen.
‘Onze missie is nog lang niet volbracht’
ZOA-nieuws
Kort na deze ontmoeting viel het kabinet. Onenigheid over de opvang van vluchtelingen werd het grote struikelblok. En wat je daar ook van vindt, de alsmaar groeiende stroom vluchtelingen is een groot probleem. Oorlogsgeweld drijft mensen uit hun huizen. Natuurgeweld, mede als gevolg van verandering in ons klimaat, veroorzaakt grote migratiestromen.
ZOA vindt dat - voor iedereen - de beste plek je eigen huis is. Dat is vertrouwd, daar hoor je thuis. Daarom maken we ons al vijftig jaar druk. Maar helaas is ons werk nog niet voorbij. We zien bijvoorbeeld dat steeds meer kwetsbare mensen in de problemen komen door klimaatverandering, waardoor ze moeten vluchten.
Het klopt, na 50 jaar is ZOA nog steeds dezelfde, gedreven door dezelfde bezieling, dezelfde Geest. We staan naast onze medemens, omdat we geloven dat we samen verder komen. En zelfs, dat we iets kunnen bijdragen aan oplossingen van grote wereldproblemen.
Al 50 jaar zijn we gezegend met een trouwe achterban in Nederland die ons werk mogelijk maakt. We hebben veel mogen betekenen voor miljoenen mensen wereldwijd. Maar onze missie is nog lang niet volbracht. Daarom gaan we graag verder, met goede moed, in geloof en vertrouwend op de zegen van onze God.
Edwin Visser Programmadirecteur
‘Dit moedigt mij aan om door te gaan met mijn missie: laten zien dat ieder mens ertoe doet’
“Zuid-Sudan wordt onevenredig getroffen door de klimaatcrisis. Door overstromingen staan veel gebieden onder water. Op de plekken die ik bezoek, is de wanhoop voelbaar aanwezig, lijkt de situatie uitzichtloos en zonder perspectief. Vertwijfeld vraag ik mij af of dit land vol duisternis en gebrokenheid is vergeten door God, en misschien uit Zijn gezichtsveld is verdwenen? Maar gelukkig, tijdens mijn zoektocht vind ik lichtpuntjes. In alle ellende en op duistere plekken waar ik kom, vind ik mensen die opstaan tegen hopeloosheid en fatalisme. Mensen die eten uitdelen, waterputten slaan, huizen bouwen en kleding naaien. Mensen die hoop en liefde verspreiden.”
onze zorg voor de toekomst
‘We zitten in een wereldwijde noodsituatie’
Droogte, of juist extreme stortregens. Oogsten die mislukken, graasland dat verdwijnt. Conflicten over gebrek aan water. Klimaatverandering zorgt ervoor dat mensen op de vlucht slaan. “We bevinden ons in een wereldwijde noodsituatie”, zegt Claire Burger, landendirecteur van ZOA in Uganda. ZOA wil daarom mensen helpen om te gaan met het veranderende klimaat.
Het verband tussen noodhulp en de negatieve gevolgen van klimaat is duidelijk en direct, zegt Claire. “Het weer is uit balans. We horen over extreme temperaturen, bosbranden en plotselinge overstromingen. Extreme droogte, direct gevolgd door extreme regenval. En dat in Europa, waar de gezondheidszorg en infrastructuur relatief goed zijn. Stel je voor wat er door dit soort weersomstandigheden gebeurt in landen waar conflicten zijn geweest, of waar mensen afhankelijk zijn van hun eigen kleine boerderijen of voedseldistributies.”
Als bioloog met een specialisatie in duurzame landbouw ziet Claire de negatieve impact van klimaatverandering op het levensonderhoud van de meest kwetsbare mensen alleen maar groeien. Juist ook in (Afrikaanse) gebieden die relatief weinig bijdragen aan klimaatverandering. “Als er geen graasland meer is voor je vee, moet je wel weg. En als iedereen naar dezelfde regio
“Toen we op zoek gingen naar drinkwater voor onze koeien, stierven er vijf onderweg. De koeien die nog leven, ga ik ook kwijtraken door droogte. Voordat de droogte begon, kon ik mijn koeien nog melken en mijn kinderen voeden. Nu heb ik niets meer. Ik heb alleen nog de hulp van God.”
‘Wie over vijf jaar in de schaduw fruit wil eten, moet vandaag een boom planten’
gaat, ontstaan daar snel conflicten over land of water.”
Jongeren kiezen vaak eieren voor hun geld en verruilen het onzekere boerenbestaan voor een - helaas even onzeker - baantje in de stad. “Door deze migratie naar de stad verliest de samenleving twee dingen tegelijk: de potentie van de landbouw én die van de jongere generatie op het platteland.”
De sleutel tot de oplossing ligt volgens Claire in een lange termijn focus. “Vooral voor mensen die gevlucht zijn, vergt dit een omslag in het denken. Zij hebben vaak angst voor het verliezen van de eerstvolgende oogst en leven van dag tot dag.”
De PIP-benadering (Plan Integré du Paysan), ontwikkeld door Wageningen Universiteit en door ZOA toegepast in verschillende Afrikaanse landen, helpt mensen op huishoudniveau ver vooruit te kijken en een toekomstvisie te ontwikkelen. “Het is een allesomvattende benadering waarin
mensen gevraagd wordt na te denken over de toekomst van hun gezin”, vertelt ze. “Wat willen ze voor hun kinderen? Met welke klimaatproblemen denken zij te maken te krijgen? De visie voor de lange termijn bepaalt wat ze op dit moment kunnen doen. Wat voor middelen zijn er, die ze kunnen inzetten? Met welke technieken kunnen ze hun land wél blijven bewerken? Wie over vijf jaar in de schaduw fruit wil eten, moet vandaag een boom planten.”
Gods aarde
ZOA helpt heel praktisch (zie ook de artikelen elders in dit nummer) om verschillende redenen. Door zich te richten op klimaatweerbaarheid kan ZOA gemeenschappen helpen zich beter voor te bereiden op deze rampen, zodat kwetsbare mensen niet nog meer lijden. Daarnaast hebben initiatieven om zich te beschermen tegen de effecten van klimaatverandering, meer kans van slagen als ze worden geleid door lokale mensen. “En dat past precies bij de focus van ZOA”, zegt Claire. “Wij werken veel samen met lokale partners en lokale
maatschappelijke organisaties.” Ten slotte, zo stelt ze, is ZOA’s christelijke identiteit misschien wel de allerbelangrijkste reden. “We zijn als christenen geroepen om zorg te dragen voor de hele schepping, ook voor mensen en vooral voor de meest kwetsbaren. We moeten ons richten op klimaatweerbaarheid en een eerlijke aanpak van de crisis, die recht doet aan iedereen die lijdt onder de gevolgen ervan. Zo vervullen we onze roeping om te zorgen voor de aarde die van God is.”
Ondanks alle sombere berichten over klimaatverandering en de gevolgen daarvan
voor de aarde, houdt Claire hoop. “Ik weet zeker dat herstel van land en levensonderhoud mogelijk is. We kunnen het ons niet veroorloven toe te geven aan wanhoop. In Oost-Afrika is heel veel potentieel om samen te werken en gemeenschappen te ondersteunen om weerbaar te zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering. Samen kunnen we voorkomen dat deze crisis nog meer lijden veroorzaakt. Er is werk aan de winkel!”
’Het leven begint bij water en voedsel. Een dijk als deze draagt daar aan bij’
“Door de droogte moeten mijn broers en ik elke dag vijf uur lopen om drinkwater te halen. We hadden ezels om meer water in een keer mee te kunnen nemen. Maar helaas zijn die gestolen en vermoord voor het vleesdoor mensen uit een andere gemeenschap.”
Het lijkt zo voor de hand liggend: een dijk bouwen in een gebied in Zuid-Sudan, waar mensen vanwege overstromingen honger en armoede lijden. Maar het slagen van zo’n project is afhankelijk van de manier waarop het wordt gedaan, zeggen Daniëlla Lankman en Iris Vogel van ZOA. “Een dijk is wat anders dan een hoop zand.”
Zo’n 350 boerengezinnen in het ZuidSudanese gebied Akon-Noord slaan ieder jaar op vlucht, omdat hun grond volledig onderloopt. Extreme regenval spoelt alles weg: hun gewassen, dieren en hutten. Een goede oogst hebben ze al een aantal seizoenen niet meer gehad. Het gevolg is dat mensen honger en armoede lijden. Vorig jaar organiseerde Stichting Pharus, een partner van ZOA, een dag voor kennisdeling over watermanagement in ZuidSudan. Deze bijeenkomst resulteerde in een plan om een dijk te bouwen in Akon-Noord. Ook hulporganisatie Imena
Foundation startte een soortgelijk pilotproject met Stichting Pharus.
“Een dijk bouwen lijkt voor de hand liggend”, zegt Daniëlla Lankman van ZOA, die samen met Iris Vogel vanuit Nederland nauw betrokken is bij het project. “Maar de manier waarop dit gedaan wordt, bepaalt of het slaagt. In het verleden hebben mensen in dit gebied ook geprobeerd om hun huizen en gewassen te beschermen met dijken, maar helaas hielden die niet lang stand.”
ZOA en Dorcas, die in Zuid-Sudan intensief samenwerken, kregen dankzij Stichting
Pharus de kans om een dijk te bouwen die wél duurzaam is. Na een grondige voorbereiding en inschrijvingsprocedure ging de lokale aannemer begin dit jaar aan de slag.
“Er is heel nauwkeurig gekeken waar de dijk precies moest komen te liggen”, vertelt Daniëlla. “Het moet natuurlijk niet zo zijn dat het water buiten de dijk het dorp verderop wegspoelt. Of dat je de boeren helpt, maar de vissers in de problemen brengt.
Die zijn er ook veel in de gemeenschap.”
Met graafmachines en bulldozers werd de dijk van 5 kilometer lang aangelegd, volgens een methode die zorgt voor extra versteviging. Een Nederlandse ingenieur, Frank van der Heijden, ontwierp en begeleidde de bouw. Hij is waterexpert en deelt zijn kennis met de gemeenschap in Akon-Noord, zodat zij in de toekomst de dijk zelf kunnen onderhouden.
De dijk stond al snel. In april zijn ZOA en Dorcas, opnieuw met steun van Stichting
Pharus, gestart met de tweede fase van het project: klimaatbestendige landbouw in het gebied binnen de dijk. “De mensen in de gemeenschap wilden er graag meteen gebruik van maken”, zegt Iris.
“We hebben mensen gereedschappen gegeven, maar ook zaden voor gewassen die meerdere keren per jaar geoogst kunnen worden. En trainingen om deze te laten groeien”, vertelt ze. Het gaat bijvoorbeeld om tomaat, okra, aubergine, ui en amarant. Ze zijn gezond en voor de lokale markt interessant.
De verwachting is dat de 350 boerengezinnen binnen de dijk dit jaar niét meer op de vlucht hoeven te slaan als de regen komt. Zij kunnen met hun oogsten bijdragen aan het voeden van de in totaal 3500 mensen in Akon-Noord. “Als dit project succesvol blijkt, hopen we nog meer dijken te gaan bouwen in Zuid-Sudan”, zeggen Daniëlla en Iris.
Klimaatverandering heeft in de crisisgebieden waar we werken enorm veel impact. Denk aan hevige regenval, overstromingen en aardverschuivingen, maar ook intense droogte. Misoogsten in de toch al vaak door honger geteisterde gebieden zorgen voor veel ontheemden. Wat is er tot nu toe aan klimaatfeiten bekend?
Het klimaat is het gemiddelde weer over een periode van minimaal 30 jaar. Een warme zomer of winter zegt dus niets over het klimaat.
Tussen de 3,3 en 3,6 miljard mensen leven in omstandigheden, waardoor ze kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.
Extreem weer kwam ook in het verleden voor, maar omdat de aarde nu langzaam opwarmt, krijgen we er vaker mee te maken.
De Verenigde Naties verwachten dat de komende dertig jaar ongeveer 200 miljoen mensen op de vlucht moeten slaan wegens droogte of juist overstromingen, wat voor honger en een tekort aan inkomen zorgt.
De gemiddelde zeespiegel steeg met 0,20 m sinds 1900.
De aarde is sinds het einde van de 19e eeuw met 1,1 graad opgewarmd.
Het vrijkomen van broeikasgas moet verminderd worden om de aarde niet verder te laten opwarmen: een vermindering van circa 43% in 2030 en 60% in 2035 (ten opzichte van 2019).
De temperatuurstijging is groter boven land (1,6 °C) dan boven zee (0,9 °C).
over klimaat
Sommige klimaateffecten, zoals het verder smelten van de ijskappen en het stijgen van de zeespiegel, zijn al niet meer terug te draaien.
Aan een wereldwijd klimaatonderzoek van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) begin dit jaar namen duizenden klimaatwetenschappers deel, op verzoek van bijna 200 landen.
Lees meer over hoe we kwetsbare mensen helpen om te gaan met het veranderende klimaat op zoa.nl/ klimaatweerbaarheid
Ze schrijven en zingen liederen over geloof, vrede, hoop en vergeving – ook als het leven tegenzit. De christelijke band Sela weet christenen in Nederland te raken, te bemoedigen en te troosten. Hun bekende lied ‘Ik zal er zijn’ klinkt aan menig ziekbed en op begrafenissen. Welke boodschap heeft Sela voor een wereld in nood? We spreken met zangeres
Mirjam Kerkhof en drummer en tekstschrijver Peter Dijkstra.
Sela zingt over hoop en vrede wereldwijd
‘GELOOF IS NIET UITROEPEN: ZO ZIT HET, MAAR HET UITZINGEN
‘Mensen op de vlucht hebben zo’n kracht in zichzelf, die hoef ik niks te vertellen’
Stel, jullie zouden optreden in een vluchtelingenkamp met ontredderde mensen in bijvoorbeeld Ethiopië, Nigeria of Jemen. Wat zou je spelen?
Mirjam: “Ik zou graag hoop willen laten zien en voelen. Ik denk aan een lied als 'Een toekomst vol van hoop'. De liefde van Jezus houdt ook in zo’n situatie niet op.”
Peter: “Ik zou een feestje bouwen… Ierse volksmuziek met trommel en fluit. Muziek als verbinding om samen plezier te maken, ook als afleiding van de ellende. Mensen kennen ons van gedragen liederen als 'Ik zal er zijn' en 'Een toekomst vol van hoop', maar we kunnen ook feesten met muziek. Mensen op de vlucht hebben al zo’n kracht in zichzelf, die hoef ik niks te vertellen.”
Mirjam: “Die lijn zie je in onze concerten terug: we gaan met mensen mee in hun vragen en verdriet, maar we bieden ook hoop. Uiteindelijk willen we ook blij kunnen zijn en het leven vieren.”
We bekijken een paar liederen van Sela door de bril van ZOA’s werk. Het kerstlied 'Vrede voor wie het hoort' is geschreven vanuit het perspectief van verschillende personen in het kerstverhaal. In wie zou een vluchteling zich het beste kunnen herkennen?
Peter: “Jezus werd geboren in een vluchtelingengezin. Niet alleen kwam Hij ter wereld onder omstandigheden die aan een vluchtelingenkamp doen denken, ook na Zijn geboorte moesten Hij en Zijn ouders op de vlucht voor Herodes. Door onze romantische, westerse bril zien we in het kerstverhaal gezelligheid, lichtjes en een ezeltje in een stal, maar de werkelijkheid was rauw.”
Mirjam: “Maria was als zwangere vrouw heel kwetsbaar. Jozef ging als man op zoek naar veiligheid voor zijn vrouw en kind. Ik denk dat veel vluchtelingen dat herkennen.”
Peter: “Hoe mijn kinderen ter wereld kwamen, is zo’n groot contrast met dit rauwe kerstverhaal. Een kind ter
wereld brengen met stof in de neus en vieze tenen, dat is ook de realiteit in vluchtelingenkampen.”
Waar ZOA werkt, is vrede meestal ver weg. Jullie zingen vaak over vrede. Bijvoorbeeld in het lied 'Kom tot ons, Heer' zingen jullie: ‘Heer, geef wereldwijd uw vrede’. Zie je dat al gebeuren?
Peter: “De vrede waar wij over zingen heeft een dubbele laag. Zowel heel persoonlijk en intiem in ons hart, maar ook meer abstract en wereldwijd. Onze God is ook wereldwijd én persoonlijk. Hans Maat, die ook teksten voor ons schrijft, zoekt de spanning daartussen vaak op.”
Maar de vrede in ‘ons hart’ is toch wat anders dan vrede in bijvoorbeeld Oekraïne of Sudan? Hoe verhoudt zich dat tot elkaar?
Peter: “Het is inderdaad wat anders, maar het gaat allebei over heelheid en shalom tegenover gebrokenheid en verdriet. Het herstellen van verdriet in je eigen hart en van de gebrokenheid in de wereld – het zijn twee verschillende terreinen, maar het is hetzelfde proces van heel maken.”
Mirjam: “Het echte leven is met Jezus. Hij maakt heel,
al is dat nog niet altijd fysiek. Maar als je in je hart en ziel heel bent, beleef je de werkelijkheid anders. Dat is een vrede die zich verspreidt naar andere mensen.”
Peter: “De uitersten zijn overzichtelijk: een godsbeeld waarbij alles wat gebeurt volledig Gods wil is, of het deïsme, de opvatting waarbij Hij vanaf de zijlijn toekijkt. Maar wij leven in de spanning daartussen, waarin gebeden niet altijd rechtstreeks verhoord worden. Dat geldt in een oorlog, maar dat
‘Jezus werd geboren in een vluchtelingengezin’
hadden wij ook toen Kinga (Bán, de voormalige leadzangeres, red.) niet genas. Wij begrepen het gewoon niet. Geloof is niet uitroepen: zo zit het, maar het uitzingen van je vragen, behoeften en verlangens. En het vastklampen aan een hoger verhaal, ook al kan je het niet vatten.”
‘Maak ons uw voeten, maak ons uw handen’ zingen jullie in het lied 'In ons hart geboren'. Dat is wat ZOA drijft: de handen en voeten van Jezus zijn op de moeilijkste plekken. Hoe doe je dat zelf?
Mirjam: “Het is voor mij een ontdekkingstocht hoe ik dat het beste kan doen. Ik ben superdankbaar voor wat ZOA doet in landen waar de nood zo hoog is. Ik kan daar zelf
niet heen, maar wel het werk financieel steunen. Persoonlijk richt ik me op de nood dichtbij, in mijn stad en buurt. In Eindhoven ga ik geregeld met andere christelijke vrouwen naar een plek waar we versnaperingen uitdelen aan prostituées, een praatje met ze maken en eventueel voor ze bidden. Die vrouwen zijn zo eenzaam, voor hen wil ik de handen en voeten van Jezus zijn.”
Peter: “Het is ook de ogen en oren van Jezus zijn. Mensen echt zien, goed naar ze luisteren. Mensen praten veel en geven graag hun mening. Maar wie luistert er nog echt?”
Beluister het hele gesprek in onze podcast:
Hoe zorg je dat mensen drinkwater en voedsel krijgen, zonder het milieu te belasten? ZOA werkt aan noodhulp en wederopbouw met een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk. Drie voorbeelden uit de praktijk.
‘Ze spannen touwtjes over de weg om auto's te laten stoppen’
Mensen in het noorden van Colombia snakken naar water. Klimaatverandering zorgt ervoor dat drinkwater steeds schaarser wordt in deze afgelegen woestijnregio. Zilt grondwater zit daar wél in de bodem. Dus komt ZOA met een slimme oplossing: een ontziltingsinstallatie op zonne-energie.
Ze spannen touwtjes over de weg om voorbijgaande auto’s te laten stoppen.
Het lijkt een spel, maar dat is het niet. Kinderen van de Wayuu-gemeenschap in La Guajira, in het noorden van Colombia, willen maar één ding van iedere voorbijganger: water.
Het afgelegen woestijngebied waar ze opgroeien, is een van de armste regio’s van het land. Het leven was er al nooit eenvoudig. Maar door klimaatveranderingen wordt het nóg moeilijker. Extreme droogte maakt drinkwater steeds schaarser. En door
extreme regenval raken wegen onbegaanbaar. Watertrucks kunnen dan het gebied niet bereiken. Voor wie niet zo ver wil of kan lopen, zit er vaak maar één ding op: besmet water drinken uit vijvers. En daar worden mensen ziek van.
ZOA zocht daarom naar een structurele oplossing voor dit probleem: van zilt water zoet water maken met een ontziltingsapparaat. Zonnepanelen op een geitenschuur ernaast zorgen voor de benodigde energie. De machine trekt door omgekeerde osmose
Ooit had Jemen een geavanceerd waterleidingsysteem. Maar na ruim acht jaar conflict is daar weinig meer van over. ZOA werkt hard om het water uit bronnen weer omhoog te krijgen: met kracht van de zon.
Kijk ook naar
EO-Metterdaad op 28 oktober, 4 en 11 november.
zoutionen uit het water, zodat het drinkbaar wordt. Het water – zo’n 10.000 liter per dag – wordt opgeslagen in grote zwarte tanks, waaruit mensen kunnen tappen. “Dit project heeft grote potentie”, zegt Michiel de Visser van ZOA. “We hopen binnenkort nog zeker twee installaties in gebruik te nemen in het gebied.”
Lees meer over dit project:
Ze moeten uren lopen om schoon water te halen, of drinken vervuild water uit een open bron. Veel mensen op het platteland in Jemen worden ziek door het gebrek aan schoon drinkwater. “En dat terwijl er een hoogontwikkeld systeem ligt, met soms aansluitingen tot in de huizen”, zegt Harm Bouta, ZOA’s waterspecialist. Door het conflict is het systeem, met waterbronnen van zo’n 300 meter diep, in onbruik geraakt. “In veel delen
van het land is het nu rustig. Op plaatsen waar de nood het hoogst is, herstellen we de installaties.”
Dat doet ZOA niet op de traditionele manier. “Het gebruik van zonne-energie is onze standaard oplossing geworden in veel projecten wereldwijd”, vertelt Harm. “In Jemen kunnen we de lopende kosten van een waterbroninstallatie daarmee enorm naar beneden brengen.” Met één herstelde waterbron op zonne-energie
krijgen duizenden mensen in verschillende dorpen toegang tot water. Een watercomité met mensen uit de lokale gemeenschap zorgt voor het onderhoud en int het geld dat voor het water betaald wordt.
Ieder dorp krijgt gemiddeld eens per dag water uit de bron, dat mensen in grote tanks bij hun huizen opslaan. Harm: “Schoon drinkwater is nu weer beschikbaar en betaalbaar voor steeds meer mensen op het platteland.”
Veel mensen uit Zuid-Sudan zijn het geweld in hun land ontvlucht en in het zuidwesten van Ethiopië terechtgekomen. In de regio Gambella zijn meer vluchtelingen dan lokale inwoners. Dit zorgt niet alleen voor een groot tekort aan voedsel en werkgelegenheid, maar ook voor een enorme belasting
In Ethiopië worden veel bomen gekapt voor brandhout, om eten te koken. Met de aanplant van bomen helpt ZOA mens én natuur.
van het milieu. De vele vluchtelingen in Gambella gebruiken de bomen en struiken in hun omgeving als brandhout. De bomenkap veroorzaakt erosie: een groot probleem in het door droogte en overstromingen geteisterde Ethiopië.
In 2015 is ZOA in de regio begonnen met het Bonga project: de herbebossing van een gebied van 500 hectare, met verschillende soorten bomen. Dit
levert werkgelegenheid op: vluchtelingen en mensen uit de lokale gemeenschappen werken er samen aan. Met dit inkomen kunnen ze voorzien in hun eigen levensonderhoud. Ook verbeteren mensen in Gambella hiermee hun eigen leefomstandigheden, werken ze aan een vreedzame gemeenschap én strijden ze tegen de gevolgen van klimaatverandering. Dus... elke boom telt!
Bob van Dillen van het project We are Able!:
̔Dat je er niet bij mag horen, laat diepe sporen na’
Ieder mens verdient een waardig leven. Toch hebben wereldwijd mensen met een beperking te maken met stigma’s en uitsluiting. Daarom voert ZOA samen met andere organisaties het project We are Able! (WaA!) uit, om de maatschappelijke positie van mensen met een beperking in zes landen in Afrika te versterken.
“In de landen waar we werken worden mensen met een beperking vaak niet erkend als volwaardig lid van de gemeenschap, zelfs niet door hun familie”, vertelt Bob van Dillen, ZOA-coördinator van het programma We are Able! dat uitgevoerd wordt in Ethiopië, Uganda, Zuid-Sudan, Sudan, Burundi en DR Congo. “Ze worden door hun familie gezien als een schande of zelfs als ‘vloek’: mensen die tot niets in staat zijn. Het gevoel er niet bij te mogen horen, laat diepe sporen na.” Daarnaast beperken discriminatie en uitsluiting ook nog eens hun toegang tot bijvoorbeeld basisvoorzieningen en onderwijs. Zo kunnen veel kinderen met een beperking niet naar school, omdat ze letterlijk de afstand niet kunnen overbruggen; ze worden niet of nauwelijks geholpen met transport, krukken of een rolstoel.
“Doordat ik een beperking heb, werd ik vroeger opgesloten achterin het huis. Mijn familie schaamde zich voor mij. Maar nu hoor ik bij de gemeenschap, kan ik naar school en word ik niet meer uitgescholden. Ik help met het verzorgen van de geiten en het verstellen en repareren van kleren”, vertelt Kimea (27) uit Ethiopië.
Achteraan de rij
Ook op het gebied van voedselzekerheid staan mensen met een beperking in de zes Afrikaanse landen vaak met 1-0 achter. Landbouwopbrengsten zijn onzeker, onder meer door klimaatverandering en daardoor onvoorspelbare regens. Sowieso is
voldoende, betaalbaar voedsel voor veel mensen al best een probleem. Veel meer mensen lijden dan ook onder droogte en tekort aan voedsel in deze landen. “Maar mensen met een beperking staan altijd achteraan de rij”, stelt Bob. “Juist door de stigma’s worden zij vaak over het hoofd gezien en niet menswaardig behandeld.”
Het WaA!-project richt zich daarom op de armsten en meest kwetsbaren, zodat ze met een klein steuntje in de rug wel degelijk kunnen deelnemen aan de samenleving, binnen hun gemeenschap en familie.
Stem die wél meetelt
Naast bewustwording richt We are Able! zich op het oprichten en versterken van organisaties van mensen met een beperking.
Recent reisde Bob naar Ethiopië om verschillende projectgebieden van WaA! te bezoeken. Daar zag hij wat het met mensen doet als zij meetellen binnen hun gemeenschap. “Ik werd getroffen door de kracht en het enthousiasme om hun eigen situatie te verbeteren. Mensen die hun hele leven waren afgewezen, soms zelfs uitgescholden en geslagen, vonden steun bij elkaar. Ze waren daardoor in staat om hun toekomst in handen te nemen en mee te praten over praktische verbeteringen in hun situatie. Zo laten ze zelf zien: We are Able!”
ZOA wil ook de positie van mensen met een beperking versterken door hen actief te betrekken bij beleid en wetgeving op de plekken waar zij wonen. Bob vertelt dat in de provincie Harar in Ethiopië voor het eerst twee mensen met een beperking, waaronder iemand met lepra, lid zijn geworden van de lokale gemeenschapsraad. “Dat heeft een hele symbolische waarde voor mensen in de gemeenschap en vooral voor mensen met een beperking. Deze raadsleden doen bijvoorbeeld voorstellen om lokaal transport gratis te maken voor mensen met een beperking, zodat vervoer voor iedereen toegankelijk wordt. Zo kunnen ze zonder extra kosten voedsel kopen op de markt.”
Het hebben van een inkomen en voedsel is voor mensen met een beperking eveneens belangrijk. “Als zij niet in staat zijn om gewassen te telen of in een eigen inkomen te voorzien, zijn ze overgeleverd aan de goede wil van de gemeenschap”, zegt Bob. Daarom zet We are Able! in op inkomens- en voedselzekerheid. Bob sprak onder andere met Tigist, voor wie het project een enorm verschil heeft gemaakt. Zij heeft trainingen gevolgd en heeft nu haar eigen haar- en beautysalon geopend. De zaken gaan goed: ze heeft vijf werknemers om de steeds groeiende aantallen klanten te helpen met bijvoorbeeld haarvlechten. Tigist vertelt: “Ik verdien nu niet alleen een inkomen voor mijn gezin, maar ik ben ook in staat om elke week te sparen. Daarnaast ben ik voorzitter van de lokale organisatie voor vrouwen met een beperking, zodat ik hun belangen kan behartigen.”
→
Benieuwd naar Bobs uitgebreide verhaal over We are Able!? Ga naar zoa.nl/weareable
We are Able! is een vijfjarig programma van zes samenwerkende organisaties, waaronder ZOA, in Burundi, DR Congo, Ethiopië, Zuid-Sudan, Sudan en Uganda. ZOA is leidend in dit consortium. Het programma wordt gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het programma streeft ernaar om lokale organisaties die zich inzetten voor mensen met een beperking, zo te ondersteunen dat zij het werk na het vijfjarige programma zelfstandig kunnen voortzetten.
ZOA bestaat 50 jaar. We zijn ongelofelijk dankbaar dat zoveel mensen, jong en oud, betrokken waren én zijn bij ons werk, omdat ze een warm hart hebben voor kwetsbare mensen in nood. Op deze pagina’s een kleine selectie van ingezonden verhalen en foto's.
“Wat een happening! In 1988 trouwden wij in Pak Chom (Thailand), toen we daar werkzaam waren voor ZOA in het Ban Vinai Refugee camp”, vertellen Chan en Els Seenok-Touw. “Inmiddels zijn we 35 jaar samen. Onlangs mochten we dat dankbaar gedenken met de broers en zussen van Els, die er toen niet bij waren.
Omdat wij aan niets gebrek hebben, stond er op het feestje een giftenpot voor ZOA.” Van 1984 tot 1989 waren Chan en Els in Thailand. Els: “Wat we nooit zullen vergeten? Met het ZOA-team, in alle vroegte op
paasmorgen, aan de oever van de Mekong-rivier paasliederen zingen, terwijl de zon tevoorschijn komt boven de bergen.” Ze vervolgt:
“ZOA houdt een warme plek in ons hart. Het mooie van ZOA is dat er hulp geboden wordt op locaties waar het nodig is, op een manier die aansluit bij de cultuur en de omstandigheden waarin mensen verkeren. Door samenwerken, adviseren en uiteindelijk verantwoordelijkheid overdragen. Dat draagt bij aan een gevoel van eigenwaarde, wat voor ieder mens belangrijk is.”
Tot zijn verrassing zag Johan Buwalda, voormalig programmacoördinator voor ZOA, 'zijn’ auto eerst in Albanië en jaren later in Liberia rijden.
“Het is voorjaar 1999. Er is oorlog in Kosovo. Op televisie zie ik Kosovaren rondzwerven over de bergen van Albanië. Het sneeuwt. Mensen zitten op karren en
“Wij hielden een spreekbeurt over het werk van ZOA en we hebben samen een actie opgezet om stroopwafels te verkopen", vertellen Lieke van Buren en Julia van der Wal enthousiast. Alle leerlingen uit hun klas van het Johannes Calvijn College in Krimpen aan den IJssel deden hun best om zoveel mogelijk pakjes te verkopen. "Uiteindelijk hebben we 230 euro opgehaald voor ZOA!" Dank jullie wel! Wil je ook met je klas een actie organiseren voor ZOA? Ga naar zoa.nl/scholen
tractoren. Ze vluchten halsoverkop voor wrede Servische soldaten. Ze laten alles achter. De beelden zijn hartverscheurend. Ik huil om het diepe leed op minder dan tweeduizend kilometer van Nederland.
De telefoon gaat. Het is Reina Folkerts, toenmalig hoofd van het noodhulpteam bij ZOA. Er is besloten noodhulp te bieden aan de vluchtelingen in Albanië. ‘Ben je vrij, Johan?’ Of ik een kantoor wil openen in Albanië en kan helpen bij het opzetten van een vluchtelingenkamp. Drie weken later ben ik in de drukke hoofdstad Tirana. Ik koop een tweedehands damesfiets voor 70 dollar, zoek een geschikte kantoorruimte en een notaris om ZOA te registreren als hulporganisatie. Dan krijg ik bericht dat er twee gloednieuwe LandCruisers arriveren in Durrës. Ik ga er met een taxi naartoe. Het is druk in de haven. Ik ga kantoren binnen en vraag naar de procedures. Ergens zit een man achter een typema -
Nico de Graaf uit Woudenberg stuurde leuke foto’s van de ZOAfamiliedag in 1982. Hij zat 15 jaar in het bestuur van ZOA, waarvan lange tijd als penningmeester.
chine. ‘Kun je deze formulieren voor me invullen?', vraag ik hem. Ik realiseer me dat ZOA nog niet in Albanië geregistreerd is. Als hij vraagt wie de eigenaar is, zeg ik mijn naam en laat ik mijn paspoort zien. De volgende dag haal ik met mijn vriend Levi de auto's op.
Het is november 2004. Er is een burgeroorlog in Ivoorkust. De mensen vluchten naar het westen en proberen de grensrivier met Liberia over te steken. Velen verdrinken. ZOA belt of ik met een team vluchtelingen kan opvangen in Liberia en de oversteek kan faciliteren: met een brug, vlot of veerboot, alles wat maar mogelijk is. Een moeilijke taak. Duane, een vrijwilliger van ZOA uit Nieuw-Zeeland, zal met me meegaan. We krijgen een briefing van het ZOA-kantoor in Monrovia en rijden vandaaruit met een auto naar de oostgrens met een Liberiaanse chauffeur die kan tolken. We krijgen slaapzakken, een kleine generator, kooktoestel en satelliettelefoon mee.
Er zijn geen kaarten van het grensgebied dat voornamelijk uit bos bestaat. Ik zit op de passagiersstoel en rommel in het dashboard door de papieren. Dan vraag ik aan Duane: ‘Weet je van wie deze auto is?’ ‘Natuurlijk’, zegt hij, ‘van ZOA.’ Ik laat hem de eigendomsdocumenten zien. ‘Ik ben de eigenaar, zie je mijn naam? Johan Buwalda.’ Dan zegt hij dat die zomer het ZOA-project in Albanië is afgerond en dat deze auto vol met spullen terug naar Apeldoorn is gereden. Vandaaruit is de auto naar het ZOA-kantoor in Liberia verscheept. Wat een reis. Als auto's konden spreken...”
“ZOA draag ik van jongs af aan een warm hart toe. Ik zat op de middelbare school zelfs bij een van de ZOA-oprichters in de klas”, vertelt kunstschilder Gerrit Roosjen (78) uit Zutphen. Waarom ZOA? “De armoede, honger en de nood van vluchtelingen grijpen me aan. Ik ben blij dat ZOA daar iets aan kan doen.”
Gerrit maakt moderne schilderijen, soms figuratief of meer abstract, maar altijd kleurrijk. “Soms verwerk ik mijn emoties rond een onderwerp in het kunstwerk, of er staat een specifieke plaats centraal, bijvoorbeeld bij de IJssel.” Zijn werken waren te bekijken op tentoonstellingen in onder meer Frankrijk, Duitsland en Estland, maar zijn ook te zien op lokale kunstmarkten. Als Gerrit zijn schilderijen verkoopt, doneert hij de opbrengst aan ZOA. Help je mee? Koop dan je kunst bij Gerrit via zijn website gerritroosjen.nl of per mail: g_roosjen@hetnet.nl
Dat in Myanmar de situatie alarmerend is, zal niemand zijn ontgaan. Daar is nu ook een cycloon met verwoestend geweld bovenop gekomen. “Het is schrijnend wat Myanmarezen overkomen is”, zegt Paul Roelofsen, ZOA-landendirecteur van Myanmar.
geweld. Vaak werd hun dorp platgebrand. Ze zijn terechtgekomen in kampen, waar wij ze helpen om weer een beetje een bestaan op te bouwen… en nu zijn ze getroffen door deze verwoestende cycloon.”
Sinds het leger in 2021 opnieuw de macht greep in Myanmar zijn vervolgingen, moord en martelingen aan de orde van de dag. “Hele dorpen worden platgebrand, vee wordt doodgeschoten”, vult Paul aan. De bevolking wordt intussen armer en armer: maar liefst de helft van de bevolking van zo’n 55 miljoen Myanmarezen leeft in armoede.
̔Hele dorpen worden platgebrand
In Myanmar ondervonden 7,9 miljoen inwoners de gevolgen van de cycloon. Huizen raakten beschadigd en wegen waren onbegaanbaar. Een geschatte 3,4 miljoen mensen zijn volgens UNHCR hierdoor afhankelijk geworden van humanitaire hulp. Zeker voor mensen die al op de vlucht waren, is het natuurgeweld een catastrofe, legt Paul uit. “Ontheemden waren al alles kwijtgeraakt toen ze moesten vluchten voor
Enorm effect
ZOA is er, ook in Myanmar, met voeding, drinkwater en onderdak. Uit nieuw wetenschappelijk onderzoek blijkt dat ZOA-hulp ook voor de lange termijn het verschil maakt. Professor Hans Koster van de Vrije Universiteit Amsterdam en Peter Das van ZOA onderzochten de impact van ons werk
op de inkomsten van boerengezinnen in Myanmar. Meer dan 5000 boerenhuishoudens deden tussen 2016 en 2020 mee aan projecten van ZOA, Cordaid en World Concern Myanmar om de positie van boeren te verbeteren. Bijvoorbeeld met trainingen en verbeterde toegang tot water, waardoor er meer landopbrengsten zijn. Nu de projecten zijn afgerond, blijkt dat de jaarlijkse inkomsten van boeren met gemiddeld 3 tot 4 procent zijn gestegen. Opmerkelijk is dat de inkomsten van de 10 procent armste boeren die meededen het meest stegen: met wel 10 procent! Hans Koster: "Het effect is aanzienlijk.”
Dat geeft hoop voor het volk van Myanmar, dat zo enorm veel voor zijn kiezen krijgt. ZOA blijft hen trouw: de vele mensen in dit land die geen veilige plek, geen thuis, geen voedsel en geen water hebben. Paul doet daarom een sterk appèl: “Vergeet het volk van Myanmar niet!”
ZOA bestaat 50 jaar. In een jubileumjaar blikken we niet alleen terug, maar kijken we ook graag vooruit, samen met jou. Zo willen we bijvoorbeeld in crisisgebieden de klimaatveranderingen het hoofd bieden. Of we zetten in op vredesopbouw om conflicten te voorkomen. Aron Mulder uit Apeldoorn en Bep Lutterman uit Zoetermeer bouwen graag mee aan die toekomst. Atsbiha Gebremariam uit Tigray (Ethiopië) geeft aan waardóór zij aan morgen kan denken.
Lees meer over wat jij kunt doen voor Myanmar op zoa.nl/myanmar
is met basisschool ‘t Schrijvertje betrokken bij ZOA: “Als ik denk aan mijn leeftijdsgenootjes die in Uganda op school zitten, wens ik dat ze in de toekomst een beter leven krijgen. Ze hebben misschien nu wel honger. Daarom hoop ik dat ze een goed leven krijgen, net als ik dat heb. Ik heb namelijk alles wat ik nodig heb: eten en vrienden, en de vrijheid om te spelen en te voetballen.”
maakte de oorlog in Ethiopië mee: “Door een mortierinslag stortte mijn huis in. Mijn kinderen en ik lagen bedolven onder het puin. Toen ik bij kennis kwam, zag ik dat alles om mij heen verwoest en verbrand was. Met man en macht probeerden mijn buurtgenoten en ik de kinderen onder het puin vandaan te halen. Mijn buurkinderen, die op het moment van inslag naast mij stonden, overleefden het niet. Hun verlies zal ik altijd bij me dragen. ZOA heeft ons geholpen, zodat we onze huizen weer konden opbouwen. Deze hulp doet mij de verschrikkingen van de oorlog vergeten, waardoor ik aan morgen kan denken. Daar ben ik ZOA eeuwig dankbaar voor.”
heeft ZOA opgenomen in haar testament: “Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat ik op de middelbare school, toen ik samen met andere leerlingen door de Duitsers werd weggestuurd. Ze hadden het gebouw nodig. Naar mijn idee was mijn toekomst mislukt. Ik had graag willen doorleren. Maar de Heer dirigeerde mijn leven van baan naar baan, en uiteindelijk is het toch nog goed gekomen. Ik steun ZOA, want ik vind het enorm belangrijk dat ZOA niet alleen noodhulp geeft, maar ook aan wederopbouw doet, inclusief onderwijs. Onderwijs geeft hoop en perspectief. Ik bouw op die manier graag mee aan de toekomst van kinderen op de vlucht. We zijn immers voor God allemaal gelijk.”
Honderdduizend vluchtelingen uit de enclave NagornoKarabach zoeken een onderkomen in Armenië na een militaire overname door Azerbeidzjan. Nog eens honderdduizenden mensen zijn dakloos na de aardbeving in Marokko en de overstromingen in Libië. ZOA – gespecialiseerd in noodhulp – werkt samen met (lokale) partners om slachtoffers in deze landen te helpen. Help jij mee? Ga naar zoa.nl/noodhulp
Dit najaar komt een nieuwe brochure uit over nalaten aan ZOA. Overweeg je na te laten aan ZOA of twijfel je nog over een legaat of (een deel van) de erfenis? In deze brochure lees je alles over het opnemen van ZOA in je testament, maar ook over hoe anderen dat hebben vormgegeven.
Bestel de brochure geheel vrijblijvend bij onze afdeling Nalaten via de mail nalaten@ zoa.ngo en vermeld daarin je adres en telefoonnummer, of neem contact op met relatiemanager Yolenta Pater, y.pater@zoa.ngo, 06 -55830718. Heb je vragen over nalaten? Mail of bel ons gerust!
Doneer je aan ZOA via een automatische incasso? Dan schrijft ZOA je bijdrage binnenkort af met een nieuw rekeningnummer: NL87 ABNA 0105 3643 71. Je hoeft geen actie te ondernemen. ZOA zorgt ervoor dat alles wordt geregeld.
Harmen
Sas in Sudan:
‘Het is hier verschrikkelijk’
Chocola verkopen voor de kinderen in Oekraïne, fietsen voor de slachtoffers van droogte in Ethiopië of de overstromingen in Zuid-Sudan, pannenkoeken bakken voor de vluchtelingen in Colombia. Kom jij ook in actie? Dat kun je alleen doen of samen met bijvoorbeeld je collega's, vrienden, buren, klas, vereniging of kerk. Bedenk zelf iets leuks en het doel of de mensen waarvoor je wilt inzamelen.
Sudan is – op moment van schrijven – het toneel van bloedige gevechten tussen het leger en paramilitairen, vooral in en rond de hoofdstad Karthoum, maar ook in de regiostaten Darfur en Kordofan. Harmen Sas, ZOA-landendirecteur in Sudan: “Het is hier verschrikkelijk.”
TEKST
Ga naar kominactievoorzoa.nl en start je eigen actie!
Beschietingen, raketaanvallen, plunderingen. “Het is hier heel gevaarlijk wonen en werken", zegt Harmen bezorgd. Ook het ZOA-kantoor in Karthoum is geplunderd. Gelukkig zijn onze collega's in Sudan veilig. Ze werken nu in andere regio's, met name in het meer rustige Gedaref. Daar verleent ZOA noodhulp aan ontheemden, die massaal voor het hevige geweld zijn gevlucht. De aantallen nemen nog toe, maar inmiddels gaat het om 4,2 miljoen ontheemden (= op de vlucht in eigen land) en 1 miljoen vluchtelingen, die naar buurlanden als Egypte en Zuid-Sudan zijn gegaan. “Steeds meer verhalen komen naar buiten, onder meer van verkrachtingen, platgebrande dorpen en massagraven in West-Darfur", vertelt Harmen.
Door de burgeroorlog is er in Sudan gebrek aan alles, denk aan voldoende eten, water en brandstof. Ontheemden doen vaak een beroep op familie, maar ook zij hebben last van inflatie, niet uitbetaalde salarissen en gevaarlijke situaties.
'In Sudan is er nu gebrek aan alles'
ZOA werkt sinds 2004 in Sudan. We helpen allereerst de ontheemden met onder meer voedsel, schoon drinkwater en hygiënepakketten. Daarnaast helpen we vluchtelingen
uit andere landen, bijvoorbeeld uit Ethiopië, om een bestaan op te bouwen in vluchtelingenkampen, onder andere met zaaigoed en geiten. Ook gaan onze wederopbouwactiviteiten ‘gewoon’ door in de meer rustige regio's, zoals in het oosten van Sudan. Zo helpen we boeren met landbouwactiviteiten, en herstellen we waterpunten, zodat er meer toegang tot schoon drinkwater komt.
Wil jij ook de Sudanese bevolking laten zien dat ze er niet alleen voor staan? Help mee! Ga voor meer info naar zoa.nl/sudan
‘Dit is een heel vreemd tafereel’
Lieuwe
“Dit lijkt misschien een gewone foto, maar voor de Ethiopiërs in Oromia is dit een heel vreemd tafereel. Dieren hebben namelijk een duidelijke rolverdeling. Met koeien ploeg je, met ezels haal je water. Dehab Kiran verloor al haar koeien door de droogte en is nu genoodzaakt met haar ezel te ploegen. Dat is niet alleen veel arbeidsintensiever omdat er twee mensen voor nodig zijn: zolang de ezel ploegt, kan er geen water worden gehaald. Zo heeft de droogte een grote impact, niet alleen op haar, maar op honderdduizenden mensen in het oosten van dit bijzondere land.”
Een jaar na de bloedige oorlog in het Ethiopische Tigray komt er nog steeds weinig informatie naar buiten. Journalisten worden geweerd, buitenlandse hulpverleners komen er nauwelijks in. ZOA-medewerkers Liselotte Mikkers en Lieuwe de Jong zijn onlangs wél gegaan en kwamen met aangrijpende verhalen terug.
ZOA werkte al voor de oorlog in Tigray. Het lokale team van zo'n veertig ZOA-medewerkers kon tijdens de oorlog het gebied niet uit. Lieuwe is geraakt door hun bescheidenheid. “Ook zij hebben deze oorlog moeten doorstaan. Toch praten ze niet over zichzelf. Ze werken hard om het leed van hun landgenoten te verzachten. Ze weten precies wat er nodig is en kijken verder dan vandaag en morgen.”
Veerkrachtig
“Wat mij hoop geeft, is dat de mensen in Tigray superveerkrachtig zijn. Ze willen niets liever dan weer opbouwen”, zegt Liselotte. ZOA kan daarbij het benodigde steuntje in de rug geven. “Ik hoop van harte dat mensen in Nederland en overal ter wereld zich het lot van de Tigrayers zullen aantrekken. Zij verdienen het niet dat wij wegkijken.”
Lees het hele interview met Lieuwe en Liselotte:
'Dit is mijn kans om echt een verschil te maken’
Wies reisde met ZOA naar Uganda
‘Soms zitten er 100 kinderen in één lokaal’
De reis naar Uganda vergeet Wies van Kuijk (15) niet snel. Samen met drie medestudenten van het Driestar College vertrok ze eind mei naar dit land. Daar zag ze de positieve impact van onderwijs op het leven van kinderen. Maar ook de gevolgen van droogte en zware regenval. “Als het in Uganda heel hard regent, is het gelijk een probleem."
In Tigray vindt een humanitaire crisis van ongekende omvang plaats. Hier woedde twee jaar lang, tot de wapenstilstand in november 2022, een felle strijd tussen het nationale en regionale leger. Troepen uit buurland Eritrea en andere splintergroeperingen mengden zich in de strijd. Massamoorden, seksueel geweld, plunderingen en hongersnood waren aan de orde van de dag. En niemand mocht ervan weten.
In de steek gelaten
Liselotte en Lieuwe zijn er na hun reis ervan overtuigd dat deze stilte doorbroken moet worden. “Veel mensen die we spraken, voelden zich niet gehoord en in de steek gelaten”, zegt Liselotte, terwijl het leed onbeschrijfelijk groot is. “Met elk interview dat we deden, kwam er weer een nieuw aspect van de oorlog bij: gezinnen die moesten vluchten, vrouwen die verkracht werden, kinderen die hun ouders kwijt zijn.”
Wies deed mee aan de lessenmarathon die haar middelbare school Driestar College jaarlijks organiseert. In de weken daarvoor haalden leerlingen zoveel mogelijk sponsorgeld op voor het onderwijsproject van ZOA in Uganda. Wies haalde 2800 euro op door zich te laten sponsoren door familie, vrienden en bedrijven. “Ik vind het altijd fijn om mensen te helpen”, vertelt ze. “Als ik een bepaald bedrag had opgehaald, dacht ik: nu kan weer een kind een heel jaar naar school. Dit is mijn kans om echt een verschil te maken.”
De reis maakte indruk op Wies: “Ik vond het heel bijzonder dat er soms honderd kinderen in één lokaal zitten. De mensen zijn heel dankbaar en kinderen hebben veel respect voor de meester. Ze hebben school echt nodig om verder te groeien in het leven.”
Wegen spoelen weg
Tijdens de reis zag Wies ook dat het op sommige plekken in Uganda enorm droog is. “Maar als het heel hard regent, stroomt alles over”, blikt ze terug. “We moesten dan zorgen dat we weer op tijd weggingen. Veel wegen zijn al slecht begaanbaar en als het regent, spoelen ze helemaal weg.” “Ik denk dat het weer extremer wordt door klimaatverandering”, vertelt Wies. Ze vindt het belangrijk dat hier op scholen meer over wordt gesproken. “In landen als Uganda betekent het waarschijnlijk dat mensen nog minder eten hebben omdat de oogst wegspoelt. Ik vind het belangrijk dat we zuinig zijn op de aarde, omdat we die van God hebben gekregen.”
Wil jij ook met je school in actie komen voor ZOA? Neem dan contact op met Sharon Blokhuis, s.blokhuis@zoa.ngo
“Wij geloven dat ieder mens kostbaar is in Gods ogen. Daarom zetten wij ons in voor mensen op de vlucht. Dit doen we graag samen met kerken. Hun gebed en betrokkenheid zijn onmisbaar bij ons werk”, zegt Agaath de Weerd, coördinator kerken bij ZOA.
Momenteel maken veel kerken en gemeentes roosters en schema’s om hun diaconale activiteiten ook in 2024 handen en voeten te geven. Met haar team staat Agaath klaar om deze kerken te helpen als ze zich willen inzetten voor mensen die alles zijn kwijtgeraakt door een oorlog of een ramp. Agaath benadrukt: “Het gaat er niet zozeer om dat kerken ‘in actie komen voor ZOA’. ZOA vormt een schakel in Gods plan. Samen mogen we, in afhankelijkheid van Gods zegen, kwetsbare mensen in hun eigen omgeving veiligheid en hoop bieden. En ja, dat zijn soms zeer onveilige gebie-
den waar je normaal gesproken niet wilt zijn. Maar we zien het als onze plicht en voelen het als onze roeping om juist dáár te zijn waar het heel moeilijk is.”
Agaath vervolgt: “We willen vanuit ons hart en onze identiteit Gods liefde laten zien – er zijn voor mensen zonder hoop voor morgen. Hoe mooi als we zo samen – kerk, gemeenteleden en ZOA – mogen dienen in Gods Koninkrijk. Om te delen vanuit dankbaarheid voor het vele wat we hebben ontvangen. Helpt jouw gemeente ook mee?”
‘Door het werk van ZOA wordt Gods liefde zichtbaar’
Wat kan jouw kerk doen?
- Organiseer een collecte en vraag bij ons een collectepakket aan: kerkeninfo@zoa.ngo
- Nodig ons uit voor een presentatie, bijvoorbeeld tijdens een ouderenmiddag of gemeenteavond.
- Wie zijn de vrouwen in de landen waar we werken? Hoe voeden ze hun kinderen op en hoe zien hun dagen eruit? Nodig ons uit om hier iets over te vertellen: zoa.nl/ vrouwen-voor-vrouwen
- Vraag het gratis kant-en-klare kinderprogramma van ZOA aan via zoa.nl/ jeugd-in-de-kerk. Het is een interactief programma voor bijvoorbeeld de invulling van de kindernevendienst en is geschikt voor kinderen in de basisschoolleeftijd.
Meer weten? Ga naar zoa.nl/kerken of mail naar Agaath de Weerd, a.deweerd@zoa.ngo
Collecteren voor ZOA is in huize Van Vuure ieder jaar een gezellige gezinsactiviteit.
Gewapend met twee bussen gaan zowel collectecontactpersoon Sandra (41) als haar kinderen Timothy (17) en Michelle (15) enthousiast in Ermelo op pad om zoveel mogelijk geld op te halen.
Waarom ben je gaan collecteren?
“Mijn vriendin was collectecontactpersoon in Ermelo en vroeg mij in 2018 mee te doen. Mijn kinderen riepen meteen: ‘Mogen we ook mee?’
Twee jaar later stopte mijn vriendin ermee omdat ze ging verhuizen. Het collecteteam in Apeldoorn belde mij met de vraag om haar taak over te nemen. Ik twijfelde even, toen mijn dochter – die het gesprek aanhoorde – wat beteuterd zei: ‘Als jij het niet doet, gaat de collecte dan ook niet door?’ Ik zei ‘ja’ op de vraag en heb er geen moment spijt van gehad.”
Waarom loop je voor ZOA?
“ZOA geeft Gods liefde handen en voeten, zonder aanziens des persoons. Dat spreekt me aan. Als ik Gods liefde ergens kan uitdelen, in dit geval via schoon drinkwater of een bord eten, dan doe ik dat graag. De eerste beelden die ik van de aardbeving in Syrië zag, waren die van ZOA. Dat betekent dat ZOA midden in de maatschappij staat en dat Gods liefde zichtbaar is. Er zijn meer dan honderd miljoen vluchtelingen, maar ik breng het terug naar die ene vluchteling, die ervaart dat hij of zij er mag zijn en dat naar hem of haar wordt omgekeken.”
Kun je het werk van een collectecontactpersoon aanbevelen?
“Absoluut. Voor de hoeveelheid werk hoef je het niet te laten.
Rond de collecteweek (altijd de 13e week van het jaar) is er een piekmoment, maar verder kun je de uurtjes voor de voorbereidingen en afhandeling prima verdelen over de andere weken, op tijdstippen dat het jou goed uitkomt. Juist als je iets voor ZOA wil doen, maar niet heel veel uren te besteden hebt, dan is dit ideaal.”
Wil je van 25 tot en met 30 maart 2024 ook meedoen aan de collecte of een collecte organiseren in jouw woonplaats? Mail dan naar collecte@zoa.ngo of ga naar zoa.nl/collecte
Colofon
ZOA-magazine is een periodieke uitgave van ZOA. Oplage: 30.000
ISSN: 1871-0727
KvK: 41009723
Adres
Sleutelbloemstraat
KlaasJan Baas Anneke
Lieuwe de Jong (beeldredacteur)
Elske Koster
René Vlug (hoofdredacteur)
Thirza Willemsen
Vormgeving Deelstra en de Jong, www.deelstraendejong.nl
Fotografie
Peter Caton
Ayman Fuad
Frank van der Heijden
Lieuwe Siebe de Jong Elske Koster Liselotte Mikkers
Jilke Tanis
BBothPhotography.com
Druk
Drukkerij De Bunschoter
© ZOA. ZOA staat positief tegenover het kopieren of vermenigvuldigen van artikelen, mits met bronvermelding. Graag ontvangen wij een bewijsexemplaar. Adressenbestanden van ZOA worden niet uitgeleend of doorverkocht.
Nog altijd krijgen duizenden mensen te maken met het allesverwoestende geweld van een oorlog of natuurramp. Zoals Halefom (11) in Tigray, Ethiopië, die zonder zijn ouders en broertjes moest vluchten voor het hevige oorlogsgeweld.
Als een ramp je leven plotseling overhoop gooit, heb je iemand nodig die naast je staat. Daarom zet ZOA zich al 50 jaar in voor mensen die van de ene op de andere dag alles zijn kwijtgeraakt. Samen met jou willen we er zijn voor onze naasten. Juist nu de nood in de wereld zo groot is.
Word donateur en maak hulp mogelijk. Ga naar zoa.nl/nietalleen of scan de QR code.