ZOA magazine voorjaar 2023

ELLY & RIKKERT

‘ZOA is een druppel op de goeie plaats’ ...zodat mensen er al 50 jaar niet alleen voor staan

Beleef het jubileum met ons mee!

In gesprek met de oprichters van ZOA:

‘Ben ik er voor mezelf of voor de ander?’

Voorwoord

Actueel

Update Oekraïne

ZOA-nieuws 19 Klap op klap in Syrië 20 Van vluchteling tot ingenieur 22 ZOA-chauffeur Edisa vertelt

Donateurs in de spotlight

Sonnet van Rikkert

Uitgelicht: ZOA-verpleegster

Ineke Dobbe

Niet alleen

Dit jaar bestaat ZOA 50 jaar. Ooit opgericht door drie studenten op een zolderkamer in Groningen, niet ver van de straat waar ik zelf ook heb gewoond. De hulpverlening was gericht op Vietnamese bootvluchtelingen. Later kwamen hier Cambodjaanse en Birmese (nu Myanmarese) vluchtelingen bij.

Stichting Zuidoost-Azië was een feit. Door de jaren heen zijn we in steeds meer landen gaan werken. Toen ik in 1993 bij ZOA begon, waren we net in Afrika gestart. Inmiddels zijn daar het Midden-Oosten en Colombia bijgekomen. En sinds afgelopen jaar, helaas ook Oekraïne. Ik gebruik bewust het woord ‘helaas’, want de noodzaak tot uitbreiding van ons werk betekent dat er meer rampen en conflicten zijn. Hoe mooi zou het zijn geweest als ZOA niet meer nodig was; als we vandaag de deuren konden sluiten omdat er nagenoeg geen vluchtelingen meer zouden zijn. Het tegendeel is waar. Nog nooit waren er zoveel vluchtelingen en ontheemden als nu.

50 jaar ZOA is niet iets om te vieren, maar wel om bij stil te staan. We staan stil bij de

passie en christelijke motivatie die onze oprichters in actie deden komen. Wat is het dan mooi als je kunt concluderen dat diezelfde passie en motivatie nog steeds het hart van ZOA laten kloppen. We staan stil bij al die trouwe donateurs, die ons – soms vanaf het begin – financieel ondersteunen en het werk mogelijk maken. Zo staat onze medemens in nood er niet alleen voor. Mede namens hen, ontzettend bedankt!

We zijn ook dankbaar voor Gods trouwe Vaderhand die ons al die jaren heeft geleid en beschermd. Het is en blijft onze roeping om er te zijn voor slachtoffers van conflicten en rampen. Nu, maar ook in de toekomst!

Chris Lukkien Algemeen Directeur ZOA

‘Samen op de bres voor kwetsbare mensen in nood’

‘Aleppo leeft volledig in angst en ontreddering’

Lieuwe Siebe de Jong, filmmaker bij ZOA

Aangeslagen

“Zichtbaar aangeslagen slaat collega Ehab de handen voor zijn gezicht als we de stad Aleppo in Syrië binnenrijden. Ik betrap mezelf erop dat ik ervanuit ga dat mijn Syrische collega’s, in tegenstelling tot mij, immuun zijn voor de ellende waaraan ze vaak worden blootgesteld. Het komt dan ook hard binnen om te zien hoeveel het met hen doet. Maar ondanks hun verdriet zetten ze zich dag en nacht in voor de mensen die getroffen zijn door de aardbeving. Dankzij de veerkracht van onze Syrische collega’s hebben Halal en haar zusje Sham (op de cover) enkele dagen na de aardbeving weer toegang tot schoon drinkwater.”

Drie studenten stonden aan de wieg van ZOA

‘Iedereen kan kiezen:

ben

ik er voor de ander of voor mezelf?’

Drie gewone jongens uit Groningen staan in 1973 aan de wieg van ZOA. Henk van der Velde, Wiebrand Dijksterhuis en Koos van Houdt kunnen niet langer aanzien hoe vluchtelingen in Zuid-Vietnam een speelbal worden van de politieke verdeeldheid in Nederland. “Wij wilden geen politiek bedrijven, maar simpelweg opkomen voor vluchtelingen die door iedereen vergeten waren.”

TEKST KLAASJAN BAAS // BEELD LIEUWE SIEBE DE JONG, KLAASJAN BAAS, ARCHIEF

“50 jaar ZOA, dat hadden we nooit gehoopt om mee te maken toen we hieraan begonnen”, zegt de nestor van het gezelschap, Henk van der Velde. “Bij de oprichting hebben we gezegd: we willen ons zo snel mogelijk opheffen als de vluchtelingenstroom ophoudt.” Het loopt helaas anders...

Dat ZOA (toen nog Comité Hulpvereniging Zuid-Vietnam) juist in 1973 ontstaat, is geen toeval. Het gepolariseerde politieke klimaat zorgt ervoor dat niet alle vluchtelingen worden geholpen. Medeoprichter Wiebrand kan niet lijfelijk bij het interview zijn en praat online mee vanuit Frankrijk:

“De hele linkse publieke opinie, zeker in Nederland, was gericht tegen de Verenigde Staten. Er werd hulp geboden aan vluchtelingen uit Noord-Vietnam en niet aan die uit Zuid-Vietnam, want die waren op de vlucht voor het communistische regime. We wilden tegengas geven.” Het drietal wordt

Koos van Houdt (links) en Henk van der Velde

hierin geïnspireerd door journalist Aad Kamsteeg. Hij reist in die tijd voor het Nederlands Dagblad en de EO naar Vietnam en vertelt de schrijnende verhalen. Henk: “Aan de hand van die artikelen, onder andere over de situatie in de stad An Loc (Vietnam), zijn wij een actie gestart. Dat was het begin van onze hulpverlening.”

Studentenkamer

Vanuit hun Groningse studentenkamers gaan de drie jongens aan de slag om draagvlak voor hun initiatief te krijgen. Zo wordt er een comité van aanbeveling samengesteld met wel meer dan veertig spraakmakende namen uit allerlei hoeken van de maatschappij: kerk, politiek, bedrijfsleven, journalistiek, wetenschap én sport. Ook mensen van buiten de orthodox-christelijke zuil zetten hun handtekening onder de oprichting van de voorloper van ZOA. Zo prijken de namen van ondernemer Frits Philips en wereldkampioen schaatsen Atje Keulen-Deelstra op de lijst. “We zeiden al meteen tegen elkaar: niet alleen Groningen”, weet Henk zich nog te herinneren. “We moeten een comité van aanbeveling hebben met zoveel mogelijk namen uit het hele land. Toen kregen we contact met de hoofdredactie van De Telegraaf. Dat bleek een dikke grote supporter van ons, vanaf de eerste dag. Ze hebben voor ons ook nog wat namen geregeld voor het aanbevelingscomité. Ze schreven veel over ons, compleet met gironummer! De jonge Johan Remkes hadden we ook bijna op de lijst, maar later trok hij zich terug omdat hij vreesde dat we als christelijke organisatie zieltjes wilden winnen.” Koos vult aan: “Ja, daar hebben

we van geleerd. We zijn er om vluchtelingen te helpen, dus je moet wel bij je leest blijven, ook al ben je een christelijke organisatie.”

‘We wilden tegengas geven’

Gesneuvelde ruiten

De oproep van de drie studenten uit Groningen vindt weerklank bij een grote zwijgende groep die zich niet herkent in de heersende linkse ideologie. Wiebrand: “Wij zijn ‘groot’ geworden door de polarisatie in de jaren zeventig. Want zo'n Telegraaf is niet voor niets enthousiast. Wij waren

eindelijk een organisatie die zei: er is ook nog leed in Zuid-Vietnam.” Volgens Henk schrikken sommige gevestigde organisaties van dit nieuwe initiatief: “Toen het →

Bootvluchtelingen uit Vietnam.

bijvoorbeeld een keer lukte om een artikel gepubliceerd te krijgen in het Groningse universiteitsblad, kwam er veel kritiek op de redactie dat ze dit rechtse artikel hadden toegelaten. Het was een zeer gepolariseerd en gespannen tijdsbeeld. Bij ons in de straat zat een alternatieve wereldwinkel op christelijke grondslag waar regelmatig de ruiten sneuvelden.”

‘Het egoïsme viert hoogtij’

Toch vinden de oprichters niet dat ZOA een politieke kleur kiest in de gepolariseerde maatschappij van de jaren zeventig. Aan de andere kant wil Koos wegblijven bij het woord neutraal: “Wij kwamen op voor vergeten vluchtelingen, recht tegen de polarisatie in. Neutraal klinkt te slap, maar wij maakten in die politieke situatie een ander geluid vanuit onze christelijke levensovertuiging: dat wij naast de mensen moeten staan die het minder hebben dan wij.” Nu, 50 jaar later, werkt ZOA nog steeds in politiek vaak zeer gevoelige omgevingen,

waar neutraliteit een voorwaarde is om humanitaire hulp te kunnen verlenen. Denk aan Syrië, Myanmar, Ethiopië en DR Congo.

Vergeten vluchtelingen

ZOA ziet in het werkveld ook dat veel lijden wordt veroorzaakt door menselijk handelen en politieke keuzes, waaronder in Nederland.

Moet ZOA zich sterker uitspreken over onze 'voetafdruk', waarvan de rekening meestal terechtkomt bij de meest kwetsbare gebieden? “Nou, dat denk ik niet”, zegt Koos. “Laat ik het omdraaien: als je het ware ZOA-bloed in de aderen hebt, dan kijk je met verbazing naar het chagrijn van mensen die alleen maar op hun eigen belangetjes uit zijn. Not in my

Henk van der Velde bezoekt in de jaren zeventig één van de projecten in Zuidoost-Azië.

De drie oprichters van ZOA. Vlnr: Koos van Houdt, Wiebrand

Dijksterhuis (op de laptop) en Henk van der Velde.

‘We gaan de wereld niet redden. Maar één mens is al genoeg’

backyard. Ja, maar mijn eigen bedrijfje dan? Mijn stikstof? Mijn vakantie? Het egoïsme viert hoogtij, maar we zijn ook allemaal onderdeel van de samenleving. Iedereen kan de keuze maken: ben ik er voor de ander of ben ik er voor mezelf?” Wiebrand sluit zich daarbij aan: “Laat preken aan andere organisaties over. ZOA is een noodhulporganisatie. Wel is het goed dat ZOA af en toe wijst op de gevolgen van bijvoorbeeld klimaatverandering in Afrika of andere landen, waar de klappen veel harder aankomen dan bij ons. En van daaruit motiveren dat je met projecten daar de schade kunt beperken.” Is ZOA dan niet vooral bezig met het opruimen van de troep die het Westen zelf veroorzaakt? Wiebrand: “Misschien is dat juist het bestaansrecht

van ZOA op dit moment. Wij moeten wat doen dáár, omdat het een zootje is. En dat zootje wordt door ons veroorzaakt. Dat is een vorm van bewustwording.”

Schouder aan schouder

Bij de drie heren is er geen enkele twijfel of het 50-jarig bestaan van ZOA wel zin heeft gehad – ook al is de wereld er nu slechter aan toe dan in 1973. Koos: “We hebben niet veel woorden nodig om uit te stralen dat we als christen naast de ander kunnen staan. Nu lopen er bijvoorbeeld ZOA-medewerkers in Oekraïne rond, die schouder aan schouder met de mensen staan, om hun huizen weer op te bouwen. Ze hoeven niet in de spotlight, geen schouderklopje,

maar zijn levensveranderend voor mensen die alles kwijt zijn en hierdoor weer hoop krijgen.” Wiebrand: “We gaan de wereld niet redden. Maar ook als je één mens helpt, dan heb je dat voor Jezus gedaan, lees ik in Matteüs 25.”

Dit is een deel van het gesprek dat KlaasJan Baas voerde met de oprichters.

Luister het hele interview op zoa.nl/oprichters

Vluchtelingen in Zuidoost-Azië.

Beleef het jubileum met ons mee!

Stilstaan bij 50 jaar ZOA, van noodhulp naar wederopbouw, doen we dit jaar met verschillende activiteiten. Ons jubileumthema is ‘Niet alleen'. We zorgen dat mensen in nood er niet alleen voor staan. Dat kunnen we niet alleen, maar mét God onze Heer en mét jou. Beleef daarom het jubileumjaar met ons mee!

ZOA doeboek

Vraag nu gratis aan: het enige echte ZOA doeboek! Een megaleuk magazine waarin je spelletjes, puzzels, een recept, een strip en nog veel meer kan vinden. Ideaal om bijvoorbeeld mee te nemen op vakantie. Daarnaast leer je in het doeboek over het werk van ZOA en geven we je tips hoe je voor mensen in nood in actie kan komen. Leuk voor jezelf, je broers en zussen of voor de leerlingen in jouw klas of op jouw school.

Leeftijd: 8-12 jaar

Bestellen (zolang de voorraad strekt): zoa.nl/doe-boek

ZOA symposium

50 jaar ZOA op evenementen

• Als dit magazine op de mat valt, ligt Pinksteren net achter ons. Dan heb je ons wellicht al met een stand op Opwekking zien staan. Nee?

Op zaterdag 23 september houdt ZOA een symposium, dat gaat over de rol van vrede in noodhulp en wederopbouw, en ‘Peace Nexus’ ofwel duurzame vrede. Spreker is onder meer filosoof en theoloog Rik Peels. Ook zal een wetenschappelijk onderzoek over resultaten op dit gebied gepresenteerd worden.

Meer info: www.zoa.nl/symposium

• Kom dan naar de zomerconferentie van New Wine in Liempde. Het thema van die conferentie is ‘Hoop uitleven’ en daar sluit ZOA zich helemaal bij aan. Doe mee aan een indrukwekkende experience en ontdek via een expositiewand welke impact we in de afgelopen 50 jaar samen hebben kunnen maken. Onze stand vind je vlak bij de hoofdtent.

• We staan ook op de Familiedagen in Gorinchem op 17, 18 en 19 oktober 2023. Welkom!

ZOA On Tour

ZOA komt naar je toe deze zomer! In 1973 zijn we begonnen met het opvangen van bootvluchtelingen. Daarom zijn boten het decor van onze ontmoetingen met jou als vrijwilliger, donateur, collectant, collectecontactpersoon of andere betrokkene bij ons werk.

We ontmoeten je graag, want we zijn dankbaar voor jouw inzet, op welke manier dan ook. Alleen samen kunnen we ons inzetten voor al die mensen op de vlucht. Van harte welkom!

Bij het water of op een schip inspireren we je met (film-) presentaties over ons werk. Kinderen kunnen spelletjes doen of kleuren, je ontmoet ZOA-medewerkers aan wie je al je vragen kunt stellen en je krijgt een helder beeld van wat we in 50 jaar hebben gedaan.

We verwelkomen je graag op één van de hiernaast genoemde zaterdagen tussen 10.00 en 16.00 uur. De toegang is telkens gratis, maar in verband met de catering zijn we graag op de hoogte van je komst.

Meld je aan op: www.zoa.nl/zomer

Hou deze site ook in de gaten voor eventuele wijzigingen in het programma. Nogmaals van harte welkom!

Data en plaatsen:

• 17 juni in de Graansilo aan de Griffeweg in Groningen, vlak bij de Oosterhaven. In Groningen is ZOA in 1973 gestart! Als je met de trein komt, kunnen we je met een sloep bij CS ophalen en brengen we je naar de Graansilo. Koffie en thee zijn gratis.

• 24 juni in de authentieke botterschuur op Urk . De botterschuur aan de Westhavenkade staat vlak bij de vuurtoren, het strand en is gelegen aan het IJsselmeer. Je kunt ook met de beroemde kotter uit 1927 'Jonge Jacob' een vaartochtje maken. Maar meld je voor deze tocht wel bijtijds aan, want het aantal plaatsen is beperkt! Koffie en thee zijn gratis.

• 8 juli op de prachtige Zeeuwse tweemast klipper ‘Avontuur’ aan de Houtkade 22 in Goes. Het schip is werkelijk een pareltje. De koffie en thee staan klaar!

Noodhulpverlener Hielke Zantema:

‘In Oekraïne is wederopbouw óók noodhulp’

Na de Russische inval in Oekraïne kwam ZOA meteen in actie. Hoe ziet ons werk – ruim een jaar na de invasie –eruit? Noodhulpverlener Hielke Zantema vertelt. TEKST

Wat herinner jij je nog van die eerste tijd?

“Het was op een donderdag, dat weet ik nog goed: 24 februari 2022. Een paar dagen later was ik onderweg naar de HongaarsOekraïense grens. Daar stond ik dan, met mijn rolkoffertje. Ik wilde Oekraïne in, terwijl aan de andere kant lange rijen mensen stonden om het land te verlaten.”

‘Daar stond ik dan, met mijn rolkoffertje’

ZOA begon in zuidwestelijk Uzhgorod met noodhulp via contant geld. Waarom op die manier?

“Mensen vanuit heel Europa reisden met spullen naar Oekraïne. Terwijl wij in de stad zagen dat de winkels vol lagen. De lokale markt was nog volledig in bedrijf. Die markt

wilden we graag versterken. Daarom gaven we mensen via een innovatief digitaal platform contant geld, zodat ze zelf hun eerste noden konden lenigen. Dit doen we nog steeds.”

Hoe helpt ZOA in de regio Tsjernihiv?

“Dit gebied werd aan het begin van de oorlog bezet. Na zes weken trokken de Russen zich terug en lieten een enorme ravage achter. Veel mensen raakten dakloos. Huishoudens die in aanmerking komen, krijgen gemiddeld zo’n 2000-2500 euro om hun woningen te herstellen. De materialen zijn gewoon voorhanden. En iedereen heeft wel een neef, zoon of buurman die kan helpen bij de uitvoering.”

We herstellen nu ook woningen in de zuidoostelijke provincie Cherson. Hoe is de situatie daar?

“De fysieke schade is vergelijkbaar met

delen van het land die minder lang bezet zijn geweest. Je ziet uitgebrande tanks, kapotte bruggen, overal troep. Maar de mensen… Ze zijn psychisch zeer kwetsbaar. Zeven maanden bezetting is toch anders dan zes weken.”

Hoe zie je de toekomst van ZOA in Oekraïne?

“De twee fases in het werk van ZOA, noodhulp en wederopbouw, komen in Oekraïne samen. Het gebrek aan een huis dat je beschermt tegen wind, regen en kou is een levensbedreigende nood. Tegelijk is het een vorm van wederopbouw. Het is moeilijk te voorspellen hoe lang onze aanwezigheid in Oekraïne nog nodig is. Maar ik ben bang dat het niet veel korter dan drie tot vijf jaar zal zijn.”

Elly & Rikkert over de zin van 50 jaar ZOA

‘ IN BODEMLOZE PUTTEN MAG ZOA

HANDEN EN VOETEN VAN JEZUS ZIJN’

Ze zijn een van de bekendste muzikale duo’s in christelijk Nederland: Elly en Rikkert Zuiderveld. Al in het oprichtingsjaar van ZOA, 1973, zingen ze over hun verlangen naar vrede en hun zoektocht naar de waarheid. Hoe blikken zij terug op de afgelopen vijftig jaar?

TEKST KLAASJAN BAAS // BEELD KLAASJAN BAAS, PRIVÉ

‘Hulp betekent dat er mensen zijn die hun hart laten spreken’

1973. Het hippie-duo Elly & Rikkert is klaar met alle ellende in de wereld, zoals de oorlog in Vietnam, de oliecrisis en onrust in de maatschappij. Ze trekken zich terug op het platteland. “Het had iets van vluchtgedrag”, vertelt Rikkert nu. “We wilden ontsnappen aan de afgemeten, burgerlijke maatschappij. We zochten ademruimte.” Elly vult aan: “In de jaren daarvoor hadden we nog wel protestliederen geschreven, maar in 1973 waren we moe van alle ellende. We wilden weg van de heftigheid en verdeeldheid in de wereld. We hadden geen radio, tv of krant. We waren dan ook niet betrokken bij vluchtelingen ver weg, we richtten ons op mensen dichtbij. Als die voor de deur stonden, konden ze binnenkomen. Zo hebben we heel wat ‘vluchtelingen’ opgevangen.”

‘Uiteindelijk ben ik een hoopvol persoon’

Rikkert: “Er klopten steeds meer mensen bij ons aan die een verblijfplaats zochten. Het was niet gepland, maar van lieverlee werd dat een commune genoemd.”

Elly: “We hadden alles gemeenschappelijk. Dat klinkt bijbels maar we waren toen nog niet gelovig. We hadden iemand in huis die christen was, maar hij sprak er bijna niet over. Hij schaamde zich een beetje. Achteraf zei hij: ‘Ik was het wel, maar jullie deden het’.”

OP DE KNIEËN

In het album ‘Adem’ uit 1973 hoor je al veel bijbelse verwijzingen.

Rikkert: “Ik las al de profeten in de Bijbel, vanwege de

prachtige taal. En het Nieuwe Testament. Als je je echt verdiept in de persoon van Jezus, dan kan je daar op een gegeven moment niet meer omheen.”

Elly: “Ik las niet in de Bijbel. Jij had een bordje in de woonkamer opgehangen: ‘Geef alles weg en je zult het mooiste overhouden’. Als dan iemand zei: ‘Wat een mooie pick-up’, dan zei Rikkert: ‘Neem maar mee.’ Jij had het echt begrepen.”

Rikkert: “Bijna iedereen van de woongroep uit die tijd is later christen geworden.”

Elly: “We waren op zoek naar de waarheid. Na de woongroep-periode hebben we alles achtergelaten en trokken we met een bus door Europa. Terug in Nederland zijn we – mede dankzij mensen uit die commune – op onze knieën gegaan.”

Na hun bekering maken Elly en Rikkert nieuwe albums, waaronder met christelijke kinderliedjes. Rond de eeuwwisseling worden ze gevraagd om op te treden tijdens een feest van ZieZOA, destijds het kinderblad van ZOA.

Elly: “We hebben toen ook een ZOA-lied gemaakt: ‘ZOA helpt’. Daarin worden de landen of werelddelen benoemd waar ZOA actief is. Ik kan het helaas niet meer terugvinden.”

BROKSTUKKEN

Sinds 1973 zijn de problemen in de wereld enorm toegenomen: het aantal vluchtelingen is geëxplodeerd, klimaatverandering treft de meest kwetsbaren en er is oorlog in Europa. Toch sluiten jullie je nu níet af.

Elly: “Alles komt daardoor wel heel rauw binnen. Je vroeg me voor dit interview vlak na de aardbeving in Syrië en Turkije. Och, ik zat naar die brokstukken te

Drie jaar geleden sloten Elly en Rikkert een periode van 50 jaar samen optreden af. “We hebben ook een ZOA-lied gemaakt: ‘ZOA helpt’. Daarin worden de landen of werelddelen benoemd waar ZOA actief is."

kijken. Ik was sprakeloos en had geen behoefte aan een interview. Maar dat duurt bij mij nooit lang. Ik ben uiteindelijk een hoopvol persoon. Wij hebben zo'n bidkaarsje en dat steek je dan maar weer aan. Dan kijk je naar die kaars en gooi je je gebeden naar boven.” Rikkert: “Ik maak me vooral zorgen om de klimaatcrisis. Hoe verder we dat voor ons uitschuiven – en dat gebeurt eigenlijk voortdurend – hoe moeilijker het is om er iets aan te doen. Bangladesh of Katwijk aan Zee – er gaan gebieden onderlopen. Dat gebeurt nu al, hè. In Pakistan was vorig jaar een gebied zo groot als half West-Europa overstroomd.”

BODEMLOZE PUT

Als de nood zo is toegenomen in die vijftig jaar, heeft het bestaan van ZOA dan wel zin gehad?

Elly: “Natúúrlijk heeft het zin. Dat is ook een

regel in het ZOA-lied: ‘Het is geen druppel op de gloeiende plaat, maar een druppel op de goeie plaats!’ Hulp is nooit zomaar alleen hulp, hè? Het betekent dat er mensen

‘Het is geen druppel op de gloeiende plaat, maar een druppel op de goeie plaats!’

zijn die hun hart laten spreken. Misschien lijkt het soms een bodemloze put – maar als Jezus er zelf in is afgedaald, dan is er weer perspectief. Christus is daar ergens

beneden als een soort trampoline. Hij vangt je op, waardoor je weer opveert. Ik zie de hulpverleners van ZOA als de handen en voeten van Jezus in de bodemloze putten van deze wereld.”

Rikkert sluit het gesprek poëtisch af: “Ik moet bij die diepe put denken aan een stukje tekst uit een liedje van Elly: ‘Ieder lijden heeft zijn grenzen, hoe diep een mens kan gaan. Maar de tranen van de kleine mensen zijn dieper dan de oceaan.’”

Luister nu naar hele gesprek met Elly en Rikkert –inclusief Elly die het refrein zingt van het ZOA-lied: zoa.nl/elly-en-rikkert

Van noodhulp naar wederopbouw ...en soms weer terug

ZOA is dáár waar nood uitbreekt. Op deze wereldkaart zie je waar ZOA actief is én is geweest in de afgelopen 50 jaar.

SUDAN - BURGEROORLOG

2003 - Na een lange onrustige periode met veel geweld breekt in 2003 opnieuw een burgeroorlog uit tussen de Arabische en Afrikaanse bevolkingsgroepen in Sudan. Meer dan 2,8 miljoen mensen raken ontheemd. ZOA start een noodhulpactie en werkt sindsdien in het nog altijd onrustige land aan herstel van basisvoorzieningen, de opvang van vluchtelingen en vredesopbouw.

HAÏTI - AARDBEVING

2010 - Haïti, een van de armste landen ter wereld, wordt in 2010 getroffen door de zwaarste aardbeving sinds eeuwen. Eén miljoen Haïtianen zijn opeens dakloos. ZOA besluit meteen in actie te komen. Dit begint met noodhulp, maar ZOA blijft tot 2013 in het land om de wederopbouw te ondersteunen.

RWANDA - GENOCIDE

1994 - De rebellengroep van de Tutsi-minderheid wordt beschuldigd van de dood van de president. Als gevolg daarvan roeien Hutu-extremisten op georganiseerde wijze een half miljoen Tutsi uit. ZOA komt gelijk in actie met noodhulp en blijft zich tot tien jaar na de genocide in Rwanda nog inspannen, zodat mensen hun leven weer kunnen opbouwen.

TEKST COEN BROERS EN ANNEKE BOLT // BEELD ARCHIEF

wederopbouw naar noodhulp

AFGHANISTANBURGEROORLOG & NATUURRAMPEN

2001 - Na de val van het talibanregime in 2001 keren vijf miljoen vluchtelingen terug naar Afghanistan. ZOA helpt hen de draad weer op te pakken met voedsel, huisvesting en levensonderhoud. Ook wanneer meerdere natuurrampen het land treffen, blijft ZOA hulp verlenen totdat dit in 2021 niet meer mogelijk is. De taliban grijpen opnieuw de macht in Afghanistan.

ETHIOPIË - HONGERSNOOD

1985 - De aanhoudende droogte en burgeroorlogen veroorzaken een hongersnood in Ethiopië. Zeker drie miljoen mensen raken alles kwijt. Al in 1984 zamelt ZOA geld in voor voedselhulp aan Afrika. Nog altijd is hulp hard nodig. Naast structurele oplossingen helpt ZOA in de regio Tigray, waar van 2020 tot en met 2022 een conflict wordt uitgevochten.

THAILAND - VIETNAMOORLOG

1973 - Geraakt door de verhalen over 800.000 mensen die in gammele bootjes Vietnam ontvluchten, komen drie Groninger studenten in actie. Stichting Zuidoost-Azië (ZOA) is een feit. ZOA is er voor de vluchtelingen in Thailand, met opvang en medische hulp. In de jaren daarna begint ZOA met verschillende zelfhulpprojecten. ZOA blijft de vluchtelingen in Thailand dertig jaar lang ondersteunen.

Opbrengst collecte

De ZOA-collecte, die ook dit jaar zowel huis-aan-huis als online was, heeft het voorlopige bedrag van €819.000,opgeleverd! Houd onze socials in de gaten voor de definitieve opbrengst. Alle vrijwilligers hartelijk dank!

Mijn eenmalige gift

Per 1 juni verdwijnt de acceptgiro. Daarom ontvang je voortaan van ons ‘Mijn eenmalige gift’. Dit is het alternatief voor de acceptgiro van de gezamenlijke goede doelen. Hiermee kun je net zo gemakkelijk en vertrouwd een eenmalige gift aan ons overmaken. Doneer via de QR-code, je bank of stuur je ingevulde ‘Mijn eenmalige gift’ met bijgevoegde retourenvelop naar ons op.

Meer info: zoa.nl/acceptgiro

ZOA in cijfers

In welke landen bereikten we in 2022 de meeste mensen? Wat deden we daar precies, hoeveel mensen gaven een gift en in welke media sprongen we eruit?

Lees het allemaal in ons jaarverslag! Ga naar zoa.nl/jaarverslag

Nog even op reis

Nog een halfjaartje reist de expositie Licht voor mensen op de vlucht door Nederland. Wil jij als kerk of school graag prachtige kunstwerken voor enkele weken tentoonstellen? Neem dan contact op met info@arsprodeo.nl

Speciaal onderdeel van de expositie zijn de T-shirts van kunstenaar André Bikker, die je kunt kopen. Van elk verkocht T-shirt gaat een deel naar ZOA. Bestel ze nu! Ga naar andrebikker.nl

Voor meer info over de expositie: zoa.nl/arsprodeo

WORD VRIJWILLIGER!

We zijn dringend op zoek naar vrijwilligers voor bijvoorbeeld presentaties in kerken of op scholen, databeheer of het bemensen van een stand op een evenement.

Heb jij een warm hart voor mensen op de vlucht?

Meld je dan nu aan als vrijwilliger op zoa.nl/word-vrijwilliger of bel ons: 055 3663 339.

Marjanne van Vliet:

‘Bied Syriërs een uitweg uit hun situatie’

Na

twaalf jaar crisis kreeg Syrië begin dit jaar nóg een enorme klap te verwerken: een zeer zware aardbeving. ZOA was er, is er en blijft voorlopig werken aan noodhulp én wederopbouw in het land. Hoe dat eruitziet? Directeur Marjanne van Vliet van ZOA in Syrië vertelt.

Hoe helpt ZOA de slachtoffers van de aardbevingen?

“We voorzien in de meest dringende behoeften van mensen die in de noodopvang zitten: voedsel, water, hygiëneproducten en mobiele wasvoorzieningen. Tegelijk zetten we lokale bouwkundigen in om de staat van de kapotte woningen te beoordelen. Als ze veilig genoeg zijn, kunnen mensen terug naar hun huis. Vaak zijn reparaties nodig, waarvoor we contant geld geven. We zijn bezig met het herstel van bakkerijen, winkeltjes en ook scholen, zodat kinderen met basismateriaal weer onderwijs kunnen krijgen en psychosociale ondersteuning.”

ZOA verleende al noodhulp in Syrië. Gaat dit werk nog wel door?

“Zeker! Naast het extra werk als gevolg van de aardbevingen gaan we ook door met

projecten die al liepen, zoals ondersteuning in de landbouw en het herstellen van voorzieningen voor water, sanitair en hygiëne. We kunnen niet genoeg benadrukken dat de noden in het land al ontzettend hoog, complex en fundamenteel waren voor de aardbevingen.”

‘Syriërs hebben onze toewijding hard nodig’

Wat hebben de Syriërs op de lange termijn nodig?

“In de afgelopen twaalf jaar hebben de Syriërs veel versnipperde steun gekregen voor de korte termijn. Ze snakken nu naar

hulp waarmee ze zichzelf kunnen redden: levensonderhoud, onderwijs en toegang tot basisvoorzieningen. Als we hun wensen willen respecteren, zouden we hen die uitweg uit de situatie moeten bieden - niet alleen de middelen om erin te overleven.”

Wat kunnen wij in Nederland doen om de Syriërs te helpen?

“Ik ben ontzettend dankbaar en bemoedigd door de overweldigende steun vanuit Nederland tijdens en na de aardbevingen. Daarmee kunnen wij duurzame ondersteuning bieden die hoop en licht geeft aan zoveel mensen met pijn en verdriet. We hopen dat mensen barmhartig en vrijmoedig zullen blijven geven aan Syriërs, die hun huizen, levens en gemeenschappen opnieuw moeten opbouwen. Ze hebben onze steun en toewijding daarbij hard nodig.”

TEKST ANNEKE BOLT // BEELD ABDURRAHMAN ALRAHMAN MUHIMED

50 jaar impact

In 50 jaar heeft ZOA veel kunnen en mogen doen voor mensen in nood. De impact op miljoenen mensen is groot, zoals op de levens van Rathi, Quinto en Cytheia.

TEKST ANNEKE BOLT EN MONIQUE BOOM // BEELD JILKE TANIS, BYMARIANNEPHOTOGRAPHY, ZOA

‘Het is belangrijk dat onze kinderen gevarieerd eten’

MYANMAR

‘Eerst handen wassen!’

Cytheia (30) is moeder van drie kinderen én traint andere moeders in voeding en hygiëne in het dorpje Ka Saw Plo in Myanmar.

"Eerst kreeg ik zelf een training in het voeden van kinderen, voeding en hygiëne. Ik vond het erg leuk”, vertelt Cytheia. “Het is belangrijk om onze kinderen een gevarieerd dieet te geven, waardoor ze een gezonder leven krijgen.”

Het is voor de Myanmarezen niet makkelijk. Het land wordt momenteel geteisterd door een burgeroorlog, waardoor meer dan één miljoen

mensen ontheemd zijn. Daarnaast is er een torenhoge inflatie en werkloosheid. Er is nauwelijks toegang tot schoon drinkwater. Tachtig procent van de sterfgevallen van kinderen wordt veroorzaakt door de slechte kwaliteit van het drinkwater en het gebrek aan sanitaire voorzieningen. Maar ZOA is er, sinds 2008. In Cytheia’s dorp werpen de trainingen aan moeders hun vruchten af. De

vrouwen krijgen bijvoorbeeld hulp bij het voeden van hun baby’s. “Niet iedere moeder kan borstvoeding geven”, vertelt Cytheia. “Maar zij kan haar kind wel rijstsappen of voorgekauwde rijst geven.” Ook op het gebied van hygiëne is er al veel bereikt. “Zo vertellen we onze kinderen hoe ze hun handen moeten wassen en schoon moeten blijven. We zijn blij met deze trainingen!"

‘Ik ben blij dat we nu in vrede kunnen leven’

UGANDA

Van vluchteling tot ingenieur

“Thuis vertel ik mijn ouders wat ik op school geleerd heb”, vertelt de elfjarige Quinto Odoch uit Noord-Uganda in 2008 aan ZOA Magazine. “Dat vinden ze leuk en ze hebben er ook wat aan. Later wil ik leraar worden.”

Die kans lijkt klein voor Quinto. Op de vlucht voor het extreme geweld van het Verzetsleger van de Heer zoekt het gezin bescherming in een opvangkamp. Daar helpt Quinto zijn ouders met het bewerken van grond, het weiden van kleinvee en het rapen van duiveneieren. Na het overlijden van zijn oudste broer moet hij óók water halen in grote jerrycans. Maar

Quinto blijft dromen en zet door, mede dankzij de steun van ZOA in het kamp. “Ik kreeg het geschenk van onderwijs”, vertelt Quinto. En zijn droom komt uit! Anno 2023 is de inmiddels 26-jarige Ugandees bijna afgestudeerd als ingenieur aan de Makerere Universiteit in de hoofdstad Kampala. In 2020 maakt hij nóg een droom waar: hij schrijft een boek: The

Rathi is een van de 500.000 mensen die ontheemd raken door een burgeroorlog. Die duurt maar liefst 26 jaar. De bevolking van Sri Lanka leeft tussen hoop en vrees. Vredesakkoorden worden steeds weer geschonden. Alsof dat nog niet erg genoeg is, wordt het land keer op keer geteisterd door overstromingen en

War-Torn Child: One With the Wild. Het is een boek met waargebeurde verhalen van kindsoldaten in Uganda, waarmee hij duidelijk wil maken wat geweld en vluchten met kinderen doet. Maar ook dat er hoop is. “Ik ben erg dankbaar voor de kansen die ik heb gekregen”, besluit hij. Het boek van Quinto Odoch is te bestellen via amazon.nl.

SRI LANKA

Een nieuwe start voor Rathi

Op de vlucht voor geweld moet Rathi in Sri Lanka alles achterlaten. Ze zoekt haar toevlucht in een vluchtelingenkamp, waar ze twee jaar lang verblijft. Het leven in het kamp is zwaar. Er zijn niet genoeg wc’s en er leven veel mensen dicht op elkaar.

een allesverwoestende tsunami in 2004. De burgeroorlog maakt in ruim twintig jaar 60.000 slachtoffers, de tsunami maakt er in vijf minuten ruim 35.000.

ZOA verleent van 1995 tot 2021 noodhulp in Sri Lanka en helpt de inwoners hun land mee op te bouwen. Rathi keert in 2011 terug naar haar

dorp, dat volledig verwoest is. Van ZOA krijgt ze een huis en een naaimachine. Daarmee kan ze haar leven weer oppakken. “Ik ben blij dat we nu in vrede kunnen leven”, vertelt ze. “En ik ben erg dankbaar dat ik nu geld kan verdienen met het naaien van kleding.”

Edisa

Gasi is al

22 jaar chauffeur voor collega’s in Uganda

Driver met een drive

Edisa Gasi (65) uit Uganda is al 47 jaar chauffeur –bijna de helft van die jaren voor ZOA! Ze rijdt voor ons dit hele Afrikaanse land door, van project naar project. “Als ZOA-medewerkers in Uganda werken we samen zonder problemen”, vertelt ze. “Daarom ben ik zo lang bij ZOA gebleven.”

TEKST ANNEKE BOLT // BEELD VICEVERSA, PRIVÉ

Edisa was amper zeventien jaar toen ze bij de politie ging. Daar volgde ze een opleiding tot chauffeur, als eerste vrouw in de provincie West-Nijl. Helaas werd Edisa uitgekozen om voor de toenmalige president-dictator Idi Amin te werken. “Ik was twee jaar lang chauffeur van de president”, vertelt ze. “Dat was een erg moeilijke tijd. Niemand van ons wilde het doen. We werden gedwongen.”

Toen Amin een oorlog met Tanzania ontketende, moest ze met de presidentiële escorte het land verlaten. Vijf jaar lang woonde ze in Congo. Eenmaal terug in Uganda ging ze op een ambulance rijden. “Ik was blij om weer terug te zijn”, vertelt ze. “Maar helaas stierf mijn man korte tijd later.” Edisa kwam er alleen voor te staan met haar drie dochters en drie zonen, van wie er één ook overleed. Ze vond een baan als chauffeur bij een hu-

manitaire organisatie in West-Nijl. In 2001 solliciteerde ze bij ZOA, waar ze werd aangenomen als chauffeur voor een programma in Sudan. “Ik reed ZOA-medewerkers steeds heen en weer vanuit de Ugandese stad Arua naar de projecten in Sudan.”

VERANDERINGEN

In 2007 ging het eerste programma van ZOA in Uganda van start, vanuit de hoofdstad Kampala. Edisa verhuisde mee. Sindsdien rijdt ze met ZOA-collega’s het hele land door, want zonder chauffeur zouden ze zich in Uganda niet veilig kunnen verplaatsen. “ZOA's werk verandert voortdurend”, vertelt Edisa. “Er worden steeds weer nieuwe projecten opgestart. En ik bezoek ze allemaal. Dat maakt mijn werk ontzettend interessant.” Ze is vooral onder de indruk van de

Edisa als jonge politieagent

manier waarop ZOA zich inzet voor het onderwijs in het land. “Het is zo belangrijk dat kinderen naar school kunnen gaan. Dat biedt een toekomst.”

MET PENSIOEN

Edisa’s eigen kinderen zijn inmiddels allemaal afgestudeerd aan de universiteit. Ze hoopt binnenkort meer tijd met hen - en haar vijf kleinkinderen - te kunnen doorbrengen. “Aan het einde van dit jaar ga ik met pensioen”, vertelt ze. “Dan ga ik weer in West-Nijl wonen, dat is mijn thuis. Ik kijk ernaar uit, maar ik zal ZOA ook wel missen!”

Lees het uitgebreide verhaal van Edisa op www.zoa.nl/edisa

Op de bres voor ZOA

Geraakt door een ramp willen ze dat vluchtelingen er niet alleen voor staan. Daarom besloten ze ZOA te steunen: de donateurs Jaëla de Leeuw uit Apeldoorn (misschien wel de jongste donateur), Arjen van de Schans uit Zwolle en Heleen Smit uit Noordwijkerhout. De één relatief kort, de ander al wat langer.

Jaëla de Leeuw (13)

“Van mijn 5 euro zakgeld geef ik 50 cent aan ZOA. Daar ben ik twee jaar geleden mee begonnen. Ik heb ook eens een korte-broeken-actie gedaan, samen met een vriend, in groep 6. Het was toen 12 graden, best koud. We haalden veel geld op voor vluchtelingen in de kou. Wat me enorm raakt, zijn de oorlog in Oekraïne en de aardbeving in Syrië. Mensen die ineens niets meer hebben. Het beeld van een vader die de hand vasthoudt van een overleden dochter. ZOA helpt mensen in een conflict of crisis en is er écht voor mensen. Als ik straks een bijbaan heb, wil ik nog meer aan ZOA gaan geven. Mijn wens? Ik hoop dat vluchtelingen hun thuis kunnen terugkrijgen en weer een leven kunnen opbouwen.”

Arjen van de Schans (35)

“Ik ben behoorlijk onder de indruk geraakt van de beelden die ZOA mij telkens laat zien, bijvoorbeeld via mails, de website en het magazine. En dan gaat het niet alleen om de beelden, maar ook de verhalen erachter van mensen in nood door een oorlog of een ramp. Stel dat het mij zou gebeuren? Dagelijks geef ik les aan studenten en het lijkt me bijvoorbeeld voor jonge mensen verschrikkelijk om machteloos te moeten toezien hoe een raket of aardbeving in één klap je toekomst overhoop gooit. Alles staat meteen stil: geen onderwijs, geen voedsel of schoon drinkwater, maar ook geen plezier met studiegenoten. Ik vind het fijn dat ZOA naast noodhulp daar óók op inzet.”

Heleen Smit (51)

“Als kind speelde ik urenlang ‘bootvluchtelingetje’ met mijn poppen. Op televisie zag ik de beelden van honderdduizenden Vietnamezen die hun land met bootjes ontvluchtten. Dat was in de jaren zeventig, na de oorlog daar. Het lot van vluchtelingen greep me aan - zo jong als ik was. En dat verwerkte ik in mijn spel. Behalve donateur ben ik al zeker tien jaar collectant voor ZOA. Tijdens de jaarlijkse nationale collecteweek in het voorjaar ga ik langs de deuren. Dat doe ik omdat ik als christen graag opkom voor mensen die het moeilijk hebben.”

Lees hier het uitgebreide verhaal van Heleen. Scan de QR-code.

Ondernemers in een van de armste

landen:

‘Heel veel armoede, maar wat een veerkracht!’

“On-voor-stel-baar. De armoede in Burundi is enorm en ik zie de pijn in de ogen van de mensen, maar ik zie ook de vreugde van kinderen en de veerkracht van Burundezen om hun leven weer op te bouwen,” zegt Machiel Karels. Hij en andere ZOA Business Ambassadors (ZBA) zijn naar Burundi afgereisd en zagen ter plekke de impact van de projecten van ZOA. “Met ons hart ervaren we nu ook dat onze inzet ertoe doet.”

TEKST MONIQUE BOOM // BEELD JONNEKE OSKAM, MONIQUE BOOM

De kuilen zijn soms fors in de geasfalteerde hoofdweg van Bujumbura naar Cibitoke, maar voor de chauffeurs van de ZOA-jeeps zijn die geen obstakel: ze manoeuvreren het ZBA-team Burundi vlot eromheen. De groep rijdt langs glooiende groene heuvels, die

het prachtige decor vormen van rijst- en maisvelden, koffie- en theeplantages. Op een van de velden verzamelen kinderen onder het toeziend oog van hun moeder de oogst van de dag in plastic zakken. Het is hard werken.

Op de weg is het druk. Vrachtwagens scheren rakelings voorbij zwaarbeladen fietsen. Brommers slalommen ertussendoor. In de zandrode berm lopen tientallen Burundezen op weg naar werk, school, markt of familie: vrouwen in kleurrijke, lange rokken, een plastic teiltje op hun hoofd of kind op de rug, scholieren met boeken onder hun arm, landwerkers met verweerde gezichten, spelende kinderen, met soms ook een jonger broertje of zusje op de rug. Een onveilige situatie die vaak niet zonder gevolgen blijft, en helaas ook nu niet. Naast de hoofdweg ligt een dodelijk gewond kind – net aangereden – en de familie staat er huilend bij. De zeven ondernemers van het ZBA-team zijn geschokt als ze dit zien. Het confronteert hen met de kwetsbaarheid van armoede in dit land; er is gebrek aan alles.

Armoede

De bevolking van Burundi heeft al heel wat voor z’n kiezen gehad: een genocide in 1972, een burgeroorlog tussen 1993 en

‘Alle beetjes helpen, zeker we als het met elkaar doen’

2005 en gewelddadig verlopen verkiezingen in 2015. Veel families zijn getekend door verlies. Duizenden gezinnen sloegen voor het geweld op de vlucht, waarvan velen inmiddels zijn teruggekeerd. Intussen is Burundi een van de armste landen van de wereld. Twee derde van de 12 miljoen inwoners leeft onder de armoedegrens. ZOA zet zich op diverse fronten in, onder andere met toegang tot schoon drinkwater, vaktrainingen voor jongeren en het PIP-project: Plan Intégré du Paysan. Boerenfamilies worden gestimuleerd hun eigen toekomstvisie op te schrijven, om vervolgens te werken aan de uitvoering daarvan via een stappenplan. En het werkt! Zo’n 140.000 inwoners van ruim 70 dorpen in Burundi hebben hun leven aanmerkelijk zien verbeteren door PIP.

Elektrisch lampje

In de dorpen Kamakara en Karurama, die het ZBA-team bezoekt, laten enkele gezinnen zien hoe hun leven erop vooruit is gegaan dankzij PIP en spaar- en kredietgroepen. Met een klein startkapitaal kunnen ze bijvoorbeeld investeren in hun boeren

bedrijfje of iets nieuws opstarten. Samen met haar man Patrice Senkadangiye (62) heeft Cesarie Nibigira (45) tien kinderen, waarvan sommigen nog thuis wonen. Aan de voorkant van hun kleine lemen huis zit een winkeltje dat eruitziet als een kiosk, met onder meer rijst, kruiden en lucifers. Terwijl Cesarie haar jongste kind de borst geeft, vertelt ze: “Tien jaar geleden leden we honger en hadden we vrijwel geen kleding. Door de PIP-training en ZOA’s spaar- en kredietgroep kunnen we geld reserveren en investeren in ons huishouden en onze winkel. In plaats van één keer per dag, eten we nu twee keer per dag en dragen we mooie kleren. Niet in de laatste

Patrice Senkadangiye en Cesarie Nibigira.

plaats omdat mijn zoon via ZOA een vaktraining heeft gevolgd en kleding maakt op een naaimachine van ZOA. We hebben nu zelfs een elektrisch lampje in ons huisje!”

‘Met ons hart ervaren we nu ook dat onze inzet ertoe doet’

Carl Drenth, een van de ondernemers, is onder de indruk van wat hij ziet. “Het is voor mij de vierde keer dat ik in Burundi ben en ik zie een enorme vooruitgang in de dorpen waar de projecten draaien. De aanpak van ZOA werkt. Ik zie mensen groeien en ze genieten van wat ze hebben bereikt.”

Steuntje in de rug

Tijdens een zondagse kerkdienst geeft een van de vrouwen tijdens een lied treffend weer hoe God in het dagelijks leven mensen helpt en hoe mensen elkaar een steuntje in de rug kunnen geven. Ze legt daarbij symbolisch haar handen in de rug. Een treffend beeld, vinden de leden van de ZBA-groep Burundi. “Precies zo willen we mensen in Burundi helpen en ondersteunen om een waardig leven te kunnen leiden!”

Odette Niyonsaba (31) uit Kamakara kan dat bevestigen. Ze is een jonge moeder, die door haar dorp en familie werd afgewezen omdat ze niet getrouwd was. Maar ze vocht zich een weg door de moeilijkheden heen. Nu geeft ze niet alleen onderwijs aan volwassenen, maar ze houdt ook kleinvee en verbouwt een stukje grond. Ze is zelfs bezig om haar eigen huis te bouwen! In de toekomst wil ze een hectare grond kopen en fietsen gaan verhuren.

Odette is een inspirerend voorbeeld voor haar omgeving. Ze zegt lachend: “Soms sta je in je leven voor een berg en dan weet je niet hoe je verder moet. Maar dan is daar iemand die je de berg opduwt. Zo zien we ZOA.” Carl reageert: “Dat is empowerment ten voeten uit. Het kan me emotioneren hoe hard mensen soms voor

elkaar zijn, maar ook hoe Odette doorgaat en volhoudt. Ik vind het bewonderingswaardig.”

Dans en zang

Ontspannen doet het ZBA-team niet veel later mee aan een feestelijke afstudeerceremonie met zang en dans. Diploma’s én presentjes van de ondernemers zijn er voor de mensen die hun vaktraining succesvol hebben afgerond. Ook nu is de ZBA-groep omringd door tientallen kinderen. Sommigen wrijven over hun buik ten teken dat ze honger hebben. Deelnemer Marjan de Boer is geraakt. “Veel kinderen lachen, maar vaak kijken ze triest uit hun ogen”, zegt ze. “Soms hebben ze niet meer om het lijf dan een gescheurd, vies T-shirt. De armoede hangt letterlijk om hen heen. Daarom ben ik blij dat we iets voor hen kunnen doen, al is het de bekende druppel op de gloeiende plaat. Maar alle beetjes helpen, zeker we als het met elkaar doen.”

Nood is groot

ZOA is blij met zulke betrokken Business Ambassadors. Burundi is een vergeten land in de media, maar de nood is enorm groot. Acht miljoen inwoners hebben slecht of geen toegang tot schoon drinkwater, onderwijs en medische zorg. Veel Burundezen kampen met ondervoeding, slechte huisvesting en werkloosheid, vooral onder jongeren. Meer dan 65 procent van de bevolking is jonger dan 24 jaar.

Joan Horbeek schudt de hand van een Burundese vrouw tijdens het projectbezoek.

Het ZBA-team Burundi gaat daarom door met het steunen van de ZOA-projecten in dit land en heeft een actie bedacht: ‘Draag je steentje bij en bouw mee aan Burundi!’ (zie kadertekst). Ondernemer Erwin Westerik: “We zien de kansen en talenten, de lichtjes in de nacht. Mensen die zich met hart en ziel inzetten om iets van hun leven te maken. Dat inspireert ons enorm.” ZBA’er Joan Horbeek vult aan: “Als we mensen kunnen helpen een beter leven te krijgen, dan willen we dat met raad en daad doen. We hebben het zo goed, wat is dan mooier om te delen?”

Emmanuel Ntakirutimana zet zich met passie in om zijn landgenoten te helpen. Lees zijn verhaal op:

Wil je meer lezen over dit betrokken ZBA-team? Wie ze zijn en waarom ze zich inzetten voor ZOA? Lees het op:

Lees alles over Burundi en wat ZOA er doet. Ga naar zoa.nl/burundi

We are Able!

ZOA heeft ook speciale aandacht voor mensen met een beperking in Burundi. Samen met andere organisaties voeren we het project We are Able! uit, zodat de positie van mensen met een beperking in zes Afrikaanse landen wordt versterkt. In een volgend magazine meer hierover.

DRAAG OOK JE STEENTJE BIJ!

Slechts één keer per dag eten, geen schoon drinkwater hebben, niet naar school kunnen gaan. Ben jij ook getroffen door de nood in Burundi en wil je – als ondernemer – een steentje bijdragen om Burundi op te bouwen?

Ga naar zoa.nl/draagjesteentjebij:

• Doe mee aan de actie van het ZBA-team Burundi om mee te bouwen aan hoop voor de toekomst. Elk steentje telt!

• Raak als ondernemer betrokken bij ZOA.

Erwin Westerik en Carl Drenth (achter) in een klaslokaal, dat wel een extra steentje kan gebruiken!

Jaar in, jaar uit

De vrouw zit bij de bron, jaar in, jaar uit met schemerpijn, door winterkou bevangen, met rimpels in haar oudevrouwtjeswangen of sproeten op haar jongemeisjeshuid.

Met hoofddoek of met losgewaaide haren, zij wacht. Zij reist haar dromen achterna, of God te hulp zal komen, inch'Allah, een dag, een uur, seconden worden jaren.

Totdat een mens, wie weet vanwaar gekomen, haar aantreft en zichzelf aan haar vermorst met levend water troost. Hij lest haar dorst

en raakt haar aan, de pijn wordt weggenomen, wellicht voorgoed, voor eventjes? Misschien. Eén ding staat vast, zij weet: ik ben gezien.

Rikkert Zuiderveld

Sonnet, speciaal geschreven voor 50 jaar ZOA. Luister naar een voordracht van dit sonnet door Rikkert via zoa.nl/jaar-injaar-uit of scan de QR-code.

Ineke Dobbe heeft ZOA opgenomen in haar testament:

‘Ik wil mij blijven inzetten voor mensen in nood’

TEKST MONIQUE BOOM // BEELD PRIVÉ

Ineke Dobbe (77) is al veertig jaar betrokken bij ZOA en wil dat ook ná haar leven zijn. Daarom heeft Ineke ZOA in haar testament genoemd. “Zo blijf ik iets betekenen voor de mensen waar ik mij voor ingezet heb en waar mijn hart naar uitgaat.”

Bij haar thuis in Zwolle pakt Ineke de fotoalbums erbij. Ruim veertig jaar geleden gaat ze voor ZOA als verpleegkundige naar Thailand en komt terecht in een kamp voor gevluchte Cambodjanen. De foto’s laten stoffige weggetjes zien, schamele hutjes en kinderen op blote voeten. “Ik was gegrepen door de nood van deze mensen die voor het Pol Pot-regime moesten vluchten. Ik werkte op de kinderafdeling van de kliniek in dat kamp: een ruw opgetrokken bamboegebouw met een lemen vloer, waar muizen en ander ongedierte vrije toegang hadden. In die omstandigheden maakten we er met elkaar het beste van.”

Hongersnood

Ineke werkt vervolgens in Somalië in een vluchtelingenkamp met nomaden uit de Ogaden-woestijn. “Er was hongersnood waardoor veel mensen en kamelen stierven.” Na Somalië komt Ineke terecht op de Filippijnen, waar Vietnamese vluchtelingen worden opgevangen. In de jaren tachtig als vrouw aan het werk in fragiele situaties, dat maakt indruk. Ineke bevestigt: “Ik heb veel mooie, maar soms ook heftige en bedreigende dingen ervaren. Dat vergeet een mens nooit meer. Maar ik was jong en ging gewoon door. Mijn geloof in God gaf

me kracht. Dat was mijn diepste drijfveer om mensen weer hoop te kunnen geven op een leven in vrijheid.”

Brandhaarden

Na terugkeer in Nederland is Ineke enige tijd bestuurslid van ZOA. Ze heeft ZOA altijd gesteund en opgenomen in haar testament. Over het waarom hoeft ze niet lang na te denken: “Zolang er brandhaarden in de wereld zijn, wil ik mij blijven inzetten voor kwetsbare mensen in nood!”

Lees op onze website het uitgebreide verhaal van Ineke: zoa.nl/nalaten.

Wil je ook nalaten aan ZOA en meer informatie? Neem dan contact op met Monique Boom, m.boom@zoa.ngo of Yolenta Pater, y.pater@zoa.ngo

Colofon

Het ZOA-magazine is een periodieke uitgave van ZOA. Oplage: 30.000

ISSN: 1871-0727

KvK: 41009723

Adres

Sleutelbloemstraat 45 Postbus 4130

7320 AC Apeldoorn

T 055 36 63 339 I www.zoa.nl

E info@zoa.ngo

NL46 INGB 0000 0005 50 NL87 ABNA 0105364371

Redactie

René Vlug (hoofdredacteur)

KlaasJan Baas

Monique Boom (eindredacteur)

Lieuwe Siebe de Jong (beeldredacteur)

Anneke Bolt

Elske Koster

Vormgeving Deelstra en de Jong, www.deelstraendejong.nl

Fotografie

Lieuwe Siebe de Jong

Elske Koster

KlaasJan Baas Abdurrahman Alrahman Muhimed

ByMarianne Photography

Elisabeth Ismail Photography

Jonneke.nl

Sjaak Leene

Druk

Drukkerij De Bunschoter

© ZOA. ZOA staat positief tegenover het kopieren of vermenigvuldigen van artikelen, mits met bronvermelding. Graag ontvangen wij een bewijsexemplaar. Adressenbestanden van ZOA worden niet uitgeleend of doorverkocht.

Bij een ramp mag je er niet alleen voor staan

Nog altijd krijgen duizenden mensen te maken met het allesverwoestende geweld van een oorlog of natuurramp. Zoals Hamza (9), die in Syrië opgroeit tussen de ruïnes van een jarenlang conflict en de recente aardbevingen.

Als een ramp je leven plotseling overhoop gooit, heb je iemand nodig die naast je staat. Daarom zet ZOA zich al 50 jaar in voor mensen die van de ene op de andere dag alles zijn kwijtgeraakt. Samen met jou willen we er zijn voor onze naasten. Juist nu de nood in de wereld zo groot is.

Word donateur en maak hulp mogelijk. Ga naar zoa.nl/nietalleen of scan de QR code.