De aanleg van uw tuinvijver

De aanleg van uw tuinvijver ti ps i ale ijv er c e + sp de koiv r voo

Planning Aanleg Beplanting Vissen

Inhoud

2

1

Een stuk levenskwaliteit voor mens en dier: De eigen tuinvijver.................................................................................................................... 3

2

Voorbereidingen en aanleg van de vijver ........................................................................... 4 2.1 Het ideale seizoen ............................................................................................................ 4 2.2 De afmetingen van de tuinvijver ................................................................................. 4 2.3 Locatie ................................................................................................................................ 5 2.4 Een voorgevormde of een vijver van folie? .............................................................. 6 2.5 Het bepalen van de hoeveelheid folie ........................................................................ 7 2.6 Aanleg en inrichting van de tuinvijver........................................................................ 8 2.7 Voorbeelden van vijverranden en wijze van bevestiging...................................... 10 2.8 Het graafwerk................................................................................................................... 12 2.9 Het aanbrengen van de vijverfolie .............................................................................. 14 2.10 De bodembedekking ....................................................................................................... 15 2.11 Waarop u moet letten bij de aanleg van een koivijver ........................................... 16

3

Water – bron van alle leven.................................................................................................... 17 3.1 Het vullen van de tuinvijver met water...................................................................... 17 3.2 Het behandelen van vijverwater.................................................................................. 18 3.3 Helder water – met de sera vijverfiltersystemen .................................................... 20 De sera vijverfilter W 1500.............................................................................................. 20 De sera bio-vijverfilters .................................................................................................. 21 De sera 3-kamer-biofilter ............................................................................................... 22 De sera drukfilters T en de sera drukfilters T + UV-systeem.................................. 23 De sera Pond UVC-vijverzuiveraars ............................................................................. 23 De sera UV-systemen ...................................................................................................... 24 De sera fontein- en filterpompen ................................................................................ 24 De sera fonteinsproeiers................................................................................................ 25

4

Beplanting .................................................................................................................................. 26 4.1 Onderwaterplanten......................................................................................................... 27 4.2 Moeras-, ondiep water- en randplanten .................................................................... 28 4.3 Planten met drijvende bladeren .................................................................................. 30 4.4 Planten voor de koivijver............................................................................................... 31 4.5 De juiste beplanting ........................................................................................................ 32 4.6 Constante waterwaarden met sera GH-KH plus ....................................................... 33

5

De vissen voor uw tuinvijver.................................................................................................. 34

6

Inkoopchecklist ......................................................................................................................... 35

Een stuk levenskwaliteit voor mens en dier: 1 De eigen tuinvijver

De vijver als waterbiotoop in uw tuin creëert een stuk leefruimte voor dieren en planten, die in de vrije natuur vaak al zeldzaam zijn geworden. Talrijke diersoorten en de prachtige kleuren van diepgroene, bloeiende planten maken de tuinvijver tot een klein recreatiegebied vlakbij huis. Uw tuinvijver wordt een aantrekkelijk middelpunt in uw tuin en een waardevolle biotoop voor planten en dieren.

Tips voor het aanleggen van een tuinvijver

Bij het aanleggen van een vijver legt u de basis voor een natuurlijke waterbiotoop.

Door een gebrek aan informatie worden bij de aanleg van de vijver soms fouten gemaakt, die later het plezier aan de vijver kunnen overschaduwen.

Ook in dit geval kan deze infobrochure hulp bieden, want ook wanneer de vijver al klaar is, kunnen eventuele mankementen toch nog worden hersteld.

Tips voor vijverbezitters staan in de sera infobrochure “Het onderhoud van uw tuinvijver”.

Wanneer u onze tips opvolgt, kost het onderhoud van de tuinvijver nog maar weinig moeite. U geeft de natuur alleen maar een steuntje in de rug. Mochten er in de natuurlijke kringloop toch eens problemen zijn, kan de sera infobrochure “Het onderhoud van uw tuinvijver”, waarin mogelijke oorzaken en maatregelen zijn samengevat, uitkomst bieden.

En nu wensen wij u succes en veel plezier!

3

2 Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2.2 De afmetingen van de tuinvijver

2.1 Het ideale seizoen

De beste tijd voor het aanleggen van een vijver is het voorjaar. De planten zijn dan krachtig genoeg om vast te groeien en te gedijen. Het warme water in het late voorjaar en in de zomer versnelt de fase waarin de planten veel energie gebruiken om vast te groeien. Een vijver kan tot in de herfst worden aangelegd, zolang er maar warme dagen zijn waarop de folie in de vijver kan worden gelegd (zie hoofdstuk 2.9).

Er kan dan echter pas in het voorjaar (april) worden geplant, wanneer de watertemperatuur boven de 15 °C ligt.

Om de natuurlijke regulerung van de vijver ook op de lange termijn biologisch te laten functioneren, moet voor de tuinvijver minimaal een ruimte van 10 m2 (dit komt overeen met een grondoppervlak van 3,20 m x 3,20 m) worden vrijgemaakt. Tenminste twee vierkante meter van de tuinvijver moet een diepte hebben van een meter of meer. Daarvoor zijn er twee redenen: 1 Bij een sterke verwarming in de zomer kunnen de vissen en andere levende wezens zich terugtrekken in het koele en daardoor zuurstofrijke water vlakbij de bodem.

2 De optimale overwinteringstemperatuur voor vijverdieren ligt bij +4 °C. Water is bij een temperatuur van +4 °C het zwaarst en zakt naar beneden. In winters met temperaturen tot –20 °C hebben de diepere waterlagen in de vijver daarom een temperatuur van precies +4 °C, wanneer de vijver ongeveer een meter diep is. Is de vijver te ondiep, kan hij geheel dichtvriezen.

Winterslaapzone van vijverdieren

0 cm IJslaag 20 cm + 1 °C 40 cm + 2 °C 60 cm + 3 °C Modder

4

80 cm

+ 4 °C 100 cm

Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2 Let op!

Door het plaatsen van verwarming in de tuinvijver ontstaan vlakbij de verwarmingselementen zones met warm water.

Wanneer de vissen vanuit hun verblijf, met een ideale overwinteringstemperatuur van +4 °C, naar de opgewarmde waterlaag zwemmen, kan dit in de winter en in het voorjaar tot vissterfte leiden! Het plaatsen van verwarmingselementen, zoals dit gebeurt in aquariums, is gevaarlijk en daarom om veiligheidsredenen verboden!

Aquariumverwarming is ontwikkeld en ge-

produceerd voor gebruik binnenshuis.

Daarom zijn de aansluitkabels niet UVbestendig; bovendien zijn kabel en stekker niet geaard.

De hierboven beschreven methoden mogen niet worden verward met de vijververwarming voor het gehele jaar, die intussen door koiliefhebbers wordt gebruikt en het water ook in de winter op constant 20 °C houdt. Daarover leest u meer in het hoofdstuk 2.11 “Waarop u moet letten bij de aanleg van een koivijver”.

2.3 Locatie

Wij adviseren bij de aanleg van een tuinvijver een plek te kiezen met enkele uren zon per dag. Indien mogelijk wordt de vijver niet gesitueerd vlakbij bomen met veel vallende bladeren of naalden. Bladeren en naalden die in de vijver vallen verrotten en vervuilen het water in hoge mate. Het daardoor veroorzaakte zuurstofgebrek is gevaarlijk voor vissen en andere dieren in de tuinvijver.

Bovendien zijn naalden moeilijk uit de tuinvijver te verwijderen. Wordt de vijver toch vlakbij wat grotere bomen aangelegd: bij graafwerk zijn beschadigingen van de wortels vaak niet te vermijden. Wanneer de wortels voorzichtig worden doorgesneden, ontstaan aan het snijvlak kleinere, wijdvertakte wortels, die zelfs de groei en levenskracht van de boom bevorderen.

De juiste locatie

5

2 Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2.4 Een voorgevormde of een vijver van folie?

Voorgevormde vijvers van kunststof en vooral vijverfolie zijn het meest beproefd en worden daarom overal toegepast.

Voor de vervaardiging van voorgevormde vijvers worden hoofdzakelijk polyethyleen en de zeer sterke, met glasvezel verstevigde, kunststof gebruikt. Voordelen van een voorgevormde vijver zijn de lange levensduur en het relatief eenvoudige plaatsen.

De voorgevormde vijver kent echter ook beperkingen. Zelfs grote eendelige modellen bieden minder dan 10 m2 wateroppervlak bij een volume van minder dan 10 m3.

De diepte bedraagt normaal gesproken maximaal 80 cm, hetgeen gedurende strenge winters voor het overwinteren van vissen te weinig is.

Er zijn echter ook grotere voorgevormde vijvers, die uit meerdere delen met behulp van lijm of schroeven kunnen worden samengevoegd. Een nadeel van voorgevormde vijvers zijn de veel voorkomende transportproblemen, omdat de vooral de grotere voorgevormde vijvers zeer veel ruimte in beslag nemen.

Voorgevormde vijvers hebben vrijwel altijd steile wanden, waarin voorzieningen moeten worden aangebracht, waardoor dieren die in de vijver vallen, deze ook weer kunnen verlaten. Verder kunnen ze voor wat betreft de vorm niet worden aangepast aan individuele wensen.

Vijverfolie heeft het voordeel, dat bij het aanleggen vrijwel elke gewenste vorm

6

mogelijk is en zeer eenvoudig kan worden aangebracht. Ook diepe vijvers leveren geen problemen op.

Voor het vervaardigen van vijverfolie is vooral het sterke en duurzame PVC zeer geschikt gebleken en wordt daarom verreweg het meest gebruikt. De meest gebruikte foliediktes liggen tussen 0,5 en 1,5 mm. De dikkere folies zijn vooral voor grotere vijvers beslist aan te raden, omdat ze meer elasticiteitsreserves bezitten.

Geweven folies die zijn voorzien van een PVC-laag, zijn niet geschikt. Door weersinvloeden raken lagen los van elkaar, de vijver wordt zwaar beschadigd en gaat lekken.

Polyethyleenfolie (PE) kan als alternatief dienen. Dit materiaal kan echter niet met de gebruikelijke lijmsoorten voor vijverfolie worden gelijmd. Hiervoor bestaan speciale lijmtechnieken.

Tuinvijverfolie van rubber is slijtvast en zeer elastisch, maar wordt momenteel nog niet zo vaak gebruikt. Wanneer meerdere banen met elkaar moeten worden verbonden, moet ook deze folie op een speciale manier worden gelijmd.

Rubberfolie is aanmerkelijk duurder dan PVC- of PE-folie.

Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2 LKW-folie bevat giftige zware metalen (cadmium) en mag in geen geval worden gebruikt voor de aanleg van een tuinvijver!

Let bij de aanschaf van vijverfolie meer op de kwaliteit dan op de prijs. De vijverfolie moet in elk geval UV-bestendig zijn, omdat hij anders door het zonlicht snel kan gaan barsten. Verder zijn bestendigheid tegen vorst (tot –30 °C) en vis- en plantvriendelijkheid van belang.

Wanneer de vijver al is uitgegraven, kan de afmeting van de folie eenvoudig met een stuk touw worden bepaald. Leg daartoe het touw haaks en in de lengterichting door de uitgegraven vijver. Vervolgens meet u de lengte van het gebruikte touw.

Bij de gevonden hoeveelheid telt u per kant telkens tenminste 70 cm (samen dus 140 cm) op. Deze overstekende rand moet worden aangehouden omdat: 1 De folie niet volledig glad kan worden gelegd; door de vouwen wordt er meer materiaal verbruikt.

2 Wanneer de overstekende rand breed genoeg is, wordt daardoor het onderspoelen van de vijver voorkomen.

Bovendien wordt vermeden, dat de folie de vijver wordt ingetrokken. Een vakkundig aangebrachte capillaire afsluiting zorgt ervoor, dat het vijverwater niet regelrecht door de omringende aarde en graswortels uit de tuinvijver kan worden gezogen. kiezelstenen

folie

fijne zand

Voorbereidende werkzaamheden voor deze folievijver ziet u op pagina 12/13

2.5 Het bepalen van de hoeveelheid folie

Maak, voordat u de vijverfolie gaat kopen, een doorsneeschets van de geplande vijver (dwars- en lengterichting), waarop alle kuilen, plantenterrassen e.d. en rondom een overstekende rand van 70 cm worden aangegeven. Hiervoor is een schaal van 1:50 het meest geschikt, d.w.z. 1 cm op tekening komt overeen met 50 cm in de echte vijver. Nu kunt u vanaf de tekening de benodigde hoeveelheid folie opmeten.

water

Schematische afbeelding van een capillaire afsluiting

Voordat u begint te rekenen, adviseren wij u deze infobrochure eerst helemaal te lezen. Anders ontgaan u teveel mogelijkheden om uw vijver vorm te geven.

7

2 Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2.6 Aanleg en inrichting van de tuinvijver

Bij de inrichting van de vijver kan u uw fantasie de vrije loop laten. Wanneer u de aanbevelingen in onze Raadgever opvolgt, zal u veel plezier beleven aan uw tuinbiotoop.

moeras (zie vanaf pagina 28)

De elementaire opbouw van een tuinvijver planten met drijvende bladeren (zie pagina 30)

drijvende

fijne zand capillaire afsluiting (zie pagina 7)

vijverfolie

stenen als decoratie en als bescherming tegen licht (zie pagina 10)

8

min. kiezel

Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2

opgroeiende planten bevestiging van de rand (zie pagina 10)

onderwaterplanten (zie pagina 27) planten

sera vijverfilter (zie vanaf pagina 20)

max. 15 cm diep 1 m diep laag

min. 30 cm breed, 40 – 50 cm diep

9

2 Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2.7 Voorbeelden van vijverranden en wijze van bevestiging

stenen plaat

graszoden

folie

Belangrijk: Voordat de rand wordt bevestigd, moet de vijver eerst worden gevuld met water, zoals staat beschreven in de hoofdstukken 3.1 en 3.2. Voor de vormgeving van de randen zijn vooral stenen (ongeveer vanaf vuistformaat), die ook langs steile oevers goed kunnen worden opgestapeld, zeer geschikt.

kiezelstenen als capillaire afsluiting fijne zand

Vijverrand omzoomd met gras

steenlaag

tegels en fundament folie folie

decoratie ca. 10 cm mager beton (1 deel cement, 16 delen kiezel)

fijne zand

stenen plaat voor rand

fijne zand

Steile oever met looppad

Vijverrand met looppad

op elkaar gestapelde stenen die dienen als decoratie en als bescherming tegen licht

rotstuin

tegelpad (verval van de vijver af!)

folie

folie

drainage van grove kiezel (ca. 10 cm breed), zodat er geen aarde in de tuinvijver wordt gespoeld

fijne zand

Vijverrand met tegelpad en rotstuin

10

begrenzingsplaat

fijne zand

Vijverrand met een talud van meer dan 45째

Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2

Voorbeelden voor het inrichten van de vijverranden

Alleen voor professionals: een betonnen vijver in plaats van een voorgevormde of een vijver van folie

11

2 Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2.8 Het graafwerk

Graaf eerst het gat voor de vijver en leg de verschillende plantenterrassen volgens uw eigen inzichten aan. Houdt hierbij rekening met behoeften (moeras, ondiep en diep water) van de gekozen vijverplanten. Het beeld van de oevergordel wordt vooral bepaald door het bovenste plantenterras.

Het talud, ook tussen de afzonderlijke plantenterrassen, moet zo geleidelijk mogelijk worden aangelegd. Ideaal is meestal een verval van 1:2, d.w.z. 50 cm hoogteverschil per meter afstand.

Wanneer de vijver in een gazon moet worden aangelegd, wordt het gras in zoden afgestoken en apart gelegd. De afgegraven grond is uitermate geschikt voor de aanleg van een verhoogd plantenbed.

Zorg ervoor dat de vijverrand goed vlak ligt, zodat bij een gevulde vijver het talud op de hogere zijde niet vrij komt te liggen.

12

Een belangrijk instrument voor het controleren van de nivellering is de slangwaterpas. Deze kan u zich heel voordelig zelf aanschaffen: u koopt gewoon meerdere meters doorzichtige waterslang en vult deze vrij van luchtbellen met water. Leg deze slang in de kuil. Het maakt daarbij niet uit, of de slang vlak, in lussen of gedeeltelijk opgerold op de bodem ligt. Het slangwaterpas werkt volgens het principe van de “communicerende vaten�, d.w.z. dat de waterstand aan de uiteinden steeds exact het zelfde niveau heeft.

Geniaal eenvoudig: het slangwaterpas

Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2

Het uitgraven van de vijver

Glad maken met fijne zand

Voor een kleinere vijver kunt u ook een lange rechte plank, waarop een waterpas wordt gelegd, gebruiken.

Tip: de wateroverloop

; ;;; ;;; ;;; ;;

Houdt al bij het uitgraven rekening met een plek waar de vijver bij zware regenval gericht kan overlopen. Het is bijvoorbeeld aan te raden een kunststof buis op een daarvoor geschikte plaats zo aan te brengen, dat deze het overlopende water naar een kiezelbed of naar de drainage van het huis leidt, waar het kan wegsijpelen. De buis moet aan de vijverfolie worden vastgelijmd. De buisopening moet in elk geval worden voorzien van een net, waardoor vissen en andere dieren er niet in kunnen.

Ook kan de buis worden omgeven door stenen, om bijv. jonge vissen van de buis weg te houden.

Wanneer de vijver is uitgegraven, moeten alle scherpe voorwerpen (stenen, spijkers, scherven enz.) worden verwijderd. Dan wordt de kuil voorzien van een laagje fijne zand. Voor de steile stukken heeft u hierbij een foliebeschermvlies.

Ga hierbij zeer zorgvuldig te werk, want elke spitse steen kan het werk van dagen in enkele uren teniet doen.

Wateroverloop

beschermnet beschermlaag van stenen

overloopbuis

kiezelbed

folie

helling naar kiezelbed

13

2 Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2.9 Het aanbrengen van de vijverfolie

De vijverfolie wordt steeds soepeler, naarmate het warmer wordt. Hij past zich daardoor beter aan de vorm van de vijver aan en er ontstaan weinig vouwen. Breng de vijverfolie daarom bij voorkeur aan op een warme dag. Hiervoor kunt u wel wat hulp gebruiken. Pak de folie aan de randen vast en draag hem over de vijver. Laat de folie van boven in de kuil zakken.

Vervolgens strijkt u de vouwen zo glad mogelijk. Vanzelfsprekend mogen hierbij geen schoenen met scherpe randen worden gedragen. Draag bij alle werkzaamheden, waarbij op de folie moet worden gelopen, zoveel mogelijk schoenen met ronde rubberen zool.

Tips: 1 De levensduur van de folie wordt, door de bodem volledig te bedekken en door het aanbrengen van taludmatten, wezenlijk verlengd. Deze matten met een grovere structuur beschermen tegen lichtwerking en bieden de opgroeiende planten een goed houvast.

2 Vermijdt rekbelasting aan de vijverfolie.

Deze spanning leidt op den duur onvermijdelijk tot scheuren een daardoor tot omvangrijke reparaties.

14

Door het gebruik van folie zijn afmeting en vorm van de tuinvijver vrijwel onbegrensd.

Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2

2.10 De bodembedekking

Nu kunt u de bodembedekking in de vijver aanbrengen. In de diepwaterzone is dit slechts een ongeveer 1 cm dikke laag kiezel, omdat in de loop der tijd genoeg materiaal naar beneden dwarrelt. De andere plantenterrassen moeten worden bedekt met een laag kiezel van 5 – 8 cm dikte.

Steilere delen van het talud worden bedekt met stevig opeengestapelde grotere kiezelstenen. Het bovenste plantenterras wordt voorlopig niet opgevuld.

Als bodembedekking zijn vooral kiezel en kiezelstenen geschikt, maar nooit tuinaarde of uitgegraven grond.

15

2 Voorbereidingen en aanleg van de vijver 2.11 Waarop u moet letten bij de aanleg van een koivijver

De informatie tot hiertoe is in principe ook van toepassing op koivijvers. Wel dient u de volgende aanvullingen te lezen.

Door hun afmetingen (koikarpers kunnen meer dan een meter lang worden!) hebben koikarpers veel ruimte nodig.

Als vuistregel geldt: Een koikarper van ca. 50 cm lengte heeft een kubieke meter (1000 liter) water nodig.

Voorgevormde vijvers vallen daarom, enkele uitzonderingen daargelaten, al bij voorbaat af. In het algemeen geldt: hoe groter, hoe beter. Een grote vijver vergt, gelet op het onderhoud van het water, minder werk dan een kleine!

Koivijvers worden bijna altijd aangelegd met steilwandige taluds. In vlakke moerasranden kunnen de vissen in dichte plantengroei vast komen te zitten en zijn niet in staat zichzelf hieruit te bevrijden. Koivijvers worden vaak omzoomd door een 25 cm hoog talud. Daardoor kunnen katten de vissen niet verwonden of uit de vijver “vissen”.

De koivijver moet gemiddeld ongeveer 0,5 tot 1 meter diep zijn. Voor het overwinteren zijn waterzones nodig met een diepte van tenminste 1,5 maar bij voorkeur 2 m.

Veel fervente koiliefhebbers zijn er intussen toe overgegaan, de vijver met speciale vijververwarming ook in de winter te verwarmen tot een watertemperatuur van 20 °C. De maatregelen voor het overwinteren komen daardoor te vervallen; de vissen blijven het gehele jaar door actief en moeten natuurlijk worden gevoerd. Dit heeft voor de siervissen geen schadelijke gevolgen, omdat koikarpers niet per se een winterslaap hoeven houden.

Alternatieven hiervoor zijn bijvoorbeeld overkappingen (niet luchtdicht!) zoals bij een plantenkas, waarmee de vijver in de winter kan worden afgedekt. In dit geval wordt de temperatuur niet zo hoog, dat de vissen in de winter ook actief blijven.

Vooral aan te raden bij koivijvers: loodrecht talud als bescherming tegen katten

ca. 25 cm

16

Water – bron van alle leven 3 3.1 Het vullen van de tuinvijver met water

Vul de tuinvijver niet in een keer, maar stapsgewijs. Het water oefent op de ondergrond een grote druk- en trekkracht uit. Wanneer de vijver stapsgewijs wordt gevuld, heeft de folie voldoende tijd om onder aanvankelijk matige belasting mee te geven, waardoor de folie veel minder wordt blootgesteld aan rekspanning.

Nadat de vijver voor ongeveer 2/3 deel is gevuld, moet het water worden behandeld. Lees hiervoor het hoofdstuk 3.2 “Het behandelen van vijverwater”, voordat de vijver geheel wordt gevuld.

Voor het vullen nog twee belangrijke tips: 1 Noteer voor en na het vullen de stand van de watermeter. Vermijdt tegelijkertijd het verbruik van veel water in het huishouden en vul vervolgens het waterverbruik voor het voor 2/3 deel vullen hierna in:

Vijver voor 2/3 deel gevuld: Resterende hoeveelheid:

+

Totaal = volledig gevuld:

De waterinhoud van uw tuinvijver is van belang bij alle latere onderhoudswerkzaamheden, omdat de dosering van de diverse behandelings- en onderhoudsmiddelen, afhangt van de hoeveelheid water.

2 Laat het water niet met een harde straal de vijver in lopen. Daardoor zou de decoratie worden beschadigd en de kiezel te veel worden omgewoeld. Het meest eenvoudig is het, de waterstraal in een vlakke plastic teil of emmer te richten.

Om deze weer uit de vijver te verwijderen, kunt u er het beste een stuk waslijn aan vastmaken. Gebruik geen teilen of emmers, waarin schoonmaakmiddelen of andere chemicaliën zijn gebruikt.

Eindelijk!

17

3 Water – bron van alle leven 3.2 Het behandelen van vijverwater

18

Door de toenemende milieuvervuiling, gaat de kwaliteit van ons leidingwater steeds verder achteruit. Er is vaak veel chloor aan toegevoegd of op een andere manier gedesinfecteerd, om de voor de mens gevaarlijke bacteriën te doden. De pH-waarde is met een waarde van 7,5 – 8,5 vaak zwak alkalisch. Ook vormen de hoge concentraties fosfaat en nitraat een probleem, omdat deze verantwoordelijk zijn voor de vorming van zwevende en smeeralgen. Natuurlijk zijn er nog meer milieu-

factoren, die het vijverwater beïnvloeden. In de sera infobrochure “Het onderhoud van uw tuinvijver” kunt u meer lezen over het juiste onderhoud van de tuinvijver. Om het leidingwater op een vis- en plantvriendelijke manier te kunnen behandelen, heeft sera enkele effectieve waterbehandelingsproducten ontwikkeld:

sera KOI PROTECT en sera aquteich zorgen voor een aangepaste behandeling van het vijverwater. sera KOI PROTECT en sera aquteich bevatten beschermende colloïden, een vitamine B-complex en een waterzuiverend additief voor goed en gezond vijverwater bij het opnieuw vullen, bij waterverversen en na zware regenval. Ook beschermen ze uw waardevolle vissen tegen zware metalen en schadelijke milieuinvloeden.

sera crystal bindt vervuilingen in het vijverwater en zorgt ervoor dat deze door de filter kunnen worden opgenomen. Op deze wijze zorgt sera crystal voor glashelder vijverwater. Tot het water door de filter is gezuiverd, moeten de gebonden partikels regelmatig worden verwijderd. Let erop dat er voor de stimulatie van de zuurstoftoevoer een goede waterbeweging is.

De carbonaathardheid moet minstens 5 °dKH bedragen.

Water – bron van alle leven 3 sera teichmorena ondersteunt de bestrijding van algen. Door zijn lichtfilterende werking, wordt de algen het noodzakelijke lichtspectrum onttrokken. sera teichmorena werkt preventief tegen veel ziekten en bevordert de plantengroei.

Nadat de vijver voor 2/3de gevuld is, raden wij u aan een enkele dosis sera KOI PROTECT of sera aquteich en een dubbele dosis sera teichmorena toe te voegen. De benodigde hoeveelheid kan u opsporen aan de hand van het waterverbruik opgegeven op bladzijde 17.

Daarna bedekt u het bovenste plantenterras met zand en vult u de vijver verder op met water. De nu verbruikte hoeveelheid water en het totaalverbruik, dus het volume van de volledig gevulde vijver, kunt u eveneens invullen op pagina 17.

Behandel de aangevulde hoeveelheid water weer op de tevoren beschreven manier. Ter ondersteuning van alle onderhoud tot nu toe, adviseren wij toevoeging van sera bioturfgranulaat.

De lichtfilterende werking van sera teichmorena wordt daardoor versterkt.

Een 2 kg-net sera bioturfgranulaat is voldoende voor 5000 liter water; indien nodig kan de dosering zonder meer worden verhoogd. De in van sera bioturfgranulaat aanwezige huminezuren worden langzaam en constant afgegeven, zodat er een langdurige depotwerking ontstaat.

Wij adviseren het sera bioturfgranulaat elke 2 maanden door eenzelfde nieuwe hoeveelheid te vervangen.

Laat nu de vijver opnieuw 1 – 2 dagen rusten, want de folie zal nog op enkele plaatsen rekken.

Tegelijkertijd zorgt de waterdruk ervoor, dat de aangebrachte kiezel zich kan zetten. De planten vinden daardoor veel gemakkelijker steun.

Bevestig nu de folie aan de randen. Bekijk daarvoor nog eens de afbeeldingen in hoofdstuk 2.7. Boven de folie aan de vijverrand kunnen zonder meer moerasplanten worden geplant.

Daarna kunt u, al naargelang de afmetingen van de tuinvijver, een of meer sera vijverfilters installeren. Daarover leest u hierna meer.

19

3 Water – bron van alle leven 3.3 Helder water – met de sera vijverfiltersystemen

Biologisch schoon en helder water is bepalend voor de levensomstandigheden van de dieren en planten in en om de tuinvijver.

Met de sera vijverfilters bewijst u uw waterbiotoop een zeer goede dienst, want het vijverwater wordt op een natuurlijke wijze gereinigd.

De sera vijverfilter W 1500

De grote filterkuip biedt ruimte voor de bijgeleverde filtermaterialen (filterspons, sera biofibres en sera biopur) waarin de bacteriën die de schadelijke stoffen moeten afbreken, zich voldoende kunnen ontwikkelen. Op deze manier wordt het vijverwater mechanisch en biologisch gereinigd.

Een sera vijverfilter W 1500 is geschikt voor tuinvijvers tot 10000 liter en bij zeer schoon water voor nog meer. Voor grotere vijvers adviseren wij de installatie van meerdere sera vijverfilters.

Kuipdoorsnede

sera biofibres

sera filterspons

sera biopur

De sera vijverfilter W 1500 beschikt over een wateraftakking, waarmee de wateruitloop naar wens kan worden ingesteld. U kan kiezen tussen een mooie fontein (tot 1,60 meter!) en een combinatie

20

van fontein en wateruitloop. Door het grote vermogen is de sera vijverfilter W 1500 ideaal voor het gebruik bij een waterval of een watersproeier.

Water – bron van alle leven 3 Fontein en wateruitlaat bij gebruik van de sera waterhoogteregelaar

;; ;; ;;;;;; ;;;;;; ; ; ;;;;;; ; ;; ;; ;; ;; ; ;;;;;; ;;;; ; ;; ;; ; ;;;; ;;; ;;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;; ;;;; ;;;; ;; ;;;; ;;;; ;; ;;;; ;; ;;;; ;;;;;; ;;;; ;;;; ;;;; ;; ;;;; ;;;; ;;;; ;;;; ;;;;

De motoren van de sera vijverfilters zijn onderhoudsvrij en zeer zuinig in het verbruik. De sera vijverfilters werken het hele

jaar door onopvallend en betrouwbaar.

Vanzelfsprekend beantwoorden ze aan de VDE-normen en zijn door de TÜV getest.

De sera bio-vijverfilters

De sera bio-vijverfilter is verkrijgbaar in drie verschillende formaten van 25, 35 en 50 liter, geschikt voor vijvers tot 5000, 8000 en 10000 liter.

De filter wordt op een geschikte plaats naast de vijver opgesteld en door een aparte pomp gevoed. Het grote filtervolume is gevuld met kunststofelementen voor de opname van de bacteriën die de schadelijke stoffen afbreken.

21

3 Water – bron van alle leven filtermat sera siporax pond

kunststof filterraat

➨

wateruitlaat

waterinlaat

molmuitloop met schuifklep

➨

De sera 3-kamer-biofilter

Voor zeer grote vijvers of koivijvers wordt het gebruik van de sera 3-kamer-biofilter met een opvangvermogen van 220 liter aanbevolen. Ook deze filter wordt naast de vijver geplaatst.

Voor de ingebruikname wordt het filtermateriaal met behulp van sera KOI BIOCLEAR volgens de gebruikersinformatie biologisch geactiveerd. Voor een optimale biologische filterprestatie raden wij het gebruik van sera siporax pond aan. Bij het schoonma-

Tip:

ken van de filter worden ongewild ook nuttige bacteriën verwijderd. Na elke filterreiniging wordt het filtermateriaal daarom met sera KOI BIOCLEAR biologisch geactiveerd, zodat de afbraak van schadelijke stoffen zonder onderbreking kan doorgaan.

Voor e en op timale filterp biolog restat is ie rad sipora en wij che x pon d ook s sera v aan vo era ijv or de bio-vij erfilter W 15 verfilt 00, de ers, d sera filters e sera T en d druke + UV-s sera d rukfilt ysteem ers T .

22

Water – bron van alle leven 3 De sera drukfilters T en de sera drukfilters T + UV-systeem

De biologisch actieve drukfilters met dubbele kamer beschikken over een bijzonder groot filtervolume van 11, 25, 40 of 50 liter en zijn geschikt voor vijvers tot 12000 liter.

Ze kunnen gemakkelijk in de bodem worden vastgezet en zo onopvallend worden “verborgen”. Toch zijn het onderhoud en de reiniging van de filters uitgesproken eenvoudig.

Ook voor het opwekken van een waterval en de daarvoor benodigde waterdruk zijn de uit onverwoestbare, zware ABS-kunststof gemaakte sera drukfilters prima geschikt. Ze zijn uitgerust met aansluitingen voor alle gangbare slangdiameters.

De nieuwe sera drukfilters T werden geconcipieerd voor de biomechanische filtering van alle vijvers. De sera drukfilters T + UV-systeem zorgen door een uiterst efficiënt UV-systeem continu voor kristalzuiver water. Het geheel kan nog worden uitgebreid met een volledig elektronische CEFT-controle-unit.

Normen: TÜV – GS – IPX6 – CE

De sera Pond UVC-vijverzuiveraars

Voor de preventie en bestrijding van watervervuilingen en ziekteverwekkers wordt de installatie van een UV-C-vijverzuiveraar aanbevolen. De sera Pond UVC-vijverzuiveraar werkt volledig vrij van chemicaliën en is makkelijk te onderhouden.

Naargelang de toepassing worden pomp, filter en UV-C-zuiveraar verschillend opgesteld.

Voor de verwijdering van zweefalgen wordt de filter in de waterkringloop achter de UV-C-zuiveraar aangesloten. Zo worden de gebonden algen onmiddellijk uitgefilterd en kunnen deze door een filterreiniging gemakkelijk worden verwijderd.

Wanneer de sera Pond UVC-vijverzuiveraar voor de disinfectie of ter ondersteuning van een ziektebehandeling wordt ingezet, is het belangrijk dat de vervuilende stoffen

al voor het passeren van de zuiveraar worden verwijderd. Zo wordt verhinderd dat ziekteverwekkers de zuiveraar in de schaduw van de vervuilende stoffen zouden kunnen passeren. Voor deze toepassing moet de filter in de waterkringloop voor de sera Pond UVC-vijverzuiveraar liggen. De opstelling van de pomp is van ondergeschikt belang. Bij gebruik van de pomp voor de filter moet enkel worden verzekerd dat de pomp niet wordt verstopt door aangezogen vuildeeltjes.

Naargelang de constructie en het lichtvermogen zijn de UV-C-zuiveraars voor verschillende doorstroomhoeveelheden geschikt. Door de keuze aan verschillend sterke UV-C-zuiveraars is het makkelijk om voor elke vijver de juiste capaciteit te kiezen.

23

3 Water – bron van alle leven Model

Vijvergrootte

sera Pond UVC 8 (8 W)

4–8m

sera Pond UVC 16 (16 W)

Pompcapaciteit max. 1100 l/h

3

8 – 16 m

3

max. 2000 l/h

sera Pond UVC 25 (25 W)

12,5 – 25 m

3

max. 3300 l/h

sera Pond UVC 30 (30 W)

15 – 30 m

3

max. 4000 l/h

sera Pond UVC 55 (55 W)

27,5 – 55 m

3

max. 7300 l/h

Een geringere capaciteit dan de aangegeven maximale pompcapaciteit vormt geen probleem – door het langere verblijf van

het water in het UV-licht wordt de efficiëntie van de zuiveraar zelfs nog hoger.

De sera UV-systemen

De nieuwe sera UV-systemen garanderen continu kristalhelder water in de tuinvijver. Ze zijn volkomen weersbestendig (geen transformator voorhanden) en kunnen in de bodem worden vastgezet zodat de hele vijvertechniek onzichtbaar blijft en ze de natuurlijke schoonheid van de vijver niet verstoort.

Beide modellen kunnen een druk aan tot 0,4 bar (b.v. waterval van 4 m hoog). Zo kan het uitlopende water nog voor volgende filters, watersproeiers, fonteinen of voor het aanleggen van een waterloop worden gebruikt.

Normen: TÜV – GS – IPX6 – CE

De sera fontein- en filterpompen

Deze robuuste, geluidsarme en duurzame sera pompen zijn uiterst geschikt voor het voeden van de sera bio-vijverfilter en de sera 3-kamer-biofilter. Afhankelijk van de grootte van de vijver en het gewenste doorstroom capaciteit hebt u de keuze tussen de volgende uitvoeringen:

sera SP 1500 voor kleinere biotopen en tuinvijvers tot 10000 liter

24

sera SB 2500 voor grotere vijvers, waterlopen en watervallen

sera SF 6000 / SF 9000 voor grote vijvers en veeleisende vissen

Water – bron van alle leven 3 Model Krachtontneming, aansluitspanning

sera SP 1500

sera SB 2500

sera SF 6000

sera SF 9000

20 W 230 V/ 50 Hz

35 W 230 V/ 50 Hz

90 W 230 V/ 50 Hz

125 W 230 V/ 50 Hz

1/2“

1“

1“

1“

Schroefdraadverbinding Transporthoogte/ -hoeveelheid

H (m)

l/h

H (m)

l/h

H (m)

l/h

H (m)

l/h

0 0,4 0,8 1,2 1,6 1,85

1350 1125 875 600 250 0

0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 2,9

2820 2300 1800 1350 900 550 0

0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,2

5880 4900 3900 2800 1850 1200 0

0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 4,0

8820 7800 6600 5600 4400 3400 2100 0

De sera fonteinsproeiers Voor de sera fontein- en filterpompen zijn er verschillende fonteinsproeiers beschikbaar.

Zo kan u uw keuze maken tussen verschillende sfeervolle waterbeelden. De volgende uitvoeringen zijn verkrijgbaar: sera bubbelsproeier

sera kelkvormige sproeier

sera vulkaansproeier

sera waterklok

sera stervormige sproeier

25

4 Beplanting Planten spelen een zeer belangrijke rol in een goed functionerende vijver. Naast het decoratieve aspect fungeren ze tegelijk als zuurstofgevers, schuilplaats en broedplaats voor vissen en als voedingsconcurrent voor lastige algen. De vele plantensoorten bieden oneindige variatiemogelijkheden.

Men maakt een onderscheid tussen onderwaterplanten, planten met drijvende bladeren, drijvende planten (zijn niet met hun wortels in de bodem verankerd), planten voor het moerasgedeelte en planten voor de natte zone.

26

Op de volgende pagina’s vindt u enkele soorten met de vermelding waartoe ze behoren. De vakhandelaar heeft nog veel meer soorten in voorraad en zal u op vakkundige wijze bij uw keuze adviseren. Haal geen planten uit de vrije natuur. In veel gevallen is dit wettelijk verboden, ook al is niet geheel duidelijk of het gaat om particulier terrein.

Beplanting 4 4.1 Onderwaterplanten

Deze planten zijn bepalend voor het biologische evenwicht in de tuinvijver. Ze verrijken het water met zuurstof en breken schadelijke bacteriën af. Vooral snelgroeiende planten zoals hoornblad en waterpest zijn directe voedingsconcurrenten van algen en daarom sterk aan te bevelen.

waterpest Elodea-soorten groeit snel en verrijkt het water met zuurstof. Is geschikt voor beginbeplanting.

• tot 100 cm waterdiepte • hoogte >100 cm waterranonkel (Ranunculus circinatus) • tot 30 cm waterdiepte • hoogte ca. 100 cm

hoornblad (Ceratophyllum demersum) drijft vaak in voedingsrijk, rustig water.

• tot 150 cm waterdiepte • hoogte ca. 50 cm

blaasjeskruid (Utricularia vulgaris) • tot 50 cm waterdiepte • hoogte tot 50 cm

27

4 Beplanting 4.2 Moeras-, ondiep water- en randplanten

De randzones vormen de optische begrenzing van de tuinvijver en een waardevol stuk leefruimte voor veel dieren. Wanneer u voor deze delen van de vijver de juiste beplanting kiest, kunt u van de lente tot in de herfst genieten van een bloeiend geheel. Rangschik de planten zodanig, dat de grotere soorten (vanuit de kijkrichting gezien) achteraan staan. Zo komt uw tuinvijver het mooist tot zijn recht.

zwanebloem (Butomus umbellatus) • bloeitijd: juni – augustus • tot 30 cm waterdiepte • hoogte 80 – 100 cm

knikkend nagelkruid (Geum rivale) • bloeitijd: mei – juni • hoogte 30 cm

waterdrieblad (Menyanthes trifoliata) heeft graag veel zon!

• bloeitijd: mei – juni • hoogte tot 30 cm

28

Beplanting 4

dotterbloem (Caltha palustris) drijft vaak in voedingsrijk, rustig water.

• bloeitijd: april – juni • hoogte ca. 30 – 40 cm

iris Iris-soorten is in het wild beschermd!

• bloeitijd: mei – juli • hoogte ca. 60 – 80 cm

slangewortel (Calla palustris) Rhizome zonder wortel, kunnen ook als drijvende planten los in het water worden geplaatst.

• bloeitijd: mei – juli • hoogte tot 30 cm

kattestaart (Lythrum salicaria) vormt struiken!

• bloeitijd: juli – september • tot 20 cm waterdiepte • hoogte tot 150 cm

waterweegbree Alisma-soorten • bloeitijd: juni – augustus • hoogte ca. 60 – 80 cm

29

4 Beplanting 4.3 Planten met drijvende bladeren

De bekendste en populairste planten met drijvende bladeren zijn waterlelies. Zorg ervoor dat de planten met drijvende bladeren de onderwaterplanten geen licht wegnemen. Het beste kan een deel van de vijver voor planten met drijvende bladeren worden gereserveerd. Wanneer de planten buiten dit deel van de vijver gaan groeien, moet ze worden afgeknipt of worden verwijderd.

Waterlelies behoren tot de mooiste vijverplanten. Kies de waterlelies, die het beste bij de afmetingen van de vijver passen, want er zijn soorten die uitsluitend geschikt zijn voor grotere vijvers.

Verwijder voor het planten eventuele rotte plekken aan de wortelstok. Uw vakhandelaar geeft u graag nog meer tips voor beplanting, overwintering en onderhoud.

30

Beplanting 4 4.4 Planten voor de koivijver

Gevoelige, fijngelede planten worden door de grote koi in korte tijd opgegeten. Voor de koivijver komen daarom alleen krachtige soorten in aanmerking. Vooral de grotere waterlelies zijn geschikt gebleken.

Omdat een moeraszone in de koivijver problematisch is (zie hoofdstuk 2.11 “Waarop u moet letten bij de aanleg van een koivijver�), hebben veel vijverbezitters een andere oplossing gekozen:

naast de eigenlijke vijver bevindt zich (voor koi ontoegankelijk) een met moerasplanten gevuld kanaal, waar het vijverwater met behulp van een pomp doorheen wordt geleid. Dit z.g. plantenfilter vervangt de afbraak van nitraat door onderwaterplanten en moeras, maar niet de vijverfiltering met een biologisch werkzaam vijverfilter.

31

4 Beplanting 4.5 De juiste beplanting

De beste tijd om te planten is van het voorjaar tot in de zomer (van ca. april tot augustus). In die periode groeien de planten door de hogere watertemperatuur snel en het aanbod resp. sortering bij uw vakhandelaar is dan het grootst. Onderwaterplanten en vooral planten met drijvende bladeren kunnen het beste in plantenkorven worden geplaatst. Indien nodig kan dan, ook na langere tijd, de plaats van de planten, bijv. met een lange stok, nog worden gewijzigd.

De korven worden aan de binnenkant bekleed met jutte en gevuld met grove zand of kiezel, waarna bijv. waterpest of hoornblad erin worden gezet.

Voor het bevorderen van een snelle en gezonde groei kunt u, afhankelijk van de grootte van de korven en planten, tot max.

4 tabletten sera florenette T in de nabijheid van de wortels drukken. Vervolgens kunt u de met planten gevulde korven op de tevoren gekozen plekken in de tuinvijver plaatsen. sera florenette T is zodanig samengesteld uit mineralen en sporenelementen, dat de in de vijver voorkomende voedingsstoffen zoals nitraat en fosfaat, optimaal door de planten worden opgenomen. Daardoor zorgt sera florenette T voor een prachtige plantengroei. sera florenette T zorgt voor schoner water en voorkomt een te groot voedselaanbod voor algen.

Moerasplanten worden rechtstreeks in de bodembedekking van de plantenterrassen geplaatst.

32

Beplanting 4 Ook hier is het gebruik van het groeiondersteunende sera florenette T aan te bevelen. Na het beëindigen van de plantwerkzaamheden, dient u de vijver minstens 3 weken rust te gunnen. Dan zijn de planten vastgegroeid en kunt u een voorzichtig begin maken met het uitzetten van vissen. sera pond florena en sera florenette T is de ideale combinatie van meststoffen voor alle waterplanten. De mesttabletten sera florenette T versterken de wortels; de vloeibare, complete mest sera pond florena zorgt voor diepgroene, prachtige bladeren.

4.6 Constante waterwaarden met sera GH-KH plus

Voor het stabiliseren van de waterverhoudingen moet de vijver een totale hardheid van van 6 – 16 °dH en een carbonaathardheid van 5 – 10 °dH vertonen. Bij KH-waarden onder 5 °dKH komt het tot sterke schommelingen van de pH-waarde. Bij een sterke algengroei in de zomer maar ook ingevolge hevige regenbuien met zure regen (zelfs in landelijke regio’s kan het regenwater een pH-water van 3,5 hebben!) zakt de carbonaathardheid snel.

Wij adviseren u daarom, de waterhardheid regelmatig met de sera gH-Test en de sera kH-Test te controleren en indien nodig met sera GH-KH plus tot minimaal 6 °dGH en 5 °dKH te verhogen.

Meer informatie over wateronderhoud vindt u in de sera infobrochure “Het onderhoud van uw tuinvijver”.

33

5 De vissen voor uw tuinvijver Vissen geven de tuinvijver pas echt sfeer en de waterwereld komt tot leven. Mooie vissen voor de tuinvijver zijn bijvoorbeeld goudvissen en mooi gekleurde koi. In uw vakhandel of tuincentrum ontvangt u, naast een grote keuze aan vissen, ook uitgebreide informatie over het optimaal bevolken van uw tuinvijver.

Het is verstandig om eerst met weinig vissen (2 – 4 dieren) te beginnen en dit aantal steeds in de loop van enkele weken te vergroten, totdat de vijver op de gewenste wijze is bevolkt. Daardoor heeft de vijver voldoende tijd bacteriën te vormen, die voor de afbraak van uitwerpselen van vissen zorgen. Deze periode kunt u met behulp van sera KOI BIOCLEAR aanzienlijk verkorten:

34

raadpleeg voor het gebruik van sera KOI BIOCLEAR de gebruikersinformatie en controleer na een of twee dagen het nitrietgehalte van het water met de sera nitriet-Test. Op het moment dat de nitrietconcentratie lager is dan 0,1 mg/l kunnen de vissen in de vijver worden uitgezet.

Denk erom dat de vissen meestal behoorlijk groeien en zich sterk kunnen vermeerderen.

Wanneer uw vijver in het najaar wordt aangelegd, dient u met het uitzetten van vissen tot het voorjaar te wachten, waardoor vijver en vissen gedurende de eerste winter niet onnodig worden belast.

Gedetailleerde informatie over de verzorging van koi en andere vijvervissen vindt u in onze infobrochure “Het onderhoud van uw tuinvijver”.

Inkoopchecklist 6 a. Gereedschap en apparatuur schop schoffel houweel touw om te meten Hulpmiddelen bij het bepalen van het niveau: doorzichtige slang als waterpas of lange rechte plank en waterpas kunststof emmer kwast en roller voor het lijmen van de foliebanen (alleen bij folievijver) b. Vijverbouwmateriaal Basismateriaal: voorgevormde vijver of vijverfolie en lijm beschermvlies taludmatten c. Bodembedekking en begrenzing indien nodig veldstenen voor de oevers fijne zand voor de vijverkuil (onder de vijverfolie) Bodembedekking: kiezel of kiezelstenen (ideaal bij grote vissen zoals koi) d. Onderlaag voor beplanting kiezel of grove zand e. Onderhoud en waterbehandeling sera KOI PROTECT, sera KOI BIOCLEAR, sera aquteich, sera crystal sera bioturfgranulaat, sera teichmorena, sera algenstop* sera pH-Test, sera gH-Test, sera kH-Test, sera nitriet-Test sera KOI AQUA-TEST BOX sera pH-plus, sera pH-minus, sera GH-KH plus

f. Visvoer Goudvisvoer sera goldy, sera goldy Royal, sera goldy Color sera voer voor koi sera KOI ROYAL HOOFDVOER, sera KOI COLOR, sera KOI SPIRULINA, sera KOI JUNIOR Voer voor verschillende soorten sera bioflakes, sera biogranulat, sera mix royal, sera stรถr perlets g. Vitamines sera KOI MULTIVITAMIN sera activant h. Techniek Filters en vijverzuiveraars sera vijverfilter W 1500 sera bio-vijverfilters sera 3-kamer-biofilter sera drukfilters T sera drukfilters T + UV-systeem sera Pond UVC-vijverzuiveraars sera UV-systemen Pompen sera fonteinpomp SP 1500 sera fonteinpomp SB 2500 sera filterpomp SF 6000 / SF 9000 i. Planten onderwaterplanten planten met drijvende bladeren drijvende planten moerasplanten randplanten j. Plantenmest sera florenette T sera pond florena k. Diversen/accessoires sera schepnet sera fonteinsproeiers voor vijver pomp l. Vissen _______________________________ _______________________________

*Gebruik biociden veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

35