afstudeer werk hku

AFSTUDEERWERK URBAN DESIGN

ZIEGA VAN DEN BERK

Geluiden uit een stad, mijn fascinatie voor mijn afstudeertraject.

Klanken, ritme, decibellen, trillingen zijn de onzichtbare vormelementen waar wij ons in het openbare domein tussen bewegen.

We leven in een erg visuele maatschappij. Wij vinden het allemaal erg belangrijk dat onze omgeving “mooi� is vormgegeven. Eigenlijk krijgt het oog voorrang op het oor. Maar geluid heeft ontzettend veel te maken met hoe wij die openbare ruimte beleven en ervaren.

Als een ontwerp wordt gepresenteerd wordt er veel aandacht besteed aan het visuele, het uiterlijk van onze omgeving. Om deze presentatie kracht bij te zetten worden er ook maquettes en spectaculaire visuals gepresenteerd. Maar in de presentaties wordt er niet gesproken hoe de desbetreffende openbare ruimte dan gaat klinken, hoe de gebruikers de ruimte dan zouden kunnen ervaren en beleven en hoe gaan wij ons voelen in deze nieuwe omgeving.

Geluid is naar mijn idee een weggecijferd ontwerpcomponent, omgevingsgeluid en geluid in het algemeen, het zit niet vanzelfsprekend in ons ontwerpkoffertje. Planners en stedenbouwkundigen denken er niet aan, er wordt simpelweg gewoon niet bij stil gestaan. En zo wel?; dan word het vaak ervaren als ruis en geluidsoverlast.

Hoe ziet geluid eruit?

De onzichtbare laag.

Het ritme, de compositie van de opnebare ruimte.

Wat hebben tijd en geluid met elkaar te maken?

De vraagstelling: Hoe kan geluid worden ingezet in het ruimtelijk ontwerp en het ontwerpproces? met deze vraag ben ik mijn ontwerponderzoek gestart.

Voor de architect is het vanzelfsprekend dat bijvoorbeeld, functie, schoonheid en bouwtechniek invloed hebben op het uiteindelijke ontwerp van een ruimte. Met andere woorden; hoe kan geluid naast de bekende parameters worden ingezet in het ruimtelijk ontwerp en invloed hebben op de ontwerpopgave, het ontwerpproces en het uiteindelijke ontwerp.

URBAN

SOUND FOLLOWS FORM

URBAN

SOUND FOLLOWS FORM

Locatie: Voor mijn urban project wat ik op zoek naar een locatie waar veel infrastucturen samenkomen, ontmoeten en kruisen. Ik heb de Sijpesteijntunnen en de leidseveertunnen gekozen bij het station van utrecht. Deze tunnels kennen het probleem dat veel mensen het geen prettige omgeving vinden, en zijn zelf mensen die ook om fietsen om maar niet door deze tunnels te fietsen om bij de andere kant van de stad te komen.

O

Oude stroming

nieuwe stroming

Stromingen: Om het probleem aan te pakken ga ik een ingreep doen in de stromingen.

De stromingen voor langzaam en snel verkeer worden scheiden, zodat er 1 tunnel is gesitueerd voor snel verkeer en de 1 tunnenl voor langzaam verkeer.

Het zal drukker worden in de sijpesteijntunnel, hierdoor word de leefbaarheid verbeterd en de sociale controle vergroot.

Ik zie deze plek als poort of entree naar de stad, dat mag meer zijn dan alleen maar een doorgang zijn maar ook een plek met een betekenis, een plek met een ervaringskwaliteit wat nu dus een gure en onprettige plek is.

Ik wil doormiddel van geluid op te nemen als ontwerptool niet alleen een visuale kwaliteit neer zetten zoals we gewent zijn maar ook een auditieve kwaliteit aan deze plek te geven.

De tunnel voor snel verkeer vraagt om een grootsere ervaring van de tunnel voor langzaam verkeer, dit door de snelheid van de 2 verschillende stomingen.

X Q Q

8 6 4

V

31 29 27 25

Q

2 X X X

X

W

Q m

V

V

2 4

J d

J

3 1

W

X

U

10

X

W

J

2

l

W

7 5

6 8

V m

K

X

W K

V

J

V

V

9 11

10 12

V

X

(26/ 34E)

d

101 100

K

d

15 13

X

X

14 16

V

W

J

d

AT

m m

18 20

103 102

m

d l

W

J

Q

V

104

Q

J

d

V

23 21 19 17

Q

X

d Q

X

Q Wd

STRA

Q

Q

Q

Q

X

Q

Q

Q

Q

W

X

105

X m

V

d

X

X

X

X

d

DAALSTRAAT

26 28 22 24

106

m

m

d

Q

X

LA

J

W

X

NG E HAGEL

d

108 107

J

31A

V

Q Q

V J

J

X

V

Q

Q

14 12 10

X

X

d

Q

K

W

X

X W

AA T

Q

NIEUW E

d J

W

V

m J

Q

STR

X

X

X

V

J

X

X

(47) (49)

J

Q

Q

J

d

m

Q

KER

Q

j

X

Q

X

Q

BLE

Q

X

Q

Q

J

W

J

V

X

W

m

Q

J

d J

W

WESTPLEIN

Q

J

J

m

Q

W

J

V

W

J

d

V

W

Q

W W

W W

Q Q

W

J

d

W

Q

KANO NSTRAA T

W

J J

Q

W

W

Z

m

Z Q

EIN

m

X

Q

Q

JJ

TPL

V

U

X

W

WES

X

W

V

J

J

W

X

Q d V

V

J

J

V

J d

d

W

d

J

V

J

Q

l d

LEIDSEVEERTUNNEL

X

J

S

M

d

W

J

X

e

l

e

X

J

X

S

e

S

V

V

d V

S

J

S

W

J

Q

d S

Q

LEIDSEVEERTUNNEL

l

J

X

d

V

d

m

S

J

S

d

W

X

V

d

V

W

W

V

X

K

X

W V

J S

X

W

J

d

d

S

X

J

T

X

X

W

S

W

S

W

V

J

V

J

l

d

X

W

J

S

S

X

d

X

J

X

l

X X

d

X

W

J

J

X

X X

U

X

X

X

X

W

J J

X

X

J

in

ui

tv

l

oe

rin

J

g

W

X

V

e

d

S

X

X

m

rk

S

J

X

m

50

V

S

J

we

d

d

l

V

ELD

RSV

d K

l

l

d

d

AA

S

K

S

l K d

X

e

J

KEL

m d

W

U

V

AK SM

d

J

d

J

J

m

d

42

X

X

X

X

V

X

X

IN

d

l

J

J

d

TP

X X

J

d S

J

ES

M

J

X

d

W

S

X

W

d

J

J

LE

W

d

W

d

J

d

S

d

X

M

J

X

J m

V

X

LEIDSCHE RIJN W

J

S

IJN

HE R

d

LEIDSC

t t

J

d

l

X

X

J

d

m

J

L

X J

V

VAN SIJPESTEIJNKADE

X

X

X

X

X J

d

QQQ

V W

W

d

V

w

d

X

W

V

d

S

d

V

QQQ

40

QQQ

35

33

31

29

27

25

J

V

VELD

m

23

17 19 21 15 13

11

9

7

d

5

1 3

J V

X

AARS

d

d

W

J

X

EL SMAKK

K

W

l

d

d

X

X

V

Q

W

l d

X

K

V

X

d

W

m d

V V

X J

d

J

V

m

d

X

VAN SIJPESTEIJNTUNNE

d

m

m

X

J

d

X

m

J

m

V

d

d

X

X

J

W

t

J

S

X

X

d X

W d

C

m

m X

C

OOR

N

X

W

X

d

X

d

W

j

X

V

C

X

m

V

V

j

j

d l

C

C

d

X

W

V

V

V

NOORDERTUNNEL

V

X

C

C

C

m X

M

X

C

W

W

d

X

W

C

m V

22

MINEURSLAAN

JAARBEURSPLEIN

l

m

X

d

X

X

W

C

j

d

W

d

l l

m d

J X

C

C

X

V

W

X

X X

X

d

d

J

C

W

C

C

X

X

19

X

C

W d

X j

V

V

d

X

W

X

C

j

X

C

C

X

JAARBEURSPLEIN

C

X

C

C

C

d

Q

Q

Q

l

d

X

C Q

Q

Q

d d

KK

STATIONSPLEIN

Q

l

C

d

X

j

V

V

d

V

V

T

X

C

gg en gd

d

X

X

X

X

M

V

K

X

V

X

O

X

d X

X

d

C

d C

m

S

X

W

17

w

W

35

30 J

LEID

SEV

d

V

V

EER

V

V

J

m

J d J J J

J

J

d

J J

J

LE

ID

V

SE

V

J

J

d

VE

ER

V

J J

J

m

d

J

J J

K J

V

J

d

J

J

J

X

M

S

J

W

J

m

d

S

V J

V

w.

i.u

.

S

X

l d J

J

m

l

J

W

w.

S

i.u

J

W

J

m

.

d

J

J

X

l

J

SMAKKELAARSVELD

V

X

X

X

d m

J

J

J

J

J

J

J

J

J

V K

V

V

m

m

V

X

K X

W

W

L

NNE

d

RTU

w

m

V

RDE

X

l

m

21/109

V

V

305 V

X

Een eerste idee was om een ruimte te creeren tussen de 2 bestaande tunnels en het helmaal open te maken. Zodat het niet alleen maar een doorgang word maar echt een ruimte waar je een bijzondere ervaring kan creeren.

291

X

X

W

V

V

V V

W

V

X l

179/209

X K S

1/45

d

GILDENKWARTIER

m

STATIONSDWARSSTRAAT

X

W

K

X

d

Leidseveertunnel

Deze plek kent als geen ander zo sterk het ritme van de stad door alles wat er op die plek en omgeving gebeurt zoals mensen en treinen die aankomen en vertrekken, in en uit de stad gaan alle infrastructuren die daar bij elkaar komen en elkaar kruisen en dat fluctueert ook week met de verschillende tijdstippen dagdelen en jaargetijden.

Binnen de tunnel zelf ik een ruimte gecreĂŤerd die er aan bijdraagt het geluid van dat moment en die plek te versterken, Een ruimte die het geluid vangt en klankbord fungeert.

Als je door de tunnel heen rijd zul je een ritme horen wat de auto zelf maakt door er door heen te rijden.. een ritme wat dit verhaal verteld. En wat verteld dat geluid wel degelijk bij de openbare ruimte hoort en bij kan dragen aan de kwaliteit van de openbare ruimte. En dat het echt een plek met een betekenis is. De vorm en het geluid zullen hier in samenspel zijn.

Sijpesteijntunnel

Sijpesteijntunnel: Zoals ik eerser al vertelde vraagt deze tunnel om een andere aanpak, hier wil meer een persoonlijkere ervaring creĂŤren en daarmee ook de kwaliteit van deze openbare ruimte te verbeteren.

Ook in deze tunnel heb ik een ruimte willen creĂŤren en onze toevallige zelfgemaakte, en doorgaans genegeerde geluiden te versterken en op deze manier de mensen hiermee te confronteren.

Opzoek naar de vorm.

Deze vorm draagt bij aan de versterking van het geluid en de meer ronde ruimte in het midden nog eens extra, ook het water speelt een onderdeel hier in. Ook krijgen de omgevingsgeluiden zijn vorm in het water doormiddel van trillingen zodat er direct interactie is tussen de ruimte en de gebruiker doormiddel van het toevallige omgevingsgeluid geluid.

Leidseveertunnel

Het lichtplan help ook mee op de ervaring compleet te maken, het licht is hier in samenspel met de vorm en het geluid.

Sijpesteijntunnel

Waterdicht beton RAL 7004

Aco fineline, waterafvoer

cds- coating 3,3 flex-sf

200

340

30

500

160

50

400

Landhoofd, waterdichtbeton

Ziega van den Berk Locatie: Sijpesteijntunnel Project: Sounds follows form Detail: betonnen brugconstuctie Meeteenheid: milimeters

Schaal 1:10

500

80

200

30

Ziega van den Berk Locatie: Sijpesteijntunnel Project: Sounds follows form Detail: betonnen brugconstuctie en hekwerk Meeteenheid: milimeters

Schaal 1:10

250

250

100

100 100

Ziega van den Berk Locatie: Sijpesteijntunnel Project: Sounds follows form Detail: Kade Meeteenheid: milimeters

Schaal 1:10

OBJECT IN ENVIRONMENT

UNDER SOUND

OBJECT IN ENVIRONMENT

UNDER SOUND

Als locatie heb ik Westplein gekozen een verkeersplein met veel routes, stromingen en geluiden, wat licht aan de rand van het centrum.

X

X

Oude stroming

nieuwe stroming

Stromingen: Op deze heldert Op deze deel te

specifieke lokatie heb ik de stromingn gescheiden, rechtgetrokken en daarmee verten opzichte van de oude situatie waarbij alles door elkaar liep. plek wil ik mensen vangen op hun route. Maar ik wil ze wel de keuze geven om er aan nemen of niet.

Het object begint in de vorm van een tunnel. In de tunnel wil ik de bezoeker direct blootstellen aan de alledaagse geluiden zoals de tram die er overheen rijdt, auto’s, fietsers en voetgangers en dus zonder visueel beeld erbij.

Het geluid komt de tunnel binnen doormiddel van buizen van klein formaat die in de weg zijn gemaakt en zo het geluid de tunnel in begeleiden en even verderop bij het fiets en voetpad doormiddel van roosters die er in zijn verwerkt.

Op deze manier wil ik de bezoeker laten ervaren en confronteren met iets wat er dus altijd is maar nooit bij stil word gestaan.

Wanneer er geen of weinig beeld of zicht is gaat je gehoor zich automatisch toespitsen.

Wat is het dagelijks leven niet word opgemerkt krijgt nu opeens de overhand en de aandacht, zo word het ritme van die specifieke plek ervaren en gaat op deze mannier ook een relatie aan met de omgeving.

Als ontwerper heb ik hiermee ook andere zintuigen willen beĂŻnvloeden dan alleen het gezichtsvermogen. Oftewel de wereld laten ervaren via je oren.

Mensen verdringen geluiden ook steeds meer en dat is slecht voor de gezondheid.

Verderop in het object word het visuele beeld wel aangeleverd maar dit maal zonder geluid.

Een groot deel van de wereld is bezig op allerlei verschillende manieren om geluid te reduceren om dat het een heel gevallen als iets negatiefs word gezien. Bijvoorbeeld materiaal of producten en machines die ze geluidloos willen hebben, maar stilte is misschien wel net zo lastig. In de wetenschappelijke literatuur is regelmatig paranoia als gevolg beschreven als gevolg van absolute stilte.

Je zal in de ruimte ervaren alsof je in de buitenlucht staat waar het volkomen stil is. Het geeft een ontzettend vervreemdend effect. Je verwacht een echo maar die ontbreekt in deze ruimte. Daarboven op zal ook het vervreemdende effect optreden van het feit dat je wel een visueel beeld hebt met daarbij dus geen geluid en dat het dus erg onprettig is wanneer we geen geluid ervaren. Kortom we kunnen niet zonder.

De vorm helpt mee aan de verbeelding het geluid buiten te houden of als het waren van veel hoeken te weerkaatsen.

d

W

V

d

X

geluiden in gebouw.

K

K

X

Routing door het gebouw.

e

e