2
Autorzy tekstów: Martyna Abratkiewicz, Anna Bróż, Lucjan Brudzyński, Grzegorz Brzeziński, Paweł Chmielewski, Agata Grzywacz, Karol Gzyl, Dorota Kołakowska, Joanna Krajcarz, Dorota Nowak-Małek, Agnieszka Pospieszyl, Inga Rusin Fotografie: Grzegorz Basiński, Sławomir Bernaś, Anna Bróż, Paulina Gajownik, Emil Górski, Agata Grzywacz, Karol Gzyl, Joanna Krajcarz, Karolina Kubis, Marta Lipska, Tomasz Maracewicz, Tomasz Osuch, Piotr Paczyński, Piotr Rodzoch, Aleksandra Rzepczak, Joanna Stolarska, Magdalena Suchan, Aleksandra Szeryńska oraz Biuro Prasowe Jubileuszowego Zlotu Stulecia Harcerstwa Kraków 2010, Biuro Prasowe Zlotu Chorągwi Stołecznej ZHP Warszawa 2011, Biuro Prasowe WOSM
Opracowanie graficzne: Karol Gzyl
Główna Kwatera ZHP 00–491 Warszawa, ul. M. Konopnickiej 6 www.zhp.pl Warszawa 2012
Związek Harcerstwa Polskiego
Z
wiązek Harcerstwa Polskiego jest największą w Polsce, liczącą 120 tys. członków, organizacją wychowawczą dzieci i młodzieży. Od prawie stu lat głównym celem działania ZHP jest wspieranie wychowania harcerek i harcerzy – tworzenie warunków do ich wszechstronnego rozwoju.
chowywanie y w st je P H Z ją Mis ieka, czyli młodego człow echstronnym sz w e w o g ie n wspiera niu charakteru a w o łt ta sz k i rozwoju
Jednak ZHP to nie tylko organizacja, to przede wszystkim ruch społeczny kształtujący postawy i charaktery. Wspieramy wychowanie dzieci i młodzieży zgodnie z harcerskimi wartościami, takimi jak: patriotyzm, braterstwo, przyjaźń, służba, wiara, praca, sprawiedliwość, wolność i pokój. Wartości te, zapisane w Obietnicy i Prawie Zucha oraz Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim, odnajdujemy w tworzonej przez dziesiątki lat kulturze organizacji. Tworzą one kodeks postępowania i kształtują styl życia członków ruchu harcerskiego, przy czym każdemu z nich pozwalają kreować osobistą drogę ich realizacji w budowanych indywidualnie próbach na kolejne – harcerskie i instruktorskie – stopnie.
ZHP jest ogólnopolskim, patriotycznym stowarzyszeniem należącym do światowego ruchu skautowego. Jest organizacją otwartą i apolityczną.
Tradycyjne i uniwersalne wartości uwzględniamy w aktualnych i nowoczesnych programach działania gromad i drużyn, w zadaniach wynikających z potrzeb, zainteresowań oraz pragnień dzieci i młodzieży.
przez stawianie
wyzwań.
3
4 W pracy wychowawczej instruktorzy harcerscy stosują sprawdzoną metodę, polegającą na realizacji zadań w małych grupach rówieśniczych, uczeniu w działaniu, wykorzystywaniu stymulującego programu oraz odwoływaniu się do idei wyrażonych w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Metoda ta cechuje się pozytywnością, dobrowolnością, świadomością celów, indywidualnością, naturalnością, pośredniością i wzajemnością oddziaływań wychowawców i wychowanków.
Doświadczenie
R
uch skautowy zaczął się rozwijać na naszych ziemiach w 1910 roku, w czasie kiedy Polska była pod zaborami. Rozkaz powołujący pierwsze drużyny w imieniu Naczelnej Komendy Skautowej we Lwowie ogłosił 22 maja 1911 r. Andrzej Małkowski, zainspirowany metodą i organizacją skautową stworzoną przez gen. Roberta Baden-Powella w Wielkiej Brytanii. Formalnie Związek Harcerstwa Polskiego powstał kilka lat później, na Zjeździe Zjednoczeniowym w Lublinie, który odbył się w listopadzie 1918 r. W latach dwudziestych ubiegłego wieku ZHP był współzałożycielem Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (WOSM) i Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (WAGGGS).
e c tradycyjn ujemy ją u w o h c Za ow ale dostos t s i, c ś o t r wa o wyzwań d ia n ła ia formy dz o świata! g e n s e z łc wspó
Kapitał ludzki
W
harcerstwie wychowujemy przez stawianie wyzwań, zachęcamy dzieci i młodzież do ciągłego doskonalenia się, zdobywania wiedzy i umiejętności. Inspirujemy do pokonywania trudności oraz konstruktywnego i innowacyjnego myślenia. Metoda harcerska opiera
się na nauce poprzez działanie, rozbudzaniu zainteresowań i pasji młodych ludzi. Wspieramy rozwój intelektualny, fizyczny i emocjonalny. Możemy z dumą stwierdzić, że ludzie, którzy byli w harcerstwie, są autorami nowatorskich rozwiązań i nagradzanych na całym świecie projektów badawczych. Kapitał ludzki to istotny czynnik rozwoju państwa, motor napędowy nauki i gospodarki. Budujemy go z myślą o całym społeczeństwie.
Kapitał społeczny
K
ształtowanie nawyku wspólnego działania i realizacja zadań zespołowych już od wczesnych lat szkolnych procentują podczas nauki, w życiu rodzinnym i zawodowym. Dzięki pracy w małych grupach uczymy się odnajdywać w różnych rolach społecznych. W drużynach i zastępach kształtujemy poczucie odpowiedzialności i troski o drugiego człowieka. Aktywnie uczestniczymy w życiu społeczności lokalnych. Poprzez akcje społeczne i charytatywne pokazujemy naszym podopiecznym, w jaki sposób można zmieniać świat na lepsze. Zasadnicze cechy harcerskiej postawy to tolerancja, braterstwo, wzajemna akceptacja i zaufanie – wartości, które stanowią podstawowy budulec kapitału społecznego.
Organizacja nowoczesna
J
esteśmy świadomi, że priorytety i kierunki naszych działań muszą odpowiadać potrzebom współczesnej młodzieży i współgrać z celami rozwojowymi naszego państwa. Dlatego przy określaniu strategii rozwoju ZHP na lata 2012–2017 drogowskazem były dla nas cele wskazane w raportach „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe” oraz „Europe 2020. A European strategy for smart, sustainable and inclusive growth”. Wciąż dostosowujemy programy wychowawcze do realizacji naszych celów statutowych, szukając inspiracji m.in. w działaniach organizacji skautowych z innych krajów.
Sieć
ZHP dzisiaj to:
D
rużyny harcerskie to grupy społeczne, dzięki którym młodzi ludzie mogą razem przeżywać przygody, organizować wyprawy, realizować projekty edukacyjne. Działanie harcerskich drużyn i komend to inkubator podstawowych umiejętności przydatnych w profesjonalnym otoczeniu biznesowym. Liderów projektów realizowanych w naszej organizacji uczymy koordynacji działań wielu zespołów i optymalnego wykorzystania kompetencji tworzących je osób.
»» ponad 120 tys. członków,
Organizacja odpowiedzialna
»» 30 tys. wolontariuszy-uczniów szkół średnich,
J
esteśmy partnerami szkół i instytucji oświatowych w wychowaniu dzieci i młodzieży. Dbamy o dorobek kulturowy i historyczny Polski, krzewimy nasze tradycje patriotyczne, podejmujemy działania aktywizujące społeczność lokalną, wspomagając w tym zakresie instytucje państwowe i samorządowe. Harcerze tworzą najaktywniejszą grupę społeczną – nasza metoda wychowawcza skłania do poszukiwania nowych wyzwań, kolejnych przestrzeni rozwoju i form pracy wolontariackiej.
Mobilność
H
arcerskie wychowanie przygotowuje młode pokolenie do uczestnictwa w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. Gotowość do działania, umiejętność szybkiego podejmowania decyzji, wykazywanie się inicjatywą, otwartością i spontanicznością pomagają w adaptacji w nowym miejscu nauki czy pracy. Łatwo zauważyć, że harcerze wykazują się większą niż inni młodzi ludzie odpornością na stres i odważniej podejmują wyzwania.
»» 8 tys. grup formalnych – gromad i drużyn, »» 17 chorągwi działających na szczeblu regionalnym, »» 363 hufce działające na szczeblu gmin, miast i powiatów,
»» 30 tys. dorosłych wolontariuszy.
Spójrzmy na to inaczej: »» ZHP jest liczniejszy od Polskich Sił Zbrojnych, »» gdyby wszyscy harcerze zamieszkali w jednym mieście, byłoby ono wielkości Tarnowa, »» w ciągu roku organizujemy ponad 18 tys. form kształceniowych. Gdyby jedna osoba chciała wziąć udział we wszystkich, musiałaby przeznaczyć na to 2 lata, »» na 10 km2 terytorium naszego kraju przypada jeden dorosły instruktor harcerski, »» jeden na 300 Polaków należy do ZHP, »» drużynowi ZHP przepracowują społecznie łącznie 8 mln godzin w ciągu roku. 5
6
Zarządzanie organizacją
N
ajważniejszą władzą w naszym stowarzyszeniu jest odbywający się co cztery lata Zjazd Związku Harcerstwa Polskiego. Zjazd wybiera Przewodniczącego ZHP i Radę Naczelną, Centralną Komisję Rewizyjną, Naczelny Sąd Harcerski oraz Naczelnika ZHP i Główną Kwaterę ZHP. Główna Kwatera ZHP z Naczelnikiem ZHP sprawuje władzę wykonawczą, jest zarządem stowarzyszenia.
Przewodniczący ZHP
Naczelnik ZHP
Harcmistrz Adam Massalski jest profesorem zwyczajnym, nauczycielem akademickim, historykiem. Był bezpartyjnym senatorem VI i VII kadencji. Pełnił funkcję rektora Akademii Świętokrzyskiej. Otrzymał tytuł Honorowego Członka Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.
Harcmistrzyni Małgorzata Sinica jest Naczelnikiem ZHP od 2007 r. Ukończyła Akademię Medyczną w Gdańsku, pracuje na stanowisku regionalnego kierownika sprzedaży w dużej firmie farmaceutycznej. Od 2009 r. jest członkinią Rady Działalności Pożytku Publicznego, w 2010 r. została uhonorowana tytułem Osobowość Polskiej Edukacji.
Główna Kwatera Związku Harcerstwa Polskiego
hm. Krzysztof Budziński
hm. Lucjan Brudzyński
hm. Emilia Kulczyk-Prus
hm. Paulina Gajownik
hm. Grzegorz Woźniak
hm. Rafał Bednarczyk
zastępca Naczelnika ZHP
skarbnik ZHP
członkini Głównej Kwatery ZHP
członkini Głównej Kwatery ZHP
członek Głównej Kwatery ZHP
członek Głównej Kwatery ZHP
a i c ę i z rzedsięw
p e n w ó ł G 1 2010–201
7
8
Trzy kroki do stulecia
J
uż w 2007 roku, kiedy świętowaliśmy stulecie powstania światowego skautingu, rozpoczęliśmy przygotowania do obchodów stulecia harcerstwa. W ramach tych przygotowań realizowaliśmy propozycję programową przypominającą trzy najważniejsze zasady harcerskiego wychowania, czyli pracę nad sobą, braterstwo i służbę. W Roku Pracy nad Sobą (2008) świadomie rozwijaliśmy swoje charaktery i osobowości, w zastępach, w drużynach i w całej organizacji stawialiśmy przed sobą wyzwa-
nia, które pozwalały nam zmieniać się od środka, stawać coraz lepszymi. Celem kolejnego kroku – realizowanego w Roku Braterstwa (2009) – było umocnienie więzi i budowanie wspólnoty w zastępach, drużynach, hufcach, chorągwiach i całym ZHP. Nie zapominaliśmy przy tym o pielęgnowaniu więzi rodzinnych, przyjacielskich, szkolnych i sąsiedzkich.
Trzecim krokiem w przygotowaniach do stulecia harcerstwa był Rok Służby (2010). Podejmowane działania przynosiły satysfakcję tym, którzy pełnili służbę i tym, na rzecz których była ona pełniona.
»» Trzyletnie przygotowania do stulecia wypełnione były działaniami pokazującymi codzienną, różnorodną harcerską pracę przez pryzmat wychowawczej misji naszej organizacji.
»» 26 maja 2011 r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę z okazji stulecia Harcerstwa w Polsce. »» Podczas przygotowań do stulecia wydano dwie propozycje programowe: „Braterstwo. Propozycja dla gromad i drużyn” oraz „Mam szczerą wolę. Propozycja dla gromad, drużyn harcerskich, starszoharcerskich i wędrowniczych”. 9
10
Harcerska Akcja Letnia 2010 i 2011
Z
wiązek Harcerstwa Polskiego jest największym w kraju organizatorem wakacyjnego wypoczynku dzieci i młodzieży. Różnorodność form oraz program proponowany w czasie HAL sprawia, że jest to bardzo atrakcyjna oferta dla młodych ludzi, którzy chcą korzystać z aktywnych form wypoczynku, spędzić czas w oderwaniu od gier komputerowych czy telewizji. Obozy i kolonie organizujemy w najatrakcyjniejszych pod względem turystycznym oraz krajoznawczym miejscach, zarówno w kraju, jak i za granicą.
Harcerska Akcja Letnia jest podsumowaniem całorocznej pracy drużyn, szczepów oraz hufców. Na obozach i koloniach zuchy, harcerki i harcerze mają możliwość sprawdzenia swojej wiedzy w praktyce, zdobycia nowych doświadczeń, przeżycia przygody, poznania nowych ludzi i miejsc, nawiązania długoletnich przyjaźni. Podczas wszystkich organizowanych przez nas form wypoczynku opiekunami dzieci i młodzieży są instruktorzy ZHP posiadający odpowiednie kwalifikacje.
HAL 2010 to:
HAL 2011 to:
»» 1246 placówek wypoczynku,
»» 1398 placówek wypoczynku,
»» 71 178 uczestników,
»» 80 414 uczestników.
11
12
Jubileuszowy Zlot Stulecia Harcerstwa „Kraków 2010”
W
sierpniu 2010 r. w centrum Krakowa wybudowaliśmy miasto. Na kilka dni słynne krakowskie Błonia zamieniły się w tętniący życiem harcerski obóz. Zlot był największym wydarzeniem obchodów jubileuszu stulecia harcerstwa. Na zlocie na nowo odkryliśmy to, co jest najważniejsze w harcerstwie: wędrówki, przygodę na wodzie i w powietrzu, pionierkę, warsztaty i rywalizację w przeróżnych dziedzinach. Pokazaliśmy, że harcerstwo
jest kolorowe i radosne, a kiedy działamy razem, nie ma dla nas rzeczy niemożliwych. Z ogromnym uśmiechem wkroczyliśmy w drugie stulecie harcerstwa, dumni z tego, że to właśnie my mogliśmy przeżyć krakowską przygodę.
Zlot „Kraków 2010” to: »» 10 tys. uczestników, w tym skauci z 20 krajów, »» 180 propozycji zajęć i warsztatów.
II Zlot Kadry ZHP
W
drugiej połowie sierpnia 2011 r. w OSW ZHP „Perkoz” zorganizowaliśmy największą od lat akcję kształceniową. W ramach II Zlotu Kadry ZHP odbyły się: Zlot Drużynowych, Letnia Akcja Szkoleniowa, Zlot Akademików i Zlot Harcmistrzów. Udział w szkoleniach, warsztatach i konferencjach był szansą na wzbogacenie wiedzy i umiejętności, przeżycie instruktorskiej przygody i poznanie nowych ludzi. Podczas licznych spotkań omawialiśmy tematy związane z przyszłością naszej organizacji. Jednym z nich była debata „Miejsce harcerstwa w państwie”,
w której uczestniczyli przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, reprezentanci świata biznesu i władze ZHP
Podczas II Zlotu Kadry ZHP odbyło się 71 warsztatów i 8 kursów. We wszystkich formach uczestniczyło 712 osób, a zajęcia prowadziło 114 trenerów. 13
14
Wychowanie ku przyszłości
W
2011 r. GK ZHP zrealizowała projekt szkolenia wolontariuszy-instruktorów harcerskich. Objęto nim centralne i chorągwiane kursy i warsztaty. Przeszkolono wielu nauczycieli zainteresowanych podjęciem pracy w harcerstwie. Ponadto w ramach projektu przygotowano i wydano poradniki metodyczne dla drużynowych. W dniach 25–26 listopada 2011 r. zorganizowano w Gdańsku konferencję, której celem było upowszechnienie dobrych praktyk współpracy szkoły i samorządu z organizacjami pozarządowymi. Projekt umożliwił również
sfinansowanie Zlotu Kadry ZHP i publikację dodatku do dziennika „Rzeczpospolita” (z 30 listopada 2011 r.), ukazującego współczesne oblicze ZHP.
Projekt „Wychowanie ku przyszłości – harcerski wolontariat” to: »» 3430 uczestników szkoleń, »» 513 osób prowadzących zajęcia przygotowujące do pracy wolontariackiej.
ZHP ważnym partnerem dla szkoły
S
ystematyczna praca instruktorów metodą harcerską, działania programowe realizowane w gromadach zuchowych i drużynach harcerskich oraz system szkoleń to wielka wartość dla polskiego szkolnictwa. Kapitał ten został potwierdzony w porozumieniu pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej i Związkiem Harcerstwa Polskiego zawartym 23 maja 2010 r. w Tczewie i podpisanym przez minister Katarzynę Hall oraz Naczelnik ZHP Małgorzatę Sinicę. W porozumieniu wyrażono
wolę współpracy pomiędzy placówkami szkolnymi oraz opiekuńczo-wychowawczymi i jednostkami ZHP w celu realizacji misji wychowywania młodego pokolenia i budowania środowiska umożliwiającego wszechstronny rozwój dzieci i młodzieży. W dokumencie znalazła się również pozytywna ocena pracy nauczycieli-instruktorów ZHP, którzy dostarczają wielkiego wsparcia w krzewieniu metody harcerskiej, szczególnie na terenach wiejskich.
15
16
Razem w służbie
R
ok 2010 został naznaczony dwiema poważnymi katastrofami. 10 kwietnia w katastrofie samolotowej pod Smoleńskiem poniósł śmierć Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, protektor ruchu harcerskiego w Polsce Lech Kaczyński. W katastrofie zginęli również kombatanci, harcerze, nasi przyjaciele, wśród nich ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie harcmistrz Ryszard Kaczorowski oraz opiekun duszpasterski ruchu harcerskiego biskup polowy Wojska Polskiego Tadeusz Płoski. W tych trudnych chwilach pełniliśmy służbę przed Pałacem Prezydenckim,
objęliśmy warty honorowe, braliśmy udział w organizacji uroczystości pogrzebowych i żałobnych na terenie całego kraju, dbając o porządek i zapewniając pomoc służb medycznych.
W związku z katastrofą smoleńską służbę pełniło ponad 5000 harcerzy.
D
wa miesiące później, kiedy powódź odebrała wielu Polakom domy i dobytek, po raz kolejny ruszyliśmy do pomocy. Pomagaliśmy transportować ludzi przez zalane tereny, przygotowywaliśmy umocnienia wałów, pracowaliśmy przy usuwaniu skutków powodzi, rozwoziliśmy dary poszkodowanym rodzinom, wykonywaliśmy prace porządkowe. Byliśmy wszędzie tam, gdzie nas potrzebowano. „Mam szczególne uznanie dla ZHP od czasu, kiedy bliżej się poznaliśmy w bardzo ciężkiej pracy, jaką była pomoc w czasie powodzi. Harcerze pokazali się w tych najtrud-
niejszych momentach jako naprawdę wykwalifikowany wolontariat” – podsumował Premier Donald Tusk.
Podczas powodzi do służby przystąpiło: »» 10 chorągwi ZHP, »» ponad 50 hufców ZHP, »» ponad 2 tys. harcerzy. Razem z nami na wakacje wyjechało ponad 1000 dzieci z terenów dotkniętych powodzią. 17
18
22. Światowe Jamboree Skautowe
J
do aktualnych ogólnoświatowych wyzwań rozwojowych.
W 2011 r. Jamboree odbyło się w Szwecji. Na przełomie lipca i sierpnia do Rinkaby zjechało 40 tys. młodych ludzi ze 143 krajów, by na nowo odkrywać skauting, naturę i otaczający nas świat. Program Jamboree nawiązywał
Reprezentacja ZHP liczyła ponad 500 osób. Przygotowany przez nas Namiot Polski był jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc na zlocie. Do Rinkaby dwukrotnie przypłynął harcerski żaglowiec „Zawisza Czarny”. Harcerzy odwiedziła małżonka Prezydenta RP Anna Komorowska. Ogłoszono również, że ZHP będzie ubiegać się o przyznanie prawa do organizacji Jamboree w 2023 r.
amboree to najważniejsze wydarzenie w skautowym świecie – święto różnorodności, pokojowej siły skautingu, radości i energii młodości. Ogromny zlot, niczym olimpiada, odbywa się raz na cztery lata, zawsze w innym zakątku kuli ziemskiej.
Rajd Grunwaldzki
R
ajd Grunwaldzki jest jedną z największych imprez ZHP. Co roku w lipcu przemierzamy kilkoma trasami teren trzech województw: mazowieckiego, kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Każda trasa ma inny program – od typowo krajoznawczej wędrówki po gry typu Live Action Role Playing. Wcielamy się w postacie z różnych epok, rozwiązujemy zagadki detektywistyczne, penetrujemy zabytki, bierzemy udział w spływach kajakowych lub pokonujemy mosty linowe. Wizytówką Rajdu Grunwaldzkiego stała się turystyka kulturowa.
Rajd Grunwaldzki to: »» 2500 uczestników i 190 drużyn, »» ponad 100 artykułów w prasie, »» kilkaset publikacji internetowych, »» ponad 100 partnerów biznesowych oraz jednostek administracji publicznej. 19
20
Nieprzetarty Szlak
M
arcin – poruszający się na wózku, Karolina – dla której rzeczywistość to dźwięki, Jasiek – oczekujący pomocy przy najprostszych czynnościach dnia codziennego, Anka – która rozmawia z przyjaciółmi migając... Ci młodzi ludzie to także członkowie Związku Harcerstwa Polskiego. Harcerstwo objęło swym oddziaływaniem dzieci i młodzież wyłączoną z normalnego życia w społeczeństwie, izolowaną przez swoją niepełnosprawność lub trudności
z dostosowaniem się do norm społecznych. Wychowanków z niepełnosprawnościami skupiają gromady zuchowe i drużyny harcerskie Nieprzetartego Szlaku. Metoda harcerska zastosowana w rehabilitacji dzieci i młodzieży przynosi wyniki przewyższające oczekiwania, dając im nadzieję oraz stwarzając realną szansę na podniesienie sprawności fizycznej i intelektualnej, doskonalenie umiejętności niezbędnych w codziennym życiu, rozwijanie uzdolnień i zainteresowań, pokonywanie słabości i odnoszenie sukcesów.
Nieprzetarty Szlak to m.in. rozmaite rajdy, zloty, biwaki, obozy. Dzięki tym formom pracy niepełnosprawne zuchy i harcerze mają możliwość spędzania w sposób aktywny wolnego czasu, odkrywają obszary działania dotychczas zupełnie sobie nieznane oraz zdobywają nowe umiejętności. Dzięki realizacji zadań wspólnie ze sprawnymi rówieśnikami uczą się tolerancji, wzajemnego szacunku, podejmują działania służące integracji środowiskowej, a wypracowywane podczas zajęć harcerskich nawyki stają się elementem wieloprofilowej rewalidacji.
Nieprzetarty Szlak to: »» ponad 6 tys. członków gromad i drużyn, »» 3 tys. uczestników zlotów NS, »» ponad 1000 uczestników HAL, »» ponad 600 beneficjentów projektów finansowanych przez PFRON, »» ponad 860 osób wykwalifikowanej kadry. 21
22
Betlejemskie Światło Pokoju
T
o coroczna przedświąteczna akcja prowadzona w Polsce przez ZHP w ramach międzynarodowej skautowej sztafety ognia rozpalonego w Grocie Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Płomień ten symbolizuje braterstwo i pojednanie między narodami. Od 25 lat akcję prowadzi Austriackie Radio i Telewizja pod patronatem austriackich skautów. W Wiedniu ma miejsce ekumeniczna uroczystość, podczas której Płomień trafia do mieszkańców miasta i przedstawicieli organizacji skautowych z wielu krajów europejskich. 11 grudnia 2011 r. odebra-
liśmy Światło z rąk słowackich skautów w Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach w Zakopanem. W uroczystości wzięło udział 2,5 tys. harcerzy z Polski i skautów ze Słowacji. Tego dnia rozpoczęliśmy wędrówkę ze Światłem, docierając do ponad 340 miejscowości w całym kraju. Betlejemski płomień przekazaliśmy Prezydentowi RP, Premierowi, Marszałkowi Sejmu i Marszałkowi Senatu. Z Polski Światło trafiło na Ukrainę, Białoruś, Litwę i do Rosji. Odbył się też rejs żaglowca „Zawisza Czarny” na Bornholm w celu przekazania Światła duńskim skautom.
50 lat „Zawiszy Czarnego”
2
września 2011 r. w Gdyni podczas The Culture 2011 Tall Ship Regatta rozpoczęliśmy obchody 50-lecia podniesienia bandery na flagowym harcerskim żaglowcu „Zawisza Czarny II”, którego armatorem jest ZHP. Do tej pory „Zawisza” dowodzony był przez 44 kapitanów. Nieprzerwanie pełni funkcje szkoleniowe, przygotowując kadrę żeglarską na najwyższym poziomie. „Zawisza Czarny II” to największy na świecie skautowy żaglowiec. Nazywany jest „dzielnym”, ponieważ potrafi
stawić czoła największym falom. W 1984 r. podczas Operacji Żagiel na Wielkich Jeziorach w Kanadzie i USA wsławił się uratowaniem 8 członków załogi angielskiego barku „Marques”, który zatonął podczas regat w rejonie Bermudów. Załoga „Zawiszy” otrzymała za tę akcję nagrodę „Fair Play” Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Nasz żaglowiec przemierzył cały świat, opłynął dwukrotnie Przylądek Horn, ścigał się w prestiżowych regatach, brał udział w Jamboree w Chile, Anglii i Szwecji.
23
24
Powrót harcerstwa pod Tatry
P
o 20 latach przerwy w październiku 2011 r. znów zaczął działać na Podhalu hufiec ZHP. Siedzibą komendy nowego hufca zostało Schronisko Górskie „Głodówka” w Bukowinie Tatrzańskiej. Jest to z pewnością najpiękniej i najwyżej usytuowana siedziba hufca ZHP. Podhalański Hufiec ZHP skupia 14 drużyn z następujących miejscowości: Nowy Targ, Zakopane, Szaflary, Białka Tatrzańska, Bańska Niżna, Skrzypne, Ochotnica Górna, Maruszyna, Rabka. Jego utworzenie było możliwe dzięki
szeroko zakrojonej współpracy z miejscowymi szkołami, począwszy od tworzenia środowiska pracy dla drużyn harcerskich, a kończąc na pozyskiwaniu kadry spośród pracujących w nich nauczycieli. W swojej pracy hufiec chce nawiązywać do najlepszych tradycji harcerskich Podhala, gdzie u zarania polskiego skautingu prowadzili znakomite drużyny Olga i Andrzej Małkowscy.
a w t c i n w Wyda i media
25
26
Wydawnictwa Głównej Kwatery ZHP Poradniki metodyczne
W
ramach projektu „Wychowanie ku przyszłości – harcerski wolontariat”, finansowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, zostały opracowane i wydane poradniki metodyczne dla drużynowych gromad i drużyn wszystkich grup wiekowych: »» „W krainie zabawy. Poradnik drużynowego gromady zuchowej”, w którym znalazły się teksty 23 autorów. »» „Uczestnicząc w grze. Poradnik dla drużynowych drużyn harcerskich” przygotowany przez 25 autorów. »» „W poszukiwaniu przygody. Poradnik drużynowego drużyny starszoharcerskiej” z tekstami 27 autorów. »» „Niemała sztuka. Poradnik dla kadry wędrowniczej”, w którym znalazły się teksty 23 autorów. Książki ukazały się w nakładzie przewyższającym liczbę drużynowych prowadzących aktualnie drużyny. Po raz pierwszy w historii ZHP udało się przygotować i wydać równocześnie poradniki dla wszystkich grup wiekowych.
W nowoczesnej szacie graficznej, kolorowe poradniki przekazują wiedzę potrzebną każdemu drużynowemu w jego codziennej pracy. To ważne przedsięwzięcie wydawnicze udało się zrealizować dzięki wielkiemu zaangażowaniu instruktorów. Efektem wspólnej pracy jest wydanie w sumie 10 tys. niezwykle potrzebnych książek, które pozwalają zakończyć wieloletnią pustkę w dziedzinie poradnictwa metodycznego dla drużynowych.
„Poradnik harcerski” na nowo
Z
estaw wiedzy potrzebnej każdej harcerce i każdemu harcerzowi znalazł się w nowo wydanym „Poradniku harcerskim”. Na 320 kolorowych stronach zamieszczone zostały informacje o naszej organizacji oraz wiadomości z tradycyjnych technik harcerskich. i nowych dziedzin obecnych w pracy zastępów i drużyn, przydatne w czasie zbiórek, rajdów, biwaków i obozów..
Harcerskie media Miesięcznik „Czuwaj”
M
iesięcznik instruktorów „Czuwaj” wydawany jest nieprzerwanie od 1990 roku, obecnie w nakładzie 1200 egz. Na łamach czasopisma zamieszczane są artykuły dotyczące metody harcerskiej, relacje z życia Związku, felietony instruktorskich osobowości i autorytetów oraz wywiady. W „Czuwaj” każdy czytelnik znajdzie treści, które go poruszą i zainspirują: od ambitnej debaty instruktorskiej po praktyczne porady dla drużynowych.
„Na Tropie”
T
ytułem adresowanym do wędrowników, czyli młodzieży w wieku 16–25 lat, jest internetowy miesięcznik „Na Tropie”. Oprócz tematów harcerskich na wirtualnych łamach magazynu można znaleźć artykuły dotyczące dalekich i bliskich podróży, stylu życia, kultury oraz teksty poruszające ważne problemy społeczne.
Linia programowa miesięcznika wyznaczana jest przez wędrowniczą dewizę: „Wyjdź w świat, zobacz, pomyśl – pomóż, czyli działaj”.
Magazyny regionalne
W
chorągwiach i hufcach wydawane są lokalne czasopisma, jak np. „The Scout Times” (czasopismo Chorągwi Krakowskiej) czy „HarcWieści Płockie” (wydawane w Hufcu ZHP Płock). Ukazują się w tradycyjnych i elektronicznych wersjach lub bezpośrednio jako witryny internetowe. Tworzą je młodzi ludzie, doskonaląc w ten sposób swój warsztat i zdobywając doświadczenie zawodowe przydatne w przyszłej karierze. Regionalne i lokalne wydawnictwa stanowią źródło wiedzy dla rodziców i osób działających w chorągwiach lub hufcach. Są to również kanały komunikacji do wewnątrz organizacji, a także media promujące harcerską postawę i nasz styl życia.
27
28
facebook.com/zhpfun
ZHP 360
Z
P
godnie z najnowszymi trendami w komunikacji społecznej został utworzony oficjalny profil organizacji na Facebooku. ZHP Fun szybko przejął rolę najbardziej efektywnego źródła informacji o życiu Związku. Obecnie skupia on ponad 3 tys. użytkowników, a wiadomości przekazywane za jego pośrednictwem docierają (w zależności od atrakcyjności tematu) do 30–60 tys. użytkowników tygodniowo. Portal przyczynił się m.in. do rekordowego zainteresowania akcją Betlejemskiego Światła Pokoju w 2011 roku, a także umożliwił obserwowanie na bieżąco przebiegu obrad 37. Zjazdu Nadzwyczajnego ZHP. ZHP Fun daje możliwość włączenia się w wirtualne życie organizacji, zdobycia harcerskiej wiedzy, poznania nowych ludzi, a przede wszystkim wyrażenia własnej opinii.
od koniec 2011 roku ruszyła telewizja internetowa ZHP 360 – nowoczesne i ambitne medium informacyjne. Jej premiera nastąpiła podczas obrad 37. Zjazdu Nadzwyczajnego ZHP. Pierwszy raz w historii każdy członek ZHP mógł na bieżąco obserwować przebieg Zjazdu i słuchać wypowiedzi wszystkich delegatów. Od tamtej pory telewizja ZHP 360 stała się obowiązkowym elementem relacjonowania na żywo najważniejszych harcerskich przedsięwzięć. Telewizję tworzy zespół młodych, kreatywnych osób, dzięki którym każdy ma szansę współuczestniczyć w życiu ZHP, gdziekolwiek jest i cokolwiek robi. To również nowe, świeże spojrzenie na harcerstwo XXI wieku. ZHP 360 skupia na sobie oczy całej organizacji, a przyjęte wysokie standardy i jakość produkcji świadczy o wielkim potencjale pozwalającym na dalszy rozwój tego kanału.
a c a r p ł ó Wsp narodowa między 29
30
Współpraca międzynarodowa ZHP
Z
wiązek Harcerstwa Polskiego jest jedyną w Polsce organizacją harcerską należącą do Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (World Organization of the Scout Movement – WOSM) i Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (World Association of Girl Guides and Girs Scouts – WAGGGS), które skupiają 40 milionów skautek i skautów w ponad 160 krajach na świecie. ZHP jest także członkiem Międzynarodowej Katolickiej Konferencji Skautingu Żeńskiego (International Catholic Conference of Guiding – ICCG) i Międzynarodowej Katolickiej Konferencji Skautingu (International Catholic Conference of Scouting – ICCS). Nasi seniorzy są członkami Międzynarodowego Bractwa Skautów i Przewodniczek (International Scout and Guide Fellowship – ISGF), w którym wiceprzewodniczącą subregionu Europy Środkowej jest instruktorka ZHP.
Współpracujemy z wieloma organizacjami członkowskimi WOSM i WAGGGS, zwłaszcza w regionie europejskim i subregionie środkowoeuropejskim. Utrzymujemy ścisłe kontakty z władzami WAGGGS i WOSM, wielokrotnie gościliśmy w Polsce przedstawicieli europejskiego i światowego szczebla tych organizacji. Przedstawiciele ZHP uczestniczyli w konferencji europejskiej i światowej WOSM (w 2010 i 2011 r.) oraz w konferencji światowej WAGGGS w 2011 r. Każdego roku harcerki i harcerze wyjeżdżają na obozy zagraniczne i uczestniczą w zlotach skautowych, takich jak InterCamp, Jamboree, Roverway czy Moot. Gościmy także skautki i skautów na obozach w Polsce (w 2010 r. ponad 300 skautek i skautów z 14 krajów wzięło udział w Jubileuszowym Zlocie Stulecia Harcerstwa „Kraków 2010”).
Ambasadorzy Polski
W
szystkie międzynarodowe działania podejmowane przez członków naszej organizacji są związane z pełnieniem nieoficjalnej funkcji ambasadora Polski. W ostatnich dwóch latach nasi harcerze i instruktorzy reprezentowali Polskę podczas formalnych i nieformalnych spotkań z przedstawicielami kilkudziesięciu krajów.
Edukacja globalna
M
iędzynarodowy wymiar skautingu to także korzystanie z propozycji programowych związanych z edukacją globalną. Na szczególną uwagę zasługują propozycje dotyczące Milenijnych Celów Rozwoju, czyli podejmowania działań zmieniających najbliższe otoczenie. Nasze drużyny mogą wykorzystać w swojej pracy sześć propozycji programowych WAGGGS: »» „Powstrzymajmy rozprzestrzenianie się HIV/AIDS oraz innych chorób zakaźnych”, »» „Razem możemy zwalczyć głód i skrajne ubóstwo”, »» „Wzmocnienie roli dziewcząt zmieni świat”, »» „Razem możemy ocalić naszą planetę”, »» „Globalna Akcja Teraz!”, »» „Chrońmy bioróżnorodność”. Wszystkie wymienione propozycje dostępne są na stronie www.propozycje.zhp.pl
Współpraca z krajami niemieckojęzycznymi
W
lutym 2010 r. byliśmy gospodarzami jednego z najważniejszych spotkań skautowych w Regionie Europejskim WOSM i WAGGGS – 39. Niemieckojęzycznej Konferencji Skautowej. W konferencji uczestniczyło 40 przedstawicieli organizacji skautowych z ośmiu kra-
jów – Niemiec, Austrii, Szwajcarii, Belgii, Luksemburga, Liechtensteinu, Włoch i Holandii. Podczas trzech dni spędzonych w Warszawie uczestnicy wzięli udział w warsztatach na temat metod pracy skautowej, specjalności harcerskich, globalizacji oraz prewencji niechcianych zachowań, wymienili się informacjami dotyczącymi imprez programowych przygotowywanych przez poszczególne organizacje, skorzystali z licznych okazji do nieformalnych dyskusji i wymiany podglądów. W 2011 r. braliśmy udział w kolejnej konferencji niemieckojęzycznej. Jej temat („Skauting w obliczu przemian społecznych”) nawiązywał do zagadnień migracji, demografii, wielokulturowości i bezrobocia wśród młodzieży. Byliśmy także reprezentowani podczas konferencji na temat polsko-niemieckiej współpracy harcerskiej i skautowej „Czuwaj i Gut Pfad”, zorganizowanej przez Ośrodek Kultury i Pracy Socjalnej Turmvilla i Polsko-Niemiecką Współpracę Młodzieży.
Konferencje i spotkania
I
nstruktorzy ZHP biorą udział w seminariach i konferencjach, głównie w Regionie Europejskim WOSM i WAGGGS. Konferencje te to doskonała okazja do dzielenia się dobrymi praktykami. Braliśmy udział w spotkaniach Zespołu Europejskiego ICCG i Komitetu InterCamp, w Europejskim Sympozjum Skautowym, w Seminarium Pastoralnym Europy Środkowej, spotkaniu rad młodzieży krajów nadbałtyckich, w polsko-węgierskim spotkaniu organizacji skautowych działających wśród mniejszości narodowych i seminarium liderów europejskiego skautingu wodnego „Eurosea”. Organizowaliśmy też seminarium na temat współpracy pomiędzy młodzieżowymi organizacjami: Skautową Ligą Esperancką i Światową Organizacją Młodzieży Esperanckiej. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele 15 krajów, a obrady odbywały się w języku esperanto.
31
32
Harcerstwo polskie za granicą
S
woimi działaniami wspieramy także harcerstwo za granicą, szczególnie na Litwie i Białorusi. Polscy harcerze z Litwy uczestniczyli w Światowym Jamboree Skautowym w Szwecji jako członkowie naszego kontyngentu. Litewskich harcerzy wspieramy również działaniami kształceniowymi i programowymi. Zorganizowaliśmy warsztaty dla kadry harcerskiej z Białorusi, współfinansowane ze środków Senatu RP. Podczas
warsztatów harcerze mieli okazję uczestniczyć w prawdziwym obozie harcerskim, poznać podstawowe zagadnienia metody i metodyki pracy w drużynie harcerskiej, uczestniczyć w różnorodnych i atrakcyjnych zajęciach. W 2010 r. gościliśmy także harcerki i harcerzy ze Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju, który w czasie wakacji z okazji 100-lecia harcerstwa zorganizował w Zegrzu VIII Światowy Zlot ZHPpgK „Twierdza”.
Międzynarodowe przedsięwzięcia JOTI – Jamboree on the Internet
J
amboree on the Internet to wydarzenie, które odbywa się każdego roku w trzeci weekend października. Skautowy świat łączy się wtedy w Internecie, a tysiące skautek i skautów z różnych krajów spotykają się na czacie. W 15. JOTI wzięło udział około 50 tys. użytkowników, w tym kilkuset z Polski.
Zloty InterCamp
O
d kilku lat uczestniczymy w zlotach InterCamp. Są to międzynarodowe spotkania liczące około 3 tys. uczestników z 10 krajów (Niemcy, Holandia, Belgia, Francja, Wielka Brytania, Szwajcaria, Czechy, USA, Kanada, Polska). Odbywają się zawsze w okresie Zielonych Świątek, a ich organizatorami są związki skautowe z krajów wchodzących w skład międzynarodowego stowarzyszenia InterCamp – ZHP jest jego członkiem od 2009 r. W latach 2010 i 2011 w zlocie InterCamp wzięło udział ok. 400 harcerzy z ZHP, reprezentujących 15 hufców. Ponadto 50 instruktorów pełniło służbę jako IST, czyli międzynarodowa obsługa, która prowadzi zajęcia programowe, odpowiada za bezpieczeństwo i pracuje w zespole logistycznym. ZHP będzie gospodarzem Zlotu InterCamp w 2014 r.
Zloty Skautów i Skautek Europy Środkowej
M
były się dwie takie imprezy: w 1931 r. w Pradze (Czechy) i w 1935 r. w Spale (Polska). Gospodarzami zlotu są po kolei kraje Grupy Wyszehradzkiej. Ostatni raz ZHP było gospodarzem zlotu „Silesia” w 2008 r. w Chorzowie. W 2010 r. uczestniczyliśmy w zlocie „ConCordia” w parku skautowym Sztrilich Pál nieopodal Budapesztu na Węgrzech. W zlocie uczestniczyło 1500 osób, w tym 160 osób z Polski (135 uczestników i 25 członków IST – międzynarodowej obsługi), reprezentujących 10 hufców. Instruktorzy IST odpowiadali za realizację zajęć programow ych przygotowanych przez organizatorów, a także za polskie stoisko w „Wiosce Wyszehradzkiej“, czyli miejscu, gdzie reprezentacja każdego kraju mogła promować swoją historię, kulturę, zwyczaje, gry i zabawy. Polskie stanowisko głosami uczestników imprezy zostało uznane za najlepsze.
Skauci brytyjscy w Polsce – HoHo 2011
W
sierpniu 2011 r. gościliśmy w Polsce 555 członków brytyjskiej reprezentacji na 22. Światowe Jamboree Skautowe w Szwecji, organizowanej przez The Scout Association (TSA). W przyjęcie Brytyjczyków zaangażowały się środowiska z 19 hufców. HoHo 2011 było przedsięwzięciem skomplikowanym, jednak akcję należy zaliczyć do bardzo udanych. Wszystkie środowiska przyjęły drużyny brytyjskie z otwartym sercem i dużym rozmachem. Polskie drużyny uczestniczące w projekcie mogły skorzystać z rewizyty w Wielkiej Brytanii.
iędzynarodowe zloty skautów z krajów Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy, Węgry, Słowacja) i ich gości odbywają się cyklicznie od 1997 r. (wcześniej od-
33
34
Polsko-ukraiński Zlot „Lwów 100”
L
wów to nie tylko miejsce, gdzie narodziło się harcerstwo, ale też kolebka skautingu ukraińskiego.
Zlot „Lwów 2010” był zorganizowany we współpracy z ukraińską organizacją skautową „Płast”, a także z dużą pomocą Konsulatu RP we Lwowie i władz miasta. Podczas zlotu 50 patroli, w skład których wchodzili polscy harcerze i ukraińscy skauci, uczestniczyło w grze miejskiej „Czwarty.Element”, wiodącej przez najciekawsze
i najbardziej charakterystyczne dla harcerstwa i skautingu ukraińskiego miejsca Lwowa. Kolejnym punktem programu był jarmark, na którym chorągwie zaprezentowały rękodzieło, kulinaria, ciekawostki regionalne oraz zajęcia wymagające zaangażowania różnych umiejętności. W niedzielę 22 maja 2011 r. odbyła się msza św. i dwujęzyczny apel na placu przed Operą Lwowską – z udziałem pocztów sztandarowych, przedstawicieli władz harcerskich i skautowych, konsulatu i merostwa. Podczas apelu odczytano historyczny rozkaz z 22 maja 1911 roku, pod-
sumowano grę miejską i aktywność uczestników zlotu na jarmarku oraz wręczono nagrody zwycięskim patrolom. Sukcesem Zlotu „Lwów 100” jest zorganizowanie na terenie Ukrainy, w warunkach nietypowych i rodzących rozmaite wyzwania, atrakcyjnego przedsięwzięcia dla harcerek i harcerzy, umożliwiającego im aktywne poznanie historii i dnia dzisiejszego miasta, w którym sto lat temu powstawało harcerstwo. Warte podkreślenia jest współdziałanie przy tej okazji z ukraińskimi rówieśnikami.
We Lwowie na zlocie zorganizowanym w 100. rocznicę wydania pierwszego rozkazu Naczelnej Komendy Skautowej (powołującego pierwsze cztery lwowskie drużyny harcerskie) spotkało się 500 harcerek i harcerzy z 13 chorągwi ZHP oraz 100 skautek i skautów z ukraińskiej organizacji „Płast”
35
36
“Spark the adventure” Jamboree w Polsce 2023
Ś
wiatowe Jamboree Skautowe to największa na świecie impreza skautowa organizowana przez WOSM. Co cztery lata gromadzi kilkadziesiąt tysięcy uczestników ze wszystkich organizacji członkowskich WOSM i WAGGGS. Za każdym razem wydarzenie ma rangę igrzysk olimpijskich, a o jego organizację ubiega się wiele krajów. Kampanie promocyjne trwają kilka lat, a najlepsza propozycja wybierana jest w tajnym głosowaniu podczas Konferencji Światowej WOSM. Już dziś wiemy, gdzie odbędą się dwa kolejne zloty (2015 – Japonia, 2019 – USA/Kanada/Meksyk). Za kilka lat zostanie wybrane miejsce zlotu w 2023 r. Mamy nadzieję, że
będzie to Polska. Podczas Jamboree w Szwecji w 2011 r. oficjalnie ogłosiliśmy chęć organizacji zlotu w naszym kraju. Po raz pierwszy w historii skautingu ta największa skautowa impreza miałaby miejsce w Polsce, kraju współzałożyciela światowych organizacji skautowych WOSM i WAGGGS. Przygotowania do Jamboree zaczynamy już teraz, mimo że do 2023 r. zostało sporo czasu, a przyszli uczestnicy światowego zlotu mają dziś od 3 do 7 lat... Pomyślcie o skautkach i skautach z całego świata, którzy mogą zostać uczestnikami Jamboree w Polsce! To dzięki nam może ono stać się dla nich niezapomnianym przeżyciem.
e i n a w o Finans 37
38
Finansowanie organizacji
Z
wiązek Harcerstwa Polskiego nie korzysta z żadnych przywilejów finansowych w kraju i zagranicą. Zatem wszelkie przychody i koszty, jakie występują w naszym budżecie, są efektem inicjatywy i umiejętności zarządzania majątkiem. A w tym zakresie mamy z czego być dumni! Mimo że nie otrzymujemy podmiotowych dotacji, a w konkursach ofertowych startujemy na takich samych prawach, jak inne organizacje pożytku publicznego – nasze przychody systematycznie zwiększają się. Warto też zauważyć, że koszty (w tym obsługa zadłużenia pozostałego po bolesnej restrukturyzacji!) osiągnęły efektywny poziom minimalny.
Jestem wielki, mam na imię ZHP
C
ała organizacja to według sprawozdawczości finansowej wartość prawie 100 milionów złotych. W ciągu ostatnich 3 lat, czyli w perspektywie krótkookresowej, suma bilansowa ZHP powiększyła się o około 1%. To w przypadku organizacji non-profit, jaką jest ZHP, dobry wynik.
Tabela 1. Zestawienie finansowe ZHP łączne (Główna Kwatera ZHP, chorągwie, jednostki podległe) Majątek oraz źródła finansowania
2009
2010
2011
69 950 489,89
71 739 507,56
72 431 730,17
(A) Aktywa obrotowe
27 551 192,27
27 086 669,63
26 305 047,46
(P) Fundusz własny
53 651 926,98
51 873 726,17
56 659 384,13
(P) Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (bez rozliczeń międzyokresowych)
17 890 873,02
20 084 111,57
16 151 365,41
(P) Rozliczenia międzyokresowe
25 958 882,16
26 868 339,45
25 926 028,09
Suma bilansowa
97 501 682,16
98 826 177,19
98 736 777,63
(A) Aktywa trwałe
„Po taniości”
Z
HP jest organizacją o budżecie przekraczającym 121 milionów złotych rocznie. Oznacza to, że na każdego członka naszej organizacji przypada statystycznie udział poniżej 1000 złotych rocznie. Dużo?! Jeden harcerz przez jeden dzień „kosztuje” 2,8 zł! Tak tanio tylko w ZHP!
Tabela 2a. Przychody ZHP łączne (Główna Kwatera ZHP, chorągwie, jednostki podległe) Przychody ZHP
2009
2010
2011
Składki członkowskie
2 508 234,63
2 342 196,40
3 121 579,91
Przychody z działalności statutowej pożytku publiczn.
92 611 387,33
100 937 265,93
96 438 361,15
Przychody z działalności gospodarczej
14 948 146,61
15 398 210,17
15 817 061,59
Pozostałe przychody operacyjne
6 529 166,24
4 924 293,93
5 894 388,10
Przychody finansowe
1 624 940,72
2 056 652,47
252 672,82
10,15
4 035,26
2 489,67
118 221 885,68
125 662 654,16
121 526 553,24
Zdarzenia nadzwyczajne Razem
Tabela 2b. Koszty ZHP łączne (Główna Kwatera ZHP, chorągwie, jednostki podległe) Koszty ZHP
2009
2010
2011
Koszty działalności statutowej pożytku publicznego
93 375 715,59
101 281 087,00
97 705 497,59
Koszty działalności gospodarczej
10 647 139,82
9 881 147,83
9 860 233,75
Koszty ogólnoadministracyjne
12 679 258,04
13 946 185,89
10 041 983,48
Pozostałe koszty operacyjne
1 626 431,45
1 767 376,19
2 062 002,56
Koszty finansowe
1 279 613,10
635 448,30
699 740,81
119 608 158,00
127 511 245,21
120 369 458,19
Razem
39
40 Wykres 1a. Przychody ZHP łączne w 2011 r.
Wykres 1b. Koszty ZHP łączne w 2011 r.
Składki członkowskie
2,6% Przychody finansowe
0,2%
Przychody z działalności statutowej pożytku publicznego 79,3%
Zdarzenia nadzwyczajne
<0,1%
Pozostałe przychody operacyjne
4,8%
Koszty działalności gospodarczej 8,2%
Przychody z działalności gospodarczej
Koszty ogólnoadministracyjne
13,0%
Pozostałe koszty operacyjne
8,3%
Koszty działalności statutowej pożytku publicznego 81,2%
1,7%
Koszty finansowe
0,6%
Ponadprzeciętnie
G
łówna Kwatera ZHP z jej jednostkami bezpośrednio podległymi, stanowi ponad 16% sumy bilansowej. W 2011 r. zwiększyliśmy aktywa trwałe (fundusz zakładowy) o ponad 2,5 miliona złotych. O prawie tyle samo wzrosła też suma bilansowa. Stanowi to wzrost o ponad 5,3% „wartości” majątkowej Głównej Kwatery ZHP.
Tabela 3. Zestawienie finansowe zbiorcze (GK ZHP i jej jednostki podległe) przed wyłączeniem Majątek oraz źródła finansowania
2009
2010
2011
Aktywa trwałe
8 833 761,41
8 600 798,64
11 280 650,14
Aktywa obrotowe
6 146 519,32
6 271 006,99
4 884 303,52
710 801,42
1 303 668,20
5 944 564,51
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (bez rozliczeń międzyokresowych)
8 362 488,83
8 059 368,72
6 124 129,63
Rozliczenia międzyokresowe
5 906 990,48
5 508 768,71
4 096 259,52
14 980 280,73
14 871 805,63
16 164 953,66
Fundusz własny
Suma bilansowa
Tak trzymać!
A
naliza dwóch ostatnich lat obrotowych Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego pozwala sformułować trzy optymistyczne wnioski:
»» daje się zauważyć skokowe pomniejszenie zadłużenia, dzięki konsekwencji w realizacji budżetu i wprowadzeniu restrukturyzacji finansowej, »» nastąpił wzrost przekazywalności składki członkowskiej, dzięki współdziałaniu władz wszystkich szczebli, »» wzrost przychodów z majątku trwałego i potencjału organizacji dzięki zmianie perspektywy patrzenia przez nas samych na to, co robimy, był możliwy. Tabela 4a. Przychody Głównej Kwatery ZHP Nazwa
2010
2011
Składki członkowskie
1 072 241,68
1 475 990,64
Dotacje
3 717 046,82
2 346 014,51
84 644,18
79 759,47
4 461 859,99
130 948,07
154 422,00
314 606,23
8 600,00
10 648,92
Przychody na działalność statutową
134 111,80
172 854,93
Sprzedaż usług i materiałów
135 199,10
224 129,24
Pozostałe przychody operacyjne i finansowe, w tym odsetki, czynsz dzierżawny
450 308,75
1 069 486,03
10 218 434,32
5 824 438,04
1% Odpłatności uczestników Darowizny Nawiązki
Razem
41
42 Tabela 4b. Koszty Głównej Kwatery ZHP Nazwa
2010
2011
Program
7 977 684,09
1 721 749,99
359 257,80
451 338,63
Praca z kadrą
65 938,56
724 512,64
Zarządzanie
300 853,99
533 417,95
Finanse
723 263,59
1 018 576,48
Ciała statutowe
158 940,99
170 777,38
Pozostałe koszty operacyjne i finansowe
469 989,96
586 780,63
10 055 928,98
5 207 153,70
Wizerunek
Razem
Dobre tendencje
N
a podstawie zamieszczonych poniżej danych można stwierdzić, że w długim okresie (ponad 12 lat) sytuacja ZHP była trudna. Nasze zobowiązania rosły. Jednak w ostatnim okresie (3 lat) występuje dobra tendencja zwiększania aktywów trwałych i sumy bilansowej oraz pomniejszania długu. Jeśli podjęte działania będą kontynuowane, 31 grudnia 2019 r. będziemy mogli świętować, oprócz imienin Sylwestra, zlikwidowanie zadłużenia naszej organizacji.
Tabela 5a. ZHP zbiorczo (GK ZHP oraz podległe jej jednostki samobilansujące) przed wyłączeniami 1999
2000
2001
2002
2003
Aktywa trwałe
5 700 426,83
9 565 919,40
7 826 272,59
6 751 223,27
7 085 071,29
Aktywa obrotowe
4 750 238,24
4 972 291,27
7 238 477,52
7 647 894,57
7 564 898,50
Suma bilansowa
10 450 665,07
14 538 210,67
15 064 750,11
14 399 117,84
14 649 969,79
Wynik finansowy
-1 199 060,98
61 650,54
-1 845 902,33
-958 567,93
128 536,72
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (bez rozliczeń międzyokresowych)
4 645 880,48
9 779 692,17
10 710 802,40
10 094 867,22
9 201 262,42
1999
2000
2001
2002
2003
2 862 446,61
5 376 684,79
5 701 573,85
5 856 928,34
5 438 239,02
Tabela 5b. Główna Kwatera ZHP
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (bez rozliczeń międzyokresowych)
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
9 517 460,37
13 263 135,38
11 464 191,26
10 285 989,30
10 477 670,42
8 833 761,41
8 600 798,64
11 280 650,14
3 897 975,65
7 274 162,62
5 766 175,79
5 690 973,92
5 054 238,35
6 146 519,32
6 271 006,99
4 884 303,52
13 415 436,02
20 537 298,00
17 230 367,05
15 976 963,22
15 531 908,77
14 980 280,73
14 871 805,63
16 164 953,66
1 558 613,55
2 551 940,11
-655 114,49
-1 371 945,14
-1 957 659,20
-553 626,18
239 946,18
811 540,72
8 895 700,92
8 721 272,23
6 000 790,03
6 292 935,92
7 590 630,14
8 362 488,83
8 059 368,72
6 124 129,63
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
5 127 585,16
6 492 846,55
4 880 863,42
5 034 001,37
6 500 583,84
7 260 128,83
6 782 649,45
4 778 746,97
43
44
ć ś o ł z s y z r p w e i n e z r j o p S
45
46
Strategia rozwoju ZHP
Z
dującym jest jej znajomość przez jak największą część kadry ZHP, w tym szczególnie przez drużynowych.
Podstawowym źródłem sukcesu strategii jest jej spójne realizowanie przez wszystkie chorągwie ZHP, w taki sam sposób i w takim samym terminie, zaś czynnikiem decy-
Strategia rozwoju ZHP stawia drużynowego w centrum zainteresowania całej organizacji. Wszystkie cele strategiczne przyjmowane przez organizację mają sens tylko wtedy, jeśli w wyniku ich realizowania poprawi się wsparcie organizacji dla drużynowego.
HP na lata 2012–2017 przyjmuje 5 kierunków strategicznych do realizacji w całym Związku Harcerstwa Polskiego i na wszystkich jego poziomach organizacyjnych.
»» Dobry program drużyny – analiza wychowawczych potrzeb harcerzy oraz systemowe wsparcie drużynowego na poziomie hufca w tworzeniu, realizacji i ewaluacji programu drużyny oraz działaniu z odpowiednią metodyką poprzez dobrze funkcjonujące namiestnictwa, referaty, wydziały metodyczne. »» Prosta dokumentacja e-ZHP – czytelna i prosta dokumentacja dostępna w elektronicznym obiegu. Podniesienie funkcjonalności i czytelności systemu Ewidencja ZHP.
jak i w społeczeństwie, zmotywowanego do pracy, czującego satysfakcję z podejmowanych wyzwań i dążącego do ciągłego rozwoju zarówno własnego, jak i całej organizacji. »» Jawność i czytelność finansów – wzmocnienie świadomości i odpowiedzialności za finanse Związku na każdym szczeblu organizacji. Wdrożenie bieżącej pracy ze składką członkowską oraz pozyskiwaniem środków.
»» Przyjazna struktura – zdefiniowanie zadań każdego szczebla struktury ZHP i dostosowanie jej do aktualnej liczebno»» Motywowanie i promowanie kadry ZHP ści i potrzeb Związku. – zbudowanie pozytywnego wizerunku instruktora, zarówno wewnątrz ZHP,
47
48