HERSTORY FOR THE FUTURE ! Γιώργος Ρυμενίδης
«Όποιος ρωτάει σήμερα για το μέλλον της ανθρωπιάς και των μέσων εξανθρώπισης, κατά βάθος θέλει να ξέρει αν υπάρχουν ελπίδες να ελέγξουμε τις σημερινές τάσεις εξαγρίωσης του ανθρώπου» Peter Sloterdijk, Κανόνες για το ανθρωποπάρκο1
! Yorgos Rimenidis
“Anyone who is asking today about the future of humanity and about the methods of humanization wants to know if there is any hope of mastering the contemporary tendency towards the bestialization of humanity” Peter Sloterdijk, Rules for the Human Zoo1
1. ΕΓΏ ΉΜΟΥΝ Ο ΘΑΛΆΣΣΙΟΣ ΕΛΈΦΑΝΤΑΣ
1. I WAS THE WALRUS
Ήδη από την Αναγέννηση ο τρόπος που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το χώρο αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερη σημασία από τον ίδιο τον χώρο καθαυτό. Οι αναπαραστάσεις, οι εικόνες και τα σχέδια συνιστούν από μόνες τους αρχιτεκτονικό προϊόν υπονομεύοντας την πρωτοκαθεδρία του υλοποιημένου αρχιτεκτονικού έργου.2 Τις πρώτες δεκαετίες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αναπτύσσεται ένας έντονος διάλογος για το μέλλον, θέτοντας ως επιβεβλημένη ανάγκη τη διατύπωση των βασικών αρχών για την ανάπτυξη ενός νέου πολιτισμού, ενός νέου κόσμου, που θα πάρει τη θέση τού μη ικανοποιητικού, μέχρι τότε, αστικού περιβάλλοντος. Και αν για τους τελευταίους των μοντέρνων καιρών ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν απότοκος αυτού που εξύμνησαν περισσότερο (της μηχανής), για τους ευφάνταστους οραματιστές, της ίδιας περιόδου, η μηχανή αποτελούσε το κυρίαρχο μέσο για την αλλαγή της εικόνας και της οργάνωσης του κόσμου που έβλεπαν να έρχεται. Ο θεωρητικός λόγος και τα πειραματικά project των πρωτοπόρων της δεκαετίας του ’50 και του ’60 αντλούν από τις εφαρμογές των μηχανοποιημένων περιβαλλόντων και από τον ενθουσιασμό των δικτύων που εμφανίζονται στον τρέχοντα διάλογο, για πρώτη φορά, τότε.3 Η New Babylon (’56-’74) αποτελεί την εκδοχή του Constant Nieuwenhuys για την αναπαράσταση της ιδέας των Καταστασιακών σχετικά με την «ενωτική πολεοδομία»4. Ο Constant προτείνει ένα –συνεχώς αναπτυσσόμενο– δίκτυο ανυψωμένων μεγαδομών, που τοποθετείται σε στηρίγματα αφήνοντας το έδαφος ελεύθερο. Ο μεταβλητός χώρος στο εσωτερικό αυτών των μεγαδομών αποτελεί «μία αχανή μηχανή παραγωγής ξεχωριστών και διαρκώς μεταβαλλόμενων ατμοσφαιρών»5. Η κοινωνική οργάνωση της ζωής στη New Babylon βασίζεται στη δημιουργική εργασία, στον ελεύθερο χρόνο και στο παιχνίδι, ενώ τα κυβερνητικά συστήματα, τα οπτικοακουστικά μέσα και οι τηλεπικοινωνίες ενισχύουν την κοινωνική επαφή και εντείνουν την περιπέτεια που προσφέρει αυτός ο ατέλειωτος λαβύρινθος.6 Στο έκτο συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων, το 1961, ο Richard Buckminster Fuller υποστήριξε ότι για τα επόμενα δέκα χρόνια η διεθνής αρχιτεκτονική κοινότητα –συμπεριλαμβανομένων και των αρχιτεκτονικών σχολών– πρέπει να ασχοληθεί με τον
Even since the Renaissance, the perception of space is becoming a matter of greater importance than space itself. Representations, images and plans constitute the main body of the architectural output undermining the primacy of materialized architectural work.2 Along the first two postwar decades, an intense dialogue concerning the future exacted the formulation of the fundamental principles for the emergence of a new culture, a new cosmos, that will replace the unsatisfactory—hitherto—urban environment. Even if for the last proponents of modern times WWII was the offspring of what was mostly extolled (machine), for the inspiring visioners of the same era, the machine constituted the dominant means of altering the view but also the structure of a forthcoming world. Vanguards’ theoretical discourse and experimental projects during the 50’s and 60’s, were drawn from the applications on mechanized environments and the excitement of the nascent networks3 for the first time emerging in the current discussion. New Babylon (’56-’74) was Constant Nieuwenhuys’ representation for the Situationists’ conception over the “unitary urbanism.”4 Constant proposes a constantly evolving network of multileveled structures suspended high above the ground on huge columns. The endlessly manipulable interior space of these megastructures “is nothing more than a vast machine for producing discrete and ever changing atmospheres.”5 New Babylon’s social life is organized and based on creative activity, leisure time and play, while cybernetic systems, audiovisual media and telecommunications enhance social interaction and intensify vicissitude emanated from this never ending labyrinth.6 At the sixth congress of the International Union of Architects (UIA), in 1961, Richard Buckminster Fuller was arguing that the forthcoming ten years the international architectural community—including architectural schools—should bent on the increasing problem of how to reallocate the overall world resources but also they should concentrate in planing a competent system supplying provisions for the total world’s population. Under this urgency he presents Geoscope: an artificial environment which expands over the globe, underlining the fact that all means of existence are utterly premised in the service of humanity.7 1/5
*