Sağlık gözetimi meslek hastalıkları işle ilgili hastalıklar 2013

Sağlık Gözetimi Meslek Hastalıkları İşle İlgili Hastalıklar

Amaç Öğrenme Hedefleri

Amaç & Öğrenme Hedefleri

MESLEK HASTALIKLARI Konunun Genel Amacı Katılımcıların; «Çalışma ortamından kaynaklanan nedenlerle meydana gelen özel bir hastalık grubu olan meslek hastalıkları konularında sebep‐ sonuç ilişkilerini bilmelerine ve kavramalarına yardımcı olmaktır...»

Öğrenme Hedefleri

Konunun Alt Başlıkları

 Meslek hastalığı tanımını yapar

 Meslek hastalığı tanımı

 Meslek hastalıkları sınıflandırmasını sıralar

 Meslek hastalıkları sınıflandırması

 Meslek hastalıkları tıbbi ve yasal tanı sürecini gösterir

 Meslek hastalıkları tıbbi ve yasal tanı süreci

 Meslek hastalıklarından korunmayı açıklar

 Meslek hastalıklarından korunma

 Türkiye'de ve dünyada meslek hastalıkları istatistiklerini karşılaştırır

 Türkiye'de ve dünyada meslek hastalıkları istatistikleri  İlgili mevzuat  Meslek Hastalıkları Tespiti İşlemleri Genelgesi (2008‐ 113)

Sağlık Gözetimi

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDEN SAĞLIK GÖZETİMİ? Üretim süreçleri hem bedenen hem de zihnen işçiyi zorlarken, yapılan işin özelliğine göre işyerindeki;  Fiziksel  Kimyasal  Biyolojik  Psikolojik  Ergonomik …………..…….. faktörler sağlığı tehlikeye sokmamalıdır.

SAĞLIK GÖZETİMİ

ÖNLEM Sağlık Açısında n Risk

SÜRDÜRME

GELİŞTİRME

İşyerinde Bulunan Risk Faktörleri

Çalışanın Bireysel Özellikleri

SAĞLIK GÖZETİMİ SAĞLIK GÖZETİMİNİN HEDEFİ 1. Sağlığı olumsuz etkileyen risk faktörlerini bilmek, 2. Çalışanın bireysel özelliklerini bilmek, 3. Sağlığı korumak, sürdürmek ve geliştirilmek,

SAĞLIK GÖZETİMİ SAĞLIK GÖZETİMİNİN UYGULAMA İLKELERİ 1.

2.

3.

4.

5.

6.

İşyeri ortam faktörlerini değerlendirme Uygun işe yerleştirme (İşe Giriş Muayenesi) İşyeri sağlık risklerini kontrol etme Aralıklı kontrol muayeneleri (Periyodik Muayene) İşyerinde sağlık hizmeti sunma Sağlık eğitimi ve danışmanlık

İşyeri Ortam Faktörlerini Değerlendirme

İŞYERİ ORTAM FAKTÖRLERİNİ DEĞERLENDİRME ORTAM RİSK FAKTÖRLERİ 1.İşin niteliğine göre ortamda hangi risk faktörlerin bulunduğu tahmin edilebilir. Bunun için;  Uzman görüşü almak  İşçilerin görüşlerine başvurmak 2.Kesin bilgi için ortamdaki risk faktörlerinin düzeyi ölçülmelidir. Bu ölçümler iş hijyeni çalışmaları olarak adlandırılır.

İŞYERİ ORTAM FAKTÖRLERİNİ DEĞERLENDİRME ORTAM RİSK FAKTÖRLERİNİN ÇALIŞANA ETKİSİ Bu konuda oluşturulmuş standartlar vardır. Örneğin kimyasallarla ilgili oluşturulan bu standartlara «MAK ve ESD‐TLV» değerleri denir.

Kimyasal maddelerle ilgili tüzükte; 300’den fazla maddeyle ilgili MAK‐MAC ve ESD‐TLV miktarları ile tozlara ait sınır değerler belirlenmiştir.

İŞYERİ ORTAM FAKTÖRÜ MAK‐MAC MAK–MAC «Maximum Allowable Concentration» MAK – MAC «Müsaade Edilen Azami Konsantrasyon» MAK düzeyinin aşılması durumunda «akut toksik (zehirlenme) belirtilerinin» ortaya çıkacağı öngörülmektedir.

İŞYERİ ORTAM FAKTÖRÜ ESD‐TLV ESD‐TLV «Eşik Sınır Değer ‐ Treshold Limit Value» ESD – TLV «Eşik Sınır Değer» ESD‐TLV; Günlük ortalama değeri yada eşik değeri gösterir.

«Etkisi uzun dönemde ortaya çıkacak (kronik) maddelerin ölçümünde tercih edilir.»

İŞYERİÖLÇÜMLERİ

Gürültü Ölçümü Sık görülen meslek hastalığı türlerine göre, işyerlerinde en çok yapılan ölçümler.

Toz Ölçümü Metal ve Gaz Ölçümü Radyasyon Ölçümü Termal Konfor Değerlendirmesi

Uygun İşe Yerleştirme (İşe Giriş Muayenesi)

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME İŞE GİRİŞ MUAYENESİ (UYGUN İŞE YERLEŞTİRME) Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçiler (kadınlar dahil) ile 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçilerin işe girişlerinde, işin niteliğine ve şartlarına göre bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı olduklarının fizik muayene ve gerektiğinde laboratuvar bulgularına dayanılarak hazırlanan hekim raporu ile belirlenmesi zorunludur. İşin devamı süresince de bu işlerde çalıştırılmalarında bir sakınca olmadığının 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçiler için en az 6 ayda bir, diğerleri için de en az yılda bir defa hekim raporu ile tespiti zorunludur.

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME İŞE GİRİŞ MUAYENESİ RAPORUNU VEREN KİŞİ‐KURUM 1.İşyeri Hekimi, 2.İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi, 3.Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi, 4.İşçi Sağlığı Dispanserleri,

Bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın

5.Sosyal Sigortalar Kurumu, 6.Sağlık Ocağı, 7.Aile Hekimi (Sağlık Ocağının kaldırıldığı yerlerde), 8.Hükümet Hekimleri 9.Belediye Hekimleri …..tarafından verilir.

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME İŞE GİRİŞ MUAYENESİ RAPORUNU VEREN KİŞİ‐KURUM Eğer sağlık raporunun verilmesi konusunda birden çok doktor veya sağlık kuruluşu yetkili kılınmışsa, yazılış sırasına göre, önde bulunan atlanarak daha sonrakinden rapor alınamaz (Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 19.11.1991 tarih ve E. 1990/10957, K. 1991/9293 Sayılı kararı)

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME İŞYERİNİN

Ünvanı SGK/Bölge Müd Sicil No Adresi

Fotoğraf

Telefon No Faks No E‐Posta

@

İŞÇİNİN

Çocuk Sayısı Ev Tel Cep Tel Mesleği Yaptığı İş Çalıştığı

Adı ve Soyadı T.C. Kimlik No Doğum Yeri ve Tarihi Cinsiyeti Eğitim Durumu Medeni Durumu

İş Kolu

Yaptığı İş

Giriş‐Çıkış Tarihi

1‐) 2‐) 3‐) 4‐) ÖZGEÇMİŞİ ‐ SOYGEÇMİŞİ

Konjenital/Kronik Hast.

1‐) 2‐) 3‐) 4‐)

Bağışıklama Tetanoz ( ) Hepatit ( ) ( ) Grip Diğer ( )

TIBBİ ANAMNEZ

1‐) Son bir yıl içinde aşağıdaki yakınmalardan herhangi birini geçirdiniz mi?

Hayır Evet Yakınmalar Balgamlı Öksürük ( ) ( ) Nefes Darlığı ( ) ( ) Göğüs Ağrısı ( ) ( ) Çarpıntı ( ) ( ) Boyun Ağrısı ( ) ( ) Sırt‐Bel Ağrısı ( ) ( ) Eklemlerde Ağrı ( ) ( ) İshal veya Kabızlık ( ) ( ) ( ) Diğer (Belirtiniz) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

Kan Grubu O Rh A Rh B Rh AB Rh

( ) ( ) ( ) ( )

Evet ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

Açıklama

Adet / Günde / Gün / Gün

Yıl Yıl

Miktar

Sıklık

Yıl Yıl

FİZİK MUAYENE SONUÇLARI

Ev Adresi Daha Önce Çalıştığı

Hayır ( ) 3‐) Son bir yıl içinde hastanede yattınız mı? ( ) 4‐) Son bir yıl içinde önemli ameliyat geçirdiniz mi? ( ) 5‐) Son bir yıl içinde iş kazası geçirdiniz mi?

6‐) Son bir yıl içinde Meslek H. Hast.'ne gittiniz mi? ( ) 7‐) Son bir yıl içinde maluliyet aldınız mı? ( ) 8‐) Şu anda herhangi bir tedavi görüyor musunuz? ( ) 9‐) Sigara içiyor musunuz?

Hayır ( ) Önce Bırakmış İçmiş / İçiyor Ay Yıl Ay Bırakmış ( ) Evet ( ) Ay 10‐) Alkol alıyor musunuz? Önce Bırakmış İçmiş / İçiyor Hayır ( ) Bırakmış ( ) Ay Yıl Ay Evet ( ) Ay

Kronik Hastalıklar Anne ( ) Baba ( ) ( ) Kardeş ( ) Çocuk

a) Duyu Organları »Göz »Kulak‐Burun‐Boğaz (KBB) »Deri b) Kardiyovasküler Sistem Muayenesi c) Solunum Sistemi Muayenesi d) Sindirim Sistemi Muayenesi e) Ürogenital Sistem Muayenesi f) Kas‐İskelet Sistemi Muayenesi g) Nörolojik Muayene ğ) Psikiyatrik Muayene h) Diğerleri Nabız (dk) Tansiyon (mmHg)

Boy (cm)

Kilo (kg)

BMI

Bel Çev (cm)

LABORATUVAR BULGULARI

a) Biyolojik Analizler »Kan »İdrar b) Radyolojik Analizler c) Fizyolojik Analizler »İşitme Testi (Odiometre) »Solunum Fonksiyon Testi (SFT) d) Psikolojik testler e) Diğer

2‐) Son bir yıl içinde aşağıdaki hastalıklardan herhangi birini geçirdiniz mi?

Hayır Evet Hastalıklar ( ) Kalp Hastalığı ( ) ( ) Şeker Hastalığı ( ) ( ) Böbrek Rahatsızlığı ( ) ( ) Sarılık ( ) ( ) ( ) Mide / Oniki Parmak Ülseri KANAAT VE SONUÇ ( ) ( ) İşitme Kaybı 1‐) işinde/işyerinde bedenen çalışmaya elverişlidir. ( ) ( ) Görme Bozukluğu ( ) 2‐) Raporda işaret edilen arızalar tedavi edilmek şartıyla elverişlidir. ( ) ( ) Sinir Sistemi Hastalığı ( ) ( ) Deri Hastalığı ( ) Tarih Doktor ( ) Besin Zehirlenmesi ( ) (Kaşe‐İmza) ………./………./……….

Diğer (Belirtiniz) ( ) ( )

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME İŞE GİRİŞ MUAYENESİ (UYGUN İŞE YERLEŞTİRME) Çalışmaya başlamadan önce; kişinin niteliklerinin belirlenmesi ve bu niteliklere uyan bir işe yerleştirilmesi amacıyla yapılan muayene “İşe Giriş Muayenesidir” 1. Yaş 2. Cinsiyet 3. Sağlık sorunu 4. Eğitim 5. Alışkanlıklar

: Çocuk işçi, Genç işçi, : Kadın işçi, Erkek İşçi : SSH, KVS, DM, HT, Epilepsi : Vasıfsız, yarı vasıflı işler : Sigara, alkol, beslenme

……………………iş ve sağlık ilişkileri için önemlidir.

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME İŞE GİRİŞ MUAYENESİ (UYGUN İŞE YERLEŞTİRME) İşe Giriş Muayenesi Kişinin; 1. Sağlık öyküsünün alınması, 2. Fizik muayenesinin yapılması, 3. Rutin laboratuvar tetkiklerinin yapılması, 4. İşin niteliğine göre özel tetkiklerin yapılması, 5. Gerekiyorsa koruyucu aşıların yapılması, ……………….aşamalarını içerir.

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME ÖRNEK 1.Akciğer hastalığı 2.Karaciğer hastalığı 3.Sigara içenler 4.Kontakt dermatiti

: Tozlu ortamda : Solventlerle çalışılan yerlerde : Asbestle çalışılan yerlerde : Deterjanların olduğu yerde

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME İŞE GİRİŞ MUAYENESİ SONUÇLARI 1. İşe uygun yerleştirme yapılarak kişinin özellikleri ile iş yeri koşulları bir arada düşünüldüğünde olası sağlık sorunlarının önüne geçilmiş olur.

2. Uygun işe yerleştirme ilkesi koruyucu sağlık hizmeti yaklaşımı bakımından birincil (primer) korumadır.

3. İşe uygun yerleştirme bir kişinin bazı işlerde çalışmasının engellenmesi değil, kişinin niteliklerine uygun bir işe yerleştirilmesidir.

4. İşe uygun yerleştirme çalışma hayatında yer alan risk grupları kavramını da ilgilendirmektedir.

İşyeri Sağlık Risklerinin Kontrolü

İŞYERİ SAĞLIK RİSKLERİNİN KONTROLÜ RİSKLERİN KONTROLÜ Risk faktörlerinin düzeyi izin verilen sınır değerlerin üzerinde ise, risklerin kontrolü amacı; 1.Kaynakta koruma önlemleri 2.Çalışma ortamına dönük önlemler 3.Kişiye dönük önlemler ………… almak gerekir.

İŞYERİ SAĞLIK RİSKLERİNİN KONTROLÜ KAYNAKTA KONTROL ÖNLEMLERİ İkame Etme‐Yerine Koyma‐Kaynakta Kontrol; Riskli olanın yerine aynı işi gören risksiz olanı kullanma;  Asbest yerine sentetik malzemelerin kullanımı  Benzen yerine toluen kullanımı

İŞYERİ SAĞLIK RİSKLERİNİN KONTROLÜ ORTAMA DÖNÜK ÖNLEMLER         

Havalandırma Nemli çalışma Kapatma Ayırma Uzaklaştırma Üretim yöntemini değiştirme Üretim sürecini yavaşlatma Çalışma süresini azaltma Çalışan sayısını azaltma‐rotasyon

İŞYERİ SAĞLIK RİSKLERİNİN KONTROLÜ KİŞİYE DÖNÜK ÖNLEMLER  Maske  Gözlük  Eldiven  Baret  İş elbisesi  Koruyucu ayakkabı ……………….. vb.

Aralıklı Kontrol Muayeneleri (Periyodik Muayeneler)

HASTALIĞIN DOĞAL SEYRİ – PSM Üçüncül Koruma İkincil Koruma Birincil Koruma

Komplikasyon

Aşılama İşe Giriş Muayenesi (Uygun İşe Yerleştirme) Fizik Aktivite Programı Emniyet Kemeri Takma

Etkisiz (Akciğer Ca)

Hastalık Öncesi

Tansiyon Ölçümü Akciğer Grafisi Mamografi Odiometri Pap Smear Boy‐Kilo TİT EKG AKŞ

Etkili (Akciger Ca)

Asemptomatik

Akciğer Ca (Öksürük) Diyabetik Ayak Bakımı

Gereksiz (Akciğer Ca)

Semptomatik

İleri Tedaviler

«İyileşme‐Ölüm» «Klinik Belirtiler»

«Erken Tanı» «Biyolojik Başlangıç»

Risklerin (hastalığın) önlenmesi : Birincil korunma Riskleri (hastalığı) erken saptama : İkincil korunma

Tanımlar Sağlık Sorunları

MESLEK HASTALIKLARI YÜKÜMLÜLÜK SÜRESİ Tanım

«Sigortalının Meslek Hastalığına sebep olan işinden filen ayrıldığı tarih ile Meslek Hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreye Yükümlülük Süresi denir.»

Bu süre aynı zamanda meslek hastalığına yakalanan kişinin yasal yollarla hakkını arayabileceği süredir. İstisna; Yasal süre aşımından sonra da hakkını üst mahkemelerde arayabilir.

MESLEK HASTALIKLARI MARUZİYET SÜRESİ Tanım

«Zararlı etkenin başlamasıyla hastalık belirtilerinin ortaya çıkması için gereken en az süreye Maruziyet Süresi denir.»

MESLEK HASTALIKLARI ÇALIŞANLARDA GÖRÜLEN SAĞLIK SORUNLARI

1. Genel Sağlık Sorunları : En sık 2. İşle İlgili Hastalıklar : Sık 3. Meslek Hastalıkları : Seyrek

Sıklık sırası?

Meslek Hastalıkları

MESLEK HASTALIKLARI MESLEK HASTALIĞI (506 Sayılı SSK Kanunu) Tanım

“İşçinin çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya arıza halleridir.”

MESLEK HASTALIKLARININ ÖZELLİKLERİ 1

Yapılan iş ile hastalık arasında neden‐sonuç ilişki söz konusudur.

Hastalıkla etken arasında spesifik bir ilişki vardır.

2

Çalışma koşulları hastalığın doğrudan doğruya ve vazgeçilmez tek etkenidir. Dolayısıyla etken tektir ve ortamda yoksa, hastalık da yoktur.

3

Kişi söz konusu işte çalışmıyor olsaydı bu hastalık da oluşmayacaktır.

4

Aynı şartlar altında deneysel olarak meydana getirilebilen hastalıktır.

MESLEK HASTALIKLARI ÖRNEK Silis, silikoz, kurşun, kurşun oksit buharları, tozlar, gürültü gibi işyeri risk faktörleri ortamda yoksa, meslek hastalıkları da yoktur.

Kurşun yoksa Toz yoksa Gürültü yoksa

: Kurşun zehirlenmesi yoktur, : Pnömokonyoz hastalığı yoktur, : Gürültüye bağlı işitme kaybı yoktur,

MESLEK HASTALILIKLARI İSTİSNALAR Normal şartlarda meslek hastalıkları işyeri risklerine doğrudan karşılaşanlarda oluşur. Ancak bazı durumlarda toplumun diğer kesimlerinde de görülebilir. Örneğin; Asbestozis, ev halkında (eve taşınmasına bağlı) veya işyeri yakınlarında yaşayanlarda (çevreye yayılmasına bağlı) görülebilir.

MESLEK HASTALIKLARINI SINIFLANDIRMAŞEKLİ Etkene (Faktöre) Göre

Etkilenen (Zarar Gören) Sisteme Göre

 Fiziksel Nedenli Meslek Hastalıkları

 Mesleki Cilt Hastalıkları

 Kimyasal Nedenli Meslek Hastalıkları

 Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları

 Toz Nedenli Meslek Hastalıkları

 Mesleki Kalp‐Damar Hastalıkları

 Biyolojik Nedenli Meslek Hastalıkları

 Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları

 Ergonomik Nedenli Meslek Hastalıkları

 Meslekki Genitoüriner Sistem Hastalıkları

Mesleklere Göre  Madencilerin Meslek Hastalıkları  Kaynakçıların Meslek Hastalıkları  Yüksekte Çalışanların Meslek Hastalıkları  Sağlıkçıların Meslek Hastalıkları  Boyacıların Meslek Hastalıkları

MESLEK HASTALIKLARINI SINIFLANDIRMAŞEKLİ Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü

1

A GRUBU

Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları

2

B GRUBU

Mesleki Deri Hastalıkları

3

C GRUBU

Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları

4

D GRUBU

Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

5

E GRUBU

Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları

Meslek Hastalıklarını Oluşturan Faktörler

MESLEK HASTALIKLARI Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları Arsenik Krom Solventler Cıva Amonyak

Organik Fosfor Kurşun, Aldehitler Nikel,

Mesleki Deri Hastalıkları

Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hast.

Deri kanserleri Kanserleşmeyen deri hastalıkları

Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar Viral Hepatit Şarbon Amibiazis Bruselloz Salmonella İnfeksiyonları Kuduz Malaria

Slikozis Asbestozis Bissinozis Bronşial Astım Slikotüberkuloz Kömür İşçisi Pnömokonyozu (KİP) Siderozis Pnömokonyoz (En sık)

Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları Gürültü Titreşim (Vibrasyon ) Termal Konfor Isı, Nem…) Aydınlatma Radyasyon (İyonize‐Noniyonize) Basınç (Yüksek‐Düşük)

KİMYASAL NEDENLERLE OLAN MESLEK HAST. TOZLAR    

Fibrinojik Tozlar Kanserojen Tozlar Allerjik Tozlar Nötr Tozlar

GAZ VE BUHARLAR  Boğucu Gazlar  Basit Boğucu Gazlar  Kimyasal Boğucular

 İrritan Gazlar  Sistemik Zehirli Gazlar       

Benzen Cıva Fosfor‐Bileşikleri Kurşun Kadmiyum Bileşikleri Arsenikli Hidrojen Narkotik Buharlar

ÇÖZÜCÜLER  Primer Tahriş Ediciler  Allerjen Maddeler

MESLEKİ DERİ HASTALIKLARI ETYOLOJİ – KANSER TİPLERİ Kansere sebep olan etkilerin (%4‐20 arası bir bölümünün) çalışma ortamından kaynaklandığı ve bu etkilerin kansere yol açtığı belirlenmiştir. Çalışma yeri şartlarına bağlı olarak birçok kanser çeşidi vardır. Deri, akciğer, karaciğer, burun, kemik, gırtlak, mesane, böbrek ve kan kanseri gibi.

MESLEKİ BULAŞICI HASTALIKLAR İNFEKTE MADDE‐HAYVANLARLA ÇALIŞANLARA GEÇEBİLECEK HASTALIKLAR Hayvan (koyun, keçi, inek) yetiştiricilerinde malta humması, şarbon, domuz işlerinde uğraşanlarda domuz yılancılığı, avcılarda tularemi ve evcil kuşlarla uğraşanlarda takoz hastalığı geçer.

Laboratuvar ve hastane çalışanlarında da bu tip çeşitli hastalıklar görülebilir.

ÇALIŞMA ÇEVRESİNDE GEÇEBİLECEK ÖZEL HASTALIKLAR Bunların başında toprakla uğraşanlarda tetanos görülür.

Mesleki enfeksiyon hastalıklarından korunmada başta vücuttaki açık yaralar iyi kontrol edilmeli, yaralanmalarda tetanoz aşısı yaptırılmalıdır.

Ayrıca bir bölgede yaygın görülen bulaşıcı hastalığı tespit etmek için toprak numuneleri biyolojik incelemelerden geçirilir.

FİZİK ETKENLERLE OLAN MESLEK HASTALIKLARI 1

Gürültü

2

Titreşim (Vibrasyon)

3

Termal Konfor (Isı, Nem, Hava Akımı, Radyant Isı)

4

Aydınlatma

5

Radyasyon (İyonize – Noniyonize)

6

Basınç (Yüksek – Alçak)

İşle İlgili Hastalıklar

İŞLE İLGİLİ HASTALIKLAR (Work‐Related Diseases) İŞLE İLGİLİ HASTALIK– WHO Tanım

“Yalnızca bilinen ve kabul edilen meslek hastalıkları değil, fakat oluşmasında ve gelişmesinde, çalışma ortamı ve şeklinin diğer nedenlere göre önemli bir faktör olduğu hastalıklardır.”

İŞLE İLGİLİ HASTALIKLARIN ÖZELLİKLERİ 1

Yapılan iş ile hastalık arasında neden‐sonuç ilişki söz konusu değildir.

Aralarında spesifik bir ilişki yoktur.

2

Çalışma koşulları, hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştırıcı veya gelişmesini hızlandırıcı nedendir.

3

Etken ortamda olmasa da hastalık olacaktır.

4

Kompleks bir etyolojiye sahiptir.

AYIRICI TANI

İşyerindeki; 1.Fiziksel, 2.Kimyasal, 3.Biyolojik, 4.Psikososyal, …faktörler

AYIRICI TANI İşyerindeki; 1.Fiziksel, 2.Kimyasal, 3.Biyolojik, 4.Psikososyal, …faktörler

İş Dışında; 1.Kişisel, 2.Çevresel, faktörler

İşle İlgili Hastalık

Meslek Hastalığı Ayırıcı tanı hukuki açıdan ömenli!!!

En Sık Görülen İşle İlgili Hastalıklar

İŞLE İLGİLİ HASTALIKLAR SIK GÖRÜLEN İŞLE İLGİLİ HASTALIKLAR

1. Koroner Kalp Hastalıkları 2. KOAH 3. Kas‐İskelet sistemi hastalıkları

İŞLE İLGİ HASTALIKLARI – KORONER KALP HASTALIĞI İşyeri Dışında Var Olan  Hipertansiyon,  Hiperkolesterolemi,  Sigara kullanımı,  Diyabetes Mellitus,  Fiziksel inaktivite,  Genetik yatkınlık,  Stres  ………………………vb.

«KKH Riskini Artırır»

İşyerinde Var Olan  Fiziksel (gürültü, ısı, nem),  Kimyasal (arsenik, kurşun),  Psikososyal (stres…),  Fiziksel inaktivete,  …………………..vb. riskler

«KKH Riskini Daha da Artırır»

KORONER KALP HASTALIKLARI KORUNMA 1. Çalışma ortamındaki olumsuz koşulları belirleyip, ortadan kaldırmak, 2. İşçilerin kontrollerini düzenli yapmak;  İşe giriş muayenesinde kalp hastalığı olanların bu tip işlerde çalıştırılmayacağı gibi,  Periyodik muayenelerde kalp hastalığı olduğu anlaşılanlar için iş değiştirme imkanları aranır.

İŞLE İLGİLİ HASTALIKLAR ‐ KOAH İşyeri Dışında Var Olan  Kronik bronşit,  Bronşiyal astım,  Amfizem,  ………………vb.

İşyerinde Var Olan  Endüstriyel gazlar,  Kimyasal dumanlar,  Bitkisel tozlar,  …………....vb. riskler

«KOAH Riskini Artırır»

«KOAH Riskini Daha da Artırır»

WHO; Kronik balgam oluşumu ve/veya istirahatte veya eforda çoğalan nefes darlığı.

Meslek hastalıklarının %10’unu oluşturur.

KOAH riskinin yüksek olduğu meslekler arasında maden işçiliği, ulaşım sektörü, kağıt imalatında çalışma, metal işçiliği, tahıl, çimento ve tekstil işçiliği gelmektedir.

KOAH KORUNMA 1.

2.

3.

4.

5.

Nedeni ortadan kaldırmak, Kapalı sistemde çalışmak, Etkin havalandırma sağlamak, Gerektiğinde kişisel koruyucular kullanmak, Tıbbi korumada (işe giriş‐periyodik muayeneler),

İSTANBULUZMAN

İŞLE İLGİ HASTALIKLAR ‐ KAS‐İSKELET SİSTEMİ HAST İşyeri Dışında Var Olan  Bilinçsiz spor yapma,  Düzensiz beslenme,  Kronik hastalıklar,  ……..………………vb.

«KİSH Riskini Artırır»

İşyerinde Var Olan  Tekrarlayıcı‐zorlayıcı hareketler,  Kötü postürde çalışma,  Stres,  Kesintisiz çalışmalar,  Kötü ergonomi,  Vibrasyon, ısı  ………………....vb.

«KİSH Riskini Daha da Artırır»

En Sık Görülen Meslek Hastalıkları

EN SIK GÖRÜLEN MESLEK HASTALIKLARI (NIOSH)

1. Akciğer Hastalıkları

6. Üriner Sistem Hastalıkları

2. Kas‐İskelet Sistemi Hastalıkları

7. Sinir Sistemi Hastalıkları

3. Mesleki Kanserler

8. Gürültüye Bağlı İşitme Kayıpları

4. Akut (Şiddetli) Travma

9. Dermatolojik Hastalıklar

5. Kalp Hastalıkları

10. Psikolojik Hastalıklar

«Amerikan Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü (National Institute for Occupational Safety and Health)»

Mesleki Akciğer Hastalıkları

MESLEKİ AKCİĞER HASTALIĞI Asbestosis (Asbestoz) Özel bir tedavisi yoktur. Hastalık 10‐20 yıllık bir süre sonunda ortaya çıkar.

Asbestin yol açtığı bu hastalığa en çok izolasyon ve tersane işçileri yakalanmaktadır.

Kömür Tozu Hastalığı Bu hastalığa kömür tozları yol açar.

Kömür madeni işçilerinin yaklaşık %5’inin bu hastalığa yakalandığı tahmin ediliyor.

Kömür Tozu Hastalığı (Antrako‐ Siliko )

Bisinosis (Bisinoz) Göğüste sıkışma, öksürük ve solunum yollarında tıkanıklık olur.

Bu etkiler akut‐kronik olabilir.

Bu hastalığa pamuk, keten ve kendir (kenevir) tozları sebep olur ve hastalık bu maddelerden en çok etkilenen tekstil işçilerinde daha sık görülür.

Akciğer Kanseri Birçok belirtisi ve türü vardır.

Kromatlar, arsenik, asbest, kloroeterler, radyasyon, nikel ve polinükleer aromatik hidrokarbon bileşikleri gibi maddeler bu hastalığa yol açar.

Birçok sanayi kolundaki çalışanlar bu maddelerden etkilenmektedirler.

Silikosis (Slikoz) İlerleyen bir hastalıktır ve solunumu engeller.

Bu hastalığa silica kristalleri sebep olur ve bu maddeden en çok madenciler, döküm işçileri, taş, kil ve cam işleyenler etkilenir.

Astım Bu hastalığa yol açan maddeler hububat tozları, un, metaller, inorganik kimyasal maddeler, izosiyonat, enzimler ve mantarlardır.

Bu maddelerden tarım, üretim ve montaj gibi geniş bir alandaki çalışanların etkilendiği görülür

Mesleki Kas‐İskelet Sistemi Hastalıkları

MESLEKİ KAS‐İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI ETYOLOJİ 1.Kullanılan araçların ergonomik yetersizliği, 2.Çalışanların duruş ve oturuşundaki hataları, 3.Uzun çalışma saatleri, 4.…………………………….. vb.

MESLEKİ KAS‐İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLAR Sırt‐Bel Ağrıları Sırt ve bel hastalıkları en sık görülen meslek hastalıklarıdır ve toplam yaralanmaların yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır.

Başlıca sebebi malzeme taşımanın uygun olmayan bir şekilde yapılması ve tüm vücut titreşimidir.

(ABD'de son 20 yılda ödenen tazminat gerekçelerinin de %25’ini oluştrumaktadır)

Birikimli Travma Hastalıkları «Cumulative Trauma Disorders‐CTD» Kas‐iskelet sistemi hastalıklarının bu sınıfı, ortaya çıktığı anda yaralanmaya yol açmayan mikro travmaların çok sayıda tekrarı sonucu ortaya çıkar. Bu tekrarların etkileri vücutta birleşerek ciddi zararlara yol açabilir.

Tekrarlı hareketler, zorlayıcı hareketler, vücut duruşundaki bozukluklar ve kısmi titreşim bu hastalıkların başlıca sebebidir.

MESLEKİ KAS‐İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI ÖNLEM 1. Yeterince dinlenme, 2. Daha iyi çalışma koşulları, 3. Fiziksel egzersiz eğitimleri «İşin fiziksel gerekleri, kas‐iskelet sisteminde aşırı yorgunluğa, akut veya kronik hastalık ve yaralanmalara yol açabilmektedir.

«Asıl hedef, insanların hem günlük yaşamlarında hem de iş sırasında yaptığı değişik hareketlerin iskelet sistemleri üzerinde biriken stresini azaltmak olmalıdır.»

Mesleki Kanserler

MESLEKİ KANSERLER ETYOLOJİ – KANSER TİPLERİ Kansere sebep olan etkilerin %4‐20’nin çalışma ortamından kaynaklandığı belirlenmiştir. Çalışma yeri şartlarına bağlı; Deri, akciğer, karaciğer, burun, kemik, gırtlak, mesane, böbrek ve kan kanseri oluşabilmektedir.

Kanserojen veya kanserojen olduğundan şüphelenilen maddeler çok çeşitlidir. Bunlar iş güvenliği ve sağlığıyla ilgili kuruluşlar tarafından listelenmiştir.

Mesleki Travma Hastalıkları

ŞİDDETLİ TRAVMAYA BAĞLI MESLEK HASTALIKLARI Travmatik Ölümler Trafik kazaları, düşmeler, endüstri araçlarının kazaları, darbeler ve elektrik çarpmaları.

Maden, tarım ve inşaat endüstrileri bu tip iş kazaları sonucu ölümlerin en çok görüldüğü alanlardır.

Kopmalar

Kırıklar

En sık parmak kopması şeklinde görülür.

Elektrikli el aletleri ve makinalar başlıca sebepleridir.

Makina operatörleri bu kazalara en çok maruz kalan çalışanlardır.

Göz Kaybı Göze; metal, tahta veya cam parçası kaçması, bir kısmına da göze kaçan kimyasal maddeler neden olur.

Ağaç işleri, metal işleri ve tarım alanlarında çalışanlar en çok etkilenenlerdir.

Düşme ve darbeler. Bir yerden düşme veya bir şeyin çarpması kırılmaların ana sebepleridir. Şoförler, vasıfsız işçiler ve inşaat işçileri kırılma ile sonuçlanan kazaların en çok görüldüğü çalışanlardır.

Kesikler Parmak kesilmesi, kol, bacak, baş, boyun ve boğaz kesilmeleri.

En çok yiyecek ve içecek üreten, et işleme ve inşaat sektöründe görülmektedir.

Mesleki Kalp Hastalıkları

KALP HASTALIKLARINA BAĞLI MESLEK HASTALIKLARI Kardiyopulmonar Kapasiteyi Etkileyen Maddeler Berilyum, antimon, kurşun, kobalt, silika ve asbest, toz, sis, ağır metaller, silika ve diğer daha az rastlanan maddeler akciğerlerin normalden daha fazla çalışmasına ve kalp hastalıklarına sebep olabilmektedir.

Kimyasal Maddeler (Chemicals) Bazı kimyasallar (Nitrogliserin karbonmonoksit, karbon disülfit ve halojenli hidrokarbonlar) kalp kaslarını ve kan damarlarının düz kaslarını etkileyerek duyarlılaştırmakta, bazıları da kanın oksijen taşıma kapasitesini azaltmaktadır.

Gürültü (Noise) Gürültü kan basıncında geçici artışlara sebep olur ve bu da kardiyovasküler hastalıklara sebep olabilmektedir.

Stres (Psychosocial Stress) Stresli işlerde çalışan kişilerde kan basıncında artış olur. Bazı iş karakteristikleri strese yol açar. Bunlar organizasyondan kaynaklanan talepler ve ilişkiler, iş talepleri, işyerindeki sosyal ilişkiler, iş çizelgeleri, işin içeriği ile ilgili özellikler, kişisel kontrol ve katılım ile fiziksel çalışma şartlarıdır. Bunların tümünün iş stresi düzeyini etkilediği belirlenmiştir.

Mesleki Üriner Sistem Hastalıkları

MESLEKİ ÜRİNER SİSTEMİ HASTALIKLARI KLİNİK İşyerindeki bir takım kimyasal maddeler ile fiziksel şartların üriner ve genital sisteme etki ettiği bilinmektedir. Örneğin, yüksek dozlarda radyasyona maruz kalma kısırlığa ve sakat doğumlara neden olmaktadır.

Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları

MESLEKİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI NEDENLERİ ‐ KLİNİK

Kurşun, Cıva, Karbon disülfitten etkilenen çalışanlarda sinir sistemi hastalıkları görülmüştür.

Dikkatini toplayamama, muhakeme, düşünme, hatırlama, yapma kararları, sinir bozuklukları, kişilik bozuklukları, anormal davranışlar, reaksiyonun zamanında ve algılamada olumsuz etkiler gibi sinir sistemi hastalıkları oluşmaktadır.

Mesleki İşitme Kayıpları

MESLEKİ İŞİTME KAYIPLARI KLİNİK Genel olarak şiddetli gürültüye uzun süre maruz kalma sonucunda iç kulaktaki duyu hücrelerinde oluşan kümülatif zedelenme sonucu ortaya çıkar.

Mesleki Cilt Hastalıkları

MESLEKİ CİLT HASTALIKLARI KLİNİK – NEDENLERİ Cilt hastalıkları, kimyasal maddeler, metaller, fiziksel etkiler ve çevre şartlarının etkisiyle ortaya çıkar.

Tahrişten, cilt kanserine kadar birçok çeşidi vardır.

Cilt hastalıklarına yakalanma oranının en yüksek olduğu alanlar, üretim ve inşaattan sonra tarım, ormancılık ve balıkçılıktadır.

Bu hastalıklardan korunmanın temeli, cildi tahriş edici etkilerden korumaktır. Bu ise uygun elbise, eldiven, cilt losyonları ve koruyucu kremler kullanımı ile sağlanabilir.

Mesleki Psikolojik Hastalıklar

MESLEKİ PSİKOLOJİK HASTALIKLAR KLİNİK İşyeri koşullarının strese ve insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep olduğu bilinmektedir.

Stresin kişi üzerindeki etkileri strese sebep olan faktörler ve kişinin fiziksel ve psikolojik özellikleri ile de ilgilidir.

Meslek Hastalığı Tanısında Anemnez

MESLEK HASTALIKLARINDA TANI YÖNTEMİ

1‐Çalışma öyküsünün alınması 2‐Bütün işlerin tanımlanması 3‐Belirtilerin zamanla ilişkisi 4‐Benzeri yakınmaları olanlar 5‐İş – dışı etkilenmeler

ÇALIŞMAÖYKÜSÜ Çalışma Öyküsü İlişkisi

Hastalık

Meslek hastalığına klinik olarak tanı konduktan sonra, çalışma öyküsü ile hastalık ilişkisi de ortaya konmalıdır. Meslek hastalığı tanısında çalışma öyküsü önemli bir başlangıç noktasıdır.

BÜTÜN İŞLERİN TANIMLANMASI Hastanın son olarak yaptığı işe kadar çalıştığı bütün işler, görevleri ve korunma önlemleri konusunda ayrıntılı bilgi alınmalıdır.

Şimdi Yaptığı İş

Daha Önceki İşleri

Hastanın yaptığı asıl işin ne olduğu ve bu işi yaparken hangi maddelere teması olduğu sorgulanmalıdır.

Başlıca etkenler; kurşun, toz, kanserojen maddeler, radyasyon sorgulanmalıdır.

HASTALIĞIN ZAMANLA İLİŞKİSİ

Belirtilerinin çalışma temposu ile ilişkisi tanı bakımından yönlendiricidir. Şikayetler İşyerinde Artıyor mu? Azalıyor mu?

BENZER BELİRTİLERİN ARAŞTIRILMASI

Bir işyerinde bir işçide meslek hastalığı belirtilerinin ortaya çıkmış olması durumunda o işçiler arasında benzeri belirtiler olan başka işçilerin varlığı sorgulanmalıdır. Çalışanlar arasında benzer belirtileri olan başka kimselerin araştırılması bakımından sağlık sorunu nedeniyle iş değiştiren/erken emekli olan kişilerin olup olmadığı da sorgulanmalıdır.

İÇ VE DIŞ ETKİLENMELER Anamnezde dikkat edilecek noktalar

Sigara, alkol, beslenme alışkanlığı nedeniyle işyeri faktörleriyle etkileşim

Akciğer kanseri ölüm oranı (yüz binde)

ASBEST – SİGARA İLİŞKİSİ

LABORATUAR

Radyolojik Yöntemler En çok solunum sistemi hastalıklarında kullanılır.

Mesleksel akciğer hastalıklarının tanısında, yaygınlığının belirlenmesi ve sınıflandırılmasında en etkili yöntemdir.

Biyokimyasal Yöntemler Etken maddenin kendisi, metaboliti veya etken maddenin yol açtığı bir başka kimyasal saptanabilir.

Kan veya idrarda kurşun, civa kadmiyum gibi ağır metallerin tayini ya da nefeste benzen tayini gibi testler yapılabilir.

Patolojik İncelemeler Bazı hastalıkların teşhisinde (böbrek, akciğer, karaciğer, deri) patoloji gerekebilir. Örneğin akciğer dokusunda asbest lifinin gösterilmesi asbest maruziyetinin kesin kanıtıdır.

Meslek Hastalığında Tedavi

TEDAVİ YAKLAŞIMI

Maruziyetin Sonlandırılması En Ev ortamında ya da hastanede tedavi edilerek çalışan ortamdan uzaklaştırılır.

Spesifik Tedavi (Varsa) Kurşun ve Cıva zehirlenmelrinde Etilen Diamin Tetra Asetat (EDTA), penisilamin ile şelasyon tedavisi yapılabilir. İnsektisit zehirlenmelerinde atropin tedavisi.

Semptomatik‐ Destekleyici Tedavi Pnömokonyozda bronkodilatatörler ve infeksiyon varsa antibiyotik kullanılır.

Meslek Hastalıklarından Korunma Yolları

MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA

TIBBİ TEDBİRLER 1.İşe Giriş Muayeneleri(Odio, Kanda Pb) 2.Periyodik Muayeneler** 3.Sağlık Eğitimi (veren)

ÇALIŞMA ÇEVRESİNE AİT TEDBİRLER (KAYNAKTA KONTROL) 1.Kullanılan Zararlı Maddelerin Değiştirilmesi 2. Kapalı Çalışma Yöntemi 3.Ayırma (Ortam ve KKD) 4.Havalandırma (Lokal‐Genel) 5.Nemli çalışma yöntemi 6.Sürekli temizlik ve bakım 7.Üretim planlaması (Çalışma saatleri‐temas) 8. Çalışma ortamı ölçümleri

Meslek Hastalıklarından Korunmak Mümkündür!

İŞÇİYE AİT TEDBİRLER 1.Kişisel Koruyucular 2.Eğitim (alan)

Mevzuat

MESLEK HASTALIKLARINDA HUKUKİ SÜREÇ Meslek Hastalığı Geçici İşgörmezlik

Sürekli İşgörmezlik

(İş Görme Gücünde Geçici Azalma)

(İş Görme Gücünde Kalıcı Azalma)

SGK Ödeneği

Rücu Davası (İhmal varsa işveren)

SGK Ödeneği (Miktarını hastalık sonucu ortaya çıkan işgörememezlik düzeyi, yaşı, mesleği belirler)

Rücu Davası (İhmal varsa işveren)

Teşekkür Ederim