deFryskeMarren
GROOTDEFRYSKEMARREN.NL
23
TEKST GEA DE JONG-OUD // FOTO’S GEWOAN DWAAN /DOUWE BIJLSMA
deFryskeMarren MARIKE BERKHUYSEN OVER OUDERSCHAP IN CORONATIJD
WELKE KOERS VAAR JIJ?
‘Het coronavirus laat zich niet verslaan’. ’Wat is dit een rare tijd’. ‘We zullen moeten wennen aan het nieuwe normaal’. Zomaar wat kreten uit de media, waar we de laatste tijd behoorlijk onzeker van worden. Helemaal als je daarbij de verantwoordelijkheid hebt voor opgroeiende kinderen. “Ben je in deze tijd als ouder het vertrouwen in jezelf, je kind en alles eromheen een beetje kwijt, dan ben je zeker niet de enige”, stelt Marike Berkhuysen. Al meer dan vijftien jaar begeleidt zij mensen bij het ontdekken van hun koers in ouderschap. Een koers, kloppend voor ouder en kind. wat het kind nu wel of niet gaat doen. Met het uitspreken van deze woorden nemen ouders niet de leiding over hun eigen leven. Vervolgens ontstaat er een spanningsboog van ‘doet ie het wel of doet ie het niet’ en in die spanning gaan ouders al snel weer waarschuwen, preken en herinneren. Dan ben je terug bij af.”
“Toen corona net om de hoek kwam kijken, heerste er een soort opwinding waarin ouders en kinderen er het beste van maakten. Alles was nieuw, er was saamhorigheid, moed en bereidheid”, begint Marike Berkhuysen haar verhaal. “Inmiddels is de beleving dat het ‘tijdelijk’ is, van de baan. De onzekerheid is groot. We weten niet wat de toekomst brengt. In het ouderschap kan de paniek toeslaan. Misschien is dat niet altijd zichtbaar, maar onderhuids kan een gevoel van lichte wanhoop sluimeren. Door alle regelgeving is de thuissituatie veranderd. Met een snotneus mag je kind niet naar school. Als kinderen thuis zijn, eisen ze aandacht en maken ze ruzie. Ouders werken vanuit huis, hebben zorgen over kwetsbare grootouders of over hun eigen gezondheid of financiële positie. Wat kun je doen?”
‘WAT ZEG JE DAN’-TIP Daarom geeft Marike hier vast een wezenlijke en ook praktijkgerichte tip: “Draai het om in de communicatie. Zeg niet wat je kind moet doen, maar zeg wat jij bereid bent te doen. Bijvoorbeeld: ‘Ik was de kleren die ik in de wasmand vind.’ Met deze uitspraak kun je trouw blijven aan jezelf en ook leiding nemen zonder te hoeven mopperen. Kinderen die ouders hebben met deze betrouwbare wijze van communiceren, ervaren de kaders als helder en eerlijk. Dat geeft echte rust bij het kind en ook mede verantwoordelijkheid. Dat werkt verbindend!”
MENSELIJKE VALKUIL De ontwikkelingen rondom de coronaproblematiek, waardoor deze verandering ontstaat, hebben ouders niet in de hand. Marike: “Als de vermoeidheid, frustratie en zorgen toenemen en als je voelt dat je de controle verliest, ligt het gevaar op de loer dat je de regels in het gezin aanscherpt om meer vermeende controle te ervaren. Daardoor ga je waarschuwen, herinneren, dreigen, preken, hardop mopperen, dat soort dingen. Maar is dat wat je wil?… ‘Nee, dat wil ik juist niet’, is een zin die ik hoor in mijn praktijk. Want mensen merken dat het waarschuwen en zo niet werkt. Sterker nog, het levert averechtse effecten op. Het is een menselijke valkuil waarmee ouders zichzelf - en hun kind - van de regen in de drup helpen. Ouders willen graag het veilige baken zijn, waar hun kinderen altijd op kunnen vertrouwen, maar in plaats daarvan komen ze in een soort impasse. Want als je er niet bovenop zit, gebeurt er niet wat jij wil. En als je er wel bovenop zit wordt de sfeer ongezellig. Als je vanuit machteloosheid in de ‘laat-dan-ookmaar houding’ komt, voelt dat bovendien als een zwaktebod van jezelf. Je kan het niet meer goed doen. Voor ouders die merken dat het oude dreigen en preken niet meer werkt, en een nieuwe koers nog onbekend terrein is, heb ik goed nieuws. Het nieuwe bestaat al wel!”
VAN OUDE NAAR NIEUWE WERKELIJKHEID Om dit helder uit te leggen neemt Marike ons eerst mee naar een lastig stukje: “Om te beginnen beschouw ik met ouders de opvoedwerkelijkheid waar ze in zitten, inclusief
LIEFDE VOOR JE KIND “Als de maatschappelijke structuur op losse schroeven staat en je ook geen heldere stip op de horizon hebt om naar toe te werken, waar houd je je als ouder dan aan vast? Dan zijn het dit soort uitspraken die je jezelf eigen kan maken en die je houvast geven door de dag heen. Nóg een voorbeeld: ’Ik schenk drinken in, zodra je aan tafel zit.’ En houd je aan je eigen uitspraak, met een glimlach op je gezicht. Je hebt het niet voor niets zo gezegd. Komt een kind niet aan tafel of liggen er geen kleren in de wasmand… dan heeft alles wat zich nu aandient bij het kind niet meer nodig dan jouw warmte en oprechte empathie. Laat preken achterwege, en laat jouw liefde voor je kind het werk doen.”
KOERSWIJZIGING
alle worstelingen die ze ervaren. Zodra je daar eerlijk naar kan kijken, kun je moedig voorwaarts. Wil je vervolgens je huidige opvoedwerkelijkheid overstijgen, dan vraagt dat voor jouzelf om een reis ‘naar binnen’. Sport, yoga, mindfulness, tijd-voor-jezelf activiteiten dragen hier allemaal aan bij, maar het echte werk heb je als ouder toch te doen op de werkvloer van het ouderschap: de concrete omgang met je kinderen. Het onderlinge contact - wat je letterlijk zegt, doet en uitstraalt - bepaalt of je tot een dieper vertrouwen in jezelf kan komen. Hoe je dat vooral heel praktisch kan aanpakken, is precies waar ik ouders stap voor stap in begeleid.”
VERTROUWEN (HER)WINNEN. HOE TE BEGINNEN? “Het herstellen of herpakken van vertrouwen begint met het ook echt doen wat je zegt: het betróúwbaar zíjn”, benadrukt Marike, met het accent op de woorden tróúw zíjn. “Hier gaan veel ouders mee de mist in. Je kunt niet trouw zijn aan je eigen uitspraak als je tegen een ander zegt wat hij/zij moet doen! Deze zin moet bij ouders even landen. Ik zal het verduidelijken met een voorbeeld: Bij de mededeling ‘je moet wel de vieze kleren even in de wasmand doen’, zetten ouders zichzelf langs de lijn. Ze maken zich volledig afhankelijk van
“Natuurlijk ga ik hier te kort door de bocht en komt er nog wel één en ander bij kijken om het effectief en verantwoord toe te passen”, besluit Marike. “Tijdens consulten bouw ik dit met ouders heel geleidelijk op. Ik gebruik daar letterlijk een blokkendoos voor. Van overlevingskoers in de opvoeding naar een koers in ouderschap die van binnenuit klopt. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, en toch is er minder voor nodig dan ouders denken.”